T.C. İstanbul Kültür Üniversitesi Eğitim Fakültesi. Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bölümü

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "T.C. İstanbul Kültür Üniversitesi Eğitim Fakültesi. Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bölümü"

Transkript

1 T.C. İstanbul Kültür Üniversitesi Eğitim Fakültesi Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Bölümü DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU NUN (DEHB) NEDENLERİNİN VE DİĞER NÖROGELİŞİMSEL BOZUKLUKLARLA İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ MUZAFFER BAYRAM ENGİN KETE HIDIR CAN BEKİR GÜL İstanbul,2017

2 ÖZET DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU NUN (DEHB) NEDENLERİNİN VE DİĞER NÖROGELİŞİMSEL BOZUKLUKLARLA İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ Hıdır Can, Muzaffer Bayram, Engin Kete, Bekir Gül Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Anabilim Dalı Danışman: Dr. Müge Uluman Nisan, Sayfa Bu çalışma Nörogelişimsel Bozukluklar içerisinde yer alan Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunun nedenlerini incelemek ve tedavi yöntemlerini ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. Aynı zamanda ilaçların bu bozukluğun düzenlenmesinde etkili olduğu bilinmektedir. Bu etkinin değerlendirilmesi için belgesel tarama yöntemine başvurulmuş, araştırmanın yapıldığı tarihle 2015 yılı sınır oluşturacak şekilde araştırmalar incelenerek bulunan belgeler ışığında kaynaklar taranmıştır. Taranan belgelerden alınan bilgiler nörogelişimsel bozukluklar kapsamında sınırlandırılmıştır. Araştırma kapsamında Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite bozukluğuna dair kütüphanelerin veri tabanından alınan makaleler, tezler, kitaplar incelenmiş ve bilgilerin güncelliğine göre düzenlenerek sonuca gidilmiştir. Araştırma kapsamında Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunun dikkat eksikliği baskın olan tipi, hiperaktivite ve dürtüsellik baskın olan tipi, birleşik görünümlü tipi olduğu görülmüştür. Bozukluğun oluşumunda kalıtım, çevreselbiyolojik faktörler, beyindeki yapısal değişikliklerin etkili olduğu görülmüştür. Araştırmada Karşıt Gelme Karşıt Olma Bozukluğu, Davranım Bozukluğu, Depresyon, Kaygı Bozukluğu ve Tik Bozukluklarıyla DEHB nin eş tanı olarak görülebileceği görülmüştür. Araştırma kapsamında yapılan çalışmada ilaçlar haricinde yapılan ek çalışmaların (Psikoterapi, aile eğitimi vb.) bozukluk seyrinde ilerleme sağladığı

3 görülmüştür. Yapılan araştırmada Psikostimülan ilaçların DEHB tedavisinde etkili olduğu; aynı zamanda anne-baba eğitiminin, okulda öğrenciye yönelik davranışların ve bireysel tedavinin bozukluk üzerinde etkili olduğu görülmüştür. Yapılan araştırmada DEHB bulunan bireylerin duygu, düşünce ve davranış yapısında değişimlerin olduğu görülmüştür. Anahtar Kelimeler: Dikkat Eksikliği, tedavi, duygu, nörogelişimsel

4 ABSTRACT ANALYSING OF THE REASONS OF ATTENTION DEFICIT AND HYPERACTIVITY DISORDER (ADHD) AND INVESTIGATION ON THE RELATIONSHIP BETWEEN OTHER RELATED NEURODEVELOPMENTAL DISORDER Hıdır Can, Muzaffer Bayram, Engin Kete, Bekir Gül Department of Counseling and Psychological Counseling Supervisor: Dr. Müge Uluman Aprıl, Pages This study was carried out to investigate the causes of Attention Deficit and Hyperactivity Disorder in Neurodevelopmental Disorders and to reveal treatment methods. It is also known that medications are effective in regulating this disorder. In order to evaluate this effect, a documentary screening method was used and the researches up to the date of the research were examined and the sources were searched in the light of the documents found. The articles, theses, and corner texts and books taken from the libraries' databases on attention deficit and hyperactivity disorder in the study were examined and edited according to the updated information and the results were edited after Attention Deficit Hyperactivity Disorder was found to be a type of attention deficit hyperactivity and impulsivity predominant type, combined appearance type. Inheritance, environmental-biological factors, structural changes in the brain have been found to be effective in the formation of the disorder. It has been seen that ADHD may be seen as a co-diagnosis with Anti-Oppositional Defiant Disorder, Conduct Disorder, Depression, Anxiety Disorder and Teak Disorders in the Survey. Additional studies (psychotherapy, family education, etc.) made in the study made progress in the course of the disorder.

5 Psychostimulant drugs were found to be effective in the treatment of ADHD; At the same time parental education, school-oriented behaviors, and individual treatment were found to be effective on the disorder. It was seen that the individuals who had ADHD had changes in feelings, thoughts and behaviors. Key words: Attention deficit, treatment, emotion, neurodevelopmental

6 1. GİRİŞ Nörogelişimsel bozukluk, beyin veya merkezi sinir sistemi hasarıyla karakterize eden, büyümekte olan çocuğun duygu durumunu, öğrenme kabiliyetini ve hafızasını etkileyen anormal beyin fonksiyonu durumudur. Bu bozukluklarda, genellikle sosyal gelişimde gecikme, iletişim bozukluğu, tekrarlayıcı davranış, anormal yeme alışkanlığı, uyku bozukluğu, seslere karşı hassasiyet ve kas tonuyla alakalı motor problemler görülebilmektedir. Serebral Palsi, Down Sendromu, Turner Sendromu, otizm, epilepsi, Fragile X Sendromu, Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu önemli olan nörogelişimsel bozukluklardır (Uysal ve Aslan, 2014). Bu nörogelişimsel bozukluklardan okul çağını ve yetişkinlik dönemini etkileyen en önemli nörogelişimsel bozukluk Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu dur. Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB) çocukluk çağında gözlenen önemli bir nöropsikiyatrik bozukluktur (Öner, 2007). İlk kez 1845 yılında Dr. Henrich Hoffman isimli bir hekim tarafından tanımlanmış olmasına rağmen DEHB ilk olarak 1902 yılında George Still tarafından aşırı hareketliği, dikkat eksikliği, bir şeye odaklanamayan ve öğrenme güçlüğü çeken çocuklarda ahlaki kontrolün ileri düzeyde yetersizliği olarak tanımlanmıştır. (Doğangün ve Yavuz, 2011; Öner, Aysev ve Dikmeer, 12 Kasım 2016). Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), 1902 de ilk kez tanımlanan okul öncesi çocuklarda başlayan erişkinlikte de devam eden bireyin yaşına ve gelişimine uygun olmayan aşırı hareketlilik, dikkatin kısa sürede dağılması, isteklerini erteleyememe (dürtüsellik) ile ortaya çıkan psikiyatrik bir bozukluktur (Doğangün ve Yavuz, 2011; Semerci ve Turgay, 2008) den bu yana DEHB birçok isim almıştır yılında minimal beyin zedelenmesi olarak adlandırılmıştır. Zamanla minimal beyin disfonksiyonu tanımı kullanılmıştır. Bozukluk ilk olarak 1968 de DSM-III-R de Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu terimi kullanılmaya başlanmıştır (Doğangün ve Yavuz, 2011, s.25-26).

7 DEHB; dikkat eksikliği, hiperaktivite ve bileşik tip olmak üzere 3 farklı şekilde görülen bir hastalıktır (Ercan, 2008). Dikkatsizlik: DEHB li çocuklar dikkatlerini bir noktaya toplamakta zorluk yaşamaktadırlar. Ayrıca, dışarıdan gelen uyaranlarla dikkatin kolayca dağılması, düzenini sürdürmede zorlanma, eşya ve oyuncakları sık sık kaybetme, aldığı sorumluluk ve görevleri unutma gibi belirtiler de dikkat problemlerine işaret ederler (Kayaalp, 2008). Dürtüsellik: sırasını beklemede zorlanma, isteklerini erteleyememe, daha soru bitmeden yanıt verme, acelecilik, başkalarının sözlerini kesme gibi davranışlar ve bu davranışlar sonucu çocuğun işlevselliğinin olumsuz yönde etkilenmesi durumu, dürtüsellik sorunlarını düşündürmelidir (Kayaalp, 2008). Özellikle anasınıfı ve ilköğretim çağındaki çocuklarda sıklıkla rastlanan sosyal ortamlara adapte olamama, ebeveyn ve öğretmenlerinin sorularına karşı talimatlarına ilgisizlik, bazen saldırgan davranışlar çocukta olası bir dürtüsel sorun yaşama ihtimalini akla getirmelidir. Bileşik Tip: Hem dikkatsizlik hem de hiperaktivite dürtüsellik belirti kümelerinden her birinden en az altı ölçüt vardır. DEHB si olan çocuk ve ergenlerin büyük kısmı bu grupta yer alır (Ünal, 2013). Aşırı Hareketlilik noktasında hareketlilik çocukluk döneminin normal özelliklerindendir. Hareketliliğin yaşıtlarına göre belirgin olarak fazla olduğu, bu davranışların oyun, anaokulu, okul gibi günlük işlevlerde, arkadaş, aile ve/veya öğretmenler için sorun oluşturduğu yani çocuğun işlevselliğini etkilediği durumlarda aşırı hareketlilikten söz edilebilir (Kayaalp, 2008). Bu bağlamda aşırı hareketli çocuklarda hiperaktiviteye ilişkin tanı konulabilmesi oldukça zor ve teknik uzmanlık bilgisi gerektirmektedir. Aşırı hareketli çocuklarda özellikle günlük işleri yaparken zorlanma, odaklanamama, dikkat dağınıklığı gibi özellikler görülmektedir. Bu durum da çocuğun bilişsel ve duygusal davranışlarını doğrudan etkilemekte, sosyal yaşama uyum sürecini zorlaştırmaktadır (Weils, 2002).

8 Klinik çalışmalarda aşırı hareketliliğin ön plana çıktığı ilkokul çağlarında, bileşik tipin ise ilkokulun ilk ve orta yıllarında, dikkat eksikliğinin ise ilkokulun son yılları ve lisede yaygınlık kazandığı gözlenmiştir. Nigg ve arkadaşları yapılan araştırmaları neticesinde DEHB nin alt türlerinde nöro-bilişsel ve yürütücü işlevlerin farklı bir görünüm kazandığı ve bu nedenlerin kümülatif olarak değerlendirildiğinde ortaya çıkan alt tipin değişebileceği bildirilmiştir ( Kayaalp, 2008). DEHB doğumdan başlayarak 12 yaşına değin olan dönem içinde ortaya çıkabilir. En sık ayırt edilen yaş dönemi 3-5 yaş aralığıdır. DEHB yaşam boyu devam eden bir bozukluktur. Çocukluğun ya da ergenlik döneminde bu tanıyı alan bireylerin %40-60 ında belirtiler erişkinlikte de devam etmektedir (AİMEM, 2009; Semerci ve Turgay, 2008). DEHB tanısı olan bireylerde tüm belirtiler aynı oranda aynı şiddette görülmez. Belirtilerin şiddetine göre de sosyal yaşamı etkiler. Yaşlara göre DEHB nin belirtileri küçük çocuklarda hiperaktivite bozukluğu, okul çağındaki çocuklarda bileşik tip, ergenlik ve erişkinlikte ise dikkat eksikliği tipi daha baskındır (AİMEM, 2009). DEHB okul çağındaki çocuklarda yaygın görülen bir bozukluktur ve soysal ve akademik alanlarda önemli sorunlar ile kendini göstermektedir. Tanımlanması farklı kaynaklardan gelecek tutarlı bilgilere bağlıdır, çünkü birçok DEHB li çocuk ve ergen, dikkatsizlik, hiperaktivite veya dürtüsellikten kaynaklanan zararların tam olarak farkında değildir. Uzun yıllar boyunca yaramaz, hareketli, yerinde duramayan, adeta düz duvara tırmanan, ders çalışma ile başı sürekli belada olan, okul başarısı düşük, sakar, yaşıtlarının gösterdiği beceriyi gösteremeyen, aklına ilk gelen şeyi yapmak isteyen, sosyal ilişkilerinde sorun yaşayan, evde, dışarıda ve okulda kendisinden sürekli yakınılan DEHB li çocukların bu davranış örüntülerinin neden ortaya çıktığı birçok araştırma ile saptanmaya çalışılmıştır (Aysev, 1999:1).

9 DEHB genel olarak toplumda %5-7 gibi yüksek bir oranda görülen bir hastalıktır. İlköğretim çağındaki çocukların %3-5 inde yani her çocuktan birinde DEHB görülmektedir. Bu da her sınıfta 1-2 tane çocukta DEHB olabileceği anlamına gelir. Ayrıca Erkeklerde hiperaktivite, kızlardaysa dikkat eksikliği ön plandadır. Dikkat eksikliği Hiperaktivite ye göre daha zor fark edilebilen bir tiptir. Bu yüzden de psikiyatristlere erkek çocukları daha sık getirilir. DEHB erkeklerde kızlardan 4 kat daha fazla görülür. Çocukların %8 inde, gençlerin %6 sında, erişkinlerin %4 ünde DEHB bulunur. Şizofreniden 4, Bipolar Bozukluktan 3 kat daha fazla görülür (Atasoy, ; Semerci ve Turgay, 2008; Ercan, 2008). Obstetrik komplikasyonlar, prematürite, Frajil X gibi genetik anormalliklar, hamilelikte sigara, alkol, uyuşturucu gibi maddelere maruz kalma gibi prenatal ve perinatal dönemdeki çevresel etkenler de DEHB oluşumunu kolaylaştırabilir (Kayaalp, 2008). DEHB tanısı konulan bireylerin çoğunda başka bir psikiyatrik bozukluk da bulunmaktadırlar. Bunlardan bazıları Karşıt Olma Karşıt Gelme Bozukluğu (%50), Depresyon ve Duygu-durum Bozuklukları (%3-75), Anksiyete Bozuklukları (%5-15), Özel Öğrenme Bozuklukları (%20-25), Davranım Bozukluğu (%20-45), Tik Bozuklukları (%11), Bipolar Bozukluk (%12) ve Tourette Sendromu (%2) ile beraber görülebilmektedir (AİMEM, 2009; Hetchman, Etcovitch ve Platt, 2005 ten akt. Doğangün ve Yavuz, 2011). Eşlik eden bozukluklar DEHB tedavisine yön verirler (Ercan, 2008). Bu nedenle DEHB tanısı alan çocuk ve ergenlerin tedavilerinin planlanması ve takibinde eşlik eden bozuklukların araştırılması oldukça faydalıdır (Ercan, 2009). DEHB ye eşlik eden anksiyete bozuklukları üzerine alan yazınında ve ülkemizde çok az sayıda çalışma vardır (Yüce, 2006). Bu anlamda Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu tanısı konulan bireylerde eş tanılara dikkat edilmesi önem taşımaktadır.

10 Derslerini dikkatli dinleyememe, ödevlerini yapmakta güçlük çekme, dikkat dağınıklığı bir çocuk eğitim sürecinde bunlardan birkaçıyla karşılaşabilir. Fakat çocukların hepsinin DEHB olduğunu düşünmek yanlış olur. DEHB olabilmesi için bu faktörlerin çocuğun hayatının bir ya da birden fazla alanını sekteye uğratması gerekir. DEHB tanısı uzmanlar yani psikiyatristler tarafından yoğun bir araştırma sonucunda konulur. Bu aşamada öğretmenlerden ve ebeveynlerden edindikleri bilgiler ve çocuğun davranışları dikkate alınıp teşhis edilir (Atasoy, ; Ercan, 2008; Semerci ve Turgay, 2008). Ayrıca bireylere DEHB tanısı konulabilmesi için aşağıdaki koşullara uyup uymadığına da dikkat edilmelidir: 7 yaşından önce başlamış olmalı Kalıcı ve sürekli olmalı (en az 6 aydır) Birden fazla ortamda görülmeli (hem ev hem okul) Kişinin yaşamının en az bir alanını (akademik alan ya da sosyal alan) belirgin bir biçimde olumsuz etkileyecek boyutta olmalı (AİMEM, 2009). DEHB, çocuğun işlevselliğini birçok alanda etkilediğinden tedavisi de kapsamlı olmalıdır. DEHB a karakterize olan davranışsal, bilişsel, sosyal ve ailesel alanlardaki sorunları çözmek tedavinin ilk hedefidir. İyi bir tedavi; ilaç, psikoterapi ve psikososyal tedavileri kapsar. Aile terapisi, gevşeme tedavileri, vitamin tedavileri, diyet ve biofeedback gibi teknikler çeşitli çalışmalarda bildirilmekle birlikte sistematik olarak araştırılmamıştır. Psikososyal girişimler aile, okul ve çocuk odaklı olabilir. Aileye yönelik girişimlerde DEHB ile ilgili bilgilendirme önemlidir. Aile içindeki patolojik dinamiklerin farkındalığının sağlanmasıyla olumsuz ruhsal kısır döngünün önüne geçilir. Merkezi sinir sistemi uyarıcıları, antidepresanlar, antipsikotikler, anksiyolitikler, antikonvülzanlar, lityum, klonidin ve guanfasin gibi ilaçlar DEHB nun tedavisinde kullanılan ilaçlardır (Kayaalp, 2008). İlaçlar hastalığın kötü seyrini engellediği gibi aynı zamanda kişinin sosyal, bilişsel ve davranışsal uyumunu da bu sayede arttırmaktadır.

11 DEHB de beynin bazı bölgelerinin çalışması için gerekli kimyasal maddelerin salınımında ya da iletiminde aksaklık olmaktadır. Bu aksaklık ilaç tedavisiyle düzeltilebilir. DEHB tedavisinde en etkili ilaç grubu uyarıcı ilaçlardır. İlk sırada tercih edilir. DEHB tanısı almış çocuklarda başarıyı artırma, soysal ilişkileri ve davranış sorunlarını düzeltme oranı %50-95 civarındadır (AİMEM, 2009). DEHB tedavisinde kullanılan temel ilaç grubu stimülanlardır. Stimülanlar arasında en bilinen dopamin geri alımını ketleyen metilfenidat (Ritalin) uygulamasıdır. Bu uygulama tedavide ilk seçenek olarak kullanılır. Diğer bir stimülan grubu olan amfetaminler yine DEHB de ilk seçenek olarak kullanılır fakat Türkiye de bulunmamaktadır. Stimülandan sonra kullanılabilecek en önemli ilaçlardan biriside Atomoxetine (Strattera) ülkemizde yeni yeni piyasaya sunulmaktadır. DEHB ye eşlik eden madde kullanım bozuklukları, tik bozuklukları ve anksiyete bozuklukları bulunması durumlarında Atomoksetin birinci farmakoterapi seçeneği olabilmektedir. İkinci seçenek olarak da Antidepresan İmipramin dir (Carlson, 2013; Ercan, 2008; Ercan ve ark., 2009). DEHB tedavisinde kullanılan diğer ilaçlar: Risperidone (Risperdal),Bupropion (zyban),clodine (Katepresan), Modiafinil (Modiodal), Ritalin-SR (yavaş salınımlı metilfenidat), Concerta (yavaş salınımlı metilfenidat), Dexedrine (dekstroamfetamin), Cylert (pemolin), Adderoll (kombinasyon) ve Antidepresanlar dır (AİMEM, 2009; Ercan, 2008). Aile DEHB nin gelişimde önemli bir paya sahiptir. DEHB olan çocuğun aileleri yanlış tutumlar(yetersiz veya katı bir disiplin) sergilediklerinde hastalığın seyri farklı yönde ilerler ve hatalığın şiddetlenmesine yol açabilir. Bu yüzden anne ve babaların eğitimi tedavi sürecinin önemli bir parçasıdır. Anne babaların tutumu ise hastalık fark edildikten sonra değişir (AİMEM, 2009; Semerci ve Turgay, 2008).

12 DEHB tedavisinde sadece çocukların incelenmesiyle DEHB konusunda net bir bulguya rastlayamayız bundan dolayı tedavide ailenin çok büyük bir etkisi vardır. Anne ve babalar DEHB tanısı alan çocuklarının özgüvenini kaybetmemeleri için ellerinden geleni yapmalılar. Çünkü çocuk kendine güvenmez işe yaramaz hissederse durumu ağırlaşır. Az da olsa bir çevresi varsa onu da kaybeder. Sosyal hayattan tamamen kendini soyutlamaya başlar. Bu durum da beraberinde kabuğuna çekilme, iç huzursuzluk gibi birçok olumsuz etmenleri peşinden getirir (Güçlü ve Erkıran, 2005). DEHB olan çocuklar ve gençler okul hayatlarında oldukça sıkıntılar çekiyorlar. Okuldan uzaklaştırma hatta sınıf tekrar yapabiliyorlar. DEHB erken tedavi edilmediğinden okul hayatında beklenilenin altında bir başarı gösteriyorlar veya okul yönetimi tarafından sürekli cezalandırılıyorlar. Erişkin dönem için çok önemli olan okul yaşantısı bu çocuklar için verimsiz ve sıkıntılı geçiyor. Sınıfta DEHB olan bir çocuğun bulunması ayrıyeten öğretmenin ders anlatma kalitesini de düşürüyor. Bu yüzden öğretmenin DEHB konusunda yeterince bilgiye sahip olması gerekir. Çünkü araştırmalara göre öğretmenler DEHB olan çocuklara daha sık kızarlar, daha çok ceza verirler (AİMEM, 2009; Ercan, 2008). Yapılan çalışmalarda DEHB nin bireyler üzerinde bilişsel, duygusal ve davranışsal etkilerinin önemli ölçüde kişinin hayatına etki ettiği gözlenmiştir. Serebellumun dikkatteki önemi üzerinde son yıllarda oldukça fazla durulmaktadır, motor kontrol ve inhibisyonu düzenlemesinin yanı sıra serebellum yürütücü işlevlerde dâhil bilişsel süreçlerde rol oynar (Tuğlu, 2010; Şahin, 2010). Duygusal süreçlere bakıldığında DEHB grubunda sağlıklı kontrollere göre istatistiksel olarak anlamlı düzeyde yüksek sosyal içe çekilme ve toplam içe yönelim bulunması, bu grupta duygusal sorunların daha fazla olduğunu düşündürmektedir (Özek, 2012). Hiperaktivite, çocuğun okul hayatındaki başarısını önemli ölçüde etkiler. Çocuk uzun süre yerinde duramadığından ve aceleciliğinden dolayı sürekli olarak başarı kaybı yaşar. Hareketliliği yüzünden ise öğretmeninden, annesinden, babasından azar işitiyorsa hiperaktivite yaşamını olumsuz yönde etkiliyor demektir (AİMEM, 2009; Ercan, 2008).

13 DEHB de beyin yapısındaki önemli bozukluklardan birisi Corpus Callosum adı verilen, her iki beyin yarım küresinden gelen sinir uzantıların ortada kesiştiği bölgede hacim azalması ve çökmesidir. Bunun üzerine birçok çalışma yapılmıştır. DEHB yapısını ortaya koyan en önemli çalışmalardan biri DEHB olan ve olmayan çocukların 10 yıl arayla MR çekilerek beyin yapıları karşılaştırılmıştır. İlk çekilen MR larda DEHB olan çocukların normalden %4 daha düşük beyin hacmine sahip oldukları ve 10 yılın sonundaki MR larda bunun devam ettiği görülmektedir. Beyin hacimlerinin dışında beyin kanlanmasını araştıran ilk beyin görüntüleme çalışmaları SPECT denen yöntemle yapılmış, bu bölgelerin kanlanmasının normalden düşük olduğu tespit edilmiştir (Ercan, 2008; Semerci ve Turgay, 2008). DEHB li çocuklara uygulanan dikkat testlerinin (stroop testi) sonucunda normal olan çocuklara göre dikkatlerinin daha düşük olduğu bulunmuştur. Bu çalışmaların sonucunda ise prefrontal, striatal, cerebellar bölgelerin DEHB olan bireylerde normalden daha küçük veya daha az aktif olduğu tespit edilmiştir (Ercan, 2008). DEHB ye neden olan gen daha tam anlamıyla bulunamamıştır fakat Dopamin taşıyıcı gen son yıllarda üzerinde en çok çalışılan aday gendir. Dopamin ve Noradrenalin dikkat, yoğunlaşma, motivasyon ve uyanıklık gibi bilişsel işlevlerde rol oynar. Bundan dolayı Dopamin ve Noradrenalin nörotransmitter işlevlerindeki bozukluklar DEHB oluşumunda önemli ölçüde rol oynar (Doğangün ve Yavuz, 2011; Ercan 2008). Hiçbir tedaviye cevap vermeyen hastalarda yapısal bozukluk daha fazladır. İlaçla tedaviye cevap veren hastalarda ise yapısal olmaktan çok beyin işlevlerinde bozukluk bulunur Araştırmanın Amacı Bu araştırmanın temel amacı Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu nedir, nasıl tedavi edilir? Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunun belirleyicileri nelerdir? sorularına cevap aramaktır. Belirlenen bu genel amaç doğrultusunda aşağıdaki araştırma sorularına yanıt aranacaktır:

14 1) Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu üzerinde genetik, çevresel etmenler önemli bir yere sahip midir? 2) Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunda ilaç tedavisinin yanında ek yardımların bozukluğun tedavisinde yeri ve önemi nedir? 3) Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu ile nörogelişimsel bozukluklar ilişkili midir? 4) Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunda duygusal, davranışsal ve düşünsel belirleyiciler var mıdır? Varsa bu belirleyiciler nelerdir? 1.2. Araştırmanın Önemi Alanyazın incelendiğinde Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu olan bireylerin tedavilerinde son yapılan çalışmalarda psikostimülan ilaçlar, bireysel destek ve terapiler ve okul desteği bireylerin hayatını önemli ölçüde etkilemektedir. Yine bozukluğun diğer nörogelişimsel bozukluklarla iç içe geçiyor olması ve özellikle diğer nörogelişimsel bozuklukların tanısına yakın bir tanı içerisinde olması DEHB nin belirlenmesini geciktirmektedir. Bu araştırmayla DEHB nin ayırıcı tanıları belirlenerek, Aralık 2016 ya kadar yapılan çalışmalar incelenmiştir Sayıltılar Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu ile ilgili yapılan çalışmaların gerçekçi bir biçimde yansıtıldığı varsayılmıştır. Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu alan yazınından elde edilen bilgilerin uzun dönem değişmeyeceği varsayılmıştır.

15 2. YÖNTEM 2.1. Araştırma Modeli Nörogelişimsel Bozukluklar içerisinde yer alan Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu nun nedenlerini incelemek ve tedavi yöntemlerini ortaya koymak amacıyla yapılan bu çalışmada nitel araştırma yöntemi kullanılmıştır. Nitel araştırma, gözlem, görüşme ve doküman analizi gibi nitel veri toplama yöntemlerinin kullanıldığı, algıların ve olayların doğal ortamda gerçekçi ve bütüncül bir biçimde ortaya konmasına yönelik nitel bir sürecin izlendiği araştırma olarak tanımlanabilir (Şimşek ve Yıldırım, 2013: 45). Nitel araştırmalarda elde edilen sonuçlar evrene genellenememekle birlikte, elde edilen sonuçlar, konuya ilişkin bir bakış açısı sağlaması bakımından önemlidir (Topsakal, Merey ve Keçe, 2013) Verilerin Toplanması ve Analizi Yapılan araştırmada kütüphanelerin veri tabanına giriş izni verilen kısımları üzerinden araştırma yapılmıştır ve araştırma 2016 Aralık ayına kadarki verileri ve tedavi yöntemlerini içermektedir. Ayrıca geçmişe dönük yapılan araştırmalarda yazıya dökülen bölümler araştırma kapsamına alınmıştır. Bu anlamda araştırmada nitel veri toplama yöntemlerinden doküman analizinden yararlanılmıştır. Doküman incelemesi, araştırılması hedeflenen olgu ve olgular hakkında bilgi içeren yazılı materyallerin analizini kapsar. Dokümanlar, nitel araştırmalarda etkili bir şekilde kullanılan önemli bilgi kaynaklarıdır. Bu tür araştırmalara, araştırmacı, ihtiyacı olan veriyi, gözlem veya görüşme yapmaya gerek kalmadan elde edebilir. (Şimşek ve Yıldırım, 2013: ). Doküman analizinden yararlanılarak elde edilen bu verilerin kategorisel içerik analizi yapılarak DEHB li bireylerin bilişsel duygusal ve davranışsal belirleyicileri hakkında yoruma gidilmiştir. Kategorisel analiz; belli bir mesajın önce birimlere bölünmesi ve ardından da bu birimlerin belli kriterlere göre kategoriler halinde gruplandırılmasıdır (Bilgin, 2006: 18-19; akt. Çolakoğlu, Atay, Yıldırım ve Yazgan, 2010).

16 3. BULGULAR ve YORUMLAR Yapılan araştırmada Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunun (DEHB) nedenlerinin ve diğer nörogelişimsel bozukluklarla ilişkisinin incelenmesi konusunda kaynaklar taranmış ve yoruma gidilmiştir. Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu nedenleri incelendiğinde nörogelişimsel bozukluklarla iç içe olduğu ve sıklıkla birlikte bulunduğu görülmüştür. Araştırmanın birinci sorusu Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu üzerinde genetik, çevresel etmenler önemli bir yere sahip midir? şeklindedir. İncelenen araştırmalar DEHB nin ortaya çıkmasında kalıtımsal nedenler, çevresel nedenler ve beynin yapısı ile ilgili nedenlerin etkileri olduğu görüşünü desteklemektedir. Ancak bu nedenler arasında çevresel nedenlerin DEHB nin ortaya çıkması üzerinde ancak katılımsal bir eğilim varsa etkili olduğuna işaret etmektedir. Bunun yanında olumsuz çevresel faktörler eğer çocukta DEHB varsa bozukluğun seyri üzerinde olumsuz etkilere neden olması bakımından önem taşımaktadır. Araştırmanın ikinci sorusu Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunda ilaç tedavisinin yanında ek yardımların bozukluğun tedavisinde yeri ve önemi nedir? şeklindedir. DEHB tedavisinde ilaç kullanımı çok önemli bir yer tutmaktadır. Özellikle DEHB nin beynin yapısındaki bazı farklılıklardan kaynaklanabileceği de dikkat alındığında ilaç tedavisinin önemi daha iyi ortaya çıkmaktadır. Ancak bireyin bu bozukluğu kendisinin bir özeliği olarak görmesi tanıması DEHB nin yaşamında yol açtığı güçlüklerle baş etmesi için yararlıdır. Bunun gerçekleşmesi için de bireyin psikolojik destek alması önemlidir. Araştırmanın üçüncü sorusu Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu ile nörogelişimsel bozukluklar ilişkili midir? Şeklinde ifade edilmiştir. İncelenen araştırmalar DEHB li bireylerde DEHB ile birlikte karşıt olma karşıt gelme bozukluğu (%50), depresyon ve duygu-durum bozuklukları (%3-75), anksiyete bozuklukları (%5-15), özel öğrenme bozuklukları (%20-25), davranım bozukluğu (%20-45), tik bozuklukları (%11), bipolar bozukluk (%12) ve tourette sendromunun (%2) önemli

17 oranlarda bir arada bulunduğunu ortaya koymaktadır. Bu bakımdan tanı ve ayırıcı tanı sistemleri oldukça önemlidir. Araştırmanın dördüncü sorusu Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunda duygusal, davranışsal ve düşünsel belirleyiciler var mıdır? Varsa bu belirleyiciler nelerdir? Şeklinde ifade edilmiştir. Bu araştırmadan Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu olan bireylerin duygusal, davranışsal ve düşünsel özellikleri araştırılmıştır. Bu araştırma sonucunda; Duygusal özellikleri göz önünde bulundurulduğunda: DEHB bulunan bireylerde anlamlı düzeyde yüksek sosyal içe çekilme ve toplam içe yönelim bulunduğu görülmüştür. DEHB li bireylerde topluluk içinde duygusal sorunların daha fazla olduğunu düşündürmektedir Bu durum da çocuğun bilişsel ve duygusal davranışlarını doğrudan etkilemekte, sosyal yaşama uyum sürecini zorlaştırmaktadır. Bireylerin aynı zamanda duygudurumları geçişken bir özellik göstermektedir. Davranışsal özellikleri göz önünde bulundurulduğunda: DEHB li bireylerin yerinde duramadığı, oturmalarının ve sakin olmalarının bireylerin istemesine ve bu durumun farkında olmalarına rağmen mümkün olmadığı görülmüştür. Davranışlarda görülen dürtüsellik sonucunda bireylerin çok hareketli olması ve yerli yerinde konuşmama durumu bireyleri olumsuz etkilemektedir. Yine bu dürtüsellik sorulan soruların tam olarak bitirilmeden cevap verme eğilimi şeklinde görülebilmektedir. Bu bireyler aynı zamanda sıra beklemekte de zorlanmaktadırlar. Düşünsel özellikleri göz önünde bulundurulduğunda: DEHB li bireylerin yönergeleri başından sonuna kadar takip edemediği ve dikkat eksikliklerinin bulunduğu, sık sık eşya kaybetme sorunlarıyla karşı karşıya kaldıkları araştırma sonucunda bulunmuştur.

18 Düşünceleri dağınık olduğu için günlük hayatta da düzensiz görülme durumları vardır. Düşünsel süreçlerin sürdürülmesindeki zorluklar bireylerin düşünmeleri gereken işlerden kaçınmalarına neden olmaktadır. Bu kaçınmanın önemli bir nedeni de ilgilerinin kolayca kaybolma eğiliminde olmasıdır. SONUÇ VE ÖNERİLER Bu çalışma Nörogelişimsel Bozukluklar içerisinde yer alan Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunun nedenlerini incelemek ve tedavi yöntemlerini ortaya koymak amacıyla yapılmıştır. Aynı zamanda ilaçların bu bozukluğun düzenlenmesinde etkili olduğu bilinmektedir. Bu etkinin değerlendirilmesi için belgesel tarama yöntemine başvurulmuş, araştırmanın yapıldığı tarihe kadar olan araştırmalar incelenerek bulunan belgeler ışığında kaynaklar taranmıştır. Araştırmada dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğuna dair kütüphanelerin veritabanından alınan makaleler, tezler ve köşe yazıları, kitaplar incelenmiş ve güncel yaklaşımlara göre düzenlenerek 2015 sonrası veriler düzenlenerek sonuca gidilmiştir. Araştırmada Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğunun dikkat eksikliği baskın olan tipi, hiperaktivite ve dürtüsellik baskın olan tipti, birleşik görünümlü tipi olduğu görülmüştür. Bozukluğun oluşumunda kalıtım, çevresel-biyolojik faktörler, beyindeki yapısal değişikliklerin etkili olduğu görülmüştür. Araştırmada Karşıt Gelme Karşıt Olma Bozukluğu, Davranım Bozukluğu, Depresyon, Kaygı Bozukluğu ve Tik Bozukluklarıyla DEHB nin eş tanı olarak görülebileceği görülmüştür. Araştırmada ilaçlar haricinde yapılan ek çalışmaların (Psikoterapi, aile eğitimi vb.) bozukluk seyrinde ilerleme sağlamıştır. Yapılan araştırmada Psikostimülan ilaçların DEHB tedavisinde etkili olduğu; aynı zamanda anne-baba eğitiminin, okulda öğrenciye yönelik davranışların ve bireysel tedavinin bozukluk üzerinde etkili olduğu görülmüştür. Yapılan araştırmada DEHB bulunan bireylerin duygu, düşünce ve davranış yapısında değişimlerin olduğu görülmüştür. Araştırma sonucunda analiz edilen bilgilere dayanarak;

19 Bu araştırmada DEHB ile ilgili 2015 ve sonrası veriler norogelişimsel bozukluklarla ilişkisi temel alınarak incelemeye gidilmiştir. İlgili araştırmada basılı kaynaklardan makaleler, dergiler ve kitaplar kullanılmıştır. Bu araştırmadaki DEHB ye etki eden faktörler aynı zamanda yapılan poster ve bildiri çalışmaları dâhil edilerek de incelenebilir. Bu araştırmada ağırlıklı olarak Türkçe literatür kullanılmıştır. Bu kapsamda eş zamanlı yapılan uluslararası çalışmalar diğer dillerde incelenebilir.

20 KAYNAKÇA Ankara İl Milli Eğitim Müdürlüğü (AİMEM). (2009). Veli El Kitabı. Ankara: Yazar Yayıncılık Atasoy, Z. ( ). Yaş Gruplarına Göre Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu. Milliyet, 35. Aysev, A. (1999). Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğunun Değerlendirilmesi ve Tanı Koyma. Dikkat Eksikliği, Hiperaktivite Bozukluğu ve Özgül Öğrenme Güçlüğü Sempozyumu. (22-23 Şubat). Ankara: Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi. Carlson, N. (2013). Fizyolojilk Psikoloji Davranışın Nörolojik Temeleri. (8. Baskıdan Çev: Muzaffer Şahin). Ankara: Nobel Yayıncılık. Çolakoğlu, Ü., Atay, H., Yıldırım, H., Yazgan, Ş. (2010). Turizm Öğrencilerin Bakış Açısıyla Akademisyen İmajı. 11. Ulusal Turizm Kongresi 2-5 Aralık 2010, Kuşadası 2010, s Doğangün, B., Yavuz, M. (2011). Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu. Türk Pediatri Arşivi, 46 (25-8), s doi: /tpa Ercan, E. (2008). Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (3. Bs.). İstanbul: Doğan Yayıncılık Ercan, E., Çetin, F., Mukaddes, N., Yazgan, Y. (2009). Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Tedavisinde Atomoksetin. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 16 (2), s Güçlü, O. Ve Erkıran, M. (2005). Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Tanısı Alan Çocukların Ebeveynlerinde Kişilik Bozuklukları. Klinik Psikiyatri 8, Karasar, N. Bilimsel Araştırma Yöntemi, Ankara, Nobel Yayıncılık, Kayaalp, L. (2008). Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu. Türkiye'de Sık Karşılaşılan Psikiyatrik Hastalıklar Sempozyum Dizisi No:62 S:

21 Öner, P., Aysev, A. ve Dikmeer İ. (2014). Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Özgül Öğrenme Güçlüğü. sitesinden yararlanılmıştır (Erişim Tarihi: 12 Kasım 2016). Öner, Ö (2007). Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu. Arsev AS, Taner YI, (editörler). Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları. İstanbul, Golden Print; Özek, H. (2012). Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu Tanılı Çocuklarda Plazma Dopamin ve Noradrenalin Düzeylerinin Araştırılması. Semerci, B. ve Turgay, A. (2008). Bebeklikten Erişkinliğe Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Bozukluğu (3. Bs.). İstanbul: Alfa Yayıncılık. Topsakal, C., Merey, Z., Keçe, M. (2013). Göçle Gelen Ailelerin Çocuklarının Eğitim- Öğrenim Hakkı ve Sorunları Üzerine Nitel Bir Çalışma. Uluslararası Sosyal Araştırma Dergisi, 6 (27): Tuğlu, C., Öztürk Şahin, Ö. (2010). Erişkin Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu: Nörobiyoloji, Tanı Sorunları ve Klinik Özellikler. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar 2010; 2 (1): 75, 116 Ünal, D., (2013). Dikkat eksikliği ve hiperaktivite bozukluğu alt tiplerinde ve tedaviye dirençli olgularda genetik farklılıklar. Uzmanlık tezi. Ankara: Hacettepe Tıp Fakültesi. Uysal, C., Işık Aslan, B. (2014) Nörogelişimsel bozukluklar ve ortodonti. Acta Odontol Turc; 31(1):36-42 Üstün Yetenekli Çocuklarda Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu. Yüce, M., (2006). Bir üniversite hastanesi çocuk psikiyatrisi polikliniğine başvuran dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu bulunan çocuk ve ergenlerde psikiyatrik komorbidite. Yayınlanmamış uzmanlık tezi. Gaziantep: Gaziantep Üniversitesi. Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri (9.Baskı). Ankara: Seçkin Yayıncılık.

22 Weis, M, Weis G. Attention deficit hyperactivity disorder. M Lewis (ed): Child and Adolescent Psychiatry de, Philadephia, Lippincott Williams & Wilkins, 2002, s

DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU. Dahili Servisler

DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU. Dahili Servisler DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU Dahili Servisler Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHP) Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu (DEHB), her 10 çocuktan birinde görülmesi, ruhsal, sosyal

Detaylı

2014

2014 2014 DİKKAT EKSİKLİĞİ BOZUKLUĞU (DEB) ve MentalUP İçerik DEB e Klinik İlgi DEB Nedir? DEB in Belirtileri DEB in Zihinsel Sürece Etkileri DEB in Psikososyal Tedavisi MentalUP tan Faydalanma MentalUP İçeriği

Detaylı

DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU OLAN ÇOCUĞU ANLAMAK

DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU OLAN ÇOCUĞU ANLAMAK DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU OLAN ÇOCUĞU ANLAMAK Prof. Dr. Sirel Karakaş Neurometrika Medikal Tıp Teknololojileri Ltd. Şti Nöropsikoloji ve Psikofizyoloji Derneği Başkanı Uslarası Kıbrıs Üniversitesi

Detaylı

Açıklama 2008 2010. Araştırmacı, danışman, konuşmacı: Herhangi bir maddi ilişki yoktur.

Açıklama 2008 2010. Araştırmacı, danışman, konuşmacı: Herhangi bir maddi ilişki yoktur. Açıklama 2008 2010 Araştırmacı, danışman, konuşmacı: Herhangi bir maddi ilişki yoktur. Gençlerde DEHB nin Öğrenim Hayatı Üzerine Etkileri Dr Aytül Karabekiroğlu Samsun Mehmet Aydın Eğitim ve Araştırma

Detaylı

HAREKETLİ ÇOCUK DOÇ. DR.AYLİN ÖZBEK DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ ÇOCUK PSİKİYATRİSİ AD. ÖĞRETİM ÜYESİ

HAREKETLİ ÇOCUK DOÇ. DR.AYLİN ÖZBEK DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ ÇOCUK PSİKİYATRİSİ AD. ÖĞRETİM ÜYESİ HAREKETLİ ÇOCUK DOÇ. DR.AYLİN ÖZBEK DOKUZ EYLÜL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ ÇOCUK PSİKİYATRİSİ AD. ÖĞRETİM ÜYESİ SUNUM PLANI: Hareketli çocuk kime denir? Klinik ilgi odağı olması gereken çocuklar hangileridir?

Detaylı

Füsun KURDOĞLU-ERÜRETEN Uzman Psikolog

Füsun KURDOĞLU-ERÜRETEN Uzman Psikolog Füsun KURDOĞLU-ERÜRETEN Uzman Psikolog EĞİTİMİ Lisans : İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi,Psikoloji Bölümü Tezi : Nörotiklik,zaman tahmini ve seçici dikkat 1982 Yüksek Lisans (M.A) : Marmara Üniversitesi

Detaylı

Çocuk ve Ergenlerde Ruhsal Psikopatolojiler DERS 1: MENTAL RETARDASYON. Doç. Dr. Şaziye Senem Başgül

Çocuk ve Ergenlerde Ruhsal Psikopatolojiler DERS 1: MENTAL RETARDASYON. Doç. Dr. Şaziye Senem Başgül Çocuk ve Ergenlerde Ruhsal Psikopatolojiler DERS 1: MENTAL RETARDASYON Doç. Dr. Şaziye Senem Başgül Çocuk ve Ergen Psikiyatristi Hasan Kalyoncu Üniversitesi 2016 www.gunescocuk.com NÖROGELİŞİMSEL BOZUKLUKLAR

Detaylı

Zeka Gerilikleri Zeka Geriliği nedir? Sıklık Nedenleri

Zeka Gerilikleri Zeka Geriliği nedir? Sıklık Nedenleri Zeka Geriliği nedir? Zeka geriliğinin kişinin yaşına ve konumuna uygun işlevselliği gösterememesiyle belirlidir. Bunun yanı sıra motor gelişimi, dili kullanma yeteneği bozuk, anlama ve kavrama yaşıtlarından

Detaylı

DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU. Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Uzman Dr. M. Yelda TAN

DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU. Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Uzman Dr. M. Yelda TAN DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Uzman Dr. M. Yelda TAN DEHB başlıca 3 alanda bozulmayı içerir: 1) Dikkat eksikliği 2) Hiperaktivite 3) Dürtüsellik Dikkat eksikliği

Detaylı

DEHB GÜNLÜK YAŞAM KAOS HALİNE GELDİĞİNDE

DEHB GÜNLÜK YAŞAM KAOS HALİNE GELDİĞİNDE Information på turkiska DEHB GÜNLÜK YAŞAM KAOS HALİNE GELDİĞİNDE Çocukların oturup konsantre olmakta ve dürtülerini kontrol etmekte zorlanmaları normaldir. Ancak DEHB li (Dikkat Eksikliği Hiperaktivite

Detaylı

Zihinsel Bozukluk Belirtileri ve Semptomları

Zihinsel Bozukluk Belirtileri ve Semptomları Zihinsel Bozukluk Belirtileri ve Semptomları Zihinsel Bozuklukları Kavrama Zihinsel bozukluklar hakkında daha fazla bilgi edinin Daha önce zihinsel gerilik olarak bilinen zihinsel bozukluk (ID), bireyin

Detaylı

KLİNİK PSİKOLOJİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ

KLİNİK PSİKOLOJİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ İÇİNDEKİLER BÖLÜM I GİRİŞ ------------------------------------------------------------------------------------------------- 1 KLİNİK PSİKOLOJİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ ------------------------------------------

Detaylı

DEHB GÜNLÜK YAŞAM KAOS HALİNE GELDİĞİNDE

DEHB GÜNLÜK YAŞAM KAOS HALİNE GELDİĞİNDE Tiedot turkiksi DEHB GÜNLÜK YAŞAM KAOS HALİNE GELDİĞİNDE Çocukların oturup konsantre olmakta ve dürtülerini kontrol etmekte zorlanmaları normaldir. Ancak DEHB li (Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu)

Detaylı

Çocukluk çağındaki fiziksel ve ruhsal gelişimin uygunluğunu bilecek, Doğru ebeveynlik becerilerinin aile içi ilişkilerde nasıl olması gerektiğini

Çocukluk çağındaki fiziksel ve ruhsal gelişimin uygunluğunu bilecek, Doğru ebeveynlik becerilerinin aile içi ilişkilerde nasıl olması gerektiğini Dönem 1 Dersleri: Konu: Çocuk, Anne ve Aile Amaç: Bu dersin sonunda Dönem I öğrencilerinin aile yapısı, çocukluk çağı psikolojik gelişim süreci ve anne-çocuk ilişkisinin çocuğun ruhsal gelişimi üzerindeki

Detaylı

ERGENLERDE İNTERNET BAĞIMLILIĞI

ERGENLERDE İNTERNET BAĞIMLILIĞI ERGENLERDE İNTERNET BAĞIMLILIĞI Bilgisayar ve internet kullanımı teknoloji çağı olarak adlandırabileceğimiz bu dönemde, artık hayatın önemli gereçleri haline gelmiştir. Bilgiye kolay, hızlı, ucuz ve güvenli

Detaylı

DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU

DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Sürekli Tıp Eğitimi Etkinlikleri 147 TÜRKİYE DE SIK KARŞILAŞILAN PSİKİYATRİK HASTALIKLAR Sempozyum Dizisi No:62 Mart 2008 S:147-152 DİKKAT EKSİKLİĞİ HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU

Detaylı

PSİKOFARMAKOLOJİ. DEHB Tedavisi Doç. Dr. Şaziye Senem Başgül. HKU, Psikoloji YL, 2017 Bahar.

PSİKOFARMAKOLOJİ. DEHB Tedavisi Doç. Dr. Şaziye Senem Başgül. HKU, Psikoloji YL, 2017 Bahar. PSİKOFARMAKOLOJİ DEHB Tedavisi Doç. Dr. Şaziye Senem Başgül HKU, Psikoloji YL, 2017 Bahar www.gunescocuk.com Tarihçe; 1902 İngiliz Pediatrist George Still: bu çocuklar hakkın yeterince ahlaklı değil 1920

Detaylı

Mizofoni: Psikiyatride yeni bir bozukluk? Yaygınlığı, sosyodemografik özellikler ve ruhsal belirtilerle ilişkisi

Mizofoni: Psikiyatride yeni bir bozukluk? Yaygınlığı, sosyodemografik özellikler ve ruhsal belirtilerle ilişkisi Mizofoni: Psikiyatride yeni bir bozukluk? Yaygınlığı, sosyodemografik özellikler ve ruhsal belirtilerle ilişkisi Uzm. Dr. Gökhan Öz Prof. Dr. Cengiz Kılıç Giriş Mizofoni: Çeşitli hafif seslerden belirgin

Detaylı

DEHB Erişkinliğe Yansımalar ve Eş Tanı

DEHB Erişkinliğe Yansımalar ve Eş Tanı DEHB Erişkinliğe Yansımalar ve Eş Tanı Doç. Dr. Cengiz TUĞLU 46. Ulusal Psikiyatri Kongresi 08 Ekim 2010, İzmir Açıklama Konuşmacı Araştırma Danışma Kurulu Janssen Cilag X X Eli Lilly X X X BMS X AstraZeneca

Detaylı

Karşı olma-karşıt gelme bozukluğu (KO-KGB) Otorite figürlerine karşı negatiflik, karşı gelme, itaatsizlik ve düşmanlık olarak tanımlanmaktadır.

Karşı olma-karşıt gelme bozukluğu (KO-KGB) Otorite figürlerine karşı negatiflik, karşı gelme, itaatsizlik ve düşmanlık olarak tanımlanmaktadır. Tanım Karşı olma-karşıt gelme bozukluğu (KO-KGB) En az 6 ay devam eden, Otorite figürlerine karşı negatiflik, karşı gelme, itaatsizlik ve düşmanlık olarak tanımlanmaktadır. KO-KGB fiziksel saldırganlık

Detaylı

Doğum sonrası anksiyete bozukluğu için riskli dönem. Sıklığı?? Klinik seyir??

Doğum sonrası anksiyete bozukluğu için riskli dönem. Sıklığı?? Klinik seyir?? Doğum sonrası anksiyete bozukluğu için riskli dönem Sıklığı?? Klinik seyir?? Çocuğun ilk travmatik yaşam olayı emzirme bağlanma olumsuz sağlık koşulları yetersiz bakım Doğum Değişim İyi anne olabilecek

Detaylı

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu ve Doğum Mevsimi İlişkisi. Dr. Özlem HEKİM BOZKURT Dr. Koray KARA Dr. Genco Usta

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu ve Doğum Mevsimi İlişkisi. Dr. Özlem HEKİM BOZKURT Dr. Koray KARA Dr. Genco Usta Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu ve Doğum Mevsimi İlişkisi Dr. Özlem HEKİM BOZKURT Dr. Koray KARA Dr. Genco Usta Giriş DEHB (Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu), çocukluk çağının en sık görülen

Detaylı

BİREYLERE YÖNELİK HİZMETLER

BİREYLERE YÖNELİK HİZMETLER EKİBİMİZ Altis; 1989 yılında Dr. Bülent Madi tarafından nöroloji ve sanat çalışmalarının birlikteliği amacıyla kurulmuştur. İki yıl süren çalışmalarının ardından 1991 yılında diğer bilim dalları ile interdisipliner

Detaylı

YETİŞKİNLERDE MADDE BAĞIMLILIĞI DOÇ. DR. ARTUNER DEVECİ

YETİŞKİNLERDE MADDE BAĞIMLILIĞI DOÇ. DR. ARTUNER DEVECİ YETİŞKİNLERDE MADDE BAĞIMLILIĞI DOÇ. DR. ARTUNER DEVECİ CELAL BAYAR ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ PSİKİYATRİ A.D. Madde deyince ne anlıyoruz? Alkol Amfetamin gibi uyarıcılar Kafein Esrar ve sentetik kannabinoidler

Detaylı

Cinsiyet Hormonları ve Nörogelişimsel Bozukluklar

Cinsiyet Hormonları ve Nörogelişimsel Bozukluklar Cinsiyet Hormonları ve Nörogelişimsel Bozukluklar Geç-dönem Bozukluklar Depresyon Kaygı Bozuklukları Yeme Bozuklukları Travma Sonrası Stres Bozukluğu Nörogelişimsel Bozukluklar Otizm Dikkat Eksikliği Hiperaktivite

Detaylı

Erişkinlerde DEHB. Prof. Dr. Cengiz TUĞLU. 17. Klinik Eğitim Sempozyumu Antalya, 10 Nisan 2013

Erişkinlerde DEHB. Prof. Dr. Cengiz TUĞLU. 17. Klinik Eğitim Sempozyumu Antalya, 10 Nisan 2013 Erişkinlerde DEHB Prof. Dr. Cengiz TUĞLU 17. Klinik Eğitim Sempozyumu Antalya, 10 Nisan 2013 Açıklama - 2012-2013 Konuşmacı Araştırma Danışma Kurulu Janssen-Cilag X X AstraZeneca X PPD X Kurs Öncesi Değerlendirme

Detaylı

KANSER HASTALIĞINDA PSİKOLOJİK DESTEĞİN ÖNEMİ & DEPRESYON. Uzm. İletişim Deniz DOĞAN Liyezon Psikiyatri Yük.Hem.

KANSER HASTALIĞINDA PSİKOLOJİK DESTEĞİN ÖNEMİ & DEPRESYON. Uzm. İletişim Deniz DOĞAN Liyezon Psikiyatri Yük.Hem. KANSER HASTALIĞINDA PSİKOLOJİK DESTEĞİN ÖNEMİ & DEPRESYON Uzm. İletişim Deniz DOĞAN Liyezon Psikiyatri Yük.Hem. Onkoloji Okulu İstanbul /2014 SAĞLIK NEDİR? Sağlık insan vücudunda; Fiziksel, Ruhsal, Sosyal

Detaylı

Son 2 yıl içinde ilaç endüstrisiyle kongre sponsorluğu dışında bağlantım olmamıştır.

Son 2 yıl içinde ilaç endüstrisiyle kongre sponsorluğu dışında bağlantım olmamıştır. Son 2 yıl içinde ilaç endüstrisiyle kongre sponsorluğu dışında bağlantım olmamıştır. Lohusalık döneminde ruhsal hastalıklar: risk etkenleri ve klinik gidiş Doç.Dr. Leyla Gülseren 25 Eylül 2013 49. Ulusal

Detaylı

Aşırı hareketlilik, Dikkat sorunları, Düşündüğünü hemen yapma (dürtüsellik) belirtileriyle kendini gösteren psikiyatrik bir bozukluktur.

Aşırı hareketlilik, Dikkat sorunları, Düşündüğünü hemen yapma (dürtüsellik) belirtileriyle kendini gösteren psikiyatrik bir bozukluktur. 1 Aşırı hareketlilik, Dikkat sorunları, Düşündüğünü hemen yapma (dürtüsellik) belirtileriyle kendini gösteren psikiyatrik bir bozukluktur. 2 Müzisyen bir annenin tanımlaması: Beyni sanki en yetenekli sanatçılarla

Detaylı

ÇOCUK VE ERGEN RUH SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI STAJI

ÇOCUK VE ERGEN RUH SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI STAJI ÇOCUK VE ERGEN RUH SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI STAJI STAJIN TANITIMI EĞİTİM DÖNEMİ STAJ SÜRESİ YERLEŞKE EĞİTİM BİRİMLERİ DERSHANE : Dönem V : 5 iş günü : Cebeci Hastanesi : Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları

Detaylı

70. Yılında Otizm Spektrum Bozuklukları. Dr. Sabri Hergüner Meram Tıp Fakültesi, Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi AD

70. Yılında Otizm Spektrum Bozuklukları. Dr. Sabri Hergüner Meram Tıp Fakültesi, Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi AD 1943 2013 70. Yılında Otizm Spektrum Bozuklukları Dr. Sabri Hergüner Meram Tıp Fakültesi, Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi AD Açıklama 2012-2013 Araştırmacı: Yok Danışman: Yok Konuşmacı: 2012 Janssen Cilag

Detaylı

DERS: ÖĞRENME GÜÇLÜKLERİ

DERS: ÖĞRENME GÜÇLÜKLERİ DERS: ÖĞRENME GÜÇLÜKLERİ ÖĞRENME GÜÇLÜKLERİ NEDİR? DOÇ. DR. CEVRİYE ERGÜL Tarihçe Öğrenme güçlüğü spesifik olarak ilk kez Samuel Orton ve Alfred Strauss isimli nöropsikiyatristler tarafından tanımlanmıştır.

Detaylı

Hizmetiçi Eğitimler.

Hizmetiçi Eğitimler. Hizmetiçi Eğitimler Altis; 1989 yılında Dr. Bülent Madi tarafından nöroloji ve sanat çalışmalarının birlikteliği amacıyla kurulmuştur. İki yıl süren çalışmalarının ardından, 1991 yılında diğer bilim dalları

Detaylı

ÇOCUKLARDA VE ERGENLERDE İNTİHAR GİRİŞİMİ

ÇOCUKLARDA VE ERGENLERDE İNTİHAR GİRİŞİMİ ÇOCUKLARDA VE ERGENLERDE İNTİHAR GİRİŞİMİ Doç. Dr. Şaziye Senem BAŞGÜL Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Hasan Kalyoncu Üniversitesi Psikoloji www.gunescocuk.com Çocuk ve ergen psikiyatrisinde

Detaylı

1 ÖZEL EĞİTİM VE ÖZEL EĞİTİME MUHTAÇ ÇOCUKLAR

1 ÖZEL EĞİTİM VE ÖZEL EĞİTİME MUHTAÇ ÇOCUKLAR İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ III Bölüm 1 ÖZEL EĞİTİM VE ÖZEL EĞİTİME MUHTAÇ ÇOCUKLAR 13 1.1. Özel Gereksinimli Bireyler 16 1.2. Özel Eğitimin Amacı ve İlkeleri 18 1.3. Özel Eğitimin Önemi 19 1.4. Engelliliğin Genel

Detaylı

OTİZM SPEKTRUM BOZUKLUĞU. Prof. Dr. Berna Özsungur Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD

OTİZM SPEKTRUM BOZUKLUĞU. Prof. Dr. Berna Özsungur Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD OTİZM SPEKTRUM BOZUKLUĞU Prof. Dr. Berna Özsungur Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD 58. Türkiye Milli Pediatri Kongresi 25 Ekim 2014 TANIM Otizm Spektrum

Detaylı

DERS BİLGİLERİ Ders Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS MB-Özel Eğitim Ön Koşul

DERS BİLGİLERİ Ders Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS MB-Özel Eğitim Ön Koşul DERS BİLGİLERİ Ders Kodu Yarıyıl T+U Saat Kredi AKTS MB-Özel Eğitim 364 6 2 2 3 Ön Koşul Dersin Dili Türkçe Dersin Seviyesi Lisans Dersin Türü Dersi Veren Öğretim Elemanı Dersin Yardımcıları Dersin Amacı

Detaylı

DEMANS ya da BUNAMA olarak bilinen hastalık

DEMANS ya da BUNAMA olarak bilinen hastalık DEMANS ya da BUNAMA olarak bilinen hastalık yaşlılığın doğal bir sonucu değildir.. Demansın en sık nedeni ALZHEİMER HASTALIĞI DIR. Yaşla gelen unutkanlık ALZHEİMER HASTALIĞI nın habercisi olabilir!!! ALZHEİMER

Detaylı

ÇOCUK VE ERGEN RUH SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI STAJI

ÇOCUK VE ERGEN RUH SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI STAJI ÇOCUK VE ERGEN RUH SAĞLIĞI VE HASTALIKLARI STAJI STAJIN TANITIMI EĞİTİM DÖNEMİ STAJ SÜRESİ YERLEŞKE EĞİTİM BİRİMLERİ DERSHANE : Dönem V : 5 iş günü : Cebeci Hastanesi : Çocuk ve Ergen Ruh Sağlığı ve Hastalıkları

Detaylı

Erişkin Dikkat Eksikliği Ve Hiperaktivite Bozukluğu nda Prematür Ejakülasyon Sıklığı: 2D:4D Oranı İle İlişkisi

Erişkin Dikkat Eksikliği Ve Hiperaktivite Bozukluğu nda Prematür Ejakülasyon Sıklığı: 2D:4D Oranı İle İlişkisi Erişkin Dikkat Eksikliği Ve Hiperaktivite Bozukluğu nda Prematür Ejakülasyon Sıklığı: 2D:4D Oranı İle İlişkisi *Kenar İ. Ayşe Nur, **Sezai Üstün Aydın, *Alper Zıblak *Pamukkale Üniversitesi Tıp Fakültesi

Detaylı

Bölüm: 11 Manik Depresyona Özel İlaç Fikri

Bölüm: 11 Manik Depresyona Özel İlaç Fikri Bölüm: 11 Manik Depresyona Özel İlaç Fikri Lityum psikiyatri 1950 1980lerde lityum bazı antikonvülzanlara benzer etki Ayrı ayrı ve yineleyen nöbetler şeklinde ortaya çıkan manik depresyon ve epilepsi Böylece

Detaylı

PSİKOLOJİK BOZUKLUKLARIN TEDAVİSİ. PSİ154-PSİ162 Psikolojiye Giriş II

PSİKOLOJİK BOZUKLUKLARIN TEDAVİSİ. PSİ154-PSİ162 Psikolojiye Giriş II PSİKOLOJİK BOZUKLUKLARIN TEDAVİSİ Psikolojik bozukluklar nasıl iyileştirilir? Tedavi için uygun kişi kimdir? En mantıklı tedavi yaklaşımı hangisidir? Bir terapi biçimi diğerlerinden daha iyi midir? Herhangi

Detaylı

Demans ve Alzheimer Nedir?

Demans ve Alzheimer Nedir? DEMANS Halk arasında 'bunama' dedigimiz durumdur. Kişinin yaşından beklenen beyin performansını gösterememesidir. Özellikle etkilenen bölgeler; hafıza, dikkat, dil ve problem çözme alanlarıdır. Durumun

Detaylı

UYGULAMALI DAVRANIŞ ANALİZİ. UDA nın Kökenleri

UYGULAMALI DAVRANIŞ ANALİZİ. UDA nın Kökenleri UYGULAMALI DAVRANIŞ ANALİZİ UDA nın Kökenleri İnsanlar neden davrandıkları gibi davranırlar? Neden bazı insanlar toplumun onayladığı gibi davranırken, bazıları toplum tarafından onay görmeyen davranışlar

Detaylı

DSM-5 Düzey 2 Somatik Belirtiler Ölçeği Türkçe Formunun güvenilirliği ve geçerliliği (11-17 yaş çocuk ve 6-17 yaş anne-baba formları)

DSM-5 Düzey 2 Somatik Belirtiler Ölçeği Türkçe Formunun güvenilirliği ve geçerliliği (11-17 yaş çocuk ve 6-17 yaş anne-baba formları) DSM-5 Düzey 2 Somatik Belirtiler Ölçeği Türkçe Formunun güvenilirliği ve geçerliliği (11-17 yaş çocuk ve 6-17 yaş anne-baba formları) Şermin Yalın Sapmaz Manisa CBÜ Tıp Fakültesi Çocuk Ergen Ruh Sağlığı

Detaylı

BİRİNCİ BASAMAKDA PSİKİYATRİ NURAY ATASOY ZKÜ TIP FAKÜLTESİ AD

BİRİNCİ BASAMAKDA PSİKİYATRİ NURAY ATASOY ZKÜ TIP FAKÜLTESİ AD BİRİNCİ BASAMAKDA PSİKİYATRİ NURAY ATASOY ZKÜ TIP FAKÜLTESİ AD Çalışmalarda birinci basamak sağlık kurumlarına başvuran hastalardaki psikiyatrik hastalık sıklığı, gerek değerlendirme ölçekleri kullanılarak

Detaylı

Dikkat eksikliği yıkıcı davranış bozukluğu başlığı, temelinde birbirinden ayrı, ancak yakından bağlantılı üç davranış biçimini ifade eder.

Dikkat eksikliği yıkıcı davranış bozukluğu başlığı, temelinde birbirinden ayrı, ancak yakından bağlantılı üç davranış biçimini ifade eder. Dikkat Eksikliği Dikkat eksikliği yıkıcı davranış bozukluğu başlığı, temelinde birbirinden ayrı, ancak yakından bağlantılı üç davranış biçimini ifade eder. Bunlar; 1. Dikkat eksikliği/öğrenme güçlüğü 2.

Detaylı

ÜNİTE PSİKOLOJİ İÇİNDEKİLER HEDEFLER GELİŞİM PSİKOLOJİSİ I

ÜNİTE PSİKOLOJİ İÇİNDEKİLER HEDEFLER GELİŞİM PSİKOLOJİSİ I HEDEFLER İÇİNDEKİLER GELİŞİM PSİKOLOJİSİ I Gelişim Psikolojisinin Alanı Gelişim Psikolojisinin Temel Kavramları Gelişimi Etkileyen Faktörler Gelişimin Temel İlkeleri Fiziksel Gelişim Alanı PSİKOLOJİ Bu

Detaylı

İÇİNDEKİLER ÖN SÖZ...III

İÇİNDEKİLER ÖN SÖZ...III İÇİNDEKİLER ÖN SÖZ...III Ünite:I Eğitim Psikolojisinde Bilimsel Araştırma Yöntem ve Teknikleri 13 Psikoloji ve Eğitim Psikolojisi 15 Eğitim Psikolojisi ve Bilim 17 Eğitim Psikolojisi ve Bilimsel Araştırma

Detaylı

Çocuklarınızın öfkelerini kontrol etmelerinde ve uygun yollarla ifade etmelerini sağlamakta aşağıdaki noktaları göz önünde bulundurabilirsiniz.

Çocuklarınızın öfkelerini kontrol etmelerinde ve uygun yollarla ifade etmelerini sağlamakta aşağıdaki noktaları göz önünde bulundurabilirsiniz. Çocuklar, yetişkinler gibi kaygılanabilir ve stres yaşayabilirler. Ölüm, hastalık, boşanma, taşınma gibi hayat değişimleriyle başa çıkmaya ek olarak özgüven ve aidiyet duygularıyla mücadele ederler. Herkes

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ. Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Lisans Tıp Fakültesi Ankara Üniversitesi

ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ. Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Lisans Tıp Fakültesi Ankara Üniversitesi ÖZGEÇMİŞ VE ESERLER LİSTESİ ÖZGEÇMİŞ Adı Soyadı: Beril Taşkın Unvanı: Yrd. Doç. Dr.; ve Hastalıkları Uzmanı Doğum Tarihi: 23 Aralık 1967 Öğrenim Durumu: Derece Bölüm/Program Üniversite Yıl Lisans Tıp Fakültesi

Detaylı

Palyatif Bakım Hastalarında Sık Gözlenen Ruhsal Hastalıklar ve Tedavi Yaklaşımları

Palyatif Bakım Hastalarında Sık Gözlenen Ruhsal Hastalıklar ve Tedavi Yaklaşımları Palyatif Bakım Hastalarında Sık Gözlenen Ruhsal Hastalıklar ve Tedavi Yaklaşımları Doç. Dr. Özen Önen Sertöz Ege Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri AD Konsültasyon Liyezon Psikiyatrisi Bilim Dalı Ankara,

Detaylı

Çocuk Ýstismarýna Birimler Arasý Yaklaþým: Bir Olgu Sunumu

Çocuk Ýstismarýna Birimler Arasý Yaklaþým: Bir Olgu Sunumu OLGU SUNUMU Çocuk Ýstismarýna Birimler Arasý Yaklaþým: Bir Olgu Sunumu Multidisciplinary Approach to Child Abuse: A Case Report Muhammed Ayaz 1, Ayþe Burcu Ayaz 1 1 Uz.Dr., Sakarya Üniversitesi Týp Fakültesi

Detaylı

Editör İbrahim H. Diken ÜNİTE 11 ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ OLAN ÖĞRENCİLER. Prof. Dr. Rüya Güzel Özmen

Editör İbrahim H. Diken ÜNİTE 11 ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ OLAN ÖĞRENCİLER. Prof. Dr. Rüya Güzel Özmen Editör İbrahim H. Diken ÜNİTE 11 ÖĞRENME GÜÇLÜĞÜ OLAN ÖĞRENCİLER Prof. Dr. Rüya Güzel Özmen Hazırlayan: Gizem Yıldız Öğrenme güçlüğü: okuma, yazma, bilgileri işlemleme, konuşma dili, yazı dili veya düşünme

Detaylı

DSM-IV E DAYALI ERİŞKİN DEB/DEHB TANI VE DEĞERLENDİRME ENVANTERİ (Turgay, Kas m 1995)

DSM-IV E DAYALI ERİŞKİN DEB/DEHB TANI VE DEĞERLENDİRME ENVANTERİ (Turgay, Kas m 1995) DSM-IV E DAYALI ERİŞKİN DEB/DEHB TANI VE DEĞERLENDİRME ENVANTERİ (Turgay, Kas m 1995) Adınız, Soyadınız: Tarih: Yaşınız: Cinsiyetiniz: Halen kullandığınız ilaçlar: Daha önce aldığınız tanılar: Yukarıdaki

Detaylı

T.C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ PSİKİYATRİ ANABİLİM DALI 2012-2012 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DÖNEM V PSİKİYATRİ STAJ DERS PROGRAMI

T.C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ PSİKİYATRİ ANABİLİM DALI 2012-2012 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DÖNEM V PSİKİYATRİ STAJ DERS PROGRAMI T.C. SÜLEYMAN DEMİREL ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ PSİKİYATRİ ANABİLİM DALI 2012-2012 EĞİTİM-ÖĞRETİM YILI DÖNEM V PSİKİYATRİ STAJ DERS PROGRAMI STAJ DÖNEMİNDE EĞİTİM VE ÖĞRETİMDEN SORUMLU ÖĞRETİM ÜYELERİ:

Detaylı

Hastalarla Ortaklık. Dikkat Eksikliği Sendromu. ESOGÜ Tıp Fak. Psikiyatri A.D. Dr.Ş.Soner ÖZDEMİR

Hastalarla Ortaklık. Dikkat Eksikliği Sendromu. ESOGÜ Tıp Fak. Psikiyatri A.D. Dr.Ş.Soner ÖZDEMİR Hastalarla Ortaklık Dikkat Eksikliği Sendromu ESOGÜ Tıp Fak. Psikiyatri A.D. Dr.Ş.Soner ÖZDEMİR Psikiyatrik sınıflandırma tanımlayıcıdır Yani hastalığın sebeplerine göre değil de görünümlerine, bulgularına

Detaylı

Zihinsel Yetersizliği Olan Öğrenciler

Zihinsel Yetersizliği Olan Öğrenciler Zihinsel Yetersizliği Olan Öğrenciler Zihinsel yetersizlik üç ölçütte ele alınmaktadır 1. Zihinsel işlevlerde önemli derecede normalin altında olma 2. Uyumsal davranışlarda yetersizlik gösterme 3. Gelişim

Detaylı

Tartışma ve olgularla Yaşamboyu DEHB

Tartışma ve olgularla Yaşamboyu DEHB Tartışma ve olgularla Yaşamboyu DEHB Dr.Umut Mert AKSOY Bakırköy Ruh ve Sinir Hastalıkları Hastanesi Erişkin DEHB Polikliniği Kurs Öncesi Değerlendirme Soruları Çocukluk çağında DEHB tanısı alan olgular

Detaylı

HARRAN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ Dersin Adı Kodu Yarıyıl T+U Kredi AKTS Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği

HARRAN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ Dersin Adı Kodu Yarıyıl T+U Kredi AKTS Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği HARRAN ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK BİLİMLERİ FAKÜLTESİ Dersin Adı Kodu Yarıyıl T+U Kredi AKTS Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Hemşireliği 0401701 7 6+16 14 19 Ön Koşul Ders Yok Dersin Dili Türkçe Dersin Türü Zorunlu

Detaylı

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğuyla (DEHB) Nasıl Başa Çıkabilirim?

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğuyla (DEHB) Nasıl Başa Çıkabilirim? Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğuyla (DEHB) Nasıl Başa Çıkabilirim? Uzm. Dr. Yusuf Yasin GÜMÜŞ Kocaeli Derince Eğitim ve Araştırma Hastanesi Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Uzmanı NOBEL TIP KİTABEVLERİ

Detaylı

PSİKOLOJİK BOZUKLUKLAR. PSİ154 - PSİ162 Doç.Dr. Hacer HARLAK

PSİKOLOJİK BOZUKLUKLAR. PSİ154 - PSİ162 Doç.Dr. Hacer HARLAK PSİKOLOJİK BOZUKLUKLAR BU DERSTE ŞUNLARı KONUŞACAĞıZ: Anormal davranışı normalden nasıl ayırırız? Ruh sağlığı uzmanları tarafından kullanılan belli başlı anormal davranış modelleri nelerdir? Anormal davranışı

Detaylı

ÇOCUKLARDA VE ERGENLERDE DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU

ÇOCUKLARDA VE ERGENLERDE DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU T.C ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ EĞİTİM BİLİMLERİ BÖLÜMÜ REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK BÖLÜMÜ ÇOCUKLARDA VE ERGENLERDE DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU A. Selin

Detaylı

Çocuklarda Dikkat Eksikliği

Çocuklarda Dikkat Eksikliği Çocuklarda Dikkat Eksikliği BR.HLİ.037 Dikkat Eksikliği ve Hiperaktivite Sendromu Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu; aşırı hareketlilik, dikkat sorunları ve istekleri erteleyememe (dürtüsellik)

Detaylı

OKUL ÖNCESİ ve İLKOKUL ÖĞRENCİ ADAYLARI TANIMA, DEĞERLENDİRME ve SEÇME ÇALIŞMASI HİZMET TEKLİFİ

OKUL ÖNCESİ ve İLKOKUL ÖĞRENCİ ADAYLARI TANIMA, DEĞERLENDİRME ve SEÇME ÇALIŞMASI HİZMET TEKLİFİ OKUL ÖNCESİ ve İLKOKUL ÖĞRENCİ ADAYLARI TANIMA, DEĞERLENDİRME ve SEÇME ÇALIŞMASI HİZMET TEKLİFİ ŞUBAT 2015 Bu teklif Özel Nun İlkokulu için 2015-2106 Eğitim- Öğretim Yılı nda okula başvuran okul öncesi

Detaylı

ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ Eğitim Yılı Dönem V Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Staj Eğitim Programı

ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ Eğitim Yılı Dönem V Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Staj Eğitim Programı 20172018 Eğitim Yılı Dönem V Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Staj Eğitim Programı Eğitim Başkoordinatörü: Doç. Dr. Erkan Melih ŞAHİN Dönem Koordinatörü: Doç. Dr. Coşkun SILAN Koordinatör Yardımcısı: Yrd. Doç.

Detaylı

RUH SAĞLIĞI ALANINDA ÇALIŞAN MESLEKLER

RUH SAĞLIĞI ALANINDA ÇALIŞAN MESLEKLER RUH SAĞLIĞI ALANINDA ÇALIŞAN MESLEKLER Sağlık Dünya Sağlık Örgütü tanımlaması Biyolojik, ruhsal ve sosyal iyilik hali. Tıp Özgül bir kurama ve bu kuramdan biçimlenen yöntemle belirlenen uygulamalarla biyolojik,

Detaylı

Obsesif KompulsifBozukluk Hastalığının Yetişkin Ayrılma Anksiyetesiile Olan İlişkisi

Obsesif KompulsifBozukluk Hastalığının Yetişkin Ayrılma Anksiyetesiile Olan İlişkisi Obsesif KompulsifBozukluk Hastalığının Yetişkin Ayrılma Anksiyetesiile Olan İlişkisi Dr. SiğnemÖZTEKİN, Psikolog Duygu KUZU, Dr. Güneş CAN, Prof. Dr. AyşenESEN DANACI Giriş: Ayrılma anksiyetesi bozukluğu,

Detaylı

ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ

ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ Dönem V Psikiyatri Staj Eğitim Programı Eğitim Başkoordinatörü: Dönem Koordinatörü: Koordinatör Yardımcısı: Doç. Dr. Erkan Melih ŞAHİN Yrd. Doç. Dr. Baran GENCER Yrd. Doç. Dr. Oğuz GÜÇLÜ Yrd. Doç. Dr.

Detaylı

1. ÜNİTE İÇİNDEKİLER EĞİTİM PSİKOLOJİSİ / 1

1. ÜNİTE İÇİNDEKİLER EĞİTİM PSİKOLOJİSİ / 1 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... iii YAZARLAR HAKKINDA... iv 1. ÜNİTE EĞİTİM PSİKOLOJİSİ / 1 Giriş... 2 Eğitim Psikolojisi ve Öğretmen... 3 Eğitim Psikolojisi... 3 Bilim... 6 Psikoloji... 8 Davranış... 9 Eğitim...

Detaylı

Eğitim Bağlamında Oyunlaştırma Çalışmaları: Sistematik Bir Alanyazın Taraması

Eğitim Bağlamında Oyunlaştırma Çalışmaları: Sistematik Bir Alanyazın Taraması Eğitim Bağlamında Oyunlaştırma Çalışmaları: Sistematik Bir Alanyazın Taraması Meryem Fulya GÖRHAN Hacettepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Bilgisayar ve Öğretim Teknolojileri Eğitimi Anabilim

Detaylı

PSİKİYATRİEĞİTİMİNDE NÖROBİLİM

PSİKİYATRİEĞİTİMİNDE NÖROBİLİM PSİKİYATRİEĞİTİMİNDE NÖROBİLİM Dr. Koray Başar Hacettepe ÜTF Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD Açıklama 2012-2013 Araştırmacı: Roche Danışman: - Konuşmacı: - Sunumun hazırlanması sırasında sağladığı katkı

Detaylı

EGZERSiziN DEPRESYON TEDAVisiNDEKi YERi VE ETKiLERi

EGZERSiziN DEPRESYON TEDAVisiNDEKi YERi VE ETKiLERi Spor Bilimleri Dergisi Hacettepe 1. ofsport Sciences 2004, 15 (1),49-64 Dave/li Derleme EGZERSiziN DEPRESYON TEDAVisiNDEKi YERi VE ETKiLERi Ziya KORUÇ, Perlearı BAYAR Hacettepe Üniversitesi Spor Bilimleri

Detaylı

Otizm Spektrum Bozukluğu. Tarihçe, Yaygınlık ve Nedenler

Otizm Spektrum Bozukluğu. Tarihçe, Yaygınlık ve Nedenler Otizm Spektrum Bozukluğu Tarihçe, Yaygınlık ve Nedenler Otizm Spektrum Bozukluğu OSB nöro-gelişimsel bir bozukluk ve bir özel eğitim kategorisidir. Otistik olarak da nitelendirilirler. OSB na sahip çocukların

Detaylı

Bebeklikten Ergenliğe Gelişimsel Psikopatoloji (PSY 319) Ders Detayları

Bebeklikten Ergenliğe Gelişimsel Psikopatoloji (PSY 319) Ders Detayları Bebeklikten Ergenliğe Gelişimsel Psikopatoloji (PSY 319) Ders Detayları Ders Adı Ders Dönemi Ders Uygulama Laboratuar Kredi AKTS Kodu Saati Saati Saati Bebeklikten Ergenliğe Gelişimsel Psikopatoloji PSY

Detaylı

Gebelikte Ayrılma Anksiyetesi ve Belirsizliğe Tahammülsüzlükle İlişkisi

Gebelikte Ayrılma Anksiyetesi ve Belirsizliğe Tahammülsüzlükle İlişkisi Gebelikte Ayrılma Anksiyetesi ve Belirsizliğe Tahammülsüzlükle İlişkisi Dr. Sinem Sevil DEĞİRMENCİ Prof.Dr.Gökay AKSARAY Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD Giriş

Detaylı

içindekiler BÖLÜM 1 GİRİŞ 1 B Ö L Ü M 2 PUBERTE, SAĞLIK VE BİYOLOJİK TEMELLER 49 B Ö L Ü M 3 BEYİN VE BİLİŞSEL GELİŞİM 86

içindekiler BÖLÜM 1 GİRİŞ 1 B Ö L Ü M 2 PUBERTE, SAĞLIK VE BİYOLOJİK TEMELLER 49 B Ö L Ü M 3 BEYİN VE BİLİŞSEL GELİŞİM 86 içindekiler BÖLÜM 1 GİRİŞ 1 Tarihsel Bakış Açısı 3 Erken Tarih 3 Yirminci ve Yirmi Birinci Yüzyıllar 3 Ergenliğe İlişkin Kalıpyargılar 6 Ergenliğe Pozitif Bir Bakış Açısı 7 Amerika Birleşik Devletleri

Detaylı

EMDR GÖZ HAREKETLERİ İLE SİSTEMATİK DUYARSIZLAŞTIRMA VE YENİDEN İŞLEME. (Eye Movement Desensitization and Reprossesing)

EMDR GÖZ HAREKETLERİ İLE SİSTEMATİK DUYARSIZLAŞTIRMA VE YENİDEN İŞLEME. (Eye Movement Desensitization and Reprossesing) EMDR GÖZ HAREKETLERİ İLE SİSTEMATİK DUYARSIZLAŞTIRMA VE YENİDEN İŞLEME (Eye Movement Desensitization and Reprossesing) Travma Sonrası Stres Bozukluğu, Panik Atak ve Sınav Kaygısı ndan Kısa Sürede Kurtulmanın

Detaylı

ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ

ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ Dönem VI Ön Hekimlik Psikiyatri (Seçmeli) Uygulama Dilimi Eğitim Programı Eğitim Başkoordinatörü: Dönem Koordinatörü: Koordinatör Yardımcısı: Doç. Dr. Erkan Melih ŞAHİN Doç. Dr. Erkan Melih ŞAHİN Doç.

Detaylı

Her Hareketli Çocuk Hiperektif Değildir?

Her Hareketli Çocuk Hiperektif Değildir? DİKKAT EKSİKLİĞİ VE HİPERAKTİVİTE Dikkat eksikliği hiperaktivite bozukluğu, bireyin yaşına ve gelişim düzeyine uygun olmayan aşırı hareketlilik, istekleri erteleyememe (impulsivite) ve dikkat sorunları

Detaylı

Koç Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu 2015-2016 Güz Dönemi

Koç Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu 2015-2016 Güz Dönemi Koç Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu 2015-2016 Güz Dönemi Dersin Adı ve Kodu: Psik 302 Psikopatoloji Dersin ön koşulları: Yok Ders yeri(sınıf): 312 nolu sınıf Ders Günü ve Saati: Salı: 08:30-11:20 Kredisi:

Detaylı

Bipolar bozuklukta bilişsel işlevler. Deniz Ceylan 22. KES Psikiyatride Güncel Oturumu Nisan 2017

Bipolar bozuklukta bilişsel işlevler. Deniz Ceylan 22. KES Psikiyatride Güncel Oturumu Nisan 2017 Bipolar bozuklukta bilişsel işlevler Deniz Ceylan 22. KES Psikiyatride Güncel Oturumu Nisan 2017 AÇIKLAMA 2012-2017 Araştırmacı: yok Danışman: yok Konuşmacı: yok Olgu 60 yaşında kadın, evli, 2 çocuğu var,

Detaylı

Yetişkinlerde DEHB Değerlendirmesi 46. Ulusal Psikiyatri Kongresi 5 9 Ekim 2010, İzmir

Yetişkinlerde DEHB Değerlendirmesi 46. Ulusal Psikiyatri Kongresi 5 9 Ekim 2010, İzmir 1 Yetişkinlerde DEHB Değerlendirmesi 46. Ulusal Psikiyatri Kongresi 5 9 Ekim 2010, İzmir Doç. Dr. Sultan Doğan Namık Kemal Üniversitesi Tıp Fakültesi Psikiyatri AD, Tekirdağ sultandogan@yahoo.com 2 Son

Detaylı

ANABİLİM EĞİTİM KURUMLARI ARKADAŞLIK İLİŞKİLERİ

ANABİLİM EĞİTİM KURUMLARI ARKADAŞLIK İLİŞKİLERİ A u ok na lu ANABİLİM EĞİTİM KURUMLARI ARKADAŞLIK İLİŞKİLERİ PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK VE REHBERLİK BİRİMİ - MART 2014 ANAOKULLARI BÜLTENİ ARKADAŞLIK İLİŞKİLERİ Okul öncesi dönem, gelişimin hızlı olması ve

Detaylı

İÇİNDEKİLER 1. BÖLÜM DANIŞMANLIĞIN TANIMI VE TARİHÇESİ 2. BÖLÜM DANIŞMANLARIN İŞLEVLERİ VE ÇALIŞMA ALANLARI

İÇİNDEKİLER 1. BÖLÜM DANIŞMANLIĞIN TANIMI VE TARİHÇESİ 2. BÖLÜM DANIŞMANLARIN İŞLEVLERİ VE ÇALIŞMA ALANLARI İÇİNDEKİLER 1. BÖLÜM DANIŞMANLIĞIN TANIMI VE TARİHÇESİ I. DANIŞMANLIĞIN TANIMI VE TARİHÇESİNE GİRİŞ... 3 A. Danışmanlığın Tanımı... 4 B. Rehberliğin Tanımı... 4 C. Psikoterapinin Tanımı... 5 D. Danışmanlık...

Detaylı

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu

Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Bozukluğu Özden Şükran Üneri Doç Dr, Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Hematoloji Onkoloji EAH Çocuk Psikiyatrisi Kliniği, Ankara; Türkiye 11.05.2016 Sunum Akışı Neden Bu Sunumu

Detaylı

ÖZGEÇMİŞ. 4. Öğrenim Durumu: Derece Alan Üniversite Yıl

ÖZGEÇMİŞ. 4. Öğrenim Durumu: Derece Alan Üniversite Yıl ÖZGEÇMİŞ 1. Adı Soyadı : Alper Aksoy 2. Doğum tarihi : 10/05/1971 3. Unvanı : Uzman Psikolog 4. Öğrenim Durumu: Derece Alan Üniversite Yıl Lisans Psikoloji Hacettepe Üniversitesi 1990-1995 Lisansüstü Uygulamalı

Detaylı

YAŞLILIKTA SIK GÖRÜLEN HASTALIKLAR. Prof. Dr. Mehmet Ersoy

YAŞLILIKTA SIK GÖRÜLEN HASTALIKLAR. Prof. Dr. Mehmet Ersoy YAŞLILIKTA SIK GÖRÜLEN HASTALIKLAR Prof. Dr. Mehmet Ersoy DEMANSA NEDEN OLAN HASTALIKLAR AMAÇ Demansın nedenleri ve gelişim sürecinin öğretmek Yaşlı bireyde demansa bağlı oluşabilecek problemleri öğretmek

Detaylı

Ayrıca sinirler arasındaki iletişimi sağlayan beyindeki bazı kimyasal maddelerin üretimi de azalır.

Ayrıca sinirler arasındaki iletişimi sağlayan beyindeki bazı kimyasal maddelerin üretimi de azalır. Alzheimer hastalığı nedir, neden olur? Alzheimer hastalığı, yaşlılıkla beraber ortaya çıkan ve başta unutkanlık olmak üzere çeşitli zihinsel ve davranışsal bozukluklara yol açan ilerleyici bir beyin hastalığıdır.

Detaylı

POSTER BİLDİRİ PROGRAM AKIŞI

POSTER BİLDİRİ PROGRAM AKIŞI BİLDİRİ AKIŞI Bildiri ekibinden bir araştırmacının aşağıda belirtilen bilimsel program gününde posterini belirtilen poster numarası için ayrılmış panoya asması, gün sonunda teslim alması zorunludur. Belirlenen

Detaylı

Epilepsi nedenlerine gelince üç ana başlıkta incelemek mümkün;

Epilepsi nedenlerine gelince üç ana başlıkta incelemek mümkün; Epilepsi bir kişinin tekrar tekrar epileptik nöbetler geçirmesi ile niteli bir klinik durum yada sendromdur. Epileptik nöbet beyinde zaman zaman ortaya çıkan anormal elektriksel boşalımların sonucu olarak

Detaylı

Böbrek Hastalıklarında Yaşanan Ruhsal Sıkıntılar; Yaşamı Nasıl Güzelleştirebiliriz? Prof.Dr.Oğuz Karamustafalıoğlu Üsküdar Üniversitesi

Böbrek Hastalıklarında Yaşanan Ruhsal Sıkıntılar; Yaşamı Nasıl Güzelleştirebiliriz? Prof.Dr.Oğuz Karamustafalıoğlu Üsküdar Üniversitesi Böbrek Hastalıklarında Yaşanan Ruhsal Sıkıntılar; Yaşamı Nasıl Güzelleştirebiliriz? Prof.Dr.Oğuz Karamustafalıoğlu Üsküdar Üniversitesi Hangi Böbrek Hastalarına Ruhsal Destek Verilebilir? Çocukluktan yaşlılığa

Detaylı

2002-2003 Bilişsel ve Davranışçı Terapiler Eğitimi (teorik temel) Eğitmen: Prof. Dr. M. Z. Sungur/ İstanbul

2002-2003 Bilişsel ve Davranışçı Terapiler Eğitimi (teorik temel) Eğitmen: Prof. Dr. M. Z. Sungur/ İstanbul H. GAYE TOLUN Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı Kişisel Bilgi: Doğum tarihi: 19.10.1971 Doğum yeri: Ankara Medeni durum: Evli, 1 çocuklu Eğitim ve Görev: 2008 Serbest Ruh Sağlığı ve Hastalıkları Uzmanı

Detaylı

A.Evren Tufan, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi

A.Evren Tufan, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Şükriye Boşgelmez, Kocaeli Derince Eğitim ve Araştırma Hastanesi Psikiyatri A.Evren Tufan, Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk ve Ergen Psikiyatrisi Çocukluk çağı DEHB erişkin yaşamda

Detaylı

YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA TEMEL İNANÇLAR VE KAYGI İLE İLİŞKİSİ: ÖNÇALIŞMA

YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA TEMEL İNANÇLAR VE KAYGI İLE İLİŞKİSİ: ÖNÇALIŞMA YAYGIN ANKSİYETE BOZUKLUĞU OLAN HASTALARDA TEMEL İNANÇLAR VE KAYGI İLE İLİŞKİSİ: ÖNÇALIŞMA GİRİŞ: Yaygın anksiyete bozukluğu, birtakım olay ya da etkinliklerle ilgili olarak, bireyin denetlemekte zorlandığı,

Detaylı

POSTER BİLDİRİ PROGRAM AKIŞI

POSTER BİLDİRİ PROGRAM AKIŞI BİLDİRİ AKIŞI Bildiri ekibinden bir araştırmacının aşağıda belirtilen bilimsel program gününde posterini belirtilen poster numarası için ayrılmış panoya asması, gün sonunda teslim alması zorunludur. Belirlenen

Detaylı

Psikofarmakolojik Tedavilerin Bilişsel İşlevler Üzerinde Etkisi

Psikofarmakolojik Tedavilerin Bilişsel İşlevler Üzerinde Etkisi Psikofarmakolojik Tedavilerin Bilişsel İşlevler Üzerinde Etkisi Yavuz Ayhan, Ayşe Elif Anıl Yağcıoğlu Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Ruh Sağlığı ve Hastalıkları AD Araştırmacı Danışman Konuşmacı

Detaylı

Açıklama 2008 2009. Araştırmacı: YOK. Danışman: YOK. Konuşmacı: YOK

Açıklama 2008 2009. Araştırmacı: YOK. Danışman: YOK. Konuşmacı: YOK Açıklama 2008 2009 Araştırmacı: YOK Danışman: YOK Konuşmacı: YOK SİLAHLI ÇATIŞMA İLE İLİŞKİLİ TRAVMA SONRASI STRES BOZUKLUĞUNDA DİĞER BİYOLOJİK TEDAVİ SEÇENEKLERİ Dr. Cemil ÇELİK Sunumun hedefleri Silahlı

Detaylı

GEDİZ ÜNİVERSİTESİ PSİKOLOJİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI

GEDİZ ÜNİVERSİTESİ PSİKOLOJİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI GEDİZ ÜNİVERSİTESİ PSİKOLOJİ YÜKSEK LİSANS PROGRAMI I. YARIYIL PSI 501 İleri İstatistik Zorunlu 3 0 3 8 Seçmeli Seçmeli 3 0 3 8 II. YARIYIL Seçmeli Seçmeli 3 0 3 8 Seçmeli Seçmeli 3 0 3 8 III. YARIYIL

Detaylı

ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ

ÇANAKKALE ONSEKİZ MART ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ Dönem VI Ön Hekimlik Psikiyatri (Zorunlu) Uygulama Dilimi Eğitim Programı Eğitim Başkoordinatörü: Dönem Koordinatörü: Koordinatör Yardımcısı: Doç. Dr. Erkan Melih ŞAHİN Doç. Dr. Erkan Melih ŞAHİN Doç.

Detaylı