Endüstri kavramı, benzer biçimde üretilen mal ve hizmet gruplarının sınıflandırılması ile oluşan pazar olarak tanımlanabilir.

Transkript

1 1.Ders

2 Endüstri kavramı, benzer biçimde üretilen mal ve hizmet gruplarının sınıflandırılması ile oluşan pazar olarak tanımlanabilir. Endüstri kısaca ekonomik faaliyetlerin gruplandırılması olarak da ifade edilebilir. Spor endüstrisi, insanların, işletmelerin ve örgütlerin, spor ürününe odaklanarak işletme faaliyetleri gerçekleştirdikleri pazarı ifade eder. Spor endüstrisi içinde değişime konu olan ürünler, kişiler, yerler ve fikirler spor ile ilişkilidir. Spor endüstrisinde tüketicilere ise spor tüketicisi denilmektedir. Daha net bir tanımla spor tüketicisi, spor ürün ve hizmetlerini tüketen kişi ve örgütlerdir.

3 Spor endüstrisi gerek faaliyet alanı ve gerekse de kapsam olarak incelendiğinde diğer endüstri alanları ile iç içe bir görünüm sergilemektedir. Spor endüstrisinin dünya ölçeğinde bu kadar hızlı büyümesinin ve diğer sektörlerle iç içe geçmesini destekleyen gelişmeler göz önüne alındığında, özellikle gelişmiş ülkelerde bireylerin spor ile ilişkili aktivitelere katılım isteği önemli bir faktör olarak karşımıza çıkmaktadır.

4 Spor ürünü, diğer ürün ve hizmetlerle karşılaştırıldığında farklı özelliklere sahiptir. Spor endüstrisinin diğer endüstrilerden farklı şekilde incelenmesi gereği de buradan doğmaktadır. Bu açıdan bakıldığında spor endüstrisinin aşağıdaki özellikleri içerdiğini söylemek mümkündür. Katılımsal (Aktif katılım) bir ürün sunar. Spor endüstrisi seyirsel (Pasif Katılım) bir ürün sunar. Spor endüstrisi tutundurma amaçlı olarak spor ürünüyle ilişkili ürünler sunar.

5 Spor etkinlikleri için gerekli olan ya da ihtiyaç duyulan araç-gereci sunar. Spor endüstrisi, sadece araç ve gereçlerin teminini değil, aynı zamanda spor etkinliklerinin yapılacağı tesisleri de sunar. Spor, amatör katılımcılar için rekreasyonel bir faaliyet olarak değerlendirilmektedir. Spor endüstrisinin bir diğer ilgi alanı spor organizasyonlarının düzenlenmesidir. Spor endüstrisi spor organizasyonlarının yönetimini ve pazarlamasını da içerir.

6 20. Yüzyılın son çeyreğinden itibaren spor pazarının ekonomik bir faaliyet alanı olarak devasa boyutlara ulaşması, spor tüketiminin toplumların hemen hemen her katmanına yayılması, sporun popüler bir kültür ögesi olarak tüketime sokulması ve birçok farklı endüstri dalı ile iç içe geçmesi gibi çeşitli nedenler sporu dünya ölçeğinde hızla endüstrileştirmiştir. Bu duruma bağlı olarak spor endüstrisi olarak tanımlanan bir faaliyet alanı endüstri dalları içerisinde değerlendirilmeye başlanmıştır.

7 Aşağıda spor endüstrisi içine dahil olan ögeler sıralanmaktadır. Katılımcılar: Sporu uygulayan (aktif) ya da izleyen (pasif) olarak katılan bireyler, Organizasyonlar: Spor müsabakaları, spor oyunları ve şenlikler, Medya: Televizyon, uydu, kablolu yayınlar, gazeteler, dergiler ve internet, Sporla ilgili eğitim hizmetleri: Üniversiteler veya özel kuruluşlar tarafından sağlanan eğitim hizmetleri, Araç Gereç ve Giyim: Aktif veya pasif katılımcıların tükettiği spor malzemeleri, Spor Tesisleri: Spor etkinliklerinin sürdürüleceği alanlar ve binalar,, Yönetim Hizmetleri: Spor organizasyonlarının sevk ve idaresi ile ilgili profesyonel hizmetler. Sponsorlar: Sponsorluk yoluyla spora katkı sağlayan tüm paydaşlar

8 Spor yönetimi ve spor pazarlaması literatürü içerisinde spor endüstrisini oluşturan alt alanlara bağlı olarak çeşitli endüstri bölümlendirmeleri ve modeller öne sürülmüştür. Spor endüstrisini üç-sektör olarak tanımlayan modele göre spor endüstrisi; tüketicilerine spor, fitness, rekreasyon ya da boş zaman ile ilişkili etkinlik, mal, hizmet, insan, yer ya da düşünce sunan pazar olarak ele alınmaktadır. Modele göre spor endüstrisi üç temel bölüme ayrılır. Bu bölümler aşağıdaki biçimde ele alınabilir:

9 Sportif performans bölümü: Bu bölüm içerisinde yer alan işletmeler spor tüketicisine katılımsal ya da seyirsel bir ürün sunar. Sportif üretim bölümü: Bu bölüm içerisinde yer alan işletmelerin ürünleri sportif performansın niteliğini etkileme ya da üretme arzusu ya da ihtiyacı içindedir. Sportif tutundurma bölümü: Bu bölüm içerisinde yer alan işletmeler spor ürünlerinin tutundurulmasında kullanılan ürünleri spor pazarına sunar.

10

11 Sporun gelişimine karşı işletmelerin nasıl tepki göstereceklerinin incelenmesi gerekmektedir. Diğer bir ifadeyle, işletmeler spor pazarının büyüme nedenlerini ortaya koyabilirlerse, pazardan pay alma konusunda daha başarılı olabilirler. Son yıllarda spor, egzersiz ve rekreasyon etkinliklerinde çeşitlilik görülmektedir. Özellikle sporun rekreasyonel bir faaliyet olarak görülmesi, tüketicilerin ilgisinin daha yoğun olmasına neden olmuştur.

12 Bunun yanında, insanların sağlıklarıyla ilgili olarak bilinçlenmeleri, spor ve egzersize daha fazla önem vermelerine neden olmuştur. Tüketicilerin bu konulara yoğunlaşmasıyla, spor etkinliklerine katılımları da artış göstermiştir. Spor endüstrisinin gelişimi üzerinde etkili olan unsurlar şu şekilde sıralanabilir: Serbest Zaman Artışı, Spor Ürünlerinin Artması, Spor Endüstrisinde Pazarlamanın Önem Kazanması, Spor Eğitiminin Artması, Spor Yönetimindeki Gelişmeler, Sporun Küresel Bir Pazar Haline Gelmesi

13 Serbest Zaman Artışı Gelişen teknoloji, çalışanların daha fazla boş zamana sahip olmalarına olanak tanımıştır. Önceleri günün büyük bölümünü çalışarak geçiren insanlar, artık belirli bir süre çalışmakta ve kalan zamanda rekreasyonel faaliyetler gerçekleştirmektedir. Söz konusu rekreasyonel faaliyetler, kişilerin boş zamanlarında gerçekleştirdikleri faaliyetlerdir. Boş zamanın artması, tüketicilerin belirli faaliyetlere yönelmeleri anlamına gelmektedir ve spor insanların yönelebileceği oldukça etkili bir araçtır.

14 Spor Ürünlerinin Artması Spor pazarının gelişme nedenlerinden önemli bir tanesi spor ürünlerinde meydana gelen çeşitlilik artışıdır. Artık sporla ilgili olarak çok çeşitli ürün ve hizmetler tüketicilere sunulmaktadır. Spor ürünleri temel olarak 4 başlık altında incelenebilir. Bunlar; (1) spor ekipmanlarını ve kondisyon aletlerini içeren spor ürünleri, (2) spor ayakkabılarını ve kıyafetlerini içeren spor giyimi, (3) kondisyon, sağlık kulüpleri ve destekleyici hizmetleri içeren spor hizmetleri ve (4) spor ile ilgili ödenecek bilet bedelini içeren giriş ücretidir.

15 Spor Endüstrisinde Pazarlamanın Önem Kazanması Spor etkinliklerine yönelik artan talep, işletmelerin spor ürünlerine ve sporun işletme faaliyetlerinde kullanılmasına neden olmuştur. Pazarın oldukça hızlı büyüyor olduğunu gören işletmeler, daha ticari şekilde düşünmeye başlamışlar ve spor ürünlerini tüketicilerin istek ve ihtiyaçlarına göre çıkarmaya veya uyarlamaya başlamışlardır. Bunun sonucunda da sponsorluk veya lisans anlaşmaları gibi önemli konular daha fazla uygulanır olmuştur.

16 İlginin çok yüksek olması nedeniyle işletmelerin olimpiyatlar gibi organizasyonlara çok yüksek miktarlarda yatırım yapması, sponsorluk alamamış olan işletmelerin de yasal yükümlülükleri göze alarak sinsi pazarlama uygulamaları bu durumu net bir şekilde açıklamaktadır. Tüm sponsorluklar içinde spor sponsorluğunun en yüksek harcamanın yapıldığı sponsorluk olması da bu durumu açıklayan bir diğer etkendir. Bunun temel nedeni de sporla ilgili olsun veya olmasın, sponsor olan işletmenin bu şekilde önemli bir talep potansiyeli yakalayabilmesidir.

17 Spor Eğitiminin Artması Belirli spor dallarında yoğunlaşmış olmasına karşın, eğitim son yıllarda hemen her spor dalında süregelen şekilde artış göstermiştir. İster profesyonel ister amatör olsun, bireyler ilgi duydukları spor dalına ilişkin olarak eğitim almayı tercih etmektedirler. Bazı bireyler spor eğitimini sadece eğlence amaçlı olarak talep ederken, bazı bireyler ise profesyonel anlamda katılımcı olmak üzere spor eğitimi almaktadırlar.

18 Spor Yönetimindeki Gelişmeler Spora yönelik ilginin artması ve bunun sonucunda spora yönelik talebin artış göstermesi ve yüksek bir potansiyelin görülmesi, spor etkinliklerinin ve sporla ilgili işletmelerin daha etkili bir şekilde yönetilmesi gereğini ortaya çıkarmıştır. Daha iyi yönetilen işletmeler ve etkinlikler sonucunda da spora olan ilgi ve talep daha da fazla artış göstermiştir. Her ne kadar diğer alanlara göre yeni bir alan olarak değerlendirilse de, işletmelerin son yıllarda çok daha profesyonel bir şekilde spor etkinliklerini ve organizasyonlarını yönettikleri ifade edilebilir.

19 Sporun Küresel Bir Pazar Haline Gelmesi Spordaki gelişmelerin ülkelerin sınırlarını aşması ve dünyaya yayılması, işletmelerin artık spora küresel anlamda yaklaşmaları gereğini de getirmektedir. İletişim teknolojileri sayesinde spor tüketicileri oldukça kolay bir şekilde tüm dünyadaki spor etkinliklerini takip edebilmektedirler. Türkiye deki televizyon kanalları Avrupa ve hatta Güney Amerika daki önemli ligleri tüketicilere getirmektedirler.

20 Ürün, fiziksel nesneleri, hizmetleri, insanları, yerleri, organizasyonları ve fikirleri içeren; istek ve ihtiyaçların tatminine yönelik; pazara ilgi, edinme, kullanma ya da tüketim için sunulan herhangi bir değerdir. Bu tanımlamayı esas alarak spor ürünü, spor tüketicisinin istek ve ihtiyaçlarını tatmin etmeye yönelik olarak pazara sunulan ve değişime konu olan mal veya hizmet olarak tanımlanabilir. Bu anlamda değerlendirildiğinde spor ürünleri somut ve soyut unsurları kapsayan bir yapıda düşünülebilmektedir.

21 değerlendirilebilir. Mal, tüketicilere yarar sağlayan fiziksel veya somut varlıklar olarak tanımlanır. Spor mağazaları bu niteliklere sahip tenis topu, raket, krampon, çorap ve egzersiz ekipmanı gibi pek çok somut varlığı satar. Buna karşın hizmet, soyut ve fiziksel olmayan varlıklar olarak tanımlanır. Örneğin, bir müsabakanın kendisi, buz pateni ya da tenis kursu ve spor menajerliği saf hizmet olarak değerlendirilir. Pek çok spor ürünü hizmet niteliği taşır ve kendine has ayırt edici özelliklere sahiptir. Bu anlamda hizmet niteliği taşıyan sportif ürünlerin özelliklerini aşağıdaki gibi sıralamak mümkündür:

22 Dokunulmazlık Hizmetler satın alınmadan önce görülemez, tadılamaz, dokunulamaz, koklanamaz ve hissedilemez özellik taşır. Tüm bu boyutlar dokunulmazlık özelliğine vurgu yapar. Hizmetin bu özelliği soyut nitelikli pek çok sportif ürün için de geçerlidir. Örneğin, bir futbol müsabakasının önceden görülmesi, koklanması ve ona dokunulması mümkün değildir. Taraftar ya da seyirciler bu tür ürünlerden sonra deneyim ve hoş vakit geçirmiş olmaktan başka bir şey elde edemezler. Mallarda olduğu gibi ürüne dokunma, koklama ve hissetme olgusu olmadığı için satın alma öncesi hizmetten memnun kalmama gibi riskler söz konusudur.

23 Üretim ve Tüketimin Ayrılmazlığı Pek çok sportif üründe hizmetlerde olduğu gibi üretim ve tüketim zamanları birbirinden ayrılmaz. Bu durum eş zamanlı üretim ve tüketim durumunu tanımlar. Somut ve fiziksel mallar daha sonra tüketilmek üzere satın alınabilirken, hizmetlerde bu durum söz konusu değildir ve hizmetler aynı anda üretilip tüketildiğinden daha sonra satılmaları söz konusu değildir. Spor hizmetinin bu özelliği dağıtım stratejisine rehberlik ederek, ürünü önceden satma (örneğin, önceden satışa sunulan biletler veya kombine satış gibi) stratejisini ön plana çıkarır.

24 Heterojenlik (Ayrıtürden) Fabrikalarda üretilen mallar neredeyse birbirinin aynısıdır. Bu durum kalitenin de bir göstergesi olarak değerlendirilebilmektedir. Ancak hizmetler üretim zamanlarına göre aynılık özelliği taşımaz. Diğer bir deyişle her bir hizmet pek çok faktörden (hizmeti sunan, hizmeti alan, çevresel koşullar, ruh hali vb.) etkilendiği için heterojen bir nitelik taşır. Dolayısıyla hizmet kalitesi de belirli bir standartta olmayacaktır.

25 Dayanıksızlık Mallar fiziksel varlıklar oldukları için saklanabilmekte ve daha sonra satılabilmektedir. Malların depolanması ve sonraki zamanlarda satılması en yaygın kullanılan stratejilerden biridir. Bu esasında riski de minimize eder. Ancak hizmetlerin stoklanıp daha sonra satılma şansı olmadığı için risk düzeyi yüksektir. Kırk beş bin kişilik kapasiteye sahip bir stadyumda müsabakanın on bin kişiye oynanmasının daha sonra telafisi mümkün değildir. Ürün dayanıksız olduğu için, seyircilere mümkün olduğunca olaydan önce satılmaya çalışılır ve talep bu esasa göre yönetilir.

26 Sahipsizlik Bir malı satın alan kişi o malın fiziksel olarak mülkiyetine sahip olabilir. Bu durum hizmetlerde söz konusu değildir. Hizmetlerin insanlara sağladığı fayda ya da yarattığı deneyimlerden yararlanılır. Hizmeti tükettikten sonra insanlara somut bir şey kalmaz. Aynı şey pek çok sportif hizmet için de geçerlidir. Kişi olimpiyat oyunlarını izledikten sonra somut olarak bir şey elde edemez. Elde ettiği şey ancak soyut deneyim ya da yararlar olacaktır.

27

28 2.Ders

29 Ekonomi bir bilim dalı olarak, kaynakların sınırlı, buna karşılık insanoğlunun ihtiyaçlarının sınırsız olması nedeniyle, çeşitli sorulara yanıt arayan bir bilim dalı olarak ortaya çıkmış ve gelişme göstermiştir. Ekonomi Bilimi, bu yönüyle kısıtlı kaynaklar ile hangi mal veya hizmetin, kimin için, ne miktarda üretileceği ve kimler tarafından tüketileceği sorularına ve fiyatın oluşum mekanizmasını algılamaya çalışan bir bilim dalıdır. Başka bir ifade ile ekonomi, alternatif kullanım alanları olan kıt kaynakların insan ihtiyaçlarını karşılamak üzere nasıl kullanıldıkları problemi ile ilgilenen sosyal bir bilimdir.

30 Ekonomi, insanların çeşitli mal ve hizmetleri üretmek ve bunları tüketmek üzere toplumun bireylerine bölüştürmek için kıt ya da sınırlı üretim faktörlerini hangi biçimde kullandıklarının incelenmesidir. Ekonomi, insanlığın tüketim ve üretim etkinliklerini nasıl düzenlediğinin incelenmesidir. Ekonomi, kıt kaynakların en yüksek faydayı sağlayacak şekilde kullanılmasını sağlamaya çalışan bir bilimdir. Ekonomi, mal veya hizmet üretme ve bunları tüketme faaliyetleri konusunda ortaya çıkan ilişkilerin tümüdür.

31 Sporun ekonomik etkileri, spor endüstrisinin gelişmesi ve büyümesiyle birlikte, üretilen mal ve hizmetlerin artışına bağlı olarak, bu sektördeki paranın çok yüksek meblağlara ulaşması nedeniyle ön plana çıkmıştır. Spor hem mal üretimi ve tüketimi boyutuyla, hem de hizmet üretimi ve tüketimi boyutuyla, spor ekonomisi biliminin araştırma konusunu oluşturmaktadır. Spor ekonomisi, spor endüstrisi ürünlerinin (mal ve hizmet) üretilmesi ve tüketilmesi sürecindeki ilişkileri inceleyen bilim dalı olarak tanımlanabilir. Spor Endüstrisi, insanların, işletmelerin ve örgütlerin, spor ürününe odaklanarak işletme faaliyetleri gerçekleştirdikleri pazarı ifade eder.

32 Spor Organizasyonları Spor Pazarlaması Spor İşletmeleri Spor Teknolojisi Spor Ekonomisi Spor Medyası Spor Ürünleri Spor Teşkilatları

33 Spor Organizasyonları: Sporda büyük organizasyonlar; Olimpiyatlar, Dünya - Avrupa Futbol Şampiyonalarıdır. Organizasyonlarda reklam, sponsorluk, müşterek bahis, bilet gelirleri, ürün gelirleri gibi kalemlerin yanında en büyük değer TV- Yayın Hakları gelirleri olarak karşımıza çıkmaktadır.

34 Spor İşletmeleri: Üretim faktörlerinin planlı bir şekilde organize edilmesi ve uygulanması suretiyle spor mal ve hizmetlerini üreten ve sunan birimler olarak ele alınabilir. Spor işletmeleri spor ile ilişkili her türlü mal ve hizmeti üretip pazarlamak üzere teşkilatlanmış ekonomik birimler olarak spor endüstrisinin ana unsurlarındandır.

35 Spor Medyası: Spor müsabakalarına ve özellikle olimpiyatlar gibi büyük organizasyonlara kitlelerin ilgi düzeyinin giderek artması sporun kitle iletişim araçlarında yer almasının boyutlarını da artırarak, bu alandaki yatırımların artması sonucunu ortaya çıkartmıştır.

36 Spor Teşkilatları: Ülke genelinde; sporcular, spor yöneticileri, spor örgütleri, spor tesisleri, spor organizasyonları vb. yönetim unsurlarını içinde barındıran spor teşkilatları spor ekonomisine yönelik ana politikaların belirlenmesi konusunda önemli etkileri olan unsurlardır.

37 Spor Ürünleri: Spor işletmeleri tarafından üretilen ve spor tüketicisine sunulan mal ve hizmetlerin değeri, spor ekonomisi toplam hacminin yarısından fazlası bir boyuta ulaşmıştır. Bu bakımdan spor ürünleri spor ekonomisi içerisinde çok büyük bir paya sahiptir. Spor Ürünü, spor tüketicisinin istek ve ihtiyaçlarını tatmin etmeye yönelik olarak pazara sunulan ve değişime konu olan mal veya hizmet.

38 Spor Teknolojisi: Günümüzde sporcuların performanslarını arttırmak, sporcu ekipmanlarını ve spor alanlarını geliştirmek için mühendislik, malzeme bilimi, biyomekanik, iletişim ve bilgi teknolojilerinin nimetlerinden üst düzeyde faydalanılması, yeni ve önemli bir spor endüstrisi dalı olarak spor teknolojilerinin geliştirilmesini ortaya çıkartmıştır.

39 Spor Pazarlaması: Spor Pazarlaması spor tüketicilerinin istek ve ihtiyaçlarını karşılamak amacıyla, mal ve hizmet değişimi sürecindeki; satış, reklam ve tanıtım, insan ilişkileri, program geliştirme, fiyatlandırma ve dağıtım vb. tüm faaliyetlerin düzenlenmesini içeren bir kavram olarak, ürünlerin spor endüstrisi içerisinde değer kazanmalarındaki ana unsurlardandır.

40 Spor ekonomisi nispeten kısa bir dönem içerisinde devasa büyük bir gelişim ve büyüme göstermiştir. Bu gelişme; yeni spor işletmelerinin spor pazarına girerek ve yeni ürünler üreterek spor endüstrisine eklenmesi, spor dallarına kadın-erkek daha fazla sayıda sporcunun katılması, sporun rekreasyonel bir faaliyet olarak insanların yaşamında daha fazla yer bulması ve spor organizasyonlarına yönelik bahis organizasyonlarının artması ve yaygınlaşması ile sporun hesaplanması güç bir ekonomik sektör haline gelmesini sağlamıştır.

41 Dünya genelinde artan spor tutkusunun yarattığı pazar yıllık 100 milyar dolara yaklaşmış bulunmakta. Sadece bilet satışları, medya hakları ve sponsorluklardan oluşan spor pazarının büyüklüğü 2005'te 46.5 milyar dolarken, önümüzdeki birkaç yıl içinde 100 milyar dolarlık büyüklüğe ulaşması öngörülüyor. Spor malzemeleri (spor giyim ve ekipmanları içeren spor malzemelerinin payı 310 milyar dolar), lisanslı ürünler, sağlık ve fitness merkezlerinin potansiyelleri de dikkate alındığında, spor endüstrisinin toplam büyüklüğünün dünyada 600 milyar dolara yaklaştığı tahmin ediliyor.

42

43 Tabloda incelenen Münih 72 - Atlanta 96 arasındaki Olimpiyat organizasyonları (Moskova 80 Boykot edildiğinden değerlendirilmeye alınmamış) giderlerin periyodik olarak arttığı görülmektedir. İlerleyen yıllarda rakamlar daha da artmış, 2004 ve 2008 Olimpiyat oyunları giderleri tartışmaya açılmıştır.

44 4,5 Milyar Dolara mal olması öngörülen Atina 2004 Olimpiyat Oyunlarının operasyonel giderlerinin 15 Milyar Doları bulması Yunanistan'ın ekonomik krize girerek iflasa sürüklenmesinin miladı olarak gösterilirken, yaklaşık 42 Milyar Dolar masraf edilen Pekin 2008 Olimpiyat oyunlarının masrafının geri döndürülmesinin çok zor olduğu da bir gerçektir. Londra 2012 olimpiyat oyunlarının resmi maliyeti 14,6 Miyar Dolarken, Rio 2016 oyunlarının maliyetinin 20 Milyar Doları aştığı tahmin ediliyor.

45 Olimpiyatlardan sonra en popüler organizasyon Futbol Şampiyonalarıdır. Özellikle Avrupa futbolunda para trafiği baş döndürücü bir boyutta olup, yükseliş trendi sergilemektedir. Sonraki slaytta dünyada spor ekonomisi konularında güvenilir rakamları sunan Deloitte firmasının en son raporunda futbol kulüplerinin 2015/2016 gelirleri sıralanmıştır.

46 Deloitte Futbol Para Ligi 2017 verileri

47 Dünyanın en değerli futbol kulüpleri 2016 Kulüp Miktar 1 Real Madrid $3.65 milyar 2 FC Barcelona $3.55 milyar 3 Manchester United $3.32 milyar 4 FC Bayern Munich $2.68 milyar 5 Arsenal $2.02 milyar 6 Manchester City $1.92 milyar 7 Chelsea $1.66 milyar 8 Liverpool $1.55 milyar 9 Juventus $1.30 milyar 10 Tottenham $1.02 milyar Kulüp Miktar 11 Borussia Dortmund $836 milyar 12 AC Milan $825 milyar 13 Paris Saint Germain $814 milyar 14 FC Schalke $655 milyar 15 Atletico Madrid $633 milyar 16 Inter Milan $559 milyar 17 West Ham United $542 milyar 18 AS Roma $508 milyar 19 Napoli $396 milyar 20 Newcastle United $383 milyar Kaynak:

48 Lig Dünyadaki en büyük TV yayın hakları Yıllık Toplam Toplam Süre Kaynak: bn=milyar

49 Premier Lig Yayın Gelirinin Dağıtımı Kulüp Miktar 1 Arsenal 100.8m 2 Man City 96.8m 3 Manchester United 96.3m 4 Tottenham 95m 5 Leicester City 93m 6 Liverpool 90.4m 7 Chelsea 87.1m 8 West Ham 85.6m 9 Southampton 84.5m 10 Everton 82.9m Kulüp Miktar 11 Stoke City 79m 12 Swansea City 75.3m 13 Watford 74.1m 14 West Brom 73m 15 Newcastle Utd 72.7m 16 Crystal Palace 72.4m 17 Sunderland 71.7m 18 Bournemouth 70.4m 19 Norwich City 66.7m 20 Aston Villa 66.2m Kaynak:

50 Premier Lig Yayın Gelirinin Dağıtımı (Tahmini, sıralama ve rakamlar değişebilir) Kulüp Miktar Kulüp Miktar 1 Liverpool 150m 11 West Brom 115m 2 Chelsea 148m 12 Stoke City 115m 3 Manchester City 144m 13 Bournemouth 111m 4 Arsenal 144m 14 Leicester City 116m 5 Tottenham 139m 15 Middlesbrough 107m 6 Manchester United 142m 16 Crystal Palace 106m 7 Everton 130m 17 West Ham 108m 8 Watford 123m 18 Hull City 101m 9 Burnley 119m 19 Swansea City 99m 10 Southampton 121m 20 Sunderland 98m Kaynak:

51 Premier Lig'de yayın gelirlerinin %50'si eşit, %25'i takımların sezon sonu sıralamasına göre, kalan %25'i maçlarının canlı olarak yayınlanma sayısına göre kulüplere dağıtılıyor. İspanya La Liga da yılları arası yayın hakları toplam 2.65 milyar euro olacak. Bu gelirin %50'si eşit, %25'i takımların 3 yıllık performanslarına göre, kalan %25'i kaynak oluşturabilmelerine göre kulüplere dağıtılacak.

52 İtalya Serie A'da arası yayın hakları toplam 2.82 milyar euro olacak. Bu gelirin %40'ı eşit, %30'u takımların zaman içerisindeki başarılarına göre karmaşık bir hesaplamayla, kalan %30'u kulüp kaynaklarına göre dağıtılacak. Almanya Bundesliga da yılları arası yayın hakları toplam 4.64 milyar euro olarak belirlenmiştir. Bu gelirin %65'i eşit olarak her sezon sonunda, %35'i takımların 5 yıllık performanslarına göre kulüplere dağıtılacak.

53 Türkiye Süper Liginde yakın zamanda yapılan, yayın ihalesi ile önümüzdeki 5 yıl için yıllık 500 milyon dolarlık (+%18 KDV) anlaşma sağlandı. Bu gelirden %4'lük TFF payı ve 1.Lig'e ayrılan kısmı çıkarıldıktan sonra kalan 440 milyon doların %35'i kulüplere eşit dağıtılırken, %45'i o sezon toplanan puanlara göre, %11 geçmişteki şampiyonluk sayılarına göre, %9'luk pay da ligin ilk beş sırasına dağıtılacak.

54 Uslu, N.Ç. (Editör) (2013). Spor Ekonomisi. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim FakültesiYayınları. Eskişehir. Öztürk, S.A. (Editör) (2012). Spor Pazarlaması. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları. Eskişehir. Atıgan, F. (2013). Ekonomi. NobelYayın Dağıtım. Ankara. Devecioğlu, S. (2004). Sporun Ekonomik Boyutu, Standart Ekonomik ve Teknik Dergi, 43(511). Deloitte Futbol Para Ligi Cerrahoğlu, N. (2016). Spor Ekonomisi Bilim Dalının Gelişim Analizi. Yönetim Bilimleri Dergisi, 14(27): Tam Saha. Sayı

55 3.Ders

56 Talep ve arz kavramları ve bu kavramları etkileyen öğeler spor endüstrisine konu olan bir mal ya da hizmetin üretilmesi ve tüketilmesi açısından önemli unsurlardır. Spor endüstrisi içerisinde yer alan bir ürünün fiyatlandırılması ya da iki farklı takımın müsabaka biletlerinin ücretinin ne olacağı arz-talep modeline göre belirlenir.

57 Talep ve Talep Miktarı Talep bir mal veya hizmetin, belirli bir zaman dilimindeki, satın alma isteği olarak tanımlanabilir. Ancak bu isteğin ekonomiye etkisinin olması için yeterli satın alma gücüyle desteklenmiş olması şarttır. Aksi halde sadece istek olarak kalan talebin ekonomiye herhangi bir etkisi olmayacaktır.

58 Talep ve Talep Miktarı Mal ve hizmetlerin talebini etkileyen pek çok unsur vardır. Bu unsurların başında şüphesiz ki söz konusu mal ya da hizmetin fiyatı gelmektedir. Ancak fiyat dışında bir mal ya da hizmetin talebini etkileyen faktörler de vardır. Bunlar; tüketicinin geliri, ilişkili malların fiyatları, ikame ürünler, zevkler ve tercihlerdir.

59 Talep ve Talep Miktarı İlişkili mal ya da hizmet, söz konusu olan mal ile birlikte tüketilen ya da tüketimi söz konusu olan ürünlerdir. Bu ürünlere tamamlayıcı mal-hizmet de denilmektedir. İkame ürünler ise mala ya da hizmete tamamıyla rakip olan benzer özelliklere sahip ürünlerdir.

60 Talep ve Talep Miktarı Genel olarak herhangi bir mal ya da hizmetin talebi denildiğinde, öncelikle bu malın fiyatı ile talep miktarı arasındaki ilişki anlaşılır. Bu durumda talep edilen miktarı diğer değişkenler sabit varsayarak belirli bir zaman diliminde piyasada tüketicilerin farklı fiyat düzeylerinde satın almaya hazır oldukları mal veya hizmet miktarı olarak tanımlayabiliriz.

61 Talep ve Talep Miktarı Talep tanımında yer alan belirli bir zaman dilimi (gün, hafta, ay, yıl,..) gibi mutlaka belirtilmelidir. Yani zaman dilimi belirtilmeden talep kavramının az ya da çok olması konusunda bir yargıya varılamaz. Örneğin; 5 saat spor yaparım açıklamasında güne, haftaya, aya veya yıla göre 5 saatlik zaman dilimi, az ya da çok olarak, birbirinden farklılık gösterir.

62 Talep ve Talep Miktarı Talebi etkileyen diğer değişkenler ilgili ve ikame ürünlerin fiyatlarıdır. Örneğin tenis veya badminton sporunu rekreatif olarak yani boş zamanlarınızı değerlendirmek amaçlı yapmakta olduğunuzu varsayalım. Tenis veya badminton oynamanın maliyeti, bu iki spor dalından birisini seçmenizi etkileyecektir. Bu iki aktivite birbirlerini ikame eden ya da rakip konumda olan ürünlerdir.

63 Talep ve Talep Miktarı Bu iki aktivitenin de gerçekleştirilmesinde kullanılan top ve raket tamamlayıcı nitelikte maldır ve bu tamamlayıcı malların fiyatlarındaki değişim, doğal olarak bu iki aktiviteye olan talebi de belirler. Tenis topu ve raketi daha yüksek fiyatlı ise badminton sporunu talep etme ihtimaliniz daha yüksek olacaktır.

64 Talep ve Talep Miktarı Tüketicinin gelirinin artması ya da azalması da talebin artmasını ya da azalmasını etkileyen bir diğer unsurdur. Tüketicilerin gelir düzeyindeki artış, alım gücünde de artış sağlayacağı için talep üzerinde olumlu etki oluşturacaktır. Bunun aksi durumda yani tüketicinin alım gücünün azalmasında ise talepte düşme meydana gelmektedir. Spor ekonomisine konu olan mal ve hizmetlerin, gelirle olan talep ilişkisine bakıldığında, tüketicilerin gelir düzeyi arttıkça spor ürünlerine olan talebin de arttığını ortaya koymaktadır.

65 Talep ve Talep Miktarı Talep yasası; fiyatı daha yüksek olan mal ve hizmete talebin daha az olacağını, fiyatı düşük olan mal ve hizmetin talebinin fazla olacağını ifade etmektedir. İkame Etkisi; Diğer değişkenler sabitken bir malın fiyatı yükseldiğinde, tüketiciler bu mal yerine fiyatı düşük olan malları ikame ederler. Bu durumda fiyatı yükselen malın talebi azalır. Bu durum ikame etkisi olarak tanımlanır. Gelir Etkisi; Diğer değişkenler sabitken, bir malın fiyatı arttığı zaman, gelir sabit olduğundan satın alma gücü azalır. Bu durumda ilk duruma göre talep edilen mal miktarı azalır. Bu etki gelir etkisi olarak tanımlanır.

66 Talep Tablosu ve Talep Eğrisi Talep tablosu diğer değişkenler sabitken, belli bir zaman diliminde tüketicilerin değişik fiyat düzeylerinde satın almaya hazır oldukları mal ve hizmet miktarını özetleyen tablodur. Talep tablosundan hareketle talep eğrisini elde ederiz. Şekildeki talep eğrisinin aşağı doğru azalan bir eğri olmasının anlamı; tüketicilerin her ek birim mal ve hizmet için daha az para ödemeye gönüllü olmalarını göstermektedir. Talep Tablosu Talep Eğrisi Kombinasyon Bilet Fiyatı ( ) Talep Edilen Bilet a b c d e e d c b a

67 Talebi Etkileyen Diğer Faktörler Spor endüstrisinde ürünlerin talebini etkileyen birçok başka faktör vardır. Bu faktörler yaş, cinsiyet, eğitim durumu, aile, arkadaş çevresi, çalışma saatleri, boş zaman, park veya yeşil alanlara yakınlık durumu gibi sosyo-ekonomik değişkenlerdir ve bunlar spora özgü mal ve hizmetlerde talebi direkt olarak etkilemektedir.

68 Arz ve Arz Miktarı Arz bir mal veya hizmetin, belirli bir zaman diliminde, belirli pir fiyattan piyasaya sunulması olarak tanımlanabilir. Arzın özellikleri; belirli bir piyasa, belirli zaman ve belirli bir fiyat olarak sıralanabilir. Mal ve hizmetlerin arzını etkileyen çeşitli değişkenler bulunmaktadır. Bunlar; üretim maliyetleri, diğer ürünlerin fiyatları, teknoloji, ileriye dönük fiyat beklentileri, vergiler, sübvansiyon (devlet teşviği) ve diğer firmalardır.

69 Arz ve Arz Miktarı Arzı etkileyen temel değişkenlerden birisi üretim maliyetleridir. Üretim maliyetlerinin yüksek olması özellikle firmaların kâr marjlarını azalttığı için firmalar üretim maliyetlerini azaltma çabası içinde olurlar. Üretim maliyetlerinde azalma firmaların kâr marjlarını olumlu etkilediğinden üretim miktarları artacaktır.

70 Arz ve Arz Miktarı Arzı etkileyen diğer değişken ise diğer malların fiyatlarıdır. Üretilen diğer malların fiyatları artarsa bu durumda üretim kaynakları diğer mal ya da hizmetin üretime aktarılacağından, bu durumda göreceli olarak fiyatı artan malın üretimi yani arzı artarken temel mal olarak seçtiğimiz mal ya da hizmetin arzı azalacaktır. Örneğin bir fabrikada hentbol topu üretiliyorken, futbol topunun piyasa fiyatının artması ile fabrika için futbol topu üretmek daha kârlı hale geleceğinden, üretim faktörleri futbol topuna aktarılabilecektir. Dolayısıyla da futbol topu arzı artacaktır.

71 Arz ve Arz Miktarı Teknoloji düzeyinde meydana gelen değişiklikler arz miktarını doğrudan belirler. Örneğin mevcut teknoloji değişimiyle aynı miktar girdi ile daha yüksek düzeyde üretim yapmak mümkün olursa bu durumda teknoloji arzı arttırmıştır olur. Verimlilikte meydana gelen artışlar şüphesiz arz miktarını arttırır.

72 Arz ve Arz Miktarı Gelecek ile ilgili beklentiler de arz miktarını etkiler. Özellikle üretimde şu anki fiyat düzeyinden çok gelecek dönemde ilgili mal ya da hizmetin fiyat beklentisi bugünkü üretim düzeyini belirleyecektir. Fiyat beklentileri ilgili ürünün tüketici bütçesindeki oranını belirleyeceği için gelecekte ürün fiyatında meydana gelecek olan artışlar, bugünkü üretim miktarının azalmasına neden olacaktır.

73 Arz ve Arz Miktarı Bunların dışında vergiler, sübvansiyon ve endüstrideki firma sayısı da arz miktarını etkiler. Devletin herhangi bir mal ya da hizmetin üretimine ilişkin olarak uygulamaya koyduğu vergi değişikliği, üretim maliyetlerini etkileyecektir. Vergi oranlarındaki artışlar ile üretim maliyetleri artacağından arz miktarı azalacaktır. Tersi durumda ise üretim maliyetlerinin azalması, üretim miktarının artmasına neden olacaktır.

74 Arz ve Arz Miktarı Yine aynı biçimde sübvansiyonlar da ilgili üretimin teşvik edilmesi anlamına geldiğinden, bu durumda arz miktarı artacaktır. Özellikle geliştirilmek istenen sektöre yönelik olarak devlet bir kamu politikası oluşturabilir. Bu durumda o sektörde üretimi gerçekleştirilen mal ve hizmetlerin teşviki anlamına gelmektedir.

75 Arz ve Arz Miktarı Piyasadaki diğer firmaların sayısı da arz miktarını belirler. Firma sayısında meydana gelen artışlar üretime konu olan mal ve hizmet miktarını arttırdığından arz miktarı artar. Tersi durumda ise arz miktarı azalacaktır.

76 Arz ve Arz Miktarı Piyasadaki diğer firmaların sayısı da arz miktarını belirler. Firma sayısında meydana gelen artışlar üretime konu olan mal ve hizmet miktarını arttırdığından arz miktarı artar. Tersi durumda ise arz miktarı azalacaktır.

77 Arz Tablosu ve Arz Eğrisi Arz yasasına göre fiyatlar arttıkça üretime konu olan arz miktarı artacak ya da tam aksi durumda fiyatlar azaldıkça üretime konu olan arz miktarı düşecektir. İşte fiyatlar ile üretim miktarı, yani arz miktarı arasındaki bu doğrusal ilişkiye Arz Yasası denir. Arz Tablosu Kombinasyon Top Fiyatı ( ) Arz Edilen Top a 20 0 b c d e (Fiyat) Arz Eğrisi (Miktar)

78 Arz Talep Dengesi (Piyasa Dengesi) Arz ve Talep piyasada fiyat mekanizmasının oluşmasında etkili olan iki temel faktördür. Ürünlerin piyasa fiyatı arz ve talebin dengesi sayesinde belirlenmektedir. Talep eğrisi farklı fiyat düzeylerinde, tüketicilerin satın almak istedikleri mal ve hizmetleri gösterirken, arz eğrisi ise üreticilerin farklı fiyat düzeylerinde, üretmek istedikleri mal ve hizmet miktarını göstermektedir. Piyasa dengesi arz edilen miktar ile talep edilen miktar kesiştiği noktada oluşmaktadır.

79 Arz Talep Dengesi (Piyasa Dengesi) (Fiyat) Piyasa Dengesi (Miktar) Yandaki grafikte S eğrisi tenis raketi arzını, D eğrisi ise Tenis raketi talebini göstermektedir. C noktasında 50 liralık fiyat düzeyinde arz ve talep dengesi sağlanmaktadır. Yani arz edilen miktar ile talep edilen miktar birbirine eşittir. 75 liralık fiyat düzeyinde AB arasında ise arz fazlası vardır. Arz fazlası fiyatların aşağıya doğru düşme trendinde olmasına neden olmaktadır. EF arasında 25 liralık fiyat düzeyinde talep fazlası vardır. Bu nedenle fiyatlar yükselme trendindedir. Dolayısıyla nihai denge C noktasında sağlanacaktır.

80 Uslu, N.Ç. (Editör) (2013). Spor Ekonomisi. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları. Eskişehir

81 4.Ders

82 Pazarlamanın amacı, hedef olarak seçilen müşterilerin ihtiyaçlarını karşılamak ve onları tatmin etmektir. Bu doğrultuda pazarlama yönetiminin kapsamında yer alan Tüketici Davranışları sahası, fertlerin, grupların ve organizasyonların, ihtiyaç ve isteklerini tatmin etmek için ürünleri, hizmetleri, fikirleri ya da tecrübeleri nasıl seçtikleri, nasıl satın aldıkları, nasıl kullandıkları ve nasıl elden çıkardıkları ile ilgili incelemeler yapar

83 Tüketici davranışı; satın alma kararı verilirken kullanılan yöntemleri, mal ve hizmetleri seçme ve kullanma biçimlerini, bunlara karşı kişisel ya da sosyal unsurlarla oluşan tutumları kapsamaktadır. İhtiyaç ve istekleri tatmin etmek amacıyla ürünlerin seçilmesi, satın alınması ve kullanılmasına yönelik bireysel aktiviteler tüketici davranışını meydana getirir.

84 Her konuda olduğu gibi, tüketici davranışının incelenmesinde de varsayımlar ve özelliklerin de ele alınması gerekmektedir. Bu özellikleri yedi ana konuda toplamak mümkündür: 1. Tüketici davranışı güdülenmiş davranıştır. 2. Tüketici davranışı çeşitli faaliyetlerden oluşur. 3. Tüketici davranışı bir süreçtir. 4. Tüketici davranışı karmaşıklık ve zamanlama açısından farklılık gösterir. 5. Tüketici davranışı farklı rollerle ilgilenir. 6. Tüketici davranışı çevresel unsurlardan etkilenir. 7. Tüketici davranışı kişilere göre farklılıklar gösterebilir.

85 Günümüzde üretim teknolojilerinin ulaştığı nokta, tüketiciyi pek çok seçenek ile karşı karşıya bırakmaktadır. Geçmişten farklı olarak ürün konusunda bir ihtiyaç ile karşı karşıya kalan tüketiciye sunulan seçenekler son derece fazladır. Bu seçenekler arasında karar vermek zorunda kalan tüketici, ürünün niteliğine göre bazen hızlı karar alan tüketici, kimi zaman da son derece yavaş karar almak durumundadır. Çok sayıda üretici, ürün ve hizmetlerle ilgili karmaşık olarak nitelendirilebilecek sunumlar gerçekleştirir. Bu üreticiler tüketicileri etkilemek ve tatmin etmek üzere yüksek oranda karmaşıklık gösteren fiyatlandırma, dağıtım ve tutundurma (promosyon) stratejilerini kullanır

86 Tüketici davranışları karmaşık ve çok sayıda değişken tarafından etkilenmektedir. Bu nedenle işletmelerin piyasada etkili olabilmek, rekabet üstünlüğü elde edebilmek, tüketici istek ve ihtiyaçlarını tatmin edebilmek için öncelikle tüketicilerin günlük yaşamlarında ne tür davranışlarda bulunduklarını açıklayan, satın alma karar sürecini anlamaları gerekmektedir.

87 Tüketici satın alma karar süreci sorunun tanımlanması ile başlar. Buradaki sorun fiziksel, sosyal, psikolojik bir yoksunluk hali olabilir. Bazı kaynaklarda ihtiyacın ortaya çıkması olarak da tanımlanan bu aşama, sorunun varlığına ve çözümlenmesi gerektiğine işaret eder. Satın alma karar süreci; problemin farkına varılması, alternatif çözümler ve bilgi araştırması, alternatiflerin değerlendirilmesi, satın alma kararı ve satın alma sonrası duygular gibi aşamalardan oluşmaktadır.

88

89 Memnuniyet, tüketicilerin ürünle veya hizmetle ilgili beklentilerinin tam olarak karşılanmasıdır. Tüketicinin beklentilerini karşılanmazsa ürünle ilgili tatminsizlik olabilecektir. Tüketici bilgi arama davranışı ile ürün ve pazar bilgisini artırarak, doğru bir satın alma kararı verdiği takdirde, aldığı üründen duyduğu memnuniyet artabilir.

90 Spor alanında bireylerin; araştırdığı, sipariş ettiği, satın aldığı, kullandığı ve değerlendirdiği ürün ve hizmetlerde, istek ve ihtiyaçlarını belirlemek ve onların tatminini sağlamak sporda tüketici davranışı alanına girmektedir. Sporda tüketici davranışı, spor tüketicisinin spor ile ilişkili mal ve hizmetleri satın alma ve kullanmadaki kararları, bunlarla ilgili etkinlikleri ve bu etkinlikleri belirleyen karar süreçlerini incelemektedir.

91 Spor tüketicisinin davranışlarını belirlemek için pazarlamacıların sorması gereken sorulardan bazıları aşağıdaki gibi sıralanabilir: Tüketicilerimiz kimlerdir? Ne satın alırlar ve ne sıklıkla kullanırlar? Tüketicilerimiz nerede yaşarlar? Ürünlerimizle / hizmetlerimizle nerede, ne zaman, nasıl karşılaşırlar? Ürünlerimizi / hizmetlerimizi nasıl kullanır veya tüketirler? Ürünlerimizi / hizmetlerimizi kullanmak tüketicilerimize ne hissettirir?

92 Bu soruların hepsi belirli bir eylem ve olayın incelenmesi yerine bir süreci incelemeyi gerektirir. Bu sürecin incelenmesi içerisinde bazı temel ön koşullar aşağıdaki biçimde ifade edilebilir: Spor tüketicisinin davranışı her şeyden önce bir insan davranışıdır. Bu yüzden, insan davranışını etkileyen bütün değişkenler, spor tüketicisinin davranışını da etkileyecektir. Ancak bu davranış spor tüketimi ile sınırlıdır.

93 Amaç yönlü olmayan hiçbir davranış sporda tüketici davranışı konusu içinde incelenemez. Spor tüketicisi sorunlarına çözüm getirmek için spor ya da spor ile ilişkili mal ve hizmet satın alır. Böyle bir amaca yönelmeyen davranışlar sporda tüketici davranışı konusu içerisinde ele alınmaz. Sporda tüketici davranışı, spor tüketicisinin satın alma ve ürün kullanma biçimlerini etkileyen değişkenlerle ilgilidir.

94 Bu güne kadar sporda tüketiciyi güdüleyen çok çeşitli unsurlar ortaya konulmuştur. Ancak araştırmalar sonucunda kişisel ve sosyal unsurlardan, kaynaklı güdülerin sporda tüketiciyi satın alma davranışına iten ana unsurlar olduğu söylenebilir. kişisel ve sosyal unsurlar, tüketicinin satın alma karar sürecine etki ederek belirli bir davranış göstermesine neden olmaktadır.

95 Kişisel Unsurlar Tüketiciyi etkileyen kişisel unsurlar; meslek, ekonomik koşullar, kişilik, güdülenme, algılama, öğrenme ve tutumlardan oluşan unsurlardır. Meslek: Spor tüketicisi spor faaliyetlerini genellikle çalışma dışı zamanlarında ve bir hobi olarak gerçekleştirdiği için, tüketicinin ekonomik gelirini belirleyen mesleği, satın alma davranışına iten en önemli unsurlardandır.

96 Kişisel Unsurlar Ekonomik Koşullar: Tüketicilerin ürün ve marka seçimleri ekonomik gelirleriyle doğrudan ilişkilidir. Spor gibi öncelikli ihtiyaçlar arasında yer almayan bir alanda da tüketicilerin harcama yapabilmesi ekonomik koşullarına bağlı olarak değişkenlik gösterecektir.

97 Kişisel Unsurlar Kişilik: Kişilik düşünce ve duyguları kapsayan, bireyin hayatında karşılaştığı durumlara adaptasyonunu gösteren, ayırıcı davranış kalıbı olarak ifade edilebilir. Kişiliği bireyin yaşama biçimi veya günlük olaylara tepki verme şekli olarak tanımlayanlar da bulunmaktadır. Kişilik, bireyi diğer bireylerden ayıran, kendine özgü biyolojik ve psikolojik özellikleridir. Her bireyin kişiliği, satın alma davranışı üzerinde etkilidir

98 Kişisel Unsurlar Güdülenme: Organizmanın ihtiyacını gidermek için belirli bir yönde faaliyet gösterme eğilimini yönelten psikolojik nedenler güdülerdir. Bu nedenle güdülenme, bir davranışın nasıl başladığı, desteklendiği, güçlendiği, yönlendiği ve sonlandığını açıklamaya yardımcı olur. Güdüler organizmayı uyarma, faaliyete geçirme ve davranışlarına yön verme özelliklerinden dolayı tüketici davranışları altında yatan nedenleri bulmada oldukça yardımcı olmaktadır. Ürün ve hizmetlerle ilgili araştırma, satın alma, kullanma, kullanım sonrası elden çıkarma gibi tüm davranışlarda güdülerin etkisi bulunmaktadır

99 Yapılan araştırmalarda heyecan ve itibar gibi unsurların da sporda tüketiciyi güdüleyen önemli etkenler olduğu vurgulanmıştır. Desteklenen veya mensubu olunan spor kuruluşunun başarısı bireylerde itibar görme, saygınlık, değer görme ve heyecan gibi kişisel güdülerin ortaya çıkmasını sağlamaktadır. Bu güdüler ise tüketiciyi, spor ürünleri veya hizmetlerini tüketmeye itmektedir.

100 Kişisel Unsurlar Algılama: Tüketicilerin bilgi alıp geçmiş deneyimlerine bağlı olarak bu bilgileri yorumlamaları ile ilgili süreç algılama olarak tanımlanır. Algılama, uyarıcıların seçilmesi, düzenlenmesi ve yorumlanmasıdır. Nihayetinde dünyayı algılama biçimi tüketici davranışını etkiler. Yapılan araştırmalarda, tüketicilerin bir ürünü tekrar tercih etmesi, başka ürünlere yönelmesi veya başkalarına tavsiyede bulunması gibi satın alma ve tüketme sonrası davranışları, tüketicinin algıladığı değer ile doğrudan ilişkilidir. Sporda da bu deneyimler ve algılama biçimi tüketiciyi farklı şekillerde güdüleyecektir.

101 Kişisel Unsurlar Öğrenme: Öğrenme, tüketicilerin mevcut marka alışkanlıklarının değiştirilmesi ve yeni marka alışkanlıklarının kazandırılması, ürün ve hizmetlere duyulan heyecanın artırılması, talep yaratmak amacıyla pozitif destek sağlanması ve tüketiciyi güdüleme aracı olarak kullanılmaktadır. Öğrenme sonucunda bireyler satın alma davranışlarına etki eden inanç ve tutumlar kazanırlar.

102 Kişisel Unsurlar Tutumlar: Tutumlar, bir obje, kişi, konu veya olgu hakkındaki değerlendirme ve ondan etkilenme miktarı olarak ifade edilmektedir. Tutumlar kişinin herhangi bir şeyden ne kadar hoşlandığı veya hoşlanmadığının değerlendirilmesidir. Tutumlar öğrenilerek sonradan kazanıldığı için zamanla değişebilmektedir. Tüketicilerin de bir ürün veya hizmete yönelik tutumları olumsuz olduğu zaman, ürün veya hizmeti sunanlar, olumsuz tutumu değiştirme ve yeni bir tutum geliştirme çabası içerisinde olacaktır.

103 Sosyal Unsurlar Tüketiciyi etkileyen sosyal unsurlar; kültür, sosyal sınıf, danışma grupları ve aileden oluşan unsurlardır. Kültür: Kültür toplulukların kimliğidir. Soyut bir kavramdır. Ancak kültür her birimizin kim olduğumuzu ve ne olduğumuzu şekillendirir. Kıyafetlerimiz, yemeklerimiz hatta yemeklerimizi nasıl yediğimiz, evlerimizi nasıl boyadığımız ve tüm bunlar hakkında neler düşündüğümüz, hepsi kültürle şekillenir. Kültürün etkisiyle tüketici, bağlı olduğu değerler sisteminin tüketme eylemini gerçekleştirir. Sosyal bir yapı olan sporda gerçekleşen tüketme davranışı da kültür ile sıkı sıkıyla bağlı bir şekilde gerçekleştirilir.

104 Sosyal Unsurlar Sosyal Sınıf: Sosyal sınıf, saygınlık bakımından geniş çaplı olarak benzer bir pozisyona sahip olan toplumdaki bireylerin toplamı olarak tanımlanabilir. Günümüzde tüketiciler hayatını devam ettirecek mal ve hizmetleri tüketirken ait olduğu sosyal sınıfını kanıtlayacak ve kendisine saygınlık kazandıracak tüketim çabalarından vazgeçmemektedir. Bireyler genellikle sosyalleşmek, insan ilişkilerini kuvvetlendirmek ve bir gruba dahil olma güdüleriyle, spor tüketiminde bulunmaktadır. Ait olunan sosyal sınıf ve sporda tüketme davranışı arasında da önemli bir ilişki bulunmaktadır.

105 Sosyal Unsurlar Danışma Grupları: Danışma grupları tüketicinin satın alma davranışını etkileyen önemli bir unsurdur. Tüketiciyi bağlı olduğu gruptaki diğer bireylerin bilgi, inanç, tutum ve davranışları önemli ölçüde etkilemektedir. Doğrudan danışma grupları aile ve yakın arkadaşlardan oluşmaktadır. Dolaylı danışma grupları ise görsel ve işitsel medyada karşılaşılan kişiler olarak gösterilebilir. Spora katılım davranışı, yoğun olarak çeşitli danışma gruplarının etkisi altındadır. Danışma grupları spor ürünü veya hizmetinin satın alınmasında olduğu gibi spora katılımı da etkiler

106 Sosyal Unsurlar Aile: Spor pazarlamacıları, spor etkinliğine katılımda, ailenin büyük etkisi olduğunu ifade etmektedir. Spor etkinlikleri ve faaliyetleri organize ve keyifli bir şekilde birlikte zaman geçirmek için aileler için bir fırsat sağlamaktadır. Ailesi ile birlikte vakit geçirmek isteyen kişi için, katıldığı spor etkinliğinin çok önemi yoktur. Dolayısıyla alternatif faaliyetler kolayca spor etkinliğinin yerine geçebilir. Burada önemli olan spor tüketicisi olarak aileyi spor etkinliği içerisinde tutabilmektir.

107 Argan, M., Katırcı, H., Spor Pazarlaması, 2. Baskı, Nobel Yayın Dağıtım, Ankara, Bloch, P.H., Sherrell, D.L., Ridgway, N.M., Consumer Search: An Extended Framework, Journal of Consumer Re search, 13(1): , Eroğlu, E., Velioğlu, M.N., Barış, G., Argan, M., Tüketici Davranışları, Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayını, (Editör: Odabaşı, Y.), 1. Baskı, Eskişehir, Funk, D.C., Consumer Behaviour in Sport and Events Marketing Action, 1st ed., Elsevier, Oxford (UK), Funk, D.C., Beaton, A., Alexandris, K., Sport Consumer Motivation Autonomy and Control Orientations That Regulate Fan Behaviours, Sport Management Review, 15: , Katırcı, H., Argan, M., Spor Pazarlaması, Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayını, (Editör: Öztürk, S.A.), 1. Baskı, Eskişehir, Kılıç S., Göksel, A., Tüketici Davranışları: İndirim Kartlarının Tüketici Satın Alma Karar Süreci Üzerindeki Etkisine Dair Ampirik Bir Çalışma, Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 6 (2): , Lane, J-E., Ersson, S., Culture and Politics A Compare Approach, 2nd ed., Ashgate, Hampshire (England), Lenkeit, R.E., Introducing Cultural Anthropology, 3rd ed., McGraw, Mayfield (NY), Tse, D.K., Wilton, P.C., Models of Consumer Satisfaction Formation: An Extensive, Journal of Marketing Research, 25: , Schwarz, E.C., Hunter, J.D., Advanced Theory and Practice in Sport Marketing, 1st ed., Elsevier, Oxford(UK), Smith, A.C.T., Introduction to Sport Marketing, 1st ed., Elsevier, Oxford(UK), Ünal, S., İçgüdüsel Alışveriş, 1. Baskı, Detay Yayıncılık, Ankara,

108 5.Ders

109 Pazarlama terimi günümüzde oldukça yaygın, ancak farklı anlamlarda kullanılmaktadır. Bazıları için pazarlama, satış ile eş anlamlı olup, bir ürünü överek kapı kapı dolaşarak satış yapanları akla getirmektedir. Diğerleri reklamı ve reklam tasarlayan kuruluşların faaliyetlerini pazarlama olarak adlandırmaktadırlar.

110 Satış ve reklam kavramları, pazarlama yöntemleri arasında yer almalarına rağmen, konunun tam ve doğru anlaşılmasında yetersiz kalmaktadır. Çünkü pazarlama, bu kavramların belirttiğinden daha karmaşık ve kapsamlı bir süreç olup, günümüzde fiziki objelerin yanı sıra hizmet, olay, kişi, düşünce faaliyet, program ve organizasyonları da içine alan her türlü unsur için kullanılmaktadır.

111 Spor organizasyon ve kurumları pazarlama çabaları ve etkinlikleri sayesinde hedef kitlelerine mal ve hizmetlerini pazarlayabilirler. Bu bakımdan spor pazarlamasına ilişkin konuların iyi şekilde anlaşılması; pazarlama fonksiyonunun ne tür faaliyetleri kapsadığının iyi bilinmesi ile mümkündür.

112 Spor pazarlaması kavramının diğer pazarlama alanlarından farklılığı, bir ürün olarak sporun benzersiz özelliklere sahip olmasına dayanır. Önceleri standart ya da geleneksel pazarlama yöntemleri spor alanında uygulanmış ve çoğunlukla başarısız olmuştur. Spor ürününün ve tüketicisinin diğer alanlara göre farklı ve benzersiz oluşu, spor pazarlaması kavramını ortaya çıkarmıştır.

113 Spor pazarlaması, işletmenin amaçlarını gerçekleştirmesi ve tüketicilerin istek ve ihtiyaçlarının tatmin edilmesi amacıyla bir spor ürününün üretilmesi, fiyatlanması, dağıtılması ve tutundurulması için gerekli etkinliklerin düzenlenmesini ve uygulanmasını içeren bir süreçtir.

114 Bir başka tanıma göre ise; spor pazarlaması, pazarlamanın spesifik özelliklerinin ve sürecinin spor ürünlerine ve sporla bağlantı kurularak sporla ilgili olmayan ürünlere uygulanmasıdır. Bu tanım, spor pazarlamasının iki temel özelliğini ortaya koymaktadır. Bunlar: Sporun pazarlanması ve spor sayesinde pazarlamadır.

115 (Profesyonel ya da amatör olarak spora aktif katılım) Sporun Pazarlanması: Spor pazarlamasında üzerinde durulan ilk öge bizzat sporun kendisinin ya da spor ürünlerinin pazarlanmasına vurgu yapar. Spor ürünleri bu alandaki mal ve hizmetlerden meydana gelir. Tanımdaki bu nokta sporun bir tüketim ürünü olarak kullanılmasını ifade etmektedir.

116 Günümüzün hızla gelişen rekabet koşullarında bir spor organizasyonunun varlığını sürdürmesi en önemli hedeflerden biridir. Hayatta kalma, spor organizasyonlarının en temel amaçlarından birini oluşturur. Hedef seyircilerin ilgisini çekecek, eğlendirici sportif uygulamalar spor organizasyonları için son derece önemlidir. Ülkemizde de pek çok federasyon ilgili oldukları spor branşlarının nasıl pazarlanacağının yollarını aramaktadır. Bu anlamda kullanılabilecek en önemli araç spor pazarlamasıdır ve pazarlama uygulama ve stratejilerinin iyi bilinmesi; bu federasyonlara yeni ufuklar açabilecek niteliktedir.

117 Örneğin; Türkiye Oryantiring Federasyonu; oryantiring sporunu tanıtmak ve yaygınlaştırmak için büyük çaba harcamaktadır. Bu gibi az bilinen sporların yaygınlaştırılmasının anahtarı, spor pazarlaması stratejileri olacaktır. Sadece spor branşı olarak değil, aynı zamanda spor kulüpleri ve sporcular ürün olarak kabul edildiğinde bunların hedef kitleye pazarlanması çok önemlidir. Özetle, sporun pazarlanması sporun bizzat kendisinin veya sportif ürünlerin üretilmesi, dağıtılması, fiyatlanması ve tutundurulmasını kapsamaktadır.

118 Spor Sayesinde Pazarlama: Spor sayesinde pazarlama 1990 lı yıllarda gelişmeye başlamış ve günümüz pazarlarında stratejik önemini sürdürmeye devam etmektedir. Bu kavram, spor aracılığı ile veya sporu kullanarak, sporla doğrudan ilgili olmayan mal ve hizmetlerin pazarlanmasını anlatmaktadır.

119 Spor sayesinde pazarlama, sporun endüstriyel bir ürün olarak kullanımına işaret eder. Endüstriyel ürün kavramı, satmak ya da üretimde kullanmak amacıyla satın alınan mal ve hizmetleri ifade etmekte kullanılır. Sporla ilgili olmayan bir işletmenin ürünlerini satmak veya tanıtmak amacıyla sporu kullanması da endüstriyel pazarlamayı temsil eder.

120 Spor sayesinde pazarlamada iki tip strateji kullanılmaktadır. Bunlar; geleneksel stratejiler ve sponsorluk stratejileridir. İlki olan geleneksel stratejiler; sporla doğrudan ilişkisi olmayan bir firmanın, pazarlama stratejilerinin içerisine sporun dâhil edilmesini kapsar. Bu strateji pek çok marka tarafından yaygın bir biçimde kullanılmaktadır. Pek çok marka, sporun özgün ve rekabetçi doğasından yararlanarak reklamlarında sporu kullanmaktadır.

121 İkincisi olan sponsorluk stratejileri ise dört alt uygulama ya da stratejiyi kapsamaktadır. Bu alt stratejiler: geleneksel sponsorluk, yer/tesis isim hakları, lisanslama ve ünlü kullanımıdır. Geleneksel sponsorlukta bir markanın bir spor olgusunu (organizasyon, takım, sporcu) desteklemesi söz konusudur.

122 Sponsorluk, spor sayesinde pazarlamanın en büyük kısımlarından birini oluşturur. Tüm sponsorlukların yaklaşık yüzde 69 u spor alanında yapılmaktadır. Markalar farkındalık yaratmak, imaj geliştirmek ya da değiştirmek, satışları arttırmak, halkla bütünleşmek gibi amaçlar ile spora farklı düzeylerde sponsorluk yapar.

123 Spor Pazarlamasının Genel Etkileri; Spor pazarlamasını, sportif ürünlerin yanı sıra sporla ilgili olmayan ürünlerin satışını kapsayan bir süreç olarak görmek, Spor tüketicileri olan seyircilerin ve katılımcıların istek ve ihtiyaçlarını belirlemek için araştırma yapmak, Spor pazarlamasını bir değer sunmaya karşı bir değerin elde edildiği bir değişim süreci olarak görmek, Değer yaratmak,

124 Spor Pazarlamasının Genel Etkileri; Yapılan pazarlama araştırmaları sonucu ortaya çıkan ürünleri (mal, hizmet, fikir, kişi ve yer) üretmeye yönelik programlar geliştirmek, Spor ürününün nereye, ne zaman ve nasıl dağıtılacağına karar vermek, Talep, maliyet ve pazar koşulları gibi değişkenlere göre ürünü fiyatlandırmak Ürünün ilgi uyandırması ve satılması için tutundurmadan ya da tanıtımdan yararlanmak, Ürünü satmak, Tüketicilerin istek ve ihtiyaçlarını tatmin etmek, Satış sonrası hizmetleri sağlamak.

125 Pazarlama karması; ürün (product) fiyat (price), dağıtım-yer (place) ve tutundurma (promotion) olmak üzere dört elemandan oluşur. Pazarlama karması 4P olarak da bilinmektedir. Bunun nedeni ise; her bir elemanın İngilizce isimlerinin P harfi ile başlamasıdır. Hizmet özelliği taşıyan ürün veya endüstrilerde bu dört elemana insan (people), fiziksel olanaklar (physical evidence) ve süreç (process) olarak yeni üç karma elemanı daha ilave edilmekte ve toplam 7P den söz edilmektedir.

126 Ürün Ürün, tüketicilerin ya da kullanıcılarının istek ve ihtiyaçlarını karşılama özelliği taşıyan her türlü mal, hizmet, fikir, kişi ve yeri kapsar. Ürün dendiği zaman akla somut ve soyut tüm yararları ortaya koyan ögeler gelmektedir. Ürün çok geniş anlamlara sahip olup spor pazarlamasında pek çok şeyi kapsamaktadır. Bu anlamda bir sporcu, takım, organizasyon, federasyon, etkinlik, hizmet, stadyum ürün olarak değerlendirilir. Pazarlamaya konu olan sporla ilgili her şey ürün olarak düşünülür. Önemli olan, bu ürünlerin istek ve ihtiyacı tatmin edici ya da deneyim yaşatıcı özellik taşımasıdır.

127 Fiyat Fiyat, bir ürün için tespit edilen değeri ifade etmektedir. Değer dendiği zaman ilk anlaşılan parasal karşılıktır ancak değer her zaman parasal nitelikte olmak durumunda değildir. Müsabaka için zaman ve emek harcama veya bir spor etkinliği sayesinde duygusal deneyim yaşama da değer ile ilişkilendirilir. Spor tüketicileri para, zaman ve emek harcamaları karşılığında somut ya da soyut yararlar elde ederler.

128 Dağıtım-Yer Genel anlamda dağıtım, ürünlerin üretildiği yerden tüketildiği yere ulaştırılmasını sağlayan faaliyetlere işaret eder. Geleneksel pazarlamada ürün bir yerde üretilir ve üretilen bu ürünler taşıma araçları ile tüketicilerin olduğu yerlere ulaştırılır. Ancak öyle ürünler vardır ki bunların taşınması ya da tüketicilere ulaştırılması mümkün değildir. Bu tür ürünler hizmetler veya soyut ögelerdir. Pek çok spor ürünü de hizmet niteliği taşır ya da soyut özeliktedir. Bu tür ürünler üretildiği yerden ve üreten kişiden ayrılmadığı için icra edildiği yerde tüketilir.

129 Tutundurma Pazarlama karma elemanlarından bir diğeri olan tutundurma; ürün tanıtımı için kurumun tüketici ile iletişim kurmasını ortaya koyar. Tutundurma, ikna edici iletişime dayanıp dört elemandan oluşur. Bunlar: reklam, kişisel satış, halkla ilişkiler ve satış tutundurmadır. Reklam, bedeli ödenmek suretiyle ve farklı mecralar (örneğin, televizyon, radyo, İnternet gibi) aracılığı ile bir mesajın tüketiciye ulaştırılması ile ortaya çıkan bir iletişim uygulamasıdır.

130 Kişisel satış, hedef kitle ile karşılıklı iletişim ve anlık tepki alınmasına dayanan yöntemi ifade eder. Halkla ilişkiler, işletmelerin hedef kitlesi ve çevresi ile karşılıklı anlayış geliştirmek, onların desteğini elde etmek ve bunu devam ettirmek için yaptığı faaliyetlerdir. Satış tutundurma ise tüketici ve aracılara yönelik olarak satışları artırmada kullanılan vitrin düzenleme, çekiliş, yarışma ve kupon verme benzeri çalışmaları kapsar.

131 Spor pazarlamasında ürünler büyük oranda hizmet niteliğinde değerlendirilebilmektedir. Bu anlamda, spor pazarlaması ile ilgili uluslararası düzeyde yayımlanmış pek çok yeni kaynakta geleneksel pazarlama karma elemanlarına (4P) genişletilmiş karma elemanları ya da hizmet değişkenleri olarak ifade edilen insan, fiziksel olanaklar ve süreç (3P) ilave edilmiştir.

132 İnsan Sporun icra edilmesinde ya da seyirsel olarak tüketilmesinde insan olgusu son derece büyük önem taşır. İnsan olgusu performansı yerine getiren kişiler olarak ele alındığında, çoğu zaman ürünün önemli bir parçasını teşkil eder. Spor ürünü için sporu icra eden sporcular dışında ürünü tüketen taraftarlar da insan ögesi içinde yer alır. Pazarlama karması elemanlarından biri olan insan olgusu; ürünün bizzat kendisinden sorumlu olan sporcu, antrenör, yardımcı personel, hizmet personeli gibi elemanları kapsadığı gibi, aynı zamanda ürünü tüketen ve aralarında etkileşim olan seyircileri veya taraftarları da kapsamaktadır.

133 Fiziksel Olanaklar Soyut ya da hizmet nitelikli pek çok ürün spor işletmeleri veya organizasyonları tarafından oluşturulan fiziksel ortamlarda seyircilere ulaştırılır. Spor ürününün maddi olmayan özellikleri nedeniyle, seyircilerin ürünü satın almadan önce, tüketim esnasında ve sonrasındaki tatmin düzeyleri fiziksel ortam ve somut ögelerden etkilenir. Fiziksel olanaklar hizmet niteliğindeki ürünün somut ve görülen kısımlarını içerir ve tüketicilerin memnuniyet düzeyini belirlemekte oldukça önemlidir.

134 Süreç Süreç, ürünün ulaştırılmasını sağlayan prosedürler, işlemler, mekanizmalar, faaliyet akışı ve operasyonel sistemleri kapsar. Hizmet niteliğindeki sportif müsabakalar somut sonuçlarından çok, yerine getirilme biçimleri açısından tanımlanır. Spor ürününün satın alınma sürecinde ilişkide bulunulan insanlar veya mekanizmalar elde edilen tatmini etkilemektedir. Süreç; spor ürününün satın alınma öncesini, ürünün tüketilme esnasını ve tüketilme sonrasındaki adımları kapsar.

135 Öztürk, S.A. (Editör) (2012). Spor Pazarlaması. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları. Eskişehir. Ekenci, G., İmamoğlu, A.F. (2002). Spor İşletmeciliği. Nobel Yayın Dağıtım. Ankara

136 6.Ders

137 Gelir - Gider Kavramları Kişisel olarak insanların emekleri karşılığında elde ettikleri gelirleri, hayatlarını devam ettirmek için katlandıkları giderleri vardır. Peki, spor işletmeleri için gelir ve gider kavramları nelerdir?

138 Gelir Kavramı Gelir paranın spor işletmelerine girişini ifade etmektedir. Son yıllarda spor işletmelerinin yeni ve yaratıcı gelir kaynakları bulmaları ile birlikte gelirleri büyük oranda artış göstermiştir. Günümüzde spor işletmeleri bilet satış ve isim hakları gelirleri gibi standart gelir kalemlerinin yanında çeşitli reklâm, forma satışları gelirleri gibi yeni gelir kaynaklarıyla fonlarında büyük ölçüde artış sağlamışlardır. Spor işletmelerine ilişkin başlıca gelir kalemleri şu şekilde sıralanabilir:

139 Gelir Kavramı Spor işletmelerine ilişkin başlıca gelir kalemleri şu şekilde sıralanabilir: Bilet Gelirleri Loca Gelirleri Sponsorluk Gelirleri Medya Gelirleri Lisanslı Ürün Gelirleri Bağışlar Reklam Gelirleri

140 Gider Kavramı Gider paranın spor işletmelerinden çıkışını ifade etmektedir. Bir spor işletmesinin giderleri; oyuncu ve çalışanların ücretleri, ekipman, yol giderleri, yönetici ücretleri ve kiralardan sigorta primlerine kadar uzanan diğer giderlerden oluşmaktadır. Giderler aşağıdaki gibi sıralanabilir. Oyuncu Ücretleri, Ekipman, Seyahat Giderleri, Yönetici Ücretleri, Sigorta Primleri, Bakım Giderleri.

141 Bütçeler Bütçeler spor işletmelerinin paralarını nereye harcama eğilimlerinde olduklarını gösteren birer yol haritalarıdır. Bütçeler bütün işletme üyelerine karar vermede yol göstermektedir. Örneğin bütçe de pazarlama faaliyetleri için ayrılan fonun yarısından fazlasını yılsonu gelmeden harcayan bir işletme için yılın geri kalan bölümü için gerekli ek fonu bulmak ciddi bir problem olacaktır.

142 Muhasebe Temel muhasebe konusu anlaşılmadan finans ve finansal yönetimin anlaşılması mümkün değildir. Muhasebe çeşitli kritik olaylara ait finansal bilgilerin iletişimi, kaydedilmesi, ölçülmesi ve tanımlanma sürecidir. Bu kapsamda muhasebe, işletmenin varlıkları ve üzerinde değişme yapan, para ile ifade edilen mali nitelikli işlemlere ait bilgileri; kaydetmek, sınıflandırmak, özetlemek, analiz etmek ve yorumlamak suretiyle ilgili kişi ve kurumlara raporlar halinde sunan bir bilgi sistemidir. Tanımdan da anlaşılacağı üzere muhasebe, işletme yöneticilerine finansal analiz ve planlama yapma konusunda gerekli olan verileri sağlar.

143 Hisse Senedi Anonim ortaklıklar tarafından çıkarılan ve anonim ortaklığın sermayesine belirli bir katılma payını temsil eden, yasal şekil şartlarına uygun olarak düzenlenmiş, kıymetli evraktır.

144 Sermaye Sermaye, işletme sahibi ya da ortaklarının işletmeye getirdikleri ve üzerinde hak sahibi oldukları öz kaynaklardır. Sermaye işletmenin kurulması ve yürütülmesi için gereken anapara ve paraya çevrilebilir malların tamamını kapsamaktadır

145 Para Yönetimi Mal ve hizmet satın alma gücü olan ve herkes tarafından kabul gören bir değişim aracı olan para kavramı, işletmeler için bireylerden daha farklı bir anlama sahiptir. işletmelerin mevcut varlıklarını korumaları, faaliyetlerini sürdürebilmeleri, para kazanma olanaklarına bağlıdır. Hatta kar amacı olmayan kurumların bile, sosyal fayda üretebilmesi parasal imkanlar sayesinde olmaktadır.

146 ParaYönetimi İşletmeler açısından bakıldığında, her ay düzenli fatura ödemeleri ya da kira ödemeleri gibi, sabit giderlerin dışında işletmenin kasasında ilave para kalması, başarılı bir finansal yönetim ile mümkün olmakta, bu da beraberinde finansal büyümeyi getirmektedir. Ayrıca para yönetimindeki başarısızlık da işletmeyi iflasa kadar sürükleyebilecektir. Yine işletmelerin büyümeleri, satış politikaları ile uyumlu finansal planlama yapmalarına bağlıdır.

147 ParaYönetimi İşletmelerdeki yönetsel kararlarda içsel ve dışsal etkenlerle karşı karşıya kalınmaktadır. İçsel etkenler olarak işletmenin geçmiş kredi ödeme performansı, satışların hacmi, alacaklar, yönetim yapısı gibi bazı faktörler sayılabilirken, dışsal etkenler olarak enflasyon, yüksek faizler, zayıf ekonomik göstergeler ve politik yapı sıralanabilir. Bu açıdan bakıldığında para kazanabilmenin öncelikli kuralı işletmeyi etkileyen içsel ve dışsal etkenleri belirleyip, bu etkenlerin başarılı bir şekilde yönetilmesidir.

148 Finansal Beceriler Üst düzey yöneticilerin işletme ile ilgili alacakları stratejik kararların başarıları, yöneticilerin finansal becerileri ile doğru orantılıdır. Bu kapsamda spor işletmelerinin gelecekteki finansal başarılarını planlamaları için finansal bilgileri geliştirecek, analiz edecek ve projelendirecek birilerini yetiştirmeye ihtiyaçları vardır. Bütçeleri küçük olan spor kulüplerinde finansal işlemler genellikle bir kişi tarafından yürütülürken, geniş bütçelere sahip spor işletmelerinde söz konusu işlemler farklı uzman kişiler tarafından gerçekleştirilmektedir.

149 Finansal Beceriler Konunun daha iyi anlaşılması için muhasebe ve finans kavramlarının iyi bilinmesi gereklidir. Muhasebe kısaca belli fatura ve belgelere dayalı olarak gerçekleşen gelir ve giderlerin hesaplanması ve kayıt edilmesi süreci iken, finans işletme için geçmişte ne olmuş gelecekte ise ne olacak sorularına cevap arayan bir analiz sürecidir.

150 Finansal Hedeflerin Belirlenmesi Firmaların faaliyetleri ile ilgili karar alırken, öncelikli olarak finansal hedeflerini net olarak tanımlamaları gerekir. Örneğin; İşletmenin gelecekteki kazançları ne kadar risklidir? İşletme ne kadarlık borç yükünü taşıyabilir? gibi bazı soruların cevabının net olarak verilmesi gerekir. Aksi halde gelecekte yapılması planlanan yatırımların, firmanın ihtiyaç duyduğu makine ve ekipmanların, personel istihdamının vb. birçok konunun işletme açısından değerlendirilmesi sağlıklı bir şekilde yapılamaz.

151 Günümüzde iletişim araçları ve özellikle de görsel medyanın etkisiyle bir reklam ve tanıtım aracı haline gelen spor, bir taraftan geniş kitlelerin yoğun ilgisini çeken bir eğlence faaliyeti olarak tüketim sektörüne dönüşürken, diğer taraftan girişimciler için önemli oranda finansal hareketlerin yaşandığı cazip bir ekonomik faaliyete dönüşmüştür.

152 Spor endüstrisinin temelini oluşturan spor kulüplerinin genel finansal gelişimleri üç aşamadan meydana gelmektedir: Üye odaklı amatör yapı: Gişe gelirleri, üyelik, bağış, yiyecek içecek satışları Profesyonel yapı: Sponsorluk, devlet yardımı, yerel destek, gişe gelirleri Çağdaş profesyonel yapı: Kendi markasını yaratma, iş merkezli faaliyetler, şirketleşme, halka açılma.

153 Profesyonelleşen kulüplerinin başarısı için finansal yönetim çerçevesinde spor kulübü yöneticilerinin genel olarak aşağıdaki başlıklar üzerinde önemle durması gerektiğini söylemek yanlış olmayacaktır: Finansal kayıtları tutmak, Gerçekçi bütçeler ve finansal planlar hazırlamak, Gelir ve giderleri takip etmek, Likit yapıyı güçlendirmek (Paraya dönüştürülebilecek varlıklar), Gelir getirici varlık yaratmak, Borç seviyesini kontrol altına almak

154 Kâr amacı gütmeksizin (amatör olarak) gerçekleştirilen sportif faaliyetlerin finansmanı, yani bu faaliyetleri yapabilmek için ihtiyaç duyulan para, geleneksel yöntemler diyebileceğimiz yöntemlerle sağlanabilmektedir. Bu kaynaklar; Amatör olarak spor yapmak isteyenlerden alınan gelirler, Üye aidatları, Bağışlar, Reklam ve sponsorluk gelirleri, Diğer gelirlerdir.

155 Kâr amacı güden spor işletmelerinin faaliyetlerini sürdürebilmek için ihtiyaç duydukları kaynaklar: Ticari Krediler Ticari krediler, kredili satışlar yoluyla satıcı işletmelerin müşterilerine kullandırdığı kredilerdir. Başka bir deyişle, kredili olarak mal ve hizmet alımı yoluyla sağlanan kaynaklardır. Genellikle her işletme, mal ya da hizmet alışlarının önemli bir bölümünü satıcı firmalardan kredili olarak yapar.

156 Banka Kredileri Bankalar finansal sistemin en önemli aktörleri olarak, kaynak ihtiyacı içerisindeki kişi ve kurumların, bu ihtiyaçlarını karşılama konusunda sıklıkla başvurdukları finansal kurumlardır. İşletmeler açısından kredi, belirli bir süre sonra ödeme vaadiyle mal, hizmet ve para cinsinden satın alma gücünün sağlanmasıdır.

157 Factoring Factoring işlemi, işletmelerin kısa vadeli ticari alacaklarının factoring adı verilen bir finansal kurum tarafından satın alınması esasına dayanan bir finansal işlemdir. İşletmeler, faaliyetlerinden doğan senede bağlı alacaklarını, vadeye kadar bekleyip tahsil edebilecekleri gibi, vadeden önce factoring adı verilen bir finansal kuruma devrederek kısa süreli kaynak ihtiyaçlarını karşılayabilir. Factoring kurumu, alacağını devreden işletmeye, devraldığı alacak tutarının belirli bir yüzdesi kadar ön ödeme yapar. Böylece işletme, vadeye kadar beklemeksizin nakit ihtiyacını karşılamış olur.

158 Leasing Finansal kiralama (Leasing), kiracı tarafından seçilen bir yatırım malının mülkiyeti finansal kiralama şirketinde kalarak belirlenen kiralar karşılığında kullanım hakkının kiracıya verilmesini sağlayan bir finansman yöntemidir. Yatırım mallarının satın alınması yerine, kiralanarak kullanılmasını sağlayarak firmaların işletme sermayelerini diğer ihtiyaçlarının karşılanmasında kullanılması ile verimliliğin ve karlılığın artmasında önemli rol üstlenir.

159 Finansman Bonosu İhracı Büyük, güvenilir, tanınmış işletmeler kısa vadeli teminatsız borç senetleri ihraç edebilir. Bu senetler finansman bonosu olarak bilinir. Finansman bonoları, menkul kıymet niteliğinde bir borçlanma aracı olup vadeleri 720 günden çok olmamak üzere en az 30 gün ve katları olarak belirlenir. Bu bonoları finansal durumunda pek belirsizlik olmayan ülke çapında tanınmış firmalar çıkarabilir. Şirketler genellikle finansman bonosu ihracını bir bankadaki özel bir destekleyici kredi limitiyle güvenceye alır. Bu, bonoyu geri ödeyecek parayı bulmalarını garantiye alır. Bu nedenle, finansman bonosunun geri ödenmeme riski çok düşüktür.

160 Tahvil İhracı Yoluyla Uzun Süreli Borçlanma Tahvil, anonim şirketlerin uzun vadeli kaynak temini amacıyla çıkardığı bir borçlanma aracıdır. Tahvil, bir tür emre yazılı bonodur. Tahvil sahipleri ise tahvili çıkarmış olan işletmeye karşı, tahvilde yazılı olan miktar kadar alacaklıdır. Bir işletmenin çıkardığı tahvilleri satın alarak işletmeye fon sağlayan kişilere karşı işletmenin sorumluluğu, öngörülen tarihte borcun anaparası ve anapara karşılığında hesaplanan faizini ödemektir.

161 Öz Sermaye Kaynakları Firmanın kuruluş aşamasında ve faaliyete geçtikten sonra, işletme ortak ya da ortaklarının işletmeye yatırdığı sermayeye öz sermaye denir. İşletmeler, kuruluşları sonrasında, yeni ortaklar alarak veya hisse senedi ihraç ederek öz sermayelerini güçlendirebilir. Bir işletmede öz sermayeyi artırmanın başlıca iki yolu vardır; Otofinansman Sermaye artışı

162 Otofinansman İşletme kazançlarının ortaklara dağıtılmayarak işletmede alıkonulmasıdır. İşletmeler, otofinansman yoluyla öz sermayelerini artırabilirler. Özellikle küçük ve orta büyüklükteki kredi olanakları sınırlı işletmeler için kaynak temininde başlıca yol otofinansmandır.

163 Sermaye Artışı İşletme sahip ya da sahiplerinin işletmedeki ortaklık paylarının artırılmasıdır. Başka bir deyişle, ihtiyaç duyulan uzun süreli kaynakların, ortaklardan sağlanmasıdır. Sermaye artışı, mevcut ortakların işletmedeki ortaklık paylarını artırması yoluyla olabileceği gibi, işletmeye yeni ortak alma şeklinde de olabilir.

164 Halka Açılma Sermaye piyasalarının gelişmiş olduğu ülkelerde, anonim ortaklıkların, sermaye artışı yoluyla öz kaynak temininde önemli bir yöntem ise halka açılma ve hisse senedi ihracı yoluyla kaynak teminidir. İşletmenin çıkarmış olduğu hisse senedini satın alan kişi, o işletmenin ortağı olmuştur. Böylece, satın almış olduğu yani sahibi olduğu hisse senedi karşılığında şirket üzerinde bazı hakları elde eder.

165 Franchising Bir ürün veya hizmetin imtiyaz hakkına sahip tarafın, belirli bir süre şart ve sınırlamalar dâhilinde işin yönetim ve organizasyonuna ilişkin bilgi ve destek sağlamak sureti ile, imtiyaz hakkını ticari işler yürütmek üzere ikinci tarafa verdiği imtiyazdan doğan, uzun dönemli ve sürekli bir iş ilişkilerinin bütünüdür.

166 Sponsorluk Sponsorluk, karşılıklı fayda sağlamak amacıyla sporun, spor organizasyonlarının ve sportif faaliyetlerin kişi ya da kurumlarca desteklenmesidir. Spora ilişkin finans kaynaklarından biri olarak sponsorluğun üç önemli özelliği bulunmaktadır. Sponsor, nakit veya başka herhangi bir şekilde spora bir katkı sağlamaktadır. Desteklenen sportif faaliyet, sponsor kurum ya da kişinin ticari faaliyetinin bir parçası değildir. Sponsor, bu faaliyeti nedeniyle en azından kendisine olumsuz yansıması olmayacak bir popülerlik getirisi beklentisi içindedir.

167 Kişisel Kaynaklar Çoğu durumda bireyler, bir işe başlamak için kendi kişisel kaynaklarından yararlanırlar. Uzmanlar, bir işe yeni başlandığında en az iki yıl geçindirecek kadar paranın hazırda bulundurulmasını önerirler. Bu zorunludur çünkü, yeni bir işin iş sahibine para bırakmaya başlaması en az bir yıl alacaktır.

168 Aile ya da Arkadaşlar İnformal yatırımcılar olarak da ifade edilebilecek aile ve arkadaşlar, küçük spor işletmelerinin sıklıkla başvurduğu kaynak temin alanlarındandır. Aile ya da arkadaşlardan borçlanma durumunda, finansal kurumlardan borçlanmaya kıyasla daha kısa sürede ve daha elverişli koşullarla kaynak temin edilebilmektedir.

169 Sevil, G. (Editör) (2012). Spor Finansmanı. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim FakültesiYayınları. Eskişehir.

170 7.Ders

171 Gelişen ve değişen ekonomik koşullar işletmeleri büyümeye zorlamaktadır. Bu durumun temel nedeni, küçük işletmelerin, devamlı olarak büyüyen ve hızlı teknolojik değişimlerin yaşandığı bir ekonomik ortamda varlıklarını sürdürebilmelerinin mümkün olmamasıdır.

172 İşletmelerin büyüklükleri, büyüme hızları, öz sermaye miktarı, satış hacmi, üretim değeri, çalıştırılan işçi sayısı, aktif varlıklarının tutarı ve sağladıkları kar gibi çeşitli göstergelerle ölçülmektedir. İşletmenin büyüklüğü ve büyüme hızı, iş hacmi ve yatırım tutarının hesaplanması ile ölçülebilir.

173 İşletmelerin büyümesi ile en yüksek düzeyde üretim yapılmasını sağlayarak, bir yandan istenilen kalitede ürün çıktısının sağlanmasını, diğer yandan da üretim maliyetlerinin düşürülmesini sağlamak mümkün olabilecektir.

174 Son yıllarda sporun artan ekonomik ve ticari önemi gerçek bir değişim ve dönüşüme neden olmuş ve spor endüstrisi hızla büyüyen sektör olmuştur. Ancak spor endüstrisi ile ilgili olduğu endüstriler arasında önemli işbirlikleri gerçekleştirilmesine rağmen, spor endüstrisinin esas aktörleri olan spor kulüpleri örgütlenme, şirketleşme ve profesyonel yönetim alanlarında henüz yeterli seviyelere ulaşamamıştır.

175 Spor işletmeleri, mevcut yapılarını ekonominin güncel kurallarına göre planlamak zorunda kalmaktadır. Spor işletmelerinin ekonomik kuralları kabullenmeleri ve bu alanda yapısal değişikliklere gitmeleri ile beraber spor ekonomisinin odaklandığı konulardan birisi de büyüme olmuştur

176 Büyüme, finansman olanaklarının genişletilmesi ve bazı finansal tekniklerin uygulanması ile gerçekleştirilebilmektedir. İşletmeleri büyümeye iten nedenler aşağıdaki gibi sıralanabilir: Ham madde teminindeki kolaylıklar en önemli nedenlerden biridir. Büyük işletmeler daha uygun koşullarda ham madde satın alabilmektedir. Büyük işletmelerde, üretilen ürün başına, toplam sabit giderler daha düşük maliyetlidir. Patent hakkı satın almak, piyasaların durumunu izlemek, yeni teknolojileri almak için büyük işletmelerin geniş finansal olanakları bulunmaktadır.

177 Büyük işletmelerde birim başına düşen satış masrafları azdır. Satış miktarları fazla olduğundan az bir kârla yetinip koşulları lehlerine çevirmeleri mümkündür. Büyük işletmelerin resmî daireler ve yerel yönetimler karşısındaki durumları da güçlüdür. Büyük işletmeler medyayı harekete geçirerek merkezi hükümet ve yerel yönetimler ile kolaylıkla iletişim kurabilir. Hatta hükümetlerin ekonomi politikalarını etkileyebilir.

178 İşletmelerin üretim miktarının büyük ölçeklere ulaşması maliyetlerin düşürülmesini vekalitenin yükseltilmesini sağlamaktadır. Büyük işletmelerin birden fazla sektörde ya da birden fazla ülkede yatırım yapmaları mümkün olabilmektedir. İşletmelerin büyümesi ile araştırma ve geliştirme faaliyetlerinin daha kapsamlı bir şekilde gerçekleştirilmesi sağlanmaktadır. Bu faaliyetlerde kalifiye elemanların çalıştırılması ve işletmede görev alacak üst yönetimin nitelikli elemanlardan oluşması, kararların daha sağlıklı ve rasyonel bir şekilde alınması üzerinde oldukça etkilidir.

179 İşletmelerde büyüme iç ve dış büyüme olarak ikiye ayrılmaktadır. İç büyüme, işletmenin sermaye ve teknoloji yolu ile yaptığı işi genişletmesi şeklinde gerçekleşmektedir. İç büyüme, işletmelerin normal faaliyetleri sonucu oluşturdukları ya da dışarıdan sağladıkları kaynakları yeni yatırımlara yönelterek gerçekleştirdikleri büyümelerdir. Bu çeşit büyüme zamanla ve yavaş yavaş gerçekleştiğinden bunun planlaması ve işletmenin yeni duruma uyum sağlaması kolay olmaktadır.

180 İç büyüme satışların artırılması, ürün ve hizmet yelpazesinin genişletilmesi ve benzer yollarla olabilmektedir. Ancak işletmelerde kaynakların yetersiz olduğu durumlarda iç büyüme yerine dış büyüme yöntemleri tercih edilecektir. Dış büyüme bir işletmenin başka bir işletmeyi satın alması veya işletmenin başka bir işletme ile birleşmesi şeklinde olan büyümedir. Bu durumda ani bir büyüme söz konusudur. Bir işletme yalnız kendi olanakları ile büyümeyi gerçekleştirmek yerine başka işletmeleri tamamen veya kısmen satın alarak veya yönetimlerini ele geçirerek de büyüyebilmektedir.

181 Dış büyümenin iç büyümeye kıyasla bazı üstünlükleri bulunmaktadır. Bu üstünlükler büyümenin hızla gerçekleştirilmesi, maliyetin daha düşük olması, finansman kolaylığı, düşük risk ve rekabetin azaltılması olarak özetlenebilir.

182 Büyümenin Hızla Gerçekleştirilmesi Birleşme ve satın alma yoluyla, yeni üretim araçlarını, yeni üretim teknolojisini, yeni ürünleri, üretim organizasyonunu çalışır durumda kısa sürede ve dengeli bir şekilde elde etmek olanağı vardır. Hız faktörü üretim kapasitesinin süratle büyütülmesinin gerekli olduğu dönemlerde ayrıca önem kazanır. Talebin ani artış gösterdiği dönemlerde üretim kapasitesi eş zamanlı olarak genişletilemezse piyasadaki elverişli durumun yitirilmesi ve rakiplerin pazar paylarını artırmaları tehlikesi vardır.

183 Maliyetin Daha Düşük Olması Üretim kapasitesinin genişletilmesi, yeni üretim araçlarının eklenmesi, iç büyümeye kıyasla mevcut bir işletmenin satın alınması hâlinde daha ucuza sağlanabilir. Satın alınacak işletmenin piyasa değeri söz konusu işletmenin yeni kurulma maliyetinden daha düşük olabilir. Ancak birleşme ya da satın alma yoluyla büyümenin iç büyümeye kıyasla maliyet açısından daha avantajlı olup olmadığı satın alınacak veya birleşilecek işletmeye ödenecek bedelle yakından ilgilidir

184 Finansman Kolaylığı Bir işletme satın alınırken bedelin nakden değil, satın alan işletmeye ait hisse senetleri verilerek ödenmesi hâlinde satın alma ek bir finansman gerektirmemektedir. Özellikle küçük bir işletmenin satın alınması halinde söz konusu işletmenin ortakları işletme üzerindeki haklarını alıcı işletmenin hisse senetleri karşılığında satmayı tercih edebilir. Bu durumda, satın alınan işletme sahipleri, birleşmenin sağlayabileceği yararlara ortak olmak imkânını da elde ederler.

185 Düşük Risk Bir işletmenin tek başına yeni bir ürün geliştirdiği, yeni üretim teknolojisi uyguladığı, yeni örgütlenme şekilleri denediği durumlarda belirsizlik daha fazla ve dolayısıyla bu amaçla yapılan yatırımlarda zarar etme olasılığı daha yüksektir. Birleşme veya satın alma alternatifinde denenmiş, gelir sağlama kapasitesi saptanmış, üretim araçları, üretim teknolojisi edinileceğinden risk çok daha sınırlı olmaktadır.

186 Rekabetin Azaltılması Aynı sektörde faaliyette bulunan işletmelerin birleşmeleri durumunda aralarındaki rekabet ortadan kalkacağı, koordineli fiyat ve üretim politikası izlenme olanağı elde edilebileceği gibi, bu işletmelerin piyasa üzerindeki denetimleri de iç büyümeye kıyasla daha hızlı fakat daha az riskli bir şekilde artabilir. Özellikle büyümenin ilk aşamasında bulunan işletmeler birleşerek elverişsiz koşullar altında rekabet yapmak zorunluluğundan kaçınabilirler.

187 Spor alanındaki ekonomik gelişmelerin önemli ölçüde değer kazanması ile spor işletmelerinin de yatırımlarının büyümesi yapısal bir gereklilik kaçınılmaz bir sonuç olarak ortaya çıkarak; çeşitlendirme, sinerji, vergi yasalarından yararlanma, büyük ölçekte faaliyette bulunma, rekabetin azaltılması, finansman kolaylığı, iyi bir yönetime sahip olma, psikolojik etmenler ve değerli sınai haklara sahip olma gibi etkenlerle spor işletmelerinin büyümesi söz konusu olmuştur.

188 Çeşitlendirme Bir işletmenin bir sektörde faaliyet göstermesi, yalnızca bir malı üretmesi, gelişen koşullara uyum sağlayamadığında işletmeyi olumsuz durumlar ile karşı karşıya getirir. Genel olarak bir işletmenin faaliyette bulunduğu sanayi dallarının sayısını arttırmak gelirlerindeki istikrarsızlığı ve dalgalanmaları giderme amacıyla tercih edilmektedir. Tüm işletmelerin dönemsel dalgalanmalara karşı aynı derecede hassas olmamaları işletmeleri çeşitlendirmeye yönlendirmektedir.

189 Sinerji Bir birleşmede, işletmelerin değer ve karları, birleşme öncesindeki değerleri ve kârlarından daha fazlaysa, bu birleşme ekonomik açıdan anlamlıdır. Bu durum sinerji olarak adlandırılan olgudur. Bir başka ifadeyle bütünün ayrı ayrı parçaların toplamından fazla olmasını ifade etmektedir. İki işletmenin birleşmesi ile ortaya çıkan yeni işletmenin değeri onu oluşturan işletmelerin değerlerinin toplamından daha fazla olmaktadır.

190 VergiYasalarındanYararlanma İşletmeleri birleşme yoluyla büyümeye iten nedenlerin en önemlilerinden biri de vergi yasalarından yararlanmaktır. Birleşme kararı veren işletmelerden biri zararlı diğeri kârlı olduğunda, birleşme sonucunda zararına çalışan işletmelerin zarar durumları finansal tablolarda yer alacağından vergi matrahının düşürülmesi ve birleşme sonucunda ödenecek verginin azaltılması söz konusu olmaktadır.

191 Büyük Ölçekte Faaliyette Bulunmak İşletmeler faaliyetlerini sürdürürken üretim ve satış aşamalarında birçok sabit gidere katlanmak zorundadır. İşletmelerin birleşmeleri sonucunda her bir işletmenin katlanmış olduğu sabit giderler toplamının azalması söz konusudur. Büyük ölçekte faaliyette bulunmak, mevcut makine ve gereçlerin daha verimli kullanılmasına olanak verdiği gibi üretimin, pahalı olmakla birlikte verimi ve kapasitesi daha yüksek makinelerle gerçekleştirilmesini ekonomik açıdan haklı kılabilmektedir.

192 Rekabetin Azaltılması Yatay birleşme yoluyla gerçekleştirilen büyüme ile teorik olarak rekabetin azaltılması mümkün olabilmekte ve işletmeler daha kolay bir şekilde büyüme gerçekleştirebilmektedir.

193 Finansman Kolaylığı İşletmelerin büyümeleri ile finansman kolaylıkları ortaya çıkmaktadır. Bu durumda ihtiyaç duyulan fonlar daha düşük maliyetle karşılanabilmektedir. Büyüme finansal açıdan da daha büyük bir işletmenin ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Büyük işletmelerin sermaye piyasasına girme kolaylıkları olduğundan bu piyasadan düşük maliyet ile fon sağlama imkânına kavuşmuş olacaklardır. Büyük işletmelerin düşük maliyetler ile kaynak sağlaması ortalama sermaye maliyetini düşürerek piyasa değerinin artmasını sağlamaktadır.

194 İyi BirYönetime Sahip Olma Yetenekli bir yönetimden yoksun olan ve yüksek yetenekli yöneticileri istihdam etme olanakları sınırlı olan işletmeler birleşme yoluyla yönetim sorunlarına çözüm arayabilir. İyi bir yönetime sahip bir işletme ile birleşme yapıldığı takdirde soruna bir çözüm getirebilme şansı doğmaktadır. Birleşme yolu ile pazarlama, finans, uluslararası işlemler alanında gereksinim duyulan deneyimli, bilgili yöneticiler sağlanabilir.

195 Psikolojik Etmenler Büyümede ekonomik etkenlerin ön planda olmasına karşın zaman zaman psikolojik etmenlerin de rol oynadığı görülmektedir. İşletme sahip ve/veya yöneticilerinin yönetim veya finans alanındaki yeteneklerini gösterme arzusu, daha büyük bir organizasyonu yönetme tutkusu, işletmenin devamını emniyet altına alma duygusu, demode olma kaygısı gibi kişisel güdülenmeler de büyüme kararlarında etkili olabilmektedir.

196 Değerli Sınai Haklara Sahip Olma İşletmeler değerli sınai haklara sahip diğer işletmelerle birleşerek yeni buluş kapasitelerini genişletebilir, onlardan yararlanabilir ya da patent açısından gelecekte sorun yaratabilecek işletmeleri satın alarak patent durumlarını güçlendirebilir. Sınai haklar: Fikri ve kişisel bir çaba sonucu ortaya çıkan, çoğu zaman ince bir zekanın ürünü olan, yeniliği ve gelişmeyi hedefleyen buluşların ya da unsurların korunmasını amaçlayan haklardır.

197 İşletme büyüme yönleri yatay büyüme, dikey büyüme, çapraz büyüme ve benzer alanlarda büyüme olarak sıralanmaktadır. Yatay Büyüme Bir işletmenin kendi faaliyet alanındaki bir veya birkaç rakip işletme ile birleşmesidir. Bu tür büyümede amaç, yönetim üstünlüğü, büyük miktarlardaki alım ve satımlardan sağlanacak tasarruflar yanında, işletmenin rekabet gücünü arttırmaktır.

198 Dikey Büyüme Herhangi bir malın veya hizmetin üretiminden satışına kadar birbirini izleyen aşamaların, bir işletme bünyesinde toplanmasıdır. Dikey büyümede, işletme ya ileriye doğru bağlantı kurarak ürettiği malları satın alan işletmelerle ya da geriye doğru bağlantı kurarak kendisine hammadde arz edenlerle birleşmektedir. Genellikle bir malın üretimi için büyük yatırım harcamaları yapıldığında riski azaltmak için gerek satış gerekse tedarik yönünden yatırımı koruyucu dikey büyümeye gidilmesi zorunlu hâle gelebilmektedir.

199 Çapraz Büyüme Çapraz büyüme bir işletmenin kendi esas faaliyeti dışındaki sektörlere de yatırım yapması veya başka iş kollarında faaliyette bulunan işletmeleri satın alması, yönetimleri ele geçirmesi ya da onlarla birleşmesidir. Bazı holdingler ya da yatırım holding şirketleri riski yaymak, dağıtmak isteyen işletmeler daha çok çapraz büyüme stratejisi izlemektedir.

200 Benzer Alanlarda Büyüme Birbirleriyle ilişkili olmakla beraber aynı ürünü üretmeyen ya da aralarında dikey üretim ilişkisi olmayan işletmelerin birleşmesi yoluyla sağlanan büyüme benzer alanda büyüme olarak tanımlanabilir. Bir işletme birbiriyle ilişkili aynı türden ancak tümüyle aynı olmayan ve dikey bir tamlaşma oluşturmayan alanlara yatırım yaparak ürünler üreterek büyüyebilir.

201 Sevil, G. (Editör) (2012). Spor Finansmanı. Anadolu Üniversitesi Açıköğretim Fakültesi Yayınları. Eskişehir

202 8.Ders

203 Genelde sportif faaliyetlerin özelde ise futbolun endüstriyel bir süreç içine girmesiyle birlikte, futbol kulüplerinin hızla şirketleşmeye başladıkları görülmektedir. Aslında bu gelişme, sporun geçirdiği yapısal değişimin de bir göstergesidir. Çünkü spora ilişkin tüm öğelerin nitelik ve niceliksel değişim ve gelişimi, spor kulüplerini de şirketleşmeye zorlamaktadır.

204 Bu gelişmeler spor ekonomisinde önde gelen bir konuma sahip olması nedeniyle futbolda daha belirgindir. Futbol kulüplerinin gelişen endüstriyel futbol piyasasında daha etkin aktörler olabilmeleri, onların bu piyasadan daha fazla pay alabilmelerine bağlıdır.

205 Türk hukukunda spor kulüplerinin iki şekilde kurulması mümkündür. Bunların birincisi, Medenî Hukuk içinde 5253 Sayılı Dernekler Kanunu gereğince kurulan dernek hükmündeki spor kulüpleri, ikincisi ise Türk Ticaret Kanunu gereğince kurulan şirket şeklindeki spor kulüpleridir.

206 Dernek şeklindeki spor kulüpleri kural olarak amatör spor için kurulurken, şirket şeklindeki spor kulüpleri mutlaka profesyonel spor için söz konusu olmaktadır. Bu iki spor kulübü şekli arasındaki en önemli fark, derneklerin kazanç paylaşma amacı gütmemelerine karşın, şirketlerin ana amacının kazanç elde etmek ve bunu üyeleri arasında paylaştırmak olmasıdır.

207 Dernek çatısı altında örgütlenen spor kulüpleri, rekabet unsuru karşısında ayakta kalmak ve başarılı olmak için gelirlerini arttırmak zorunda kalmışlardır. Gelirlerindeki artış beklentisini karşılamak adına ekonomik açılımlara ihtiyaç duymuşlardır.

208 Avrupa nın büyüyen futbol endüstrisi spor kulüplerinin yapısını da derinden etkilemiş ve kulüplerin şirketleşme yoluna giderek kendisine has gelirler kazanması önem kazanmıştır. Bu durum kulüplerin, kurumsal yönetim anlayışının çıkış noktası olan, bireylerden bağımsız olarak varlıklarını sürdürebilmeleri anlamına da gelmektedir.

209 Ülkemizde profesyonel takımların şirketleşmeleri, ilk olarak, 3289 sayılı Spor Genel Müdürlüğünün Teşkilat ve Görevleri Hakkında kanunun 24. maddesinde yer almıştır. Bu maddede Spor kulüpleri, profesyonel takımlarını, Türk Ticaret Kanunu hükümlerine göre kuracakları veya kurulmuş olan şirketlere devredebilirler veya profesyonel futbol takımlarını kiraya verebilirler. hükmü yer almıştır.

210 Ayrıca Türkiye Futbol Federasyonu Statüsünün 76. Maddesinde Futbolla uğraşan bir kulüp futbol şubesini ilgili kanun ve yönetmelikler doğrultusunda kurulmuş bir anonim şirkete devredebilir. hükmü bulunmaktadır.

211 Anonim Şirketler Anonim şirket, sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan, borçlarından dolayı yalnız malvarlığıyla sorumlu bulunan pay sahipleri, sadece taahhüt etmiş oldukları sermaye payları ile şirkete karşı sorumlu olan şirkettir.

212 Anonim şirketler, kanunen yasaklanmamış her türlü ekonomik amaç ve konular için kurulabilir. Anonim şirketler sermaye şirketi olmanın tüm özelliklerini taşırlar ve büyük hedefleri gerçekleştirmek amacıyla kurulurlar. Anonim şirketlerin esas sermayesi Türk Lirasından aşağı olamaz. Anonim şirketin kurulabilmesi için pay sahibi olan bir veya daha fazla kurucunun varlığı şarttır.

213 Anonim şirketlerin kuruluşu Türk Ticaret Kanununda ayrıntılı bir biçimde düzenlenmiştir. Kurucu işlem Şirket, kurucuların, kanuna uygun olarak düzenlendiği, sermayenin tamamını ödemeyi şartsız taahhüt ettikleri, imzalarının noterce onaylandığı ana sözleşmede, anonim şirket kurma iradelerini açıklamalarıyla kurulur.

214 Anonim Şirketlerin Kuruluş Belgeleri Kuruluş Dilekçesi Kuruluş bildirim formu Noter tasdikli Ana Sözleşme Yetkililerin şirket unvanı altında imza beyannamesi Şirket sermayesinin binde biri tutarındaki meblağın Ziraat Bankası Tüketicinin Korunması hesabına yatırıldığına dair dekont. Taahhütname Oda kayıt beyannamesi

215

216 Unvan Seçerken Dikkat Edilmesi Gereken Hususlar Anonim şirketler unvanlarında faaliyet konularını göstermek zorundadırlar. Bu şirketlerin ticaret unvanlarında Anonim Şirketi kelimelerinin bulunması şarttır. Seçilen ticaret unvanının başka bir işletme tarafından kullanılıp kullanılmadığını öğrenmek için Türkiye Ticaret Sicili Gazetesi Müdürlüğünün internet sayfasında bulunan Sorgulama bölümüne giriş yaparak, ticaret unvanı veri tabanları üzerinden sorgulama yapılabilmektedir.

217

218