DİYARBAKIR BÖLGE HALKININ CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİ REFERANDUMUYLA İLGİLİ DÜŞÜNCELERİNİ ÖLÇMEYE YÖNELİK SAHA ÇALIŞMASI:

Transkript

1 DİYARBAKIR BÖLGE HALKININ CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİ REFERANDUMUYLA İLGİLİ DÜŞÜNCELERİNİ ÖLÇMEYE YÖNELİK SAHA ÇALIŞMASI: Diyarbakır, Batman, Mardin, Bitlis İletişim: Prof. Dr. Selahattin Yazıcıoğlu Cd. Karakoç Plaza (Adliye Yanı) Kat 4 No: 43 Yenişehir / Diyarbakır

2 YENİ ORTADOĞU STRATEJİK ARAŞTIRMALAR MERKEZİ (YORSAM) 2016 yılında Diyarbakır merkezli olarak kurulmuştur. Kurucuları arasında akademisyen, gazeteci ve STK temsilcileri bulunmaktadır. Temel amacı ülkemizde siyasal, sosyal, toplumsal vb. konularda araştırmalar yapmak, bu araştırmalardan analizler üretmek ve karar alıcılarla, politika yapıcıların dikkatine sunmaktır. Kuruluşumuz ayrıca ülkemizin temel sorunları hakkında yine saha verilerine dayalı bilimsel raporlar üretmeyi hedeflemektedir. Kuruluşun özgün yanı Diyarbakır gibi siyasal yapının çok dinamik olduğu bir ilde kurulması ve Ortadoğu ya yakın olmasından gelmektedir. KADROMUZ: Doç. Dr. Yılmaz Demirhan (Başkan) Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Doç. Dr. Seyfettin Aslan (Başkan Yardımcısı) Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Doç. Dr. Özkan Adıgüzel (Başkan Vekili) Nevzat Bingöl (Başkan Yrd. / Gazeteci) Alper Akhan (Gazeteci) Türkan Gürler (Genel Koordinatör) Ömer Evsen Dr. Mehmet Emin Kurt (Öğretim Görevlisi) Ömer Taylan (Araştırma Görevlisi) Faysal Çeker (Siyaset Bilimi Kamu Yönetimi Yüksek Lisans) Özgür Tepe (Siyaset Bilimi ve Kamu Yönetimi Bölümü Yüksek Lisans) Yusuf Güzel Danışmanlarımız: M. Emin Ekmen (Avukat ve Ak Parti Batman Eski Milletvekili) Prof. Dr. Yılmaz Bingöl (Yıldırım Beyazıt Üniv. Siyasal Bilgiler Fakültesi)

3 Kuruluşumuzun İletişim Bilgileri: Web Site: Adres: Prof. Dr. Selahattin Yazıcıoğlu Cad. Karakoç Plaza (Adliye Yanı) Kat 4 No: 43 Yenişehir / Diyarbakır Tel: Doç. Dr. Yılmaz Demirhan (Başkan) E Posta: yilmaz.demirhan@hotmail.com Doç. Dr. Özkan Adıgüzel (Başkan Vekili) ozkanadiguzel@dicle.edu.tr Türkan Gürler (Genel Koordinatör) Turkangurler2121@hotmail.com Nevzat Bingöl (Başkan Yardımcısı) bingol.nevzat@hotmail.com Alper Akhan (Yönetim Kurulu Üyesi) akhan0621@mynet.com

4 Araştırmanın Amacı, Kapsamı ve Yöntemi Bu araştırma 23 Şubat 9 Mart 2017 tarihleri arasında Yeni Ortadoğu Stratejik Araştırmalar Merkezi (YORSAM) tarafından Diyarbakır, Batman, Mardin ve Bitlis illerinde 1750 kişi ile yüz yüze ve tesadüfi yöntemle yapılmıştır. Araştırmanın temel amacı, bölge halkının cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi referandumuyla ilgili düşüncelerinin tespitini sağlamaktır. Bu çerçevede halkın 16 Nisan 2017 de yapılacak olan cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi referandumuyla ilgili düşüncelerinin neler olduğu, cumhurbaşkanlığı hükümet sistemini bilip, bilmedikleri, referandumda oylarını hangi yönde kullanacakları, hükümet sistemi değişimini bir rejim değişikliği olarak görüp görmedikleri, HDP li milletvekilleri ve belediyelere kayyum atamalarının referandumda verecekleri oyu etkileyip etkilemediği gibi bazı soruların cevabı aranmıştır. Bu amaçla demografik değişkenler dâhil katılımcılara 14 soru yöneltilmiştir. Araştırmadan elde edilen veriler SPSS programı ile analiz edilmiş ve titiz bir çalışma ile uzmanlarımız tarafından bölgemizin siyasal, sosyal, ekonomik, kültürel ve geleneksel yapısı göz önünde bulundurularak yorumlanmıştır.

5 BÖLGE HALKININ CUMHURBAŞKANLIĞI HÜKÜMET SİSTEMİ REFERANDUMUYLA İLGİLİ DÜŞÜNCELERİNİ ÖLÇMEYE YÖNELİK SAHA ÇALIŞMASI: Diyarbakır, Batman, Mardin, Bitlis Bu araştırma Yeni Ortadoğu Stratejik Araştırmalar Merkezi (YORSAM) tarafından 23 Şubat-4 Mart 2017 tarihleri arasında, bölge halkının cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi referandumuyla ilgili düşüncelerini ölçmeye yönelik Diyarbakır, Batman, Mardin, Bitlis illerinde 1750 kişiyle tesadüfi ve yüz yüze görüşme yöntemiyle yapılmıştır.

6 SAHA ARAŞTIRMASINDAN ÇIKAN SONUÇLAR Tablo 1. Katılımcıların Cinsiyetlerine Göre Dağılımı ERKEK KADIN ,36 Erkek Kadın 60.7% 87.0% 69.9% 90.5% 75.6% 39.3% 13.0% 30.1% 9.5% 24.4% Diyarbakır Mardin Batman Bitlis Toplam

7 Tablo 2. Katılımcıların Yaşlarına Göre Dağılımı yaş arası , yaş arası , yaş arası , ,6

8 Tablo 3. Katılımcıların Eğitim Durumlarına Göre Dağılımı İlköğretim ,46 Lise ,8 Ön Lisans ,26 Lisans ,37 Lisansüstü 37 2,11

9 Tablo 4. Katılımcıların Son Seçimde Oy Verdikleri Partilere Göre Dağılımları Ak Parti ,0 CHP 50 2,86 HDP ,23 MHP 26 1,49 Diğer 58 3,31 Hiçbiri ,11

10 Tablo 5. Katılımcıların Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemini Bilip Bilmedikleri Tabloya göre katılımcıların çok büyük kısmı oylayacağımız cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi hakkında bilgi sahibi olduklarını belirtmişlerdir. Ancak biraz biliyorum ve hiç bilgim yok diyenler toplandığında aslında katılımcıların yarıdan fazlasının getirilecek hükümet sistemi hakkında bilgisinin zayıf olduğu görülmektedir. Bu durumda sistemin daha basit ve anlaşılır biçimde anlatılması gerektiği söylenebilir. Çok İyi Biliyorum ,09 İyi Biliyorum ,29 Biraz Biliyorum ,23 Hiç Bilgim Yok ,40

11 Tablo 6. Cumhurbaşkanlığı Sistemi Denilince Katılımcıların Akıllarına Ne Geldiği Yönetimde ,54 İstikrar Daha Demokratik ,8 Yönetim Güçlü İktidar ,69 Siyasi ,26 Kutuplaşma Tek Adam ,71 Yönetimi/ Diktatörlük Bir önceki soruyla bağlantılı olan bu soruda verilen cevaplarda sistemi bildiğini ifade eden katılımcılar kendi siyasi fikirleri, çevreden etkilenme ve siyasi partilerinin görüşleri doğrultusunda sistemden ne anladıklarını belirtmişlerdir. Bu tabloya göre muhalefetin cumhurbaşkanlığına ilişkin tek adam ve siyasi kutuplaşma söyleminin halk tabanında önemli oranda kabul gördüğü gözlemlenmiştir.

12 Tablo 7. Referandumda Oyunuz Hangi Yönde Olacak? Evet ,37 Hayır ,46 Kararsızım ,17 Kararsızlar dağıtıldığında evet oranı % 34,4, hayır oranı % 65,6 oranında görülmektedir. Bir önceki genel seçim sonuçlarıyla karşılaştırdığımızda evet ve hayır ı temsil eden bölgedeki iki etkin partinin de oylarını önemli oranda korudukları görülmektedir % 60.00% 50.00% 40.00% 30.00% Evet Hayır Kararsızım 20.00% 10.00% 0.00% Diyarbakır Mardin Batman Bitlis Toplam

13 Tablo 8. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemine Geçilirse Bölgemizdeki Sorunlar da Çözülebilir İfadesine Katılımcıların Katılıp Katılmadıkları Ankete katılanların büyük bir kesimi hükümet sistemi değişse dahi bölgemize özgü sorunların çözülmeyeceğini düşünmektedir. Katılıyorum ,66 Katılmıyorum ,49 Kararsızım ,86

14 Tablo 9. Cumhurbaşkanlığı Hükümet Sistemi Bir Rejim Değişikliği midir? Sorusuna Katılımcıların Verdiği Yanıtlar Katılımcıların yaklaşık 2/3' ü cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi değişikliğinin bir rejim değişikliği olduğunu düşünmektedir. Cumhurbaşkanlığı hükümet sistemi hakkında bilginiz var mı sorusuna verilen yanıtlarla bu soru birlikte düşünüldüğünde katılımcıların önemli bir bölümü o soruda yeterince bilgi sahibi olmadığını belirtmesine karşın bu soruda getirilecek olan sistemin bir rejim değişikliği olduğunu belirtebilmektedir. Aslında cumhurbaşkanlığı sistemi denilince akıllarına ne geliyor sorusunun yanıtlarında da görüldüğü gibi katılımcıların büyük ölçüde tuttukları siyasi partilerin söylemlerine uygun biçimde cevap verdikleri gözlemlenmektedir. Evet ,37 Hayır ,86 Fikrim Yok ,77

15 Tablo 10. Referandumda Ak Parti ve MHP nin Birlikte Hareket Etmesini Nasıl Değerlendiriyorsunuz? Sorusuna Katılımcıların Verdiği Cevaplar Tabloya göre Ak Parti MHP birlikteliğini olumsuz bulanlar katılımcıların yaklaşık 2/3 ünü oluşturmaktadır. Bu oran referanduma hayır oyu verecek olanların oranı ile uyumludur. Yani büyük ölçüde HDP tabanında oluşmaktadır. Olumlu bulanların oranı ise referanduma evet oyu vereceğini belirten oranın yaklaşık 3 puan altında görünmektedir. Bu da Ak Parti-MHP birlikteliğinin özellikle Ak Parti tabanında çok ciddi bir olumsuzluk oluşturmadığı izlenimini vermektedir. Yani katılımcılar büyük oranda siyasi görüşleri doğrultusunda fikir belirtmişlerdir. Olumlu ,23 Olumsuz ,11 Fikrim Yok ,66

16 Tablo 11. Cumhurbaşkanlığı Sistemi Kişiye Özel Bir Düzenleme midir? Hayır oylarıyla uyumlu olacak şekilde katılımcılar cumhurbaşkanlığı hükümet sisteminin kişiye özel bir düzenleme olduğunu düşünmektedir. Bu da önceki soruların yanıtları ile uyumludur. Yani katılımcıların tuttukları siyasi partinin söylemlerinin etkisi altında soruyu yanıtladıklarını söyleyebiliriz. Evet ,4 Hayır ,03 Fikrim Yok ,57

17 Tablo 12. HDP li Vekillerin Tutuklanması ve Belediyelere Kayyum Atanması Referandumdaki Oyunuzu Hangi Yönde Etkiler? Sorusuna Katılımcıların Verdiği Yanıtlar Yukarıdaki tablo analiz edildiğinde kayyum atanması ve HDP' li milletvekillerinin tutuklanmasının oy verme davranışında fazla etkili olmadığı görülmektedir. Burada HDP seçmeninin de yaklaşık % 15' lik bir bölümünün bu tutuklamalara tepkisiz kaldığı söylenebilir. Olumlu Yönde ,14 Olumsuz Yönde ,26 Etkilemez ,26 Fikrim Yok 146 8,34

18 Tablo 13. Bugün Seçim Olsa Hangi Partiye Oy Verirsiniz? Sorusuna Verilen Yanıtlar Ak Parti ,37 CHP 59 3,37 HDP ,06 MHP 22 1,26 Diğer 73 4,17 Hiçbiri ,77 Bu soruya verilen yanıtlar önceki seçimde hangi partiye oy verdiniz sorusunun yanıtlarıyla karşılaştırıldığında Ak Parti' nin oylarını çok yüksek oranda koruduğu, HDP' den ise yaklaşık 4 puanlık bir kayıp olduğu görülmektedir. Bu 4 puanlık kaybın diğer siyasi partilere yönelmediği gözlemlenmiştir. Bu durumda katılımcıların yanıtları doğrultusunda oy verme davranışında ciddi bir değişiklik olmadığı gözlemlenmiştir % 50.00% 40.00% 30.00% 20.00% 10.00% Ak Parti CHP HDP MHP Diğer Hiçbiri 0.00% Diyarbakır Mardin Batman Bitlis Toplam

19 Tablo 14. Televizyonlarda Referandumla İlgili Tartışmalar Oyunuzu Etkiliyor mu? Sorusuna Verilen Yanıtlar Televizyonlarda çok sayıda tartışma programının olmasına rağmen katılımcıların oy tercihlerini etkilemediği görülmektedir. Olumlu Etkiliyor ,86 Olumsuz Etkiliyor ,2 Etkilemiyor ,94