HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ

Transkript

1 HAFTALIK EKONOMİ VE FİNANS BÜLTENİ İKTİSADİ ARAŞTIRMALAR BÖLÜMÜ 22 Ağustos 2011 / 34 İktisadi Araştırmalar Bölümü İzlem Erdem - Müdür izlem.erdem@isbank.com.tr Figen Yılmaz - Müd. Yrd. figen.yilmaz@isbank.com.tr Özgür Demirtaş - İktisat Uzmanı ozgur.demirtas@isbank.com.tr Hatice Erkiletlioğlu - İktisat Uzmanı hatice.erkiletlioglu@isbank.com.tr İlker Şahin - İktisat Uzm. Yrd. ilker.sahin@isbank.com.tr Özlem Ateş - İktisat Uzm. Yrd. ozlem.ates2@isbank.com.tr Ahmet Aşarkaya - İktisat Uzm. Yrd. ahmet.asarkaya@isbank.com.tr Neden Önemli ABD Sanayi Üretimi Verileri Sağlıklı bir ekonominin göstergesi olan sanayi üretimindeki artış çok hızlı gerçekleştiğinde enflasyona neden olabiliyor. Öte yandan düşük üretim miktarları, ekonominin yavaşladığı ve üreticilerin yetersiz talep nedeniyle üretimi azalttığı anlamına geliyor. ABD sanayi üretimindeki gelişmeler, dünya ekonomisi açısından da önem taşıyor. Dünyanın en büyük ithalatçısı konumundaki ABD de, sanayi üretimi istikrarlı ve yukarı yönlü seyir, talebin büyüme eğilimine işaret ederken, bu ülkeye ihracat yapan diğer ülkelerin de sanayi üretiminin artabileceği anlamına geliyor. Haftaya Bakış Geçtiğimiz hafta yurtiçinde önemli veri akışı yer almazken yurtdışı gelişmeler yakından takip edildi. ABD de sanayi üretimi, enflasyon ve konut piyasası verileri öne çıkarken Euro Alanı na ilişkin olarak büyüme verisi önem arz etti. Ayrıca Salı akşamı yapılan Almanya ve Fransa liderlerinin zirvesi de piyasalar tarafından yakından takip edildi. Öte yandan, bir süredir küresel hisse senedi piyasalarında görülen satış dalgası geçtiğimiz hafta da devam etti. Mayıs ayında Türkiye de işsizlik oranı bir yıl önceki %11 seviyesinden %9,4 e geriledi. Aylık bazda 0,5 puan gerileyen işsizlikte takvim ve mevsim etkilerinden arındırılmış veriler incelendiğinde ise farklı bir tablo karşımıza çıkıyor. Yaz aylarının başlamasıyla turizm ve tarımda istihdam hızla arttığından işsizlik rakamlarını yorumlarken mevsimsel etkileri de göz önünde bulundurmak doğru olacaktır. Takvim ve mevsim etkilerinden arındırılmış işsizlik oranının Mayıs ayında ekonomik yavaşlamaya paralel şekilde aylık bazda 0,2 puan artarak %10,3 olduğu görülüyor. ABD de Temmuz ayında sanayi üretimi aylık bazda %0,9 oranında artarak, %0,5 olan beklentinin üzerinde gerçekleşti. Haziran ayı sanayi üretimi de daha önce açıklandığı %0,2 seviyesinden %0,4 e revize edildi. Öte yandan, yıllık sanayi üretimi büyümesi yatay seyrederek %3,7 düzeyinde gerçekleşti. Temmuz ayı kapasite kullanımı ise %77,5 olarak gerçekleşti. Beklenti, kapasite kullanımının %77 seviyesinde olacağı yönündeydi. Temmuz ayında gerçekleşen bu oran ABD de Ağustos 2008 den bu yana kaydedilen en yüksek kapasite kullanımı oldu. Olumlu açıklanan bu veri sonrasında ABD ekonomisinin yılın ilk yarısındaki zayıf büyümenin ardından ikinci yarıda nispeten daha güçlü bir büyüme sergileyeceği görüşü ağırlık kazanmaya başladı. ABD Temmuz ayı tüketici enflasyonu aylık bazda %0,5 oranında gerçekleşti ve bu rakamla birlikte yıllık enflasyon bir ay önceki %3,4 seviyesinden %3,6 ya yükseldi. Açıklama öncesi aylık enflasyon beklentisi %0,2 düzeyindeydi. Öte yandan, gıda ve enerji fiyatlarının hariç tutulduğu çekirdek enflasyon aylık bazda beklentiler paralelinde %0,2 oranında arttı. Gıda, enerji ve benzin fiyatlarındaki gelişmeler enflasyonda yaşanan artışın en önemli kaynaklarını oluşturdu. Ekonomideki zayıf görünüme rağmen beklentilerin üzerinde açıklanan tüketici enflasyonunun, önümüzdeki dönemde ABD Merkez Bankası Fed in elindeki araçların kullanımına engel oluşturabileceği düşüncesi soru işaretlerini beraberinde getirdi. ABD de Temmuz ayı üretici fiyat enflasyonu da beklentilerin bir miktar üzerinde açıklandı. Aylık bazda üretici fiyat enflasyonu %0,2, üretici çekirdek enflasyonu ise %0,4 olarak gerçekleşti. Beklenti üretici enflasyonun artmayacağı, çekirdek enflasyonda ise artışın %0,2 seviyesinde olacağı yönündeydi. Yatay seyreden enerji fiyatlarına rağmen enflasyonda gözlenen bu artış ileriye yönelik endişeleri de beraberinde getirdi. Japonya da yaşanan deprem ve tsunami felaketi sonrasında ABD de otomotiv piyasasının içine düştüğü yedek parça sıkıntısı devam ederken, bu durum fiyatlar üzerinde de yukarı yönlü bir baskı oluşturdu. KAPANIŞ VERİLERİ (19 Ağustos) İMKB-100 : / $ : 1,4395 USD : 1,7812 $ / : 76,52 EURO : 2,5525 Petrol ($/varil) : 109,68 Gösterge Tahvil Bileşik Faizi : %7,82 Altın ($/ons) : 1.851,95

2 22 Ağustos 2011 Haftaya Bakış ABD de Temmuz ayı yeni konut inşaatları beklentiler paralelinde 604 bin adet seviyesinde gerçekleşti. Haziran ayında yaşanan hızlı artışın ardından aylık bazda bir miktar gerileyen yeni konut inşaatlarında yıllık bazda artış devam etti. Konut inşası tarafında bu gelişmeler yaşanırken, Temmuz da ikinci el konut piyasasında satışlar beklentilerin altında kalarak 4,67 milyon adet olarak gerçekleşti. Piyasada beklenti satışların 4,92 milyon seviyesinde olacağı yönündeydi. Satışlar aylık bazda gerilerken, yıllık bazda %21 düzeyinde artış sergiledi. Ancak, Mart ayından bu yana gerileyen konut kredi faiz oranlarına rağmen konut satışlarında aylık bazda yaşanan ivme kaybı, konut talebinin henüz istenilen seviyelere gelmediğine işaret etmektedir. Önümüzdeki dönemde de sektörün canlı seyre kavuşmasının zaman alması beklenmektedir. Salı günü Almanya ve Fransa liderleri Euro Alanı borç sorununa ilişkin bir toplantı düzenledi. Toplantı sonrasında yapılan açıklamada her iki ülkenin Euro yu korumada kararlı oldukları belirtildi. Ayrıca Eylül ayında finansal işlem vergisinin gündeme geleceğini belirten liderler, Euro Alanı Ekonomik Konseyi kurulmasını istediklerini de ifade etti. İleriye yönelik çeşitli tedbirler alınacağı, piyasaların beklentisi olan ortak tahvil ihracının ise şu anki duruma yardımcı olmayacağı düşüncesiyle yapılmayacağı kaydedildi. Ayrıca sorunlu ülkeleri kurtarma paketinin büyütülmesi konusunda bir açıklamanın yapılmadığı zirve, piyasaların beklentilerini karşılayamadı. Euro Alanı nda haftanın en önemli verisi büyüme oldu yılı ikinci çeyreğinde Euro Alanı büyümesi çeyreklik bazda %0,2 olarak kaydedildi. Beklenti büyümenin %0,3 seviyesinde olacağı yönündeydi. Yıllık bazda büyüme ise %1,7 seviyesinde gerçekleşti. Borç sorunu sebebiyle zorlukların yaşandığı Euro Alanı nda büyümenin de beklentilerin altında kalması sonucu risk algısının artmasıyla başta hisse senedi piyasaları olmak üzere tüm piyasalarda satışlar görüldü. Temmuz ayı Euro Alanı tüketici enflasyonu ise beklentiler paralelinde gerçekleşti ve yıllık %2,5, aylık -%0,6 olarak kaydedildi. 2

3 Ağu.10 Eyl.10 Eki.10 Kas.10 Ara.10 Oca.11 Şub.11 Mar.11 Nis.11 May.11 Haz.11 Tem.11 Ağu Ağustos 2011 Hisse Senedi Piyasaları ENDEKS 12.Ağu 19.Ağu Değişim İMKB %1,67 İMKB %2,34 Sınai %2,31 Hizmetler %0,17 Mali %1,84 Kaynak: İMKB Hacim (milyon TL) İMKB Ağu 15.Ağu 16.Ağu 17.Ağu 18.Ağu 19.Ağu İşlem Hacmi İMKB-100 Endeksi Geçtiğimiz hafta, İMKB-100 endeksi Perşembe hariç diğer günleri artıda tamamladı. Yurtdışı borsalardaki olumlu havaya ve TCMB Başkanı Başçı nın açıklamalarına ek olarak futbol takımlarının küme düşürülmeyeceği yönündeki beklentilere bağlı olarak İMKB geçtiğimiz haftaya %2,5 lik artışla başladı. İzleyen günlerde, AB de açıklanan verilerin öngörülerin altında kalması ve Merkel-Sarkozy görüşmesinden piyasaları tatmin edecek bir sonucun çıkmaması nedeniyle yurt dışı piyasalarda düşüş gözlenirken, TCMB nin önümüzdeki dönemde politika faizini indirebileceği yönündeki beklentinin ve gösterge tahvilin faizindeki gerilemenin etkisiyle bankacılık hisseleri öncülüğünde yükselen İMKB, yurtdışından ayrıştı. Ancak, Perşembe günü, küresel büyümeye ilişkin endişelerin sıklıkla dile getirildiği bir ortamda ABD de açıklanan verilerin zayıf bir görünüm sergilemesinin ABD'nin resesyona girebileceği yönünde yorumlanması sonucu küresel piyasalarda yaşanan düşüş, İMKB ye de yansıdı ve sert bir gerilemeye neden oldu. Cuma günü ise yurtdışından ayrışarak günü yükselişle tamamlayan İMKB-100 endeksi, haftalık bazda %1,7 artışla haftayı seviyesinden kapattı. Bu haftanın en önemli gündem maddelerini, yarınki TCMB-PPK toplantısında alınacak karar ile Cuma günü Fed Başkanı Bernanke nin yapacağı konuşma oluşturuyor. Tahvil-Bono Piyasaları TAHVİL-BONO BİLEŞİK FAİZLERİ (%) Değişim Vade 12.Ağu 19.Ağu (Puan) ,76 7,74-0, ,87 7,76-0, ,08 7,87-0, ,31 7,90-0, ,11 7,82-0,29 İMKB DİBS Fiyat Endeksi 139,88 141,67 1,79 %2,50 %2,00 %1,50 %1,00 %0,50 %0,00 -%0,50 Beklenen Reel Faiz (%) %0,81 Kaynak: İMKB TCMB Başkanı nın küresel ekonomiye ilişkin dikkate aldığı senaryolarda faiz oranlarında ölçülü indirimin söz konusu olabileceğini belirtmesinin ardından tahvil-bono faizlerinde başlayan düşüş eğilimi geçtiğimiz haftada da devam etti. Ayrıca, TCMB'nin kur hedefi olmamasına rağmen Başkan Başçı'nın döviz sepetinin %5-10 oranında daha düşük olması gerektiğini ifade etmesi de faizdeki aşağı yönlü hareketi destekledi. TCMB'nin faiz indireceğine yönelik beklentilerin hakim olduğu piyasada, yabancı yatırımcıların ilgisinin sürdüğü görüldü. Haftanın sonlarına doğru, beklentilerin oldukça altında açıklanan ABD verilerine bağlı olarak küresel ekonomik büyümeye ilişkin endişelerin artmasının ardından, gösterge tahvilin faizi dar bir bantta sınırlı bir artış kaydetti. 15 Mayıs 2013 itfa tarihli gösterge tahvilin bileşik faizi haftalık bazda 29 baz puan gerileyerek %7,82 seviyesine indi. Bu hafta bono-tahvil piyasasında TCMB'nin faiz kararının ve Fed Başkanı Bernanke nin açıklamalarının belirleyici olması bekleniyor. 3

4 Ağu.10 Eyl.10 Eki.10 Kas.10 Ara.10 Oca.11 Şub.11 Mar.11 Nis.11 May.11 Haz.11 Tem.11 Ağu.11 Ağu 10 Eyl 10 Eki 10 Kas 10 Ara 10 Oca 11 Şub 11 Mar 11 Nis 11 May 11 Haz 11 Tem 11 Ağu Ağustos 2011 Döviz Piyasaları DÖVİZ KURLARI 12.Ağu 19.Ağu Değişim Dolar (¹) 1,7751 1,7812 %0,34 Euro (¹) 2,5265 2,5525 %1,03 Sepet (²) 3,7205 3,7466 %0,70 /$ Paritesi (³) 1,4248 1,4395 %1,03 $/Yen Paritesi (³) 76,67 76,52 -%0,20 (¹) 15:30'da açıklanan TCMB döviz alış kurudur. (²) 1$ + 0,77 (³) Uluslararası piyasa kapanış verileridir. / $ $ / 1, , , , , ,15 75 / $ $ / Geçtiğimiz hafta ABD de açıklanan makroekonomik verilerin dünyanın en büyük ekonomisinin durakladığına işaret etmesi, Euro Alanı ve Almanya büyüme verilerinin güçsüz gelmesi, Merkel ve Sarkozy nin yaptığı toplantıdan Euro Alanı ndaki borç sorununa yönelik kesin bir çözüm çıkmaması ve borç sorununun Bölge deki bankaları da etkileyeceği endişesi haftanın olumsuz gelişmeleri iken, Moody s ve Fitch in ABD nin AAA olan kredi notunu teyit etmesi olumlu algılandı. Ayrıca Euro Alanı ekonomilerinin ortak tahvil çıkarabileceği yönündeki beklentilerin Merkel in çıkışı üzerine gerçekleşmemesi de, döviz piyasasına etki eden gelişmelerden biriydi. Hafta genelinde volatilitenin yüksek seyretmesiyle İsviçre Frangı ve Japon Yeni gibi güvenli kabul edilen para birimlerine yönelim devam etti. Bu gelişmeler sonucunda hafta boyunca dalgalı seyreden /$ paritesi %1 artarak 1,4395 e yükselirken, $/ %0,2 azalarak 76,52 değerine indi. Yurtiçinde ise $/TL haftalık bazda %0,34 artarak haftayı 1,7812 değerinden kapattı. /TL ise yurt dışı parite gelişmeleri paralelinde %1,03 yükseldi. Eurotahvil Piyasaları EUROTAHVİL HAFTALIK DEĞİŞİM Değişim 12.Ağu 19.Ağu (Puan) EMBI+ Endeks 584,46 593,51 9,05 Spread Türkiye Endeks 391,71 395,83 4,12 Spread VIX Endeksi 43,05 Kaynak: JP Morgan Japonya'da yıkım yaratan şiddetli deprem ve tsunaminin ardından yılın 2.yarısında ekonominin beklenenden az daraldığını gösteren büyüme verisi ile ABD de beklentiler paralelinde gelen perakende satışlar verisi piyasaların haftaya iyimser başlamasına neden oldu. Salı günü Almanya ve Fransa liderlerinin Euro Alanı nda süre giden sorunlar için yaptıkları toplantıda kalıcı bir çözüme yönelik net bir anlaşmaya varamamış olmasının yanı sıra, Merkel in Euro Alanı ekonomilerinin ortak tahvil çıkaracağı yönündeki söylentilere Almanya nın borçlanma maliyetlerini arttıracağı gerekçesiyle sert biçimde karşı çıkması, piyasalarda tekrar risk algılamasını artırdı. Euro Alanı ve Almanya da güçsüz gelen 2.çeyrek büyüme verileri de haftanın bir diğer olumsuz gelişmeleri arasındaydı. Hafta genelinde eurotahvil piyasasında dalgalı bir seyrin hakim olduğu ve hafta sonuna doğru gelişmekte olan ülkelerin tahvillerinden çıkış olduğu gözlendi. Gelişmekte olan ülke eurotahvillerine ait risk primi değişmeyerek 343 puanda sabit kalırken, Türk eurotahvillerinin risk primi 9 baz puan artarak 302 ye yükseldi. Küresel risk algılamasını gösteren VIX endeksi geçtiğimiz hafta bulunduğu 36 seviyesinden 43 e yükseldi. 4

5 Ağu 10 Eyl 10 Eki 10 Kas 10 Ara 10 Oca 11 Şub 11 Mar 11 Nis 11 May 11 Haz 11 Tem 11 Ağu 11 Ağu 10 Eyl 10 Eki 10 Kas 10 Ara 10 Oca 11 Şub 11 Mar 11 Nis 11 May 11 Haz 11 Tem 11 Ağu Ağustos 2011 Emtia Piyasaları $/ons 1.800, , , , , , , , ,00 Altın 1.851,95 $/varil 140,00 130,00 120,00 110,00 100,00 90,00 80,00 70,00 60,00 Petrol 109,68 Geçtiğimiz hafta küresel ekonomiye ilişkin kaygıların ve dolayısıyla güvenli liman arayışlarının sürmesine bağlı olarak altın fiyatlarındaki yukarı yönlü seyir devam etti. ABD de açıklanan makroekonomik verilerin ikinci dip olasılığını güçlendirmesinin yanı sıra, Sarkozy-Merkel görüşmesinin beklentileri karşılamaktan oldukça uzak kalması ve Euro Alanı ekonomilerine ait kamu borçlarının bankacılık sektörü üzerinde yarattığı olumsuz etkinin hâlihazırda var olan kaygıları ve risk algısını arttırması sonucunda altına yönelik talebin hafta boyunca sürdüğü görüldü. Rekor seviyelerde seyreden altın fiyatları geçtiğimiz hafta %6 yükselerek $/ons 1.851,95 seviyesine çıktı. Küresel ekonomiye ilişkin süre giden belirsizlikler ve petrol talebine ilişkin kaygılar petrol fiyatlarını baskı altında tutuyor. Buna karşın, OPEC in petrol fiyatının bulunan seviyelerde tutulacağını, gerekirse petrol arzında kısıntıya gidilebileceğini ifade etmesi, fiyatlarda gerileme yaşanmasının önüne geçiyor. Geçtiğimiz hafta bu eğilimlerin hakim olduğu petrol piyasasında, %1,5 yükseldiği görülen brent türü petrolün spot fiyatı haftayı $/varil 109,68 düzeyinden kapattı. Bu Haftanın Gündemi 22 Ağustos Hazine Temmuz Ayı Merkezi Yönetim Toplam Borç Stoku Hazine Temmuz Ayı Merkezi Yönetim Bütçe Finansmanı TCMB Ağustos Ayı II. Dönem Beklenti Anketi 23 Ağustos TCMB Para Politikası Kurulu Toplantısı (Tahminimiz: Faizler Değişmeyecek) ABD Temmuz Ayı Yeni Ev Satışları (Piyasa Beklentisi: 313 Bin Adet) 24 Ağustos Hazine İç Borç Ödemesi (TL406 Milyon) ABD Temmuz Ayı Dayanıklı Tüketim Malı Siparişleri (Piyasa Beklentisi: Aylık %2 Artış) 25 Ağustos TCMB Ağustos Ayı İmalat Sanayi Kapasite Kullanım Oranı TCMB İktisadi Yönelim Anketi ve Reel Kesim Güven Endeksi 26 Ağustos TCMB Para Politikası Toplantı Özeti TÜİK Temmuz Ayı Dış Ticaret Verileri (Tahminimiz İhracat: $11,5 Milyar, İthalat: $21 Milyar) Kültür ve Turizm Bakanlığı Temmuz Ayı Giriş Çıkış Yapan Ziyaretçiler ABD 2. Çeyrek Büyüme Verisi (Piyasa Beklentisi: %1,1) 5

6 22 Ağustos 2011 Uyarı Notu: Bu rapor Bankamız uzmanları tarafından güvenilir olduğuna inanılan kamuya açık kaynaklardan elde edilen bilgiler kullanılmak suretiyle, sadece bilgilendirme amacıyla hazırlanmıştır ve hiçbir şekilde finansal enstrümanların alım veya satımı konusunda tavsiye veya finansal danışmanlık hizmeti sağlanması olarak yorumlanmamalıdır. Bu raporda yer verilen görüş ve değerlendirmeler, hiçbir şekilde Türkiye İş Bankası A.Ş. nin kurumsal yaklaşımını yansıtmamakta olup, raporu kaleme alan uzmanların kişisel görüş ve değerlendirmeleridir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgi, görüş ve değerlendirmelerin doğru, değişmez ve eksiksiz olması konusunda herhangi bir şekilde garanti vermemektedir. Türkiye İş Bankası A.Ş. bu raporda yer alan bilgilerde herhangi bir bildirimde bulunmaksızın değişiklik yapma hakkına sahiptir. Bu rapor ve içindeki bilgilerin kullanılması nedeniyle doğrudan veya dolaylı olarak oluşacak zararlardan Türkiye İş Bankası A.Ş. hiçbir şekilde sorumluluk kabul etmemektedir. İşbu rapor üzerinde Bankamızın telif hakkı olup, Bankamızın yazılı izni alınmaksızın herhangi bir kişi tarafından, herhangi bir amaçla, kısmen veya tamamen çoğaltılamaz, dağıtılamaz veya yayımlanamaz. Tüm haklarımız saklıdır. 6