İhracatçı Eğilim Araştırması

Transkript

1 İhracatçı Eğilim Araştırması 1. Çeyrek onuçları Ocak- Mart Gerçekleşmeleri Nisan- Haziran Beklentileri İTANBUL // Mayıs 2013

2 ARAŞTIRMANIN KAPAMI // Araştırmanın 1. dönemi kapsamında aşağıdaki temel konu başlıkları irdelenmiştir: Ocak-Mart 2013 döneminde üretim, ihracat, kapasite kullanım oranı, stok durumu, girdi maliyetleri, birim ihraç fiyatı, ithal girdi kullanım oranı, hammadde birim ithalat fiyatı, genel kârlılık düzeyi, ihracatta kârlılık düzeyi gerçekleşmeleri, Nisan Haziran 2013 döneminde üretim, ihracat, kapasite kullanım oranı, stok durumu, girdi maliyetleri, birim ihraç fiyatı, ithal girdi kullanım oranı, hammadde birim ithalat fiyatı, genel kârlılık düzeyi, ihracatta kârlılık düzeyi beklentileri, Ocak-Mart 2013 döneminde üretimde kullanılan hammaddelerin orijinleri, Nisan Haziran 2013 döneminde ilk kez girilmesi planlanan pazarlar/ülkeler, Ocak-Mart 2013 döneminde ihracatta yeni pazarlara girebilme / mevcut pazarlarda yeni müşterilerden sipariş alabilme / müşteri kaybedilen pazar olup olmadığı / tamamen kaybedilen pazar olup olmadığı, Ocak-Mart 2013 cirosunun ihracat ve iç piyasa satışlarına dağılımı, Ocak-Mart 2013 döneminde ihracat pazarlamasında karşılaşılan sorunlar,

3 METODOLOJİK BİLGİLER // N Katılım Oranı Ortalama Cevaplanma üresi 1. Dönem (Ocak-Mart 2010) 313 %24,0 20,52 dk. 2. Dönem (Nisan-Haziran 2010) 525 %27,4 19,40 dk. 3. Dönem (Temmuz-Eylül 2010) 500 %26,1 21,34 dk. 4. Dönem (Ekim-Aralık 2010) 527 %27,5 19,20 dk. 1. Dönem (Ocak-Mart 2011) 531 %26,8 22,55 dk. 2. Dönem (Nisan-Haziran 2011) 546 %27,6 20,18 dk. 3. Dönem (Temmuz-Eylül 2011) 509 %26,0 27,44 dk. 4. Dönem (Ekim-Aralık 2011) 520 %26,5 25,43 dk. 1. Dönem (Ocak-Mart 2012) 507 %25,5 28,55 dk. 2. Dönem (Nisan-Haziran 2012) 508 %25,5 26,15 dk. 3. Dönem (Temmuz-Eylül 2012) 505 %25,5 25,81 dk. 4. Dönem (Ekim-Aralık 2012) 505 %25,5 26,65 dk. 1. Dönem (Ocak-Mart 2013) 502 %25,2 25,40 dk.

4 GÖRÜŞÜLEN FİRMALARIN EKTÖRLERE GÖRE DAĞILIMI // ektör Toplam Oran Tekstil, Hazır Giyim, Deri ve Halı ,7% Demir çelik ve Demir dışı Metaller 63 12,5% Bitkisel Ürünler 57 11,4% Makine, Elektrik- Elektronik ve Bilişim 50 10,0% Hububat- Bakliyat 46 9,2% Otomotiv anayi 40 8,0% Kimyevi Maddeler ve Mamulleri 33 6,6% Toprak Ürünleri ve Madencilik 31 6,2% Ağaç Orman Ürünleri 22 4,4% u Ürünleri ve Hayvansal Mamuller 11 2,2% Dış Ticaret ermaye Şirketi 20 4,0% TOPLAM ,0% Firmalardan en yüksek ciro elde ettikleri sektörü belirtmeleri istenmiştir.

5 TEMEL BULGULAR//

6 Yılın İlk Çeyreğindeki Gerçekleşmeler // Geçen yılın aynı dönemine göre, geçtiğimiz 3 aylık dönemdeki (Ocak-Mart 2013) gelişmeyi belirtiniz. Arttı Aynı kaldı Azaldı Bu alanda verimiz yok 8,5% 2,8% 22,0% 31,5% 8,9% 25,3% 3,9% 4,4% 4,6% 7,9% 25,5% 19,3% 30,9% 4,2% 5,0% 21,6% 22,0% 8,7% 11,0% 45,8% 41,6% 30,5% 24,7% 33,0% 41,7% 52,6% 54,1% 37,1% 39,0% 41,0% 32,8% 28,8% 56,8% 23,5% 15,6% 29,9% 39,0% 40,6% 11,0% 12,7% Üretim İhracat Kapasite kullanım oranı tok durumu Girdi maliyetleri Birim ihraç fiyatı İthal girdi kullanım oranı Hammadde birim ithalat fiyatı Genel kârlılık düzeyi İhracatta kârlılık düzeyi Dış ticaret sermaye şirketlerine üretim, kapasite kullanım oranı, stok durumu, girdi maliyetleri, ithal girdi kullanım oranı ve hammadde birim ithalat fiyatı unsurları üzerindeki gelişme sorulmamıştır, dolayısıyla bu unsurları yanıtlayan firma sayısı 482 dir. Baz: 502

7 Yılın 2. Çeyreğinden Beklentiler // Geçen yılın aynı dönemine göre, önümüzdeki 3 aylık dönem (Nisan-Haziran 2013) için beklentinizi belirtiniz. Artar Aynı kalır Azalır Bu alanda verimiz yok 7,7% 2,8% 13,9% 20,5% 7,9% 4,6% 5,0% 4,4% 9,8% 16,8% 20,5% 16,1% 22,6% 22,4% 4,2% 4,4% 28,5% 29,9% 8,3% 11,2% 34,9% 34,3% 38,2% 50,8% 46,7% 62,0% 53,3% 46,5% 51,4% 51,6% 43,6% 42,4% 37,1% 24,1% 38,6% 17,5% 15,8% 19,9% 15,9% 14,1% Üretim İhracat Kapasite kullanım oranı tok durumu Girdi maliyetleri Birim ihraç fiyatı İthal girdi kullanım oranı Hammadde birim ithalat fiyatı Genel kârlılık düzeyi İhracatta kârlılık düzeyi Dış ticaret sermaye şirketlerine üretim, kapasite kullanım oranı, stok durumu, girdi maliyetleri, ithal girdi kullanım oranı ve hammadde birim ithalat fiyatı unsurları üzerindeki gelişme sorulmamıştır, dolayısıyla bu unsurları yanıtlayan firma sayısı 482 dir. Baz: 502

8 Yılın İlk Çeyreğinde Kullanılan Hammaddelerin Orijinleri// Üretimde kullanılan hammaddelerin ne kadarının yurt içinden, ne kadarının yurt dışından temin edildiğini (orijinlerini) oransal olarak belirtir misiniz? Yurt içi Yurt dışı 36,9 46,5 36,1 31,5 63,1 53,5 63,9 68,5 Genel İlk 500 İkinci 500 Diğer Yukarıdaki grafikte; Ocak - Mart döneminde üretimde kullanılan hammaddelerin yurt içi ve yurt dışından temin edilme oranları firmaların ihracat büyüklükleri kırılımında sunulmaktadır. İlk 500 büyük firmada yerli girdi kullanım oranı ortalama %53,5 iken diğer firmalarda bu oran 15 puan daha yüksektir. oru, ticaret sermaye şirketleri dışında tüm sektörlerde faaliyet gösteren firmalara yöneltilmiştir. Baz: 482

9 Yılın İlk Çeyreğinde Kullanılan Hammaddelerin Orijinleri// Yurtiçi Yoğun Yurtdışı Yoğun 12,2 13,9 35,1 35,4 36,9 42,3 42,7 45,2 46,7 52,0 87,8 86,1 64,9 64,6 63,1 57,7 57,3 54,8 53,3 48,0 Bitkisel Ürünler Toprak Ürünleri ve Madencilik Agaç Orman Ürünleri Hububat Bakliyat ve Mamulleri GENEL Yurt içi Tekstil Yurt dışı Makine Elektrik Elektronik ve Bilişim Otomotiv anayi Demirçelik ve Demirdışı Metaller Kimyevi Maddeler ve Mamulleri Yukarıdaki grafikte; Ocak - Mart döneminde üretimde kullanılan hammaddelerin yurt içi ve yurt dışından temin edilme oranları sektör kırılımında sunulmaktadır. Hammaddede dışa bağımlılığın en yüksek olduğu sektör kimyevi maddeler sektörüdür. Bunu otomotiv sanayi ile demirçelik ve demirdışı metaller sektörleri izlemektedir. oru, ticaret sermaye şirketleri dışında tüm sektörlerde faaliyet gösteren firmalara yöneltilmiştir. Baz: 482

10 Yılın İlk Çeyreğinde İhracatta Yeni Pazarlar// Geçtiğimiz 3 aylık dönemde (Ocak-Mart) döneminde ihracatta yeni pazarlara girebildiniz mi? ,9% 42% 36% 34% 32% ,5% ,6% 31% 30% 31% 31% 34% 34% 33% 34% 34% Genel İlk 500 İkinci 500 Diğer 40,3% 33,9% 29,4% 33,5% Baz: 502 Grafikte Ocak - Mart döneminde ihracatta yeni pazarlara girebildiğini belirten firmaların oranı ihracat büyüklükleri kırılımında incelenmektedir.

11 Yılın 2. Çeyreğinde İlk Kez Girilmesi Planlanan Ülkeler// Önümüzdeki 3 aylık dönemde (Nisan-Haziran) ilk kez girmeyi planladığınız 5 hedef ülkeyi yazınız. 15,7% 12,2% 8,8% 8,6% 8,2% 7,2% 7,2% 6,4% 6,4% 6,0% 6,0% 6,0% 5,2% 5,2% 5,0% 5,0% Baz: 502 5% in altındaki ülkeler tabloda yer almamaktadır.

12 Yılın İlk Çeyreğinde İhracatta Mevcut Pazar Değerlendirmesi// Geçtiğimiz 3 aylık dönemde (Ocak-Mart) döneminde ihracatta; mevcut pazarlarda yeni müşterilerden sipariş alabildiniz mi? 68,9% 60,4% 60,8% 55,7% Genel İlk 500 İkinci 500 Diğer Yukarıdaki grafikte; Ocak - Mart döneminde ihracatta; mevcut pazarlarda yeni müşterilerden sipariş aldığını belirten firmaların oranı firmaların ihracat büyüklükleri kırılımında sunulmaktadır. Baz: 502

13 Yılın İlk Çeyreğinde İhracatta Mevcut Pazar Değerlendirmesi// Geçtiğimiz 3 aylık dönemde (Ocak-Mart) döneminde ihracatta; müşteri kaybettiğiniz pazar oldu mu? 32,1% 28,1% 30,3% 35,7% Genel İlk 500 İkinci 500 Diğer Yukarıdaki grafikte; Ocak - Mart döneminde ihracatta; müşteri kaybettiği pazar olduğunu belirten firmaların oranı firmaların ihracat büyüklükleri kırılımında sunulmaktadır. Baz: 502

14 İhracatta Mevcut Pazar Potansiyelindeki Değişim// Mevcut Pazarlarda Yeni Müşterilerden ipariş Alma Oranlarındaki Değişim 76% 71% 71% 74% 69% 60% 61% 65% 63% 57% 61% 63% 58% 54% 64% 58% 56% 61% 61% 59% 59% 57% 58% 56% 56% 62% 63% 56% 66% 67% 65% 66% 63% 58% 59% 65% 65% 61% 62% 62% 60% 61% 56% 56% 50% 50% Genel İlk 500 İkinci 500 Diğer

15 Yılın İlk Çeyreğinde Cironun Pazara Göre Dağılımı// Geçtiğimiz 3 aylık dönem (Ocak-Mart) cirosunun ne kadarı ihracat ne kadarı ise iç piyasa satışlarından elde edilmiştir? İhracat İç Piyasa atışları 37,6 35,8 34,5 40,3 62,4 64,2 65,5 59,7 Genel İlk 500 İkinci 500 Diğer Yukarıdaki grafikte; Ocak - Mart döneminde elde edilen cironun ihracat ve iç piyasadan elde edilme oranı firmaların ihracat büyüklükleri kırılımında sunulmaktadır. Baz: 502

16 Yılın İlk Çeyreğinde İhracat Pazarlamasında Karşılaşılan orunlar// Geçtiğimiz 3 aylık dönemde (Ocak-Mart), ihracat pazarlamasında aşağıdaki sorunlardan hangileri ile karşılaştınız? (Çok Cevap) Rekabetçi fiyat sunamama 62,2% Hedef ülkedeki ekonomik koşullar 53,6% Finansman 34,7% Hedef ülkedeki bürokratik engeller Hedef ülkedeki siyasi engeller 26,9% 25,9% Nitelikli personel yetersizliği 16,1% Ürün kalitesi Hedef ülkenin dili 5,2% 9,0% Herhangi bir sorun yaşamadım 13,5% Baz: 502

17 Yılın İlk Çeyreğinde Dış Finansman Talebi// Geçtiğimiz 3 aylık dönemde (Ocak-Mart), dış finansman talebiniz oldu mu? ,0% 29% ,6% ,4% 33% 32% 30% 27% 39% 34% 41% 39% 40% 43% 39% 42% 42,0% 42,5% 45,4% 40,0% Genel İlk 500 İkinci 500 Diğer Baz: 502 Yukarıdaki grafikte; Ocak - Mart döneminde dış finansman talebi olduğunu belirten firmaların oranı firmaların ihracat büyüklükleri kırılımında sunulmaktadır.

18 Yılın İlk Çeyreğinde Dış Finansman Kaynakları// Dış finansman ihtiyacınızı hangi kaynaklardan karşıladınız? (Çok Cevap) 89% 80% 79% 74% 66% Genel İlk 500 İkinci 500 Diğer 55% 56% 46% 39% 36% 37% 34% 22% 17% 19% 13% 22% 14% 14% 12% 9% 11% 7% 5% 6% 2% 4% 3% Özel bankalar Eximbank Kamu bankaları (Eximbank hariç) Faktoring Leasing Yurtdışı Finans Kurumları Diğer kaynaklar oru, Ocak - Mart döneminde dış finansman talebi olduğunu belirten firmalara yöneltilmiştir. Baz Genel : 211; Baz İlk 500 :65; Baz İkinci 500 :54; Baz Diğer :92

19 Yılın 2. Çeyreğinde Finansman Talebi// Önümüzdeki 3 aylık dönemde (Nisan-Haziran), dış finansman talebiniz olacak mı? 45,2% 43,8% 47,9% 44,8% Genel İlk 500 İkinci 500 Diğer Yukarıdaki grafikte; Nisan - Haziran döneminde dış finansman talebi olacağını belirten firmaların oranı firmaların ihracat büyüklükleri kırılımında sunulmaktadır. Baz: 502

20 Döviz Kuru Riskinden Korunmak İçin Kullanılan Araçlar// Döviz kuru riskinden korunmak için aşağıdaki araçlardan hangilerini kullanıyorsunuz? (Çok Cevap) Genel İlk 500 İkinci 500 Diğer 58% 57% 63% 50% 27% 31% 30% 23% 20% 16% 16% 13% 8% 14% 6% 6% 3% 4% 5% 1% Forward Vadeli İşlem Opsiyon wap Hiçbiri Baz: 502

21 Döviz Kuru Riskine Karşı Araç Kullanmama Nedenleri// Döviz kuru riskinden korunmak için herhangi bir araç kullanmama nedenlerinizi belirtir misiniz? (Çok Cevap) İthalatımız da olduğundan 33,1% Araçların maliyetinin yüksek olması Dövizde artış beklentisinden dolayı Araçlar hakkında bilgim yok Daha önceki kötü tecrübe (zarar ettim) 16,9% 15,9% 14,5% 12,4% Kredi limiti yetersizliği Alış-satışlarımız döviz cinsinden Kur riski taşımıyoruz Döviz riski merkez/grup kararı Gerek duymuyoruz Diğer 5,9% 4,5% 3,1% 2,4% 2,1% 5,2% oru, döviz kuru riskinden korunmak için hiçbir araç kullanmadığını belirten firmalara yöneltilmiştir. Baz: 290

22 Devlet Desteklerinden Yararlanma Durumu// Destekler Ocak-Mart Döneminde Yararlanılan Kaynaklar Nisan-Haziran Döneminde Yararlanılması Planlanan Kaynaklar Dahilde İşleme Rejimi 49,2% 51,4% Fuar Teşvikleri 39,2% 40,6% Yatırım Teşvikleri 24,7% 30,3% İstihdam Destekleri 18,1% 23,7% Ar-Ge destekleri 17,7% 20,5% KOGEB destekleri 9,0% 11,8% Yurtdışı Ofis Mağaza Destekleri 8,0% 10,6% Diğer 7,8% 9,6% Hiçbiri 25,1% 21,3% BAZ

23 Yılın İlk Çeyreğinden İstihdam Verileri// Geçtiğimiz 3 aylık dönemde (Ocak-Mart) firmanızda toplam kaç çalışan istihdam ettiniz? Genel İlk 500 İkinci 500 Diğer Beyaz Yakalı 35 (n:502) 74 (n: 153) 50 (n: 119) 19 (n: 230) Mavi Yakalı 107 (n: 500) 244 (n: 153) 181 (n: 117) 51 (n: 230) Ar-Ge Personeli 5 (n: 282) 11 (n: 81) 5 (n: 78) 3 (n: 123) Firma büyüklüğüne bağlı olarak çalışan sayısındaki değişkenlik nedeniyle ortalama olarak medyan kullanılmıştır yılı 1. çeyrekte sektörde ortalama çalışan sayısı 166 olarak hesaplanmaktadır. Bu dönemde ikinci 500 kategorisinde yer alan firmalarda mavi ve beyaz yakalılardaki hareketlilikten kaynaklanan çalışan sayısındaki artış dikkat çekmektedir. Beyaz yakalıların sayısı 40 tan 50 ye, mavi yakalıların sayısı ise 154 ten 181 e yükselmiştir. Yandaki grafikte dönemlere göre ortalama çalışan sayısındaki değişim incelenmektedir.

24 Yılın 2. Çeyreğine İlişkin İstihdam Beklentisi// Önümüzdeki 3 aylık dönemde (Nisan-Haziran) yeni çalışan istihdam edecek misiniz? Genel İlk 500 İkinci 500 Diğer Beyaz Yakalı 28,7% 28,8% 33,6% 26,1% Mavi Yakalı 32,7% 28,1% 40,3% 31,7% Ar-Ge Personeli 13,9% 13,7% 13,4% 14,3% BAZ ,8% 42,4% 55,2% Tablodaki oranlar; gelecek dönemde yeni çalışan istihdam edeceğini belirten firmaları ifade etmektedir. 28,7% 32,7% 24,5% 24,9% 30,9% 13,9% Evet Hayır Bilmiyorum / Fikrim yok Beyaz Yakalı Mavi Yakalı Ar-Ge Personeli Baz: 502

25 Yılın İlk Çeyreğinde Gerçekleştirilen Yatırımlar// Geçtiğimiz 3 aylık dönemde (Ocak-Mart) yaptığınız yurt içi/ yurt dışı yatırımın türlerini belirtiniz. (Çok Cevap) Yurt İçi Yurt Dışı 33,7% 29,1% 10,8% 11,2% 17,7% 13,1% 4,4% 5,4% 1,4% 0,6% Modernizasyon Kapasite artırımı Ar-Ge / inovasyon yatırımı Yeni tesis kurma / atın alma Şirket satınalma Baz: 502

26 Yılın 2. Çeyreğinde Gerçekleştirilmesi Planlanan Yatırımlar// Önümüzdeki 3 aylık dönemde (Nisan-Haziran) yurt içi/ yurt dışı yatırımlarınız hangi alanda olacak? (Çok Cevap) Yurt İçi Yurt Dışı 32,5% 23,7% 10,4% 9,6% 16,5% 4,6% 11,4% 2,4% 1,0% 1,0% Modernizasyon Kapasite artırımı Ar-Ge / inovasyon yatırımı Yeni tesis kurma / atın alma Şirket satınalma Baz: 502

27 Piyasa Beklentileri// 2013 Nisan-Haziran Dönemi Beklentileri Nisan-Haziran Dönemi 2013 Yılı onu UD/TL kur tahmini Euro/TL kur tahmini Euro/UD parite tahmini 1,81 n: 502 2,34 n: 502 1,30 n: 495 Enflasyon oranı tahmini (%) - MB politika faiz tahmini (%) - Büyüme Beklentisi (%) MB politika faizlerinin ideal seviyesi Rekabetçi ideal UD/TL kur seviyesi Rekabetçi ideal EURO/TL kur seviyesi 3,93 n: 445 4,93 ( n: 454) 1,86 ( n: 483) 2,39 ( n: 482) 1,84 n:502 2,38 n:498 1,30 n:502 7,09 n:502 5,58 n:484 6,04 n:484

28 2013 Yılı Genel Ekonomik Beklentileri// 2013 yılı sonu itibariyle genel durumuna ilişkin tahmininiz nedir? Daha iyi olacak Değişmeyecek Daha kötü olacak 12,4% 10,0% 29,3% 20,5% 50,6% 53,8% 59,2% 63,1% 37,1% 36,3% 11,6% 16,3% ektör Türkiye Ekonomisi Avrupa Ekonomisi Dünya Ekonomisi Baz: 502

29 2013 Yılı Emtia Fiyatları Beklentisi// Dünya geneli emtia fiyatları Mart ayına göre nasıl bir seyir izler? Beklentilerinizi sanayi ve tarım olmak üzere belirtiniz. ANAYİ TARIM 17,1% 15,9% 11,4% 7,2% 57,6% 45,2% 54,2% 47,0% 25,3% 38,8% 34,5% 45,8% Mayıs onu İtibariyle 2013 onu İtibariyle Mayıs onu İtibariyle 2013 onu İtibariyle Artar Aynı kalır Azalır Baz: 502

30 İhracat ektörünün Öncelikli orunları// Aşağıdakilerden hangileri sektörünüzün öncelikli sorunlarıdır? (Çok Cevap) Enerji maliyetleri 62,0% Döviz kurları Hammadde ve aramal fiyatları Vergi maliyetleri Istihdam maliyetleri Finansman maliyetleri 51,0% 47,2% 45,2% 45,0% 43,6% Teşviklerin yetersizliği Lojistik maliyetleri Kayıtdışı ticaret Dış pazarlardaki yüksek ithalat vergileri Bürokratik engeller 37,6% 37,5% 33,1% 31,1% 30,7% Vasıflı eleman sıkıntısı 23,9% Tanıtım sorunu Diğer 12,0% 3,4% Baz: 502

31 Yılın İlk Çeyreğinde Hizmet Alınan Kurum ve Kuruluşlardan Duyulan Memnuniyet// Ortalama Memnuniyet 3,7 KURUMLAR İhracatçı Birlikleri 4,0 Ekonomi Bakanlığı 3,9 Eximbank 3,8 ORTALAMA 3,7 Bilim, anayi ve Teknoloji Bakanlığı 3,7 Hazine Müsteşarlığı 3,7 Merkez Bankası 3,7 Ticari Bankalar 3,7 Gümrük İdareleri 3,7 Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı 3,7 Ticaret ve anayi Odaları / Ticaret Borsaları 3,7 Maliye Bakanlığı 3,7 KURUMLAR TÜBİTAK 3,6 Çalışma ve osyal Güvenlik Bakanlığı 3,6 KOGEB 3,6 Orman ve u İşleri Bakanlığı 3,6 Kamu Bankaları 3,5 Türk Patent Enstitüsü 3,5 TE 3,5 Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı 3,4 Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı 3,4 Baz: 502

32 Çözüm ürecine İlişkin Görüşler// Türkiye de barışı sağlamayı amaçlayan çözüm sürecinin başarılı olup olmayacağına yönelik düşüncenizi öğrenebilir miyiz? Genel İlk 500 İkinci 500 Diğer 83,1% 75,8% 74,3% 71,9% 24,2% 16,9% 25,7% 28,1% Başarılı olacak Başarısız olacak Baz: 472

33 Çözüm ürecinin Yatırım Yapma Kararına Etkisi// Türkiye de barışı sağlamayı amaçlayan çözüm sürecinin başarılı olması halinde Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu illerine yatırım yapma eğiliminizi aşağıdaki ifadelerden hangisi en uygun biçimde tanımlamaktadır? Genel İlk 500 İkinci 500 Diğer 68% 67% 68% 69% 16% 18% 14% 16% 9% 10% 11% 8% 6% 5% 7% 7% Bölgeye yatırım yapmayı şimdilik düşünmüyoruz Bölgenin kalkınmasına destek için yatırım yapma amaçlı fizibilite çalışmalarına başlarız Yatırım yaparız Bölgedeki mevcut yatırımımızı genişletiriz oru, barış sürecinin başarılı olacağı görüşünde olan firmalara yöneltilmiştir. Baz: 358

34 Bölge de Yatırım Kararına Etki Eden Unsurlar// Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerine yatırım kararınızı hangi unsurların etkilediğini öğrenebilir miyiz? Yatırım teşviği (mevcut teşviklerin arttırılması) 60,5% Uzun süreli ve kalıcı barışın tesisi 60,5% İş gücü potansiyeli 45,6% Ortadoğu pazarına yakınlık 43,0% Diğer 4,4% oru, Bölge de yatırım yapma ya da mevcut yatırımlarını genişletme eğiliminde olan firmalara yöneltilmiştir. Baz: 114

35 Bölge de Yatırım Planlamama Nedenleri// Doğu Anadolu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerine yatırım yapmayı düşünmediğinizi belirttiniz. Bu eğiliminizin başlıca nedenini öğrenebilir miyiz? Bölgeye yatırımın, ürün ve hizmetlerimiz açısından fizibilitesi olumsuz 44,3% Yurt içinde yatırım planlamıyoruz 39,3% ektör için teşviklerin yetersizliği 8,2% Uzun süreli ve kalıcı barışın tesis edileceğini düşünmüyoruz 4,5% Erken oldugunu dusunuyoruz/ beklemedeyiz 3,7% Diğer 6,1% oru, Bölge de şimdilik yatırım yapmayı düşünmediğini belirten firmalara yöneltilmiştir. Baz: 244

36 TEŞEKKÜRLER...