Devlet Planlama Teşkilatı Bilim ve Teknoloji Sektörü BDMD

Transkript

1 Biyomedikal Malzemeler ve Türkiye Çalıştayı Pelin D. Tekneci Devlet Planlama Teşkilatı Bilim ve Teknoloji Sektörü DPT Destekleri 28 Mayıs 2010

2 Bu sunumda: 9. Kalkınma Planı ve Bilim Teknoloji Sektörü DPT tarafından verilen desteklerin tanıtımı Değerlendirme süreci ve kriterler Proje portföyümüz ve 2010 yılında yeni başlatılan projeler Üniversite- özel sektör işbirliğinin önemi Bu çalıştaydaki varoluş sebebimiz (DPT destekleri nasıl kullanılabilir) 2 Devlet Planlama Teşkilatı 2

3 IX. Kalkınma Planı ( ) Rekabet Gücünün Artırılması Ar-Ge ve Yenilikçiliğin Geliştirilmesi Bilim ve teknoloji politikasının temel amacı, özel sektörün yenilik yeteneğini artırmak, bilim ve teknolojide yetkinleşmek ve bu yetkinliği ekonomik ve sosyal faydaya dönüştürmektir. Özel sektörce yürütülen Ar-Ge faaliyetlerinin artırılması desteklenecektir. KOBİ lere sağlanan Ar-Ge destekleri yaygınlaştırılacaktır. Araştırmacı insan gücü kaynağı geliştirilecektir. Ar-Ge Altyapı Yol Haritası hazırlanacaktır. 3 Devlet Planlama Teşkilatı 3

4 Kalkınma Planında Bilim ve Teknolojide Öncelikli Alanlar 4 Nanoteknoloji Biyoteknoloji Aşı ve anti-serum başta olmak üzere yaşam kalitesinin yükseltilmesine yönelik sağlık araştırmaları Yeni nesil nükleer teknolojiler ile hidrojen ve yakıt pili teknolojileri Sanayi politikasının öncelik vereceği sektörlerdeki araştırmalar Yerli kaynakların katma değere ğ dönüştürülmesini ş amaçlayan Ar-Ge faaliyetleri Bilgi ve iletişim teknolojileri Savunma ve uzay teknolojileri i Devlet Planlama Teşkilatı 4

5 Son 6 Yılda Bilim Teknoloji Alanındaki Gelişmeler Ar-Ge ye ayrılan kamu kaynakları 2004 yılında 291 milyon TL iken 2010 yılında yaklaşık ş 1,5 milyar TL ye ulaşmıştır. ş ş TARAL, San-Tez, Bor Araştırmaları ve Temiz Kömür Teknolojileri gibi destek programları başlatılmıştır. Bilim dünyası ve iş dünyasını bir arada çalışmaya, aynı araştırma ş merkezlerinde bir araya getirmeye yönelik bir yaklaşım benimsenmiştir. Büyük ölçekli araştırma altyapıları kurulmaya başlanmıştır. Avrupa Birliği nin VI. ve VII. Çerçeve Programlarına tam üye olarak katılım sağlanmıştır. 5 Devlet Planlama Teşkilatı 5

6 Son İstatistikler ve Hedefler Ar-Ge Harcamalarının 067 0,67 0,73 2,00 GSYİH İçindeki Payı (%) Tam Zaman Eşdeğeri ğ Araştırmacı Sayısı 6 Devlet Planlama Teşkilatı 6

7 DPT Tarafından Verilen Ar-Ge Desteklerinin Kapsamı Üniversite ve kamu kurum ve kuruluşları bünyesinde 1. Ar-Ge destek programları 2. Araştırma altyapı projeleri jl 3. Araştırmacı insan gücü yetiştirme programları 4. Güdümlü projeler Desteklenmektedir. 7 Devlet Planlama Teşkilatı 7

8 1. Ar-Ge Destek Programları Kurum Program 2010 Ödenek 1 TÜBİTAK TARAL 625 Milyon 2 Sanayi ve Ticaret Bakanlığı 3 Ulusal Bor Araştırma Enstitüsü 4 Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı Sanayi Tezleri (SANTEZ) Bor Araştırmaları Enerji Sektörü Ar-Ge Projeleri Destekleme (EN-AR) 22 Milyon 7 Milyon 2 Milyon 5 TKİ Temiz Kömür Teknolojileri 5 Milyon 8 Devlet Planlama Teşkilatı 8

9 2. Araştırma Altyapı Projeleri 8. Kalkınma Planı ile birlikte stratejik önem taşıyan alanlarda üniversitelerde ve kamu araştırma kurumlarında mükemmeliyet merkezleri ve büyük ölçekli araştırma alt yapısı destekleri verilmeye başlanmıştır. Ülkesel ve bölgesel önceliklerle uyumlu, Kamu ve özel sektörün ihtiyaçlarını göze alan, Çok disiplinli araştırma faaliyetlerinin yürütülebildiği, Nitelikli araştırmacılara birlikte çalışma ortamı oluşturarak kritik kütlenin bir araya getirildiği, Araştırma sonuçlarının etkin bir şekilde yayılımının sağlanabildiği, merkezlerin kurulması amaçlanmaktadır. 9 Devlet Planlama Teşkilatı 9

10 Araştırma Altyapı Projeleri 1- Uzmanlık (Mükemmeliyet) Merkezleri: Bilimsel araştırma konusunda kendini ispatlamış, yeterli insan gücü kaynağı olan üniversite ve kurumlarda öncelikli bir alanda uzmanlaşacak ve bu alanda bölgesinde veya ülke çapında söz sahibi ve yönlendirici i i olabilecek lbil merkezler 2- Merkezi Laboratuvarlar: Araştırma altyapısı eksik olan üniversite ve araştırmaş kurumlarında ileri düzeydeki araştırma projelerinin yürütülmesini sağlayacak merkezler 10 Devlet Planlama Teşkilatı 10

11 Araştırma Merkezlerinde Aranan Şartlar Üniversite rektörlüklerinin sahipliği ve yönetiminde (kurumsal sahiplik), Üniversitelerin insan gücü kapasitesi ile uyumlu, İşletme modeli ve sürdürülebilirliği hazırlanan yapılabilirlik çalışması ile gösterilmiş, Diğer araştırma kurumları ile üniversitelerin kullanımına açıkolduğu taahhüt altına alınmış, Özel sektörün ihtiyaçlarını göz önüne alan, Farklı kesimlerin işbirliğini sağlamış. 11 Devlet Planlama Teşkilatı 11

12 3. Araştırmacı İnsan Gücü Yetiştirme Programları Sanayi Doktora Programları Sanayinin talep ettiği alanlarda Maaş/ ş burs desteği ğ SANAYİDEN Araştırma altyapısı, küçük ölçekli proje desteği KAMUDAN Araştırmacı Yetiştirme Programları Henüz sanayi talebi olmayan spesifik alanlarda En azından ilgili kamu kurumlarının işbirliğini sağlamış Araştırma altyapısı, küçük ölçekli proje desteği KAMUDAN 12 Devlet Planlama Teşkilatı 12

13 13 4. Güdümlü Projeler Türkiye nin ihtiyaç duyduğu alanlarda Ses getirecek, yüksek k katma değer ğ yaratacak, başarı hikayesine dönüşebilecek Rekabet öncesi işbirliği mekanizmalarını etkin olarak kullanacak Olası alanlar: Enerji, sağlık, otomotiv 2008 den bu yana bu alanda yeni proje alınmadı Çağrıda yer almıyor. Devlet Planlama Teşkilatı 13

14 Proje Önerilerinin Değerlendirilmesi 1) Ön Değerlendirme Proje Yönlendirme Komitesi ve DPT Uzmanları tarafından; Proje başvuru formatına uygunluk, Proje türü, Bütçe büyüklüğü ve bütçe içindeki sabit sermaye (makineteçhizat ve inşaat) oranı, Genel kullanıma açıklık. 14 Devlet Planlama Teşkilatı 14

15 Proje Önerilerinin Değerlendirilmesi 2) Panel Değerlendirmesi - Bilgi Teknolojileri - Enerji - Çevre - Malzeme Bilimleri - Merkezi laboratuvarlar - Mikro-Nano Teknoloji - Tarım-Gıda-Veterinerlik - Yaşam Bilimleri 15 Devlet Planlama Teşkilatı 15

16 Proje Önerilerinin Değerlendirilmesi 3) Desteklenecek Nihai Projelerin Belirlenmesi Değerlendirme sürecinden çıkan değerlendirme raporları, Bütçe imkanları, Üniversiteler arası ve bölgeler arası denge, Kurumlarla yapılan yatırım görüşmeleri, dikkate alınarak yeni projeler belirlenir. 16 Devlet Planlama Teşkilatı 16

17 Proje Değerlendirme Kriterleri 1-Altyapının Önceliklerle Uyumu ve Kurumsal Uygunluk - Plan, program, strateji önceliği - Sektörel ve bölgesel öncelik - Üniversite-sanayi-kamu işbirliği - İnsan gücü altyapısı 2- Proje Ekibinin Yeterliliği - Bilgi ve tecrübe - Talep edilen makine-teçhizatın yerinde ve kullanılabilir olması - Toplam bütçe ve dağılımı 3- Altyapının Sürdürülebilirliği - Gelir-gider analizi - İlgili bütün araştırmacıların kullanımına açıklık - Nitelikli insan gücü çekme potansiyeli - Ulusal ve uluslararası diğer destek mekanizmalarından yararlanma potansiyeli 17 Devlet Planlama Teşkilatı 17

18 Dikkat Edilmesi Gereken Temel Nokatalar Araştırma Altyapılarında sorumluluk kurumsal olmalıdır. Kurumun araştırma ş altyapısı ve insan gücü bakımından güçlü olduğu alanlar ve özel sektör işbirliği göz önünde bulundurulmalıdır. Altyapı, p, konuyla ilgili bölgedeki bütün paydaşlarla ş işbirliği ş ğ içinde hazırlanmalıdır. Bölüm, birim veya fakülte araştırma altyapısı olmamalıdır. Altyapı, başta üniversitedeki bütün araştırmacılar olmak üzere özel sektöre ve diğer kurumlara açık olmalıdır. Özellikle dışarıdan gelen kullanıcıların altyapıdan rahat yararlanmaları için imkanlar (konaklama, proje odası, v.b.) vb) sağlanmalıdır. 18 Devlet Planlama Teşkilatı 18

19 2010 Yılı Yatırım Programına Yeni Alınan Projeler 2010 yılında Üniversitelerde: 39 adet merkezi araştırma laboratuvarı 15 adet uzmanlık/mükemmeliyet merkezi Kamu araştırma ş kurumlarında: 9 adet uzmanlık/mükemmeliyet merkezi projesi başlatılmıştır. 19 Devlet Planlama Teşkilatı 19

20 Bilim ve Teknoloji Sektörü Proje Portföyündeki Gelişmeler 2008 yılından bu yana Bilim ve Teknoloji sektöründen sadece büyük ölçekli araştırma altyapıları, araştırmacı insan gücü yetiştirme programları ve kamu kurumlarının ilgili alanlarda yürüttükleri programlara destek sağlanmaktadır yılında sektörümüzde 550 civarı proje varken, 2010 yılında proje sayısı 200 lere düşmüş; ancak ortalama proje maliyeti 550 bin TL seviyesinden 2010 yılında 2 milyon TL ye ulaşmıştır yılında Yaşambilim alanında yeni alınan projelerin ortalama büyüklüğü 7 Milyon TL civarındadır. Ancak üniversitelerde başlatılan tüm uzmanlık merkezleri dikkate alındığında ortalama büyüklük 5 milyon TL civarındadır. 20 Devlet Planlama Teşkilatı 20

21 21 Üniversite Proje Panel Bütçe 1 Hacettepe Merkezi Araştırma Laboratuvarı Mer.Lab İstanbul Hulusi Behçet Araştırma Merkezi Mer.Lab Ege Biyobenzer Ürünler Araştırma ş Merkezi Yaşambilimş Marmara Genetik ve Metabolik Hast. Arş.ve Uyg.Merk. Yaşambilim Akdeniz Organ Nakli Ar-Ge Merkezi Yaşambilim Boğaziçi Hesapsal Biyoteknoloji Arş. Altyapısı Yaşambilim Sakarya Elektromanyetik Araştırma Merkezi Mikro Nano İstanbul İleri Litografik Yöntemler Laboratuvarı Mikro Nano Ankara Süperiletkenlik Araştırma Merkez Lab. Mikro Nano A.Menderes Tarımsal Biyotek. ve Gıda Güv. Ar-Ge Merk. Tarım Gıda Vet İTÜ Ulusal Membran Teknolojileri Merkezi Malzeme Harran Yüksek Başarımlı Bilgi İşlem Arş. Merk. Bilgi İletişim Tekn Dumlupınar Araştırma ve Tasarım Merk. Tasarım Dokuz Eylül Deniz Bilimlerinde Veri ve Bilgi Ür. Etk. Yer Deniz Bil Boğaziçi Sosyal Alanlarda Arş.İns. Güc. Gelişt. İnsangücü Devlet Planlama Teşkilatı 21

22 Özel Sektörün Ar-Ge Faaliyetlerine Katılımı Ar-Ge çalışmalarının ürüne dönüştürülmesinde ve rekabet gücüne katkısının artırılmasında en önemli aktör özel sektördür. Son dönemde sağlanan desteklerin de etkisiyle ülkemizde özel sektör Ar-Ge yatırımlarında önemli dönüşümler görülmektedir. Özel sektör tarafından gerçekleştirilen Ar-Ge harcamalarının toplam Ar-Ge harcamalarına oranı 2003 yılında % 23,2 iken bu oran 2008 yılında % 44,2 ye yükselmiştir. Ar-Ge personelinin 2003 yılında % 20,5 i özel sektörde istihdam edilirken, 2008 yılında bu oran % 40,8 e ulaşmıştır. 22 Devlet Planlama Teşkilatı 22

23 Üniversitelerin Ar-Ge Çıktıları Bugüne kadar yapılan kamu yatırımları ve belirlenen akademik yükselme kriterlerinin de etkisi ile, ülkemiz Ulusalar Arası Bilimsel Atıf İndeksinde 1990 lı yılların başında 41. sırada iken 2007 yılında 18. sıraya kadar yükselmiştir. Bununla birlikte, bu çalışmaların sonuçları ne yazık ki it istenilen il düzeyde d katma kt dğ değeri yüksek k yeni ürün ü ve teknolojilere dönüştürülememektedir. Yani yaptığımız Ar-Ge çalışmaları ülkemizin sosyoekonomik ihtiyaçlarını karşılamaktan ziyade, gelişmiş ülkelerin ee Ar-Ge faaliyetlerine e e girdi sağlamaktadır. a a 23 Devlet Planlama Teşkilatı 23

24 Sonuç: Üniversite- Özel Sektör İşbirliği Önem Taşımaktadır Ülkemizde araştırma altyapısı ve araştırmacı insan gücü üniversitelerimizde toplanmıştır. Özel sektör ar-ge çalışmalarını arttırdıkça firmalarımızın ileri seviye yeni bilgiye olan ihtiyacı daha da artacaktır. Dolayısıyla ülkemizin rekabet gücünü artırabilmek için Ortak Ar-Ge projelerin desteklenmesi, teknoloji geliştirme bölgelerinin güçlendirilmesi, kümelenme uygulamalarının geliştirilmesi, işgücü eğitimi uygulamaları ile teknoloji transfer merkezlerinin kurulması Dokuzuncu Kalkınma Planında yer alan başlıca amaçlardır. 24 Devlet Planlama Teşkilatı 24

25 Türkiye nin İmalat Sanayi İhracatı ve Biyo-malzemeler Bilindiği gibi imalat sanayi ihracatı ülkemiz ihracatının yaklaşık % 93 ünü oluşturmaktadır ve bu sektörün durumu ülke ekonomisinin durumunu ve hayat standardını tanımlayan en önemli göstergelerden birisidir yılı nisan ayı sonuna kadar gerçekleştirilen ihracatın yüzde 0.03 ü tıbbi alet ve cihazlara ait. İyi yanı: GELİŞMEYE GAYET AÇIK BİR ALAN, NE KADAR GELİŞME KAYDETSEK BAŞARI SAYABİLİRİZ. 25 Devlet Planlama Teşkilatı 25

26 DPT Tarafından Verilebilecek Destekler 1. Sağlık Bakanlığı nda Ar-Ge destek programı başlatılabilir mi??? 2. Araştırma altyapı projeleri desteklenebilir mi??? 3. Araştırmacı insan gücü yetiştirme programları başlatılabilir mi??? 4. Güdümlü teknoloji projeleri geliştirilebilir mi??? Anahtar Kelimeler: Doğruğ konu, doğruğ büyüklük, doğruğ kurum, doğru yapılanma, doğru planlama, koordinasyon, üniversite-sanayi işbirliği 26 Devlet Planlama Teşkilatı 26

27 Teşekkürler... Devlet Planlama Teşkilatı Bilim ve Teknoloji Sektörü Adına Pelin D. Tekneci 27 Devlet Planlama Teşkilatı 27