ELLERI KULLANMADAN DISLERI FIRÇALAMAK ARTIK MÜMKÜN

Transkript

1 Portal Adres ELLERI KULLANMADAN DISLERI FIRÇALAMAK ARTIK MÜMKÜN : İçeriği : Haber : 1/4

2 ELLERI KULLANMADAN DISLERI FIRÇALAMAK ARTIK MÜMKÜN 2/4

5 PROF. DR. ÜNAL AKKEMIK ILE SÖYLESI ISTANBUL'UN BITKILERINI NE... Portal : İçeriği : Gündem Adres : PROF. DR. ÜNAL AKKEMİK İLE SÖYLEŞİ İstanbul'un Bitkilerini Ne Kadar Tanıyorsunuz? Dağ tepe gezerek beş yıl boyunca İstanbul'un bitkilerinin peşine düşüp onları fotoğraflayan Prof. Ünal Akkemik ile 'İstanbul'un Doğal Bitkileri' kitabı üzerine söyleştik. İstanbul nazendesi: Endemik, tehlike altında. Çiçek açma zamanı nisan-haziran ayları. Erguvan, nazende, zambak, katır tırnağı, hindiba, meşe... Bunlar İstanbul'un belki yanından her gün geçtiğimiz belki de betonlaşma nedeniyle rastalayamadığımız 2200 bitkisinden sadece bazıları. Prof. Dr. Ünal Akkemik, dağ tepe gezerek beş yıl boyunca İstanbul'un bitkilerinin peşine düşüp onları fotoğrafladı sayfadan oluşan 'İstanbul'un Doğal Bitkileri' kitabı, ÇEKÜL Yayınlarından çıktı. Üç iklim ve flora kuşağının kesişme noktasında bulunan İstanbul, dikkat çeken bir bitki tür sayısına sahip. İstanbul da yaklaşık 2200 bitki türünün varlığını saptayan Prof. Dr. Ünal Akkemik, kitabında 982 tanesine yer verdi. İstanbul Üniversitesi Orman Fakültesi Orman Botaniği Anabilim Dalı Başkanı ve ÇEKÜL Yüksek Danışma Kurulu Üyesi Prof. Ünal Akkemik ile yeni kitabı üzerine söyleştik. Kitap fikri nasıl çıktı? Üniversitede öğrencilere ders notu hazırlayacaktım. Bir yandan da çevre örgütleri ile birlikte çalışıyoruz. Ve şunu fark ettim, insanlarda doğayı korumaya karşı bir irade var ama neyi koruduklarını bilmiyorlar. Bitkileri tanımıyorlar. O zaman bu hazırlayacağım şeyin bir ders notu olarak kalmasını istemedim. Kitapta İstanbul un doğasında bulunan otsu ve odunsu bitki türlerini tanıtmak ve bazı nadir ve endemik bitkilerin yok olma tehlikesine dikkat çekmek istedim. Peki hangi verilerden yola çıktınız? Herbaryum kayıtları, Türkiye florası listesi ve yapılan bazı tezleri topladım. Bunların hepsini derleyince 2512 çeşit olduğu ortaya çıktı. Ama ben temel birim olan tür düzeyini esas alınca yaklaşık 2200 türün varlığını gördüm. Örneğin kızılçam bir tür ama tepesi sivri olan ya da yuvarlak tepeli çeşitleri var. Bu türden çeşitlerin detayına girmedim. Ancak bu kitabı alıp İstanbul un doğal alanlarına çıktığınızda hangi bitkiyi merak ediyorsanız burada bulursunuz. Kitapta bulamadığınız bir bitkiyse yüksek ihtimal İstanbul un doğal bitkisi olmadığı için almamışımdır. Herbaryum nedir? Bilimsel amaçla, farklı zamanlarda ve değişik bölge ve yörelerden toplanan bitki örneklerinin kurutularak depolandığı yerlerdir; yani zamanın ve mekanın birleştirildiği bir yer diyebiliriz. Bitkileri gazetelerin arasında presleyerek güneş almadan kurutuyoruz. Dünyada 400 yıllık herbaryumlar bile var ama bizde ilk koleksiyonlar 19. yüzyılın sonlarında oluşturulmuş, bizim ISTO Herbaryumu ise 1950 yılında kurulmuş. Bitkileri uzun yıllar saklamak mümkün ama ilaçlamak ve nem, sıcaklık gibi koşullarını ayarlamak gerekiyor. Bitkinin adı, familyası, toplayan kişi, topladığı tarih, teşhis eden hepsi kaydediliyor. Yani herbaryumdaki örneklerle bir türün Türkiye nin hangi bölgelerinde yayılış yaptığını rahatlıkla görebiliyoruz. Modern herbaryumculuk mu yaptınız? Herbaryum görsel tekniğin olmadığı dönemde çok önemli ama görsel teknik geliştikçe kitaplar renklendikçe değeri düşmüyor ama bazı bitkilerin teşhislerinde insanları herbaryuma gitmeye ihtiyaç bırakmıyor. Doğayı daha kolay tanımasını sağlıyor. Fotoğraflar sayesinde bitkinin hem rengini görebiliyorsunuz, hem de üç boyutlu halini görebiliyorsunuz. Bu anlamda kitapla, İstanbul daki bitkiler ilk defa detaylı fotoğraflara döküldü. Bu tam beş yılımı aldı ve İstanbul un çok farklı alanlarından, dağ, tepe, kumul, orman gibi çok farklı ekosistemlerin onbinlerce fotoğraf çektim. İsmini İstanbul'dan alan 12 bitki var Kilyos moru: Çiçeklenme zamanı temmuz-ağustos ayları. Tehdit altında, kumul bitkisi. Peki ne durumda İstanbul un bitkileri? Türkiye nin toplam bitki çeşidi sayısı 12,450 civarı, İstanbul un floarası bunun beşte biri. Yani yaklaşık Bu oran yüzölçümü sadece 5,434 kilometrekare olan bir yer için çok yüksek. İstanbul un bitki çeşitliliğinin ne kadar zengin olduğunu gösteriyor. Mesela dünyaya baktığımızda İstanbul tek bir kent olarak Polonya, İngiltere, Hollanda gibi ülkeleri geride bırakıyor. İstanbul, büyük iklim değişimlerinin yaşandığı dönemlerde bitkiler için önemli bir göç yoludur. Ilıman bir iklime sahip olması, aşırı soğuk ya da sıcağın olmaması, yağışın yeterli olması gibi nedenlerle Karadeniz, Akdeniz ve Orta Anadolu bitkileri de yaşama alanı buluyor. İstanbul un bitkilerini o sebeple Anadolu nun ve Balkanların da birçok yerine görebiliyorsunuz. Bu nedenlerden dolayı da oldukça az sayıda endemik tür var İstanbul da. Toplamda 56 tür endemik bitki var. Adını İstanbul dan alan 12 tane bitki var. 10 tanesi endemik. Kilyos taki peygamber çiçeği (Centaurea kilaea), Kilyos moru (Jurinea kilaea), İstanbul düğünçiçeği (Ranunculus constantinopolitanus), Hoşkangal (Cirsium byzantinum), Çiğdem (Crocus olivieri subsp.istanbulensis) gibi... Bu bitkiler nerede? İstanbul un çiçekleri genelde ormanlık alanların içinde, daha fazlası kenarlarında ve en fazlası da açık alanlardaki kayalık yamaçlarda var. Kayalık, taşlık ve üzerinde ağaç olmayan yer yer de makiliklerle kaplı olan alanlar aslında İstanbul un doğal bitki çeşitliliğini temsil eden en önemli alanlar. Önemli bitki alanlarının yedi tanesi İstanbul sınırları içinde. Bu alanların hemen hepsi İstanbul un kuzeyinde, 4 tanesi kıyı kumulları, (Terkos, Kasatura Kıyıları, Ağaçlı kumulları, Kilyos kumulları ve Şile Sahilköy kıyıları), diğerleri ise Batı İstanbul meraları, Kuzey Boğaziçi ve Ömerli Havzası. Sultan pelemiri:çiçeklenme zamanı temmuz-eylül ayları. Endemik, tehlike altında, sadece Başakşehir'de görülür Tehlike altında olanlar neler? Örneğin 2006 da keşfedilen sultan pelemiri (Cephalaria tuteliana). Sadece Başakşehir çevresinde bulunan ve sadece 11 noktada küçük parçalar halinde yayılış yapan sultan pelemiri bitkisinin daha şimdiden 3 yetişme alanı yapılaşmayla yok oldu. Bu bitkinin tohumları belki başka alanlara götürülerek yetiştirilir ama en önemlisi, oluştuğu doğal ortamda korunarak doğasında devamlılığının sağlanması. Kitabın kapağındaki Türk zambağı mesela. Kapakta arkasında 3. Köprü var. Bu çiçek 3. köprü inşaatından, İstanbul un betonlaşmasından en fazla zarar gören bitkilerden biri. Yaşam alanı Kuzey ormanları ama endemik değil başka yerlerde de var. Mesela orkideler de çok azalıyor, özellikle Boğaz da çok yaygındı. Ama şimdi yok. Sadece kuzeydeki çayırlıklarda Anadolu yakasında vs. var. Ama direngen bitkiler de var. Sütleğen mesela. Rekabet gücü yüksek, kent içinde kalmış kaldırımla bina arasında yaygın biçimde yeşerebiliyor. Çok dirençli. Erguvan: İstanbul'un simge ağaçlarından biri. Çiçeklenme zamanı nisan-mayıs ayları. Peki size göre bir İstanbullu hangi bitkileri görünce tanımalı? İstanbul un simgesi hangi bitki sizce? Bana göre İstanbul un simgesi İstanbul nazendesi olmalı. Bu bitki, fasulyegillerden. Endemik. Bize özel. Sadece orman kenarlarındaki açıklıklarda yetişiyor. Bahçeköy den Kilyos a giderken yoldaki şevlerde görürsünüz. Naz eden gelin anlamına geliyor. Bence simgedir. Ama maalesef yapılaşma nedeniyle tehlike altında. Onun dışında mesela bir İstanbullu erguvanı, fıstık çamını, ıhlamuru, meşe ağacını, düğün çiçeğini, kum zambağını, Kilyos peygamber çiçeğini, Kilyos morunu, kum şebboyunu, hindabayı, siklameni, çuha çiçeğini, çalılardan katır tırnağını, tüm mezarlıklarda simge ağaç olan serviyi bilmeli. Mesela meşe, Bizans döneminde gücün, kudretin simgesi. Arkeoloji Müzesindeki lahitlerde yoğun meşe yaprağı ve palamudu işlenmiş. Sadece İstanbul ormanlarında 10 meşe türü var. Meşe sadece orman ağacı olmamalı, yol ağacı ve park ağacı da olmalı. Türkiye dünyanın meşe merkezidir. 17 tür var. Anadolu nun herhangi bir dağında herhangi bir türünü mutlaka görmeniz mümkün. Çuhaçiçeği: Çiçeklenme zamanı mart-haziran ayları. Belgrad ormanı ve çevresinde çok yaygın. Şu anda bu bitkileri neler tehdit ediyor? Aşırı nüfus en önemli etken. İstanbul da resmi olarak 15 milyon yaşıyor. İkinci tehdit yapılaşma. Bu da nüfusun getirdiği bir sonuç. Zincirleme olarak su havzaları yok oluyor. Sazlıdere, Ömerli, Elmalı, Terkos dışında baraj kalmadı. Üçüncü köprü, onun bağlantı yolları, üçüncü havalimanı gibi mega projeler büyük alanları geri dönüşü olmayan bir şekilde götürüyor. Üstelik bu projelerin yan tesisleri de eklenince. Sanayi de büyük olasılıkla yolu kısaltmak için üçüncü çevre yolunun yakınlarına gelecek. Tüm bunlar tehdit. Çözüm sadece nüfusun azaltılması. Yoksa yetkili makamlara kimler gelirse gelsin sonuç değişmez. Tabii ki son dönemde nüfusu azaltmak yerine daha da teşvik edici yatırım ve politikalarla doğa üzerindeki baskı daha da artırıyor.

6 BARDAK SATARAK 17 ÜLKE GEZDI Portal : İçeriği : Haber Adres : Bardak Satarak 17 Ülke Gezdi İstanbul Üniversitesi Türkçe Öğretmenliği öğrencisi 23 yaşındaki Berk Armağan, resim çizdiği bardakları satarak 17 ülke gezdi. İstanbul Üniversitesi TürkÇe Öğretmenliği öğrencisi 23 yaşındaki Berk Armağan, resim Çizdiği bardakları satarak 17 ülke gezdi.

7 'TEZ-ANTITEZ-SENTEZ' SERGISI Portal : İçeriği : Gündem Adres : 'Tez-Antitez-Sentez' sergisi Ressam ve heykeltıraş Selim Turan'ın 30 Mayıs'ta açılan 'Tez-Antitez-Sentez' başlıklı sergisi çerçevesinde, sanatçının ailesi ve hayatı hakkında panel düzenlendi Prof. Dr. Ortaylı: 'O dönemlerde (1864) Tatarlar, Türkmenler, Özbekler gibi isimlendirmeler yoktu yılına kadar herhangi bir Azerbaycanlı şair kendilerinden Türk diye bahseder. Lehçelerin isimleri ise dil olarak yansıtılıyor ama bu doğru değildir' Ressam ve heykeltıraş Selim Turan'ın 29 Mayıs tarihinde açılan 'Tez-Antitez-Sentez' başlıklı sergisi çerçevesinde, sanatçının ailesi ve hayatı hakkında düzenlenen panelde, Prof. Dr. İlber Ortaylı ve Dr. Zaur Gasimov bir araya geldi. Sakıp Sabancı Müzesi'nde (SSM) açılan ve küratörlüğünü Dr. Necmi Sönmez'in yaptığı 'Tez-Antitez-Sentez', aynı zamanda sanatçının uzun bir zaman sonra gerçekleştirilen ilk kişisel sergisi olma özelliğini taşıyor. Sergide yer alan eserlerin büyük bir kısmı, sanatçının seramik sanatçısı eşi Şahika Turan tarafından 2003'te İstanbul Üniversitesi'ne bağışlanan Selim Turan Koleksiyonu'ndan seçildi. Serginin küratörü olan ve Selim Turan üzerine bir kitap da kaleme alan Dr. Necmi Sönmez, Turan'la 1980'lerde tanıştıklarını belirterek, 'Selim Turan'ın `Tez-Antitez-Sentez' başlıklı sergisinde, sanatçının 100'den fazla resim, heykel ve baskı çalışması izleyiciyle buluşuyor. Bu sunum, Turan hakkında gerçekleştirilen en kapsamlı sergi olması itibarıyla ayrı bir önem taşıyor.' dedi. Sönmez, şöyle konuştu: 'Türk sanat tarihinin önemli isimlerinden biri olan Turan, 1947'den vefatına dek Paris'le İstanbul arasında yaşayarak, her iki kentin kültür ortamından etkilenerek, fazla bilinmeyen görsel deneylere girmişti. Sergi, bu görsel deneyleri ilk kez ortaya çıkardığı gibi, sanatçının gün ışığına çıkmamış birçok çalışmasını da deneysel bir yaklaşım açısıyla tartışmaya açmayı da hedefliyor.' diye konuştu. Dr. Zaur Gasimov ise 'Selim Turan ve Ailesi: Öncü Bir Baba Olarak Ali Bey Hüseyinzade' başlıklı konuşmasında, 1864'de Bakü'nün Salyan kasabasında doğan Ali Bey Hüseyinzade'nin hayat hikayesini anlattı. Baba Hüseyinzade'nin eğitimine Tiflis Rum okulunda başladığını ve Petersburg Üniversitesi'nde 1889'da matematik ve tıp ilimleriyle birlikte Doğubilimi eğitimini tamamladığını belirten Gasimov, daha sonra Rusya'dan Türkiye'ye gelerek askeri tıbbiyeye kayıt olduğunu ve bazı önemli hastalıklar konusunda çeviriler yaptığını aktardı. Gasimov, şunları söyledi: 'Ali Bey Hüseyinzade Almanca, Latince, Yunanca ve Fransızca eğitimi aldı. Daha sonra İngilizce çeviriler yaptığını da biliyoruz. 14 yıl İstanbul'da kalıyor. Yazılı formda en iyi bildiği dil İstanbul Türkçesi ve elbette Rusça ve Farsça'yı da çok iyi biliyor. İstanbul'da kaldığı süre içerisinde İttihat ve Terakki'ye katılıyor. Turancılık ve Türkçülük konusunda yoğunlaşıyor. Daha sonra Azerbaycan'a dönerek gazetecilik gibi birçok faaliyette bulunarak yayınlar yapıyor.' Prof. Dr. İlber Ortaylı ise 'Rusya İmparatorluğunda Türk Modernleşmesi' başlıklı konuşmasında, 'O dönemlerde Tatarlar, Türkmenler, Özbekler gibi isimlendirmeler yoktu yılına kadar herhangi bir Azerbaycanlı şair kendilerinden Türk diye bahseder. Lehçelerin isimleri ise dil olarak yansıtılıyor ama bu doğru değildir. Örneğin Makedonca diye bir dil yoktur ama onlar olduğunu söylediği için kabul ediyoruz.' ifadelerini kullandı. Türk aydınlarının Farsça'dan çeviriler yapmak isterken Azeri lehçesinin yeterli olmadığını gördüklerini söyleyen Ortaylı, 'Osmanlıca bir orta yoldur. Dilin yetmediği bir dönemde ihtiyaç olarak ortaya çıkmıştır. Arapça ve Farsça kelimeler kullanmaktan kaçınmak mümkün değildir. O zamanlar Türk devletlerinde gazeteler Osmanlıca ve Rusça çıkıyor. İstanbul Türkçesiyle yazılar yazıyorlar.' dedi. Sanatçının 'te gerçekleştirdiği hareketli heykellerin özel bir sergileme eşliğinde sunulacağı 'Tez-Antitez-Sentez' sergisi, 13 Ağustos'a kadar ziyaret edilebilecek.