Muhasebe Öğretim Materyali Hazırlama Projesi

Transkript

1 Muhasebe Öğretim Materyali Hazırlama Projesi Proje Sorumlusu ve Yürütücüsü Proje Ekibi: Yrd.Doç.Dr. Ferhat SAYIM Yrd.Doç.Dr. Ferhat SAYIM Arş.Gör.Vedat DEMİRKOL Arş.Gör.Zafer AY Arş.Gör.Zekeriya Oğuz SEÇME Arş.Gör. Halil İbrahim ZENGİN Grafik Tasarım: Teknik Destek: Sürüm: Slayt Tasarımı: Arş.Gör.Halil İbrahim ZENGİN Yevmiye Maddeleri: Akademik Arge Eğt.Dan. Beta Sürümü /Düzeltmeler Devam Etmektedir. Lütfen Tespit Ettiğiniz Düzeltmeleri adresine iletiniz Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 1

2 DURAN VARLIKLAR Tekdüzen Hesap Planı nda Duran Varlıklar, bir yıldan veya bir normal faaliyet döneminden daha uzun sürelerle, işletme faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi için kullanılmak amacıyla elde edilen ve ilke olarak bir yılda veya normal faaliyet dönemi içinde paraya çevrilmesi veya tüketilmesi öngörülmeyen varlıkları kapsar Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 3 Duran Varlıklar Tek Düzen Hesap Planı nda Duran Varlıklar aşağıdaki gibi bölümlenmiştir: 22 Ticari Alacaklar 23 Diğer Alacaklar 24 Mali Duran Varlıklar 25 Maddi Duran Varlıklar 26 Maddi Olmayan Duran Varlıklar 27 Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar 28 Gelecek Yıllara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları 29 Diğer Duran Varlıklar Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 4

3 22 TİCARİ ALACAKLAR Bir yıldan daha uzun vadeli senetli ve senetsiz alacaklar bu hesap grubunda yer alır. Ticari alacaklar hesap grubunda aşağıdaki hesaplar yer alır: 220 Alıcılar 221 Alacak Senetleri 222 Alacak Senetleri Reeskontu (-) 226 Verilen Depozito ve Teminatlar 229 Şüpheli Ticari Alacaklar Karşılığı (-) Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: ALICILAR HESABI İşletmenin faaliyet konusunu oluşturan mal ve hizmet satışlarından kaynaklanan senetsiz yani veresiye alacaklarının izlenmesi için kullanılan hesaptır. Bu hesaptaki alacakların vadesi1yıldan daha fazladır Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 6

4 220 Alıcılar Hesabı Veresiye olarak mal veya hizmet satışlarından dolayı senetsiz alacağın doğması ile bu hesaba borç olarak kaydedilir, alacakların vadeden önce tahsil edilmesi, alacağın vadesinin1yılının altına inmesi halinde kısa vadeli yani 120 Alıcılar Hesabına aktarılması, alacağın değersiz alacak haline gelmesi hallerinde ise hesaba alacak olarak kaydedilir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 7 ÖRNEK İşletme tarihinde TL + %18 KDV tutarındaki malı veresiye olarak 15 ay vadeli olarak müşterisi Emre A. ya satmıştır tarihinde Emre A. işletmeye olan borcunu peşin olarak ödemiştir. Yevmiye kaydını yapınız Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 8

5 Alacağın vadesi 1 yılın altına düştüğünde alıcılar hesabı, duran varlıklardan alınır, dönen varlıklara aktarılır. Vadesi geldiğinde alacak peşin olarak tahsil edilmiştir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: ALACAK SENETLERİ HESABI Bu grupta bir yıldan fazla uzun vadeli senetli ve senetsiz ticari alacaklar izlenir. Vadesi bir yılın altında düşenler, ş dönen varlıklar içerisindeki ilgili hesaplara aktarılır. Ticari ilişkilerinden dolayı ana kuruluş iştirak ve bağlı ortaklıklardan olan alacaklar varsa, bu gruptaki ilgili hesaplarınayrıntılarında gösterilir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 10

6 ÖRNEK İşletme tarihinde TL + % 18 KDV tutarındaki malı 18ay vadeli senet etkarşılığı aş ğ satmıştır tarihinde senedin yarısını peşin, kalanını ise vadesi geldiğinde tahsil etmiştir. Yevmiye kaydını yapınız Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 11 Vadesinden önce senet tutarının yarısının tahsil edilmesinden dolayı, senedin diğer yarısı alacak kaydı yapılarak düşülür. Alacak Senedinin vadesi 1 yılın altına düştüğünde duran varlıklardan alınır, dönen varlıklara aktarılır. Vadesi geldiğinde senet peşin olarak tahsil edilmiştir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 12

7 222 ALACAK SENETLERİ REESKONTU(-) Dönem sonunda bilançoda uzun vadeli senetli alacakların tasarruf değeri (peşin değerleri) ile gösterilmesi halinde nominal değerğ ile peşin ş değerğ arasındaki fark, bir başka ifadeyle alacak senetleri için ayrılan reeskont tutarlarının izlenmesinde kullanılan hesaptır. Pasif karakterli bir hesaptır Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: Alacak Senetleri Reeskontu Hesaplanan reeskont tutarları bu hesaba alacak olarak kaydedilir, 657 Reeskont Faiz Giderleri Hesabının borcuna kaydedilir. Böylece alacak senetleri bilançoda peşin değerinde gösterilmiş olur. 222 Alacak Senetleri Reeskontu hesabı izleyen dönemde, vadesi bir yılın altına inerse 121 Alacak senetleri Hesabına aktarılır, daha sonra 121 Alacak Senetleri Hesabı, 647 Reeskont Faiz Gelirleri Hesabı ile kapatılır Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 14

8 ÖRNEK İşletme 1 Ekim 2008 tarihinde TL tutarındaki malı TL+ %10 KDV ye 15 ay vadeli senet ile satmıştır ve KDV tutarını peşin almıştır. Yevmiye kaydını yapınız Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 15 Reeskont İşlemi Senetlerin nominal değerinin tamamı 600 Yurt İçi Satışlar Hesabına yazılarak gelir kaydedilmiştir. Senet 15 aylık vadeli olduğundan aylık faizi (3.000/15) = 200 TL olur. Fakat vadeye göre 3 aylık kısmı 2008 yılına ait, 12 aylık kısmı 2009 yılına aittir. Buradaki 2009 yılına ait olan (12 x 200) = TL nin 2008 yılı gelirlerinden çıkartılıp 2009 yılına aktarılması gerekir. İşte bu işleme reeskont işlemi denir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 16

9 tarihindeki envanter kaydı: Dönem sonunda 221 Alacak Senetleri Hesabının vadesi 1 yılın altına düştüğünden 121 Alacak Senetleri Hesabına aktarılır. Dönem sonunda 222 Alacak Senetleri Reeskontunun vadesi 1 yılın altına düştüğünden duran varlıklardan, dönen varlık hesabına aktarılır Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 17 Böylece TL yi 2008 yılı kârından düşürmüş oluyoruz tarihinde 122 Alacak Senetleri Reeskontu Hesabında yer alan TL, 647 Reeskont Faiz Gelirleri Hesabına devredilerek kapatılır TL de 2009 yılında gelir olarak kaydedilmiş dil i olur Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 18

10 226 VERİLEN DEPOZİTO VE TEMİNATLAR İşletme tarafından üçüncü kişilere karşı bir işin yapılmasının üstlenilmesi ya da bir sözleşmenin karşılığı olarak geri alınmak üzere 1 yıldan uzun süreli olarak verilen depozito ve teminat niteliğindeki nakit değerlerin izlendiği hesaptır Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: Verilen Depozito ve Teminatlar Bir yıldan daha uzun sürede geri alınması öngörülen depozito ve teminatlar bu hesabın borcuna kaydedilir; geri alınan depozito, dönen varlıklara aktarılan depozito ve teminatlar ile değersizğ hale gelen depozito ve teminatlar hesabın alacağına kaydedilir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 20

11 ÖRNEK İşletme tarihinde 15 ay sonraki ihaleye katılabilmek için TL tutarında bir depozito yatırmıştır tarihinde yapılan ihale işletmede kalmadığı için verilen depozito geri alınmıştır. ş Yevmiye kaydını yapınız. Verilen depozitonun süresi 1 yılın altına düştüğü ş ğ zaman duran varlıklardan dönen varlıklara aktarılır Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 21 ÖRNEK İhalenin işletmede kalmadığı anlaşılınca verilen depozito ve teminat geri alınmıştır. Fakat 226 Verilen Depozito ve Teminatlar Hesabından 126 Verilen Depozito ve Teminatlar Hesabına aktarıldığı için 126 Verilen Depozito ve Teminatlar Hesabı kapatılır Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 22

12 229 ŞÜPHELİ TİCARİ ALACAKLAR KARŞILIĞI (-) Dönem sonunda duran varlıklarda yer alan alacaklardan tahsili şüpheliü h hale gelenler l ii için ayrılan karşılıkların izlendiği hesaptır. Pasif karakterli bir hesaptır. Şüpheli alacaklar için ayrılan uzun vadeli karşılıklar bu hesabın alacağına yazılırken, alacağa mahsup edilen veya gereksiz hale geldiği içiniptal edilen karşılıklar kl hesabın borç tarafına kayıt yapılır Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 23 ÖRNEK İşletme tarihinde TL tutarında bir 15 ay vadesi kalan bir alacak senedini ödenmeyeceği anlaşılınca protesto ettirmiş ve bu senedi şüpheli hale getirmiştir. Bu alacağın tamamı için karşılık ayrılmıştır tarihinde alacağın tahsili ortadan kalkmıştır yani alacak değersiz hale gelmiştir. Yevmiye kaydını yapınız Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 24

13 Şüpheli hale gelen ticari alacağa karşılık ayrılmıştır. Alacak değersiz hale gelmiştir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: DİĞER ALACAKLAR Herhangi bir ticari nedene dayanmadan meydana gelmiş ve bir yıldan uzun sürede tahsil edilmesi düşünülen alacakları kapsar. Vadesi bir yılın altına düşenler dönen varlıklar içerisindeki ilgili hesaplarına aktarılır Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 26

14 Diğer ğ Alacaklar Diğer Alacaklar grubunda ; Ortaklardan Alacaklar İştiraklerden Alacaklar Bağlı Ortaklıklardan Alacaklar Personelden Alacaklar Diğer Çeşitli Alacaklar Diğer ğ Alacak Senetleri Reeskontu(-) Şüpheli Diğer Alacaklar Karşılığı (-) hesapları yer almaktadır Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: ORTAKLARDAN ALACAKLAR İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleriş e dolayısı ile (ödünç verme, e, borç verme eve benzer nedenlerle ortaya çıkan) ortaklarından veya işletmeş sahiplerinden olan 1 yıldan uzun vadeli alacak tutarlarının izlendiğihesaptır. Alacağın ortaya çıkması halinde hesaba borç kaydedilir, tahsili ve alacağın dönen varlık hesabına aktarılması halinde ise alacak kaydedilir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 28

15 ÖRNEK İşletme tarihinde işletme ortaklarından Hakan A. ya 15 ay vadeli TL borç para vermiştir tarihinde ortak borcunu peşin olarak ödemiştir. Yevmiye kaydını yapınız Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 29 Dönem sonunda alacağın vadesi 1 yılın altına düştüğünden duran varlıklardan dönen varlıklara aktarılır. Ortak, borcunu 10 Mart 2009 da ödemiştir. 231 Ortaklardan Alacaklar Hesabından, 131 Ortaklardan Alacaklar Hesabına aktarıldığı için 131 Ortaklardan Alacaklar Hesabı kapatılır Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 30

16 232 İŞTİRAKLERDEN ALACAKLAR İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısı ile (ödünç verme, borç verme ve benzer nedenlerle ortaya çıkan) iştiraklerinden olan 1 yıldan daha uzun vadeli alacaklarının il izlendiği hesaptır. Alacağınğ ortaya çıkması halinde hesaba borç kaydedilir, tahsili ve alacağın dönen varlık hesabına aktarılması halinde ise alacak kaydedilir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 31 ÖRNEK İşletme tarihinde işletmenin iştiraklerinden A Limited Şirketi ne 18 ay vadeli TL borç para vermiştir tarihinde A Limited Şirketi borcunu işletmenin banka hesabına yatırmıştır. Yevmiye kaydını yapınız Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 32

17 Alacağın vadesi 1 yılın altına düştüğü zaman duran varlıklardan dönen varlıklara aktarılır. İştirak borcunu vade sonunda ödemiştir. 232 İştiraklerden Alacaklar Hesabından, 132 İştiraklerden d Alacaklar Hesabına aktarıldığı için 132 İştiraklerden Alacaklar Hesabı kapatılır Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: BAĞLI ORTAKLIKLARDAN ALACAKLAR İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısı ile (ödünç verme, borç verme ve benzer nedenlerle ortaya çıkan) bağlı ortaklıklardan vadesi 1 yıldan fazla olan alacaklarının izlendiği hesaptır. Alacağın ortaya çıkması halinde hesaba borç kaydedilir, alacağın tahsili ve alacağın dönen varlık hesabına aktarılması halinde ise hesap alacak kaydedilir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 34

18 ÖRNEK İşletme tarihinde işletmeye bağlı ortağı Bomak A.Ş. Ş ye TL, 14 ay vadeli borç para vermiştir tarihinde Bomak A.Ş. borcunu işletmeye çek vererek ödemiştir. Yevmiye kaydını yapınız Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 35 Alacağın ğ vadesi 1 yılın altına düştüğü zaman, duran varlıklardan dönen varlıklara aktarılır. Bağlı ortaklık borcunu vadesi geldiğinde ödemiştir. 233 Bağlı Ortaklıklardan Alacaklar Hesabından, 133 Bağlı ğ Ortaklıklardan Alacaklar Hesabına aktarıldığı için 133 Bağlı Ortaklıklardan Alacaklar Hesabı kapatılır Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 36

19 235 PERSONELDEN ALACAKLAR İşletmenin esas faaliyet konusu dışındaki işlemleri dolayısı ile işletme personeline uzun vadeli borç verilmesi sonucu, personelin uzun vadeli borçlarının izlendiği hesaptır. Personelden alacağın ortaya çıkması halinde hesaba borç kaydedilir, alacağın tahsili, alacağın dönen varlık hesabına aktarılması ve alacağın değersiz alacak haline gelmesi hallerinde ise hesaba alacak olarak kaydedilir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 37 ÖRNEK İşletme tarihinde personeli Ali B. ye 15 ay vadeli olarak TL borç para vermiştir tarihinde personel borcunun yarısını peşin olarak ödemiş, kalanını da vadesi geldiğinde ödemiştir. Yevmiye kaydını yapınız Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 38

20 Personelin kalan borcunun vadesi 1 yılın altına indiği zaman duran varlıklardan, dönen varlıklara aktarılır. Vadesi gelmeden personel borcunun yarısını ödemiştir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 39 Vadesi geldiğinde personel kalan borcunu da ödemiştir. 235 Personelden Alacaklar Hesabından, 135 Personelden Alacaklar Hesabına aktarıldığı için 135 Personelden Alacaklar Hesabı kapatılır Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 40

21 236 DİĞER ÇEŞİTLİ ALACAKLAR Ticari bir nedene dayanmayan y diğerğ alacak hesaplarından herhangi birine dahil edilemeyen uzun vadeli alacaklarınizlendiğihesaptır. Alacağın ortayaçıkması halinde hesaba borç kaydedilir, alacağın tahsili, alacağın dönenvarlıkhesabına aktarılması ve alacağın değersiz alacak haline gelmesi hallerinde ise hesaba alacak olarak kaydedilir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 41 ÖRNEK İşletme tarihinde TL + % 8 KDV tutarındaki bir demirbaşı veresiye olarak 15 ay vade ile satmıştır tarihinde alacağını peşin tahsil etmiştir. Yevmiye kaydını yapınız Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 42

22 Diğer alacağın ğ vadesi 1 yılın altına düştüğü zaman duran varlıklardan, dönen varlıklara aktarılır. Vadesi geldiğinde kalan alacak tahsil edilmiştir. 236 Diğer Çeşitli Alacaklar Hesabından, 136 Diğer Çeşitli Alacaklar Hesabına aktarıldığı için 136 Diğer Çeşitli Alacaklar Hesabı kapatılır Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: DİĞER ALACAK SENETLERİ REESKONTU(-) Bilanço düzenlenirken, bu grupta belirtilen senetli alacakların tasarruf değeri ile değerlenmesini sağlamak üzere uzun vadeli alacak senetleri için ayrılan reeskont tutarları bu hesapta izlenir. Pasif karakterli bir hesaptır. Hesaplanan reeskont tutarları bu hesaba alacak kaydedilirken, 657 Reeskont Faiz Giderleri Hesabına borç kaydedilir. İzleyen dönemde bu hesap borca kaydedilirken, 647 Reeskont Faiz Gelirleri Hesabına alacak yazılarak kapatılır Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 44

23 ÖRNEK İşletme tarihinde TL tutarındaki demirbaşı TL + %10 KDV ye 24 ay vadeli senet ile satmış ve KDV tutarını peşin almıştır. Yevmiye kaydını yapınız Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 45 Reeskont İşlemi Senetlerin nominal değerinin tamamı 255 Demirbaşlar Hesabına yazılarak gelir kaydedilmiştir. Senet 24 aylık vadeli olduğundan aylık faizi 200 TL olur (4.800/24=200). Fakat vadeye göre 3 aylık kısmı 2008 yılına ait, 21 aylık kısmı 2009 ve 2010 yılına aittir. Buradaki 2009 ve 2010 yılına ait olan TL nin 2008 yılı gelirlerinden çıkartılıp 2009 yılına aktarılması gerekir. İşte bu işleme reeskont işlemi denir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 46

24 tarihindeki envanter kaydı: tarihinde 237 Diğer ğ Alacak Senetleri Reeskontu hesabında yer alan TL, 647 Reeskont Faiz Gelirleri Hesabına devredilerek kapatılır TL de 2009 yılında gelir olarak kaydedilmiş olur Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: ŞÜPHELİ DİĞER ALACAKLAR KARŞILIĞI(-) Uzun vadeli senetli ve senetsiz şüpheli diğer alacakların tahsil edilememe ihtimalinin kuvvetlenmiş olması halinde, bu tür risklerin giderilmesini sağlamak üzere ayrılan karşılıkları kapsar. Teminatlı alacaklarda karşılık, teminatı aşan kısım için kullanılır. Pasif karakterli bir hesaptır Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 48

25 239 Şüpheli Diğer Alacaklar Karşılığı(-) Şüpheli alacaklar için ayrılan tutarlar bu hesabın alacağınağ yazılırken, ayrılan karşılıklarş 654 Karşılıkş Giderleri Hesabının borcuna yazılır. Karşılık ayrılan alacağın tahsil edilmesinde bu hesap borçlandırılarak kapatılırken, 644 Konusu Kalamayan Karşılıklar Hesabı veya 671 Önceki Dönem Gelir ve Kârlar Hesabı alacak olarak kaydedilir. dili Zararın gerçekleşmesi halinde bu hesap borçlandırılarak kapatılırken, 138 Şüpheli Diğer Alacaklar Hesabı alacak olarak kaydedilir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 49 ÖRNEK İşletme tarihinde TL tutarında ticari faaliyetten olmayan uzun vadeli bir alacağının ödenmeyeceğini anladığı için bu alacağı şüpheli hale gelmiştir. Bu alacağın tamamı için karşılık ayrılmıştır tarihinde alacağın tahsili ortadan kalkmıştır. Yevmiye kaydını yapınız. Not: Uzun vadeli alacaklar vadeleri gelmeden şüpheli hale getirilmeyeceği için 228 Şüpheli Alacaklar Hesabı ve 238 Şüpheli Diğer Alacaklar Hesabı bulunmamaktadır. Bu yüzden 128 Şüpheli Alacaklar Hesabı ve 138 Şüpheli Diğer Alacaklar Hesabı kullanılır Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 50

26 Eğer şüpheli hale getirilen ve karşılık ayrılan bu alacak tarihinde ödenmiş ise şöyle kayıtyapılır: Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: MALİ DURAN VARLIKLAR Uzun vadeli amaçlarla veya kanuni zorunluluklar sebebiyle bi elde tutulant uzun vadeli menkul kıymetler ile ya da paraya dönüşme niteliğini kaybetmiş uzun vadeli menkul kıymetlerin izlendiği hesap grubudur Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 52

27 24 Mali Duran Varlıklar Mali Duran Varlıklar grubunda aşağıdaki hesaplar yer almaktadır; Bağlı Menkul Kıymetler Bağlı Menkul Kıymetler Değer Düşüklüğü Karşılığı(-) İştirakler İştirakler Sermaye Taahhütleri(-) İştirakler Sermaye Payları Değer Düşüklüğü Karşılığı (-) Bağlı Ortaklıklar Bağlı Ortaklıklara Sermaye Taahhütleri(-) Bağlı Ortaklıklara Sermeye Payları Değer Düşüklüğü Karşılığı(-) Diğer Mali Duran Varlıklar Diğer Mali Duran Varlıklar Karşılığı(-) Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: BAĞLI MENKUL KIYMETLER İştiraklerdeki sermaye payları hesabında aranan asgari şartları taşımadığı için iştirakler hesabında izlenemeyen, ancak uzun vadede elde tutulması amaçlanan hisse senetleri ile hisse senetleri dışındaş kalan ve uzun vadeli amaçlarla veya yasal zorunluluklarla veya paraya dönüşme niteliğiğ kaybolduğu ğ için elde tutulan menkul kıymetler bu hesapta izlenir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 54

28 Bağlı Menkul Kıymetler Bağlı menkul kıymetlere örnek olarak sayılabilecek değerler e şunlardır; a d ; İştirak olarak kabul edilme sınırının altındaki (%10 dan az) hisse senetleri İşletmenin yasal zorunluluklarından dolayı almış olduğu menkul kıymetler Satış fiyatı belli olmayan menkul kıymetler Bu menkul kıymetler elde edildiğinde d veya bu gruba devredilmesi gerektiğinde bu hesaba borç, elden çıkarıldığında ğ bu hesaba alacak olarak kaydedilir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 55 ÖRNEK A şirketi, B şirketinin yönetimine katılma hakkını elde etmek için, B şirketinin çıkardığı ve % 8 lik sermaye payı ile oy hakkını temsil eden TL tutarındaki hisse senedini peşin olarak almıştır. Yevmiye kaydını yapınız. İşletme aldığı hisse senetlerini uzun vadeli bir yatırım amacıyla aldığından ve oy hakkının %10'nun altında olduğundan 240 Bağlı Menkul Kıymetler Hesabına kaydedilir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 56

29 241 BAĞLI MENKUL KIYMETLER DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI (-) Bağlı menkul kıymetler borsa veya piyasa değerinde önemli ölçüde ya da sürekli olarak değer azalması olduğu tespit edildiğinde; ortaya çıkacak zararların karşılanması amacıyla ayrılması gereken karşılıkların izlendiğihesaptır Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: Bağlı Menkul Kıymetler Değer Düşüklüğü Karşılığı (-) Değer azalması olan menkul kıymetler için ayrılması gereken karşılık, hesabın alacağına kaydedilirken; 654 Karşılık Giderleri Hesabının borcuna kaydedilir. Değer azalmasının ortadan kalkması ya da menkul kıymetin işletme kayıtlarından çıkartılması durumunda ise bu hesap borca kaydedilerek kapatılır. Değer azalmasının ortadan kalkması ya da azalması durumunda iptal edilen karşılıklar 644 Konusu Kalmayan Karşılıklar Hesabının alacağına kaydedilir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 58

30 ÖRNEK İşletmenin elinde bulundurduğu uzun vadeli yatırım amaçlı hisse senetlerinin tutarı TL dir. Yapılan envanter sonucunda hisse senetlerinin borsa değerinin TL ye düştüğünü tespit etmiştir. Daha sonra değeri düşen hisse senetlerinin piyasa değerinin TL ye yükseldiği tespit edilmiştir. Yevmiye kaydını yapınız. Hisse senetlerinin değeri TL den TL ye yükseldiğinden, ayrılan karşılıkların TL si iptal edilir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: İŞTİRAKLER İşletmeninl t i diğer işletmelerin l i yönetimine i veya ortaklık klk politikalarının belirlenmesine katılmak amacı ile edindiği %10-%50 %50 arasındaki sermaye payına iştirak denmektedir. İştirak için sermaye taahhüdünde bulunulduğunda veya hisse senedi edinildiğinde hesaba borç kaydedilirken, elden çıkarılmalarında alacak olarak kaydedilir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 60

31 ÖRNEK A işletmesi iştirak amacı ile B işletmesinin çıkardığı % 20 lik sermaye payı ile oy hakkını temsil eden TL tutarındaki hisse senedini peşin olarak satın almıştır. Yevmiye kaydını yapınız Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: İŞTİRAKLERE SERMAYE TAAHHÜTLERİ Bir şirketin kuruluş aşamasındaki diğer bir şirketin sermayesine iştirakş sınırları içerisinde katılmayı taahhüt etmesi veya daha önce iştirak edilmiş bir şirketin sermaye artırımına gitmesi durumunda sermaye artırımına katılmak için belli bir sermaye payı ödemeyi taahhüt etmesi durumunda kullanılır. İştirak k ii içinsermaye taahhüdünde d bulunulduğunda ld ğ d 242 İştirakler Hesabına borç yazılırken, karşılığında bu hesaba alacak kaydedilir, taahhüt yerine getirildikçe de hesaba borç kaydedilir. dili Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 62

32 ÖRNEK A işletmesi tarihinde iştirak amacı ile B işletmesinin çıkardığı ve % 30 luk sermaye payı ile oy hakkını temsil eden TL tutarındaki hisse senedini almayı taahhüt etmiş olup, tarihinde işletme verdiği taahhüdü peşin olarak yerine getirmiştir. Yevmiye kaydını yapınız Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: İŞTİRAKLER SERMAYE PAYLARI DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI İştirak paylarının borsa veya piyasa değerinde sürekli ya da önemli ölçüde meydana gelen değer azalmalarının izlendiği hesaptır. Ayrılmasına karar verilen değer azalma karşılıkları 654 Karşılık Giderleri Hesabına borç kaydı suretiyle bu hesaba alacak kaydedilir. Kendisine karşılık ayrılmış olan iştirak payı elden çıkartıldığında veya değer düşüklüğünün gerçekleşmemesi halinde ise 644 Konusu Kalmayan Karşılıklar Hesabına alacak kaydı suretiyle bu hesaba borç kaydedilir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 64

33 ÖRNEK A işletmesi, B İşletmesi nin TL'lik sermayesinin % 40'ına sahiptir. B İşletmesi bilançosunu TL zararla kapatmıştır. B işletmesi tasfiye edilmiş ve A İşletmesi nin payına TL düşmüştür. Yevmiye kaydını yapınız Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: x % 40 = TL iştiraki bulunuyor TL payına düştüğünden bu parayı kasasına koyar. Kalanını ise değer düşüklüğü karşılığından düşer. Kalan karşılık iptal edilerek, konusu kalmayan karşılıklara kaydedilir. Böylece 654 Karşılık Giderleri Hesabı TL ve 644 konusu Kalmayan Karşılıklar Hesabı TL kaydedilmiş olarak işletme TL zarar etmiş sayılır Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 66

34 245 BAĞLI ORTAKLIKLAR İşletmenin doğrudan veya dolaylı olarak % 50 oranından fazla sermaye ya daoy hakkına veya enazbu oranda yönetim çoğunluğunu seçme hakkına sahip olduğu iştiraklerin sermaye paylarının izlendiği hesaptır. Bağlı ortaklığınğ sahipliğinin ğ belirlenmesinde yukarıdaki kıstaslardan, yönetim çoğunluğunu seçme hakkı, esasalınır. Bağlı ortaklık klk ii için sermaye taahhüdünde d bulunulduğunda veya hisse senedi alındığındahesababorç, ortaklık paylarının elden çıkarılmasıyla alacak olarak kaydedilir. dili Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 67 ÖRNEK A işletmesi B İşletmesi nin çıkardığı ve % 55 lik sermaye payı ile yönetimin çoğunluğunu seçme hakkını temsil eden TL tutarındaki hisse senedini peşin olarak almıştır. Yevmiye kaydını yapınız Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 68

35 246 BAĞLI ORTAKLIKLARA SERMAYE TAAHHÜTLERİ(-) Bağlığ ortaklıklarla ilgili sermaye taahhütlerinin izlendiğihesaptır. Bağlı ortaklık için sermaye taahhüdünde bulunulduğunda 245 Bağlı Ortaklıklar Hesabı borç kaydedilirken bu hesaba alacak kaydedilir, taahhüt yerine getirildikçe de hesaba borç olarak kaydedilir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 69 ÖRNEK A işletmesi tarihinde bağlı ortaklık amacı B İşletmesi nin çıkardığı ve % 60 lık sermaye payı ile oy hakkını temsil eden TL tutarındaki hisse senedini almayı taahhüt edip, tarihinde işletme verdiği taahhüdü peşin olarak yerine getirmiştir. Yevmiye kaydını yapınız Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 70

36 247 BAĞLI ORTAKLIKLAR SERMAYE PAYLARI DEĞER DÜŞÜKLÜĞÜ KARŞILIĞI(-) Bağlı ortaklığa iştirak paylarının borsa veya piyasa değerinde, sürekli ya da önemli ölçüde meydana gelen değer azalmalarınınizlendiğihesaptır. Ayrılmasına karar verilen değer azalma karşılıkları 654 Karşılık Giderleri Hesabına borç kaydı suretiyle bu hesaba alacak kaydedilir. Kendisine karşılık ayrılmış olan iştirak payı elden çıkartıldığında veya değer düşüklüğünün gerçekleşmemesi halinde ise 644 Konusu Kalmayan Karşılıklar Hesabına alacak kaydı suretiyle bu hesaba borç kaydedilir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 71 ÖRNEK A işletmesi, B İşletmesi nin TL'lik sermayesinin % 60'ına sahiptir. B İşletmesi bilançosunu TL zararla kapatmıştır. B İşletmesi tasfiye edilmiş ve A işletmesinin payına TL düşmüştür. Yevmiye kaydını yapınız Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 72

37 x % 60 = TL bağlı ortaklığı bulunuyor TL payına düştüğünden bu parayı kasasına koyar. Kalanı ise değer düşüklüğü karşılığından düşülür. Kalan karşılık iptal edilerek, konusu kalmayan karşılıklara kaydedilir. Böylece 654 Karşılık Giderleri Hesabı TL ve 644 konusu Kalmayan Karşılıklar Hesabı TL kaydedilmiş olarak işletme TL zarar etmiş sayılır Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: DİĞER MALİ DURAN VARLIKLAR Mali duran varlıklar hesap grubunda belirtilen hesapların hiçbirininkapsamına girmeyen özellikle kendi bölümlerinde tanımlanmayan diğer mali duran varlıkların izlendiğihesaptır. Bu varlıklar elde edinildiğinde veya bu hesaba aktarıldıklarında hesaba borç kaydedilirken, elden çıkarılmalarında alacak olarak kaydedilir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 74

38 ÖRNEK A işletmesi B işletmesinin çıkardığı TL tutarındaki tahvilleri peşin olarak almıştır. İşletmenin amacı şirket üzerinde oy hakkı almak ve yönetime katılmak değildir, sadece uzun vadeli bir yatırım amaçlıdır. Yevmiye kaydını yapınız. İşletme aldığı hisse senetlerini uzun vadeli bir yatırım amacıyla aldığından, oy hakkı temsil etmediğinden ve o şirketin yönetimine katılmayı düşünmediğinden 248 Diğer Mali Duran Varlıklar Hesabına kaydedilir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: DİĞER MALİ DURAN VARLIKLAR KARŞILIĞI (-) Diğer mali duran varlıkların değerinde, sürekli ya da önemli ölçüde meydana gelen değer azalmalarının izlendiği hesaptır. Ayrılmasına karar verilen değer azalma karşılıkları 654 Karşılık Giderleri Hesabına borç kaydı suretiyle bu hesaba alacak kaydedilir. Kendisine karşılık ayrılmış olan iştirak payı elden çıkartıldığında veya değer düşüklüğünün gerçekleşmemesi halinde ise 644 Konusu Kalmayan Karşılıklar Hesabına alacak kaydı suretiyle bu hesaba borç kaydedilir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 76

39 ÖRNEK İşletmenin elinde bulundurduğu uzun vadeli yatırım amaçlı tahvillerin tutarı TL dir. Yapılan envanter sonucunda hisse senetlerinin borsa değerinin TL ye düştüğünü tespit etmiştir. Daha sonra değeri düşen hisse senetlerinin piyasa değerinin TL ye yükseldiği tespit edilmiştir. Yevmiye kaydını yapınız. Hisse senetleri TL den TL ye düştüğünden d = 500 TL değer düşüklüğüolmuştur Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 77 Hisse senetlerinin değeri TL den TL ye yükseldiğinden, ayrılan karşılıkların 300 TL si iptal edilir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 78

40 25 MADDİ DURAN VARLIKLAR Maddi duran varlıklar, işletme faaliyetlerinde bir yıldan daha uzun bir süre ile kullanılabilen; normal olarak ne derhal paraya çevrilebilen ne de satılarak elden çıkarılması düşünülen; mal ve hizmetlerin üretiminde yararlanıldıkları süre için amortisman işlemine tabi tutulan fiziksel yapıya sahip varlıklardır Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 79 Maddi Duran Varlıklar Maddi Duran Varlıklar grubunda aşağıdaki hesaplar yer alır: Arazi ve Arsalar Yer altı ve Yerüstü Düzenleri Binalar Tesis, Makine ve Cihazlar Taşıtlar Demirbaşlar Diğer Maddi Duran Varlıklar Birikmiş Amortismanlar (-) Yapılmakta Olan Yatırımlar Verilen Avanslar Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 80

41 Maddi Duran Varlıklar Bir varlığın maddi duran varlık hesaplarında yer alması için; Maddi bir yapıya sahip olması, Muhasebe kişiliğine sahip olması, İşletmenin mal ve hizmet üretim işlerinde sürekli kullanılmak ya da kiraya verilmek üzere edinilmiş olması İşletme normal faaliyetlerini sürdürdüğü sürece satılmasının düşünülmemesi, Özel durumlar dışında, 1 yıl olarak belirlenen etkinlik döneminden daha uzun bir ömre sahip olması gerekir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: ARAZİ VE ARSALAR HESABI Bu hesap işletmeye ait olan her türlü arazi ve arsaların izlendiğihesaptır. Arazi ve arsalar elde edildiğindeğ hesaba borç kaydedilirken, satılmalarında veya elden çıkarılmalarında alacak olarak kaydedilir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 82

42 ÖRNEK B İşletmesi tarihinde TL + %18 KDV değerinde bir arsa satın almıştır. İşletme tarihinde TL + %18 KDV değerindeki arazisini satmıştır. Gerekli yevmiye kaydını yapınız Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: YER ALTI VE YER ÜSTÜ DÜZENLERİ HESABI Herhangi bir işin gerçekleşmesini sağlamak veya kolaylaştırmak amacıyla, yeraltında veya yerüstünde inşa edilmiş her türlü yol, köprü, tünel, bölme, iskele vb. yapıların izlendiğihesaptır. Yeraltı ve yerüstü varlıkları satın alındığında veya inşa ettirildiğinde bu hesaba borç olarak kaydedilir, bu varlıklar herhangi bir nedenle elden çıkarıldıklarında alacak olarak kaydedilir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 84

43 ÖRNEK A işletmesi tarihinde işletmenin dışında müşteri sağlamak amacıyla TL değerinde bir köprü yaptırmıştır. Gerekli yevmiye kaydını yapınız Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: BİNALAR HESABI Bu hesap işletmenin her türlü binalarının ve bunlarınayrılmaz parçalarının izlendiğihesaptır. Binalar elde edildiğindeğ veya inşaş ettirildiğindeğ hesaba borç kaydedilirken, satılmalarında veya elden çıkarılmalarında alacak olarak kaydedilir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 86

44 ÖRNEK A işletmesi faaliyetlerinde kullanmak için tarihinde TL + %18 KDV değerinde bir daire satın almıştır. İşletme tarihinde elinde bulundurduğu TL + % 18 KDV tutarında binayı satıp, parasını bankaya yatırmıştır. Yevmiye kaydını yapınız Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: TESİS, MAKİNE VE CİHAZLAR HESABI Üretimde kullanılan l her türlü makine, tesis vecihazlar ile bunların eklentileri ve bu amaçla kullanılan taşıma gereçlerinin izlendiği hesaptır. Tesis, makine ve cihazlar satın alındığında veya inşa ettirildiklerinde bu hesaba borç olarak kaydedilir, bu varlıklar herhangi bir nedenle elden çıkarıldıklarında alacak olarak kaydedilir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 88

45 ÖRNEK A İşletmesi tarihinde işletmenin faaliyetlerinde kullanmak amacıyla TL + % 8 KDV değerinde bir makineyi çek keserek satın almıştır tarihinde işletmenin elinde bulundurduğu bir cihazı TL + % 18 KDV ye çek karşılığı satmıştır. Yevmiye kaydını yapınız Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: TAŞITLAR HESABI İşletmel t faaliyetlerinde i kullanılan l tüm kara, deniz ve hava taşıtların izlendiğihesaptır. Ulaştırma sektöründe hizmet üretimi amacıyla kullanımda olan tüm taşıtaraçlarıda bu hesapta izlenir. Taşıtlar alındığında bu hesaba borç kaydedilirken, elden çıkarılmalarında alacak olarak kaydedilir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 90

46 ÖRNEK Bir işletme faaliyetlerinde kullanmak için tarihinde TL + % 18 KDV değerinde bir ticari araç satın almıştır. Gerekli yevmiye kaydını yapınız Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: DEMİRBAŞLAR HESABI İşletme faaliyetlerinin yürütülmesinde kullanılan ua a her türlü ü büro makine ve cihazları a ile döşeme, masa, koltuk, dolap, mobilya gibi varlıkların izlendiğihesaptır. ğ Demirbaşlar satın alındığında bu hesaba borç olarak kaydedilir, elden çıkarıldıklarında alacak olarak kaydedilir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 92

47 ÖRNEK A Anonim Şirketi tarafından tarihinde TL + %18 KDV peşin ödenerek bir bilgisayar satın alınmıştır. Gerekli yevmiye kaydını yapınız Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: DİĞER DURAN VARLIKLAR İşletme için duran varlık niteliğinde olan ve yukarıdaki hesapların hiçbirinin kapsamına girmeyen varlıklar bu kalem içinde gösterilir. Diğer Duran Varlıkları şu şekilde gösterebiliriz: Ölçü ve Tartı Aletleri Tıbbi ve Laboratuar Aletleri Yangın Söndürme Alet ve Edevatı Takımlar Model ve Kalıplar Diğer Alet ve Takımlar Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 94

48 257 BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR HESABI (-) Maddi duran varlık bedellerinin, kullanılabilecekleri süre içerisinde hesaben yok edilebilmesini sağlamak amacıyla kullanılan hesaptır. Pasif karakterli bir hesaptır. Ayrılan amortismanlar ilgili gider hesapları karşılığında bu hesaba alacak kaydedilir, satılan, devredilen, kullanma yeteneğini ğ kaybedenler ise birikmiş amortismanlar hesabına borç kaydedilir, ilgili varlık hesabına da alacak kaydedilir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: Birikmiş Amortismanlar Hesabı (-) Amortisman Tutarının Hesaplanması: En çok kullanılan amortisman yöntemleri: Normal amortisman yöntemi ve Azalan bakiyeler yöntemi dir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 96

49 Amortisman Yöntemleri 1. Normal Amortisman Yöntemi Eşit tutarlı t amortisman yöntemi olarak ifade edilmektedir. Bu yönteme göre amortisman tutarı maddi duran varlığın tutarına sabit bir amortisman oranı uygulanır veya tutarın ekonomik ömrünün bulunmasıyla hesaplanabilir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 97 ÖRNEK İşletme tarihinde TL+%18 KDV değerinde bir demirbaş satın almıştır. Demirbaşın ekonomik ömrü 5 yıldır. Normal amortisman yöntemine göre amortisman hesaplamasını ve muhasebe kaydını yapınız Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 98

50 Amortisman oranı= 1 / Ekonomik Ömür = 1 / 5 = 0,20 yani % 20 dir. Yıllık amortisman tutarı = x % 20 = TL veya; Yıllık Amortisman tutarı:tutar / Ekonomik Ömür = / 5 = TL Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 99 Amortisman Yöntemleri 2. Azalan Bakiyeler Yöntemi Kalan değerler üzerinden amortisman olarak hesaplanır. Normal amortisman oranının 2 katı alınır, ancak bu oran % 50 yi geçemez. Amortisman oranı net değer üzerinden hesaplanır. Yani varlığın tutarından, ayrılmış birikmiş amortismanlar çıkarılır. Son yılda ise tutarın tamamı amortisman olarak yazılır Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 100

51 ÖRNEK İşletme tarihinde TL + %18 KDV değerinde bir demirbaş satın almıştır. Demirbaşın ekonomik ömrü 5 yıldır. Azalan Bakiyeler Yöntemine göre amortisman hesaplamasını ve muhasebe kaydını yapınız Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: Amortisman oranı =1 / Ekonomik Ömür = 1 / 5 = 0,20 = 0.20 x 2 (iki katı alınır) = 0,40 dır. Yıllık amortisman tutarı = x % 40 = TL Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 102

52 257 Birikmiş Amortismanlar (-) Maddi Duran Varlıkların Satılmasında Amortisman: Bu varlıklar satılırsa, maddi duran varlığa ilişkin birikmiş amortisman hesabı da kapatılır. Varlığın satışından kâr elde edilirse 679 Diğer Olağandışı Gelir ve Karlar Hesabına alacak olarak kaydedilir, zarar meydana gelirse ise 689 Diğer Olağandışı Gider ve Zararlar Hesabına borç olarak kaydedilir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: ÖRNEK ÖNCEKİ ÖRNEĞİN DEVAMI: İşletme tarihinde TL + %18 KDV ye satın aldığı demirbaşı, tarihinde TL + %18 KDV ye satmıştır. (Amortisman Azalan bakiyeler yöntemine göre hesaplanacaktır.) Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 104

53 258 YAPILMAKTA OLAN YATIRIMLAR İşletmelerde yapımı süren ve tamamlandığında ilgili maddi duran varlık hesabına aktarılacak olan, her türlü madde ve malzeme ile işçilik ve genel giderlerle ilgili harcamalarınizlendiğihesaptır. Yapılmakta olan yatırım projelerine direkt ve endirekt şekilde gelen harcamalar bu hesaba borç olarak kaydedilir, tamamlanan yatırım bedelleri ilgili maddi duran varlık hesabına borç kaydedilerek, bu hesaba alacak kaydedilir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: ÖRNEK Bir işletme tarihinde TL lik bir arsasının üzerine işletmeye ait bir bina yapmaya karar vermiş ve tarihinde inşaat firmasına TL + % 18 KDV, tarihinde TL + % 18 KDV hak ediş bedeli ödemiştir tarihinde yapılan bina, inşaat firmasından teslim almıştır. Gerekli yevmiye kaydını yapınız Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 106

54 259 VERİLEN AVANSLAR HESABI Yurt içinden veya yurt dışından satın alınmak üzere sipariş edilen maddi duran varlıklarla ilgili olarak yapılan avans ödemelerinin izlendiği hesaptır. Ödeme yapıldığında hesaba borç olarak kaydedilir, sipariş edilen malzeme teslim alındığında ilgili hesabın borcu karşılığında bu hesaba alacak olarak kaydedilir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: ÖRNEK Bir işletme tarihinde TL + % 18 KDV değerinde bir kamyoneti satın almak için anlaşıp, kamyonet için TL avans ödemiştir tarihinde kamyonet teslim alınıp, avans mahsup edilerek kalanı peşin olarak ödemiştir. Yevmiye kaydını yapınız Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 108

55 26 MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR Fiziksel bir varlığı olmayan, işletmenin yararlandığı kullanımı sonucu gelirlerde artış meydana getiren şerefiye, haklar ve özel maliyetler bu hesap grubunda izlenir. Bu varlıklar ya bir bedel karşılığı elde edilir ya da işletme ş çalışmaları ş sonucu ortaya çıkar. Maddi olmayan duran varlıklar hesap grubunda aşağıdaki hesaplar yer alır: 260 Haklar Hesabı 261 Şerefiye Hesabı 262 Kuruluş ve Örgütlenme Giderleri Hesabı 263 Araştırma ve Geliştirme Giderleri Hesabı 264 Özel Maliyetler Hesabı 267 Diğer Maddi Olmayan Duran Varlıklar Hesabı 268 Birikmiş Amortismanlar Hesabı (-) 269 Verilen Avanslar Hesabı Maddi olmayan duran varlıklar hesaplarının işleyişinde, artış meydana geldiğinde hesabın borç tarafına, azalış meydana geldiğinde hesabın alacak tarafına kayıt yapılır Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: HAKLAR HESABI İşletmelerin; patent, lisans, telif, imtiyaz, ticari marka, ünvan gibi gb bir bedel ödenerek ee elde edeedilen e bazı hukuki uu tasarruflar uaile kamu otoritelerinin işletmeye belirli alanlarda tanıdığı kullanma, yararlanma gibi yetkiler dolayısıyla yapılan harcamaların izlendiği ve takip edildiği hesaptır. Edinilen haklar, maliyet bedelleri ile bu hesaba borç olarak kaydedilir. Yararlanma süreleri içerisinde itfa edilir. Yararlanma sürelerinin belli olmaması durumunda, 5 yıllık sürede eşit taksitlerle itfa olunarak yok edilir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 110

56 ÖRNEK Bir işletme tarihinde, markanın patent hakkı için 3 yıllığına TL + %18 KDV ye anlaşmıştır. Yevmiye kaydını yapınız Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: ŞEREFİYE HESABI Bir kuruluş devralınırken katlanılan maliyet ile söz konusu işletmenin rayiç bedelle hesaplanan net varlıklarının değeri arasındaki olumlu farkların izlendiği hesaptır. Şerefiye hesaplanırken rayiç bedelin tespit edilmemesi halinde, net defter değeri esas alınır. Ödenen şerefiye bedellerinin tamamı bu hesabın borç tarafına kaydolunur. Yok edilmeleri ise amortisman yoluyla 5 yıl içinde eşit taksitlerle yapılır Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 112

57 ÖRNEK A işletmesi B işletmeyi, tarihinde net defter değerinin üzerinde bir değer olan TL ye aşağıdaki varlık ve borçları ile devralmıştır. Yevmiye kaydını yapınız. Ticari Mallar: TL Taşıtlar: TL Satıcılar: TL Devralınan işletmenin net defter defterinin (öz varlık değeri) hesaplanması: Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: İşletmenin net defter değeri TL dir. Defter değerinin üzerinde bir tutar olan TL ye alındığına göre aradaki fark Şerefiye olarak isimlendirilir. Şerefiye tutarı = TL olacaktır Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 114

58 262 KURULUŞ VE ÖRGÜTLENME GİDERLERİ HESABI İşletmenin kurulması, yeni bir şubenin açılması, işlerin sürekli olarak genişletilmesi için yapılan ve karşılığında maddi bir değer elde edilmeyen giderlerin aktifleştirilmeleri durumunda izlendiği hesaptır. Yapılan giderler maliyet değerleri ile bu hesaba borç kaydedilir. Yok edilmeleri amortisman yolu ile olur. Genelde 5 yılda eşit taksitlerle itfa olunarak yok edilir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: ÖRNEK Kuruluşunu tamamlayan CEMSAN A.Ş. nin kurucu ortaklarından birinin kuruluş sırasında yaptığı TL gider, bankadan virman yoluyla kendisine ödenmiştir. Gerekli yevmiye kaydını yapınız Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 116

59 263 ARAŞTIRMA VE GELİŞTİRME GİDERLERİ HESABI İşletmede yeni ürün ve teknolojiler oluşturulması, mevcutlarının geliştirilmesi ve benzeri amaçlarla yapılan her türlü harcamaların izlendiği hesaptır. Bu tür giderler maliyet değerleri ile bu hesaba borç olarak kaydedilirken, giderler 5 yıl içinde eşit taksitlerle itfa edilerek yok edilir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: ÖRNEK Bir işletme tarihinde, yeni bir ürün üretmek için TL + %18 KDV değerinde bir araştırma yaptırmıştır. Yevmiye kaydını yapınız Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 118

60 264 ÖZEL MALİYETLER HESABI Kiralanan gayrimenkullerin geliştirilmesi veya ekonomik değerinin sürekli olarak artırılması amacıyla yapılan giderler ile bu gayrimenkulun kullanılması için yapılıp kira süresinin sonunda mal sahibine bırakılacak olan, varlıkların tutarları kapsar. Yapılan harcamalar bu hesaba borç olarak kaydedilir. Bu harcamalar kira süresi içerisinde, kira süresinin 5 yıldan fazla olması durumunda ise 5 yılda eşit tutarlar ile amorti edilir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: ÖRNEK İşletme tarihinde 4 yıllık olarak kiraladığı bir dükkan için TL + %8 KDV tutarında dekorasyon harcaması yapmıştır. Gerekli yevmiye kaydını yapınız Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 120

61 267 DİĞER MADDİ OLMAYAN DURAN VARLIKLAR HESABI Maddi olmayan duran varlıklardaki hesapların dışında kalan diğer maddi olmayan duran varlık kalemlerinin izlendiği hesaptır. Bu tür giderler ortaya çıktığında maliyet değerleri ile bu hesaba borç olarak kaydedilirken, varlıklar amorti edildiğinde birikmiş amortismanlar hesabının borcuna karşılık bu hesaba alacak olarak kaydedilir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: BİRİKMİŞ AMORTİSMANLAR HESABI (-) Maddi olmayan duran varlık bedellerinin, kullanılabilecekleri süre içerisinde hesaben yok edilebilmesini sağlamak amacıyla kullanılan hesaptır. Pasif karakterli bir hesaptır. Ayrılan amortismanlar ilgili gider hesapları karşılığında bu hesaba alacak kaydedilir, satılan, devredilen, kullanma yeteneğini ğ kaybedenler ise birikmiş ş amortismanlar hesabına borç kaydedilir, ilgili maddi olmayan duran varlık hesabına da alacak kaydedilir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 122

62 ÖRNEK İşletme tarihinde bir markanın patent hakkı için TL + % 18 KDV ödemiştir. Patent hakkı süresi 5 yıldır. Amortisman hesaplamasını ve muhasebe kaydını yapınız Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: Amortisman oranı = 1 / Ekonomik Ömür =1 / 5 = 0,20 yani % 20 dir. Yıllık amortisman tutarı= x % 20 = TL veya; Yıllık amortisman tutarı:tutar / Ekonomik Ömür= / 5 = TL Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 124

63 5 yıl sonundaki muhasebe kaydı: Maddi olmayan duran varlıklar tamamen amorti edildiğinde birikmiş amortismanlar ve ilgili varlıkhesabı kapatılır Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: VERİLEN AVANSLAR HESABI Maddi olmayan duran varlıklarla ilgili olarak yurt içi veya yurt dışındaki kişi ve kuruluşlara yapılan avans ödemelerinin izlendiği hesaptır. Ödeme yapıldığında hesaba borç olarak kaydedilirken, varlıklar elde edildiğinde ilgili hesabın borcu karşılığında bu hesaba alacak olarak kaydedilir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 126

64 ÖRNEK Bir işletme tarihinde yeni kiraladığı bir işyerine i dekorasyon yaptırmak için TL+ %18 KDV ye anlaşmış ve TL yi avans olarak ödemiştir tarihinde dekorasyon tamamlanmış ve avans mahsup edilerek kalanı peşin olarak ödenmiştir.gerekli yevmiye kaydını yapınız Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: ÖZEL TÜKENMEYE TABİ VARLIKLAR Belli bir rezervin kullanılması için yapılan ve rezervin tükenmesi ile değerini yitirecek olan giderler bu hesap grubunda izlenir. Örneğin bir maden çıkarmak için birçok arama, hazırlık ve geliştirme faaliyeti yapılır. Ancak yapılan harcamaların yararı oradan çıkarılacak maden miktarı ile sınırlıdır. Bu nedenle bu tür harcamalar özel tükenmeye tabidir. Özel tükenmeye tabi varlıklar hesap grubunda aşağıdaki hesaplar yer alır: 271 Arama Giderleri 272 Hazırlık ve Geliştirme Giderleri 277 Diğer Özel Tükenmeye Tabi Varlıklar 278 Birikmiş Tükenme Payları (-) 279 Verilen Avanslar Özel tükenmeye tabi varlıklar hesaplarının işleyişinde artış meydana geldiğinde hesabın borç tarafına, azalış meydana geldiğinde hesabın alacak tarafına kayıt yapılır Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 128

65 271 ARAMA GİDERLERİ HESABI Arama amacı ile yapılan ve bununla ilgili giderlerin izlendiği hesaptır. Maden yatağının işletmeye elverişli olup olmadığının belirlenmesi ve giriş noktalarının saptanması için, işletmeye geçmeden önce yapılan arama giderleri ile petrol araştırması ile ilgili olarak arazinin yerden ve havadan incelenmesine ve gerekli işlem, deneyim ve jeolojik bilgi almak amacı ile yapılan sondaj giderleri gibi yapılan harcamalar bu hesapta izlenir. Yapılan giderler bu hesabın borcuna kaydedilir. Arama faaliyetlerinin sonucunda üretilebilir cevher rezervi saptanamamışsa yapılan giderler zarar kaydedilir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: ÖRNEK İşletme bir maden yatağının işletmeye elverişli olup olmadığını araştırmak için TL + %18 KDV tutarında sondaj gideri yapmıştır. Gerekli yevmiye kaydını yapınız Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 130

66 272 HAZIRLIK VE GELİŞTİRME Ş GİDERLERİ HESABI Açık işletmelerde, maden üstündeki örtüyü kaldırmak veya yeraltındaki maden yataklarına girmek, bu yatakla yerüstü arasında genel kütlenin tüketilmesine kadar sürekli bir bağlantı kurmak ve maden yataklarını üretime elverişli parçalara bölmek, gerek insanların gerekse araçların gidip gelme ve havalandırılmalarını ve cevherin taşınmasını sağlamak amacıyla açılacak olan düşey, yatay ve eğilimli yol, mecra ve benzeri faaliyetlerin gerektirdiği giderlerle; petrol işlemlerinden kuyu açma, temizleme, derinleştirme, bitirme veya bu işlemlere hazırlık için yapılan işçilik, yakıt, tamir ve bakım, nakliye, ikmal, malzeme vb. giderlerin izlendiği hesaptır. Yapılan giderler bu hesabın borcuna kaydedilir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: DİĞER ÖZEL TÜKENMEYE TABİ VARLIKLAR HESABI Özellikle kendi bölümlerinde tanımlanmayan özel tükenmeye tabi diğer varlık değerlerinin izlendiği hesaptır. Belirli maddi varlıkla ilgisi kesinlikle saptanan harcamalar bu hesaplara borç kaydedilir, özelliğini yitirmiş olan varlıklar ise kayıtlardan çıkarılmak üzere bu hesaplara alacak olarak kaydedilir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 132

67 278 BİRİKMİŞ TÜKENME PAYLARI HESABI (-) Özel tükenmeye tabi varlıklar lkl grubuna giren kalemler özelliklerine göre Tükenme payı ayrılmak suretiyle itfa edilir. Pasif karakterli bir hesaptır. Özel tükenmeye tabi varlıklar tükenme payı, maliyet ve gider hesapları karşılığında hu hesaba alacak kaydedilir, kayıtlardan çıkarıldığı takdirde borç olarak kaydedilir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: VERİLEN AVANSLAR HESABI Özel tükenmeye tabi varlıklar için yapılan avans ödemelerinin izlendiği hesaptır. Ödeme yapıldığında hesaba borç olarak kaydedilirken, varlıklar elde edildiğinde ilgili hesabın borcu karşılığında ş ğ bu hesaba alacak aca olarak a kaydedilir Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 134

68 ÖRNEK İşletme bir maden yatağının işletmeye elverişli olup olmadığını araştırmak için TL tutarında sondaj yaptırmak için anlaşmıştır. Bunun için TL avans vermiştir. Yevmiye kaydını yapınız Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: GELECEK YILLARA AİT GİDERLER VE GELİR TAHAKKUKLARI İçinde bulunulan dönemde ortaya çıkan ancak gelecek yıllara ait olan giderler ile faaliyet dönemine ait olup kesin borç kaydı ya da tahsili sonraki yıllarda yapılacak gelirler bu grupta yer alır. Gelecek Yıllara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları hesap grubunda aşağıdaki hesaplar yer alır: 280 Gelecek Yıllara Ait Giderler Hesabı 281 Gelir Tahakkukları Hesabı Gelecek Yıllara Ait Giderler ve Gelir Tahakkukları hesaplarının işleyişinde artış meydana geldiğinde hesabın borç tarafına, azalış meydana geldiğinde hesabın alacak tarafına kayıt yapılır Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 136

69 280 GELECEK YILLARA AİT GİDERLER HESABI Bu hesap, peşin ödenen ve gelecek yıllara ait olduğu için, çalışılan dönemdeki hesaplara kaydedilmemesi gereken giderleri izlemek için kullanılır. Çünkü muhasebenin dönemsellik kavramı gereği yapılan giderler kendi dönemlerine kaydedilirler. Gelecek yıllara ait olduğu halde peşin olarak ödenen giderler, ait oldukları döneme kadar bu hesaba borç olarak kaydedilirler. Bu hesapta bekletilen peşin ödenmiş giderlerin bilanço tarihi itibariyle bir yıl içerisinde gidere dönüşecek olanlar 180 Gelecek Aylara Ait Giderler hesabına aktarılır Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: ÖRNEK İşletme tarihinde 1 yıllık kira bedeli olarak TL ödemiştir. Yevmiye kaydını yapınız. (Stopoj kesintileri hariç tutulmuştur) Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 138

70 281 GELİR TAHAKKUKLARI HESABI İçinde çalışılan dönemde ortaya çıkmış olmakla birlikte üçüncü kişilerden ş tahsili ya da bunların adına borç kaydı gelecek yıllarda yapılacak gelirlerin izlendiği hesaptır. Dönem sonunda, döneme ait olarak hesaplanacak tutarlar ilgili hasılat ve gelir hesapları karşılığında bu hesaba borç kaydedilir. Bu hesapta bekletilen gelir tahakkukları karşılığındaki alacaklardan, bilanço tarihi itibariyle bir yıl içersinde gelire dönüşecek olanlar 181 Gelir Tahakkukları Hesabına aktarılır Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: ÖRNEK İşletme tarihinde elinde bulundurduğu bir binayı 16 aylığına TL ye kiraya vermiş, ücretini kira dönemi sonunda alacağını belirtmiştir. Kira, süre sonunda peşin olarak ödenmiştir. Yevmiye kaydını yapınız Duran Varlıklar Beta 1 Sürümü / / Teknik Destek: 140