Sporda Tesislerin Planlanması ve İşletmeciliği

Transkript

1 Sporda Tesislerin Planlanması ve İşletmeciliği 1.Ders Yrd.Doç.Dr. Uğur ÖZER 1

2 Spor Tesisi Günümüzde spor tesisi kavramı spor hizmeti üreten, bu amaç için belirlenmiş ve gereğince donatılmış her türlü spor alanını tanımlamak için kullanılmaktadır. 2

3 Spor Tesisi Spor hizmetleri, spor endüstrisini oluşturan önemli parçalardan biri olarak kabul edilir ve spor etkinliklerinin yapıldığı spor tesisleri de spor hizmetleri içerisinde önemli bir unsur olarak yer alır. 3

4 Spor Tesisi Özellikle 20. Yüzyılın sonlarında gelişen teknoloji ile beraber kitle iletişim araçlarındaki yenileşme, sadece dünyada oluşan yenilikleri ve gelişmeleri insanlara ulaştırmamış, aynı zamanda yaşamın birçok alanını da etkilemiştir. Spor kavramı da bu değişimden etkilenmiş ve spor yönetimi içerisinde yeni alt alanlar oluşmaya başlamıştır. 4

5 Spor Tesisi Bu alanlardan biri de Spor tesislerinin inşasından yönetimine kadar birçok farklı konuyu içeriğinde barındıran spor tesis işletmeciliğidir. Günümüzde, özellikle büyük spor kompleksleri gerek maliyetleri, gerek mimarileri ve gerekse de yönetim biçimleri ile eşsiz özellikler sunmaktadır. 5

6 6

7 7

8 8

9 Spor Tesisi Spor tesisi kavramı sadece Pekin Ulusal Olimpiyat Stadı gibi büyük yapıları tanımlamaz. Günümüzde birçok yapı, sportif etkinliklerin çeşitliliği ve bu çeşitliliğe bağlı olarak uygulama alanlarının nitelik değiştirmesi gibi nedenlerden dolayı spor tesisi olarak tanımlanabilmektedir. 9

10 Spor Tesisi Spor tesisi kavramı içerisinde sportif faaliyetlerin yapıldığı her türlü yapıyı (salon, stadyum, pist vs.) tanımlamak için kullanılır. Ayrıca çeşitli sportif etkinliklerin yapılmasına imkân veren koru, orman, ırmak, kanyon gibi arazileri de bu kavramın içerisinde düşünmek mümkündür. 10

11 Spor Tesisi Spor tesisleri, kamu ve özel kuruluşlar tarafından aktif ve/ya da pasif katılım fırsatı sunan spor alanlarıdır. 11

12 Spor Tesisi Türkiye de gerçek ya da tüzel kişiler tarafından kurulan spor tesisleri Özel Beden Eğitimi ve Spor Tesisleri Yönetmeliğine bağlı olarak faaliyet gösterir. Bu yönetmelik 3289 Sayılı Kanunun 2 ve 10. maddelerine dayanılarak hazırlanmıştır. 12

13 Spor Tesisleri Yönetmeliği Yönetmeliğin 9. maddesine göre spor tesisleri aşağıda belirtilen niteliklere sahip olmak zorundadır: Kulanım alanı 8 m 2 den az olmamak üzere en az bir soyunma odası, bayan ve erkek sporcuların birlikte çalışacağı tesislerde en az iki soyunma odası bulunması, spor yapanlara yetecek kadar soyunma dolabı veya askılık bulunması, odaların aydınlatma ve havalandırma sisteminin bulunması, ısının 18 C derecede olması ve hijyenik şartları taşıması, 13

14 Spor Tesisleri Yönetmeliği Kullanım alanı 15 m2 den az olmamak üzere en az bir dinlenme salonu bulunması, dinlenme salonu zeminin halıfleks, parke ve benzeri maddelerle kaplanması, salonun ısısının, aydınlatılmasının ve havalandırılmasının yeterli seviyede olması, Bayan ve erkek sporcuların birlikte spor yaptığı tesislerde en az iki duş ve iki tuvaletin soyunma odalarının içinde bulunması, Tesiste çalışma yapıldığı sürece duşların sıcak suyunun bulunması, 14

15 Spor Tesisleri Yönetmeliği Tesiste spor çalışmasının yapıldığı yerin ısısının 18 C altına düşmemesi, çalışma alanının sporcu sayısına göre yeterli seviyede olması, Tesis zemininin yapılan spor dallarının özelliğine göre tahta, parke, sunta, halıfleks ve benzeri malzemelerle kaplanmış olması, açık tesislerde yapılan spor dallarının özelliğine göre zeminin; ilgili federasyonlarca öngörülen çim, asfalt, beton ve buna benzer malzemelerle kaplanmış olması, 15

16 Spor Tesisleri Yönetmeliği Tesiste yangın ve tabii afetlere karşı yangın söndürme ve benzeri aletlerin hazır bulundurulması, Çalışma sırasında fiziki darbeleri önleyici tedbirleri sağlamak için çalışma alanında tehlike arz eden keskin kenarların sivri uçlarının darbeyi hafifletici yumuşak malzemelerle kaplanmış olması ve direk, sütun, hendek, çukur, toprak yığını, ağaç ve benzeri engellerin bulunmaması, 16

17 Spor Tesisleri Yönetmeliği Çalışma esnasında her spor dalıyla ilgili, çalışma gurubunda bulunan sporcu sayısına yeterli olmak üzere spor malzemesi ve yardımcı aletlerin bulundurulması, Özel beden eğitimi ve spor çalışmaları yapılacak tesisin bütün ünitelerinin genel sağlığa aykırı şartları taşımaması, Özel spor tesisinde yapılacak faaliyet esnasında gürültü, kirlilik gibi nedenlerle çevrenin rahatsız edilmemesine yönelik her türlü tedbirin alınmış olması. Engellilere ve sporcuların can güvenliğine yönelik tedbirlerin alınması 17

18 Spor Tesislerinin Sınıflandırılması Kullanım amacına bağlı olarak spor tesisleri dört grup altında toplanır. Tek Amaçlı Spor Tesisi: Bazı spor tesisleri sadece tek bir spor dalının uygulanabilmesi için yapılan ve faaliyet gösteren tesislerdir. Bu tesisler, tek amaçlı spor tesisi olarak tanımlanır. Golf sahası, bowling salonu ve motor sporları pisti gibi spor tesisleri tek amaçlı spor tesislerine örnek olarak gösterilebilir. 18

19 Spor Tesislerinin Sınıflandırılması Tek Alana Yönelik, Tek Amaçlı Spor Tesisi: Bazı spor tesisleri ise içerisinde uygulanan tek bir spor branşı olmamasına rağmen buz sporları ya da su sporları gibi tek bir spor alanının uygulanmasına olanak tanıdığı için tek alana yönelik, tek amaçlı spor tesisi olarak tanımlanmaktadır. Örneğin; buz sporları salonunda buz hokeyi, curling, buz pateni ya da artistik buz pateni gibi çeşitli spor branşları uygulanabilir. 19

20 Spor Tesislerinin Sınıflandırılması Çok Amaçlı Spor Tesisi: Spor tesisi içerisinde birden fazla spor branşı ya da etkinlik uygulanabiliyorsa, bu spor tesisi, kullanım amacına bağlı olarak çok amaçlı spor tesisi olarak ifade edilir. Günümüzün büyük spor kompleksleri çok amaçlı spor tesislerine örnek olarak gösterilebilir. Bu tesislerde konserlerden, motokros yarışlarına, sirklerden, çeşitli spor şovlarına kadar birçok farklı etkinlik uygulanabilmektedir. Son yıllarda spor dünyası içerisinde açılan birçok stadyumun ve arenanın böylesi farklı etkinliklerin uygulanabilmesi için dizayn edildiğini görülmektedir. 20

21 Spor Tesislerinin Sınıflandırılması Geleneksel Olmayan Spor Tesisi: Kullanım amacına bağlı olarak spor tesisi sınıflandırması içerisinde son grup geleneksel olmayan spor tesisi olarak tanımlanan gruptur. Son yıllarda spor dünyası içerisinde bazı spor branşlarına yönelik kayda değer bir ilginin oluştuğu görülmektedir. Özellikle macera sporlarına yönelik tüm dünyada artan bir ilgi söz konusudur. Bu ilgi, doğal olarak macera sporlarına yönelik spor tesisi inşasını hem sayısal hem de yapısal olarak etkilemektedir. Geleneksel olmayan spor tesisi olarak tanımlayabileceğimiz bu tesislere örnek olarak kapalı kaya tırmanışı merkezleri, paten sahaları ve snowboard parkları gösterilebilir. 21

22 Spor Tesislerinin Sınıflandırılması Spor tesislerinin sınıflandırılması ile ilgili olarak bir başka yol mekân ve eylem özelliğine ve spora hazırlık sağlama amacı güden tesis tipine göre gruplandırma yapmaktır. Bu sınıflandırma içerisinde mekân ve eylem özelliğine göre spor tesisleri; açık spor tesisleri, kapalı spor tesisleri ve spor alanı haline getirilmiş doğal ve kentsel alan olarak üç parçaya ayrılır. 22

23 Spor Tesislerinin Sınıflandırılması Kapalı spor tesisleri buz pateni salonu, spor salonu, kapalı atış poligonu ve kapalı binicilik (manej) tesisi gibi spor etkinliklerinin kapalı alanlarda uygulanmasına olanak tanıyan tesislerdir. Açık spor tesisleri ise bisiklet (Veledrom) alanı, açık yüzme havuzu, futbol stadyumu ve açık atıcılık (Trap-Skit) alanı gibi spor etkinliklerinin açık havada uygulandığı tesislerdir. 23

24 Spor Tesislerinin Sınıflandırılması Mekân ve eylem özelliğine göre spor tesisi tipleri içerisinde üçüncü parça spor alanı haline getirilmiş doğal ve kentsel alanlardır. Dağcılık, kürek, bisiklet ve yelken gibi sporlar için hazırlanan bu alanlar daha çok açık havada spor imkânı sunmaktadır. Spor alanı haline getirilmiş doğal ve kentsel alanlar yerleşim merkezleri içerisinde spor yapma olanağı tanıyan bölgelerdir. 24

25 Spor Tesislerinin Sınıflandırılması Bu sınıflandırma içerisinde spora hazırlık sağlama amacı güden tesise göre spor tesisleri sporcu kamp eğitim merkezleri ve sporcu sağlık merkezleri olarak ikiye ayrılmaktadır. Sivas Ahmet Ayık Güreş Eğitim Merkezi ve Uludağ Türk Silahlı Kuvvetleri Kış Sporları Eğitim Merkezi sporcu kamp eğitim merkezlerine örnek olarak verilebilir. İzmir Valiliği Gençlik ve Spor İl Müdürlüğü Sporcu Sağlık Merkezi ve Hacettepe Üniversitesi Doping Kontrol Merkezi ise sporcu sağlık merkezlerine örnek olarak gösterilebilir. 25

26 26 Spor Tesislerinin Sınıflandırılması

27 Spor Tesislerinin Sınıflandırılması Türkiye de spor tesislerinin sınıflandırılmasında Spor Genel Müdürlüğü tarafından yapılan bir sınıflandırma da bulunmaktadır. Spor Genel Müdürlüğü bünyesinde faaliyet gösteren federasyonların yürüttükleri branş çalışmalarına göre spor tesisleri sınıflandırılmaktadır 27

28 Spor Tesislerinin Sınıflandırılması Stat / Stadyum Spor Salonu Yüzme Havuzu (Açık / Kapalı) Kayakevi Kayıkhane Telesiyej, Tenis Kortu (Açık / Kapalı) Portatif Tribün ve Soyunma Odalı Futbol Sahası Geleneksel Spor Dalları (Atlı Cirit vb.), Yağlı ve Karakucak Güreş Alanı Okçuluk Sahası Plaj Sporları Sahası Adrenalin Sporları (Yamaç Paraşütü, Dağ Bisikleti, Rafting vb.) Alanı Açık spor Sahaları Atletizm Sahası Manej (Atların eğitildiği alan) Veledrom Atış Poligonu Sporcu Kamp Eğitim Merkezi - Gençlik Kampı Tesisi 28

29 SPOR TESİS İŞLETMESİ KAVRAMI Spor tesis işletmesi kavramı işletme ve spor işletmesi kavramları ile yakından ilişkilidir. Bu nedenle; öncelikle işletme ve spor işletmesi kavramlarının tanımlanması spor tesis işletmesi kavramının anlaşılmasında yarar sağlayacaktır. 29

30 SPOR TESİS İŞLETMESİ KAVRAMI Geniş bir yaklaşım içerisinde işletme, Kişilerin ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla üretim faktörlerini uyumlu bir biçimde bir araya getirerek, ekonomik mal ve hizmet üretmek ve/ya da pazarlamak için faaliyette bulunan kuruluştur şeklinde tanımlanabilir. Dar anlamda ise işletme, Başkalarının ihtiyaçlarını karşılamak üzere mal ya da hizmet üretmek ve sahibine kâr sağlamak amacıyla faaliyet gösteren iktisadi birimdir 30

31 SPOR TESİS İŞLETMESİ KAVRAMI Türkiye de Ticaret Sicili Tüzüğünün 14. maddesinde Bir gelir sağlamayı hedef tutmayan ya da devamlı olmayan faaliyetler ticari işletme sayılamaz hükmü yer almaktadır. Bu maddeye göre ticari işletmeler bir gelir sağlamayı hedefleyen ve devamlı faaliyetleri olan iktisadi birimlerdir. 31

32 SPOR TESİS İŞLETMESİ KAVRAMI Ancak; spor işletmesi verdiği hizmetin karşılığında maddi kazanç temin etse bile, esas itibariyle, insanların spor ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla kurulur. Özellikle sporun bir kamu hizmeti olarak görüldüğü ülkelerde, devlet tarafından kurulup işletilen spor işletmelerinde birincil amaç sporu kitlelere yaymaktır. 32

33 SPOR TESİS İŞLETMESİ KAVRAMI Bu bağlamda; Türkiye deki spor işletmelerinin büyük bir bölümü kamuya ait olduğundan Ticaret Sicili Tüzüğünde ifade edilen ticari işletme vasfını taşımamaktadır. Çünkü bu işletmelerin sermayesi genelde devlet tarafından genel bütçeden karşılanmaktadır ve kârdan ziyade toplumsal hizmet ve sosyal fayda yaratılmaya çalışılmaktadır. 33

34 SPOR TESİS İŞLETMESİ KAVRAMI Ayrıca özel sektöre ait spor işletmelerinde bile her zaman kârdan söz edebilmek zordur. Türkiye de spor kulübü şeklinde teşkilatlanmış spor işletmelerinin hemen hemen tamamına yakınının yasal statüsünün dernek statüsü olduğu düşünüldüğünde, bu işletmelerin kâr amaçlı faaliyette bulunması da doğal olarak beklenmemektedir. 34

35 SPOR TESİS İŞLETMESİ KAVRAMI Tüm bunların ışığı altında; spor işletmesi, Üretim faktörlerinin planlı bir şekilde organize edilmesi ve uygulanması suretiyle spor mal ve hizmetlerini üreten ve sunan birim olarak ele alınabilir. Bir başka tanıma göre spor işletmesi, Spor ile ilişkili her türlü mal ve hizmet üreten ve bu amaçla teşkilatlanmış, üretim ve pazarlamanın var olduğu ekonomik birimdir. 35

36 SPOR TESİS İŞLETMESİ KAVRAMI Spor tesis işletmeleri hizmet işletmeleridir ve bireylerin sportif ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla üretim faktörlerini planlı bir şekilde organize ederek spor hizmeti üreten birimlerdir. Spor tesis işletmelerini genel olarak İçerisinde spor etkinliklerinin uygulanmasına olanak tanıyan, sosyal fayda ve /ya da kâr elde etmek amacıyla üretim faktörlerini bir araya getiren ve spor hizmeti üreten toplumsal, ekonomik ve teknik bir birim olarak ifade edebiliriz. 36

37 SPOR TESİSLERİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ Eski Yunandan günümüze kadar spor tesisleri birçok kültür için bir kalite işareti ya da odak noktası olarak görülmüştür. Elbette zaman içerisinde spor tesisleri değişmiştir. Ancak bu değişim sanıldığı kadar çarpıcı değildir. 37

38 SPOR TESİSLERİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ Eski Yunanda ve Roma da spor tesislerinin halkı yatıştırmak, sporcuların antrenman yapmasına olanak tanımak, izleyicileri eğlendirmek ve politik gündem yaratmak için kullanıldığı bilinmektedir. Günümüz Olimpiyat stadyumlarını değerlendirdiğimizde de benzer amaçların hâlâ bu tesislerin kullanım amaçları içerisinde yer aldığını görmekteyiz. 38

39 SPOR TESİSLERİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ M.Ö. 776 yılında Olympia da yapılan yarışmalar, kayıtları tutulmuş ve belgeleri elimizde bulunan en eski tarihli Olimpiyat oyunu olarak kabul edilir den fazla insan o dönemde bu oyunları izlemek için çevre yerleşim merkezlerinden Olympia ya geliyormuş. 39

40 SPOR TESİSLERİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ Bu kitleyi bir arada tutacak bir alana, diğer bir ifade ile bir tesise ihtiyaç olduğundan, ilk Olimpiyat stadı M.Ö. 776 yılında Olimpia da inşa edilmiş ve tesis 192 metrelik düz bir koşu pistine ve hafif meyilli olan iki tepeciğe sahipmiş. Tüm seyirciler oyunları ayakta seyrediyorlarmış. 40

41 SPOR TESİSLERİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ M.Ö. 4. yüzyıla gelindiğinde ise Stadia olarak ifade edilen, çevresi taşlarla çevrili, sporcuların sahaya girişi için 32 metrelik bir tünele sahip ve U şeklinde oturma düzeni bulunan yeni bir stadyum inşa edilmiştir. Bu spor alanı, bildiğimiz spor tesisi kompleksi formuna yakın, insanlık tarihinin en eski spor tesisi kompleksi olarak ifade edilebilir. 41

42 SPOR TESİSLERİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ Yunanlılar tarafından inşa edilen diğer spor tesisleri ya da insanların bir arada toplanmasına olanak tanıyan tesisler incelendiğinde Hipodromlar, Jimnasyumlar, Palaestralar ve Stadyumlar ön plana çıkmaktadır. Jimnasyum ve Palaestralarda güreş, koşu, atlama, disk atma gibi spor etkinlikleri yapılmıştır. 42

43 SPOR TESİSLERİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ Hipodromlarda ise at yarışlarından, savaş arabası yarışlarına kadar birçok etkinlik uygulanmaktaydı. Bu tesisler açık hava tesisleriydi ve seyirciler etkinlikleri ayakta izlerdi. Stadyumlar ayak koşuları, muharebe ve yumruk dövüşleri gibi daha çok dövüş sporları için yapılmış sahalardı. Bu tesisler düz bir arazi ortasında düzeltilmiş uzun dikdörtgen alanlardı ve zamanla etrafına seyirci yerleri yapılarak, çevreleri kolonlarla çevrilmiş ve kapalı alanlar haline getirilmişlerdir. 43

44 44

45 45

46 SPOR TESİSLERİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ Yunan İmparatorluğunu takiben Roma İmparatorluğu, zamanının en büyük medeniyetlerinden biri olarak karşımıza çıkmaktadır. Roma medeniyeti geliştikçe insanların bir arada toplanmasına olanak tanıyan tesislere duyulan ihtiyaç da artmıştır. Bu tesisler içerisinde en göze çarpan, yapımına M. S. 70 yılında başlanan ve 10 yıl içerisinde bitirilen Coliseum dur. 46

47 SPOR TESİSLERİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ Tasarımı bugün dahi geçerli olan anıt, yapılışından yaklaşık iki asır geçse bile günümüzün modern stadyumlarına ilham vermektedir. 48 metre yüksekliğinde, kemerler, sütunlar ve pencereler ile kaplı dört katlı yapı seyirci kapasiteli olarak inşa edilmiştir. 47

48 48

49 49

50 SPOR TESİSLERİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ Ortaçağa gelindiğinde ise spor tesislerinin yapısal olarak değiştiğini görmekteyiz. Dönemin spor ve oyunu günümüz sporuna göre daha az organize bir nitelik taşımaktaydı. Toplum içerisinde uygulanan birçok spor etkinliği sabit bir tesise ihtiyaç duymuyordu. 50

51 SPOR TESİSLERİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ Bunun yanı sıra; tarihi belgelere göre, özellikle izleyicileri toplumun üst sınıfları olan bazı etkinlikler oturma yerleri bulunan tesisler içerisinde yapılıyordu. Ancak Ortaçağ dünyasında ruhban sınıfın ve hükümetlerin yetersiz desteği spor tesislerinin hem nitelik hem de nicelik açısından gerilemesine neden olmuştur. 51

52 SPOR TESİSLERİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ Bu noktada, Eski Yunanda ve Roma da spor tesislerine ya da insanların bir arada toplanmasına olanak tanıyan tesislere yönelik gösterilen önemi Ortaçağ dünyasında görememekteyiz. 52

53 SPOR TESİSLERİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ Nitekim, Roma İmparatorluğunun sona ermesi ve ruhban sınıfın oyun niteliğindeki etkinlikleri yasaklaması sonucu spor tesisi olarak ifade edebileceğimiz yapılara olan ilgi azalmıştır. Bu dönemde daha çok, sabit oturma alanlarına ihtiyaç duyulmayan at yarışı ve avcılık gibi açık hava etkinlikleri yapılmaktaydı. 53

54 SPOR TESİSLERİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ Bu nedenden dolayı Ortaçağ dünyasında spor tesislerin yapımı konusunda bir gerileme olmuştur. Bu yüzden, 19. yüzyıla kadar spor tesisi olarak ifade edebileceğimiz yapıların inşa edildiğini görememekteyiz. 54

55 SPOR TESİSLERİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ Spor tesisleri için modern dönem 1880 li yılların sonunda başlamıştır larda, 1970 lerde ve 1990 larda oluşan bazı önemli gelişim dönemleri ile beraber günümüzün spor tesisi anlayışına ulaşılmıştır. Spor tesisleri zaman içerisinde önemli değişimler gösterse de, bu tesislerin yönetimi ve faaliyet biçimleri bir dereceye kadar sabit kalmıştır. 55

56 SPOR TESİSLERİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ Örneğin; günümüzde spor tesislerinde kullandığımız farklı oturma sınıflarının benzerlerine eski çağda Coliseum ve Amfi tiyatro gibi tesislerde de rastlamaktayız. 56

57 SPOR TESİSLERİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ Ayrıca bu tesislerde günümüzde kulüp koltukları ve localar olarak ifade ettiğimiz oturma sınıflarının benzerleri bulunmaktaydı ve önemli insanlar tesis içerisindeki avantajlı yerleri önceden rezerve ettirebiliyordu. Yine bu tesislerde faaliyetlerin sorunsuz devam etmesi için çalışan bir personel vardı. Bu personel güvenlikten tıbbi yardıma kadar birçok konuda çalışmaktaydı. 57

58 SPOR TESİSLERİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ Özellikle büyük kamu tesislerini ele aldığımızda geçmişten günümüze spor tesis işletmeciliği içerisinde sabit kalan bazı uygulamaları aşağıdaki biçimde ele alabiliriz: Büyük kitlelerin kontrolü ve hareketi Şiddete meyilli toplulukların yönetimi VIP (Very Important Person) için güvenliği sağlama ve koruma 58

59 SPOR TESİSLERİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ Büyük kitlelerin bir arada olmasından dolayı oluşabilecek adi suçların kontrolü Tesisi temiz ve faal halde tutma Kamu tesislerine sermaye bulmak için politikalar oluşturma Çok amaçlı (içinde birden fazla çeşitte etkinlik yapılabilen) tesislerde esnekliği koruma 59

60 SPOR TESİSLERİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ Elbette zaman içerisinde spor tesis işletmelerinde bir takım değişimler meydana gelmiştir. Eski zamanlarda spor tesis işletmeleri içerisinde düşünülmesi dahi mümkün olmayan ancak özellikle günümüzün büyük spor tesislerinde olmazsa olmaz bazı noktalar şunlardır: Görüşme odaları ve içerisinde internet bağlantısı bulunan basın odaları gibi medya ortamlarını sağlama TV kamera platformları ve TV kablo bağlantılarını oluşturma 60

61 SPOR TESİSLERİNİN TARİHSEL GELİŞİMİ Reklam alanlarını ve isim haklarını satma Sporcular için antrenman odaları, alanları ve/ya da salonları oluşturma Isıtma ve havalandırma sistemleri kullanma Çevresel, bölgesel ve diğer yasal konulara uyma 61

62 KAYNAK Katırcı, H. (Editör). (2012).Spor Tesisi İşletmesi ve Saha Malzeme Bilgisi. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları. Eskişehir. 62

63 Sporda Tesislerin Planlanması ve İşletmeciliği 2.Ders Yrd.Doç.Dr. Uğur ÖZER 1

64 SPOR TESİS YÖNETİCİSİ Tesis yönetimi birçok büyük kurumda, kamu ve özel sektör girişimlerinde tam zamanlı olarak icra edilen bir meslek haline gelmiştir. Dolayısıyla bu sektöre ait meslek örgütleri, yayın organları, araştırma-geliştirme programları, sertifika programları ve belirli standartları bulunmaktadır. 2

65 SPOR TESİS YÖNETİCİSİ Tesis yönetimi; insanı, mekânı, süreci ve teknolojiyi etkili ve verimli bir şekilde bütünleştirerek, inşa edilmiş fiziksel çevrenin işlevsel bir şekilde kullanılmasından sorumlu meslek, işlev, görev ya da sorumluluk olarak ele alınmaktadır. 3

66 SPOR TESİS YÖNETİCİSİ Bir başka tanıma göre tesis yönetimi; organizasyon ya da programı oluşturma-geliştirme yeteneğini artıran ve beden eğitimi, rekreasyon ve spor programlarının yürütülmesiyle ve spor hizmetlerinin sunulmasıyla ilgili tüm kararları vermek ve tüm bu konularda liderlik etmek anlamına gelir. 4

67 5 Toplam Tesis Yönetimi Paketi (TTYP) Planlama ve Tasarım Pazarlama Fizibilite ve gereksinimleri değerlendirme Organizasyon için yer ayırtma Ekonomik etki değerlendirmesi Halkla ve medya ile ilişkiler Toplam Pazar analizi Tesis Yönetimi Finansal planlama Lisans verme Televizyon internet ve kablolu yayın hakları Yer seçimi Sponsorluk/reklam alma Takım oluşturma İsim hakları Yönetim Finans Tesis programlaması Muhasebe Sistem analizi Bütçe analizi / tahmin Değer biçme Sermaye planlama Personelle müzakere Maliyet sistemleri İletişim ağı oluşturma Envanter ve satın alma İşletme Seyahat Personel alma ve eğitme Hukuk Ayrıcalıklar ve ikramiyeler Sözleşme görüşmeleri Güvenlik Sponsor bulma Etkinlik yönetimi Sigorta Bilişim sistemleri Çalışanlarla ilişkiler Bilet satışları ve kiralar Risk yönetimi Bakım Yasalar, kurallar ve yönetmelikler Tıbbi, acil yardım ve afet hizmetleri Otopark Programlama Teknoloji Ulaştırma

68 SPOR TESİS YÖNETİCİSİ Tesisin en iyi şekilde yönetilmesi için Toplam Tesis Yönetimi Paketinde belirtilen ilkelerin ve mükemmel bir işletme yönetimi pratiğinin, kalifiye, iyi eğitim almış ve kendini bu işe adamış personel tarafından uygulanması gerekir. 6

69 SPOR TESİS YÖNETİCİSİ İster büyük ister küçük, ister açık ister kapalı, ister çok amaçlı ister tek bir etkinliğe özel, ister ortaklı ister özel olsun, tesisin uzman ve etkili bir yönetim hizmetine gereksinimi vardır. 7

70 SPOR TESİS YÖNETİCİSİ Bu temel ve anahtar niteliğindeki yönetim hizmetleri, bununla sınırlı olmamakla birlikte, aşağıdakilerin etkili şekilde bütünleştirilmesini içerir: Güvenlik ve emniyet Erişim kolaylığı, katılım ve kontrol Temizlik. Kapasite ve envanter İşlevsellik ve teknoloji 8

71 SPOR TESİS YÖNETİCİSİ Genel olarak, bir işletmenin ya da bir işletme bölümünün belirli amaçlar etrafında işleyiş göstermesi görevini yürüten kişi yönetici olarak bilinmektedir. 9

72 SPOR TESİS YÖNETİCİSİ Yöneticiler, bir işletmede kârı ve riski başkasına ait olmak üzere, belirli bir mal ve hizmeti ortaya koymak için gerekli girdileri sağlayan ve bunları belirli bir ihtiyacı karşılama amacına yönelik planlayan, örgütleyen, koordine eden, yönelten ve denetleyen kişiler olarak tanımlanmaktadır. 10

73 SPOR TESİS YÖNETİCİSİ Yönetim kavramı içerisinde başta insanlar olmak üzere sermaye, emek ve doğal kaynaklar gibi üretim faktörlerinin amaçlar doğrultusunda etkin ve verimli bir biçimde kullanılması söz konusudur. Bu nedenle yönetici, emrine verilmiş bir grup insanı belli bir takım amaçlara ulaştırmak için ahenk ve işbirliği içinde yönelten kişi olmalıdır. 11

74 SPOR TESİS YÖNETİCİSİ Yöneticiler, başkalarının bilgi ve güçlerini kullanarak, belli amaçların gerçekleşmesini sağlarlar. Bu açıklamalara bağlı olarak, spor tesis yöneticisi, Spor hizmeti sunmak için oluşturulmuş bir tesiste, örgütlenmiş bireyleri, belirlenen amaçlara ulaşmak için, uyumlu, etkili, verimli ve işbirliği içinde yönetme sorumluluğunda olan kişi şeklinde tanımlanabilir. 12

75 SPOR TESİS YÖNETİCİSİ Bir başka tanıma göre, spor tesis yöneticisi; tesis amaçları doğrultusunda mevcut kaynakları rasyonel bir şekilde kullanarak başkaları vasıtasıyla iş yapan kişidir. Spor tesislerinde yöneticileri diğer örgütlerde olduğu gibi bulundukları kademeye göre; üst, orta ve alt kademe yöneticileri olmak üzere üç grup altında toplamak mümkündür. 13

76 SPOR TESİS YÖNETİCİSİ Alt Kademe Yönetim ve Yöneticiler: Bu düzeyde bulunan yöneticiler, günlük faaliyetlerin başarılması için, yönetsel işlevleri olmayan personeli (işçi ya da memurlar) yönetmekten sorumlu olan gözetmen, formen, şef, sürveyan gibi çeşitli adlarla anılan kişilerdir. 14

77 SPOR TESİS YÖNETİCİSİ Orta Kademe Yönetim ve Yöneticiler: Şube müdürü, müdür yardımcısı ve bazı durumlarda daire başkanı gibi unvanlarla anılan bu yöneticiler, bulundukları örgütün üst yönetimi tarafından tanımlanan amaçları başarmak için gerekli olan program ve faaliyetlerin eşgüdümünden sorumlu kimselerdir. 15

78 SPOR TESİS YÖNETİCİSİ Üst Kademe Yönetim ve Yöneticiler: Başkan, genel müdür, genel müdür yardımcısı ve koordinatör gibi çeşitli adlarla çağrılan ve başında bulunduğu kuruluşun nihai sorumlusu olan kişilerin oluşturduğu yönetime, üst yönetim adı verilir. 16

79 SPOR TESİS YÖNETİCİSİ Spor tesis yöneticisi etkin bir yönetim için diğer örgüt yöneticileri gibi bazı becerilere sahip olmalı ve bu becerileri sürekli geliştirmelidir. Bir yöneticinin sahip olması gereken beceriler; teknik, insani, analitik, kavramsal beceriler ile iletişim ve karar verme becerisidir. 17

80 SPOR TESİS YÖNETİCİSİ Teknik Beceriler: İşin başarılması için özel bilgi, yönetim ve tekniklerin kullanılması yeteneği teknik beceriyi oluşturur. Örgütün faaliyetlerini yapan işgörenlerle doğrudan ilişki içinde bulunan ilk kademe gözetmenlerinin etkinliği için bu beceri çok önemlidir. Bu kişiler, çalışanlara teknik yardım ve destek sağlamak zorundadır. Örgütün üst kademelerine çıktıkça doğrudan temas azalacağından bu tür becerinin önemi de düşecektir. Ancak teknik örgütlerde seçilen yöneticilerin, o teknik konuda eğitimli olmaları istenir. 18

81 SPOR TESİS YÖNETİCİSİ iletişim (Haberleşme) Becerisi: Örgütte belirlenen hedeflere ulaşmak için yazılı ya da sözlü bilgi sağlama becerisine iletişim becerisi denir. Örgütsel düzeyler bakımından bu becerinin önemi bir farklılık göstermez. 19

82 SPOR TESİS YÖNETİCİSİ insan ilişkileri Becerisi: İş hayatında, iş konuları ve diğer hususların tamamı, sonuçta her zaman gelip insan unsuruna dayanır. Bir yönetici ya da kişi, iş yaptığı kişiyi ne kadar çabuk ve ne kadar iyi tanırsa o kadar etkili ve olumlu sonuç alabilir. İnsan ilişkileri becerisi diğer kişileri anlayabilme, onlarla birlikte çalışabilme ve iyi geçinebilme becerisidir. Her düzey yönetim için gerekli olmakla birlikte bu becerinin önemi özellikle alt düzeylerde daha da artar. Çünkü bu yöneticiler, çalışanlarla doğrudan ve günlük ilişkiler içindedirler. 20

83 SPOR TESİS YÖNETİCİSİ Analitik Beceri: Analitik beceri, sorunların çözümünde ve iş olanaklarının değerlendirilmesinde mantıksal, bilimsel yaklaşım ve teknikler kullanabilme becerisinin adıdır. Örgütte üst basamaklara çıktıkça önemi artar. Üst basamaklarda karmaşıklıklar ve belirsizlikler artmaya başlar. 21

84 SPOR TESİS YÖNETİCİSİ Karar Verme Becerisi: Karar verme becerisi, planlama, örgütleme, yöneltme ve denetleme gibi işlevleri yerine getiren yöneticiler için temel bir niteliktir. Etkili ve isabetli karar verme örgütün her düzeyindeki yönetici için gereklidir. Ancak örgütlerin üstlerine çıktıkça kararlarda değer öğeleri artacağı için karar verme becerisinin de önemi artacaktır. 22

85 SPOR TESİS YÖNETİCİSİ Kavramsal Beceri: Kavramsal beceri, yöneticinin tüm örgütün karmaşıklıklarını anlaması ve her bir bölümün örgütün temel hedeflerine katkısını değerlendirmesi becerisidir. Bu beceriye birleştirme ve bütünleştirme becerisi de denilebilir. 23

86 SPOR TESİS YÖNETİCİSİ Spor tesis yöneticisi tesis içerisindeki tüm personelden ve varlıklardan sorumlu olan kişidir ve esas itibariyle iki temel fonksiyondan sorumludur. Bu fonksiyonlar şu şekilde ele alınabilir: Tesisin sorunsuz işlemesi için gerekli olan faaliyetleri düzenlemek. Tesiste gerçekleşecek programlar ile etkinleri planlamak ve yürütülmesini sağlamak. 24

87 SPOR TESİS YÖNETİCİSİ Spor tesis yönetimi içerisinde yöneticilerin sorumluluk alanları, tesisin tipine ve büyüklüğüne bağlı olarak değişiklik gösterse de her durumda tesis yöneticisinden beklenen bir takım görevler vardır. Tesis yöneticileri herhangi bir tesis yönetim planının uygulanmasında kritik öneme sahip bireyler olarak kendisinden beklenen görevleri yerine getirmek yükümlülüğündedir. 25

88 SPOR TESİS YÖNETİCİSİ Buna göre tesis yöneticisi aşağıdaki görevleri yerine getirme yetkinliğine sahip olmalıdır: Hem uzun hem de kısa dönemli plan yapma, Finansal öngörüler geliştirme, Tesisin sorunsuz işleyişi için düzeni sağlama, Tesisin bakımını yaptırma, Tesisin mimari ve teknik planlaması yapma ve yönetme, İdari işlerden güvenlik protokollerine kadar bütün faaliyetleri yönetme. 26

89 SPOR TESİS İŞLETMELERİNİN AMAÇLARI Kâr elde etmek ticari işletmelerin genel amacı olmakla beraber spor tesislerinin kuruluş ve faaliyetlerinin tek amacı kâr olamaz. Spor tesis işletmeleri, tiplerine göre pek çok amaca sahiptir. Bu amaçlar aşağıdaki biçimde ele alınabilir: 27

90 SPOR TESİS İŞLETMELERİNİN AMAÇLARI Kâr Elde Etmek: Özel spor tesis işletmelerinin ve ticari ortaklıkların temel amaçlarından biri kâr elde etmektir. Özel spor tesislerinde kâr, hem kararlara rehberlik etmek hem de sonuçları değerlendirmek için önemli bir ölçüttür. 28

91 SPOR TESİS İŞLETMELERİNİN AMAÇLARI Sosyal Fayda (Verim) Sağlamak: Türkiye gibi sporun genelde devlet tarafından teşvik edildiği ülkelerde spor tesislerinin büyük bir bölümü kamuya aittir. Kamuya ait spor tesis işletmelerinin temel amacı eşit, etkili ve randımanlı hizmet üreterek sosyal fayda sağlamaktır. Bu tesislerde ilk ve asıl amaç sporu kitlelere yaymak suretiyle toplumsal hizmet ve sosyal fayda yaratmaktır. 29

92 SPOR TESİS İŞLETMELERİNİN AMAÇLARI Sporu Yaygınlaştırmak: Türkiye de spor, devlet politikası olarak ele alınmaktadır. Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının 59. maddesinde Devlet, her yaştaki Türk vatandaşlarının beden ve ruh sağlığını geliştirecek tedbirleri alır, sporun kitlelere yayılmasını teşvik eder... hükmü yer alır. Bu bağlamda; ülkemizde, özellikle kamu spor tesislerinin en önemli amaçlarından biri toplum içerisinde sporun yaygınlaşmasına katkı sağlamaktır. 30

93 SPOR TESİS İŞLETMELERİNİN AMAÇLARI Spor Dallarını Tanıtmak: Sporu yaygınlaştırmanın yanında spor dallarını tanıtmak, cirit ve yağlı güreş gibi geleneksel sporları yaşatmak da kamuya ait spor tesis işletmelerinin önemli amaçları arasında bulunur. 31

94 SPOR TESİS İŞLETMELERİNİN AMAÇLARI Tüketici Memnuniyeti Oluşturmak: Günümüzde yiyecek içecek hizmetlerinden çocuklar için hazırlanan eğlence hizmetlerine kadar birçok farklı tipteki hizmetin spor tesislerinde verildiğini görmekteyiz. Burada temel amaç algılanan hizmet kalitesini arttırarak tüketici memnuniyeti oluşturmaktır. 32

95 SPOR TESİS İŞLETMELERİNİN AMAÇLARI Sosyal Sorumlulukları Yerine Getirmek: Spor tesis işletmeleri faaliyette bulundukları toplumun yaşam kalitesini iyileştirmek, toplumla birlikte sürdürülebilir ve nitelikli bir iletişim kurmak, ekonomik, çevresel, kültürel ve sosyal gelişmeye destek verme sorumluluğundadır. 33

96 SPOR TESİS İŞLETMELERİNİN AMAÇLARI Bünyesinde Bulunduğu Teşebbüsün imajını Yükseltmek: Bu amaç daha çok kurum spor tesis işletmelerinin amaçları arasında sayılabilir. Kurum spor tesisleri, bünyesinde bulunduğu teşebbüsün amaçlarına bağlı olarak hizmet vermektedir. 34

97 SPOR TESİS İŞLETMELERİNİN ÖZELLİKLERİ Spor tesis işletmeleri hizmet işletmeleridir ve hizmetlerin taşıdığı farklı özelliklerden dolayı, endüstri işletmelerinden farklı bir anlayışa ve uygulamaya sahiptir. Bu farklılıklar iki başlık altında toplanabilir: Spor hizmetlerinin özelliklerinden kaynaklanan farklılıklar, İşletme fonksiyonlarından kaynaklanan farklılıklardır. Bu farklılıklar spor tesis işletmelerinin yönetimine rehberlik etmektedir. 35

98 SPOR TESİS İŞLETMELERİNİN ÖZELLİKLERİ Spor Hizmetlerinin Özelliklerinden Kaynaklanan Farklılıklar: Spor tesislerinde üretilen spor hizmetleri aşağıdaki özelliklere sahiptir: Spor hizmeti soyuttur: Spor tesislerinde satışı yapılacak olan bir nesneden çok bir organizasyon, program ya da etkinliktir ve bu noktada soyuttur. Spor tesislerinde bir hizmet satın alınmadan önce görülmez, tadılmaz, hissedilmez, duyulmaz ve koklanmaz. 36

99 SPOR TESİS İŞLETMELERİNİN ÖZELLİKLERİ Spor hizmetinin üretimi ve tüketimi eş zamanlıdır, depolanamaz: Spor tesislerinde hizmet niteliğindeki ürün aynı anda üretilir ve tüketilir. Bu anlamda, hizmet niteliğindeki spor ürünleri daha sonra kullanılmak ya da satılmak amacıyla depolanamaz. Örneğin; günü geçmiş bir basketbol müsabakası biletlerinin satışı düşünülemez. Çünkü o müsabaka oynandıktan soma o müsabakaya ait biletler bir değer ifade etmeyecektir. 37

100 SPOR TESİS İŞLETMELERİNİN ÖZELLİKLERİ Spor hizmeti heterojendir: Spor tesis işletmeleri emek-yoğun işletmelerdir. Dolayısıyla bu tesislerde standart hizmet üretme şansı bir hayli azdır. Aynı hizmet farklı kişiler tarafından farklı üretildiği gibi, aynı kişinin farklı zamanlarda farklı hizmetler üretmesi söz konusu olabilir. Örneğin; bir fitness merkezinde yapılan aerobik dersleri hiçbir zaman aynı nitelikte ve içerikte olmayacaktır. 38

101 SPOR TESİS İŞLETMELERİNİN ÖZELLİKLERİ Spor hizmetleri birleşik ürünlerdir: Spor tesislerinde üretilen hizmetler destekleyici mal ve hizmetlere ihtiyaç duyar. Bu destekleyici mal ve hizmetler araç-gereç. zaman, ulaşım, vb. unsurlardır. 39

102 SPOR TESİS İŞLETMELERİNİN ÖZELLİKLERİ İşletme Fonksiyonlarından Kaynaklanan Farklılıklar: Bir işletmenin amaçlarına ulaşması bu işletme içerisinde çeşitli fonksiyonların yerine getirilmesi ile mümkün olacaktır. Bu fonksiyonlar, işletmenin yapısına ve amaçlarına bağlı olarak değişim gösterir. 40

103 SPOR TESİS İŞLETMELERİNİN ÖZELLİKLERİ Spor tesis işletmelerinde genelde aşağıdaki fonksiyonlar yer alır: Satış Pazarlama Finansman Muhasebe İşlemler (Hizmet Üretimi) İnsan Kaynakları Yönetimi 41

104 KAYNAK Katırcı, H. (Editör). (2012).Spor Tesisi İşletmesi ve Saha Malzeme Bilgisi. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları. Eskişehir. 42

105 Sporda Tesislerin Planlanması ve İşletmeciliği 3.Hafta Yrd.Doç.Dr. Uğur ÖZER 1

106 Spor Tesis İşletmelerinin Kuruluşu Bir spor tesis işletmesi neden kurulur ya da varlık nedeni nedir? Elbette kâr etmek ve topluma hizmet sağlamak spor tesis işletmelerinin kuruluş nedenleri arasında ön plana çıkmaktadır. Ancak spor tesis işletmelerinin sadece bu iki nedene bağlı olarak kurulduğu düşünülmemelidir. Spor tesis işletmelerinin kuruluşu diğer işletmelerde olduğu gibi sosyal, ekonomik, hukuki ve teknik yönleri ile kapsamlı bir süreçtir. 2

107 Spor Tesis İşletmelerinin Kuruluşu Küçük ölçekli bir spor tesis işletmesinin kuruluşunda çok yönlü ve ayrıntılı bir çalışmaya gerek olmayabilir. İşletme sahibinin deneyim, tahmin ve ayrıntılı olmayan araştırmaları küçük ölçekli bir spor tesis işletmesinin kuruluşunda yeterli olabilir. Ancak büyük ölçekli bir spor tesis işletmesinin kuruluşunda kapsamlı araştırmalara ihtiyaç duyulur. Çünkü büyük bir işletmenin kurulması ekonomik, yasal, finansal ve örgütsel sorunlar doğurur. Bu sorunların çözümü için önceden ciddi ve kapsamlı araştırmalar yapılması gerekir. 3

108 Spor Tesis İşletmelerinin Kuruluşu Bir spor tesis işletmesinin ekonomik, teknik ve finansal yapılanması ve nasıl bir yasal düzen içinde işleyişi göstereceği fizibilite çalışmaları sonunda ortaya çıkar. İşletmenin kuruluş yeri seçimi ve bu seçimi etkileyen faktörlerin ayrıntılı olarak ele alınması fizibilite çalışmalarının ardından ele alınması gereken konulardır. Bu çalışmalar ile beraber bir iş planının hazırlanması ve bu plan doğrultusunda harekete geçilmesi sorunsuz biçimde ilerlemek için önemlidir. 4

109 Spor Tesis İşletmelerinin Kuruluş Nedenleri Spor tesisleri; semt sahalarından, fitness merkezlerine, spor salonlarından, stadyumlara kadar geniş bir yelpaze içerisinde değerlendirildiğinden dolayı farklı kuruluş nedenlerine sahiptir. Bu anlamda; insanları ya da örgütleri spor tesisi kurup işletmeye yönelten çeşitli nedenler ifade edilebilir. Kesin bir listesi bulunmamakla beraber spor tesis işletmelerinin kuruluş nedenleri aşağıdaki biçimde sıralanabilir: 5

110 Spor Tesis İşletmelerinin Kuruluş Nedenleri Kazanç Elde Etmek: Gerçek ve tüzel kişileri spor tesis işletmesi kurmaya teşvik eden nedenlerin başında kazanç elde etme isteği gelir. Özellikle spor etkinliklerine katılım konusunda toplum bilinci oluşmuş bölgelerde spor tesisi kurmak kârlı bir yatırım olarak ele alınabilir. 6

111 Spor Tesis İşletmelerinin Kuruluş Nedenleri Bağımsız İş Yapma İsteği: Herkes için geçerli olmasa bile, çoğu kimsenin kendi adına bir işletme kurup çalıştırmak istemesinin nedenlerinden biri, o kişilerin başkasına bağımlı olmadan çalışmak istemesidir. 7

112 Spor Tesis İşletmelerinin Kuruluş Nedenleri Bir Misyonu Yerine Getirme İsteği: Sporu yaygınlaştırmak, spor dallarını tanıtmak ve geleneksel sporları yaşatmak gibi amaçlar ve bu amaçlara bağlı olarak özellikle kamu kurum ve kuruluşlarına yüklenilen misyonlar spor tesis işletmelerinin kuruluş nedenleri arasında yer almaktadır. 8

113 Spor Tesis İşletmelerinin Kuruluş Nedenleri İtibar Kazanmak: Spor tesis işletmeleri faaliyet gösterdikleri bölgelerde gerek sundukları hizmetler gerekse de paydaşlar ile gerçekleşen ilişkilere bağlı olarak işletme sahiplerine toplumsal itibar sağlayabilir. Benzer biçimde, kurum spor tesislerinin varlık nedeni de bünyesinde bulunduğu kurumun itibarını yükseltmek olabilir. 9

114 SPOR TESİS İŞLETMELERİNİN KURULUŞ AŞAMALARI Spor tesis işletmesi kurma, bir planlama ve yatırım çalışmasıdır. Spor tesis işletmesi kurma fikri ile başlayan ve işletmenin faaliyete geçmesine kadar yapılan incelemeler, değerlendirmeler ve çalışmalar kuruluş çalışmaları olarak ele alınmaktadır. 10

115 11 Spor Tesis İşletmelerinin Kuruluş Aşamaları

116 Spor Tesis İşletmelerinin Kuruluş Aşamaları Spor tesis işletmesi kurmanın ilk aşaması, işletme kurma fikrinin doğup gelişmesi şeklinde ortaya çıkar. Spor tesis işletmelerinin kuruluş nedenleri içerisinde ele aldığımız nedenlerin biri, birkaçı ya da hepsine dayanarak bir işletme kurma fikri geliştirilebilir. İşletme kurma fikri geliştikten sonra bazı ön araştırmalar yapılarak bu fikrin yaşama geçip geçemeyeceği değerlendirilir ve bu araştırmalar fizibilite çalışmalarını oluşturur. 12

117 Spor Tesis İşletmelerinin Kuruluş Aşamaları Fizibilite, İngilizceden dilimize geçen bir kavram olup yapılabilirlik, olabilirlik anlamında kullanılmaktadır. Fizibilite çalışmaları ise, belirli bir alanda yapılması düşünülen yatırımın uygulanabilirliği ve olabilirliği ile ilgili yapılan ön araştırmalar ya da incelemelerdir. Kısacası, spor tesis işletmelerinin kuruluşunda fizibilite çalışmaları yatırım kararının alınıp alınmamasına dair oluşturulan bir ön aşamadır. 13

118 Spor Tesis İşletmelerinin Kuruluş Aşamaları Fizibilite çalışmasının amacı projeyle ilgili hem uzun hem kısa vadeli maliyetleri (işletme, bakım, araç-gereç, finansman); tesisin muhtemel yerini; hedef kitle ve kullanıcı grubu nüfuslarını; tesisin doğal çevreye, ekonomiye ve yerel sosyal çevreye yapacağı etkiyi; yasal fizibilite (tapu senedi, mülkiyet, irtifak hakkı, imar durumu) ile tasarım ve yönetimi fizibilitesini belirlemektir. Bu bilgiler daha sonra bir ana planın ya da organizasyonun gereksinimlerini, önceliklerini gösteren bir şemanın tasarlanmasında kullanılır. 14

119 Spor Tesis İşletmelerinin Kuruluş Aşamaları Tesis planlaması ile ilgili yönetim rehber ilkeleri ise aşağıdaki gibi ele alınabilir: Tesisler esasen katılımcılar ve kullanıcı gruplar için planlanmalıdır. Tesisler potansiyel büyüme kalıpları ve eğilimleri göz önüne alınarak çoklu ve ortak kullanımlar için planlanmalıdır. Tüm planlama faaliyeti, fiziksel olan ve olmayan bütün çevrenin güvenli, emniyetli, çekici, rahat, temiz, sağlıklı, pratik, ulaşımı kolay ve kişisel gereksinimlere uyum sağlayabilir olması hedefine dayanmalıdır. Tesisler ekonomik, işletmesi, kontrolü, ve bakımı kolay olmalıdır. 15

120 Spor Tesis İşletmelerinin Kuruluş Aşamaları Tesis planlaması yerel çevrenin korunması faktörünü hesaba katmalıdır (trafik; ses; ışık; itfaiye, polis, ulaşım ve acil yardım gibi kamu hizmetleri). Kullanıcı grupları tesise kolayca ulaşabilmeli, ama yine de tesis, yürütülecek etkinliğin diğer programları olumsuz etkilememesi sağlanacak şekilde yalıtılmış olmalıdır. Tesisler kullanıcı grupları kadar çevrenin de sağlığının, rahatının ve güvenliğinin korunmasında önemli olan yasal düzenleme ve standartlara uygun şekilde planlanmalıdır. Tesisler, engelliler dahil herkesin kolayca erişebileceği ve tesis sınırları içerisinde güvende olacağı şekilde planlanmalıdır. 16

121 Spor Tesis İşletmelerinin Kuruluş Aşamaları Tesis planlaması, değişen toplumun gereksinimlerinin karşılanabilmesi için uyarlanabilirlik, değiştirilebilirlik, ve genişletilebilirlik özelliklerini taşıyacak nitelikte, uzun vadeli olarak yapılmalıdır. Tesisler sağlıklı bir çevre yaratılması açısından önemlidir. Tesislerin planlanmasında çok sayıda ve güvenli oyun alanlarına yer verilmesine, sağlık donatımına, ısıtma, havalandırma, aydınlatma ve temizlik koşullarına özen gösterilmelidir. 17

122 Spor Tesis İşletmelerinin Kuruluş Aşamaları Spor tesis işletmelerinin kuruluş aşamaları içerisinde fizibilite çalışmaları; ekonomik, teknik, finansal ve yasal araştırmalar olmak üzere dört temel bölüm içerisinde ele alınır. Ekonomik araştırma ile kurulacak işletmenin verimli, kârlı ve rasyonel olup olmayacağı ekonomik açıdan analiz edilerek saptanmaya çalışılır. Bu araştırmalar ile üretilecek spor mal ve hizmetlerinin kimler tarafından hangi oranlarda satın alınabileceği ve potansiyel rakiplerin kimler olduğu ya da olabileceği gibi sorulara cevap bulunmaya çalışılır. 18

123 Spor Tesis İşletmelerinin Kuruluş Aşamaları Teknik araştırma ile üretilmesi düşünülen mal ve hizmetler konusunda mevcut teknolojilerin neler olduğu, girdilerle çıktılar arasında en uygun bileşimi sağlayabilmek için ne tür bir teknoloji uygulanması gerektiği gibi sorulara cevap aranır. Örneğin; bir fitness merkezinin kuruluşu amacıyla yapılan fizibilite çalışmaları içerisinde kullanacağımız spor araç gereçlerine yönelik mevcut teknolojilerin neler olduğu sorusu teknik araştırma ile cevaplanır. 19

124 Spor Tesis İşletmelerinin Kuruluş Aşamaları Finansal araştırma, kurulması düşünülen işletmenin finansman ihtiyacı, bu ihtiyacın hangi kaynaklardan karşılanacağı, işletmenin yıllara göre gider, gelir ve fon akışının ne olacağı ve işletmenin hangi üretim düzeyinde kâra geçeceğinin belirlenmesine ilişkin sorulara tatminkâr cevaplar bulmaya çalışır. 20

125 Spor Tesis İşletmelerinin Kuruluş Aşamaları Yasal araştırma, kurulması düşünülen spor tesis işletmesini ilgilendiren yasalar, bu yasaların işletmeye getireceği yükümlülükler ve sağlayacağı kolaylıklar ile ilişkilidir. 21

126 Spor Tesis İşletmelerinin Kuruluş Aşamaları Eğer fizibilite çalışmaları olumlu sonuçlar verirse, ön proje ve kesin projenin hazırlanması aşamasına geçilir. Ön proje, fizibilite çalışmaları ile elde edilen sonuçlara dayanır ve yatırım düşüncesinin gerçekleştirilebilme olasılığını ortaya koyar. Ön projede yer alan bilgilerin değerlendirilmesi sonucu, spor tesis işletmesi ile ilgili yatırım kararı alınır ya da yatırımdan vazgeçilir. 22

127 Spor Tesis İşletmelerinin Kuruluş Aşamaları Kabul gören projenin kesin proje olarak ele alınması gerekir. Kurulacak işletmenin yasal yapılanması, teknik açıdan yapılan kesin hesaplamalar, satın alınacak araç gereçlerin teknolojik özellikleri ve maliyetleri, yatırım tutarı, yapılacak inşaat işlerinin maliyeti, finansal olanaklar ve kaynaklar gibi konular üzerinde yapılan çalışmalar ile proje nihai hale gelir. 23

128 Spor Tesis İşletmelerinin Kuruluş Aşamaları Projenin uygulanması aşamasında yatırımın gerçekleşmesi söz konusudur. Projenin uygulanma aşaması, gerçek büyüklükteki harcamaların söz konusu olduğu aşama olup, planlanan zaman, yer ve maliyetle üretimde bulunmak önem taşımaktadır. Bir projenin uygulanma aşamasında, mühendislik tasarımları, görüşmeler ve sözleşmeler de yer alabilmektedir. 24

129 Spor Tesis İşletmelerinin Kuruluş Aşamaları Spor tesislerinin kuruluş aşamasında aşağıdaki esaslar göz önünde bulundurulur: Yalnız özel bir spor dalına hitap eden bir tesis ancak o spor dalının faaliyet gösterdiği ya da o spor dalı için büyük bir potansiyelin bulunduğu bölgede kurulur. Tesislerin dizaynında, kapasitesinin tespitinde ve programlanmasında yerel gereksinimler, kullanma ve seyirci kapasitesi gibi faktörler kesinlikle göz önünde bulundurulur. 25

130 Spor Tesis İşletmelerinin Kuruluş Aşamaları Antrenman tesislerinde ya da seyirci potansiyeli bulunmayan yerlerde tesise seyirci tribünü yapmaya gerek yoktur. Uluslararası ve milli yarışmaların yapıldığı ana merkezlerde spor salonu ve diğer tesislerde kesinlikle uluslararası normlar aranır. Bu gibi tesisler mümkün olduğu kadar çok amaçlı dizayn edilir. 26

131 Spor Tesis İşletmelerinin Kuruluş Aşamaları Yapılacak tesislerde dayanıklılık, kolay bakım ve temizleme, en az personel kullanma yollarına gidilir. Kitleye açık, yetiştirici anlamda hizmet veren ve antrenman maksadıyla kullanılan tesislerde yaygınlık ve maliyet unsuru ile norm ve standart arasında denge kurulur 27

132 SPOR TESİS İŞLETMELERİNDE KURULUŞ YERİNİN BELİRLENMESİ Spor tesis işletmelerinin kuruluş çalışmaları sırasında üzerinde önemle durulması gereken konulardan biri de, kuruluş yerinin seçimidir. İşletmenin faaliyette bulunduğu yer olarak tanımlanabilecek kuruluş yeri; işletmenin varlığını sürdürmesi ve gelişip büyümesi ile yakından ilişkili, en az maliyetle en çok hizmetin sağlanabildiği mekân olarak belirlenmelidir. 28

133 SPOR TESİS İŞLETMELERİNDE KURULUŞ YERİNİN BELİRLENMESİ Spor tesis işletmeleri, kuruluş aşamasında, fizibilite araştırmaları ile ortaya çıkan sonuçları göz önünde bulundurarak, en az maliyetle, etkin ve verimli çalışıp, maksimum çıktıyı meydana getirebilecek yerleri, kuruluş yeri olarak tercih etmelidirler. 29

134 30

135 31

136 Spor Tesis İşletmelerinde Kuruluş Yerinin Belirlenmesi En uygun kuruluş yeri ile spor etkinliklerine katılım ilişkisi, hem tesisin cinsi hem de kapasitesinin belirlenmesinde önemli derecede rol oynamaktadır ve tesisin faaliyette bulunduğu yerde başarı açısından son derece önemli bir unsurdur. Kuruluş yeri ile ilgili hatalı bir kararın, ortaya çıkaracağı mali külfet çok büyük olabilecektir. 32

137 Spor Tesis İşletmelerinde Kuruluş Yerinin Belirlenmesi En uygun kuruluş yerinin seçimiyle ilgili genel ilkeleri aşağıdaki biçimde özetlemek mümkündür Kuruluş yeri ile ilgili bilgiler objektif ve bilimsel ölçütlere göre tespit edilmelidir. Seçilecek yerin işletmenin faaliyetlerine yapacağı etkiler ve sağlayacağı katkılar ayrıntılarıyla ortaya konmalıdır. Yer seçimi ile ilgili çalışmaların belirli aşamaları birbirine karıştırılmamalıdır. 33

138 Spor Tesis İşletmelerinde Kuruluş Yerinin Belirlenmesi Bilgi ve deneyimleriyle yararlı olacak uzman kişi ve kuruluşlardan kuruluş yeri seçiminin her aşamasında en üst düzeyde faydalanılmalıdır. Kuruluş yeri ile ilgili karar aceleye getirilmemeli, seçenekler hakkında olabildiğince geniş ve kesin bilgilere ulaşılarak çalışma sonuçlarının güvenilirliği test edilmelidir. 34

139 Spor Tesis İşletmelerinde Kuruluş Yerinin Belirlenmesi Uygun olmayan yerde faaliyetlerini sürdüren bir işletme, maliyet giderlerinin yüksekliği nedeniyle diğer işletmelerle rekabet edemez. En uygun kuruluş yeri, toplam üretim masraflarının en düşük olduğu yer olarak düşünülebilir ve kuruluş yeri seçiminde şu üç etkinlik ölçüsünü göz önüne almalıdır: Verimlilik: İşletmenin üretim miktarı bakımından verimliliğini gösterir. İktisadilik: Bir birim malın üretimi için gerekli maliyet düzeyini belirler. Karlılık: Bellibir dönem içinde işletmenin öz varlığındaki net artışların (kâr) sermayeye oranı olarak tanımlanır 35

140 Spor Tesis İşletmelerinde Kuruluş Yerinin Belirlenmesi Özet olarak, spor tesis işletmeleri için en uygun kuruluş yeri; verimlilik, kârlılık, etkinlik ve iktisadilik yönünden azami, maliyet yönünden asgari şartlar taşımalıdır. 36

141 KAYNAK Katırcı, H. (Editör). (2012).Spor Tesisi İşletmesi ve Saha Malzeme Bilgisi. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları. Eskişehir. 37

142 Sporda Tesislerin Planlanması ve İşletmeciliği 4.Hafta Yrd.Doç.Dr. Uğur ÖZER 1

143 Spor Tesis İşletmelerinde Kuruluş Yerini Etkileyen Faktörler Pazar: Spor tesis işletmesinin faaliyette bulunacağı pazarın özelliği, genişliği ve sürekliliği kuruluş yeri seçimini etkileyen önemli faktörlerdendir. İşletme ister büyük, ister orta isterse de küçük olsun pazarın özelliği, fonksiyonları açısından tüm işletmeleri yakından ilgilendirir. Her üretim faaliyetinin bir pazardaki talebi karşılamak için yapıldığını düşünürsek, spor tesis işletmesinin pazara sunacağı ürünlere yönelik bir talebin var olması gerekmektedir. Spor tesis işletmeleri gerek aktif katılım gerekse de pasif katılım fırsatları sunduğundan dolayı varlıklarını devam ettirebilmek için pazar taleplerini karşılayacak şekilde yapılandırılmalıdırlar. Ayrıca pazar içerisindeki rakipler ve rekabet ortamı da kuruluş yeri seçimini etkileyen faktörler içerisinde değerlendirilir. 2

144 Spor Tesis İşletmelerinde Kuruluş Yerini Etkileyen Faktörler İşgücü: Kuşkusuz bir spor tesis işletmesinin işgücü olmadan faaliyette bulunması düşünülemez. Bu nedenden dolayı bir spor tesis işletmesinin kuruluş yeri seçilirken yeterli işgücünün bulunup bulunmadığı göz önüne alınmalıdır. Spor tesis işletmelerinde işgücü ile ilgili bir başka konu, uzmanlaşmış işgücüne ihtiyaç duyulmasıdır. Spor tesis işletmelerinde görev yapacak personelin son derece uzmanlaşmış olması beklenir 3

145 Spor Tesis İşletmelerinde Kuruluş Yerini Etkileyen Faktörler Ulaşım: Spor tesis işletmeleri gibi hizmet işletmelerinde yer seçimi kararının verilmesinde alternatif kuruluş yerlerinin gelir/fayda sağlayıcı özellikleri üzerinde durulur. Hizmet işletmelerinde üretimle tüketimin eş zamanlı olması nedeniyle kuruluş yeri seçiminde tüketicilerin yoğun olduğu bölgeler tercih edilmelidir. Zira tüketicinin kolay ulaşabileceği bir bölgede faaliyet gösteren hizmet işletmesinin satış/kullanım hacmini arttırma şansı her zaman mevcuttur. Spor tesis işletmesinin sunduğu etkinlik ve imkânlardan yararlanmak isteyen tüketicilerin işletmeye kolay, süratli ve güvenli biçimde ulaşabilmesi işletmenin varlığını sürdürebilmesinde kolaylık sağlar. 4

146 Spor Tesis İşletmelerinde Kuruluş Yerini Etkileyen Faktörler Fiziki Çevre: Spor tesis işletmelerinde kuruluş yeri kararını etkileyen bir diğer faktör de fiziki çevredir. İklimsel özellikler, arazi yapısı, enerji olanakları, sıcaklık-soğukluk, yağış-nemlilik, rüzgâr ya da kuraklık gibi doğal elemanlardan oluşan fiziki çevre unsurları spor tesis işletmesinin açık ya da kapalı olması, büyük ya da küçük ölçekli olması gibi birçok konuyu ilgilendirmektedir. 5

147 Spor Tesis İşletmelerinde Kuruluş Yerini Etkileyen Faktörler Devlet Politikaları: Devlet tarafından uygulanan sosyal ve ekonomik politikalar, spor tesis işletmesinin kuruluş yeri kararını etkiler. Bazı bölgelerde uygulanan teşvikler, vergi oranlarındaki azalma, uzun dönemli ve düşük faizli kredi bulma olanağı, devlet yardımları ve hibeler kuruluş yeri kararını etkileyen faktörler içerisinde yer almaktadır. 6

148 Spor Tesis İşletmelerinde Kuruluş Yerini Etkileyen Faktörler Diğer Faktörler: Yukarıda açıklanan faktörlerin dışında kalan bazı faktörler de bulunmaktadır. Spor tesis işletmesinin sunduğu mal ve/ya da hizmetlere yönelik hedef kitlenin özellikleri ve bulundukları bölgeler, kültürel koşullar, yerel vergiler ve harçlar diğer faktörler başlığı altında incelenebilir. 7

149 SPOR TESİS İŞLETMELERİNİN FAALİYETE GEÇMESİ Türkiye de spor tesislerinin kurulması ve işletilmesi ile ilgili usul ve esaslar Özel Beden Eğitimi ve Spor Tesisleri Yönetmeliği ile düzenlenmiştir. Yönetmeliğe göre; tesis açmak isteyen gerçek ya da tüzel kişiler, açılış izni alabilmek için tesisin açılacağı ilin gençlik ve spor il müdürlüğüne dilekçe ile başvururlar. Gerçek kişiler dilekçelerine yönetmeliğin 6., tüzel kişiler ise 7. maddesinde belirtilen belgeleri eklerler. Yönetmeliğin 6. maddesine göre gerçek kişilerden istenen belgeler aşağıdaki biçimdedir: 8

150 Spor Tesis İşletmelerinin Faaliyete Geçmesi Tesisin adı ve adresi ile uygulanacak spor dallarını belirtir dilekçe Tesis işletmecisinin T.C. kimlik numarası Tesis sahibi ya da vekâlet edecek olan tesis sorumlusunun açık adresi ile adli sicil beyanı Adres Beyanı Üç adet vesikalık fotoğraf Faaliyette bulunulacak her spor dalının çalıştırıcısına ait antrenör, masör veya diğer eğiticilerle yapılan bir yıllık sözleşmenin ilgili federasyon ya da il müdürlüğünden tasdikli sureti 9

151 Spor Tesis İşletmelerinin Faaliyete Geçmesi Tesisin onaylı 1/100 ölçekli planı. Belediyelerce verilecek işyeri açma izin belgesi, itfaiye raporu, illerde il sağlık müdürlüğü, ilçelerde ilçe sağlık müdürlüğü raporu ve mahallin güvenlik teşkilatından alınacak genel güvenlik ve asayiş açısından kolluk kuvveti görüşü. Faaliyette bulunulacak spor dalları federasyonlarınca düzenlenecek yeterlilik belgesi 10

152 Spor Tesis İşletmelerinin Faaliyete Geçmesi Yönetmeliğin 7. maddesine göre tüzel kişilerden istenen belgeler ise şunlardır: Kuruluşun, tesisin adı ve adresi ile uygulanacak spor dallarını belirtir dilekçe. Tesis sorumlusu ya da vekâlet edecek olan tesis amirinin açık adresi ve adli sicil beyanları. Faaliyette bulunulacak her spor dalının çalıştırıcısına ait antrenör, masör veya diğer eğiticilerle yapılan bir yıllık sözleşmenin ilgili federasyon ya da il müdürlüğünden tasdikli sureti. Tesisin tasdikli 1/100 ölçekli planı. Belediyelerce verilecek işyeri açma izin belgesi, itfaiye raporu, il sağlık müdürlüğü raporu ve kolluk kuvvetlerinden alınacak genel güvenlik ve asayiş açısından kolluk kuvveti görüşü 11

153 Spor Tesis İşletmelerinin Faaliyete Geçmesi Faaliyette bulunulacak spor dalları federasyonlarınca düzenlenecek yeterlilik belgesi Tesis açmak isteyen tüzel kişilerden; şirket ise unvanı ve ticaret sicil numarası, dernek tüzüğü ya da vakıf senedinin yayınlandığı gazetenin bir nüshası. Gerçek ve tüzel kişilerin gerekli belgeleri il müdürlüğüne vermelerinin ardından tesisin hizmete açılması için bir komisyon tarafından yerinde tetkik edilerek bir tutanak düzenlenir. Tesisin Yönetmelik hükümlerine uygun görülmesi halinde yeterlilik belgesi düzenlenerek valinin onayına sunulur. Valinin onayını müteakip açılacak tesisin özelliği ve ilin gelişmişlik düzeyi göz önüne alınarak; Genel Müdürlükçe tespit edilen tescil ücreti tesis sahibinden tahsil edilir. 12

154 Spor Tesis İşletmelerinin Faaliyete Geçmesi Birden fazla spor dalında faaliyette bulunmak için başvuran ve gerekli şartları yerine getirenler faaliyette bulunacağı her spor dalı için ilgili federasyonlardan ayrı ayrı yeterlilik belgesi alır ve her spor dalı için ayrı tescil ücreti öderler. Hazırlanan dosyalardan biri il emniyet müdürlüğüne, il müdürlüğüne, biri ilgili federasyona, birden fazla spor yapılan tesislerde ilgili federasyonlara, biri de tesiste kalacak şekilde dağıtımı yapılır. Bütün belgelerin tamamlanması ve açılış izninin verilmesinden sonra tesis faaliyete başlamış sayılır. 13

155 İŞ PLANI VE İŞ PLANI HAZIRLAMA Spor tesis işletmesi ile ilişkili bir iş fikrinin başarılı biçimde uygulamaya geçirilmesinde araştırma ve planlama çalışmaları oldukça önemlidir. Neyin, ne zaman, nasıl ve kim tarafından yapılacağının belirlenmesi uygulamada büyük fayda sağlar. İş planı, iş kurmadan önce bu sorulara cevap bulmak için gerekli araştırma ve planlama çalışmalarının yapılmasını sağlayan bir araçtır. İş planı, büyük ya da küçük bütün spor tesis işletmeleri tarafından kullanılabilir. 14

156 İş Planı ve İş Planı Hazırlama İş planı, girişimcinin kurulu ya da kurmayı düşündüğü iş ve işletmesi ile ilgili düşüncelerinin, hedeflerinin, planlarının yer aldığı bir dokümandır. Bu doküman, girişimciye iş kurma ve işletme sürecinde yol gösterici bir rehberdir. Bu anlamda iş planı; bir iş fırsatını açıklayan, hizmet edilecek pazarı betimleyen ve girişimci işletmenin nasıl yol almayı planladığını ayrıntılı bir şekilde gösteren belgedir. Detaylı bir iş planı genellikle 10 bölümden oluşmaktadır. 15

157 İş Planı ve İş Planı Hazırlama Giriş: Bankacılar, ortak sermayedarlar, yatırımcılar ve iş planını okuyan çoğu kişi, planın özelliklerini ve önemli bölümlerini gösteren bir giriş görmek isterler. Üç sayfadan uzun olmayacak böyle bir giriş, izlenecek tüm aşamalar hakkında genel bir fikir sağlayacaktır. Bu şekilde planın her bir bölümünün tanımlaması sağlanmış olacaktır. 16

158 İş Planı ve İş Planı Hazırlama İşletmenin Tanımı: Bu bölüm içerisinde öncelikle işletmenin ismi belirtilmelidir. Ardından faaliyet gösterilecek sektör analiz edilmeli ve planı etkileyebilecek endüstriyel gelişmelerden söz edilmelidir. Ayrıca kurulacak olan işletmenin rakipler ile rekabet edebilirliği ve gelecek potansiyeli bu bölüm içerisinde yer almalıdır. 17

159 İş Planı ve İş Planı Hazırlama Pazarlama Planı: Spor tesis işletmesinin üreteceği mal ve/ya da hizmetin pazarlanabilirlik özellikleri ve bunun nasıl gerçekleştirileceği pazarlama planının ayrıntılarını oluşturur. Bu bölümde girişimci, yatırımcılara pazarda var olan rekabet ortamı içerisinde başarılı olunabileceğini göstermelidir. 18

160 İş Planı ve İş Planı Hazırlama Üretim Planı: Bu bölüm işletmenin kuruluş yerinin tanımlanmasıyla başlar. Seçilen yer işgücü olanakları, ücret oranları, tüketicilere yakınlık ve toplum desteğinin sağlanması açısından uygun olmalıdır. Bunlara ek olarak vergi yükümlülükleri ve bankaların yerel girişimcilere sağladığı desteklere de değinilmelidir. Ayrıca bu bölüm içerisinde üretim maliyetleri, üretim ihtiyaçları ve taşıma maliyetleri ile ilgili veriler sunulmalıdır. 19

161 İş Planı ve İş Planı Hazırlama Yönetim Planı: Yatırımcılar, kilit varlıklar olarak gördükleri işin gerisindeki kişileri tanımakta ısrarlı davranırlar. Bu yüzden yönetim planı anahtar personelin görev ve sorumluluk alanlarını tanımlamalı, bilgi ve deneyimlerini ortaya koymalıdır. Bu bölümde yönetim kadrosunun özgeçmişleri ve eğer danışmanlık hizmeti alınacaksa danışmanların tanıtımı yer alır. 20

162 İş Planı ve İş Planı Hazırlama Finansal Plan: Finansal plan girişimcinin kısa, orta ve uzun dönemde parasal ihtiyacının belirlenmesi amacıyla oluşturulur. Bu bölüm içerisinde belirlenen bir dönem için ihtiyaç duyulan fonlar, nakit akışı, fon kaynaklarının nasıl bulunacağı ve nasıl kullanılacağı ayrıntılı biçimde yer alır. 21

163 İş Planı ve İş Planı Hazırlama Araştırma ve Geliştirme Bölümü: Yapılacak araştırma ve geliştirme faaliyetleri bu bölümde gösterilen maliyet ve zaman testlerine bağlı olarak ifade edilir. Yapılacak olan araştırma ve geliştirme çalışmaları ayrıntılı biçimde ele alınmalıdır. Ayrıca iş fikrini geciktirebilecek güçlükler de bu bölümde tartışılmalıdır. 22

164 İş Planı ve İş Planı Hazırlama Önemli Riskler Bölümü: Bu bölümde potansiyel riskler ifade edilir. Faaliyet gösterilen pazarda var olan riskler, tesis için gerekli mal ve hizmetlerin alınmasında karşılaşılan güçler ve olası rakipler bu bölüm içerisinde yer alacak risklerden bazılarıdır. 23

165 İş Planı ve İş Planı Hazırlama Zaman Tablosu Bölümü: Zaman tablosu bölümü, gerçekleştirilmesi düşünülen çeşitli faaliyetlerin sıralamasını vermektedir. Gerçekçi zaman aralıklarının planlanması ve bu zaman aralıklarında gerçekleştirilecek olayların ifade edilmesi büyük önem taşımaktadır. Zaman tablosu içerisindeki zaman aralıkları haftalık, aylık ya da üçer aylık olarak verilebilir. 24

166 İş Planı ve İş Planı Hazırlama Ekler: Planın bu son bölümü, olması zorunlu bir bölüm değildir. Ancak planın ana bölümlerinde verilmesi uygun olmayan ek belgeler sağlamaktadır. Diyagramlar, planlar, finansal veriler, finansal tablolar (tahmini bilânço, gelir tablosu ve nakit kış tablosu), yönetim takımının özgeçmişleri ve kaynaklar ile diğer bölümleri destekleyen materyaller bu bölümün örnekleridir. Bu bölüme konulacak materyaller, girişimcinin kendi kararına bağlıdır. Ancak bu bölüm destekleyici bilgilerle sınırlandırılmalıdır 25

167 SPOR TESİS İŞLETMECİLİĞİNDE YÖNETİM VE ORGANİZASYON Toplum yaşamı içerisinde örgütlü çabaların ortaya çıkmasıyla beraber yönetim sürecine ihtiyaç duyulmuş ve yönetimin önemi de örgütlü yaşamla birlikte artmıştır. İşletmelerde yönetim; mali, mekanik ve işgücünden meydana gelen kaynakların uygun biçimde sevk ve idare edilmesini içerir. Ortak amaçları gerçekleştirmek için işbirliği içerisinde olan insan kümelerinin eylemleri olarak tanımlayabileceğimiz yönetim süreci spor tesis işletmelerinin yaşamlarını devam ettirmelerinde hayati öneme sahiptir. 26

168 Spor Tesis İşletmeciliğinde Yönetim ve Organizasyon Spor tesis işletmelerinde yönetim, üretim unsurlarını verimli biçimde kullanarak başkaları aracılığıyla iş görme sürecidir ve belirli fonksiyonların bir bütün içerisinde düzenli işleyişi ile meydana gelir. 27

169 Spor Tesis İşletmeciliğinde Yönetim ve Organizasyon Spor tesis işletmelerinde yönetim süreci diğer işletmelerde olduğu gibi kısa ve uzun süreli çeşitli planların hazırlanması ile başlar. Bu hazırlığın ardından planlarda ifade edilen amaçlara ulaşmak için örgütsel bir yapı oluşturulur. Oluşturulan yapının işlemesine yönelik olarak çeşitli görevler belirlenir ve bu görevlere yetkili bireyler ve/ya da birimler atanır. Bu bireylerin ve/ya da birimlerin bir arada uyumlu şekilde çalışması sağlanarak planlarda belirtilen amaçlara ulaşılmaya çalışılır. Bu süreç içerisinde oluşturulması düşünülen ve gerçekleştirilen tüm faaliyetlerin hazırlanan planlara uygun yürüyüp yürümediği kontrol edilmelidir. 28

170 Spor Tesis İşletmeciliğinde Yönetim ve Organizasyon Tüm bunların ışığı altında; spor tesis işletmelerinde yönetim süreci planlama, organizasyon, insan kaynakları yönetimi, yöneltme, koordinasyon ve denetleme olarak altı temel fonksiyondan meydana gelmektedir. 29

171 SPOR TESİS İŞLETMELERİNDE YÖNETİM SÜRECİ Spor tesis işletmelerinde yönetim sürecini anlamanın en iyi yollarından biri, süreci meydana getiren temel fonksiyonların ele alınmasıdır. Ancak öncelikle misyon, vizyon, amaç ve hedef kavramlarının açıklanması yönetim sürecinin anlaşılmasına fayda sağlayacaktır. 30

172 SPOR TESİS İŞLETMELERİNDE YÖNETİM SÜRECİ Misyon, kelime anlamı itibariyle, bir kişi ya da topluluğun üstlendiği özel görevdir. Örgütsel bağlamda misyon, bir kurum ya da kuruluşun varoluş nedeni, ne yapmak ve hangi amaçla yapmak üzere kurulduğu, kendisini nasıl görmek istediği, kendisinden beklenen görev olarak tanımlanabilmektedir. Misyon, spor tesis işletmesinin niçin var olduğunu ve ne yapmak istediğini gösterir. Her spor tesis işletmesi yazılı olsun ya da olmasın bir misyona sahip olmalıdır. Misyon, herhangi bir işletmenin var oluş nedenidir ve stratejik amaçların nasıl gerçekleştirileceğini belirleyen çerçeveyi oluşturur. 31

173 Spor Tesis İşletmelerinde Yönetim Süreci Vizyon spor tesis işletmesinin gelecekte ulaşmayı planladığı hedefi tanımlar. Geliştirilen vizyonun üyelerin kolayca anlayabilecekleri kadar yalın, kendi rol, görev ve sorumluluklarına uygulayabilecekleri kadar işlevsel olması ve bütüncül bir anlayışla tanımlanması gerekir. 32

174 Spor Tesis İşletmelerinde Yönetim Süreci Türkiye Voleybol Federasyonu Lisesi Vizyon ve Misyonu VİZYON Atatürkçü düşünce sistemini davranış haline getirmiş, milli birlik, bağımsızlık ve manevi değerlerden ödün vermeyen ; Türk sporunu dünyada temsil edebilecek başarılı sporcular yetiştiren, alanı ile ilgili yüksek öğretim programlarına hazırlayan diğer kamu kurumları, spor kurumu ve kuruluşları ile işbirliği içerisinde çalışan, ideal fiziki gerçekliğine ulaşmış bir eğitim kurumu olabilmektir. MİSYON 33 Öğrencilerimizi; Çağımızın gelişen ve değişen ihtiyaçlarına cevap verebilecek, beden zihin, ahlak, ruh ve duygu bakımlarından dengeli ve sağlıklı şekilde gelişmiş bir kişiliğe ve karaktere, hür bilimsel düşünce gücüne ;geniş bir dünya görüşüne sahip, insan haklarına saygılı milli ve manevi değerlere önem veren, topluma karşı sorumluluk duyan; gelecekte kendilerini kabul ettirecek bilgi ve yetenekle donanmış olimpiyat felsefesini ve spor kültürünü kavramış, alanında ülkemizi uluslar arası düzeyde temsil yeteneği ve birikimleriyle donanmış kişiler olarak yetiştirmektir.

175 Spor Tesis İşletmelerinde Yönetim Süreci Amaç, bir işletmenin gelecekte ulaşmak istediği durumdur ve strateji oluşumuna temel teşkil etmektedir. Strateji ve misyon amaçların gerçekleştirilmesinde araç konumundadır. Amaçlar, işletmelerin erişmeye çalıştığı uzun dönemli genel sonuçlar olarak tanımlanabilir. 34

176 Spor Tesis İşletmelerinde Yönetim Süreci Hedefler ise amaçlara erişmek için gerekli olan kısa süreli aşama durumlarını oluşturur. Ayrıca hedefler daha açık ve ölçülebilir özellikler taşır. Amaçlar soyut olabilir fakat kesinlikle hedeflerin somut ve rakamsal olması gerekmektedir. Örneğin; her yıl yüz adet yeni üye kazanmak ya da her yıl yeni beş adet sınıfı hizmete sokmak gibi ifadeler bir fitness merkezi için hedef ifadeleri olarak ele alınabilir. 35

177 Spor Tesis İşletmelerinde Yönetim Süreci Spor tesis işletmelerinde misyon, vizyon, amaç ve hedefler tesiste gerçekleştirilen ve gerçekleştirilmesi düşünülen tüm fonksiyonlara ışık tutmaktadır. Yönetimde fonksiyon kavramlarıyla yöneticilerinin yerine getirdikleri görevler ifade edilmek istenir. 36

178 KAYNAK Katırcı, H. (Editör). (2012).Spor Tesisi İşletmesi ve Saha Malzeme Bilgisi. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları. Eskişehir. 37

179 Sporda Tesislerin Planlanması ve İşletmeciliği 5.Ders Yrd.Doç.Dr. Uğur ÖZER 1

180 Spor Tesis İşletmelerinde Yönetim Süreci Bir süreç olarak yönetim, yapılacak işleri belirleme ve planlama, organizasyon, yöneltme, koordinasyon ve denetim gibi faaliyet ya da ögelerden meydana gelir. Bu faaliyet ya da ögeler, her çeşit işte az ya da çok söz konusu olur. 2

181 Spor Tesis İşletmelerinde Yönetim Süreci Planlama, amaçların tanımlanması, politikaların saptanması, bunların gerçekleştirilmesinde izlenecek yöntem ve işlemlerin (stratejilerin) kararlaştırılmasıdır. En kısa anlatımla plan, bir amaca ulaşmak için izlenecek yolun önceden saptanmasıdır. 3

182 Spor Tesis İşletmelerinde Yönetim Süreci Organizasyon, bir kuruluşun amaçlarının gerçekleştirilmesi için gerekli olan yer, araç, gereç ve personelin sağlanması, bunların belirli bir sistem içerisinde bir araya getirilmesi ve kişiler ile birimler arasında görev ve yetki dağılımının yapılması olarak tanımlanmaktadır. 4

183 Spor Tesis İşletmelerinde Yönetim Süreci Uygulama, emir-kumanda, yürütme ya da yön verme gibi isimlerle de anılan yöneltme, eldeki kaynakları en uygun yoldan belirlenen amaçlara yöneltebilme güç ve çabasıdır. 5

184 Spor Tesis İşletmelerinde Yönetim Süreci Koordinasyon, yönetsel yapı içindeki çeşitli eylemlerin bütünleştirilmesi çabasıdır. Bir kurum ya da kuruluşun bir bütün olarak işlemesini kolaylaştıracak ve başarılı olmasını sağlayacak şekilde tüm faaliyetlerin uyumlu bir biçimde sürdürülmesi koordinasyon işlevi ile gerçekleşir. 6

185 Spor Tesis İşletmelerinde Yönetim Süreci Spor tesis işletmelerinde hazırlanan planlara bağlı olarak yürütülen işlerin gerektiği biçimde oluşturulup oluşturulmadığı denetleme fonksiyonu ile belirlenir. Denetim belirlenen amaçlara ulaşılıp ulaşılmadığının ya da ne derecede ulaşıldığının tespiti ve değerlendirmesidir. 7

186 Spor Tesislerinde İnsan Kaynakları Yönetimi Bir spor tesisinde organizasyon oluşturulduktan sonra, belirlenen birimlerde, belirlenen faaliyetlerin yerine getirilmesi için; işe uygun adayların toplanması, seçimi ve yerleştirilmesi, eğitilmesi, başarılarının değerlendirilmesi ve ücretlendirilmesi gibi bir dizi faaliyetlerin gerçekleştirilmesi gerekmektedir. 8

187 Spor Tesislerinde İnsan Kaynakları Yönetimi Yönetsel işlevler arasında önemli bir ayrıcalığa sahip olan insan kaynakları işlevi, organizasyonun sahip olduğu insan gücünün örgütsel amaçlara yönelik olarak etkili ve verimli bir şekilde çalıştırılması amacına hizmet etmektedir. 9

188 Spor Tesislerinde İnsan Kaynakları Yönetimi İnsan kaynakları yönetiminin örgüt genelinde rolü, çalışanların motivasyonunu ve verimini yükseltecek bir ortamın yaratılması ve bu ortamın korunup geliştirilmesi için gerekli politikaları ve teknik bilginin sağlanmasıdır. 10

189 Spor Tesislerinde İnsan Kaynakları Yönetimi Spor işletmelerinde kullanılabilecek temel insan kaynakları yönetimi konuları; spor tesislerinde iş alanları, spor tesislerinde işe alım süreci, spor tesislerinde performans değerleme ve spor tesislerinde insan kaynakları eğitimidir. 11

190 Spor Tesislerinde İnsan Kaynakları Yönetimi Spor Tesislerinde İş Alanları: Spor tesisleri ile ilişkili pek çok meslek bulunmaktadır. Bu durum her spor tesisi için aynı değildir. Spor tesisinin büyük ya da küçük olması ya da tesislerin amaçları arasındaki farklılıklar spor tesisleri ile ilişkili meslek gruplarını da etkilemektedir. Spor tesis işletmelerindeki iş alanları tesisin niteliğine göre farklılaşmaktadır. Küçük spor tesislerinde çalışanlar aynı anda farklı sorumlulukları üstlenebilirler. 12

191 Spor Tesislerinde İnsan Kaynakları Yönetimi Büyük spor tesis işletmelerinde yer alan iş alanları ise; tesis müdürü, gişe yöneticisi, güvenlikçiler, otopark görevlileri, tesis içi satış sorumluları, mimarlık ve mühendislik sorumluları, bakım onarım müdürü, skorboard görevlileri, ses ve görüntü uzmanları, halkla ilişkiler müdürü, soyunma odası görevlileri, çim sorumluları, temizlik görevlileri, müşteri ilişkileri müdürü, finansman ve insan kaynakları müdürleri, sponsorluk satışı sorumluları şeklinde sınıflandırılmaktadır. 13

192 Spor Tesislerinde İnsan Kaynakları Yönetimi Spor Tesislerinde İşe Alım Süreci: İşe alma süreci, üzerinde durulan işin gerektirdiği faaliyetlerin analiz edilmesiyle başlar (iş analizi). Bu faaliyetler daha sonra iş tanımlarında daha ayrıntılı bir şekilde açıklanır ve iş gerekleri belirlenir. 14

193 Spor Tesislerinde İnsan Kaynakları Yönetimi İş analizi: İyi bir personel seçimi için önce çalışanların yapacağı, işlerin belirlenmesi gerekmektedir. Bu amaçla ilk olarak çalışanlar tarafından tek tek ya da toplu olarak yerine getirilen işler ayrıntılı olarak incelenmelidir. İş analizi olarak adlandırılan bu süreç, bir işin özelliklerini, inceliklerini, gerekliliklerini ve çalışma koşullarını çeşitli yöntemlerle araştıran bilimsel bir çalışmadır. 15

194 Spor Tesislerinde İnsan Kaynakları Yönetimi İş analizinde: İşin gerekleri nelerdir? İş nasıl yapılır? İş ne zaman yapılır? İş nerede yapılır? İş neden yapılır? gibi sorulara yanıt aranır. 16

195 Spor Tesislerinde İnsan Kaynakları Yönetimi İş tanımı: İş tanımı ile, yapılacak işin organizasyon içindeki yeri ve önemi belirlenir ve işin kimliği ortaya çıkarılır. Ancak iş tanımı, işin kimliği dışında, işlerin ayrıntılı özelliklerini, diğer işlerle ilişkilerini ve onlardan ayrıldığı yönleri de belirlemektedir. İş tanımları personel seçiminde, personelin yönlendirilmesinde, eğitilmesinde ve performans değerlemesinde yararlı olacaktır. 17

196 Spor Tesislerinde İnsan Kaynakları Yönetimi İş gerekleri: İş analizinin bir diğer uzantısı da iş gerekleridir. İş gerekleri iş tanımlarından farklıdır. İş gerekleri belirli bir işi yerine getirmek için bireylerin sahip olması gereken yetenek ve becerilerdir. Yani iş gerekleri, çalışanda aranacak deneyimin, eğitimin, fiziksel ve zihinsel özelliklerin belirtildiği bir çalışmadır. 18

197 Spor Tesislerinde İnsan Kaynakları Yönetimi İş gerekleri çalışmasında çalışanların iş açısından dört özelliği tespit edilir: Fiziksel Özellikler: İşin gerçekleştirilmesi için gerekli olan bedensel şartlar. Zihinsel Özellikler: Planlama yeteneği, analitik düşünme, hafıza, konsantre olma vb. özellikler. Duygusal ve Sosyal Özellikler: Sosyal ilişkiye açıklık, çevresi ile iyi ilişki kurma, kendini dinletebilme gibi özellikler. Davranışsal Özellikler: Kişinin bilgisinin ne ölçüde davranışlarına yansıdığı. 19

198 Spor Tesislerinde İnsan Kaynakları Yönetimi Spor Tesislerinde Performans Değerleme: Performans değerleme çalışanların yeteneklerini, potansiyelini, iş ile ilgili davranışlarını ve niteliklerini, belirleyip, kıyaslamanın yanında organizasyonun birimlerinin de performansını ölçmeyi sağlayan araçtır. 20

199 Spor Tesislerinde İnsan Kaynakları Yönetimi Spor Tesislerinde İnsan Kaynakları Eğitimi: İnsan kaynakları yönetimi uygulamalarında eğitim çok önemli bir yer kaplamaktadır. Kalifiye eleman ihtiyacı her işletmede olduğu gibi spor işletmelerinin de en önemli gerekleri arasında yer almaktadır. Sistematik bir analiz yapmak için spor işletmelerinde de kullanılabilecek eğitim yöntemleri, iş başı ve iş dışı olarak iki şekilde gerçekleştirilebilir. 21

200 KAYNAK Katırcı, H. (Editör). (2012).Spor Tesisi İşletmesi ve Saha Malzeme Bilgisi. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları. Eskişehir. 22

201 Sporda Tesislerin Planlanması ve İşletmeciliği 6.Ders Yrd.Doç.Dr. Uğur ÖZER 1

202 SPOR TESİS İŞLETMELERİNDE PAZARLAMA Pazarlama terimi günümüzde oldukça yaygın, ancak farklı anlamlarda kullanılmaktadır. Bazıları için pazarlama, satış ile eş anlamlı olup, bir ürünü överek kapı kapı dolaşarak satış yapanları akla getirmektedir. Diğerleri reklamı ve reklam tasarlayan kuruluşların faaliyetlerini pazarlama olarak adlandırmaktadırlar.

203 SPOR TESİS İŞLETMELERİNDE PAZARLAMA Satış ve reklam kavramları, pazarlama yöntemleri arasında yer almalarına rağmen, konunun tam ve doğru anlaşılmasında yetersiz kalmaktadır. Çünkü pazarlama, bu kavramların belirttiğinden daha karmaşık ve kapsamlı bir süreç olup, günümüzde fiziki objelerin yanı sıra hizmet, olay, kişi, düşünce faaliyet, program ve organizasyonları da içine alan her türlü unsur için kullanılmaktadır.

204 SPOR TESİS İŞLETMELERİNDE PAZARLAMA Spor organizasyon ve kurumları pazarlama çabaları ve etkinlikleri sayesinde hedef kitlelerine mal ve hizmetlerini pazarlayabilirler. Bu bakımdan spor pazarlamasına ilişkin konuların iyi şekilde anlaşılması; pazarlama fonksiyonunun ne tür faaliyetleri kapsadığının iyi bilinmesi ile mümkündür.

205 SPOR TESİS İŞLETMELERİNDE PAZARLAMA Spor pazarlaması kavramının diğer pazarlama alanlarından farklılığı, bir ürün olarak sporun benzersiz özelliklere sahip olmasına dayanır. Önceleri standart ya da geleneksel pazarlama yöntemleri spor alanında uygulanmış ve çoğunlukla başarısız olmuştur. Spor ürününün ve tüketicisinin diğer alanlara göre farklı ve benzersiz oluşu, spor pazarlaması kavramını ortaya çıkarmıştır.

206 SPOR TESİS İŞLETMELERİNDE PAZARLAMA Spor pazarlaması, işletmenin amaçlarını gerçekleştirmesi ve tüketicilerin istek ve ihtiyaçlarının tatmin edilmesi amacıyla bir spor ürününün üretilmesi, fiyatlanması, dağıtılması ve tutundurulması için gerekli etkinliklerin düzenlenmesini ve uygulanmasını içeren bir süreçtir.

207 SPOR TESİS İŞLETMELERİNDE PAZARLAMA Sporda pazarlama faaliyetleri çeşitli öğelerden oluşan bir pazarlama sistemi içinde gerçekleşir. Bu sistemin işleyişinde, en genel halde, üç grup aktör rol almaktadır; bunlar üreticiler, tüketiciler ve aracılardır. 7

208 SPOR TESİS İŞLETMELERİNDE PAZARLAMA Üreticiler pazarlama sisteminin birinci öğesi olup, pazarın ihtiyacı olan mal ve hizmetleri üretim faktörlerini bir araya getirerek üreten veya ortaya çıkaran taraftır. Başlıca amacı ise kar etmektir. 8

209 SPOR TESİS İŞLETMELERİNDE PAZARLAMA 9 A-Spor Hizmeti Sunanlar Spor Merkezleri Spor Salonları (Fitness, aerobik, vücut, briç, bilardo vb) Spor/Yaz Okulları Spor Kulüpleri Spor sponsorları Sporla ilgili Basın, Yayın, İletişim firmaları Sağlık Merkezleri Kamu Spor Tesisleri

210 SPOR TESİS İŞLETMELERİNDE PAZARLAMA B-Spor Tesisleri İnşa Eden Müteahhitlik Firmaları Elektronik cihaz üretenler Aydınlatma ve Ses Sistemi üretenler İnşaat Firmaları Spor Tesisleri Yan İşler Müteahhitleri 10

211 SPOR TESİS İŞLETMELERİNDE PAZARLAMA C-Spor Malzemesi Üreticileri Spor Makineleri üreticileri Tekstil ve Spor Giysileri Üreticileri Spor Ayakkabısı Üreticileri Diğer Malzeme Üreticileri 11

212 SPOR TESİS İŞLETMELERİNDE PAZARLAMA Tüketiciler pazarlama sisteminin ikinci öğesi olup, çeşitli ihtiyaç, istek ve arzularını tatmin etmek amacıyla satın alma faaliyetlerinde bulunarak pazarlama sisteminde katılan taraf olarak tanımlanabilir. 12

213 SPOR TESİS İŞLETMELERİNDE PAZARLAMA Aracılar pazarlama sisteminin üçüncü öğesi olup, üreticilerle tüketiciler arasındaki bağlantının veya irtibatın sağlanmasına yardımcı olan toptancı, perakendeci, satıcı ve daha da genel bir ifadeyle pazarlamacılardan oluşmaktadır. 13

214 SPOR TESİS İŞLETMELERİNDE PAZARLAMA Spor pazarlaması, pazarlamanın spesifik özelliklerinin ve sürecinin spor ürünlerine ve sporla bağlantı kurularak sporla ilgili olmayan ürünlere uygulanmasıdır ve sporun doğrudan pazarlanmasını ve spor sayesinde pazarlamayı kapsamaktadır.

215 SPOR TESİS İŞLETMELERİNDE PAZARLAMA (Profesyonel ya da amatör olarak spora aktif katılım) Sporun Pazarlanması: Spor pazarlamasında üzerinde durulan ilk öge bizzat sporun kendisinin ya da spor ürünlerinin pazarlanmasına vurgu yapar. Spor ürünleri bu alandaki mal ve hizmetlerden meydana gelir. Tanımdaki bu nokta sporun bir tüketim ürünü olarak kullanılmasını ifade etmektedir.

216 SPOR TESİS İŞLETMELERİNDE PAZARLAMA Spor Sayesinde Pazarlama: Spor sayesinde pazarlama 1990 lı yıllarda gelişmeye başlamış ve günümüz pazarlarında stratejik önemini sürdürmeye devam etmektedir. Bu kavram, spor aracılığı ile veya sporu kullanarak, sporla doğrudan ilgili olmayan mal ve hizmetlerin pazarlanmasını anlatmaktadır.

217 SPOR TESİS İŞLETMELERİNDE PAZARLAMA Spor sayesinde pazarlama, sporun endüstriyel bir ürün olarak kullanımına işaret eder. Endüstriyel ürün kavramı, satmak ya da üretimde kullanmak amacıyla satın alınan mal ve hizmetleri ifade etmekte kullanılır. Sporla ilgili olmayan bir işletmenin ürünlerini satmak veya tanıtmak amacıyla sporu kullanması da endüstriyel pazarlamayı temsil eder.

218 SPOR TESİS İŞLETMELERİNDE PAZARLAMA Spor sayesinde pazarlamada iki tip strateji kullanılmaktadır. Bunlar; geleneksel stratejiler ve sponsorluk stratejileridir. İlki olan geleneksel stratejiler; sporla doğrudan ilişkisi olmayan bir firmanın, pazarlama stratejilerinin içerisine sporun dâhil edilmesini kapsar. Bu strateji pek çok marka tarafından yaygın bir biçimde kullanılmaktadır. Pek çok marka, sporun özgün ve rekabetçi doğasından yararlanarak reklamlarında sporu kullanmaktadır.

219 SPOR TESİS İŞLETMELERİNDE PAZARLAMA İkincisi olan sponsorluk stratejileri ise dört alt uygulama ya da stratejiyi kapsamaktadır. Bu alt stratejiler: geleneksel sponsorluk, yer/tesis isim hakları, lisanslama ve ünlü kullanımıdır. Geleneksel sponsorlukta bir markanın bir spor olgusunu (organizasyon, takım, sporcu) desteklemesi söz konusudur.

220 SPOR TESİS İŞLETMELERİNDE PAZARLAMA Sponsorluk, spor sayesinde pazarlamanın en büyük kısımlarından birini oluşturur. Tüm sponsorlukların yaklaşık yüzde 69 u spor alanında yapılmaktadır. Markalar farkındalık yaratmak, imaj geliştirmek ya da değiştirmek, satışları arttırmak, halkla bütünleşmek gibi amaçlar ile spora farklı düzeylerde sponsorluk yapar.

221 SPOR TESİS İŞLETMELERİNDE PAZARLAMA Spor Pazarlamasının Genel Etkileri; Spor pazarlamasını, sportif ürünlerin yanı sıra sporla ilgili olmayan ürünlerin satışını kapsayan bir süreç olarak görmek, Spor tüketicileri olan seyircilerin ve katılımcıların istek ve ihtiyaçlarını belirlemek için araştırma yapmak, Spor pazarlamasını bir değer sunmaya karşı bir değerin elde edildiği bir değişim süreci olarak görmek, Değer yaratmak,

222 SPOR TESİS İŞLETMELERİNDE PAZARLAMA Spor Pazarlamasının Genel Etkileri; Yapılan pazarlama araştırmaları sonucu ortaya çıkan ürünleri (mal, hizmet, fikir, kişi ve yer) üretmeye yönelik programlar geliştirmek, Spor ürününün nereye, ne zaman ve nasıl dağıtılacağına karar vermek, Talep, maliyet ve pazar koşulları gibi değişkenlere göre ürünü fiyatlandırmak Ürünün ilgi uyandırması ve satılması için tutundurmadan ya da tanıtımdan yararlanmak, Ürünü satmak, Tüketicilerin istek ve ihtiyaçlarını tatmin etmek, Satış sonrası hizmetleri sağlamak.

223 SPOR TESİS İŞLETMELERİNDE PAZARLAMA Pazarlama karması; ürün (product) fiyat (price), dağıtım-yer (place) ve tutundurma (promotion) olmak üzere dört elemandan oluşur. Pazarlama karması 4P olarak da bilinmektedir. Bunun nedeni ise; her bir elemanın İngilizce isimlerinin P harfi ile başlamasıdır. Hizmet özelliği taşıyan ürün veya endüstrilerde bu dört elemana insan (people), fiziksel olanaklar (physical evidence) ve süreç (process) olarak yeni üç karma elemanı daha ilave edilmekte ve toplam 7P den söz edilmektedir.

224 SPOR TESİS İŞLETMELERİNDE PAZARLAMA Ürün Ürün, tüketicilerin ya da kullanıcılarının istek ve ihtiyaçlarını karşılama özelliği taşıyan her türlü mal, hizmet, fikir, kişi ve yeri kapsar. Ürün dendiği zaman akla somut ve soyut tüm yararları ortaya koyan ögeler gelmektedir. Ürün çok geniş anlamlara sahip olup spor pazarlamasında pek çok şeyi kapsamaktadır. Bu anlamda bir sporcu, takım, organizasyon, federasyon, etkinlik, hizmet, stadyum ürün olarak değerlendirilir. Pazarlamaya konu olan sporla ilgili her şey ürün olarak düşünülür. Önemli olan, bu ürünlerin istek ve ihtiyacı tatmin edici ya da deneyim yaşatıcı özellik taşımasıdır.

225 SPOR TESİS İŞLETMELERİNDE PAZARLAMA Fiyat Fiyat, bir ürün için tespit edilen değeri ifade etmektedir. Değer dendiği zaman ilk anlaşılan parasal karşılıktır ancak değer her zaman parasal nitelikte olmak durumunda değildir. Müsabaka için zaman ve emek harcama veya bir spor etkinliği sayesinde duygusal deneyim yaşama da değer ile ilişkilendirilir. Spor tüketicileri para, zaman ve emek harcamaları karşılığında somut ya da soyut yararlar elde ederler.

226 SPOR TESİS İŞLETMELERİNDE PAZARLAMA Dağıtım-Yer Genel anlamda dağıtım, ürünlerin üretildiği yerden tüketildiği yere ulaştırılmasını sağlayan faaliyetlere işaret eder. Geleneksel pazarlamada ürün bir yerde üretilir ve üretilen bu ürünler taşıma araçları ile tüketicilerin olduğu yerlere ulaştırılır. Ancak öyle ürünler vardır ki bunların taşınması ya da tüketicilere ulaştırılması mümkün değildir. Bu tür ürünler hizmetler veya soyut ögelerdir. Pek çok spor ürünü de hizmet niteliği taşır ya da soyut özeliktedir. Bu tür ürünler üretildiği yerden ve üreten kişiden ayrılmadığı için icra edildiği yerde tüketilir.

227 SPOR TESİS İŞLETMELERİNDE PAZARLAMA Tutundurma Pazarlama karma elemanlarından bir diğeri olan tutundurma; ürün tanıtımı için kurumun tüketici ile iletişim kurmasını ortaya koyar. Tutundurma, ikna edici iletişime dayanıp dört elemandan oluşur. Bunlar: reklam, kişisel satış, halkla ilişkiler ve satış tutundurmadır. Reklam, bedeli ödenmek suretiyle ve farklı mecralar (örneğin, televizyon, radyo, İnternet gibi) aracılığı ile bir mesajın tüketiciye ulaştırılması ile ortaya çıkan bir iletişim uygulamasıdır.

228 SPOR TESİS İŞLETMELERİNDE PAZARLAMA Kişisel satış, hedef kitle ile karşılıklı iletişim ve anlık tepki alınmasına dayanan yöntemi ifade eder. Halkla ilişkiler, işletmelerin hedef kitlesi ve çevresi ile karşılıklı anlayış geliştirmek, onların desteğini elde etmek ve bunu devam ettirmek için yaptığı faaliyetlerdir. Satış tutundurma ise tüketici ve aracılara yönelik olarak satışları artırmada kullanılan vitrin düzenleme, çekiliş, yarışma ve kupon verme benzeri çalışmaları kapsar.

229 SPOR TESİS İŞLETMELERİNDE PAZARLAMA Spor pazarlamasında ürünler büyük oranda hizmet niteliğinde değerlendirilebilmektedir. Bu anlamda, spor pazarlaması ile ilgili uluslararası düzeyde yayımlanmış pek çok yeni kaynakta geleneksel pazarlama karma elemanlarına (4P) genişletilmiş karma elemanları ya da hizmet değişkenleri olarak ifade edilen insan, fiziksel olanaklar ve süreç (3P) ilave edilmiştir.

230 SPOR TESİS İŞLETMELERİNDE PAZARLAMA İnsan Sporun icra edilmesinde ya da seyirsel olarak tüketilmesinde insan olgusu son derece büyük önem taşır. İnsan olgusu performansı yerine getiren kişiler olarak ele alındığında, çoğu zaman ürünün önemli bir parçasını teşkil eder. Spor ürünü için sporu icra eden sporcular dışında ürünü tüketen taraftarlar da insan ögesi içinde yer alır. Pazarlama karması elemanlarından biri olan insan olgusu; ürünün bizzat kendisinden sorumlu olan sporcu, antrenör, yardımcı personel, hizmet personeli gibi elemanları kapsadığı gibi, aynı zamanda ürünü tüketen ve aralarında etkileşim olan seyircileri veya taraftarları da kapsamaktadır.

231 SPOR TESİS İŞLETMELERİNDE PAZARLAMA Fiziksel Olanaklar Soyut ya da hizmet nitelikli pek çok ürün spor işletmeleri veya organizasyonları tarafından oluşturulan fiziksel ortamlarda seyircilere ulaştırılır. Spor ürününün maddi olmayan özellikleri nedeniyle, seyircilerin ürünü satın almadan önce, tüketim esnasında ve sonrasındaki tatmin düzeyleri fiziksel ortam ve somut ögelerden etkilenir. Fiziksel olanaklar hizmet niteliğindeki ürünün somut ve görülen kısımlarını içerir ve tüketicilerin memnuniyet düzeyini belirlemekte oldukça önemlidir.

232 SPOR TESİS İŞLETMELERİNDE PAZARLAMA Süreç Süreç, ürünün ulaştırılmasını sağlayan prosedürler, işlemler, mekanizmalar, faaliyet akışı ve operasyonel sistemleri kapsar. Hizmet niteliğindeki sportif müsabakalar somut sonuçlarından çok, yerine getirilme biçimleri açısından tanımlanır. Spor ürününün satın alınma sürecinde ilişkide bulunulan insanlar veya mekanizmalar elde edilen tatmini etkilemektedir. Süreç; spor ürününün satın alınma öncesini, ürünün tüketilme esnasını ve tüketilme sonrasındaki adımları kapsar.

233 KAYNAK Ekenci, G., İmamoğlu, A.F. (2002). Spor İşletmeciliği. Nobel Yayın Dağıtım. Ankara. Öztürk, S.A. (Editör) (2012). Spor Pazarlaması. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları. Eskişehir. Katırcı, H. (Editör). (2012).Spor Tesisi İşletmesi ve Saha Malzeme Bilgisi. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları. Eskişehir. 33

234 Sporda Tesislerin Planlanması ve İşletmeciliği 7.Ders Yrd.Doç.Dr. Uğur ÖZER 1

235 SPOR TESİS İŞLETMELERİNDE PLANLAMA Planlama, varılması tasarlanan hedeflerin belirlenmesi ve bu hedeflere giden yol, yöntem ve araçların önceden seçilmesi olarak tanımlanır. En kısa anlatımla plan, bir amaca ulaşmak için izlenecek yolun önceden saptanmasıdır. 2

236 SPOR TESİS İŞLETMELERİNDE PLANLAMA Planlama, geleceğe bakma ve olası seçenekleri saptama süreci yani geleceği düşünmedir. Planlama süreci içerisinde neyin, neden, nasıl, nerede ve ne zaman yapılacağına karar verilirken, bütün bu çalışmalardan kimlerin sorumlu olacağı belirlenir. 3

237 Spor Tesis İşletmelerinde Planlama Yönetim süreci, örgütsel faaliyetleri önceden tanımlanmış ve kararlaştırılmış amaçlara yönelten planlama işlevi ile başlamaktadır. 4

238 Spor Tesis İşletmelerinde Planlama Ne yapılacağına, nasıl yapılacağına, ne zaman yapılacağına ve bunları kimin yapacağına karar vermek olan planlama; bulunulan yer ile varılmak istenen yer arasındaki bir köprü kurmak olarak tanımlanabilmektedir. Planlama sürecinin çeşitli özellikleri bulunmaktadır. 5

239 Spor Tesis İşletmelerinde Planlama Planlama, kaynakların verimli bir biçimde kullanılmasını sağlamaktadır. Varoluşu gereği örgüt, beşeri ve fiziksel kaynaklarını verimli bir şekilde kullanılması gereken bir sistemdir. Planlama süreci, örgütsel kaynakların maksimum verim elde edilebilecek şekilde kullanımına hizmet etmektedir. 6

240 Spor Tesis İşletmelerinde Planlama Planlama, bir seçim ve tercih sürecidir. Planlama sürecinde seçim ve tercih; amaç ve hedefler, araçlar, kişiler, zaman, yer, yöntem gibi pek çok unsur ile de yakından ilgilidir. Söz konusu unsurlar arasından, örgütsel amaçların gerçekleştirilmesine en uygun olanının seçilmesi gerekmektedir. 7

241 Spor Tesis İşletmelerinde Planlama Planlama, bir karar sürecidir. Planlama sürecinde elde edilen verilerin değerlendirilmesi ile, çeşitli seçenekler - alternatifler ortaya çıkmaktadır. Bu seçenekler arasında tercih yapma ve örgüt için en yararlı olanı seçme gerekliliği, karar verme niteliği taşır. 8

242 Spor Tesis İşletmelerinde Planlama Planlama, geleceğe dönüktür. Yapılması sırasında geçen zaman ve uygulamaya konulması ile ilgili zaman, planlamanın gelecekle ilişkili olmasını sağlamaktadır. 9

243 Spor Tesis İşletmelerinde Planlama Planlama, kapsamlı ve sürekli bir faaliyettir. Planlama faaliyeti, tüm örgütü ve tüm hiyerarşik basamakları kapsayan bir niteliğe sahiptir. Üst yönetim stratejik planlardan, orta kademe yönetim taktik planlardan, alt kademe yönetimi ise operasyonel planlardan sorumludur. Örgütsel yaşam döngüsünün sürekliliği, planlamanın kapsamlı ve sürekli bir faaliyet olması sonucunu doğurmaktadır. 10

244 Spor Tesis İşletmelerinde Planlama Planlama, esnek ve dinamik bir süreçtir. İyi bir plan, içinde bulunulan koşulların gereği yerine getirebilecek bir yapıya ve esnekliğe sahip olmalıdır. Bu nedenle planlama süreci, olası değişimlere uyarlanabilecek bir özelliğe sahip olmalıdır. 11

245 12 Spor Tesis İşletmelerinde Planlama

246 Spor Tesis İşletmelerinde Planlama Tek kullanımlı planlar spor tesis işletmelerinde bir kez kullanılmak için hazırlan planlardır. Bu planların bir kez kullanılmasının temel nedeni değişen koşullardır. Programlar, spor tesis işletmelerinde belirli bir amaç doğrultusunda yapılması gereken temel uygulamaları, bu uygulamalardan sorumlu olan birey ya da birimleri ve uygulama dizisini gösteren planlardır. 13

247 Spor Tesis İşletmelerinde Planlama Bütçeler, spor tesis işletmelerinde gelecek dönemde ulaşılmak istenen amaçları rakamlarla belirleyen planlardır. Bu planlar ile işletmenin finansal kaynaklarının nasıl kullanılacağı planlanır. 14

248 Spor Tesis İşletmelerinde Planlama Projeler, genellikle araştırmaya dayalı olarak hazırlanan özel nitelikli planlardır. Spor tesis işletmelerinde projeler bağımsız bir plan olarak ya da bir programın parçası olarak hazırlanır. 15

249 Spor Tesis İşletmelerinde Planlama Sürekli planlar, spor tesis işletmelerinde sürekliliği ve düzeni sağlamak amacıyla oluşturulurlar. Politikalar, spor tesis işletmelerinde alınacak kararların bağlı olacağı sınırları belirleyen ve karar alma sürecinde yol gösteren genel ifadelerdir. Tesisteki etkinliklerin üretiminden pazarlanmasına kadar birçok konuda belirli politikalar oluşturulmalı ve bu politikalar doğrultusunda kararlar alınmalıdır. 16

250 Spor Tesis İşletmelerinde Planlama Prosedürler, spor tesis işletmelerinde bir amaca ulaşmak için izlenecek yol ve yöntemleri içeren belgelerdir. Özellikle tesis içerisinde sıklıkla tekrarlanan olaylarla ilgili prosedürlerin hazırlanması, uygulamaya yönelik faydalar sağlamaktadır. Örneğin bir yüzme havuzunda üyelik sürecinin nasıl gelişeceği, etkinlik alanlarının nasıl kullanılacağı ya da eğitmenlerin hangi ölçütlere bağlı olarak işe alınacağı gibi konularla ilgili prosedürler hazırlanabilir. 17

251 Spor Tesis İşletmelerinde Planlama Kurallar, politikalar gibi işletme içerisinde oluşturulan davranışları etkilemektedir. Ancak kurallar politikalara göre daha dar kapsamlı ifadelerden oluşmaktadır. Bir fitness merkezinde araç gereçlerin nasıl kullanacağı ile ilgili kesin ifadeleri içeren bir belge kurallara örnek olarak verilebilir. 18

252 Spor Tesis İşletmelerinde Planlama Planlar kapsadıkları süreye göre kısa dönemli, orta dönemli ve uzun dönemli olmak üzere üç parçaya ayrılmaktadır. Kısa süreli planlar, çoğunlukla 1 yıldan daha az bir süreyi kapsamaktadır. Bunlar uzun ve orta süreli planlarda öngörülen hedeflere uygun olarak hazırlanırlar. Bu tür planlar özellikle uzun süreli planlarda görülen eksiklik ve boşlukların giderilmesinde faydalı olmaktadır. 19

253 Spor Tesis İşletmelerinde Planlama Orta süreli planlarda süre 1-5 yıl arasındadır. Bu planlar kısa süreli planlarda olduğu gibi uzun süreli planlar çerçevesinde uygulamaya dönük olarak hazırlanmaktadır. Genellikle beş yıllık süreler için hazırlanan orta süreli planlar, kısa süreli planlara oranla daha az kesinlik taşımaktadırlar. 20

254 Spor Tesis İşletmelerinde Planlama Uzun süreli planlar ise, 5 yıldan daha fazla bir süreyi kapsayacak biçimde oluşturulmalıdır. Uzun süreli planlar yapı, strateji ve miktarlar (bütçe, personel, vb.) sabit olduğunda spor yöneticilerine kısa süreli planlara nazaran daha fazla hareket kabiliyeti ve esneklik sağlamaktadır 21

255 Spor Tesis İşletmelerinde Planlama Spor tesis işletmelerinde planlama süreci amaç ya da amaçların belirlenmesi ile başlar. Amaç ve hedefleri belli olmayan bir işletme, rotası olmayan gemiye benzer. Rotası olmayan bir geminin açık denizde savrulup durması misali, işletme de günlük kararlara mahkûm bir şekilde savrulup duracaktır. 22

256 Spor Tesis İşletmelerinde Planlama İşletmelerde başarının ilk adımı, ne yapılmak istendiğinin bilinmesinden geçer. Amaçların oluşturulmasının ardından bu amaçlara ulaşmayı kolaylaştıracak ya da zorlaştıracak faktörlerin belirlenmesi gerekir. Amaçlara ulaşmayı etkileyecek işletme içi ve dışı faktörler belirlenerek, uygulanabilecek alternatifler sıralanarak bir değerlendirme yapılır. Bu değerlendirmenin ardından işletmenin koşullarına uyan en iyi alternatif seçilerek uygulamaya geçilir. 23

257 Spor Tesis İşletmelerinde Planlama Süreci 24