TAHSİLAT VE ÖDEMELERİN;

Transkript

1 Sayı : 2017/223 3 Tarih : Ö Z E L B Ü L T E N TAHSİLAT VE ÖDEMELERİN; -BANKA, -ARACI FİNANSAL KURUMLAR, 1 -P.T.T. VASITASIYLA YAPILMASI

2 A. KONU Bilindiği üzere; mükelleflerin muameleleri ile ilgili tahsilat ve ödemelerini banka veya banka benzeri finans kurumları veya posta idarelerince düzenlenen belgelerle tevsik etme zorunluluğu bulunmaktadır. Öteden beri uygulanan tahsilat ve ödemelerin tevsiki konusu; kanun hükümleri, en son yayımlanan genel tebliğler ve özelgeler ışığında tekrar gözden geçirilerek, aşağıdaki açıklamalarda bulunulmuştur. 1. Tevsik Zorunluluğunun Kapsamı ve Uygulama Esasları Tevsik; belgeye bağlama, belgeyle kanıtlama ve belgeleme anlamına gelmektedir. Vergi sistemimize, vergi mükelleflerinin kayıt ve belge düzenine uyulmasını sağlamak üzere getirilmiştir. Bu kapsamda fatura almak zorunda olan; -Birinci ve ikinci sınıf tüccarlar, -Serbest meslek erbapları, -Kazançları basit usulde tespit olunan tüccarlar, -Defter tutmak mecburiyetinde olan çiftçiler, 2 -Vergiden muaf esnafların, kendi aralarında ve tevsik zorunluluğunda olmayanlara yapacakları TL yi aşan(kdv dahil) tutardaki her türlü tahsilat ve ödemelerin tevsik edilmesi mecburidir. Diğer bir ifadeyle TL yi aşan tahsilat ve ödemelerin belgeye dayandırılması gerekmektedir. Ödeme; nakit ve her an kullanıma hazır banka varlığından oluşan ödeme mevcudundaki azalışı ifade etmektedir. Tahsilat ise; nakit ve her an kullanıma hazır banka varlığından oluşan ödeme mevcudundaki artışı belirtmektedir. Her türlü TL yi(kdv dahil) aşan tahsilat ve ödemelerin aracı finansal kurumlar kanalıyla yapılması zorunludur. Bu kurumlarca düzenlenen belgeler ise tevsik edici belge olarak kabul edilmektedir. Bu kapsamda örneğin; -Her türlü mal teslimi veya hizmet ifasına ilişkin tahsilat ve ödemelerin, -Avans, depozito, pey akçesi gibi suretlerle yapılacak tahsilat ve ödemelerin,

3 -İşletmelerin kendi ortakları ve/veya diğer gerçek ve tüzel kişilerle yaptığı her türlü tahsilat ve ödemelerin, TL yi(kdv dahil) aşması durumunda, aracı finansal kurumlar kanalıyla yapılması gerekir. Bu işlemler söz konusu kurumlarca düzenlenen belgelerle tevsik edilmelidir. Ancak araç kiralama hizmetlerinde TL lik sınır aranmamaktadır. Bu faaliyetlerle ilgili işlemler sırasında, aracı kurumlar tarafından belge düzenlenmesi zorunludur. 2. Aynı Günde Aynı Kişi veya Kurumlarla Yapılan İşlemler Aynı günde aynı kişi veya kurumlarla yapılan işlemlerde, toplam tutar dikkate alınacaktır. İşlemlerin tutarı TL yi aşması durumunda, ödemelerin her biri işlem bazında değerlendirilecektir. Belirlenen haddin(7.000 TL) altında kalınsa bile, aşılan işlemden itibaren tahsilat ve ödemeler tevsike(belgelendirmeye) konu olacaktır. Örnek:1-(B) A.Ş aynı gün içinde, (T) Ltd. Şti. den sırasıyla TL, TL, TL ve 500 TL tutarında ayrı ayrı mal alımında bulunmuştur. (B) A.Ş nin, (T) Ltd. Şti. den aynı günde yaptığı mal alımları toplamı TL lik alımla TL lik had aşılmaktadır. Buna göre son iki işleme(3.500 TL ve 500 TL) ait ödemeler tevsik zorunluluğu kapsamındadır. Tevsik zorunluluğuna uyulmaması durumunda, (B) A.Ş ve T) Ltd. Şti. ne ayrı ayrı ceza uygulanır Kısım Kısım Yapılan Tahsilat ve Ödemeler Bedelin farklı tarihlerde kısım kısım ödenmesinde, işlemin toplam tutarına bakılacaktır. Tutarın TL lik haddi aşması durumunda, her bir tahsilat ve ödemenin tevsik zorunluluğu bulunmaktadır. Örnek:2-Serbest meslek erbabı (C), (D) A.Ş ye bir yıl süreyle vereceği hizmet karşılığında TL alacaktır. Aralarındaki anlaşma gereği (D) A.Ş, hizmet bedelini TL lik taksitler halinde ödeyecektir. Serbest meslek makbuzunun taksitlerin ödendiği tarihlerde TL üzerinden düzenlenmesi, tevsik zorunluluğunu ortadan kaldırmamaktadır. Sözleşmenin toplam tutarı belirlenen haddi aştığından, kısım kısım yapılan her bir tahsilat ve ödeme de aracı finansal kurumlar kanalıyla tevsik edilmelidir. Tevsik zorunluluğuna uyulmaması durumunda, serbest meslek erbabı (C) ile (D) A.Ş ye ayrı ayrı ceza uygulanır. 4. Kira Ödeme ve Tahsilatlarda Tevsik Konusu İşyeri kiralamalarında tutara bakılmaksızın ödeme ve tahsilatın, aracı finansal kurumlar tarafından düzenlenen belgelerle tevsiki zorunludur. Konutlarda her bir konut için aylık 500 TL ve üzerinde kira geliri elde edenlerin, kiraya ilişkin tahsilat ve ödemelerini, banka veya P.T.T tarafından düzenlenen belgelerle tevsik edilmesi mecburidir.

4 Ancak konutların haftalık, günlük veya benzeri şekilde kısa süreli kiralamalarında tutara bakılmaksızın tahsilat ve ödemelerini, banka veya P.T.T tarafından düzenlenen belgelerle tevsik edilmesi zorunludur. 5. Tevsik Zorunluluğu Getirilen İşlemlerde Belge Düzeni Banka veya P.T.T aracı kılınmak suretiyle; -Para yatırma veya havale, -Çek veya kredi kartı gibi araçlar, karşılığında dekont, hesap bildirim cetveli, alındı vb. belgeler düzenlenmektedir. Bu belgeler tevsik edici belge olarak kabul görmektedir. Bankaların internet şubeleri üzerinden yapılan ödeme ve tahsilatlar da aynı kapsamdadır. Tevsik zorunluluğu kapsamında yapılan işlemler için aracı finansal kurumlar tarafından düzenlenen belgeler yapılan işlemi değil, o işleme ilişkin tahsilat veya ödemeyi tevsik etmektedir. Dolayısıyla ortaya çıkan işleme ilişkin Vergi Usul Kanununda yer alan belgeleri düzenleme zorunluluğunu ortadan kaldırmamaktadır. 6. Cari Hesap Yoluyla Yapılan İşlemlerde Tahsilat ve Ödemelerin Tevsiki 4 İşletmelerin kendi ortakları ile diğer gerçek ve tüzel kişilerle olan ve herhangi bir ticari içeriği olmayan nakit hareketlerinde işlem tutarı TL yi aşıyor ise bunlar da tevsik kapsamındadır. Tahsilat ve ödemeler banka, finans kurumları veya P.T.T aracılığıyla yapılmalıdır. Örnek:3- A işletmesi, ortağı olan C işletmesinden nakit TL borç almıştır. Bu borcun ticari bir niteliği olmamakla beraber, nakit hareketi söz konusudur. Tahsilat ve ödemenin banka, finans kurumu veya P.T.T vasıtasıyla yapılması gerekir. 7. Vadeli Satışlarda Tevsik Zorunluluğu Mükelleflerin ticari işlemleri ile nihai tüketicilerden mal veya hizmet bedeli olarak yapılacak tahsilat ve ödemelerde tevsik zorunluluğu bulunmaktadır. Ancak mal ve hizmet bedelinin TL yi aşması yeterlidir. Diğer bir ifadeyle düzenlenecek fatura bedelinin TL yi aşması gerekir. Bedelin farklı tarihlerde ödenmesinde, her bir ödemenin tahsilat ve ödemenin aracı finans kurumlarından geçirilmesi gerekmektedir. Örnek:4-Mükellef (F) TL tutarında mal satmış ve faturasını düzenlemiştir. Ancak malın bedeli 10 taksit halinde ödenecektir. Fatura bedeli TL yi aştığından, taksit tutarları banka, finans kurumları ve P.T.T aracılığıyla ödenmelidir.

5 8. Personele İş, Avans v.s Ödemelerde Tevsik Zorunluluğu Personele yapılan ödenek, tazminat, kasa tazminatı(mali sorumluluk tazminatı), tahsisat, zam, avans, aidat, huzur hakkı, prim, ikramiye, gider karşılığı veya başka adlar altında TL yi aşan tutardaki ödemelerin aracı finansal kurumlar vasıtasıyla yapılması ve bu kurumlarca düzenlenen belgelerle tevsik edilmesi zorunluluğu bulunmaktadır. Ücretler bilindiği gibi ücret, prim, ikramiye ve bu nitelikteki istihkakın bankalar aracılığıyla ödenmesine dair yönetmelik gereği zaten banka yoluyla ödenmek zorundadır. Aksi halde her çalışan adına her ay için 167 TL ceza uygulanır. (Yönetmelik tarih ve sayılı R.G de yayımlanmıştır.) 9. Müstahsil Makbuzlarında Tevsik Zorunluluğu Çiftçilerden yapılacak zirai ürün alımlarında düzenlenecek müstahsil makbuzunda, üzerinden gelir vergisi kesintisi yapılmamış tutar dikkate alınmalıdır. Bu tutarın TL yi aşması durumunda, tahsilat ve ödemeler aracı finansal kurumlar vasıtasıyla yapılmalıdır. 10. Tatil Günlerinde Tevsik Zorunluluğu Hafta sonu ve diğer tatil günlerinde firmaların satış mağazası, şube v.s tarafından TL yi aşan tahsilatlar yapılabilmektedir. Tatil günlerinde aracı finans kurumları hizmet vermemektedir. Tatil günlerinde yapılan tahsilatların, takip eden iş günü mesai saati sonuna kadar bankalar, özel finans kurumları veya P.T.T aracılığıyla yapılması gerekir Yabancılara Yapılan Satışlarda Tevsik Zorunluluğu Türkiye de mukim olmayan(ikamet etmeyen) yabancılara(nihai tüketiciler) yapılacak satışlara ilişkin tahsilatın banka, benzeri finans kurumu veya P.T.T idaresince düzenlenen belgelerle tevsik zorunluluğu bulunmamaktadır. Ancak bunlara yapılacak ticari amaçlı teslimlerde tevsik zorunluluğu bulunmaktadır. 12. Ortakların Sermaye Taahhütlerini Yerine Getirmesinde Tevsik Zorunluluğu Ortakların yabancı uyruklu olup olmadığına bakılmaksızın, her bir ortağın sermaye koyma taahhüdünün TL yi aşması durumunda, söz konusu ödemelerin tümünün banka, özel finans kurumu veya P.T.T aracılığıyla yapılması gerekmektedir. 13. Merkez ve Şube İşyerlerinde Para Transferlerinde Tevsik Zorunluluğu Merkez ve şube hesaplarının aynı defterde izlenmesi halinde, aralarındaki para transferinde kasa girişinden söz edilemez. Bu nedenle TL yi aşan para transferinin banka, özel finans kurumları veya P.T.T aracılığıyla yapılması zorunluluğu bulunmamaktadır.

6 Ancak merkez ve şube için ayrı ayrı kanuni defter tutulması halinde; TL yi aşan para transferinin banka, özel finans kurumları veya P.T.T aracılığıyla yapılması zorunluluğu bulunmaktadır. 14. Tahsilat ve Ödemelerde Ciro ve Beyaz Cirolu Çeklerin Kullanımı ve Tevsik Zorunluluğu Banka sistemi içinde mal ve hizmet bedelinin müşteri çeki veya kendi çeki ya da ciro edilen çekle ya da beyaz ciro ile ödenmesi mümkündür. Çekin tam ciro ve beyaz ciro ile devri imkan dahilindedir. Türk Ticaret Kanunu na göre hamiline yazılı ciro beyaz cirodur. Tam ciro ise ciro edilen gerçek kişinin ad ve soyadı, tüzel kişinin de ticaret unvanı aynen yazılarak yapılan cirodur.(t.t.k md:683, 780, 788) Mal ve hizmet karşılığı alınan çekin tam ciro olması halinde, çekin arkasında isim, unvan, vergi kimlik numarası ve adresinin yazılması yeterlidir. Hamiline yazılı çekler de aynı şekilde ciro edilmelidir. Mal veya hizmet bedellerini beyaz ciro ile tahsil edenler, bu çekler için çek alım bordrosu düzenlemelidirler. Bordroda çeki düzenleyen ya da çeki devredenin adı, soyadı, vergi kimlik numarası ile imza kaşesinin bulunması gerekir. K.D.V uygulama genel tebliği gereğince, çekle yapılan ödemelerde müteselsil sorumluluk açısından çekin tam ciro ile devri mümkündür. 6 Çek alım bordrosu düzenlendikten sonra bu çekler, satın alınan mal ve hizmet bedelleri karşılığı beyaz ciro ile verildiğinde çek teslim bordrosu düzenlenmelidir. Bu bordrolarda da kendisine ciro yapılan satıcının veya yetkilisinin adı, soyadı, vergi kimlik numarası ile imza ve kaşesinin bulunması zorunludur. 15. Tapu İdarelerinde Daire Satışlarında Tevsik Zorunluluğu Tapu idarelerinde yapılan işlemlere konu ödeme ve tahsilatların, belirtilen kurumlar aracı kılınarak yapılması zorunluluğu bulunmamaktadır. 16. Noterde Yapılan Araç Satışlarında Tevsik Zorunluluğu Noter kanalı ile yapılan araç satışlarına ilişkin tahsilatların banka, benzeri finans kurumları veya P.T.T idaresince düzenlenen belgelerle tevsik etme zorunluluğu bulunmamaktadır. 17. Tevsik Zorunluluğunda Cezai İşlemler Tevsik zorunluluğuna uymayan her mükellefe her bir işlem için, işlem bedelinin %5 i nispetinde özel usulsüzlük cezası uygulanır. Ancak kesilecek özel usulsüzlük cezası aşağıdaki tutarlardan az olamaz. Burada en az ceza haddi uygulaması yapılmaktadır. Miktar itibariyle yüksek olan ceza kesilir. Ayrıca bir mükellefe kesilecek özel usulsüzlük cezası miktarı, yıllık olarak TL yi geçemez.(v.u.k mük. md:355)

7 Mükellefiyet Grubu Kesilecek Asgari Ceza Tutarı (2017 yılı) TL Birinci Sınıf Tüccarlar Serbest Meslek Erbabı İkinci Sınıf Tüccarlar 700 Basit Usule Tabi Olanlar 700 Defter Tutan Çiftçiler 700 Yukarıdakiler Dışında Kalanlar 350 Yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde; muhtemel işlemler ve buna ilişkin idare tarafından uygulanabilecek ceza miktarı, aşağıya tablo halinde çıkarılmıştır. Kayıt Üzerinden Yapılacak İşlemler TL değerinde mal satılmış, bedeli elden tahsil edilmiş, ispat edici vesika düzenlenmemiştir. (Alıcı ve satıcı 1. Sınıf tüccardır.) Firma, ortağına TL elden avans ödemesinde bulunmuştur. Ödemede tevsik zorunluluğuna uyulmamıştır. A) Firması, (B) firmasına TL depozito bedelini kasadan elden ödemiştir (Her iki firma 1. Sınıf tüccardır.) (C) firması işyeri yıllık kira bedeli olan TL yi (K) isimli şahsa elden nakit ödemiştir. (firma 1. Sınıf tüccar, (K) şahsı G.M.S.İ. mükellefidir. Özel Usulsüzlük Cezası TL (40.000x%5=) 2.000x2= Alıcı ve satıcıdan ayrı ayrı TL -Firma için (10.000x%5=) 500 TL yerine en az ceza haddi olan TL -Ortak mükellef değil ise ceza kesilmez TL (A) Firması x%5=750 TL yerine en az ceza haddi olan TL (B) Firması x%5=750 TL yerine en az ceza haddi olan TL TL (C) firması x%5=600 TL yerine en az ceza haddi olan TL, (K) şahsına x%5=600 TL (en az ceza haddi olan 350 TL) 7

8 Şirket, ortağından TL nakit tahsilat yapılmıştır. Ortağın mükellefiyeti bulunmaktadır. Şirket, ortağına TL geri ödemeyi kasadan nakit yapmıştır. Ortağın mükellefiyeti bulunmaktadır. Şirket, satıcı şirkete TL borcunu kasadan nakit ödemiştir. Şirket ortağı (A) sermaye taahhüdü olan TL yi Şirket ortağı (B) sermaye taahhüdü olan TL yi elden ödemiştir. Her iki ortağın mükellefiyeti bulunmaktadır. Şirket ortağından TL borç almıştır. Şirket parayı kasa hesabına kaydetmiştir. Ortağın mükellefiyeti bulunmaktadır TL Şirket için x%5=1.100 TL yerine en az ceza haddi olan TL Ortak mükellef olduğundan x%5=1.100 TL (en az ceza 350 TL) TL Şirket için x%5=660 TL yerine en az ceza haddi olan TL Ortak mükellef olduğundan x%5=600 TL (en az ceza 350 TL) TL Alıcı şirket; x%5=2.000 TL Satıcı şirket; x%5= TL TL Şirket için x%5= TL Ortak (A) için, x%5=500 TL Ortak (B) için, x%5= TL (en az ceza 350 TL dir.) TL Şirket için x%5=5.000 TL Ortak için x%5= TL (en az ceza 350 TL dir.) Tevsik Zorunluluğu Bulunmayan Tahsilat ve Ödemeler a)kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanununda yer alan merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri ile bunlara ait döner sermaye işletmelerinin işlemlerine konu tahsilat ve ödemeler, b)sermaye Piyasası Kanununda(SPK) tanımlanan sermaye piyasası aracı kurumlarında yapılan işlemlere konu tahsilat ve ödemeler, c)yetkili döviz müesseselerinin yapacakları döviz alım satım işlemlerine ilişkin tahsilat ve ödemeler, d)tapu sicil müdürlüklerinde gerçekleştirilen işlemler karşılığında yapılan tahsilat ve ödemeler,

9 e)noterde gerçekleştirilen işlemler karşılığında yapılan tahsilat ve ödemeler, f)merkezi yönetim kapsamındaki kamu idareleri, il özel idareleri, belediyeler ile bunların teşkil ettikleri birlikler, kanunla kurulan diğer kamu kurum ve kuruluşları, kamu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ait veya tabi olan veyahut bunlar tarafından kurulan ve işletilen müesseseler ile döner sermayeli kuruluşlar veya bunlara ait veya diğer müesseseler tarafından yapılan ihale işlemlerine ilişkin yatırılması gereken teminat tutarlarına ilişkin tahsilat ve ödemeler, g)borsa A.Ş bünyesinde yer alan kıymetli madenler piyasasında işlem yapma yetkisi verilenlerin, faaliyet konuları kapsamında yapacakları işleme ilişkin tahsilat ve ödemeler, h)gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçiler tarafından; toptancı hallerinde faaliyet gösteren tüccar, üretici, üretici örgütleri ve komisyonculara yapılan sebze ve meyve, et ve et ürünleri, süt ve süt ürünleri, su ve su ürünleri, bal ve yumurta gibi diğer gıda maddeleri, kesme çiçek ve süs bitkileri satışları ile söz konusu yerler dışında yapılmakla birlikte bildirime tabi tutulmuş satışlara ilişkin tahsilat ve ödemeler, i)gerçek usulde vergiye tabi olmayan çiftçilere ait ürünlerin, ticaret borsalarında tescil ettirilerek gerçekleştirilen satışlara ilişkin tahsilat ve ödemeler, tevsik zorunluluğunda olmayan tahsilat ve ödemeler olarak dikkate alınmalıdır. Saygılarımızla, Hasan Zeki Süzen (YMM) Ekrem Kayı (YMM) 9