T.C. ULUDA ÜNVERSTES FEN BLMLER ENSTTÜSÜ

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "T.C. ULUDA ÜNVERSTES FEN BLMLER ENSTTÜSÜ"

Transkript

1 I T.C. ULUDA ÜNVERSTES FEN BLMLER ENSTTÜSÜ DOAL GAZ ÇEVRM SANTRALNN METEOROLOJK ARTLARA BALI OLARAK TERMODNAMK ANALZ Ümit ÜNVER DOKTORA TEZ MAKNE MÜHENDSL ANABLM DALI BURSA 2004

2 II T.C. ULUDA ÜNVERSTES FEN BLMLER ENSTTÜSÜ DOAL GAZ ÇEVRM SANTRALNN METEOROLOJK ARTLARA BALI OLARAK TERMODNAMK ANALZ Ümit ÜNVER DOKTORA TEZ MAKNE MÜHENDSL ANABLM DALI Bu Tez /./200 tarihinde aaıdaki jüri tarafından oybirlii/oy çokluu ile kabul edilmitir. Prof. Dr. Muhsin KILIÇ Prof. Dr. Veli ÇELK Prof. Dr. Recep YAMANKARADENZ Danıman Doç. Dr. Ahmet DURMAYAZ Doç. Dr. Erdoan DLAVEROLU

3 I ÖZET Günümüzde enerji, ülkelerin devamlılıı için hassasiyetle üzerinde durdukları, büyük ölçüde stratejik önem taıyan bir konu haline gelmitir. Öyle ki devletler, dı politikalarını enerji kaynaklarına yakın olma çabası içerisinde belirlemektedir. Bu yaklaımla, enerji üretim ve tüketiminin mümkün olan en verimli ekilde salanması için aratırmalar sürmektedir. Doal gazın dier enerji kaynaklarına göre kolay temin edilebilmesi, doal gazlı santrallerin kurulum süresinin kısa olması, verimlerinin yüksek olması nedeniyle doal gaz kombine çevrim santralleri ülkemizde giderek yaygınlamaktadır. Tezde, doal gaz yakıtlı kombine güç santrallerinde kayıpların nerelerde ve hangi oranlarda olutuu, termodinamiin birinci ve ikinci kanunlarını esas alan analizlerle tespit edilmitir. Analizlerde, günümüze kadar yapılan çalımalardan farklı olarak, sistemin bütünü ve sistemi oluturan her bir ünite için, yeryüzü seviyesindeki atmosferik hava sıcaklıkları, basıncı, baıl nemi ve yük durumu deiimlerinin sistemdeki enerji / ekserji akı hızları ile elektrik enerjisi, tersinir i ve tersinmezlikler ve maliyetler üzerindeki etkilerinin belirlenmesi amaçlanmıtır. Uygulama merkezi olarak 1999 yılında kurulan ve ülkemizin elektrik enerjisi ihtiyacının, önemli bir bölümünü karılama kapasitesine sahip olan Bursa / Ovaakça Doal Gaz Kombine Çevrim Santrali seçilmitir. Çalımada, dizayn verileri, iletme verileri ve ideal çevrim yaklaımlarıyla üç ayrı analiz gerçekletirilmitir. Analizler sonucunda elde edilen bulgular grafikler halinde sunulmu ve sonuçlar ayrıntılı olarak tartıılmıtır. deal çevrim yaklaımları, dizayn deerleri ve iletme verileriyle yapılan analizler kıyaslanarak yorumlanmıtır. Gerçekletirilen her üç analizde de incelenen büyüklüklerin eilimlerinin uyum içerisinde olduu görülmütür. Ancak gaz türbini ve ısı geri kazanım buhar üreticisinde iletme verileriyle hesaplanan tersinir i ve tersinmezlik deerlerinin dizayn verileriyle hesaplanan deerlerle farklılıklar gösterdii tespit edilmi ve bu farklılıkların nedenleri belirlenmi ve yorumlanmıtır. Atmosferik hava sıcaklıındaki artıın sistemin genel verimini olumsuz, yük durumundaki artıın ise genel verimleri olumlu yönde etkiledii, atmosferik hava nemi ve basıncının sistem verimine etkilerinin ihmal edilebilir seviyede olduu sonuçlarına ulaılmıtır. Anahtar Kelimeler: Ekserji analizi, Termodinamik analiz, Termo-ekonomik analiz, Atmosfer sıcaklıı, Yük, Kombine çevrim

4 II THERMODYNAMIC ANALYSIS OF A COMBINED NATURAL GAS POWER PLANT AS TO METEOROLOGICAL CONDITIONS ABSTRACT Today, energy became an extraordinary phenomenon, which countries have great sense on it. Governments spent their efforts on developing strategies, which make them close to energy resources. With this approach, researches focus on the economic way of energy production and energy usage. From this point of view, because to provide natural gas is easier than other resources, short construction period, and having high efficiency, natural gas fired combined cycle power plants become common in Turkey. In this study, where and how much loss take place in combined cycle power plants was investigated, with the analysis based on first and second laws of thermodynamics. The aim of the analysis is to determine the effect of ground level atmospheric temperature, pressure, relative humidity and load variation on energy/exergy flow rates, reversible work, irreversibility, costs of these parameters, also performance. For case study, Bursa / Ovaakça Natural Gas Combined Cycle Power Plant, which was constructed in 1999 and have major capacity, was chosen. In this study, three analyses; with design data, operational data, and ideal cycle approach were performed. The results of all analysis were presented graphically and discussed in details. The ideal cycle approach, design data analysis, and operation data analysis were also compared and discussed. It was seen that, trends of design data, operational data, and ideal cycle approach analysis were in good agreement. However, some differences were investigated between the analyses which calculated by operational data and the design data, at the magnitudes of both reversible work and irreversibility at the gas turbine and heat recovery steam generator units. The causes of that diversity also evaluated and interpreted. The increase in the atmospheric air temperature has a negative effect, and the increase in load has an affirmative effect, however relative humidity and pressure have negligible effect on both the first law and the second law efficiency of the system. In addition, the net values of these effects were investigated. Keywords: Exergy analysis, Thermodynamic analysis, Thermo-economic analysis, Atmospheric temperature, Load, Combined cycle

5 III ÇNDEKLER Sayfa No ÖZET... I ABSTRACT...II ÇNDEKLER... III SMGELER DZN...V EKLLER DZN... IX ÇZELGELER DZN... XXIII 1. GR KAYNAK ARATIRMASI Kombine Çevrim ve Kojenerasyon Sistemleri çin Enerji ve Ekserji Analizleri Dier Güç Üretim Sistemleri çin Enerji Ve Ekserji Analizleri Farklı Sistemler çin Enerji ve Ekserji Analizleri Termo-Ekonomik Analizler Atmosfer Sıcaklıına Balı Ekserji Analizleri MATERYAL ve YÖNTEM Santralin Tanıtımı Teori Termodinamik Yaklaım Brayton Çevrimi Rankine Çevrimi Kombine Çevrim Güç Santrallerinin Enerji Analizi Güç Santrallerinin Ekserji Analizi Ekonomik Yaklaım ARATIRMA SONUÇLARI ve TARTIMA Dizayn Deerleriyle Yapılan Analiz Gaz Türbini Ünitesinde letme Verileriyle Yapılan Analiz Atmosfer Sıcaklıı Etkisi Atmosfer Basıncı ve Baıl Nemin Etkisi Buhar Türbini Ünitesinde letme Verileriyle Yapılan Analiz Buhar Kazanı Ünitesinde letme Verileriyle Yapılan Analiz Kondenser Ünitesinde letme Verileriyle Yapılan Analiz Pompalarda letme Verileriyle Yapılan Analiz...95

6 IV E konomik Analiz Atmosfer Sıcaklıı Deiiminin deal Çevrimlerin Verimlerine Etkileri deal Brayton Çevrimi Yaklaımı le Atmosfer Sıcaklıının Üst Çevrim Verimi Üzerine Etkilerinin ncelenmesi deal Rankine Çevrimi Yaklaımı le Atmosfer Sıcaklıının Buhar Çevrimi Verimi Üzerine Etkilerinin ncelenmesi A tmosfer Sıcaklıı Deiiminin Sistemin Genel Verimlerine Etkileri Akı Faktörü Yöntemi Uygulamaları Gaz Türbini çin Akı Faktörleri Buhar Türbini çin Akı Faktörleri Buhar Kazanı çin Akı Faktörleri Kondenser çin Akı Faktörleri Pompalar çin Akı Faktörleri Analizler ve Akı Faktörleri Hesap Yöntemi Üzerine Bazı Ek Yorumlar Faydalı Üreten Üniteler çin Genelletirme Çalıması SONUÇLAR VE ÖNERLER Giri Dizayn Deerleriyle Yapılan Analiz Sonuçları Gaz Türbini Ünitesinde letme Verileriyle Yapılan Analiz Sonuçları Buhar Türbini Ünitesinde letme Verileriyle Yapılan Analiz Buhar Kazanı Ünitesinde letme Verileriyle Yapılan Analiz Kondenser Ünitesinde letme Verileriyle Yapılan Analiz Pompalarda letme Verileriyle Yapılan Analiz Ekonomik Analiz Sistem Geneli çin Verim Analizi Akı Faktörü Uygulamaları Genelletirme Sonuçların Genel Deerlendirmesi Öneriler KAYNAKLAR EK 1 Türkiye de Enerji ve Kaynak Durumu Çizelgeleri TEEKKÜR ÖZGEÇM...166

7 V SMGELER C c p d e E E k f F g h H u ı I k m m H u : Toplam maliyet, $ (ABD) SMGELER DZN : Sabit basınçta özgül ısı, kj/kgk : Mühendislik maliyet oranı; dakika : Kurulum maliyet oranı : Birim zamandaki enerji akı miktarı, kw : Birim zamandaki ekserji akı miktarı, kw : Proje maliyet oranı : Akı faktörü : Maliyet artı oranı; Yer çekimi ivmesi, (9.81 m 2 /s) : Entalpi, kj/kg : Yakıtın alt ısıl deeri, kw/kg : Birim kütle baına tersinmezlik, kj/kg : Birim zamandaki tersinmezlik, kw : Faiz oranı; Özgül ısılar oranı : Kütlesel debi, kg/s : Yakıtla birim zamanda verilen enerji, kw n;n P PW Q r p : Devir; Sistemin faydalı ömrü, yıl : Basınç, bar; Santralde üretilen net elektrik gücü, kw : Paranın bu günkü deeri, $ (ABD) : Isıl güç, kw : Sıkıtırma oranı S : Birim zamanda gerçekleen entropi transferi, kw/k s, S : Birim kütle baına entropi, kj/kgk; Entropi, kj/k T : Sıcaklık, o C v : hız, m/s; Özgül hacim, m 3 /kg w : Birim kütle baına i, kj/kg W : Birim zamanda üretilen/tüketilen i, kw z : Yükseklik, m X : Akı türü

8 VI ALT SMGELER 00 : Referans durum o I II b BK Brayton BT CG com ç çev E f g G GT H i K kh, kv Kond L maks net om P Rankine s Sistem : Ölü hal, Atmosferik artlarda : Termodinamiin Birinci Kanunu : Termodinamiin kinci Kanunu : Buhar : Buhar kazanı : deal Brayton çevrimine ait : Buhar türbini : Kojenerasyon : letme ve bakım giderleri, $ (ABD) : Çıkan akıkana ait : Çevreye atılan / verilen : Elektrik gücü : Yakıt : Giren akıkana ait : Doal gaz : Gaz türbini çevrimi : Yüksek sıcaklıktaki kaynak; Faydalı ısıl güç, kw : i ünitesi : Proses için kullanılan : Kontrol hacmi : Kondenser : Düük sıcaklıktaki kaynak : Maksimum : Net deer : letme ve bakım : Pompa; Proses : deal Rankine çevrimine ait : Kaynak : Sisteme ait

9 VII t ter toplam, T u ür x y : Isıl : Tersinir : Toplam : Faydalı, : Üretilen : x ünitesine ait : Yakıta ait ÜST SMGELER AG D F GG GY H HM I P Wtr Wu : Aratırma gelitirme : Direk içilik : Finansman : Genel üretim : Genel yönetim : Hizmet üretimi : Direk ilk madde malzeme, Hammadde : Tersinmezlik faktörü : Pazarlama ve satı : Tersinir i faktörü : Faydalı i faktörü YUNAN HARFLER ψ Ψ η Ψ 00 Σ Ø λ co : Deiim, Fark : Birim akı debisi için ekserji, kj/kg : Birim zamandaki ekserji miktarı, kw : Verim : Referans faktör, kw : Toplam : Tersinmezlik faktörü : Isıl gücün net elektrik gücüne oranı

10 VIII KISALTMALAR BT : Buhar türbini, Buhar türbin jeneratör ünitesi BK : Buhar kazanı Dea : Deaeratör DGKÇS : Doal gaz kombine çevrim santrali EKO : Ekonomizör EVA : Buharlatırıcı EYO : Enerji yararlanma oranı FESR : (Fuel Energy Saving Ratio)Yakıt enerjisi kazanç oranı GT : Gaz türbini çevrimi HRSG : (Heat Recovery Steam Generator) Isı geri kazanımlı buhar üreticisi HP : Yüksek basınç IC : Yatırım maliyeti, $ (ABD) IP : Orta basınç JEN : Jeneratör Kond : Kondenser LCC : (Life Cycle Cost) letme ömrü boyunca maliyet, $ (ABD) LOTHECO : (Low Temperature Heat Integrated Cogeneration Cycle) Düük sıcaklıklı ısı kaynaı entegre edilmi kombine çevrim güç santrali LP : Alçak basınç MHI : Mitsubishi Heavy Industries NHR : (Net Heat Rate) Birim zamanda transfer edilen net ısı oranı OB : Orta basınç OF : Amaç fonsiyon P, Pomp : Pompa SCOP : (System Coefficient of Performance) Sistem performans katsayısı STIG : (Steam Injected Gas Turbine) Buhar enjeksiyonlu gaz türbini YB : Yüksek basınç

11 IX EKLLER DZN Sayfa No ekil 3.1 Ovaakça doalgaz kombine çevrim santrali ekil 3.2 Gaz türbini rotoru (sol üst), kesit görüntüsü (sa üst), ve gaz türbini dairesi (alt) ekil 3.3 Buhar türbini ekil 3.4 Direk temaslı jet kondenser basınçlandırma sistemi ekil 3.5 Açık Brayton çevriminin ematik gösterimi ekil 3.6 deal Brayton çevriminin ematik gösterimi ekil 3.7 Brayton çevrimi için P-v ve T-s diyagramı ekil 3.8 deal Rankine çevriminin ematik gösterimi ekil 3.9 Rankine çevrimi için T-s diyagramı ekil 3.10 Kombine çevrimin ematik gösterimi ekil 3.11 Kombine çevrim için T-s diyagramı ekil 4.1 Santralin ematik gösterimi ekil 4.2 %100 yük durumunda tersinmezliin atmosfer sıcaklıı na göre deiimi. ( 0 o C 15 o C 42 o C 61 ekil o C atmosfer sıcaklıında tersinmezliin yüke göre deiimi. ( %50 yük %75 yük %100 yük 61 ekil 4.4 ekil 4.5 ekil o C atmosfer sıcaklıı için sistemin basitletirilmi enerji dengesi diyagramı o C atmosfer sıcaklıı için sistemin basitletirilmi ekserji dengesi diyagramı Atmosfer sıcaklıı ve yükün birinci ve ikinci kanun verimine etkisi. ( Isıl verim kinci kanun verimi 62 ekil 4.7 Gaz türbini çevriminde %70 yük durumu için birim zamanda faydalı güç ve tersinir gücün atmosfer sıcaklıı ile deiimleri (x: Tersinir güç, o: Faydalı güç)... 65

12 X ekil 4.8 ekil 4.9 ekil 4.10 ekil 4.11 ekil 4.12 ekil 4.13 ekil 4.14 ekil 4.15 ekil 4.16 ekil 4.17 ekil 4.18 Gaz türbini çevriminde %80 yük durumu için faydalı güç ve tersinir gücün atmosfer sıcaklıı ile deiimleri (x: Tersinir güç, o: Faydalı güç) Gaz türbini çevriminde %90 yük durumu için faydalı güç ve tersinir gücün atmosfer sıcaklıı ile deiimleri (x: Tersinir güç, o: Faydalı güç) Gaz türbini çevriminde %95 yük durumu için faydalı güç ve tersinir gücün atmosfer sıcaklıı ile deiimleri (x: Tersinir güç, o: Faydalı güç) Gaz türbini çevriminde %100 yük durumu için faydalı güç ve tersinir gücün atmosfer sıcaklıı ile deiimleri (x: Tersinir güç, : Dizayn verileriyle yapılan analizlerle elde edilen tersinir güç, o: Faydalı güç, : Dizayn verileriyle yapılan analizlerle elde edilen faydalı güç) Gaz türbini çevriminde %70 yük durumu için birim zamandaki tersinmezliin atmosfer sıcaklıı ile deiimi Gaz türbini çevriminde %80 yük durumu için birim zamandaki tersinmezliin atmosfer sıcaklıı ile deiimi Gaz türbini çevriminde %90 yük durumu için birim zamandaki tersinmezliin atmosfer sıcaklıı ile deiimi Gaz türbini çevriminde %95 yük durumu için birim zamandaki tersinmezliin atmosfer sıcaklıı ile deiimi Gaz türbini çevriminde %100 yük durumu için birim zamandaki tersinmezliin atmosfer sıcaklıı ile deiimi (o: Tersinmezlik, : Dizayn deerleriyle yapılan analizlerle elde edilen tersinmezlik) Gaz türbini çevriminde %70 yük durumu için I ve II verimlerinin atmosfer sıcaklıı ile deiimleri (o: Isıl verim, x: kinci kanun verimi) Gaz türbini çevriminde %80 yük durumu için I ve II verimlerinin atmosfer sıcaklıı ile deiimleri (o: Isıl verim, x: kinci kanun verimi)... 69

13 XI ekil 4.19 Gaz türbini çevriminde %90 yük durumu için I ve II verimlerinin atmosfer sıcaklıı ile deiimleri (o: Isıl verim, x: kinci kanun verimi) ekil Gaz türbini çevriminde %95 yük durumu için I ve II verimlerinin atmosfer sıcaklıı ile deiimleri (o: Isıl verim, x: kinci kanun verimi) ekil 4.21 Gaz türbini çevriminde %100 yük durumu için I ve II verimlerinin atmosfer sıcaklıı ile deiimleri (o: Isıl verim, x: kinci kanun verimi) ekil 4.22 Gaz türbini çevriminde %70 yük durumu için özgül yakıt sarfiyatının atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil 4.23 Gaz türbini çevriminde %80 yük durumu için özgül yakıt sarfiyatının atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil 4.24 Gaz türbini çevriminde %90 yük durumu için özgül yakıt sarfiyatının atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil 4.25 Gaz türbini çevriminde %95 yük durumu için özgül yakıt sarfiyatının atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil 4.26 Gaz türbini çevriminde %100 yük durumu için özgül yakıt sarfiyatının atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil 4.27 Atmosferik hava baıl nem deiiminin faydalı güç üzerine etkisi ekil 4.28 Atmosferik hava baıl nem deiiminin tersinir güç üzerine etkisi ekil 4.29 Atmosferik hava baıl nem deiiminin tersinmezlik üzerine etkisi ekil 4.30 Atmosferik hava basıncı deiiminin faydalı güç üzerine etkisi ekil 4.31 Atmosferik hava basıncı deiiminin tersinir güç üzerine etkisi ekil 4.32 Atmosferik hava basıncı deiiminin tersinmezlikler üzerine etkisi ekil 4.33 BT de %70 yük durumu için faydalı güç ve tersinir gücün atmosfer sıcaklıı ile deiimleri (+: Tersinir güç, o: Faydalı güç) ekil 4.34 BT de %80 yük durumu için faydalı güç ve tersinir gücün atmosfer sıcaklıı ile deiimleri (+: Tersinir güç, o: Faydalı güç) ekil 4.35 BT de %90 yük durumu için faydalı güç ve tersinir gücün atmosfer sıcaklıı ile deiimleri (+: Tersinir güç, o: Faydalı güç)... 77

14 XII ekil 4.36 ekil 4.37 ekil 4.38 ekil 4.39 ekil 4.40 ekil 4.41 ekil 4.42 ekil 4.43 ekil 4.44 ekil 4.45 ekil 4.46 BT de %95 yük durumu için faydalı güç ve tersinir gücün atmosfer sıcaklıı ile deiimleri (+: Tersinir güç, o: Faydalı güç) BT de %100 yük durumu için faydalı güç ve tersinir gücün atmosfer sıcaklıı ile deiimleri (+: Tersinir güç, : Dizayn verileriyle yapılan analizlerle elde edilen tersinir güç, o: faydalı güç, : Dizayn verileriyle yapılan analizlerle elde edilen faydalı güç) Buhar türbini ünitesinde %70 yük durumu için tersinmezliin atmosfer sıcaklıı ile deiimi Buhar türbini ünitesinde %80 yük durumu için tersinmezliin atmosfer sıcaklıı ile deiimi Buhar türbini ünitesinde %90 yük durumu için tersinmezliin atmosfer sıcaklıı ile deiimi Buhar türbini ünitesinde % 95 yük durumu için tersinmezliin atmosfer sıcaklıı ile deiimi Buhar türbini ünitesinde %100 yük durumu için tersinmezliin atmosfer sıcaklıı ile deiimi (: Tersinmezlik, : Dizayn deerleriyle yapılan analizlerle elde edilen tersinmezlik) Buhar türbini ünitesinde %70 yük durumu için I ve II verimlerinin atmosfer sıcaklıı ile deiimleri (x: Isıl verim, o: kinci kanun verimi) Buhar türbini ünitesinde %80 yük durumu için I ve II verimlerinin atmosfer sıcaklıı ile deiimleri (x: Isıl verim, o: kinci kanun verimi) Buhar türbini ünitesinde %90 yük durumu için I ve II verimlerinin atmosfer sıcaklıı ile deiimleri (x: Isıl verim, o: kinci kanun verimi) Buhar türbini ünitesinde %95 yük durumu için I ve II verimlerinin atmosfer sıcaklıı ile deiimleri (x: Isıl verim, o: kinci kanun verimi)... 81

15 XIII ekil 4.47 ekil 4.48 ekil 4.49 ekil 4.50 ekil 4.51 ekil 4.52 ekil 4.53 ekil 4.54 ekil 4.55 ekil 4.56 ekil 4.57 Buhar türbini ünitesinde %100 yük durumu için I ve II verimlerinin atmosfer sıcaklıı ile deiimleri (x: Isıl verim, o: kinci kanun verimi) Buhar türbini ünitesinde %70 yük durumu için ÖYS nin atmosfer sıcaklıı ile deiimi Buhar türbini ünitesinde %80 yük durumu için ÖYS nin atmosfer sıcaklıı ile deiimi Buhar türbini ünitesinde %90 yük durumu için ÖYS nin atmosfer sıcaklıı ile deiimi Buhar türbini ünitesinde %95 yük durumu için ÖYS nin atmosfer sıcaklıı ile deiimi Buhar türbini ünitesinde %100 yük durumu için ÖYS nin atmosfer sıcaklıı ile deiimi %70 yük durumu için buhar kazanı giri ve çıkıında toplam ekserji akı miktarlarının atmosfer sıcaklıı ile deiimi (x: Ekserji Giri, o: Ekserji Çıkı) %80 yük durumu için buhar kazanı giri ve çıkıında toplam ekserji akı miktarlarının atmosfer sıcaklıı ile deiimi (x: Ekserji Giri, o: Ekserji Çıkı) %90 yük durumu için buhar kazanı giri ve çıkıında toplam ekserji akı miktarlarının atmosfer sıcaklıı ile deiimi (x: Ekserji Giri, o: Ekserji Çıkı) %95 yük durumu için buhar kazanı giri ve çıkıında toplam ekserji akı miktarlarının atmosfer sıcaklıı ile deiimi (x: Ekserji Giri, o: Ekserji Çıkı) %100 yük durumu için buhar kazanı giri ve çıkıında toplam ekserji akı miktarlarının atmosfer sıcaklıı ile deiimi (x: Giriteki ekserji akı miktarı, : Girite dizayn deerleriyle yapılan analizlerle elde edilen ekserji akı miktarı, o: Çıkı ekserji akı miktarı, : Çıkıta dizayn deerleriyle yapılan analizlerle elde edilen ekserji akı miktarı)... 86

16 XIV ekil 4.58 ekil 4.59 ekil 4.60 ekil 4.61 ekil 4.62 ekil 4.63 ekil 4.64 ekil 4.65 ekil 4.66 ekil 4.67 ekil 4.68 ekil 4.69 ekil 4.70 ekil 4.71 ekil 4.72 %70 yükte durumu için buhar kazanında birim zamanda meydana gelen tersinmezliin atmosfer sıcaklıı ile deiimi %80 yük durumu için buhar kazanında birim zamanda meydana gelen tersinmezliin atmosfer sıcaklıı ile deiimi %90 yük durumu için buhar kazanında birim zamanda meydana gelen tersinmezliin atmosfer sıcaklıı ile deiimi %95 yük durumu için buhar kazanında birim zamanda meydana gelen tersinmezliin atmosfer sıcaklıı ile deiimi %100 yük durumu için buhar kazanında birim zamanda meydana gelen tersinmezliin atmosfer sıcaklıı ile deiimi (o: Tersinmezlik, : Dizayn deerleriyle yapılan analizlerle elde edilen tersinmezlik) %70 yük durumu için kondenserde ekserji akı miktarlarının atmosfer sıcaklıı ile deiimi (o: Ekserji giri, +: Ekserji çıkı) %80 yük durumu için kondenserde ekserji akı miktarlarının atmosfer sıcaklıı ile deiimi (o: Ekserji giri, +: Ekserji çıkı) %90 yük durumu için kondenserde ekserji akı miktarlarının atmosfer sıcaklıı ile deiimi (o: Ekserji giri, +: Ekserji çıkı) %95 yük durumu için kondenserde ekserji akı miktarlarının atmosfer sıcaklıı ile deiimi (o: Ekserji giri, +: Ekserji çıkı) %100 yük durumu için kondenserde ekserji akı miktarlarının atmosfer sıcaklıı ile deiimi (o: Ekserji giri, +: Ekserji çıkı) %70 yük durumu için kondenser için birim zamanda meydana gelen tersinmezliin atmosfer sıcaklıı ile deiimi %80 yük durumu için kondenser için birim zamanda meydana gelen tersinmezliin atmosfer sıcaklıı ile deiimi %90 yük durumu için kondenser için birim zamanda meydana gelen tersinmezliin atmosfer sıcaklıı ile deiimi %95 yük durumu için kondenser için birim zamanda meydana gelen tersinmezliin atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil 4.72 %100 yük durumu için kondenser için birim zamanda meydana gelen tersinmezliin atmosfer sıcaklıı ile deiimi (o:

17 XV Tersinmezlik, : Dizayn deerleriyle yapılan analizlerle elde edilen tersinmezlik) ekil 4.73 %70 yük durumu için pompa gücü ve tersinir gücün atmosfer sıcaklıı ile deiimi (o: Tersinir i, +: Faydalı i) ekil 4.74 %80 yük durumu için pompa gücü ve tersinir gücün atmosfer sıcaklıı ile deiimi (o: Tersinir güç, +: Faydalı güç) ekil 4.75 %90 yük durumu için pompa gücü ve tersinir gücün atmosfer sıcaklıı ile deiimi (o: Tersinir güç, +: Faydalı güç) ekil 4.76 %95 yük durumu için pompa gücü ve tersinir gücün atmosfer sıcaklıı ile deiimi (o: Tersinir güç, +: Faydalı güç) ekil 4.77 %100 yük durumu için pompa gücü ve tersinir gücün atmosfer sıcaklıı ile deiimi (o: Tersinir güç, : Dizayn verileriyle yapılan analizlerle elde edilen tersinir güç, +: Pompa gücü, : Dizayn verileriyle yapılan analizlerle elde edilen pompa gücü) ekil 4.78 %70 yük durumu için pompalarda birim zamanda meydana gelen tersinmezliin atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil 4.79 %80 yük durumu için pompalarda birim zamanda meydana gelen tersinmezliin atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil 4.80 %90 yük durumu için pompalarda birim zamanda meydana gelen tersinmezliin atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil 4.81 %95 yük durumu için pompalarda birim zamanda meydana gelen tersinmezliin atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil 4.82 %100 yük durumu için pompalarda birim zamanda meydana gelen tersinmezliin atmosfer sıcaklıı ile deiimi (o: Tersinmezlik, : Dizayn deerleriyle yapılan analizlerle elde edilen tersinmezlik) ekil 4.83 %70 yük durumu için gaz türbini çevriminde üretilen faydalı gücün brüt maliyetinin atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil 4.84 %80 yük durumu için gaz türbini çevriminde üretilen faydalı gücün brüt maliyetinin atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil 4.85 %90 yük durumu için gaz türbini çevriminde üretilen faydalı gücün brüt maliyetinin atmosfer sıcaklıı ile deiimi

18 XVI ekil 4.86 %95 yük durumu için gaz türbini çevriminde üretilen faydalı gücün brüt maliyetinin atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil 4.87 %100 yük durumu için gaz türbini çevriminde üretilen faydalı gücün brüt maliyetinin atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil 4.88 %70 yük durumu için bir blokta üretilen faydalı gücün toplam brüt maliyetinin atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil 4.89 %80 yük durumu için bir blokta üretilen faydalı gücün toplam brüt maliyetinin atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil 4.90 %90 yük durumu için bir blokta üretilen faydalı gücün toplam brüt maliyetinin atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil 4.91 %95 yük durumu için bir blokta üretilen faydalı gücün toplam brüt maliyetinin atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil 4.92 %100 yük durumu için bir blokta üretilen faydalı gücün toplam brüt maliyetinin atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil 4.93 %70 yük durumunda gaz türbini çevrimi için tersinir gücün brüt maliyetinin atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil 4.94 %80 yük durumunda gaz türbini çevrimi için tersinir gücün brüt maliyetinin atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil 4.95 %90 yük durumunda gaz türbini çevrimi için tersinir gücün brüt maliyetinin atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil 4.96 %95 yük durumunda gaz türbini çevrimi için tersinir gücün brüt maliyetinin atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil 4.97 %100 yük durumunda gaz türbini çevrimi için tersinir gücün brüt maliyetinin atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil 4.98 %70 yük durumunda bir blokta üretilen tersinir gücün toplam brüt maliyetinin atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil 4.99 %80 yük durumunda bir blokta üretilen tersinir gücün toplam brüt maliyetinin atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil %90 yük durumunda bir blokta üretilen tersinir gücün toplam brüt maliyetinin atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil %95 yük durumunda bir blokta üretilen tersinir gücün toplam brüt maliyetinin atmosfer sıcaklıı ile deiimi

19 XVII ekil %100 yük durumunda bir blokta üretilen tersinir gücün toplam brüt maliyetinin atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil %70 yük durumunda gaz türbini için tersinmezliin brüt maliyetinin atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil %80 yük durumunda gaz türbini için tersinmezliin brüt maliyetinin atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil %90 yük durumunda GT için tersinmezliin brüt maliyetinin atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil %95 yük durumunda GT için tersinmezliin brüt maliyetinin atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil %100 yük durumunda GT için tersinmezliin brüt maliyetinin atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil %70 yük durumunda bir blok için tersinmezliin toplam brüt maliyetinin atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil %80 yük durumunda bir blok için tersinmezliin toplam brüt maliyetinin atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil %90 yük durumunda bir blok için tersinmezliin toplam brüt maliyetinin atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil %95 yük durumunda bir blok için tersinmezliin toplam brüt maliyetinin atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil %100 yük durumunda bir blok için tersinmezliin toplam brüt maliyetinin atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil ekil MW sabit elektrik gücünün elde edildii durum için Brayton çevriminde yakıt debisi, yakıtla verilen enerji ve gaz türbininden elde edilen gücün atmosfer sıcaklıı ile deiimi (x: Yakıtla verilen enerji, o: Yakıt debisi, : Elektrik gücü) ekil MW sabit elektrik gücünün elde edildii durumun için ısıl veriminin atmosfer sıcaklıı ile deiimi.( : deal Bryton çevrimi ısıl verimi, o : letme verileriyle hesaplanan ısıl verim) ekil %70 yük durumunda ideal Rankine çevrimi yaklaımıyla elde edilen veriminin atmosfer sıcaklıı ile deiimi

20 XVIII ekil %80 yük durumunda ideal Rankine çevrimi yaklaımıyla elde edilen veriminin atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil %90 yük durumunda ideal Rankine çevrimi yaklaımıyla elde edilen veriminin atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil %95 yük durumunda ideal Rankine çevrimi yaklaımıyla elde edilen veriminin atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil %100 yük durumunda ideal Rankine çevrimi yaklaımıyla elde edilen ısıl verimin atmosfer sıcaklıı ile deiimi (o: ideal Rankine çevrimi yaklaımıyla elde edilen ısıl verim, x: iletme verileriyle elde edilen ısıl verim) ekil % 70 yük durumu için ısıl verimin atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil % 80 yük durumu için ısıl verimin atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil % 90 yük durumu için ısıl verimin atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil % 95 yük durumu için ısıl verimin atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil % 100 yük durumu için termal verimin atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil % 70 yük durumu için ikinci kanun veriminin atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil % 80 yük durumu için ikinci kanun veriminin atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil % 90 yük durumu için ikinci kanun veriminin atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil % 95 yük durumu için ikinci kanun veriminin atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil % 100 yük durumu için ikinci kanun veriminin atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil % 70 yük durumunda gaz türbininde tersinir güç ve faydalı güç faktörlerinin atmosfer sıcaklıı ile deiimi (x: Tersinir i faktörü, o: Faydalı i faktörü) ekil % 80 yük durumunda gaz türbininde tersinir güç ve faydalı güç faktörlerinin atmosfer sıcaklıı ile deiimi (x: Tersinir i faktörü, o: Faydalı i faktörü)

21 XIX ekil % 90 yük durumunda gaz türbininde tersinir güç ve faydalı güç faktörlerinin atmosfer sıcaklıı ile deiimi (x: Tersinir i faktörü, o: Faydalı i faktörü) ekil % 95 yük durumunda gaz türbininde tersinir güç ve faydalı güç faktörlerinin atmosfer sıcaklıı ile deiimi (x: Tersinir i faktörü, o: Faydalı i faktörü) ekil % 95 yük durumunda gaz türbininde tersinir güç ve faydalı güç faktörlerinin atmosfer sıcaklıı ile deiimi (x: Tersinir i faktörü, o: Faydalı i faktörü) ekil % 70 yük durumunda gaz türbininde tersinmezlik faktörünün atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil % 80 yük durumunda gaz türbininde tersinmezlik faktörünün atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil % 90 yük durumunda gaz türbininde tersinmezlik faktörünün atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil % 95 yük durumunda gaz türbininde tersinmezlik faktörünün atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil % 100 yük durumunda gaz türbininde tersinmezlik faktörünün atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil % 70 yük durumunda buhar türbininde tersinir güç ve faydalı güç faktörlerinin atmosfer sıcaklıı ile deiimi (x: Tersinir güç faktörü, o: Faydalı güç faktörü) ekil % 80 yük durumunda buhar türbininde tersinir güç ve faydalı güç faktörlerinin atmosfer sıcaklıı ile deiimi (x: Tersinir güç faktörü, o: Faydalı güç faktörü) ekil % 90 yük durumunda buhar türbininde tersinir güç ve faydalı güç faktörlerinin atmosfer sıcaklıı ile deiimi (x: Tersinir güç faktörü, o: Faydalı güç faktörü) ekil % 95 yük durumunda buhar türbininde tersinir güç ve faydalı güç faktörlerinin atmosfer sıcaklıı ile deiimi (x: Tersinir güç faktörü, o: Faydalı güç faktörü)

22 XX ekil % 100 yük durumunda buhar türbininde tersinir güç ve faydalı güç faktörlerinin atmosfer sıcaklıı ile deiimi (x: Tersinir güç faktörü, o: Faydalı güç faktörü) ekil % 70 yük durumunda buhar türbininde tersinmezlik faktörünün atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil % 80 yük durumunda buhar türbininde tersinmezlik faktörünün atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil % 90 yük durumunda buhar türbininde tersinmezlik faktörünün atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil % 95 yük durumunda buhar türbininde tersinmezlik faktörünün atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil % 100 yük durumunda buhar türbininde tersinmezlik faktörünün atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil % 70 yük durumunda buhar kazanı giri ve çıkı noktalarında ekserji faktörünün atmosfer sıcaklıı ile deiimi (o: Ekserji giri faktörü, x: Ekserji çıkı faktörü) ekil % 80 yük durumunda buhar kazanı giri ve çıkı noktalarında ekserji faktörünün atmosfer sıcaklıı ile deiimi (o: Ekserji giri faktörü, x: Ekserji çıkı faktörü) ekil % 90 yük durumunda buhar kazanı giri ve çıkı noktalarında ekserji faktörünün atmosfer sıcaklıı ile deiimi (o: Ekserji giri faktörü, x: Ekserji çıkı faktörü) ekil % 95 yük durumunda buhar kazanı giri ve çıkı noktalarında ekserji faktörünün atmosfer sıcaklıı ile deiimi (o: Ekserji giri faktörü, x: Ekserji çıkı faktörü) ekil % 100 yük durumunda buhar kazanı giri ve çıkı noktalarında ekserji faktörünün atmosfer sıcaklıı ile deiimi (o: Ekserji giri faktörü, x: Ekserji çıkı faktörü) ekil % 70 yük durumunda buhar kazanında tersinmezlik faktörünün atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil % 80 yük durumunda buhar kazanında tersinmezlik faktörünün atmosfer sıcaklıı ile deiimi

23 XXI ekil % 90 yük durumunda buhar kazanında tersinmezlik faktörünün atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil % 95 yük durumunda buhar kazanında tersinmezlik faktörünün atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil % 100 yük durumunda buhar kazanında tersinmezlik faktörünün atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil % 70 yük durumunda kondenser giri ve çıkı noktalarında ekserji faktörünün atmosfer sıcaklıı ile deiimi (x: Ekserji giri faktörü, o: Ekserji çıkı faktörü) ekil % 80 yük durumunda kondenser giri ve çıkı noktalarında ekserji faktörünün atmosfer sıcaklıı ile deiimi (x: Ekserji giri faktörü, o: Ekserji çıkı faktörü) ekil % 90 yük durumunda kondenser giri ve çıkı noktalarında ekserji faktörünün atmosfer sıcaklıı ile deiimi (x: Ekserji giri faktörü, o: Ekserji çıkı faktörü) ekil % 95 yük durumunda kondenser giri ve çıkı noktalarında ekserji faktörünün atmosfer sıcaklıı ile deiimi (x: Ekserji giri faktörü, o: Ekserji çıkı faktörü) ekil % 100 yük durumunda kondenser giri ve çıkı noktalarında ekserji faktörünün atmosfer sıcaklıı ile deiimi (x: Ekserji giri faktörü, o: Ekserji çıkı faktörü) ekil % 70 yük durumunda kondenserdeki tersinmezlik faktörünün atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil % 80 yük durumunda kondenserdeki tersinmezlik faktörünün atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil % 90 yük durumunda kondenserdeki tersinmezlik faktörünün atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil % 95 yük durumunda kondenserdeki tersinmezlik faktörünün atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil % 100 yük durumunda kondenserdeki tersinmezlik faktörünün atmosfer sıcaklıı ile deiimi

24 XXII ekil % 70 yük durumunda pompalarda tersinir güç ve faydalı güç faktörlerinin atmosfer sıcaklıı ile deiimi (o: Tersinir güç faktörü, x, Faydalı güç faktörü) ekil % 80 yük durumunda pompalarda tersinir güç ve faydalı güç faktörlerinin atmosfer sıcaklıı ile deiimi (o: Tersinir güç faktörü, x, Faydalı güç faktörü) ekil % 90 yük durumunda pompalarda tersinir güç ve faydalı güç faktörlerinin atmosfer sıcaklıı ile deiimi (o: Tersinir güç faktörü, x, Faydalı güç faktörü) ekil % 95 yük durumunda pompalarda tersinir güç ve faydalı güç faktörlerinin atmosfer sıcaklıı ile deiimi (o: Tersinir güç faktörü, x, Faydalı güç faktörü) ekil % 100 yük durumunda pompalarda tersinir güç ve faydalı güç faktörlerinin atmosfer sıcaklıı ile deiimi (o: Tersinir güç faktörü, x, Faydalı güç faktörü) ekil % 70 yük durumunda pompalarda tersinmezlik faktörünün atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil % 80 yük durumunda pompalarda tersinmezlik faktörünün atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil % 90 yük durumunda pompalarda tersinmezlik faktörünün atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil % 95 yük durumunda pompalarda tersinmezlik faktörünün atmosfer sıcaklıı ile deiimi ekil % 100 yük durumunda pompalarda tersinmezlik faktörünün atmosfer sıcaklıı ile deiimi

25 XXIII ÇZELGELER DZN Sayfa No Çizelge 4.1 Santralden alınan verilere göre istasyonların tanımları Çizelge 4.2 Çizelge 4.3 Çizelge 4.4 Çizelge 4.5 %100 yükte 0 o C, 15 o C ve 42 o C atmosfer sıcaklıı için hesaplanan enerji ve ekserji akı miktarları %100 yükte 0 o C, 15 o C ve 42 o C atmosfer sıcaklıı için hesaplanan birim zamandaki tersinmezlik, faydalı güç ve tersinir güç o C atmosfer sıcaklıında %50, %75 ve %100 yük durumları için hesaplanan enerji ve ekserji akı miktarları o C atmosfer sıcaklıında %50, %75 ve %100 yük durumları için hesaplanan birim zamandaki tersinmezlik, faydalı güç ve tersinir güç Çizelge 4.6 Buhar kazanı ünitesi enerji akı miktarları Çizelge 4.7 Buhar kazanı ünitesi ekserji akı miktarları Çizelge 4.8 Gaz türbini ünitesinde faydalı güç korelasyonu için katsayılar Çizelge 4.9 Buhar türbini ünitesinde faydalı güç korelasyonu katsayılar Çizelge 4.10 Faydalı güç korelasyonları için hata analizi deerleri Çizelge EK1.1 Türkiye Elektrik Enerjisi Talep Projeksiyonu ve Yenilenebilir Kaynak Kullanımı Çizelge EK1.1 (Devam) Türkiye Elektrik Enerjisi Talep Projeksiyonu ve Yenilenebilir Kaynak Kullanımı Çizelge EK1.2 Elektrik enerjisi kurulu güç ve üretim deerleri Çizelge EK1.3 Yakıt cinslerine üretim deerleri daılımı (son dört yıl)

26 1 GR Enerji, ekonomik ve sosyal kalkınma için ülkelerin temel girdilerinden birisi durumundadır. Artan nüfus, ehirleme, sanayileme, teknolojinin yaygınlaması ve refah seviyesine paralel olarak enerji tüketimi de kaçınılmaz bir ekilde büyümektedir. Buna karılık enerji tüketiminin mümkün olan en alt düzeyde tutulması, enerjinin verimli ekilde kullanılması ve üretilmesi gerekmektedir. Çünkü; - Enerji kaynaklarının üretim ve temin maliyeti yüksektir. - Küresel kirlenme uluslararası alanda ortak politikalar oluturulması gereken konulardan biri haline gelmitir. Enerji kaynaklarının bir çou da üretim ve tüketim aamasında çevreyi olumsuz etkileyen özelliklere sahiptir. Enerji üretiminde çevresel sorunların giderilmesi ise önemli bir maliyet unsurudur. - Enerji projeleri, uzun planlama, geliim ve yatırım süreleri, yüksek finansman ve ileri teknoloji gerektiren yatırımlardır. - Petrol ve doal gaz gibi en yaygın ekilde kullanılan fosil yakıt varlıı zaman içinde azalırken, bu kaynakların önemi yükselmektedir, bu kaynakların yerini dolduracak yeni enerji kaynakları gelitirilmedii sürece, fiyatları artı eilimi içinde olacaktır. - Enerji kaynakları açısından zengin olmayan ülkemizde, halen % 62 düzeyinde bulunan dıa baımlılık, tüketimle birlikte zaman içinde artacaktır. Ülkemizdeki elektrik tüketiminin, 1999 yılında milyar kwh seviyelerinde iken, Çizelge EK1.1 te verilen, 2020 yılına kadar Türkiye de elektrik enerjisi ve talep projeksiyonunda da görülebilecei gibi, bu seviyenin 2005 yılında 180 milyar kwh e 2010 yılında ise 300 milyar kwh e ulaacaı ön görülmektedir Akalın (2004). Tüketim içerisindeki doalgaz payının %50 sinin elektrik üretiminde, %30 unun sanayide ve %20 sinin binalarda kullanılması planlanmaktadır 1). Üretimde ise, elektrik enerjisi kurulu güç ve üretim deerlerini veren Çizelge Ek 1.2 ve yakıt cinslerine göre üretim deerleri daılımını veren Çizelge EK1.3 de görüldüü gibi, kurulu güç 2000 yılında MW iken bu deerin 2005 yılında MW a 2010 yılında ise MW a ulaması beklenmektedir. Üretimde doalgaz payının, termik enerji üretim içerisinde %50 toplam enerji üretimi içerisinde %36 seviyesinde olması öngörülmektedir 2). 1) : DPT 8. 5yıllık kalkınma planı 2)

27 2 Ülkemizde doal kaynakların sınırlı ile birlikte dıa baımlı olması ve talebin sürekli artması bir takım acil önlemler alınmasını gerektirmektedir. Bu önlemlerden bazıları u ekilde sıralanabilir; Kısa vadede çözüm getirebildii için doal gaz kombine çevrim santrallerine ve kojenerasyon uygulamalarına öncelik verilmeli ve yeni teknolojiler yakından takip edilerek uzun vadede ülkemizde bulunan doal kaynakların kullanıldıı santrallerin yatırımlarına önem verilmelidir. Santral teknolojilerindeki gelimeler dikkatle takip edilerek ülke koullarına uygun temiz ve verimli teknolojilerin uygulanması salanmalıdır. Elektrik talebi, bölgesel olarak, mevsimlik, günlük ve saatlik farklılıklar göstermektedir. En yüksek yükle en düük yük arasında iki kata yakın bir farklılık olabilmektedir. Talebin kendine özgü bu yapısı ve elektrik enerjisinin depolanamaması nedeniyle, yük-talep erisine en iyi ekilde cevap verebilecek bir santral sistemi kurulmalıdır. Elektrik üretim sistemleri planlanırken, santrallerin farklı özellikleri ve talebin bölgesel geliimi dikkate alınmalı ve talebi en uygun santral tipiyle, en düük kayıp ve maliyetlerle karılayabilecek optimum üretim ve iletim sistemleri planlanmalıdır. Enerji üretim ve tüketiminde, ekonomik ve sosyal geliimi destekleyecek, çevreyi en az düzeyde kirletecek, minimum maliyette enerji arzı hedef alınmak durumundadır. Enerji sektöründe temel amaç, artan nüfusun ve gelien ekonominin enerji ihtiyaçlarının sürekli, kesintisiz bir ekilde ve mümkün olan en düük maliyetlerle, güvenli bir arz sistemi içinde karılanabilmesidir. Enerji üretim sistemlerinin bu yaklaım içinde yapılandırılmasında ve gelitirilmesinde, enerji politikalarının da bu dorultuda oluturulmasında yarar görülmektedir. Bu sayılanlar dorultusunda, tez kapsamında, ülkemizde yüksek verim ve kısa zamanda iletmeye alma imkanı gibi avantajlarından dolayı son yıllarda en çok tercih edilen, doalgaz yakıtlı kombine çevrim santrallerinin analizi uygun görülmü, uygulama merkezi olarak en ileri teknolojiyle üretim yapan ve ülkemizin elektrik enerjisi ihtiyacının büyük bölümünü karılayan Bursa / Ovaakça Doalgaz Kombine Çevrim Santrali tercih edilmitir. Analizlerde, sistem-çevre ve üretim-yakıt ilikileri, kullanılabilir enerji miktarının tespiti, tersinmezliklerin tespiti, enerji kalitesi, buhar

28 3 kalitesi, kayıplar ve ürünün maliyeti gibi bir çok parametreyi birlikte inceleme imkanı verdiinden, termodinamiin birinci ve ikinci kanunları birlikte uygulanmıtır. Tezin amacı, ülkemizin enerji üretim sektöründe önemli payı olan doal gaz yakıtlı kombine güç santrallerinin incelenmesi, kayıpların nerelerde ve hangi oranlarda olutuunun, termodinamiin birinci ve ikinci kanunlarını esas alan enerji ve ekserji analizleriyle tespit edilmesidir. Analizlerde, sistemin bütünü ve sistemi oluturan her bir ünite için, yer yüzü seviyesindeki atmosferik hava sıcaklıı, basıncı, baıl nemi ve sistemin yük durumu deiimlerinin sistemdeki enerji ve ekserji akı hızları üzerindeki etkileri incelenmitir. Tez kapsamında, mevcut enerji üretim merkezlerinin daha verimli kullanılabilmesine ve yeni santrallerin tasarımında verimin arttırılmasına yönelik aratırmalar için kaynak olabilecek bir çalıma hedeflenmitir. Çalımada, atmosferik hava sıcaklıı, basıncı, baıl nemi ve sistemin yük deiimlerinin santrali oluturan elemanlardaki (gaz ve buhar türbinleri, ısı geri kazanım buhar üreticisi ve dier santral üniteleri) enerji dengesi, birim zamandaki ekserji akı miktarı, bunlara balı kayıpları ve sistem performansını ne ölçüde etkiledii detaylı olarak incelenmitir. Bu kapsamda santralin bir çok noktasında alınan günlük iletme verileri tasnif edilerek ve sınıflandırılarak grafiklerle literatüre kazandırılmıtır. Bu veriler, bundan sonraki çalımalara kaynak oluturacaktır. Santral iletmesi tarafından salanan veriler, öncelikle sistemi oluturan bütün ünitelerin giri ve çıkı noktalarında, her gün günün tek saatlerinde- on üç ay boyunca iletme dosyalarına kaydedilmitir. Daha sonra, dosyalarda kayıtlı 3.5 milyonun üzerindeki veri, bilgisayara aktarılıp ayrıtırılarak her bir ünite için ayrı veri tabanı oluturulmu ve analizlerde kullanılmıtır. Çalımada elde edilen sonuçlarla, elektrik enerjisi arzının daha güvenli olabilmesi için, talebin yükseldii dönemlerde atmosferik hava sıcaklıı ve yük deiimleri ile arzı karılama durumu hakkında daha gerçekçi tahminler yürütülebilecektir. Ayrıca anlık olarak sistemin ürettii enerjinin yakıt cinsinden brüt maliyetinin hesaplanması mümkün olabilecek, bunun ötesinde net maliyetlerin hesaplanmasını kolaylatıracak hatta anlık olarak yakılan yakıt cinsinden net maliyet tespitine imkan tanıyacak sonuçlar elde edilmitir.

29 4 Sonuç olarak bu çalımada literatürdeki dier çalımalardan farklı olarak, ilk defa bir kombine güç santralinin tamamı, santral üretim yaparken kaydedilen iletme deerleri kullanılarak analiz edilmi, bulgular atmosferik hava sıcaklıı, basıncı, baıl nem ve yük durumuna göre sıralanmı, sonuçlar bu kriterlere göre elde edilerek yorumlanmıtır. Tezin ikinci bölümünde Kojenerasyon ve kombine çevrim sistemlerinin ekserji analizleri, Dier güç üretim sistemlerinin enerji ve ekserji analizleri, Farklı sistemler için enerji ve ekserji analizleri, Termoekonomik analizler, Atmosferik hava sıcaklıına balı ekserji analizleri balıkları altında literatür aratırması verilmitir. Tezin materyal ve yönteminin tanıtıldıı üçüncü bölümde, tez kapsamında incelenen kombine çevrim santrali tanıtılmı, teori balıı altında termodinamik çevrimlerin teorisi verilmi, kombine çevrim santrallerinin enerji ve ekserji analiz yöntemleri tanıtılarak tez kapsamında ele alınan sisteme uygulanmı, algoritmada kullanılan matematiksel eitlikler verilmi, ayrıca akı faktörleri metodu tanıtılmı ve ekonomik analiz yöntemi kapsamlı bir ekilde sunulmutur. Aratırma sonuçları ve tartımanın yer aldıı dördüncü bölümde ise, dizayn deerleri, iletme verileri ve ideal çevrim yaklaımı ile üç ayrı analiz gerçekletirilmi, analizlerin sonuçları ayrı balıklar altında grafiklerle sunulmutur. Her üç analizin ayrıntılı kıyaslamalarının da bulunduu bölümde, analizlerden elde edilen sonuçların uyum ve farklılıklar gösterdii noktalar belirtilmi, ayrıca tespit edilen farklılıkların sebepleri tartıılmıtır. Aynı bölümde akı faktörleri analizleri ve maliyet analizi ile elde edilen bulgular verilerek yorumlanmıtır. Son olarak gaz türbini ve buhar türbini ünitelerinde üretilen elektrik gücü için gelitirilen korelasyonlar ile dorulama testi deerleri verilmitir. Beinci bölümde ise, dördüncü bölümde verilen analiz, kıyaslama ve yorumlardan elde edilen sonuçlar, bundan sonra yapılacak çalımalar ile enerji üretim sistemlerinin iletilmesinde daha düük maliyet ve daha yüksek verim elde edilebilmesi için öneriler bulunmaktadır.

30 5 2. KAYNAK ARATIRMASI Yakın gelecekte karılaılması kaçınılmaz olan enerji sıkıntısı konusu yalnızca ülkemizde deil bütün dünyanın gündeminde önemli bir yere sahiptir. Bu açıdan, birincil enerji kaynaklarının mümkün olan en verimli ekilde kullanılabilmesi için, yalnızca enerjinin deil, kullanılabilirliin de aratırılması gerekir. Konunun önemi nedeniyle literatürde termodinamiin birinci ve ikinci kanununu esas alan, çok sayıda çalıma mevcuttur. Bu bölümde kombine çevrim sistemleri için enerji ve ekserji analizleri, farklı enerji üretim sistemlerinin ekserji analizleri, farklı çevrimler için ekserji analizleri, termo-ekonomik analizler ve atmosfer sıcaklıına balı termodinamik analizler alt balıklarıyla konuyla ilgili literatürde yer alan çalımalardan bazıları verilecektir. Analizleri 2.1 Kombine Çevrim ve Kojenerasyon Sistemleri çin Enerji ve Ekserji El-Wakil (1984) kombine güç çevrimlerini gaz ve buhar türbinlerinin birlikte kullanıldıı çevrimler olarak tarif etmi ve kombine çevrim fikrinin basit Brayton çevriminin verimini, egzoz gazlarından atılan ısı enerjisini geri kazanarak yükseltme fikrinden hareketle ortaya çıktıını belirtmitir. Ayrıca kombine güç çevrimleri geçen yüzyılın baından beri tasarlanan sistemler olmasına ramen ilk kombine çevrim santralinin 1950 de kurulduunu, daha sonra hızla artan uygulamaları ile günden güne geliim gösterdiini bildirmektedir. Yüksek verim ve güç elde imkanının yanında kombine çevrimlerin esnek iletme koullarına uygun, çabuk devreye alınabilen, tam yük ve deiken yük durumlarına kolay adapte olabilen, hatta deiken yük durumlarında da yüksek verimle çalıma özelliklerine sahip olduu vurgulamıtır. Bir çok kombine çevrim türlerinden en önemlilerini; Ek yanmalı/yanmasız atık ısı geri kazanım buhar üreticili Rejeneratörlü ve/veya besleme suyunun ısıtıldıı buhar üreticili Çok basınç kademeli atık ısı geri kazanım buhar üreticili

31 6 Buhar çevriminde besleme suyu ısıtması ile kapalı çevrim gaz türbin sistemi olarak sıralamıtır. Feng ve ark (1998) analizlerde kullanılan muhtelif kriterlerle birlikte kojenerasyon verimi adıyla yeni bir kriteri tanımlamıtır. Kriterin yalnızca enerjinin kalitesini deil aynı zamanda ısıtma sürecinde tersinmezliklerin etkisini de yansıttıı vurgulamı, konseptin anlaılır, hesaplamanın da basit olduunu belirtmitir. Çalımada mevcut performans kriterleri u ekilde tarif edilmitir. Enerji yararlanma oranı (EUF) EUF W + Q mh u = (2.1) u Burada, W birim zamanda alınan faydalı i, elde edilen T u > T o sıcaklıında faydalı ısıl güç ve Q u kojenerasyon sistemlerinden m H u birim zamanda yakıtla verilen enerjidir. Ancak bu kriter basit olmasına ramen elektrik gücü ile ısıl güç arasında farklı sıcaklıklarda Q u nun deiimlerini göz ardı etmekte ve kojenerasyon sistemleri için kullanıldıında buhar kalitesi ne olursa olsun karı basınç türbin setinin her zaman sistemin en verimli ünitesi olduu sonucunu vermektedir. Yapay ısıl verim Burada kojenerasyon sistemine yakıtla salanan enerjinin bir kısmının Q u ısıl gücünü elde etmek amacıyla BK verimli bir kazanda harcandıı varsayılır. Bu durumda yapay ısıl verim ( y ) η y W = (2.2) Q u mh u η BK olarak tanımlanır. Kullanımı kolay olduundan uygulanabilir ancak bu kriter de farklı sıcaklıklar için Q u deerinin deiimini göz ardı eder.

32 7 Yakıt enerjisi kazanç oranı (FESR) Bu kriterde istenilen elektrik ve ısıl güçleri karılamak için harcanan enerjinin, ayrı bir konvansiyonel santralde aynı gücü elde etmek için verilen enerji ile farkının oranlanması esastır. Yakıt enerjisi kazanç oranı u ekilde tanımlanır FESR Q / η + W / η mh Q / η + W / η u BK o u = (2.3) u BK o Burada B yanmasız kazan verimi ve o sistemin genel verimidir. Kriter, kojenerasyon sistemlerinde yakıt kazancını ve enerji kullanımını gösterdiinden kullanılı olabilir ancak ısıl ve elektrik güçlerinin maliyet ayrımı söz konusu deildir. Ekserji verimi E Ek H, Q u nun içerisindeki birim zamandaki ekserji akı miktarı olmak üzere W + Ek H η E = (2.4) mh u Bu kriter, ekserji ile enerjideki kalite farklarını ortaya koyduundan, makul kabul edilir. Ancak, aslında ısıtma süreçlerinde hem ekserji hem de tersinmezlikten faydalanılır ve eer tersinmezliin etkisi tamamen göz ardı edilirse, kojenerasyon sistemlerinde enerji kullanımının etkisi doru ekillendirilmemi olacaktır. Kojenerasyon sistemleri için yeni performans kriteri CG W + Ek + φ( Q Ek ) H u H η CG = (2.5) mh u Burada, φ ( Q u Ek H ) terimi ısıtmada tersinmezliin etkisi ya da Q u ısıl gücünün salandıı durumda önlenemeyen ekserji kaybıdır. φ = 0 olduu durumda CG

33 8 = E ve φ = 1 olduu durumda CG = EUF olur. Bu kriter ısıl güç ve birim zamanda üretilen i arasındaki farkı ve ısı enerjisinin farklı sıcaklıklardaki deiimini dikkate aldıı gibi aynı zamanda kojenerasyon sistemleri için ısıtmada tersinmezliin etkisini de gösterir ve kullanılı bir kriterdir. Correas ve ark. (1999) güç santrallerinde kullanılan ölçüm tekniklerinin cinsine göre ölçüm hataları varsayımı ile santralin maksimum güvenilir ısı balansını aratırmılardır. Çalımada her bir ünitenin arıza durumlarını da kapsayan yakıt-ürün ilikilerinin optimum deerleri tespit edilmitir. 280 MW gücünde bir kojenerasyon santralinin incelendii çalımada gerçek iletme verileri kullanılarak performans tehisi konulmutur. Sonuç olarak verilerdeki uyumun termodinamik analizlerin güvenilirliini doruladıı ve fiziksel nedenlerin yakıt üzerindeki tahmini etkisini gösterdii belirtilmitir. Guarinello ve ark. (2000) çalımasında Brezilyanın Cobo bölgesinde çalımakta olan santralin birinci ve ikinci kanun tabanlı olarak, elektrik ve buhar maliyetlerinin tespiti için, Ekserji Maliyetleri Teorisi kullanılarak termo-ekonomik analiz yapmıtır. Çalımada buhar püskürtmeli gaz türbinli santraller incelenmi ve buhar püskürtme sisteminin yanma verimini olumlu yönde etkiledii sonucuna ulaılmıtır. Verhivker ve Kosoy (2001) konvansiyonel güç santralleri ve nükleer santrallerin ekserji performansını aratırmılar, çalımada güç santrallerine termodinamiin ikinci kanunu tabanlı analiz ve ekonomik analiz uygulamılardır. Çalımada ısıtıcılardaki sıcaklık farkının azaltılmasıyla ekserji kaybında düü salanabilecei belirtilmitir. 1. kademe ve 2. kademe türbin arasına yerletirilen tekrar ısıtıcının, türbin çıkıında elde edilen buharın daha kaliteli olmasını ve çevrimdeki kaynatıcının daha yüksek basınçlara ulamasını, böylece yakıtın, akıkan ekserjisi içindeki kimyasal ekserjinin transformasyonuna balı ekserji kaybının da azaltılmasını saladıı belirtilmitir. Ayrıca, nükleer santrallerin ısıl dizayn ve optimizasyon yönteminin gelitirilmesi için sistem performans katsayısına (SCOP: System Coefficient of Performance) balı olarak bütün santralin performansının göz önüne alınması gerektii de vurgulanmıtır. Smith ve Few (2001) evsel kullanım amaçlı ısı pompası destekli bir kojenerasyon sisteminin geliimini incelemi ve sisteme enerji ve ekserji analizi uygulamılardır. Ekserji analizinde basıncın egzoz gazları üzerindeki etkisi ihmal edilebilir olduundan hesaba katılmadıı belirtilmitir.

34 9 Çalımada tersinmezlik kayıpları önlenebilir kayıplar ve temel kayıplar olarak ikiye ayrılmıtır. Temel kayıpların, sonlu sıcaklık farklı ısı transferi ya da gerçek gazların tersinmezliinin etkileri yolu ile meydana gelen kayıplar olduu belirtilmitir. Önlenebilir kayıpların, mekanik, türbülans ve elektrik kayıpları olduu ve bu kayıpların sistemdeki her bir ünite için pratikte azaltılabilen kayıplar olduu belirtilmitir. Çengel ve Boles (2002) kombine güç çevrimlerini u ekilde tanıtmılardır: Daha yüksek ısıl verim salayabilmek için yürütülen çalımalar, konvansiyonel santrallerde yeni düzenlemeleri de beraberinde getirmitir. Bu düzenlemelerden biri de gaz akıkanlı güç çevrimini buharlı bir güç çevriminin üst çevrimi olarak kullanmaktır. Gaz türbini çevriminin yüksek sıcaklıklarda çalımasının saladıı kazançlardan yararlanmak ve sıcak yanma sonu gazlarını buharlı güç çevrimi gibi bir alt çevrimde ısı kaynaı olarak deerlendirmek yoluyla gerçekletirilen çevrim, kombine çevirimlerdir. Bu çevrimde egzoz gazlarının enerjisinden, bir ısı deitiricisi yardımıyla, alt çevrimde buhar üretiminde faydalanılır. Ayrıca kombine güç çevrimlerinde termodinamik analiz metodunu tanıtmı, örnek sistemler üzerinde bazı uygulamalarını vermilerdir. Arpacı ve Binark (2002) gaz türbini ünitesini kompresör, yanma odası ve türbin olarak 3 ayrı bölümde incelemi ve ünitenin bu bölümlerine ekserji analizi uygulamılardır. Çalımada sistemin bölümlerine ait kullanılabilir iin yanı sıra, tesirlilik ifadesi de hesaplanmıtır. Çalımada giri hava sıcaklıının (atmosfer sıcaklıı T 0 ) gaz türbini üzerindeki etkileri incelenmitir. Giri havası sıcaklıının artmasıyla, sistemin tersinmezliinin azaldıı tespit edilmi ve herhangi bir ısıl sistem için kullanılabilecek olan ekserji denge denklemi verilmitir. Ekserji denge denkleminin, ekserjinin ekonomik analizi içinde gaz türbini kojenerasyon sisteminde çeitli giri fiyatlarına balı olan üretim fiyatlarını tahmin etmede kullanılabilecei belirtilmitir. Erdil ve Yılmaz (2002) kojenerasyon sistemlerinin performans analizi için kullanılan kriterlerin en çok bilinenlerini; enerji yararlanma oranı, yapay ısıl verim, yakıt enerjisi tasarruf oranı, ekserji verimi ve kojenerasyon verimi olarak sıralamılar ve sonlu zaman ısı transferi tersinmezliklerini dikkate alarak, bu performans kriterlerine dayalı analiz yapmılardır. Sonuç olarak i/proses ısısı oranı arttıkça çevrimden elde edilebilecek maksimum ekserji, maksimum ekserjideki ısı yararlanma oranı ve ekserji veriminin

35 10 azaldıı tespit edilmitir. Ayrıca, proses için gerekli olan akıkan sıcaklıının enerji yararlanma oranı ve ekserji verimi deerlerini olumsuz etkiledii belirtilmitir. Üst ve ahin (2002) ara buhar almalı kojenerasyon sisteminin sonlu-zaman e deer modelini aratırmılar ve bu model için sonlu-zaman ısı transferi tersinmezlikleri, iç tersinmezlikler ve ısı kayıplarını da dikkate alarak, tanımlanmı bulunan ekolojik fonksiyonun optimizasyon çalımasını yapmılardır. Dizayn parametreleri ve tersinmezliklerin ekolojik performans üzerindeki etkileri incelenmilerdir. Dier bir deyile tersinmez sonlu zaman kojenerasyon modeli için termoekolojik bir optimizasyon gerçekletirmiler ve bu balamda tanımlanmı olan ekolojik amaç fonksiyonunu maksimum yapan optimum dizayn parametrelerini aratırmılardır. Çalımada, kojenerasyon tesislerinin performans analizinin, klasik termodinamik teorisi yerine sonlu zaman termodinamii teorisiyle daha anlaılır hale gelmesinin mümkün olduu vurgulanmıtır. Maksimum ekoloji ve maksimum ekolojideki ekserji verimi artlarına göre dizayn parametrelerinin kolaylıkla elde edilebilecei, dier bir deyile, kullanma yeri ve amacına göre hem maksimum ekolojiye hem de maksimum ekserjiye göre optimum dizayna ulamanın mümkün olduu sonucuna ulaılmıtır. Çalımada sunulan analizin ve optimizasyon metodunun, ekolojik ve ekserjitik yönden optimum dizayna ulamada temel tekil edebilecei belirtilmitir. Zaporowski ve Szczerbowski (2003) doalgaz yakıtlı kojenerasyon santrallerinin elektrik üretiminde daha verimli olduu, çevreye olan zararlı etkilerin daha az olduu, daha az yatırım gerektirdii ve daha kısa sürede ina edilebildiklerinden cazip olduunu belirtmilerdir. Ayrıca vakum kondenser sistemli buhar türbini olan ve karı basınç kondenserli doalgaz yakıtlı kombine ısı ve güç santralleri için iki farklı durumda simülasyon hesaplamaları yapmılardır. Çalımada vakumlu tip kondenserli buhar türbini olan kombine ısı güç çevrimlerinin daha yüksek verimli oldukları, yaz mevsiminde de yüksek verimle çalıtıkları ve doal gazlı sistemlerin sadece veriminin yüksek olması deil, çevreye zararlı etkilerinin de daha az olması nedeniyle daha cazip olduu sonucuna ulaılmıtır. Arrieta ve Lora (2004) çevre sıcaklıının kombine güç çevrimleri üzerine etkilerini incelemitir. Tez kapsamında incelenen santralle benzer bir yapıya sahip kojenerasyon santralinin ele alındıı sistemde ek olarak ısı geri kazanımlı buhar

36 11 kazanında yardımcı yanma sistemi mevcuttur. Çalımada ek yanma ünitesinin, net elektrik gücünü artırırken ısıl verimi azalttıı ve çevre havası sıcaklıının 35 o C artmasıyla ısıl verimin azaldıı, ayrıca net elektrik gücün 640 MW tan 540 MW a düerek ve % 16 oranında azaldıı belirtilmitir. 2.2 Dier Güç Üretim Sistemleri çin Enerji ve Ekserji Analizleri Wall (1989), 3MW gücündeki Kalina buhar çevrimine ekserji metodu uygulamılardır. Kalina çevrimi olarak adlandırılan sistem, klasik çevrimlerdeki buhar tarafına soutma kuleleri yerine kullanılan absorpsiyonlu soutma çevrimi ile salanmaktadır. Çalımada Kalina çevrimi için enerji-deerlendirme diyagramı verilmi ve yorumlanmıtır. Ayrıca diyagramdan yine Kalina çevrimindeki enerji dönüümlerinin karakteristikleri hakkında da bilgi edinilebilmektedir. Çalımada sonuç olarak, kaynatıcıdaki ekserji kayıplarının dier alt sistemler içerisinde en büyük oranda olduu belirtilmitir. Bathie (1996) gaz türbinlerinde performansı arttırmak için rejeneratör eklenebileceini ve bu eklentinin en azından teorik olarak elde edilen net ii etkilemeyeceini ifade etmitir. Ayrıca ara soutma ile yüksek basınç kompresörüne giri havası sıcaklıının düürülmesinin de çevrimden alınan net ii arttıracaı belirtilmi, ara soutmanın, türbinden alınan ii etkilemeden kompresörde birim zamanda harcanan ii azaltıcı etkiye sahip olduunu vurgulamıtır. Valero ve ark. (1996) 350 MW gücündeki katı yakıtlı bir güç santraline termodinamiin ikinci kanunu uygulamı ve çıkı gücü sabit tutarak hangi ünitenin hangi bölgesinde ve ne ekilde kaynak tüketiminden tasarruf salanabilecei sorularına yanıt aramıtır. Maliyet hesabı yöntemi; II. Kanun Verim Giderler Maliyet olarak sıralanmıtır. Çalımada tanıtılan maliyet denklemleri kullanılarak yöntem, sisteme uygulanmıtır.

37 12 Kim ve ark. (1998) kompleks enerji sistemleri için ekserji ve ekonomik analizleri birlikte uygulamılardır. Sistemdeki bütün ünitelere uygulanabilecek genel bir maliyet dengesi denklemi tanıtılmıtır. yapan akıkanın ekserjisi ısıl, mekanik, kimyasal ekserji akı hızları ve entropi üretimi akıları eklinde ayrıtırılmıtır. Her bir ünitenin ekserji akı hızının münferit olarak maliyetlendirildii bu yöntemde sistemin her bir noktasında veya ünitesinde akıkanın maliyet dengesi denklemlerinin uygulanmasıyla hesaplanabilecei belirtilmitir. Fischi ve Manfrida (1998) yarı kapalı kombine gaz türbini çevriminin ekserji tabanlı olarak analizini gerçekletirmilerdir. Deiik iletme artlarında her bir eleman için ekserji kaybı hesaplanmı ve çevrimin kritik üniteleri tespit edilmitir. Çalımada yanma, atık ısı kazanı, su püskürtme/karıtırma ve su geri kazanım sistemleri kayıpların olutuu ana bölgeler olarak belirtilmi ve toplam ekserji kaybının %80 den fazlasını tekil ettii tespit edilmitir. Elde edilen deerlerin standart açık çevrimlere oldukça yakın olduu ancak kombine çevrimlerin ani yüklenmelerde daha kullanılı olduu ifade edilmitir. Ancak ani yüklenme durumlarında kısmi ya da toplam su püskürtme uygulanması durumunda ekserji kaybının bir miktar daha artabilecei vurgulanmıtır. Aratırma sonucunda iletme parametrelerinin deiimine hassas olan youmalı tip kondenserin sistem verimini en fazla etkileyen eleman olduu saptanmıtır. Holanda ve Balestieri (1999) katı atık yakıtlı enerji üretim sistemlerini incelemilerdir. Özellikle ısı ve elektrik enerjisinin birlikte kullanılabildii endüstriyel bölgelerde katı atık yakıtlı sistemlerin gelecekte enerji üretim sistemleri arasında iyi bir alternatif olabileceini belirtmilerdir. Ayrıca kojenerasyon sistemlerinin hidroelektrik ve konvansiyonel güç santrallerine göre avantajları, kapasite ve yatırım maliyetleri açılarından karılatırılmı, kojenerasyon sistemlerinin tanımı ve dier sistemlerden farkı belirtilmitir. Aratırmada katı atık yakıt kullanılan çevrimlerin çevresel ve sosyal avantajları da göz önüne alındıında daha cazip olduu, üst çevrimde doal gaz yakıtlı gaz türbini ve alt çevrimde katı atık yakıtlı buhar kazanı kullanılan alternatif sistemin geri ödeme süresi uzun olduundan uygun olmadıı sonucuna varılmıtır. Heyen ve Kalitventzeff (1999) mevcut bir enerji üretim sisteminde üç farklı gelitirme yöntemini ekserji verimini esas alarak aratırmıtır. Önerilen her bir

38 13 gelitirme yönteminin maliyetleri açısından da incelendii çalımada ayrıca bu yöntemlerin, sistemlerin iletme esneklii üzerindeki etkileri de tartıılmıtır. Sonuçlar Rankine çevrimi ile karılatırılarak sunulmutur. Heper (2001) buhar santrallerini ayrıntılı olarak ele almı, özellikle iletmeciler için geni kapsamlı bilgiler sunmutur. Teknolojik gelimelerin aratırmacılar tarafından takip edilmesi amacıyla hazırlanan kaynakta; Gaz ve buhar termodinamii, yakıtlar, yanma, buhar santrallerinin tarihçesi geliimi ve konumu, buhar santrallerinin tanımı, buhar santrali çevrimleri, buhar kazanı ve yardımcıları, buhar türbinleri ve yardımcıları, elektroteknik donanımlar, otomasyon, kontrol ve koruma, buhar santralleri ve çevre, buhar santrallerinin iletilmesi, bakım ve arıza, su, malzeme ve buhar santrallerinin testi konuları ayrıntılı olarak yer almaktadır. Durmayaz ve Yavuz. (2001) Türkiye de kurulması öngörülen bir nükleer güç santraline termodinamiin birinci ve ikinci kanunu tabanlı analizleri birlikte uygulamılardır. Çalımada enerji üretim sistemlerine uygulanabilecek ekserji analizi için yöntem tanıtılmı ve her bir ünite için açıklanmıtır. Ayrıca sistemin ve sistemi oluturan her bir ünitenin tersinmezlikleri hesaplanarak kıyaslanmı, sistemde geçekleen tersinmezliin daılımını tablolar halinde sunmulardır. El-Nashar (2001), güç ve damıtma santralleri için seçim, optimum çalıma aralıının tespiti ve ekonomik analiz yöntemi üzerinde durmutur. Analiz için santrallerin farklı yüklerdeki durumları dikkate alınmıtır. Elektrik üretiminde kullanılan farklı tiplerdeki santralleri tarif ederek uygun santralin seçim yöntemi verilmitir. Çalımada kojenerasyon santrallerinin performansının tespitine yönelik güç/su oranı, yakıt enerjisi kazançları oranı, net ısı oranı yöntemleri tarif edilerek kullanılmıtır. Ayrıca mevcut kojenerasyon teknolojileri ve performansları tablolar halinde sunulmutur. Tablolarda dikkat çeken bir nokta ise, farklı santral tiplerinin performans deerleri ve iletme durumlarının, yük durumuna göre, her bir dı ortam sıcaklıı için ayrıca verilmi olmasıdır. Sistemlerin iletme masrafları ve ekonomik analizi dördüncü balık altında incelenmitir. Su ihtiyacına göre optimum sistemin seçimi incelenmitir. Çalımada u sonuçlar elde edilmitir.

39 14 Elektrik üreten ve damıtma ilemi yapan santrallerde performans ve ekonomik analiz yapılacaksa bir bilgisayar simülasyonu kaçınılmazdır. Kojenerasyon sistemlerinin optimum çalıma artları yıla yayılı yük durumuyla büyük oranda ilgilidir. Aylık elektrik ve su ihtiyacı bilgisayar modeline girdi olabilirler. Güç / Su oranı optimum kojenerasyon sisteminin seçilmesinde önemli bir faktördür. Ekonomik analiz santralin kullanım ömrü boyunca yapılmalı ve analiz için artı gösteren yakıt, iletme ve bakım masrafları fiyatları dikkate alınmalıdır. Kim ve ark. (2001) çift basınç kademeli kombine çevrim santrallerinde buhar çevriminin geçici rejim davranılarını incelemilerdir. Sistemin ayrıntılı modelini oluturabilmek için, her bir ünitedeki tek boyutlu geçici rejim korunum denklemlerini vermilerdir. Ayrıca simülasyonda su seviyesi ve türbin gücü etkileri de hesaplara yansıtılmıtır. Çalımada iki iletme koulu incelenmitir. Birinci iletme koulu, Ovaakça Santralinde olduu gibi sistemin istenen yük durumuna göre aft gücünü ayarladıı durumdur. kinci iletme koulu ise yük durumuna göre aft gücünün buhar debisiyle ayarlandıı durumdur. Her iki operasyon koulu içinde sistemin yüksek basınç ve alçak basınç kademelerinde iletme parametrelerinin deiimi incelenmitir. Çalımada amaç, çift basınç kademeli sistemlerin buhar tarafının dizayn özelliklerinin belirtilmesi, giri gaz debisi ve yük durumu gibi harici etkilere sistemin ne ekilde karılık vereceinin analizidir. Bu amaçla çalımada iki temel çalıma modu için geçici rejim iletme artlarının karakteristii aratırılmıtır. Sonuç olarak baımsız basınç deiimi olan sistemlerde sistem cevabının sürekli rejime geçi zamanı, gaz türbini sitemlerine göre 10 kat daha fazla olduu, genel olarak buhar parametrelerinin (kütlesel debi, basınç ve sıcaklık) deiimler gösterdii, en büyük deiimin ise alçak basınç domundaki su seviyesinde geçekletii belirtilmitir. d'accadia (2001) karmaık güç santrallerinde optimum çalıma artlarını aratırmıtır. Çalımada sistemin iletilmesi esnasında en ekonomik iletme koullarının saptanması amaçlanmıtır. Maliyet, minimize edilmesi gereken tipik zorlanmı optimizasyon problemi eklinde amaç fonksiyonu olarak tanıtılmıtır. Ele alınan maliyet fonksiyonu ürün maliyeti yerine iletme maliyeti olarak seçildiinden, ekserji dengesi tabanlı denklemler kullanılmamı, sisteme olan maliyetin akıları önemsenmemi ve enerji dengesi tabanlı yaklaım tercih edilmitir.

40 15 Bhargava ve ark. (2002) mevcut bir gaz türbini ünitesine reküperasyon, ara soutma ve tekrar ısıtma ünitelerinin uygulanması için dizayn metodu vermitir. Üç farklı gaz türbini için sonuçları deerlendirmitir. Uygulama yöntemi yeni kompresör dizaynı, yeni türbin dizaynı balıkları altında ayrıntılı olarak tarif edilmitir. Sonuç olarak mevcut gaz türbininin modifiye edilmesi durumunda gaz türbininden elde edilebilecek verimin, Brayton çevrimi ilaveli bir kombine çevrimden elde edilebilecek verim deerine kadar yükseltilebilecei ve gaz türbininin termodinamik performansı ile üretilen gücün artacaı saptanmıtır. Ayrıca yapılacak bir iyiletirmenin ekonomik boyutunun da cazip olduu belirtilmitir. Bhargava ve Meher-Homji. (2002) deiik gaz türbinlerinde buharlatırma ve spreyleme metotlarıyla giri havası nemlendirilmesinin, gaz türbini performans parametreleri üzerine etkilerini aratırmılardır. Çalımada nemlendirme ileminin gaz türbini verimini olumlu etkiledii belirtilmi, ancak atmosferik baıl nemin %0-100 arasında deitii durumlarda türbin parametrelerindeki deiimin %1 in altında kaldıı ifade edilmitir. Santoyo ve Cifuentes (2003) enerji tasarrufu için yeni bir yöntem olarak trijenerasyon sistemini tanıtmılardır. Rejeneratif kojenerasyon çevrimi ile yeni trijenerasyon sistemlerinin avantajları ve iletme kriterleri tartıılmıtır. Tri-jenerasyon sisteminin tara tipi enerji üretim sistemleri için tercih edildii ve aynı kapasitedeki bir kojenerasyon sistemine göre % 50 daha fazla verim elde edildii, bununla beraber çevreye olan zararlı etkilerinin de daha az olduu vurgulanan çalımada u sonuçlar elde edilmitir. Gaz türbinine giren havadaki nem oranının artıı, yanma odasında daha fazla ısı enerjisi gerektirdiinden, gaz türbininde daha fazla yakıt sarfiyatına neden olmaktadır. Atık ısı enerjisinin kullanıldıı bir absorpsiyonlu soutma sistemi ilavesi, kojenerasyon sistemlerinde yakıt sarfiyatını azaltmaktadır. Tri-jenerasyon kullanımıyla yakıt sarfiyatının azaltılması ise termodinamik ve mali açıdan % 10 a varan tasarruf salamaktadır. Haselbacher ve Fischer (2004) yeni bir uygulama olan LOTHECO (Combined cycle power plant with integrated low temperature heat) kombine çevrim güç santralleri tanıtmılardır. Açık çevrim gaz türbinlerinin modifiye edilmesi ve bu konudaki

41 16 sıkıntılar anlatılmı, alternatif güç santralleri ile termodinamik potansiyelleri karılatırılmıtır. Sonuç olarak LOTHECO sistemlerinin endüstriyel kullanımlı standart gaz türbininin modifiye edilerek uygulanmasıyla en iyi performansın salanabilecei belirtilmitir. Karakas ve ark. (2004) LOTHECO doalgaz yakıtlı kombine çevrim konseptini incelemilerdir. LOTHECO sistemleri tarif edilmi ve çeitli güçlerde gaz türbini kullanan güç sistemleri ile kıyaslanmıtır. Ayrıca çalımada sisteme termodinamiin ikinci kanunu uygulanmı ve her bir prosesteki tersinmezlikler verilmitir. Ekonomik analizde yüksek güç kapasiteli gaz türbinlerinde elektrik enerjisi elde etmek için en uygun yükün dizayn yük durumu (%100 yük) olduu tespit edilmitir. Küçük ölçekli uygulamalarda ise LOTHECO konseptinin makul maliyetlerle aynı performansı elde etmek için daha uygun olduu belirtilmitir. Çalımada, basit gaz türbini, kombine çevrim gaz türbini, buhar püskürtmeli gaz türbini, nemli hava kullanan gaz türbini ve LOTHECO olmak üzere be farklı tür türbin kıyaslanmı ve küçük ölçekli güç üretimi için buhar püskürtmeli (STIG) ve LOTHECO sistemlerinin daha kullanılı olduu sonucuna ulaılmıtır. Tonon (2004) enerji, ekserji ve ekonomi kavramlarını kapsayan oldukça ayrıntılı bir analiz metodunu tanıtmı ve hidroelektrik, termoelektrik ve bioetanol üretimi yapan enerji dönüüm sistemlerine uygulamıtır. Ayrıca bu sistemlerin çevreye olan etkilerini tartımı ve performans için uygun göstergeler belirleyerek kıyaslamıtır. Çalımada enerji üretimi ve dönüümü sektörlerinde çalıanlar, enerji politikalarını belirleyenler, operatörler, iletmeciler ve dizayn yapanlar için uygulamalar ve kıyaslamalar içeren faydalı bir yöntemi tanıtmak amaçlanmıtır. Bu yöntemle santrallerin performansı ve muhtemel gelitirme metotları hakkında önemli bilgiler salanabilecei vurgulanmıtır. 2.3 Farklı sistemler çin Enerji ve Ekserji Analizleri Rosen ve Dinçer (1996) Türkiye nin deiik sektörleri için enerji ve ekserji etkinliinin çıkarılması ve sektörel enerji kullanımı için bir model gelitirilmesi konusunu ele almılar ve bu sektörlere enerji ve ekserji analizi uygulamılardır. Isıtma, i üretimi, elektrik üretimi ve kinetik enerji üretimi için verim ifadeleri çıkarılmı,

42 17 yapılan analizlerin enerji-kullanım analizleri için faydalı bir yöntem olduu belirtilmitir. Or ve Seyhan (1996) Türkiye nin enerji sistemlerinin entegre, makro, statik ve lineer matematiksel modelinin gelitirilmesi amaçlamılardır. Bu kapsamda gelitirilen matematik modelin ülkedeki bütün birincil enerji kaynaklarını, bütün enerji dönüüm santrallerini, rafinerilerini, ana talep sektörlerini ve ihtiyaç duyulduunda devreye alınabilme imkanı olan alternatif enerji kaynaklarını ve teknolojilerini içermesini salamaya çalıılmıtır. Amaç fonksiyonu Enerji sisteminin toplam maliyetinin minimizasyonu olarak belirlenmitir. Ayrıca çalımada, Türkiye nin ana enerji kaynakları ve iletme ve çevrim teknolojileri balıklar halinde verilmitir. Göü ve Ataer (1998) enerji üretim sistemlerinde deien çevre sıcaklıı ve buna balı olarak kaynak sıcaklıı deiimi, talep deiimi, ekserji depolama kabiliyeti ve sonlu zaman etkisinin analiz etmilerdir. Çalımada enerji üretim sistemlerinde çevresel etkilerin deiiminin ısıl performansı pozitif ya da negatif yönde etkileyebilecei ve bu etkinin sistemin içerisinde meydana gelen ekserji kayıplarına oranla daha az olduu belirtilmitir. Bu yüzden, ekserji uygulamalarında genelde ortalama çevre sıcaklıı kullanılmaktadır. Çalımada sonlu zaman etkisi incelenirken, T s kaynak sıcaklıı olmak üzere, zaman periyodunun deimedii kabulü ile, sistemin verimi trigonometrik fonksiyon olarak tarif edilmitir Sonuç olarak çevre sıcaklıı deiiminin, jeotermal ve güne enerjisi sistemlerinde ihmal edilemeyecek etkisinin olabilecei vurgulanmıtır. Çevre sıcaklıına balı olarak iletme oranı deiiminin sistemin genel veriminde artıa neden olabilecei belirtilmitir. Ünver ve ark. (2002) içten yanmalı motorlarda ekserji analizi için gerekli prosedürü tanıtmılar ve bir dizel motorlu test ünitesi için, elde ettikleri deneysel sonuçları kullanarak, enerji ve ekserji analizini yapmılardır. Analizlerde motorlardaki enerji daılımları tespit edilmi ve sistemin giri-çıkılarındaki veriler kullanılarak kayıp enerjideki ekserji ve sistemin toplam ekserji deerleri bulunmutur. Birinci ve ikinci kanun verimleri tespit edilerek karılatırmalar yapılmıtır. Çalımada motorlarda

43 18 yapılabilecek iyiletirmelerle ulaılabilecek verim artılarının belirlenebilecei gösterilmitir. Kaynaklı ve ark. (2003) soutucu akıkan olarak LiBr/H 2 O çiftini kullanan, tek kademeli absorpsiyonlu soutma sistemi için enerji ve ekserji analizi uygulamılardır. Absorpsiyonlu soutma sistemleri için ekserji analizi prosedürü tanıtılmı ve bu prosedür kullanılarak her bir ünitedeki giri-çıkı ve kayıp ekserjiler tespit edilmitir. En yüksek tersinmezliin jeneratör ünitesinde gerçekletii tespit edilmi ve toplam tersinmezliklere oranı %59 olarak hesaplanmıtır. Jeneratör ünitesindeki tersinmezlie sebep olarak i yapan akıkan ile ısı kaynaı arasındaki sıcaklık farkı gösterilmitir. Serova ve Brod (2004) seçilen çevre özelliklerinin termodinamik analizler üzerindeki etkilerini aratırmılardır. Verilen metodun yalnızca termodinamik problemlerin çözümlerinde kolaylık salaması açısından deil, biyoloji ve ekonomi bilimlerini de içeren disiplinler arası bir ekserji metodu olması bakımından, kullanılı olduu vurgulanmıtır. 2.4 Termo-ekonomik Analizler Kotas (1995) ekserji analiz parametrelerini Kontrol kütlesi analizi Kontrol bölgesi analizi (Kontrol hacmi) Önlenebilir ve gerçek tersinmezlikler Performans kriteri Ekserji denge diyagramı gösterimi (Grassman diyagramı) Ekserji tabanlı özelik diyagramları Yeni termal santrallerin termodinamik fizibilite çalımaları olarak sıralamıtır. Ayrıca termo-ekonomik analizlerin aynı tip ve yapıya sahip sistemlerde genel olarak aynı prensibe dayandıını ve sistemlerden birinde yapılan iyiletirmenin maliyeti dikkate alınarak sistem performansındaki deimelerin yorumlandıı ifade edilmitir. Szargut tarafından bu metodun genellenerek u ekilde ifade edildii belirtilmitir.

44 19 C c = C c o + Ek ψ çk (2.11) 1 ψ m Burada C c santralin maliyeti, C c o santral verimini etkilemeyen ünite maliyeti, E k ç sistemden çıkan nominal ekserji, k ve m santral tipini karakterize eden ampirik sabitler ve ψ santralin rasyonel verimidir. Ek olarak c M bakım onarım maliyetleri ve C R o yıllık sabit iletme giderleri olmak üzere, santrali iletmenin maliyeti. c R Co (2.12) ψ ε c N C = Ekçt op + c M + eklinde verilmi ve bu denklemlerin amaç fonksiyonunun parametreleri olduu belirtilmitir. Gong ve Wall (1997) çalımalarında ekserji analizlerinin sistemler için önemi vurgulanmı ve bu analizlerle sistemdeki kayıpların yerleri ile muhtemel çözümlerin elde edilebilecei vurgulanmıtır. (LCEA, Life Cycle Exergy Analysis) kullanım ömrü boyunca ekserji analizi tanıtılmı ve çevresel koulları karılamada daha iyi bir analiz metodu olarak tavsiye edilmitir. Termo-ekonomik analizler üzerinde durulmu ve termo-ekonomik optimizasyon için amaç fonksiyonu tanıtılmıtır. Manninen ve Zhu (1998) güç santrallerinin dizaynı için, termodinamik karlılıı, ekonomi ve matematiksel optimizasyonu kapsayan yeni bir yöntemi tanıtmılardır. Metot, analiz ve dizayn basamakları olmak kaydıyla iki bölümden olumaktadır. Birinci bölümde termodinamik analiz hassaslık analizi ve ekonomik analiz bulunmaktadır. kinci bölümde ise matematiksel optimizasyon yer almaktadır. Çalımada tanıtılan yöntemin akı eması u ekilde verilmitir. TEMEL DURUM TERMODNAMK ANALZ HASSASLIK ve EKONOMK ANALZ

45 20 MATEMATKSEL OPTMZASYON Beyne (2002) ısı geri kazanım sistemlerinin bazı önemli uygulamaları için genel bir deerlendirme yapmılardır. Çalımada kombine güç santralleri için basitletirilmi yöntem tanıtılmıtır. Maliyet denklemleri verilmi ve alternatif kombine güç santralinde enerji maliyeti terimleri tanıtılmıtır. Çeitli örnekler üzerinde uygulamalar gösterilmi ve yapılan analizle yalnızca maliyetlerin deil emisyonların da yöntemle verilen korelasyonlarla tespit edilebilecei vurgulanmıtır. Nixdorf ve ark. (2002) gaz türbininden elde edilen faydalı i miktarını arttırmaya yönelik olarak, artlandırılmı farklı türbin giri havası sıcaklıkları için elde edilen faydalı i miktarının ne ekilde deitiini, atmosfer sıcaklıı deiimlerinin kompresör giri havası sıcaklıı ve deiik soutma ünitelerinin ısı yükleri üzerine etkilerini incelemilerdir. Ayrıca önerilen sistemlerin termo-ekonomik analizleri de maliyet optimizasyonu tabanlı olarak gerçekletirilmitir. Rosen ve Dinçer (2003) modern kömür yakıtlı, fuel oil yakıtlı ve nükleer enerji santrallerindeki üniteler için termodinamik kayıplar ve maliyetler arasındaki ilikiyi aratırmılardır. Bu kapsamda dört analiz tekniini; Ekserji-ekonomik maliyet hesabı Ekserji-ekonomik hesap analizi Ekserji-ekonomik benzerlik sayısı Ürün / Maliyet etkenlik diyagramları olarak sıralamılardır. Çalımada, kömür, fuel oil ve uranyum yakıtlı sistemlerdeki ekserji kaybı ve maliyet arasında sistematik bir korelasyon olduu sonucuna varılmı iç ekserji tabanlı ortalama termodinamik kaybın maliyete oranında da bir iliki olduu belirtilmitir. Kwak ve ark. (2003) 500 MW anma gücünde bir kombine çevrim güç santraline ekserji ve termo-ekonomik analiz uygulamılardır. Analizlerde sistemdeki her bir ünitede kütle ve enerjinin korunumu prensipleri uygulanmı, her bir ünite için ve sistemin bütünü için enerji ve ekserji maliyeti dengesi salanmıtır. Sistemin üretim yapısını ortaya koyan ekserjiye balı ekonomik model oluturmu, maliyet tablosunda ve üniteler arasındaki üretim etkileimi gösterilmitir.

46 21 Yakıt dıı akıkan ve yakıtın kütlesel debilerinin oranları ile ekserji verimi terimlerini içeren bir maliyet denklemi verilmi ve birim elektrik üretimi için, bazı yük durumlarında, gaz türbininin buhar türbininden daha ekonomik olduu vurgulanmıtır. 2.5 Atmosfer Sıcaklıına Balı Ekserji Analizleri Göü ve Ataer (1998) çalımalarında çevresel koulların deiiminin enerji dönüüm sistemlerini ne ekilde etkileyecei aratırmılardır. Carnot makinesindeki sıcak ve souk kaynakların sıcaklıklarının sinüs fonksiyonu ile orantılı olarak deitii varsaymı ve bu durumda sistem ekserjisindeki deiim, sonlu zaman etkisi, depolamanın fiyat üzerindeki etkisi gibi balıklar incelemilerdir. Ayrıca çalımada çevresel artların bir düzeltme terimi ile birlikte kullanılmak kaydıyla sabit bir fonksiyon olarak alınabilecei belirtilmitir. Çamdalı (1999) örnek bir sistemde birim zamandaki ekserji akı miktarlarını tarif etmi ve sistemi, Termodinamiin kinci Kanunu tabanlı olarak analiz etmitir. Çalımada sistem ekserjisinin deiimini, çevre sıcaklıının sinüzoidal deitii varsayımıyla, incelemitir. Göü ve Çamdalı (2001) çalımalarında çevre koullarındaki deiimlerin, çeitli güç üretim sistemlerin ekserji bilançolarına olan etkilerini incelemilerdir. Hareketli sistemlerin ekserji bilançolarına düzeltme terimi eklenmesi gerektiini ifade etmilerdir. Erdem ve ark. (2001) çevre sıcaklıının performansa etkilerini incelemi ve iklim bölgelerine göre gaz türbinindeki performans kayıplarının azaltılması ya da kazançların arttırılması için dizayn parametrelerinin olası büyüklük aralıklarını belirlemilerdir Çalımada, gaz türbinleri çevre sıcaklıının arttıı saatlerde pik yük talebi olan yerlerde kullanılıyorsa elektrik üretiminin düecei, elektriin deerli olduu saatlerde üretimin dümesinin üreticileri zor durumda bırakacaı ve üretim maliyetlerinin yükselecei belirtilmitir. Çalımada sonuç olarak, çevre sıcaklıının dümesiyle tüm performans deerlerinin iyiletii ve sıcaklıın artması ile performansın dütüü, bu nedenle iklim özelliklerine balı olarak sıcak bölgelerde kullanılan gaz türbinlerinin dizayn

47 22 parametrelerinin seçiminde performanstaki azalmanın da göz önünde bulundurulması gerektii kaydedilmitir. Ayrıca gaz türbinlerinde kompresör basınç oranının düük ve çevrim maksimum sıcaklıının yüksek olması çevre sıcaklıından dolayı performans deerlerindeki kötülemeleri azalttıı, bu durumda gaz türbininin performans deerlerinin çevre sıcaklıına duyarlılıının da azaldıı belirtilmitir.

48 23 3. MATERYAL ve YÖNTEM Güç santrallerinde, bütün sistemlerde olduu gibi, kayıpların azaltılması sistemin veriminin artmasını salayacaktır. Bu nedenle santraldeki her bir ünitede gerçekleen tersinmezliklerin belirlenmesi, kayıpların azalması ve santralin genel veriminin arttırılmasına yönelik çalımalar için çok önemlidir. Bu çalımada, Doal Gaz Kombine Çevrim Santralleri nin ana elemanları ve alt sistemlerinin tersinmezliklerinin bulunması amacıyla ikinci kanun tabanlı ekserji analizi bir uygulama ile verilmi ve metot detaylı olarak anlatılmıtır. Genel olarak ekserji analizlerinde ekserji kayıplarının kaynaını, yerini ve miktarını tespit etmek amaçlanır. Bu çalımada ise ekserji kayıplarının analizinin yanında, sistemdeki ana ve alt çevrimler için tersinir i, tersinmezlik ve üretimle beraber bu parametrelerin maliyetlerinin ve sistemin genel veriminin yer seviyesindeki atmosferik hava sıcaklıı (tezin geri kalan kısmında atmosfer sıcaklıı olarak anılacaktır), basıncı, baıl nemi ve yük durumundan ne ekilde etkilendiinin tespiti hedeflenmitir. Santralin Tanıtımı DGKÇS de her biri 700 MW gücünde iki kombine çevrim blou, her blokta iki adet gaz türbin-jeneratör ünitesi ile bir adet buhar türbin jeneratör ünitesi bulunmaktadır. Kondenserde soutma suyu kapalı çevrimde, kuru tip, doal çekili, hiperbolik soutma kuleleri vasıtasıyla soutulmaktadır. Ayrıca santralde gaz türbinlerine balı dört adet buhar üreten ilave yanmasız (HRSG: Heat recovery steam generator) ısı geri kazanım buhar üretim ünitesi (Tezin bundan sonraki kısımlarında buhar kazanı olarak anılacaktır) ile dier yardımcı tesisler bulunmaktadır. Santralin ematik bir gösterimi ekil 4.1 de verilmitir. Yakıt olarak doal gaz kullanılan gaz türbinlerinden elde edilen elektrik enerjisinin yanı sıra türbin egzozundan 550 o C civarında sıcaklıa sahip egzoz gazlarının atık ısısının kazana verilmesiyle ilave bir yakıt kullanılmaksızın elde edilen buhar ile buhar türbinlerinden de ek elektrik üretimi salanmaktadır. Bir gaz türbini için yakıt tüketimi tam yükte ve 15 o C atmosfer sıcaklıında yaklaık 14 kg/s ve dört gaz türbininin toplam yakıt tüketimi yaklaık 55 kg/s dir.

49 24 Yakıtın alt ısıl deeri, santral idaresi tarafından salanan aylık doalgaz analiz sonuçlarının bir yıl için ortalaması alınarak hesaplanmıtır ve yaklaık kj/kg dır. % 100 yükte 2 Gaz Türbini (GT) + 1 Buhar Türbini (BT) için 6550 kj/kwh ısı enerjisi sarfiyatında net ısıl verimi % 55 civarında, 1 GT + 1 BT için ise 6660 kj/kwh ısı enerjisi sarfiyatında net ısıl verimi % 54 civarındadır. Santral aaıda belirtilen ünite ve sistemlerden olumaktadır. Gaz türbin jeneratör üniteleri Buhar kazanı Buhar türbin jeneratör üniteleri Soutma suyu ve buhar youma sistemi Su arıtma (demineralizasyon) sistemi alt ve elektrik sistemleri Kontrol ve kumanda sistemleri Gaz Türbin-Jeneratör Üniteleri Santralde Mitsubishi Heavy Industries (MHI) firmasının 701 F serisi olan gaz türbini kullanılmaktadır. 701 F in yanma sistemi 20 adet yanma odasından oluur. Yeni sistem yakıcı ile NO x sınırlarını aaıya çekmitir. Yanma odaları iki kademeli bir yakıcı ile bir by-pass vanasından oluur. Türbin bölümü soutma devreleri, rotor soutma devresi ve 4 adet sabit soutma devresinden oluur. Soutma havası, kompresörün deiik kademelerinden alınan hava ile salanmaktadır. Yakıt olarak doal gazın kullanıldıı gaz türbinlerinde kompresör ve türbin, iki yataklı tek aft üzerindedir. Bakım ve tamirat ilerini kolaylatırmak için, türbin ve kompresör muhafazaları yatay eksenlerinden iki parçaya ayrılacak ekilde, çevresel yanma odaları ise NO x kontrolünü ve düük emisyonu salayacak ekilde dizayn edilmitir. Gaz türbinleri ile buhar kazanı arasında by-pass bacası ve damper bulunmadıından, gaz türbininin egzoz gazı, yatay dorultuda bir balantı kanalı ile dorudan buhar kazanına verilmektedir.

50 25 ekil 3.1 Ovaakça doalgaz kombine çevrim santrali Gaz türbini için genel bilgiler ve özellikler; malatçı Firma : Mitsubishi Heavy Industries / Japonya Tipi : Eksenel Akılı 701 F Brüt Çıkı Gücü / Verim : kw / % 37 NO x emisyonu : 50 mg/m 3 Kanat Kademe Sayısı : 4 Giri Sıcaklıı : 1350 o C (ISO) Eksoz Sıcaklıı : 558 o C Devir : 3000 devir/dak. Kritik Devir (devir/dakika) : 1. Kritik 930, 2. Kritik 2550 Harekete geçme süresi : 1200 saniye Yanma Odası Tipi / Sayısı : Çok bölmeli / 20 Ateleme : Kıvılcımlı Kompresör Tipi : Eksenel akılı Kademe Sayısı : 17 Basınç Oranı : 16 Hava debisi (ISO) : 649 kg/s (%100 yük, 15 o C)

51 26 GT jeneratörü Hidrojen soutmalı tipte olan jeneratör, gaz türbin rotoru tarafından esnek bir kaplin balantısı ile dorudan tahrik edilmektedir. Tipi : 3 Faz senkron Nominal gücü : MVA Çıkı gerilimi : 13.8 kv Frekansı : 50 Hz Güç faktörü : 0.85 Devir : 3000 devir/dak. Soutma sistemi : Hidrojen soutmalı dairesi (alt). ekil 3.2 Gaz türbini rotoru (sol üst), kesit görüntüsü (sa üst), ve gaz türbini

52 27 Buhar kazanı Her gaz türbini çıkıında bir adet ilave yanmasız, üç basınç kademeli, tekrar kızdırmalı (re-heater) buhar kazanı vardır. ki buhar kazanı bir buhar türbinini beslemektedir. Buhar kazanında, gaz türbini egzozundan çıkan sıcak gazlar yatay kanal vasıtasıyla gelir. Sıcak gazlar daha sonra geniletilerek dikey dorultuda yönlendirilir. Younluk farkı nedeniyle yükselen sıcak gazlar, yatay olarak yerletirilmi boruların yüzeyleri ile temas ederek ısı transferini gerçekletirir, daha sonra bir üst bölüme geçerek atmosfere bırakılırlar. Bütün ısı transfer yüzeyleri, yatay olarak yan yana yerletirilmi giri ve çıkı kolektörleri arasında destekleyici plakalarla tutturulmutur. Buhar kazanı özellikleri u ekilde sıralanabilir 3 kademe basınç sistemi Her evaporatör arası doal sirkülasyon Spiral kanatlı borular Hazır modüller Kazanlar doal sirkülasyonludur ve aaıdaki kısımlardan oluurlar: Alçak basınç kısmı (LP) : Ekonomizör Drum Evaporatör Kızdırıcı Orta basınç kısmı (IP) : Ekonomizör Drum Evaporatör Kızdırıcı Yüksek basınç kısmı (HP) : Ekonomizör Drum Evaporatör Kızdırıcı Tekrar kızdırıcı kısmı Ön ısıtıcı kısmı Buhar kazanı dikdörtgen kesitli ve düey dorultudadır. Boru demetleri yatay dorultuda monte edilmilerdir. Baca yükseklii 50 m dir ve çıkıında gürültü seviyesinin düürülmesi amacıyla susturucular yerletirilmitir. Buhar kazanının teknik özellikleri Yükseklik Genilik Derinlik : 17.6 m : 17.9 m : 20.3 m

53 28 GT Egzoz gaz basıncı Kazan giri basıncı Yanma ürünü gazların debisi Ön ısıtıcılar çıkı basıncı HP/IP/LP buhar debisi HP/IP/LP buhar sıcaklıı HP/IP/LP buhar basıncı Tekrar kızdırıcı buhar debisi Tekrar kızdırıcı buhar sıcaklıı Tekrar kızdırıcı buhar basıncı HP/IP/LP besleme suyu debisi Püskürtme suyu debisi Püskürtme suyu sıcaklıı Toplam LP / IP / HP basınç düümleri Toplam tekrar kızdırıcı basınç düümü : mbar : mbar : kg/h : mbar : / / kg/h : 537 / 275 / 251 o C : / 36 / 5.5 bar : kg/h : 537 o C : 33.3 bar : / / kg/h : 200 kg/h : 137 o C : 3.9 / 0.98 / 1.0 bar : 1.97 bar Buhar Türbin-Jeneratör Üniteleri Sistemde, iki buhar kazanında elde edilen buhar, bir buhar türbinine verilmektedir. Buhar türbini 3 basınç kademeli olup yüksek ve orta basınç kısmı ile alçak basınç kısmından olumaktadır. Sabit iletme artlarında yüksek verime sahip buhar türbininin çıkı gücü 237 MW civarındadır. Yüksek ve orta basınçlar bir kasada, alçak basınç ise dier bir kasadadır ve kompakt bir yapıya sahiptirler. Deiik basınç iletmeleri sayesinde ara yük verimlilii arttırılmıtır. Buhar türbininin kararlı çalıması, çeitli iletme koullarına uyum salaması ile gerçekleir. Buhar türbini, gaz türbininin egzoz gazı sıcaklıındaki deiiklikler göz önüne alınarak, buhar sıcaklıı deiikliklerinde de yüksek performansla çalıabilmesi için, rotor ekli ısıl gerilimi azaltacak ekilde yapılmıtır. Buhar türbini, gaz türbini ünitesinin çalıma rejiminden etkilenmemesi için deiken basınçlı çalıma modlarında (sliding pressure mode) çalıabilmektedir.

54 29 BT jeneratörü hidrojen soutmalı tipte olup buhar türbin rotoru tarafından bir kaplin balantısı ile dorudan tahrik edilmektedir. ekil 3.3 Buhar türbini Buhar Türbini özellikleri malatçı firma Çıkı gücü Isı sarfiyatı Hızı Karı Basınç HP Taze buhar basıncı / sıcaklıı / debisi IP Taze buhar basıncı / sıcaklıı / debisi LP Taze buhar basıncı / sıcaklıı / debisi Acil Trip : MHI / Japonya : MW : 9975 kj/kwh : 3000 devir/dak. : ata, ( bar) : kpa / 535 o C / kg/s : 3320 kpa / 535 o C / kg/s : 460 kpa / o C / t/h : devir/dak. BT Jeneratörü özellikleri: Tipi : 3 Faz senkron Nominal gücü / Güç faktörü : MVA / 0.85 Çıkı gerilimi / Frekansı : 13.8 kv / 50 Hz Devir : 3000 devir/dak.

55 30 Kondenser ve soutma suyu sistemi Soutma kulelerinden gelen souk su, paralel balanmı iki hidrolik türbinden geçtikten sonra, kondenserdeki buharı youturmakta kullanılır. Soutma suyu-buhar karıımı kondenserin dibinde (Hott-well) birikir ve %50 kapasiteyle çalıan 2 pompa ile soutma kulesine soutulmak üzere tekrar gönderilir. Bu akıın, youturulan buhara karılık gelen %2 kadarı kazana besleme suyu olarak kondensat pompaları aracılııyla gönderilir. Soutma ilemi, soutma kulelerinin altında paralel olarak bölünmü soutma deltaları ile gerçekletirilir. Bu deltalardaki soutma ilemi ise, doal çekili kuru tip hiperbolik soutma kulelerindeki hava akıı ile salanır. Ana soutma suyu sistemi genel olarak u kısımlardan meydana gelmektedir. Dorudan temaslı jet kondenser: Pompaları: (2 Adet) Soutma kulesi: (Heller Tipi) Kondenser ile soutma kulesi arasında kapalı çevrimde dolaan soutma suyu, doal çekili, kuru tip, hiperbolik, betonarme soutma kuleleri vasıtasıyla soutulmakta ve direkt temaslı jet kondenserde kondenser yüzeyine püskürtülerek buhar türbini egzoz buharının youması salanmaktadır. ekil 3.4 Direk temaslı jet kondenser basınçlandırma sistemi

BİR DOĞAL GAZ KOMBİNE ÇEVRİM SANTRALİNDE EKSERJİ UYGULAMASI

BİR DOĞAL GAZ KOMBİNE ÇEVRİM SANTRALİNDE EKSERJİ UYGULAMASI BİR DOĞAL GAZ KOMBİNE ÇEVRİM SANTRALİNDE EKSERJİ UYGULAMASI Süha Orçun MERT, Zehra ÖZÇELİK Ege Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Kimya Mühendisliği Bölümü, Bornova İzmir e-posta: orcunmert@mynet.com,

Detaylı

T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ AKIŞKANLAR LABORATUVARI BUHAR TÜRBİNİ DENEYİ FÖYÜ

T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ AKIŞKANLAR LABORATUVARI BUHAR TÜRBİNİ DENEYİ FÖYÜ T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ AKIŞKANLAR LABORATUVARI BUHAR TÜRBİNİ DENEYİ FÖYÜ 1. GENEL BİLGİLER Buhar türbini, genel olarak yatay ekseni etrafında dönebilen bir rotor,

Detaylı

TERMODİNAMİK II BUHARLI GÜÇ ÇEVRİMLERİ. Dr. Nezaket PARLAK. Sakarya Üniversitesi Makine Müh. Böl. D Esentepe Kampüsü Serdivan-SAKARYA

TERMODİNAMİK II BUHARLI GÜÇ ÇEVRİMLERİ. Dr. Nezaket PARLAK. Sakarya Üniversitesi Makine Müh. Böl. D Esentepe Kampüsü Serdivan-SAKARYA TERMODİNAMİK II BUHARLI GÜÇ ÇEVRİMLERİ Dr. Nezaket PARLAK Sakarya Üniversitesi Makine Müh. Böl. D-6 605 Esentepe Kampüsü 54180 Serdivan-SAKARYA BUHARLI GÜÇ ÇEVRİMLERİ Güç elde etmek amacıyla : iş akışkanı

Detaylı

OREN303 ENERJİ YÖNETİMİ KERESTE KURUTMADA ENERJİ ANALİZİ/SÜREÇ YÖNETİMİ

OREN303 ENERJİ YÖNETİMİ KERESTE KURUTMADA ENERJİ ANALİZİ/SÜREÇ YÖNETİMİ OREN303 ENERJİ YÖNETİMİ KERESTE KURUTMADA ENERJİ ANALİZİ/SÜREÇ YÖNETİMİ Enerji analizi termodinamiğin birinci kanununu, ekserji analizi ise termodinamiğin ikinci kanununu kullanarak enerjinin maksimum

Detaylı

Elektrik Üretiminde Enerji Verimliliği için KOJENERASYON VE TRİJENERASYON

Elektrik Üretiminde Enerji Verimliliği için KOJENERASYON VE TRİJENERASYON Elektrik Üretiminde Enerji Verimliliği için KOJENERASYON VE TRİJENERASYON 27 MAYIS 2015 - İZMİR Yavuz Aydın Başkan TÜRKOTED KÜRESEL ENERJİ PİYASALARINDA GELİŞMELER VE BEKLENTİLER 2 02.06.2015 The future

Detaylı

Abs tract: Key Words: Fatih ÜNAL Derya Burcu ÖZKAN

Abs tract: Key Words: Fatih ÜNAL Derya Burcu ÖZKAN 1Fatih Unal:Sablon 24.11.2014 14:46 Page 5 Tunçbilek Termik Santralinin Enerji ve Ekserji Analizi Fatih ÜNAL Derya Burcu ÖZKAN Abs tract: ÖZET Bu çalışmada Türkiye de çalışmakta olan Tunçbilek Termik Santrali,

Detaylı

HR. Ü. Müh. Fak. Makina Mühendisliği Bölümü Termodinamik II Final Sınavı (22/05/2017) Adı ve Soyadı: No: İmza:

HR. Ü. Müh. Fak. Makina Mühendisliği Bölümü Termodinamik II Final Sınavı (22/05/2017) Adı ve Soyadı: No: İmza: HR. Ü. Müh. Fak. Makina Mühendisliği Bölümü Termodinamik II Final Sınavı (/05/07) Adı ve Soyadı: No: İmza: Alınan Puanlar:.. 3. 4. 5. Sınav sonucu. Süre: 00 dak. Not: Verilmediği düşünülen değerler için

Detaylı

Journal of Engineering and Natural Sciences Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi PERFORMANCE ANALYSIS OF SINGLE FLASH GEOTHERMAL POWER PLANTS

Journal of Engineering and Natural Sciences Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi PERFORMANCE ANALYSIS OF SINGLE FLASH GEOTHERMAL POWER PLANTS Journal of Engineering and Natural Sciences Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi Sigma 2005/2 PERFORMANCE ANALYSIS OF SINGLE FLASH GEOTHERMAL POWER PLANTS Ahmet DAĞDAŞ* Yıldız Teknik Üniversitesi,Makina

Detaylı

4. ÇEVRİMLER (Ref. e_makaleleri)

4. ÇEVRİMLER (Ref. e_makaleleri) 4. ÇEVRİMLER (Ref. e_makaleleri) Rankine Çevrimi Basit güç ünitelerinin ideal veya teorik çevrimi, Şekil-1 de görülen Rankine çevrimi ile tanımlanır. Çevrim, uygun bir şekilde bağlantılanmış dört cihazdan

Detaylı

KOJENERASYON. Prof. Dr. İlhan Tekin Öztürk. Kocaeli Üniversitesi

KOJENERASYON. Prof. Dr. İlhan Tekin Öztürk. Kocaeli Üniversitesi KOJENERASYON Prof. Dr. İlhan Tekin Öztürk Kocaeli Üniversitesi Kojenerasyon nedir? Aynı anda elektrik ve ısı tüketimine ihtiyaç duyulan bir tesiste, ısı ve elektriğin ayrı ayrı santrallerde üretilerek

Detaylı

T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ AKIŞKANLAR LABORATUVARI BUHAR TÜRBİNİ DENEYİ FÖYÜ

T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ AKIŞKANLAR LABORATUVARI BUHAR TÜRBİNİ DENEYİ FÖYÜ T.C. GAZİ ÜNİVERSİTESİ ENERJİ SİSTEMLERİ MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ AKIŞKANLAR LABORATUVARI BUHAR TÜRBİNİ DENEYİ FÖYÜ 1. GENEL BİLGİLER Buhar türbini, genel olarak yatay ekseni etrafında dönebilen bir rotor,

Detaylı

BUHARLI VE BİRLEŞİK GÜÇ ÇEVRİMLERİ

BUHARLI VE BİRLEŞİK GÜÇ ÇEVRİMLERİ BUHARLI VE BİRLEŞİK GÜÇ ÇEVRİMLERİ 1 CARNOT BUHAR ÇEVRİMİ Belirli iki sıcaklık sınırı arasında çalışan en yüksek verimli çevrim Carnot çevrimidir buharlı güç santralleri için ideal bir çevrim değildir.

Detaylı

SOĞUTMA ÇEVRİMLERİ 1

SOĞUTMA ÇEVRİMLERİ 1 SOĞUTMA ÇEVRİMLERİ 1 SOĞUTMA MAKİNALARI VE ISI POMPALARI Soğutma makinesinin amacı soğutulan ortamdan ısı çekmektir (Q L ); Isı pompasının amacı ılık ortama ısı vermektir (Q H ) Düşük sıcaklıktaki ortamdan

Detaylı

Sigma 2006/2 Araştırma Makalesi / Research Article THERMODYNAMIC OPTIMIZATION OF COMBINED CYCLE SYSTEM WITH GAS TURBINE

Sigma 2006/2 Araştırma Makalesi / Research Article THERMODYNAMIC OPTIMIZATION OF COMBINED CYCLE SYSTEM WITH GAS TURBINE Journal of Engineering and Natural Sciences Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi Sigma 2006/2 Araştırma Makalesi / Research Article THERMODYNAMIC OPTIMIZATION OF COMBINED CYCLE SYSTEM WITH GAS TURBINE

Detaylı

3. Versiyon Kitapta 5. Bölüm, 7. Versiyon Kitapta 6. Bölüm, soruları

3. Versiyon Kitapta 5. Bölüm, 7. Versiyon Kitapta 6. Bölüm, soruları 3. Versiyon Kitapta 5. Bölüm, 7. Versiyon Kitapta 6. Bölüm, soruları Soru 5-26 Buharlı bir güç santralinin kazanında aracı akışkana 280 GJ/saat ısı geçişi olmaktadır. Borularda ve diğer elemanlarda buhardan

Detaylı

RETScreen International ve ALWIN Yazılımları Kullanılarak Rüzgar Enerji Santrali Proje Analizi

RETScreen International ve ALWIN Yazılımları Kullanılarak Rüzgar Enerji Santrali Proje Analizi RETScreen International ve ALWIN Yazılımları Kullanılarak Rüzgar Enerji Santrali Proje Analizi Egemen SULUKAN, Tanay Sıdkı UYAR Marmara Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü Enerji Ana Bilim Dalı Göztepe,

Detaylı

Türkiye nin Elektrik Üretimi ve Tüketimi

Türkiye nin Elektrik Üretimi ve Tüketimi Türkiye nin Elektrik Üretimi ve Tüketimi -Çimento Sanayinde Enerji Geri Kazanımı Prof. Dr. İsmail Hakkı TAVMAN Dokuz Eylül Üniversitesi Makine Mühendisliği Bölümü Enerji Kaynakları Kullanışlarına Göre

Detaylı

TERMİK SANTRALLERDEKİ ATIK ENERJİNİN KULLANILABİLİRLİĞİ: ÇAN ONSEKİZ MART TERMİK SANTRALİ. Celal KAMACI. Dr. Zeki KARACA.

TERMİK SANTRALLERDEKİ ATIK ENERJİNİN KULLANILABİLİRLİĞİ: ÇAN ONSEKİZ MART TERMİK SANTRALİ. Celal KAMACI. Dr. Zeki KARACA. 111 Dergisi 3 TERMİK SANTRALLERDEKİ ATIK ENERJİNİN KULLANILABİLİRLİĞİ: ÇAN ONSEKİZ MART TERMİK SANTRALİ Celal KAMACI Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Çan Meslek Yüksekokulu celal@comu.edu.tr Dr. Zeki

Detaylı

Entropi tünelinden çıkmanın tek yolu ekserji iksirini içmektir! (A. Midilli)

Entropi tünelinden çıkmanın tek yolu ekserji iksirini içmektir! (A. Midilli) Entropi tünelinden çıkmanın tek yolu ekserji iksirini içmektir! (A. Midilli) Kişilik, enerjiyi yönetebilme ve verimli kullanabilme kabiliyetinin bir göstergesidir (A. Midilli) SUMMER COURSE ON EXERGY AND

Detaylı

SORULAR VE ÇÖZÜMLER. Adı- Soyadı : Fakülte No :

SORULAR VE ÇÖZÜMLER. Adı- Soyadı : Fakülte No : Adı- Soyadı : Fakülte No : Gıda Mühendisliği Bölümü, 2014/2015 Öğretim Yılı, Güz Yarıyılı 00391-Termodinamik Dersi, Dönem Sonu Sınavı Soru ve Çözümleri 06.01.2015 Soru (puan) 1 (15) 2 (15) 3 (15) 4 (20)

Detaylı

Journal of Engineering and Natural Sciences Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi UNIT ELECTRICITY PRODUCTION ANALYSIS OF GAS TURBINES ON PART LOAD

Journal of Engineering and Natural Sciences Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi UNIT ELECTRICITY PRODUCTION ANALYSIS OF GAS TURBINES ON PART LOAD Journal of Engineering and Natural Sciences Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi Sigma 2005/1 UNIT ELECTRICITY PRODUCTION ANALYSIS OF GAS TURBINES ON PART LOAD Hasan Hüseyin ERDEM *, Süleyman Hakan SEVİLGEN,

Detaylı

Doğuş Üniversitesi Dergisi, 7 (1) 2006, 59-71 OPTIMAL PERFORMANCE ANALYSIS OF GAS TURBINES

Doğuş Üniversitesi Dergisi, 7 (1) 2006, 59-71 OPTIMAL PERFORMANCE ANALYSIS OF GAS TURBINES Doğuş Üniversitesi Dergisi, 7 (1) 26, 59-71 GAZ TÜRBİNLERİNİN OPTİMAL PERFORMANS ANALİZİ OPTIMAL PERFORMANCE ANALYSIS OF GAS TURBINES Yıldız Teknik Üniversitesi, Makine Fakültesi, Makine Mühendisliği Bölümü

Detaylı

Bilinçlenm. Çözümler ve Geliştirme esi. Sürdürülebilirlik Düzeyimizin Yükselmesi

Bilinçlenm. Çözümler ve Geliştirme esi. Sürdürülebilirlik Düzeyimizin Yükselmesi Araştırma Toplumun Yenilikçi Bilinçlenm Çözümler ve Geliştirme esi Sürdürülebilirlik Düzeyimizin Yükselmesi?... YEŞİL TESİSTTA YÜKSEK PERFORANS METRİKLERİ 1. Çevre Performansı (Çevre Faktörü): Tüm atık

Detaylı

Entropi tünelinden çıkmanın tek yolu ekserji iksirini içmektir! (A. Midilli)

Entropi tünelinden çıkmanın tek yolu ekserji iksirini içmektir! (A. Midilli) Entropi tünelinden çıkmanın tek yolu ekserji iksirini içmektir! (A. Midilli) Kişilik, enerjiyi yönetebilme ve verimli kullanabilme kabiliyetinin bir göstergesidir (A. Midilli) SUMMER COURSE ON EXERGY AND

Detaylı

Sürdürülebilir Gelişmenin Dört Ögesi

Sürdürülebilir Gelişmenin Dört Ögesi TÜRKİYEDE SÜRDÜRÜLEBİLİR GELİŞME: ENERJİ SEKTÖRÜNÜN EKSERJİ BİLİNÇLİ OPTİMİZASYON GEREKSİNİMLERİ Prof.. Dr. Birol İ. Kılkış ASHRAE Teknik Faaliyetler Yürütme Kurulu Üyesi Boğaziçi Üniversitesi 31 MAYIS

Detaylı

2-Emisyon Ölçüm Raporu Formatı

2-Emisyon Ölçüm Raporu Formatı 2-Emisyon Ölçüm Raporu Formatı A) İşletmenin Sınıfı (1- İşletmenin faaliyetinin Çevre Kanununca Alınması Gereken İzin ve Lisanslar Hakkında Yönetmelik Madde 4 kapsamında yeri,) B) Faaliyetinin Anlatımı

Detaylı

TÜPRAŞ HAM PETROL ÜNİTESİNDE ENERJİ ve EKSERJİ ANALİZİ

TÜPRAŞ HAM PETROL ÜNİTESİNDE ENERJİ ve EKSERJİ ANALİZİ TÜPRAŞ HAM PETROL ÜNİTESİNDE ENERJİ ve EKSERJİ ANALİZİ Başak BARUTÇU, Nüket YAPII, Zehra ÖZÇELİK Ege Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Kimya Mühendisliği Bölümü, Bornova İzmir e-posta: zozcelik@bornova.ege.edu.tr

Detaylı

ÇİMENTO TESİSLERİNDE ATIK ISI GERİ KAZANIMINDAN ELEKTRİK ÜRETİMİ. Hasan Çebi. Nuh Çimento 2015

ÇİMENTO TESİSLERİNDE ATIK ISI GERİ KAZANIMINDAN ELEKTRİK ÜRETİMİ. Hasan Çebi. Nuh Çimento 2015 ÇİMENTO TESİSLERİNDE ATIK ISI GERİ KAZANIMINDAN ELEKTRİK ÜRETİMİ Hasan Çebi Nuh Çimento 2015 Özet Enerjiyi yoğun kullanan çimento tesisler yıllarca proses gereği attıkları ısılarını değerlendirmek için

Detaylı

NOT: Toplam 5 soru çözünüz, sınav süresi 90 dakikadır. SORULAR VE ÇÖZÜMLER

NOT: Toplam 5 soru çözünüz, sınav süresi 90 dakikadır. SORULAR VE ÇÖZÜMLER Adı- Soyadı : Fakülte No : Gıda Mühendisliği Bölümü, 2014/2015 Öğretim Yılı, Güz Yarıyılı 00391-Termodinamik Dersi, Bütünleme Sınavı Soru ve Çözümleri 23.01.2015 Soru (puan) 1 (20) 2 (20) 3 (20) 4 (20)

Detaylı

NOT: Toplam 5 soru çözünüz, sınav süresi 90 dakikadır. SORULAR VE ÇÖZÜMLER

NOT: Toplam 5 soru çözünüz, sınav süresi 90 dakikadır. SORULAR VE ÇÖZÜMLER Adı- Soyadı: Fakülte No : Gıda Mühendisliği Bölümü, 2015/2016 Öğretim Yılı, Güz Yarıyılı 00391-Termodinamik Dersi, Bütünleme Sınavı Soru ve Çözümleri 20.01.2016 Soru (puan) 1 (20) 2 (20) 3 (20) 4 (20)

Detaylı

YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ

YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Rev: 17.09.2014 YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ Makine Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Termodinamik ve Isı Tekniği Anabilim Dalı Termodinamik Genel Laboratuvar Föyü Güz Dönemi Öğrencinin Adı Soyadı : No

Detaylı

İŞLETME DENEYİMİ VE VERİLERİNE GÖRE OPTİMUM KOJENERASYON SANTRALİ SEÇİMİ

İŞLETME DENEYİMİ VE VERİLERİNE GÖRE OPTİMUM KOJENERASYON SANTRALİ SEÇİMİ İŞLETME DENEYİMİ VE VERİLERİNE GÖRE OPTİMUM KOJENERASYON SANTRALİ SEÇİMİ Levent KILIÇ Mustafa ÖZCAN Argun ÇİZMECİ Türkiye Şişe ve Cam Fabrikaları A.Ş. İş Kuleleri Kule 40 4.Levent İstanbul lkilic@sisecam.com

Detaylı

T.C. ADNAN MENDERES ÜNVERSTES FEN BLMLER ENSTTÜSÜ MÜDÜRLÜÜNE AYDIN

T.C. ADNAN MENDERES ÜNVERSTES FEN BLMLER ENSTTÜSÜ MÜDÜRLÜÜNE AYDIN i T.C. ADNAN MENDERES ÜNVERSTES FEN BLMLER ENSTTÜSÜ MÜDÜRLÜÜNE AYDIN Tarımsal Yapılar ve Sulama Ana Bilim Dalı Yüksek Lisans Programı örencisi Muhammet Onursal AVCI tarafından hazırlanan Aydın li Süt Sıırcılıı

Detaylı

Bölüm 10 BUHARLI VE BİRLEŞİK GÜÇ ÇEVRİMLERİ. Bölüm 10: Buharlı ve Birleşik Güç Çevrimleri

Bölüm 10 BUHARLI VE BİRLEŞİK GÜÇ ÇEVRİMLERİ. Bölüm 10: Buharlı ve Birleşik Güç Çevrimleri Bölüm 10 BUHARLI VE BİRLEŞİK GÜÇ ÇEVRİMLERİ 1 Bölüm 10: Buharlı ve Birleşik Güç Çevrimleri Amaçlar İş akışkanının çevrimde dönüşümlü olarak buharlaştırıldığı ve yoğuşturulduğu buharlı güç çevrimlerini

Detaylı

T.C. YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ GEMİLERDE ATIK ISI GERİ KAZANIM YÖNTEMLERİNİN TEKNİK VE EKONOMİK YÖNDEN İNCELENMESİ ÜMİT GÜNEŞ

T.C. YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ GEMİLERDE ATIK ISI GERİ KAZANIM YÖNTEMLERİNİN TEKNİK VE EKONOMİK YÖNDEN İNCELENMESİ ÜMİT GÜNEŞ T.C. YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ GEMİLERDE ATIK ISI GERİ KAZANIM YÖNTEMLERİNİN TEKNİK VE EKONOMİK YÖNDEN İNCELENMESİ ÜMİT GÜNEŞ YÜKSEK LİSANS TEZİ GEMİ İNŞAATI VE GEMİ MAKİNELERİ

Detaylı

HAVA SOĞUTMALI BİR SOĞUTMA GURUBUNDA SOĞUTMA KAPASİTESİ VE ETKİNLİĞİNİN DIŞ SICAKLIKLARLA DEĞİŞİMİ

HAVA SOĞUTMALI BİR SOĞUTMA GURUBUNDA SOĞUTMA KAPASİTESİ VE ETKİNLİĞİNİN DIŞ SICAKLIKLARLA DEĞİŞİMİ HAVA SOĞUTMALI BİR SOĞUTMA GURUBUNDA SOĞUTMA KAPASİTESİ VE ETKİNLİĞİNİN DIŞ SICAKLIKLARLA DEĞİŞİMİ Serhan Küçüka*, Serkan Sunu, Anıl Akarsu, Emirhan Bayır Dokuz Eylül Üniversitesi Makina Mühendisliği Bölümü

Detaylı

R-712 SOĞUTMA LABORATUAR ÜNİTESİ DENEY FÖYLERİ

R-712 SOĞUTMA LABORATUAR ÜNİTESİ DENEY FÖYLERİ DENEYSAN EĞİTİM CİHAZLARI SAN. VE TİC. Yeni sanayi sitesi 36.Sok. No:22 BALIKESİR Telefaks:0266 2461075 http://www.deneysan.com R-712 SOĞUTMA LABORATUAR ÜNİTESİ DENEY FÖYLERİ HAZIRLAYAN Yrd.Doç.Dr. Hüseyin

Detaylı

Oturum Başkanı: Dilşad BAYSAN ÇOLAK

Oturum Başkanı: Dilşad BAYSAN ÇOLAK Oturum Başkanı: Dilşad BAYSAN ÇOLAK Özay KAS Makine Y.Müh. Arke Energy Systems Kojenerasyon; birleşik ısı ve güç üretimi, diğer bir deyişle elektrik enerjisi ve ısı enerjisinin birlikte üretilmesi şeklinde

Detaylı

ÇİFT KADEMELİ SOĞUTMA ÇEVRİMLERİNDE ENERJİ VERİMLİLİĞİ

ÇİFT KADEMELİ SOĞUTMA ÇEVRİMLERİNDE ENERJİ VERİMLİLİĞİ ÇİFT KADEMELİ SOĞUTMA ÇEVRİMLERİNDE ENERJİ VERİMLİLİĞİ Prof. Dr. İlan Tekin Öztürk Mak. Mü. Yalçın Altınkurt Kocaeli Üniversitesi Müendislik Fakültesi III. Enerji Verimliliği Kongresi 1 Nisan 2011 Soğutmanın

Detaylı

BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK 402 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY - 5 PSİKROMETRİK İŞLEMLERDE ENERJİ VE KÜTLE DENGESİ

BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK 402 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY - 5 PSİKROMETRİK İŞLEMLERDE ENERJİ VE KÜTLE DENGESİ BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK 402 MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ LABORATUVARI DENEY - 5 PSİKROMETRİK İŞLEMLERDE ENERJİ VE KÜTLE DENGESİ BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAK 402

Detaylı

ATIK ISIDAN ELEKTRİK ÜRETİMİ

ATIK ISIDAN ELEKTRİK ÜRETİMİ ATIK ISIDAN ELEKTRİK ÜRETİMİ ORGANIC RANKINE CYCLE (ORC) TEKNOLOJİSİ www.durr.com ATIK ISINIZI EN İYİ ŞEKİLDE DEĞERLENDIRIN DEĞERLENDİRİN Organic Rankine Cycle (ORC), desantral ısı kaynaklarından elektrik

Detaylı

R1234YF SOĞUTUCU AKIŞKANININ FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ İÇİN BASİT EŞİTLİKLER ÖZET ABSTRACT

R1234YF SOĞUTUCU AKIŞKANININ FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ İÇİN BASİT EŞİTLİKLER ÖZET ABSTRACT 2. Ulusal İklimlendirme Soğutma Eğitimi Sempozyumu ve Sergisi 23-25 Ekim 2014 Balıkesir R1234YF SOĞUTUCU AKIŞKANININ FİZİKSEL ÖZELLİKLERİ İÇİN BASİT EŞİTLİKLER Çağrı KUTLU 1, Mehmet Tahir ERDİNÇ 1 ve Şaban

Detaylı

HİZMET BİNALARINDA KOJENERASYON & TRIJENERASYON. UYGULAMALARI ve OPTİMİZASYON

HİZMET BİNALARINDA KOJENERASYON & TRIJENERASYON. UYGULAMALARI ve OPTİMİZASYON HİZMET BİNALARINDA KOJENERASYON & TRIJENERASYON UYGULAMALARI ve OPTİMİZASYON 30 Mayıs 2015 / ANKARA Özay KAS Makina Yük. Müh. Arke Enerji Sistemleri KOJENERASYON NEDİR? Kojenerasyon; birleşik ısı ve güç

Detaylı

SANAY SEKTÖRÜNDE ENERJ YÖNETM: ABD BRAHM LAÇ SANAY VE TC. A.. ÖRNE

SANAY SEKTÖRÜNDE ENERJ YÖNETM: ABD BRAHM LAÇ SANAY VE TC. A.. ÖRNE _ 889 SANAY SEKTÖRÜNDE ENERJ YÖNETM: ABD BRAHM LAÇ SANAY VE TC. A.. ÖRNE Murat TÜZEN zzet ENOL ÖZET 1912 yılında küçük bir eczane laboratuvarı olarak kurulan Abdi brahim laç, bugün Türk ilaç sektörünün

Detaylı

ISI TEKNİĞİ LABORATUARI-2

ISI TEKNİĞİ LABORATUARI-2 ISI TEKNİĞİ LAORATUARI-2 Deney Sorumlusu ve Uyg Öğr El Prof Dr Cengiz YILDIZ Prof Dr Yaşar İÇER Prof Dr Ebru AKPINAR Yrd Doç Dr Gülşah ÇAKMAK Arş Gör Sinan KAPAN KLĐMA LAORATUVAR ÜNĐTESĐ Deneyin Amacı:

Detaylı

KOJENERASYON VE MİKROKOJENERASYON TESİSLERİNİN VERİMLİLİĞİNİN HESAPLANMASINA İLİŞKİN USUL VE ESASLAR HAKKINDA TEBLİĞ TASLAĞI (SIRA NO: 2014 /...

KOJENERASYON VE MİKROKOJENERASYON TESİSLERİNİN VERİMLİLİĞİNİN HESAPLANMASINA İLİŞKİN USUL VE ESASLAR HAKKINDA TEBLİĞ TASLAĞI (SIRA NO: 2014 /... Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığından: KOJENERASYON VE MİKROKOJENERASYON TESİSLERİNİN VERİMLİLİĞİNİN HESAPLANMASINA İLİŞKİN USUL VE ESASLAR HAKKINDA TEBLİĞ TASLAĞI (SIRA NO: 2014 /... ) Amaç MADDE 1-

Detaylı

İKLİMLENDİRME DENEYİ FÖYÜ

İKLİMLENDİRME DENEYİ FÖYÜ İKLİMLENDİRME DENEYİ FÖYÜ Deneyin Amacı İklimlendirme tesisatının çalıştınlması ve çeşitli kısımlarının görevlerinin öğrenilmesi, Deney sırasında ölçülen büyüklükler yardımıyla Psikrometrik Diyagramı kullanarak,

Detaylı

KANLIĞI ÇEVRE. Tamamlanması ERHAN SARIOĞLU ANTALYA 05-07/10/2010 ÇEVRE İZNİ / ÇEVRE İZİN VE LİSANSI

KANLIĞI ÇEVRE. Tamamlanması ERHAN SARIOĞLU ANTALYA 05-07/10/2010 ÇEVRE İZNİ / ÇEVRE İZİN VE LİSANSI ÇEVRE YÖNETY NETİMİ GENEL MÜDÜRLM RLÜĞÜ İZİN N VE DENETİM M DAİRES RESİ BAŞKANLI KANLIĞI ÇEVRE İZNİ VE LİSANSI L ŞUBESİ Başvuru Sürecinin S Tamamlanması ERHAN SARIOĞLU Çevre MühendisiM ÇEVRE İZNİ / ÇEVRE

Detaylı

MKRODALGA, UV VE HOT PLATE LE BOZUNDURULMU SRKE ÖRNEKLERNDE KADMYUM, KURUN VE BAKIR ÇERNN POTANSYOMETRK SIYIRMA ANALZ LE NCELENMES

MKRODALGA, UV VE HOT PLATE LE BOZUNDURULMU SRKE ÖRNEKLERNDE KADMYUM, KURUN VE BAKIR ÇERNN POTANSYOMETRK SIYIRMA ANALZ LE NCELENMES T.C. EGE ÜNVERSTES FEN FAKÜLTES KMYA BÖLÜMÜ MKRODALGA, UV VE HOT PLATE LE BOZUNDURULMU SRKE ÖRNEKLERNDE KADMYUM, KURUN VE BAKIR ÇERNN POTANSYOMETRK SIYIRMA ANALZ LE NCELENMES Danıman: Doç. Dr. H. smet

Detaylı

VIESMANN VITOCAL 200-S Hava/su ısı pompası, split tipi 1,3-16,0 kw

VIESMANN VITOCAL 200-S Hava/su ısı pompası, split tipi 1,3-16,0 kw VIESMANN VITOCAL 200-S Hava/su ısı pompası, split tipi 1,3-16,0 kw Teknik Bilgi Föyü Sipariş No. ve Fiyatlar: Fiyat listesine bakınız. VITOCAL 200-S Tip AWB 201.B/AWB 201.C Dış ve iç mekan üniteli split

Detaylı

Fuel-oil termik santralleri

Fuel-oil termik santralleri Fuel-oil termik santralleri Termik Santraller ısı enerjisini elektrik enerjisine çeviren santrallerdir ve doğalgaz, taş kömürü, linyit, fuel oil gibi yakıtlar ile çalışırlar. Elektrik Enerji Üretim A.Ş.

Detaylı

ENERJİ ÜRETİM SANTRALLERİ MALİYET ANALİZİ

ENERJİ ÜRETİM SANTRALLERİ MALİYET ANALİZİ MAKALE ENERJİ ÜRETİM SANTRALLERİ MALİYET ANALİZİ Kadir Kaya * Arş. Gör., Ondokuz Mayıs Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Makine Mühendisliği Bölümü, Samsun kadir.kaya@omu.edu.tr Erdem Koç Prof. Dr.,

Detaylı

Pre-designed Steam Turbines

Pre-designed Steam Turbines Industrial Power Pre-designed Steam Turbines 12 megavata kadar olan güç aralığı için kompakt buhar türbinleri Scan the QR code with the QR code reader in your mobile! siemens.com / energy / steamturbines

Detaylı

KOJENERASYON SİSTEMLERİNİN TERMODİNAMİK ANALİZİ

KOJENERASYON SİSTEMLERİNİN TERMODİNAMİK ANALİZİ 743 KOJENERASYON SİSTEMLERİNİN TERMODİNAMİK ANALİZİ Bayram KILIÇ Arzu ŞENCAN ŞAHİN Reşat SELBAŞ Hasan Hüseyin EZEN ÖZET Günümüz teknolojisinin gelişmesinin bir sonucu olarak enerji gereksinimi de büyümektedir.

Detaylı

ÇAYIRHAN TERMİK SANTRALİNİN ENERJİ VE EKSERJİ ANALİZİ

ÇAYIRHAN TERMİK SANTRALİNİN ENERJİ VE EKSERJİ ANALİZİ _ 1121 ÇAYIRHAN TERMİK SANTRALİNİN ENERJİ VE EKSERJİ ANALİZİ Ahmet COŞKUN Çağlar GEREDELİOĞLU Ali BOLATTÜRK Mustafa Yasin GÖKASLAN ÖZET 20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren, güvenilir kaynaklardan enerjiyi

Detaylı

Durmuş KAYA a, Namık ÜNLÜ b, Davut UZUN b, Alptekin YAĞMUR b

Durmuş KAYA a, Namık ÜNLÜ b, Davut UZUN b, Alptekin YAĞMUR b ENERJİ VERİMLİLİĞİ KONGRESİ 1 NİSAN 2011 GEBZE / KOCAELİ Durmuş KAYA a, Namık ÜNLÜ b, Davut UZUN b, Alptekin YAĞMUR b a Karabük Üniversitesi Müh Fak., b TÜBİTAK MAM Sunum içeriği Gaz Türbini By Pass Bacaları

Detaylı

Bölüm 6 TERMODİNAMİĞİN İKİNCİ YASASI

Bölüm 6 TERMODİNAMİĞİN İKİNCİ YASASI Bölüm 6 TERMODİNAMİĞİN İKİNCİ YASASI İKİNCİ YASANIN ESAS KULLANIMI 1. İkinci yasa hal değişimlerinin yönünü açıklayabilir. 2. İkinci yasa aynı zamanda enerjinin niceliği kadar niteliğinin de olduğunu öne

Detaylı

SICAKLIK VE ENTALP KONTROLLÜ SERBEST SO UTMA UYGULAMALARININ KAR ILA TIRILMASI

SICAKLIK VE ENTALP KONTROLLÜ SERBEST SO UTMA UYGULAMALARININ KAR ILA TIRILMASI Türk Tesisat Mühendisleri Derne i / Turkish Society of HVAC & Sanitary Engineers 8. Uluslararası Yapıda Tesisat Teknolojisi Sempozyumu / 8. International HVAC +R Technology Symposium 12-14 Mayıs 2008,

Detaylı

TERMODİNAMİK SINAV HAZIRLIK SORULARI BÖLÜM 4

TERMODİNAMİK SINAV HAZIRLIK SORULARI BÖLÜM 4 Kapalı Sistem Enerji Analizi TERMODİNAMİK SINAV HAZIRLIK SORULARI BÖLÜM 4 4-27 0.5 m 3 hacmindeki bir tank başlangıçta 160 kpa basınç ve %40 kuruluk derecesinde soğutucu akışkan-134a içermektedir. Daha

Detaylı

BİR OTELİN SICAK SU İHTİYACININ SUDAN SUYA ISI POMPASIYLA DESTEKLENMESİ VE SİSTEMİN TERMOEKONOMİK ANALİZİ

BİR OTELİN SICAK SU İHTİYACININ SUDAN SUYA ISI POMPASIYLA DESTEKLENMESİ VE SİSTEMİN TERMOEKONOMİK ANALİZİ BİR OTELİN SICAK SU İHTİYACININ SUDAN SUYA ISI POMPASIYLA DESTEKLENMESİ VE SİSTEMİN TERMOEKONOMİK ANALİZİ Tansel KOYUN Onur KILIÇ Ali GÜLGÜZEL ÖZET Isı pompası temel olarak elektrik enerjisi kullanarak

Detaylı

T.C. TRAKYA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ

T.C. TRAKYA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ T.C. TRAKYA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ BUHAR SİSTEMLERİNDE KONDENSTOP, FLAŞ BUHAR VE KAZAN BLÖF SİSTEMİ İLE ENERJİ GERİ KAZANIMI Serkan ÖZER YÜKSEK LİSANS TEZİ MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ ANA BİLİM DALI

Detaylı

KOJENERASYON ve TRİJENERASYON TEKNOLOJİLER

KOJENERASYON ve TRİJENERASYON TEKNOLOJİLER KOJENERASYON ve TRİJENERASYON TEKNOLOJİLER LERİ 1 Mayıs 2009 Mehmet Türkel Türkiye Kojenerasyon Derneği Kojenerasyon ve Trijenerasyon Teknolojileri Tanımlar, Tipleri ve Örnekler Yararları Çevresel Değerlendirme

Detaylı

VHR ER ENERJİ GERİ KAZANIM CİHAZLARI VHR ER ENERGY RECOVERY UNITS

VHR ER ENERJİ GERİ KAZANIM CİHAZLARI VHR ER ENERGY RECOVERY UNITS ER ENERJİ GERİ KAZANIM CİHAZLARI ER ENERGY RECOVERY UNITS AKSESUARLAR ACCESSORIES Sayfa/Page 9~ VENCO ER enerji geri kazanım cihazları, rotorlu tip eşanjörü sayesinde, yüksek enerji tasarrufu sağlamak

Detaylı

JEOTERMAL ELEKTRİK SANTRALLERİNDE ENERJİ VE EKSERJİ VERİMLİLİKLERİ

JEOTERMAL ELEKTRİK SANTRALLERİNDE ENERJİ VE EKSERJİ VERİMLİLİKLERİ JEOTERMAL ELEKTRİK SANTRALLERİNDE ENERJİ VE EKSERJİ VERİMLİLİKLERİ Dr. Nurdan YILDIRIM ÖZCAN Enerji Sistemleri Mühendisliği Bölümü Yaşar Üniversitesi III. Enerji Verimliliği Günleri, Yasar Üniversitesi,

Detaylı

KOJENERASYONUN BÖLGESEL ISITMA SİSTEMİNDE KULLANILABİLİRLİĞİ VE KLASİK BÖLGESEL ISITMA İLE KARŞILAŞTIRILMASI. Sirer ALBAYRAK

KOJENERASYONUN BÖLGESEL ISITMA SİSTEMİNDE KULLANILABİLİRLİĞİ VE KLASİK BÖLGESEL ISITMA İLE KARŞILAŞTIRILMASI. Sirer ALBAYRAK KOJENERASYONUN BÖLGESEL ISITMA SİSTEMİNDE KULLANILABİLİRLİĞİ VE KLASİK BÖLGESEL ISITMA İLE KARŞILAŞTIRILMASI Sirer ALBAYRAK YÜKSEK LİSANS TEZİ MAKİNA EĞİTİMİ GAZİ ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ Eylül-2007

Detaylı

Enerjinin varlığını cisimler üzerine olan etkileri ile algılayabiliriz. Isınan suyun sıcaklığının artması, Gerilen bir yayın şekil değiştirmesi gibi,

Enerjinin varlığını cisimler üzerine olan etkileri ile algılayabiliriz. Isınan suyun sıcaklığının artması, Gerilen bir yayın şekil değiştirmesi gibi, ENERJİ SANTRALLERİ Enerji Enerji soyut bir kavramdır. Doğrudan ölçülemeyen bir değer olup fiziksel bir sistemin durumunu değiştirmek için yapılması gereken iş yoluyla bulunabilir. Enerjinin varlığını cisimler

Detaylı

YAKMA YÖNETM VE BRÜLÖR KONTROL SSTEMLER

YAKMA YÖNETM VE BRÜLÖR KONTROL SSTEMLER 63 YAKMA YÖNETM VE BRÜLÖR KONTROL SSTEMLER Serdar HIZIROLU ÖZET Bu seminerde, mikroilemci kontrollu tam elektronik Yakma Yönetim ve Brülör Kontrol Sistemi ni oluturan ana kontrol ünitesi, servo motorlar,

Detaylı

ENERJİSA GAZ TÜRBİNİ BY-PASS BACALARINA YATAY GİYOTİN TESİS EDİLMESİ ENERJİ VERİMLİLİĞİ PROJESİ

ENERJİSA GAZ TÜRBİNİ BY-PASS BACALARINA YATAY GİYOTİN TESİS EDİLMESİ ENERJİ VERİMLİLİĞİ PROJESİ ENERJİSA GAZ TÜRBİNİ BY-PASS BACALARINA YATAY GİYOTİN TESİS EDİLMESİ ENERJİ VERİMLİLİĞİ PROJESİ AVRUPA BİRLİĞİ ÇEVRE ÖDÜLLERİ TÜRKİYE PROGRAMI SÜREÇ KATEGORİSİ BİRİNCİLİK ÖDÜLÜ III. Enerji Verimliliği

Detaylı

DOĞAL GAZ YAKITLI BİR YANMA ODASINDA HAVA VE YAKIT SICAKLIKLARININ SICAKLIK, ENTALPİ VE ENTROPİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNİN İNCELENMESİ

DOĞAL GAZ YAKITLI BİR YANMA ODASINDA HAVA VE YAKIT SICAKLIKLARININ SICAKLIK, ENTALPİ VE ENTROPİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİNİN İNCELENMESİ Ordu Üniv. Bil. Tek. Derg., Cilt:4, Sayı:2, 2014,24-31/Ordu Univ. J. Sci. Tech., Vol:4, No:2,2014,24-31 DOĞAL GAZ YAKITLI BİR YANMA ODASINDA HAVA VE YAKIT SICAKLIKLARININ SICAKLIK, ENTALPİ VE ENTROPİ ÜZERİNDEKİ

Detaylı

ENERJİ VERİMLİLİĞİ MEVZUATI VE KOJENERASYONUN YERİ

ENERJİ VERİMLİLİĞİ MEVZUATI VE KOJENERASYONUN YERİ ENERJİ VERİMLİLİĞİ MEVZUATI VE KOJENERASYONUN YERİ enveripab Bilinçlendirme Semineri (Marmara Üniversitesi) 12 Kasım 2008 A. Yıldırım TÜRKEL ENKO Birleşik Enerji Sistemleri ENERJİ VERİMLİLİĞİ KANUNU Kanun

Detaylı

Bölüm 8 EKSERJİ: İŞ POTANSİYELİNİN BİR ÖLÇÜSÜ. Bölüm 8: Ekserji: İş Potansiyelinin bir Ölçüsü

Bölüm 8 EKSERJİ: İŞ POTANSİYELİNİN BİR ÖLÇÜSÜ. Bölüm 8: Ekserji: İş Potansiyelinin bir Ölçüsü Bölüm 8 EKSERJİ: İŞ POTANSİYELİNİN BİR ÖLÇÜSÜ 1 Amaçlar Termodinamiğin ikinci yasası ışığında, mühendislik düzeneklerinin verimlerini veya etkinliklerini incelemek. Belirli bir çevrede verilen bir halde

Detaylı

GİRİŞ: Enerji santralleri, enerji üretmek için kullandıkları yakıta göre çeşitli isimlerle nitelendirirler, mesela doğalgaz santrali, kömür santrali,

GİRİŞ: Enerji santralleri, enerji üretmek için kullandıkları yakıta göre çeşitli isimlerle nitelendirirler, mesela doğalgaz santrali, kömür santrali, GİRİŞ: Enerji santralleri, enerji üretmek için kullandıkları yakıta göre çeşitli isimlerle nitelendirirler, mesela doğalgaz santrali, kömür santrali, fuel oil gibi, yada hidroelektrik santral gibi. Doğalgaz

Detaylı

Bölüm 7 ENTROPİ. Bölüm 7: Entropi

Bölüm 7 ENTROPİ. Bölüm 7: Entropi Bölüm 7 ENTROPİ 1 Amaçlar Termodinamiğin ikinci kanununu hal değişimlerine uygulamak. İkinci yasa verimini ölçmek için entropi olarak adlandırılan özelliği tanımlamak. Entropinin artış ilkesinin ne olduğunu

Detaylı

3. TERMODİNAMİK KANUNLAR. (Ref. e_makaleleri) Termodinamiğin Birinci Kanunu ÖRNEK

3. TERMODİNAMİK KANUNLAR. (Ref. e_makaleleri) Termodinamiğin Birinci Kanunu ÖRNEK 1 3. TERMODİNAMİK KANUNLAR (Ref. e_makaleleri) Termodinamiğin Birinci Kanunu Termodinamiğin Birinci Kanununa göre, enerji yoktan var edilemez ve varolan enerji yok olmaz, ancak şekil değiştirebilir. Kanun

Detaylı

Makale. ile ihtiyacın eşitlendiği kapasite modülasyon yöntemleri ile ilgili çeşitli çalışmalar gerçekleştirilmiştir

Makale. ile ihtiyacın eşitlendiği kapasite modülasyon yöntemleri ile ilgili çeşitli çalışmalar gerçekleştirilmiştir Makale ile ihtiyacın eşitlendiği kapasite modülasyon yöntemleri ile ilgili çeşitli çalışmalar gerçekleştirilmiştir (Qureshi ve ark., 1996; Nasution ve ark., 2006; Aprea ve ark., 2006). Bu çalışmada, boru

Detaylı

Şekil-1 Yeryüzünde bir düzleme gelen güneş ışınım çeşitleri

Şekil-1 Yeryüzünde bir düzleme gelen güneş ışınım çeşitleri VAKUM TÜPLÜ GÜNEŞ KOLLEKTÖR DENEYİ 1. DENEYİN AMACI: Yenilenebilir enerji kaynaklarından güneş enerjisinde kullanılan vakum tüplü kollektör tiplerinin tanıtılması, boyler tankına sahip olan vakum tüplü

Detaylı

ENERJİ KAYNAKLARI. Yrd.Doç.Dr. Cabbar Veysel BAYSAL Erciyes Üniversitesi Müh. Fak. Elektrik-Elektronik Müh. Böl.

ENERJİ KAYNAKLARI. Yrd.Doç.Dr. Cabbar Veysel BAYSAL Erciyes Üniversitesi Müh. Fak. Elektrik-Elektronik Müh. Böl. ENERJİ KAYNAKLARI Yrd.Doç.Dr. Cabbar Veysel BAYSAL Erciyes Üniversitesi Müh. Fak. Elektrik-Elektronik Müh. Böl. cvbaysal@erciyes.edu.tr 1 Giriş Enerji Nedir? Enerji, en basit tarifle, iş yapabilme yetisidir.

Detaylı

Elektrik Enerjisi Üretimi. Dr. Öğr. Üyesi Emrah ÇETİN

Elektrik Enerjisi Üretimi. Dr. Öğr. Üyesi Emrah ÇETİN Elektrik Enerjisi Üretimi Dr. Öğr. Üyesi Emrah ÇETİN ELEKTRİK PİYASALARI İŞLETME A.Ş. Doğalgaz Yenilenemez (Fosil) Kaynaklı Kömür Elektrik Enerjisi Üretim Çeşitleri Nükleer Petrol türevleri

Detaylı

Abs tract: Key Words: Abdullah YILDIZ Mustafa Ali ERSÖZ

Abs tract: Key Words: Abdullah YILDIZ Mustafa Ali ERSÖZ Abdullah YILDIZ Mustafa Ali ERSÖZ Chevron Tipi Bir Isı Değiştiricinin Termodinamik Analizi Abs tract: The plate heat exchangers are commonly used for process heating and cooling applications in chemical,

Detaylı

HASRET ŞAHİN ISI EKONOMİSİ

HASRET ŞAHİN ISI EKONOMİSİ Çok düşük ısı yoğunluğuna sahip alanlar için merkezi ısı pompası ve yerel yükselticiler ile birlikte ultra düşük sıcaklıklı bölgesel ısıtma sistemi: Danimarka'da gerçek bir vaka üzerinde analiz HASRET

Detaylı

TERMODİNAMİK ÇALIŞMA SORULARI

TERMODİNAMİK ÇALIŞMA SORULARI TRMODİNAMİK ÇALIŞMA SORULARI SÜRKLİ AKIŞLI AÇIK SİSTMLR LÜLLR YAYICILAR 5-8 Sürekli akışlı adyabatik bir lülede, ava lüleye 00 kpa basınç, 00 o C sıcaklık ve 45 m/s ızla girmekte, 00 kpa basınç ve 0 m/s

Detaylı

Sistemleri. (Kojenerasyon) Sedat Akar Makina Mühendisi Topkapı Endüstri, Gn.Md. 04.01.2010 - İstanbul

Sistemleri. (Kojenerasyon) Sedat Akar Makina Mühendisi Topkapı Endüstri, Gn.Md. 04.01.2010 - İstanbul Birleşik ik Isı ve GüçG Sistemleri (Kojenerasyon) Sedat Akar Makina Mühendisi Topkapı Endüstri, Gn.Md. 1 Birleşik ik Isı ve GüçG Sistemi Kojenerasyon- Nedir? En temel ifadeyle ; Elektrik ve Isının aynı

Detaylı

BİYOKÜTLE ENERJİ SANTRALİ BİOKAREN ENERJİ

BİYOKÜTLE ENERJİ SANTRALİ BİOKAREN ENERJİ BİYOKÜTLE ENERJİ SANTRALİ BİOKAREN ENERJİ BİYOKÜTLE SEKTÖRÜ Türkiye birincil enerji tüketimi 2012 yılında 121 milyon TEP e ulaşmış ve bu rakamın yüzde 82 si ithalat yoluyla karşılanmıştır. Bununla birlikte,

Detaylı

BİRLEŞİK GÜÇ ve ISI SANTRALLERİ

BİRLEŞİK GÜÇ ve ISI SANTRALLERİ BİRLEŞİK GÜÇ ve ISI SANTRALLERİ ENERJİ GİDERLERİNİZİ AZALTMAYA, OPERASYON GELİRLERİNİZİ ARTTIRMAYA, KESİNTİSİZ,TEMİZ ve BAĞIMSIZ KENDİ ENERJİLERİNİZİ SAĞLAMAYA, GELECEĞE HAZIR MISINIZ?... Tres Enerji Üretim

Detaylı

Gerçek ve ideal çevrimler, Carnot çevrimi, hava standardı kabulleri, pistonlu motolar

Gerçek ve ideal çevrimler, Carnot çevrimi, hava standardı kabulleri, pistonlu motolar Gerçek ve ideal çevrimler, Carnot çevrimi, hava standardı kabulleri, pistonlu motolar 9-16. Kapalı bir sistemde gerçekleşen ideal hava çevirimi aşağıda belirtilen dört hal değişiminden oluşmaktadır. Oda

Detaylı

JEOTERMAL BÖLGE ISITMA SİSTEMLERİNDE KOJENERASYON ÇEVRİMİ İLE GÜÇ ÜRETİLMESİNİN UYGULANABİLİRLİĞİ -BALÇOVA ÖRNEĞİ-

JEOTERMAL BÖLGE ISITMA SİSTEMLERİNDE KOJENERASYON ÇEVRİMİ İLE GÜÇ ÜRETİLMESİNİN UYGULANABİLİRLİĞİ -BALÇOVA ÖRNEĞİ- JEOERMAL BÖLGE ISIMA SİSEMLERİNDE KOJENERASYON ÇEVRİMİ İLE GÜÇ ÜREİLMESİNİN UYGULANABİLİRLİĞİ -BALÇOVA ÖRNEĞİ- Serhan KÜÇÜKA ahsin BAŞARAN ÖZE Jeotermal bölge ısıtmalarında, ısıtma amacı ile kullanılan

Detaylı

GEMĐLERDE KULLANILAN VAKUM EVAPORATÖRLERĐNDE OPTĐMUM ISI TRANSFER ALANININ BELĐRLENMESĐ

GEMĐLERDE KULLANILAN VAKUM EVAPORATÖRLERĐNDE OPTĐMUM ISI TRANSFER ALANININ BELĐRLENMESĐ GEMĐLERDE KULLANILAN VAKUM EVAPORATÖRLERĐNDE OPTĐMUM ISI TRANSFER ALANININ BELĐRLENMESĐ Recep ÖZTÜRK ÖZET Gemilerde kullanma suyunun limanlardan temini yerine, bir vakum evaporatörü ile deniz suyundan

Detaylı

Vakum teknolojisi. Sistem kılavuzu

Vakum teknolojisi. Sistem kılavuzu Vakum teknolojisi Sistem kılavuzu Yazılım Yazılım aracı: Vakum seçimi Festo, vakum hesaplarına esas tekil eden, hızlı ve kolay bir ekilde uygun vantuz tutucu elemanının seçimini olanaklı kılan 2001 ürünleri

Detaylı

SORULAR. 2- Termik santrallerden kaynaklanan atıklar nelerdir? 4- Zehirli gazların insanlar üzerindeki etkileri oranlara göre nasıl değişir?

SORULAR. 2- Termik santrallerden kaynaklanan atıklar nelerdir? 4- Zehirli gazların insanlar üzerindeki etkileri oranlara göre nasıl değişir? SORULAR 1- Termik enerji nedir? 2- Termik santrallerden kaynaklanan atıklar nelerdir? 3- Gaz atıklar nelerdir? 4- Zehirli gazların insanlar üzerindeki etkileri oranlara göre nasıl değişir? 5- Bir termik

Detaylı

TİCARİ TİP SU ISITICILAR

TİCARİ TİP SU ISITICILAR TİCARİ TİP SU ISITICILAR 21 Ağustos tan beri cepten yiyoruz! Dünyadan Uyarı: Limit Aşımı Dünya Nüfusundaki Artış Kaynak: www.timeforchange.org Nerede Olmak İstiyoruz? YIL: 1980 Ozon Tabakasında Delinme

Detaylı

NOT: Toplam 5 soru çözünüz, sınav süresi 90 dakikadır. SORULAR VE ÇÖZÜMLER

NOT: Toplam 5 soru çözünüz, sınav süresi 90 dakikadır. SORULAR VE ÇÖZÜMLER Adı- Soyadı: Fakülte No : Gıda Mühendisliği Bölümü, 2015/2016 Öğretim Yılı, Güz Yarıyılı 00391-Termodinamik Dersi, Dönem Sonu Sınavı Soru ve Çözümleri 07.01.2016 Soru (puan) 1 (20) 2 (20) 3 (20) 4 (20)

Detaylı

ANKARA İLİ ELEKTRİK ÜRETİM-TÜKETİM DURUMU

ANKARA İLİ ELEKTRİK ÜRETİM-TÜKETİM DURUMU ANKARA İLİ ELEKTRİK ÜRETİM- DURUMU Yusuf BAYRAK TEİAŞ APK Dairesi Başkanlığı Türkiye elektrik sistemi tümleşik bir sistemdir. Bölgelerin veya illerin coğrafi sınırları ile elektrik sistemi işletme bölgelerinin

Detaylı

HR. Ü. Müh. Fak. Makina Mühendisliği Bölümü Termodinamik II Final Sınavı (15/06/2015) Adı ve Soyadı: No: İmza:

HR. Ü. Müh. Fak. Makina Mühendisliği Bölümü Termodinamik II Final Sınavı (15/06/2015) Adı ve Soyadı: No: İmza: HR. Ü. Müh. Fak. Makina Mühendisliği Bölümü ermodinamik II Final Sınavı (5/06/05) Adı ve Soyadı: No: İmza: Alınan Puanlar:... 4. 5.6 Sınav sonucu. Süre: 90 dak. Not: erilmediği düşünülen değerler için

Detaylı

GÜNEŞ KULESİNİN DENİZ ÜZERİNDE TASARIMI VE EKSERJİ ANALİZİ

GÜNEŞ KULESİNİN DENİZ ÜZERİNDE TASARIMI VE EKSERJİ ANALİZİ GÜNEŞ KULESİNİN DENİZ ÜZERİNDE TASARIMI VE EKSERJİ ANALİZİ * 1 Hüseyin Yağlı, 2 Ali Koç, 3 Yıldız Koç ve 4 Ali Galip Mumcu *1,2,3,4 Mühendislik Fakültesi, Makina Mühendisliği Bölümü, Mustafa Kemal Üniversitesi,

Detaylı

ENERJİ TASARRUFUNDA KOMBİNE ÇEVRİM VE KOJENERASYONUN YERİ VE ÖNEMİ. Yavuz Aydın 10 Ocak 2014

ENERJİ TASARRUFUNDA KOMBİNE ÇEVRİM VE KOJENERASYONUN YERİ VE ÖNEMİ. Yavuz Aydın 10 Ocak 2014 ENERJİ TASARRUFUNDA KOMBİNE ÇEVRİM VE KOJENERASYONUN YERİ VE ÖNEMİ Yavuz Aydın 10 Ocak 2014 Enerji Tasarrufunda Kombine Çevrim ve Kojenerasyon Yaşadığımız dünyada elektrik üretiminin % 80 i fosil yakıtlardan

Detaylı

ISI POMPASI DENEY FÖYÜ

ISI POMPASI DENEY FÖYÜ ONDOKUZ MAYIS ÜNĐVERSĐTESĐ MÜHENDĐSLĐK FAKÜLTESĐ MAKĐNA MÜHENDĐSLĐĞĐ BÖLÜMÜ ISI POMPASI DENEY FÖYÜ Hazırlayan: YRD. DOÇ. DR HAKAN ÖZCAN ŞUBAT 2011 DENEY NO: 2 DENEY ADI: ISI POMPASI DENEYĐ AMAÇ: Isı pompası

Detaylı

HASTANE & OTEL & ALIŞVERİŞ MERKEZİ VE ÜNİVERSİTE KAMPÜSLERİNDE KOJENERASYON UYGULAMALARI / KAPASİTE SEÇİMİNDE OPTİMİZASYON

HASTANE & OTEL & ALIŞVERİŞ MERKEZİ VE ÜNİVERSİTE KAMPÜSLERİNDE KOJENERASYON UYGULAMALARI / KAPASİTE SEÇİMİNDE OPTİMİZASYON HASTANE & OTEL & ALIŞVERİŞ MERKEZİ VE ÜNİVERSİTE KAMPÜSLERİNDE KOJENERASYON UYGULAMALARI / KAPASİTE SEÇİMİNDE OPTİMİZASYON 22 Kasım 2014 / İSTANBUL Özay KAS Makina Yük. Müh. TÜRKOTED Yön. Kur. Üyesi KOJENERASYON

Detaylı

Elektrik Üretiminde Enerji Verimliliği için KOJENERASYON VE TRİJENERASYON

Elektrik Üretiminde Enerji Verimliliği için KOJENERASYON VE TRİJENERASYON Elektrik Üretiminde Enerji Verimliliği için KOJENERASYON VE TRİJENERASYON 27 MAYIS 2015 - İZMİR Yavuz Aydın Başkan TÜRKOTED The future of power Water Oil & Gas Mining Distributed Power Gen Propulsion Marine

Detaylı

ISI POMPASI DENEY FÖYÜ

ISI POMPASI DENEY FÖYÜ T.C BURSA TEKNİK ÜNİVERSİTESİ DOĞA BİLİMLERİ, MİMARLIK ve MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ISI POMPASI DENEY FÖYÜ 2015-2016 Güz Yarıyılı Prof.Dr. Yusuf Ali KARA Arş.Gör.Semih AKIN Makine

Detaylı