Yönetim Bilişim Sistemleri DİJİTAL İŞLETMEYİ YÖNETME, 12. BASIMDAN ÇEVİRİ. Bölüm 7. TELEKOMÜNİKASYON, internet VE KABLOSUZ TEKNOLOJİ

Transkript

1 DİJİTAL İŞLETMEYİ YÖNETME, 12. BASIMDAN ÇEVİRİ Bölüm 7 TELEKOMÜNİKASYON, internet VE

2 Öğrenme Hedefleri Telekomünikasyonun, ağların ve anahtar ağ oluşturma teknolojilerinin en temel bileşenleri nelerdir? Telekomünikasyon için ana iletim ortamları ve ağ türleri nelerdir? İnternet ve internet teknolojisi nasıl çalışır? Bunlar iletişimi ve e-ticareti nasıl destekler? Kablosuz ağlar, iletişim ve internet erişimi için gerekli temel teknolojiler ve standartlar nelerdir? Radyo frekanslı tanımlama (RFID) ve kablosuz algılayıcı ağlar işletmeler için neden değerlidir? 2

3 Problem: Gemi inşa alanının çok büyük olması ve karmaşık olmasından gerçek zamanda envanterin izlenememesi etkinliği sınırlanmaktadır Çözüm: Radyo algılayıcılar, notebooklar, mobil araçlar ve Web kameraları kullanarak KT Corp. tarafından kurulan yüksek hızlı kablosuz ağ Görülenler: Çağdaş ağ teknolojisi tarafından sunulan güçlü olanaklar ve çözümler Envanteri izlemede radyo sensor teknolojilerinin kullanımı 3 Hyundai Heavy Industries in Kablosuz Bir Tersane Ağı Kurması

4 Ağ iletişimi ve iletişim eğilimleri Yakınsama: Telefon ve bilgisayar ağları internet standartlarını kullanarak tek bir dijital ağa dönüşmektedir Kablolu yayın işletmeleri ses aktarımı hizmeti vermeye başlamışlardır Geniş bant: Günümüz İş Dünyasında Telekomünikasyon ve Ağ Oluşumları ABD internet kullanıcılarının % 60 ının geniş bant erişimi vardır Kablosuz geniş bant: Ses ve veri iletişimi, internet erişimi gibi artan oranda geniş bant kablosuz platformlar üzerinden gerçekleşmektedir 4

5 Günümüz İş Dünyasında Telekomünikasyon ve Ağ Oluşumları Bir bilgisayar ağı nedir? İki veya daha fazla birbirine bağlı bilgisayar Basit bir ağın temel bileşenleri İstemci bilgisayar Sunucu bilgisayar Ağ arabirimleri (ağ arabirim kartı AK) Bağlantı ortamı Ağ işletim sistemi Göbek (hub) veya anahtar Yönlendirici Farklı ağlara veri paketlerini yönlendiren bir iletişim işlemcisidir. Bunun yanı sıra gönderilen verinin doğru adrese gittiğini de garanti altına almaktadır 5

6 Günümüz İş Dünyasında Telekomünikasyon ve Ağ Oluşumları YALIN BİR BİLGİSAYAR AĞININ BİLEŞENLERİ Şekil 7-1 Burada temsil edilen son derece yalın bir bilgisayar ağıdır. Ağ bilgisayarlardan, bir sunucu bilgisayar üzerinde çalışan ağ işletim sisteminden, cihazları bağlayan kablolardan, ağ kartlarından, anahtarlardan ve bir yönlendiriciden meydana gelmektedir. 6

7 Büyük işletmelerdeki ağlar Bir işletme için ağ altyapısı çok sayıdaki küçük yerel ağlardan meydana gelir Bir dizi güçlü sunucu Web site Kurumsal intranet, extranet Arka plan sistemleri Mobil yerel ağlar Görüntülü konferans sistemleri Telefon ağı Günümüz İş Dünyasında Telekomünikasyon ve Ağ Oluşumları Kablosuz cep telefonları 7

8 Günümüz İş Dünyasında Telekomünikasyon ve Ağ Oluşumları İŞLETME AĞ ALTYAPISI Günümüzün işletme ağ altyapısı kamusal telefon ağından internete; çalışma gruplarını, bölümleri ve ofis katlarını birbirine bağlayan bütünleşik yerel ağlara kadar pek çok farklı ağın birleşimidir. ŞEKİL 7-2 8

9 Günümüz İş Dünyasında Telekomünikasyon ve Ağ Oluşumları Anahtar dijital ağ teknolojileri 9 İstemci/Sunucu bilgi işlem modeli Dağıtılmış bir bilgi işlem modeli İstemciler ağ aracı ile birbirine bağlıdır ve ağ sunucu bir bilgisayar tarafından kontrol edilir Sunucu ağ iletişimin kurallarını koyar ve her istemciye bir adres sağlar böylelikle de diğerleri onu ağ üzerinde bulabilirler İstemci/Sunucu bilgi işlem modeli yerini merkezi ana bilgisayar bilgi işlem modeline bırakmıştır İnternet: En büyük istemci/sunucu bilgi işlem modeli uygulamasıdır

10 Günümüz İş Dünyasında Telekomünikasyon ve Ağ Oluşumları Anahtar dijital ağ teknolojileri (devam) Paket anahtarlama Dijital mesajların paket denilen parçalara ayrılması, mevcut iletişim yolları üzerinden paketlerin gönderilmesi ve paketlerin hedefe ulaştığında yeniden birleştirilmesi yöntemidir Önceden çevrim anahtarlamalı ağlarda, noktadan noktaya tam bir çevrim kurulur ve iletişim bunun üzerinden yapılırdı Paket anahtarlama, bir ağın iletişim kapasitesinin çok daha verimli kullanılmasını sağlar 10

11 Günümüz İş Dünyasında Telekomünikasyon ve Ağ Oluşumları PAKET ANAHTARLAMALI AĞLAR ve PAKET İLETİŞİMİ ŞEKİL Veriler küçük paketlerde gruplanır ve bunların her biri farklı iletişim kanalları üzerinden iletilir. Varış noktasında ise paketler tekrar bir araya getirilir.

12 Günümüz İş Dünyasında Telekomünikasyon ve Ağ Oluşumları Anahtar ağ teknolojileri (devam) TCP/IP ve bağlanılırlık Bilgisayarlar arasındaki bağlantı protokollerle sağlanır Protokol: Ağdaki iki nokta arasındaki bilgi iletimini idare eden kurallar ve usuller kümesi İletim Kontrol Protokolü/İnternet Protokolü (TCP/IP) İnternet için dünya genelinde tek bir ortak standart Savunma Bakanlığının TCP/IP için dört katmanlı başvuru modeli Dört katman 1. Uygulama katmanı 2. İletim katmanı 3. İnternet katmanı 4. Ağ arayüz katmanı 12

13 Günümüz İş Dünyasında Telekomünikasyon ve Ağ Oluşumları İLETİŞİM KONTROL PROTOKOLÜ/ İNTERNET PROTOKOLÜ (TCP/IP) BAŞVURU MODELİ Bu şekil iletişim için dört katmanlı TCP/IP başvuru modelini göstermektedir. ŞEKİL

14 Sinyaller: dijital ve analog Modem: Dijital sinyali anolog veya analog sinyali dijitale dönüştürür Ağ türleri 14 İletişim Ağları Yerel ağlar (LANs) Kampus ağ (CANs) Eşler arası (peer-to-peer) Topoloji: yıldız, doğrusal, halka Metropol ve Geniş ağlar Geniş ağlar(wans) Metropol ağlar (MANs)

15 İletişim Ağları BİR MODEMİN İŞLEVLERİ ŞEKİL 7-5 Bir modem dijital sinyalleri analog biçime (veya tam tersi) dönüştüren bir aygıttır. Böylece bilgisayarlar telefon veya kablolu yayın ağları gibi analog ağlar üzerinden veri aktarabilirler. 15

16 İletişim Ağları AĞ TOPOLOJİLERİ Üç temel ağ topolojisi Yıldız, doğrusal ve halka ağ topolojileridir. ŞEKİL

17 Fiziksel iletim ortamı İki damarlı kablo Eş eksenli kablo Yönetim Bilişim Sistemleri Günümüz İş Dünyasında Telekomünikasyon ve Ağ Oluşumları Fiber optik ve optik ağlar Kablosuz iletim ortamı ve araçları Mikrodalga Uydular Cep telefonları İletim hızı (hertz, band genişliği) 17

18 İletişim Ağları BP NİN UYDU İLETİM SİSTEMİ ŞEKİL 7-7 İletişim uyduları BP ye, petrol tarama gemileri ile ABD deki araştırma merkezi arasındaki sismik verilerin aktarımı için yardımcı olmaktadır. 18

19 İnternet nedir? Yönetim Bilişim Sistemleri İnternet adresleri ve mimarisi Alan adı sistemi Hiyerarşik yapı Üst seviye alanlar Küresel İnternet İnternet mimarisi ve yönetişim Resmi bir yönetim yok:internet Mimari Kurulu, İnternet Tahsisli Sayılar ve İsimler Kurulu, Dünya Çapında Web Birliği İnternetin geleceği: IPv6 and Internet2 19

20 Küresel İnternet ALAN ADI SİSTEMİ Alan Adı Sistemi bir kök alan, üst seviye alanlar, ikinci seviye alanlar ve üçüncü seviyede anasistem bilgisayarın bulunduğu hiyerarşik bir sistemdir. ŞEKİL

21 Küresel İnternet İNTERNET AĞ MİMARİSİ İnternet omurgası bölgesel ağlara bağlanır. Bölgesel ağlar da internet servis sağlayıcılara, büyük işletmelere ve kamu kurumlarına erişim sağlar. Ağ erişim noktaları (AEN ler) ve metropol bağlantı noktaları (MBN) omurgayla bölgesel ve yerel ağların kesiştiği noktalardaki göbeklerdir. Ayrıca omurga sahibi işletmeler AEN ler ve MBN ler sayısında birinden diğerine bağlanabilmektedir. ŞEKİL

22 Küresel İnternet AĞ TARAFSIZLIĞI ÜZERİNE SAVAŞ Etkileşimli Oturumu okuyunuz ve aşağıdaki soruları tartışınız Ağ tarafsızlığı nedir? Niçin internet şu ana kadar ağ tarafsızlığı altında işletilmiştir? Kimler ağ tarafsızlığından yanadır? Kimler karşısındadır? Neden? Eğer internet kademeli hizmet modeline geçerse, bireysel kullanıcılar, işletmeler ve devlet bundan nasıl etkilenir? Siz ağ tarafsızlığını zorlayan kanuni düzenlemelerden yana mısınız? Neden? 22

23 İnternet hizmetleri Yönetim Bilişim Sistemleri Sohbet ve anında mesajlaşma Haber grupları Telnet Dosya Aktarım Protokolü (FTP) Dünya Çapında Web IP üzerinden ses iletimi (VoIP) Sanal Özel Ağlar (VPN) Küresel İnternet 23

24 Küresel İnternet İNTERNETTE İSTEMCİ/SUNUCU BİLGİ İŞLEM MODELİ ŞEKİL Web sunucuyla işleyen müşteri bilgisayarları ve başka yazılımlar internet aracılığıyla sunucular üzerinde hizmetlerin dizilişine erişilebilir. Bu hizmetler tek bir sunucu ya da çoklu uzman sunucu üzerinden tümüyle yürütülebilir.

25 Küresel İnternet IP ÜZERİNDEN SES İLETİMİ NASIL ÇALIŞIR ŞEKİL Bir VoIP telefon görüşmesi ses mesajını dijitalleştirir ve veri paketlerine parçalar. Böylece varış noktasında bir araya getirilmeden önce her bir paket farklı rota üzerinde yol alabilir. Ağ geçidi (gateway) olarak da adlandırılan arayana en yakın bir işlemci paketleri düzgün bir sıralamaya koyar ve bunları alıcının telefon numarasına veya alıcı bilgisayarın IP adresine yönlendirir.

26 Küresel İnternet İNTERNETİ KULLANAN BİR SANAL ÖZEL AĞ (VPN) Bu VPN, internet üzerinde güvenli tünel bağlantısını kullanarak birbirine bağlanmış bilgisayarın özel ağıdır. Genel internette taşınan veriyi şifreleyerek ve bunları İnternet Protokolü (IP) içine yerleştirerek korur. Bunu da içeriğini saklamak için bir ağ mesajına eklediklerinde, örgütler genel internette yol alan özel bir bağlantı oluştururlar. ŞEKİL

27 Küresel İnternet ÇALIŞANLARIN AĞLARDA İZLENMESİ: ETİK DIŞI MI YOKSA İYİ BİR İŞ Mİ? Etkileşimli Oturumu okuyunuz ve aşağıdaki soruları tartışınız Yöneticiler, çalışan e-posta ve internet kullanımını izlemeli midir? Neden? Bir işletme için etkili bir e-posta ve Web kullanım politikası belirleyiniz. Yöneticiler çalışanları Web davranışlarının izlendiğine dair bilgilendirmeli midir? Veya yöneticiler gizlice mi izlemelidir? Neden? 27

28 WEB 28 Yönetim Bilişim Sistemleri Küresel İnternet HTML (Bağlantılı Metin İşaretleme Dili): Web deki dil belgelerini biçimlendirir Bağlantılı Metin Aktarım Protokolü (HTTP): Web teki sayfaların aktarımı için kullanılan iletişim standardı Örnek Kaynak Arabulucu(URLs): Web sayflarına göstermek için kullanılacak protokolü tanımlar E.g. Web Sunucuları Web sayfalarının yerini belirleyen ve onları yöneten yazılımdır

29 WEB (devam) Arama motorları Yönetim Bilişim Sistemleri Web arama motorları 1990 ların başlarında nispeten basit yazılım programları olarak ortaya çıkarılmıştır Bugün, arama motorları en hızlı büyüyen pazarlama ve reklamcılık yöntemi olan arama motoru pazarlama için esas olmaktadır Alışveriş Robotları Küresel İnternet Zeki ajan yazılımlarını internette alışveriş bilgisini aramak için kullanırlar 29

30 Küresel İnternet GOOGLE NASIL ÇALIŞIR Google arama motoru sürekli Web te dolanır, her sayfanın içeriğini dizinler, onun popülerliğini hesaplar ve sayfaları depolar ki sayfayı görmek isteyen kullanıcıların isteklerine hızla cevap verebilsin. Tüm süreç yaklaşık bir saniye içerisinde tamamlanır. ŞEKİL

31 Küresel İnternet EN POPÜLER ABD ARAMA MOTORLARI ŞEKİL 7-14 Google Web teki en popüler arama motorudur. Tüm Web aramalarının yüzde 72 sini yönetmektedir. 31

32 Web Yönetim Bilişim Sistemleri Küresel İnternet Dört açıklayıcı özellik 1. Etkileşimlilik 2. Gerçek zamanlı kullanıcı kontrolü 3. Sosyal katılım 4. Kullanıcı tarafından üretilmiş içerik Bunun arkasındaki teknoloji ve hizmetler Bulut bilgi işlem Bloglar/Zengin site içeriği veya gerçekten basit dağıtım (RSS: Rich Site Summary or Really Simple Syndication)) Mashups ve widgets Wikiler Sosyal ağlar

33 Küresel İnternet Web 3.0 Semantik Web Mevcut Web in üzerine bir de anlam katmanı ekleme gayreti Kullanıcılar aradıklarını bulmalarını kolaylaştırma Diğer vizyonlar Daha zeki bilgi işlem 3D Web Yayılımcı Web Bulut bilgi işlemde artış, SaaS iş modelleri Mobil ortamlar ve internet erişimi cihazları arasındaki bağlantı Daha kesintisiz bir Web yapma 33

34 Hücresel sistemler Yönetim Bilişim Sistemleri Kablosuz Devrim Dijital hücresel hizmetler için rekabetçi standartlar Kod Bölüşümlü Çoklu Erişim(CDMA): ABD Küresel Mobil İletişim Sistemi (GSM): Dünyanın çoğunda, AT&T and T-Mobile Wireless sistemleri vardır Üçüncü nesil (3G) ağlar Kablosuz geniş bant internet erişimi için uygun 144 Kbps 2Mbps 4G ağlar Tamamıyla paket anahtarlamalı 100 Mbps 1Gbps 34

35 Kablosuz Devrim Kablosuz bilgisayar ağları ve internet erişimi Bluetooth (802.15) 10 metrelik alanda sekiz cihaza kadar bağlar Kişisel ağ için ve el araçlarından başka vericilere iletmek için işletmede yararlıdır Wi-Fi (802.11) Standart kümesi: a, b, g, n Kablosuz yerel ağlar ve kablosuz internet erişimi Erişim noktası kullanma: Kablolu ağa, yönlendiriciye veya göbeğe bağlayan radyo alıcı/vericisi ve antenden oluşan bir kutudur 35

36 Kablosuz Devrim BİR BLUETOOTH AĞI (PAN) Bluetooth cep telefonları, akıllı telefonlar, kablosuz klavye ve fareler, PC ler ve yazıcılar da dâhil çok çeşitli cihazların 10 metrelik küçük bir alanda birbiriyle kablosuz olarak etkileşime geçmesini sağlar. Bu gösterilen bağlantılara ilave olarak, Bluetooth benzer cihazlarla ağ oluşturulması için de kullanılabilir. Örneğin; bir PC den bir diğerine veri göndermek için. ŞEKİL

37 Kablosuz Devrim KABLOSUZ AĞ ALANI Ağ kartları bulunan mobil dizüstü bilgisayarlar erişim noktasıyla iletişime geçerek kablolu LAN a bağlanabilirler. Erişim noktası ağ sinyallerini kablolu ağdan istemci uyarlayıcısına iletmek için radyo dalgalarını kullanır. Uyarlayıcı sinyalleri mobil cihazın anlayabileceği veriye dönüştürür. İstemci uyarlayıcısı daha sonra veriyi mobil cihazdan erişim noktasına geri gönderir. O da veriyi kablolu ağa aktarır. ŞEKİL

38 Kablosuz bilgisayar ağları ve internet erişimi Wi-Fi (devam) Hotspots: bir ya da daha fazla erişim noktasını barındırır ve bir kamu alanında kablosuz internet bağlantısı sağlar Zayıf güvenlik WiMax (802.16) Kablosuz erişim için kapsama alanı 50 km Wimax antenler Kablosuz Devrim Sprint Nextel 4G ağlar için kurulmuş Clairware Vimax ı kullanmaktadır 38

39 Kablosuz Devrim Radyo frekanslı tanımlama (RFID) İçlerine mikroçipler gömülü olan küçük etiketler kullanır Etiketler işlem için bilgisayara ağ boyunca veri gönderen özel RFID okuyucularına kısa mesafeler boyunca radyo sinyallerini çevirir Etkin RFID: Etiketler pile sahiptir, veri yeniden yazılabilir, yüzlerce metreye iletim sağlar, daha pahalı Pasif RFID: Kapsama alanı daha kısadır, daha da küçüktür,daha az pahalı, güçlerini RFID okuyucunun yaydığı radyo frekans enerjisinden sağlar 39

40 Radyo frekanslı tanımlama (RFID) (devam) Genel kullanımlar: Kablosuz Devrim Otomatik para toplama (OGS-KGS) Tedarik zincirinde malları izleme Özel yazılım ve donanımlara sahip olmak gerekmekte Fiyat düştükçe, RFID işletmelerdeki bazı uygulamalar için uygun hale gelmektedir 40

41 Kablosuz Devrim RFID NASIL ÇALIŞIR ŞEKİL Ağ kartları bulunan mobil dizüstü bilgisayarlar erişim noktasıyla iletişime geçerek kablolu LAN a bağlanabilirler. Erişim noktası a ğ sinyallerini kablolu ağdan istemci uyarlayıcısına iletmek için radyo dalgalarını kullanır. Uyarlayıcı sinyalleri mobil cihazın anlayabileceği veriye dönüştürür. İstemci uyarlayıcısı daha sonra veriyi mobil cihazdan erişim noktasına geri gönderir. O da veriyi kablolu ağa aktarır.

42 Kablosuz Devrim Kablosuz algılayıcı ağlar (KAA) Geniş alanlar boyunca pek çok noktanın ölçümlerini sağlamak için fiziksel çevreyi içine alan birbiriyle bağlantılı kablosuz araçların yüzlercesi veya binlercesinin ağı Kendi içlerinde işlemci, saklama alanı, radyo frekansı algılayıcı ve antene sahiptirler Düşük güç, dayanıklı pil ve bakımsız olarak yerleştirildikleri alanlarda dayanma yeteneği Tehlikeli maddelerin algılanması, güvenlik şeritlerinin oluşturulması, çevresel değişiklerin izlenmesi, trafik ve askeri hareketliliklerin izlenmesi 42

43 Kablosuz Devrim BİR KABLOSUZ ALGILAYICI AĞ Küçük çemberler düşük seviye düğümleri, büyük çemberlerse üst düzey düğümleri temsil etmektedir. Düşük seviye düğümler veriyi birbirlerine veya üst seviye düğümlere aktarırlar. Üst seviye düğümler de hızlıca veriyi iletir ve ağ performansını yükseltir. ŞEKİL

44 All rights reserved. No part of this publication may be reproduced, stored in a retrieval system, or transmitted, in any form or by any means, electronic, mechanical, photocopying, recording, or otherwise, without the prior written permission of the publisher. Printed in the United States of America. Copyright 2011 Pearson Education, Inc. Publishing as Prentice Hall 44