GIDA GÜVENLİĞİ VE SAĞLIKLI BESLENME

Transkript

1 GIDA GÜVENLİĞİ VE SAĞLIKLI BESLENME

2 Dünyada endemik bitki türü bulunuyor. Biz tanesine sahibiz. Avrupa kıtasında bitki türü var. Türkiye de Dünya nın 3.büyük tohum gen bankası kuruldu. ( örnek bulunuyor) Ulusal Starter Kültür ve Gen Bankası 184 ülkeye 1500 ürün ihraç ediliyor Türkiye önümüzdeki yıllarda Dünya tarım sektörünün önemli bir parçası olacak. ( İklim, bitkisel-hayvansal potansiyel)

3 Kanatlı Eti Üretimde 1. ABD dünyada %40 2. Brezilya 15. Türkiye Kanatlı Yumurta üretiminde Türkiye dünyada 10. (50 milyon adet/gün) Tüketim (Kanatlı Eti-yıllık ) ABD: 40kg/kişi -AB: 30kg/kişi -Türkiye: 15kg/kişi

4 Kurumsal Kapasite 81 İl ve Yetkilendirilmiş İlçe Müdürlüğü Kontrol Görevlisi 41 Gıda Kontrol Laboratuvar Müdürlüğü Bursa Gıda ve Yem Kontrol Merkez Araştırma Enstitüsü Müdürlüğü Ulusal Gıda Referans Laboratuvar Müdürlüğü 73 Özel Gıda Kontrol Laboratuvarı

5 Bursa ; Türkiye deki şeftalinin, armudun, bezelyenin %30 u Zeytinin % 17 si Siyah incirin %95 i, Sanayi domatesinin %35 i, Ahududunun %95 i Bursa da üretilmektedir. İncir üretiminde dünyada 1. sırada, Yaş Meyve sebze ihracatında Türkiye 4. Sırada,

6 Hayatımızın ve hayati fonksiyonlarımızın devamı için beslenmeye ihtiyacımız var. Sanayileşme ile birlikte yaşam standardının yükselmesi sonucu gıda üretimi ve tüketiminde yeni eğilimler ortaya çıkmıştır. Tüketiciler daha çok hazır gıda tüketimine yönelmiştir. Bunun sonucunda da çok çeşitli gıda maddeleri üreten gıda sanayileri kurulmuştur.

7 Yeni teknoloji ürünü gıda maddelerinin avantajları, bazı kolaylıklar sağlamakta ve daha güvenli olması söz konusu olsa da bazı riskleri de beraberinde getirmektedir.

8 Gıda, Gıda güvenliği, Bilinçli Gıda Tüketimi dengeli beslenme, Bilinçli Gıda Tüketicisi nasıl olunur? GDO nedir, Gen Teknolojisi nedir?

9 Gıda Maddesi Nedir? İnsanlar tarafından yenilen ve/veya içilen ham, yarı mamul veya mamul her türlü madde, gıda maddesi olarak kabul edilmektedir. Gıda Güvenliği nedir? Gıdaların üretimi, işleme, muhafaza ve dağıtımları sırasında gerekli kurallara uyulması ve önlemlerin alınarak, gıdalarda olabilecek fiziksel, kimyasal, mikrobiyolojik risklerin arındırılmasıdır. Ne yediğini bilmek her insanın hakkıdır.

10 GIDA; her türlü yiyecek ve içecektir.

11 DENGELİ BESLENME NEDİR? Her besin grubundan (Et ürünleri, süt ürünleri, unlu mamuller vs.) vücudumuza gerektiği kadar ve zamanında almak, tek yönlü beslenmemektir...

12 BİLİNÇLİ GIDA TÜKETİCİSİ KİMDİR? Dengeli beslenen, yediğinin ve içtiğinin nasıl yapıldığını bilen ve buna önem gösteren kişidir.

13 GDO nedir? Gen teknolojisi kullanılarak, doğal olarak olması pek mümkün olmayan, yeni özellikler kazandırılmış organizmalara GDO ( Genetiği Değiştirilmiş Organisma ) denir. Bunlara gen aktarımı olduğu için transgenik bitkiler de denir. Gen Teknolojisi nedir? Bir türe başka türden gen aktarılarak doğal yapının değiştirilmesiyle, yeni genetik özellikler kazandırılan bu modern biyoteknolojiye Gen Teknolojisi denir. Kendinizi, ailenizi, toplumu önemsiyorsanız; yediğiniz, içtiğiniz şeyleri de önemseyin!!!...

14 DENGELİ BESLENMEK İÇİN ÖĞÜNLERİMİZE DİKKAT ETMELİYİZ! Günün En Önemli Öğünü Hangisidir? Sabah Kahvaltısı? Öğle Yemeği? Akşam Yemeği?

15 CEVAP : SABAH KAHVALTISI

16 EV YEMEKLERİ YEMEYE ÖZEN GÖSTERMELİYİZ

17 SAĞLIKLI BESLENME Vücut için gerekli olan besin öğelerinin dengeli, yeterli, düzenli, hijyenik olarak alınmasıdır

18 Gıda güvenlik tehlike sıralamaları Gerçek durum 1 2 Mikrobiyolojik Çevresel bulaşıcılar Tarım ilaçları kalıntıları Doğal toksik maddeler Gıda katkıları Doğal toksik maddeler Tarım ilaçları kalıntıları Gıda katkıları 4 Mikrobiyolojik Tüketici sıralaması 5 Çevresel bulaşıcılar

19 GIDALARDA KİRLENME 3 ŞEKİLDE OLUŞUR.

20 1- FİZİKSEL KİRLENME Fiziksel kirlenmeye gıda olmayan yabancı maddeler, cam kırıkları, saç, sinek vb. neden olabilir.

21 2- KİMYASAL KİRLENME Kimyasal kirlenmeye meyve ve sebzelerin yetiştirilmesi sırasında kullanılan tarım ilaçları, yemek yenilen tabak, çatal vs. gibi araçların iyi durulanmaması nedeniyle üzerlerinde kalan deterjanlar, gıda ambalajında kullanılan özellikle kalitesiz renkli plastikler vb. neden olabilir.

22 GIDALARI KESİNLİKLE SABUNLA YIKAMAYINIZ

23 3-BİYOLOJİK KİRLENME Biyolojik kirlenmeye en fazla neden olan etken, Bakterilerdir.

24 SAĞLIKLI (GÜVENLİ) GIDA Besin değerini kaybetmemiş Fiziksel Kimyasal Mikrobiyolojik açıdan temiz Bozulmamış İçinde sağlığa zararlı maddeler bulundurmayan gıda maddesidir

25 Sağlıklı Besin Seçimi Her besin grubundan satın alınmalı Mevsim sebze ve meyveleri Doğal ve taze besinler tercih edilmeli

26 Sağlıklı Besin Seçimi Az tuz içeren besinler tüketilmeli

27 Sağlıklı Besin Seçimi Kapağı bombe yapmış konserveler satın alınmamalı

28 BESİNLERİ SATIN ALIRKEN DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR

29 Besinleri satın alırken dikkat edilecek noktalar Alışveriş listesi hazırlama Sağlıklı besin seçimi Besin kalitesi Besin hijyeni Kalite kontrolü Ambalaj kontrolü Etiket okuma

30 Etiket Okuma Ürünün ambalajı ve üzerindeki etiket bilgisinin incelenmesi tüketicinin korunması açısından büyük önem taşır

31 Etiket Okuma İmal ve son kullanma tarihleri Üretici firmanın adı, adresi Üretim izni Net gramajı Hazırlama Kullanma Depolama Saklama koşulları ile ilgili bilgilerin incelenmesi gerekir

32

33

34

35

36 Gıda maddesi alırken nelere dikkat etmeliyiz? Kırmızı ve Beyaz Et Kırmızı ve beyaz et farklı reyonlarda satışa sunulmalı Bakteri florası farklıdır (Bulaşma-Pişirme sıcaklığı) Küflü Gıdalar; Alınmamalı (Aflatoksinler) Küflü köy peynirleri alınmamalı (pazarlar) Süt Pastörize Sütler UHT Sütler

37 Gıda maddesi alırken nelere dikkat etmeliyiz? ET-BALIK-TAVUK GİBİ SOĞUKTA MUHAFAZA EDİLENLER İLE DONDURULMUŞ GIDALARI SATIN ALIRKEN NELERE DİKKAT ETMELİYİZ? Market alışverişinde donmuş bile olsa bu gıdalar en son alınmalıdır. Çünkü market alışverişleri uzun sürerse bu ürünlerin bozulma riski artar. Ayrıca otomobilde uzun süre dolaştırmamalı. Donmuş gıdalar en kısa sürede eve ulaştırılıp derin dondurucuya konmalı veya çözdürülüp tüketilmeli.

38 Gıda maddesi alırken nelere dikkat etmeliyiz? Etiket Bilgileri Mutlaka okunmalı (alışkanlık olmalı, ürün kalitesi,firma) Çocuklara öğretilmeli

39 MEYVE SULARI 1- Meyve Suyu: % 100 Meyve suyudur (elma, portakal, nar vb.) 2- Meyve nektarı: şeftali, kayısı,vişne vb. oluşur. Yoğun ve ekşi olduğundan sulandırılır. Tadını arttırmak için şeker veya aroma katılır. Meyve nektarlarındaki meyve oranı TGK de belirtilmiştir. Vişne %35, Kayısı%40, Şeftali %50 3- Meyveli içeceklerdir: %10 dan fazla meyve suyu içermez. Su, şeker,tatlandırıcı, aroma verici, renklendirici, koruyucu vb katılır. 4- Meyve aromalı içecekler: İçinde meyve suyu olmayan içeceklerdir. Aroma, renklendirici, şeker veya tatlandırıcı, kıvam arttırıcı, bulanıklık verici, koruyucular katılmaktadır.

40 Gıda maddesi alırken nelere dikkat etmeliyiz? Ambalaj üzerinde gıdanın kaç derecede saklanması gerektiği yazılıdır. Buna uyulup uyulmadığının kontrol edilmeli, Ayrıca evimizde de belirtilen sıcaklıkta saklanmasına dikkat edilmeli. Her tüketici bir gıda denetçisidir.

41 Açıkta satılan ve firma etiketi olmayan paketsiz formdaki ürünlerin alınmamasına Deterjan gibi kimyasal malzemelerin gıda maddeleri ile aynı poşete konulmamasına

42 Kırmızı etler eğer tam karkas veya yarım karkas halinde ise etlerin üzerinde yasal damgaların bulunmasına Taze olarak satışa sunulan kırmızı etlerin canlı ve parlak kırmızı renkte, tavuk etlerinin ise canlı, diri, parlak ve gri beyaz renklerde olmasına

43 Reyonlarda ambalajsız ve etiketsiz olarak satışa sunulan, hazır kıymaların alınmamasına, Et satış reyonlarındaki buzdolaplarının çalışır vaziyette olmalarına dikkat edilmesine Yumurtalarda kırık, çatlak ve aşırı kir olmamasına Yumarta yıkanmadan saklanmalı

44 Üreticisi belli olmayan, uygun sıcaklıkta satışa sunulmayan veya açıkta satılan sucuk, salam,sosis gibi ürünler ile süt ve ürünlerinin satın alınmamasına dikkat edilmelidir!!!

45 Satın alınan gıda maddesi nasıl muhafaza edilecek? (Tüketici Sorumluluğu) Derin dondurucuda saklanacak gıdalar ın; bir defada tüketeceğimiz miktarını yassı bir şekilde paketleyip dondurucuya koymalıyız. Top halinde iç soğuma gecikir. Örn. 1.5 kg kıyma aldık, 0,5kg kullandık kalanı bir öğün yemek olacak şekilde ve yassı olarak buzdolabında saklanmalı.

46 Donmuş gıdadaki bakteriler ölmez sadece uyku haline geçerler. Dışarıda çözdürme işlemi 2 saati geçmemeli. Çünkü bakterilerde hızlı bir üreme olur. O nedenle çözülme süresi çok kısa olmalı.

47 Derin Dondurucu; Yiyeceklerinizi derin dondurucunuzun içersine aralarından hava akımı geçecek şekilde yerleştirin. Saklama kabı olarak cam kap kesinlikle kullanmayın. Çünkü içine koyduğunuz gıdanın genleşmesi sonucu kırılır.

48 Gıda maddelerini sakladığımız yerler rutubetsiz olmalı, buzdolapları temiz olmalı küf olmamalı Besinler oda sıcaklığında uzun süre kalmamalı (en çok 2 saat) buzdolabına konmalı

49 Gıdaların Buzdolabında kalma süreleri; Kıyma 1 2 gün Kuşbaşı 1-2 gün Parça et; 3-4 gün Uzun Ömürlü süt (açılınca); 1-2 gün Pastörize süt 1-2 gün Taze yumurta; ençok 2 hafta

50 BESİN HAZIRLAMA VE PİŞİRME İLKELERİ

51 Besin hazırlama ve pişirme ilkeleri Köfte Hamburger Kırmızı et Tavuk ve ürünleri İç kısımlarındaki kırmızılık gidinceye kadar pişirilmeli

52 Besin hazırlama ve pişirmede hijyen Çiğ ve pişmiş besinler birbirinden ayrı mekan ve tezgahlarda hazırlanmalı

53 Besin hazırlama ve pişirmede hijyen Et, balık, tavuk ve sebzeler için ayrı doğrama tahtaları kullanılmalı Çiğ etlerin konulduğu kaplara pişmiş et konulmamalı

54 Besin hazırlama ve pişirmede hijyen Çabuk bozulabilen besinler en kısa sürede hazırlanmalı oda sıcaklığında fazla bekletilmemeli

55 Besin hazırlama ve pişirmede hijyen Sebze ve meyveler akan bol suda iyice yıkanmalı veya suda bekletilmeli sonra yıkanmalı

56 Bazı gıdalar daha mı riskli? Yüksek riskli gıda örnekleri Pişirilmiş etler Süt ürünleri Çiğ yumurta Deniz ürünleri Kanatlılar

57 Gıdalar nasıl kirlenir? Mikroplar nereden gelir? Hava Çiğ gıdalar Hayvanlar Böcekler Çöpler Toz ve pislik Su İnsanlar Çatal bıçak takımları Eller Tezgahlar Elbiseler Doğrama tahtaları Diğer mutfak takımları

58 Gıda Katkı Maddesi nedir? Gıda katkı maddeleri gıdalarda; mikrobiyolojik bozulmayı önleme dayanıklılığı arttırma, besleyici değeri koruma, teknolojik işlemlere yardımcı olma, renk, görünüş, lezzet, koku gibi duyusal özellikleri düzeltme gibi pek çok amaçla katılan maddelerdir.

59 NE ZAMAN ZARARLI? Belirlenen limitlerin üzerinde kullanılıyor, Etiketinde (allerji gibi) uyarıcı bilgi taşımayan ve belli katkıları içeren bazı gıdaların bazı risk gruplarınca tüketilmesi halinde, Katkı maddesi bazı bulaşanları içeriyorsa, Eğitimsiz kişilerce teknolojisine uygun kullanılmaması halinde,

60 Kaynakları nelerdir?

61 E numaraları ne anlama geliyor? 8000 in üzerinde katkı ABD (FDA) ~2800 ünü onaylamış EU ~ 370 sini onaylamış Türkiye 367 tanesine izin vermiş

62 Etiket için bir örnek Lezzet artırıcı Monosodyum glutamat (E621) Lezzet artırıcı Monosodyum glutamat Lezzet artırıcı E621 Monosodyum glutamat (E621) Monosodyum glutamat E621...

63 Ülkemizde katkı maddelerinin kontrolü nasıl yapılmaktadır? Türk Gıda Kodeksi Yönetmeliği Denetler Hazırlar Gıda Tarım ve Hayvaycılık Bakanlığı Sağlık Bakanlığı

64 S O N U Ç Yaşam boyu fiziksel aktivite yapmalıyız. Her evde bir gıda denetçisi olmalı. Etiket okuma çok iyi yapılmalı Bilimsel temele dayanmayan ifadeleri dikkate almamak gerekir. Enerjisi yüksek gıdalarla beslenme alışkanlığı olmamalı. Ve sofradan tam doymadan kalkmalıyız. Deney hayvanlarında yapılan araştırmalarda enerji alımının kısıtlanması ile spontan tümör oluşumunun ve büyümesinin azaldığı görülmüştür.

65 Gıda kaynaklarını kontrol eden insanları kontrol eder. Henry Kissinger ABD Eski Dışişleri Bakanı ABD Eski güvenlik danışmanı Gıda güçtür! Biz bunu, davranışları kontrol etmek için kullanırız. Catherine Bertini ABD eski Tarım Bakan yard. BM eski gıda programı yöneticisi

66

67 Sağlıklı beslenme temennisiyle TEŞEKKÜRLER