Bölüm 6 Oturum, Sunum ve Uygulama Katmanları

Transkript

1 Bölüm 6 Oturum, Sunum ve Uygulama Katmanları Oturum katmanının ana fonksiyonu, ağ cihazları arasındaki mantıksal bağlantı(oturum) ları denetlemektir. Bu bağlantılar; ğ a) Simpleks (tek yönlü) b) Yarım dupleks (değişken) c) Tam Dupleks( iki yönlü) Olabilir.

2 Oturum katmanı protokolleri ve arayüzleri Network File System (NFS) Paralel veritabanı erişimi X-Windows Sistemi Remote Procedure Call (RPC) SQL NetBIOS adları AppleTalk Session Protocol (ASP) Sayısal Ağ Mimarisi.

3 Sunum Katmanı Bir sistemin uygulama katmanı tarafından gönderilen bilginin karşı sistemdeki uygulama katmanı tarafından okunabilmesini sağlar a) Teoriktir. Pek az uygulama tarafından kullanılır. b) Bitlerin semantiği ile ile ilgilenir. c) Verilerdeki Kayıt ve alanları l tanımlar. d) Gönderici, alıcıya formatı söyleyebilir. e) Farklı şekilde veri temsil eden makinaların haberleşmesini mümkün kılar. f) Eğer kodlanırsa şifreleme için en iyi katmandır. g) Uygulamalar, Şifreleme, EBCDIC ve ASCII dönüşümü, GIF&JPEG

4 Uygulama Katmanı Planlanan haberleşme ortağının tanımlanması ve haberleşmenin sağlanması Uygulamaların gönderme ve almasının senkronizasyonu Hata düzeltme ve veri bütünlüğü işlemlerinde uyumluluğun sağlanması Planlanan haberleşme için katnakalrın yeterli olup olmadığının belirlenmesi Yüksek seviyeli uygulamalar için değişik protokollerin birleştirilmesi Başlıca uygulamalar,browsers, E-posta (SMTP), Dosya transferi(ftp), Uzak terminal bağlantısı(telnet), DNS, NIS, NFS, Ağ yönetimi(snmp), Hipermetin transfer protokolü(http), Ses/Video konferans.

5 Dosya Transfer Protokolü (FTP) FTP, kullanıcıların iki host arasında dosya kopyalamalarına olanak tanır FTP nin temel olarak sağladığı imkanlar şunlardır: a) Dosyalara uzaktan erişim b) Dosya paylaşımı c) Veri aktarımının güvenilir ve verimli yapılması

6 Basit Posta Transfer Protokolü ve Elektronik Posta Servisi (SMTP) Elektronik posta hizmeti sunar. Postaların güvenli bir şekilde adreslerine ulaşabilmesi için TCP servislerinden yararlanır. (TCP Port : 25) :-) gülümseyen yüz :-( üzgün yüz ;-) göz kırıpma ;-) kaşını kaldırmış gülümseyen yüz :-(O) haykıran yüz 8-) gülümseyen gözlüklü yüz

7 a) E-posta kullanımında karşılaşılan en sık sorun, gönderilen e-posta'nın bir süre sonra MAILER- DEAMON adlı adresten içinde hata mesajları ile dolu olarak geri gelmesidir. Bu durumda; b) Gönderileceği adres hatalı ya da eksik olabilir, c) Adresteki bilgisayar kapalıdır veya o adrese ulaşılamıyordur, d) Gönderilen adreste öyle bir kullanıcı olmayabilir. sistemi iki alt sistem içerir. Bunlar; Kullanıcı etmeni : Kullanıcının e-postalarının okuması ve göndermesini sağlar. Mesaj transfer etmeni : Mesajları kaynaktan varışa iletir.

8 Tipik bir e-posta sisteminin beş basit fonksiyonu a) Düzenleme(Composition) : mesaj ve cevapları oluşturma sürecinin adıdır. b) İletim(Transfer) : Mesajları bir kaynaktan varışa iletir. c) Raporlama(Reporting) : Kaynağa mesajın durumu ile ilgili mesaj verir (Ne dağıtıldı? Ne kayboldu? d) Görüntüleme(Displaying) : Gelen mesajların kullanıcıya okuması için görüntülenmesi e) Düzenleme(Disposition) : Kullanıcının mesajı aldıktan sonraki yapmak istediklerini karşılar.

9 SMTP Mesaj iletim protokolü olarak sıkça Simple Mail Transfer Protokol(SMTP) kullanılır. Bu protokol 25 numaralı TCP bağlantı portunu kullanır. SMTP basit bir ASCII protokolüdür. Son mesaj dağıtımı posta sunumcusundan kullanıcıların mesaj okumakta kullandığı Post Office Protcol(POP) ü ile yapılır. POP3 bu protokolün kullanılan versiyonudur TELNET Telnet bir terminal emülasyon protokolüdür. Telnet, bir bilgisayar sistemine uzaktan bağlanarak o sistemin bir terminaliymiş gibi çalışmak için kullanılır. Telnet için Telnet hizmeti sağlayan bir sunumcu gerekir.

10 Alan Adı Sistemi [Domain Name System (DNS)] DNS, isim sunumcular ve çözümleyicilerinden oluşur. İsim sunumcu ları host isimlerine karşılık düşen IP adresi bilgilerini tutarlar. Çözümleyiciler ise DNS istemcilerdir. 3 çeşit DNS sunumcu vardır: Birincil İsim Sunumcusu (Primary Name Server) Bölgesiyle l ilgili ili bilgileri i kendisinde i d bulunan bölge dosyasından elde eder. İkincil İsim Sunumcusu (Secondary Name Server) Bölgesiyle ilgili bilgileri bağlı bulunduğu bir DNS sunumcu dan alır. Sadece Kaşeleyen İsim Sunumcusu (Caching Only Name Server)

11 DNS Hiyerarşisi

12 Tipik DNS işlem adımları

13 Alan Adları a) GOV: Herhangi bir hükümet gövdesi b) EDU: Bir eğitim kurumu c) ARPA: ARPANET-Internet host'u tanımlaması d) COM: Herhangi bir ticari kurum e) MIL: Askeri organizasyonlar f) NET: Bilgisayar ağservisi veren organizasyonlar g) ORG: Buradaki tanımlamalara uymayan tüm organizasyonlar

14 Alan adı çözümleme işlemleri

15 İsim Sunucu İsim sunucusu, kullanıcı sorgusuna tekrarlamalı ya da tekrarlamasız işlemlerle servis verebilir. Tekrarlamasız işlemlerde cevap aşağıdakilerden biri olur: Bir cevap Bir hata teşhisi Başka bir sunucuya aktarma (referansıma aktar cevabı) Burada çözücü, özel isim sunucularına yeniden sorgu yollamak zorundadır.

16 Kaynak Kayıtları. Her bir düğüm kendi kaynakları ile ilgili bilgileri içerir. Kaynak bilgisi, hem düğüm hem de isimle ilgilidir. Bu bilgiye, kaynak kaydı (resource record (RR)) denir. Bir RR, kısaltması ve nümerik kodundan tanınır <isim>> <<TTL>> <<sınıf>> <<tip>> <<RD uzunluğu>> <<veri>>

17 a) isim: Bu RR için düğümün alan adını (sahibinin ismini) içerir. Eğer boşsa bir önceki RR'nin ismi kullanılır. b) TTL: Yaşama-zamanı parametresidir. Opsiyoneldir ve RR tanımının isim sunucusu belleğinde geçerli olacağı zaman süresini (saniye olarak) tanımlar. Eğer değeri 0 ise RR belleğe kayıt edilmez. c) sınıf: RR sınıf kodunu belirtir (burada IN = Internet; t CH = chaos system demektir). Eğer boşsa, son tanımlanmış sınıf atanır. d) tip: RR tip kodlarını gösteren değerleri içerir. e) RD uzunluğu: RDATA olarak ayrılan alanın uzunluğunu oktet olarak verir. f) veri (RDATA): Kaynağı tanıtan değişken-uzunluklu alandır.

18 a) DNS Tip Değerleri

19 RDATA Alanı MNAME: Bu zone için verinin orijinal veya birincil kaynağı olan domain ismini tanımlar. RNAME: Bu zone'dan sorumlu kişinin mailbox'ında kullanılacak domain ismini tanımlar. SERIAL: Zone'un orijinal kopyasının sürüm numarasını içerir. REFRESH: Zone'un yenilenmesi için geçmesi gereken zamanı belirtir (saniye olarak). RETRY: Başarısız bir refresh yapılınca, yeni bir refresh hdenemesi yapmak ii içingereken zaman. EXPIRE: Bu zone'un ne zamana kadar yetkili olacağını belirtir. MINIMUM: Konu edilen zone'dan ithal edilecek herhangi bir RR'nin TTL alanının minimum değerini taşır. Bir zone'daki tüm RR'lerin TTL için olan en düşük sınırıdır. SOA formatı (start of zone authority format (zone yetkisi formatı)) başlangıcı. Her bir zone için yalnız bir SOA kaydı vardır

20 RDATA Alanları.

21 DNS Mesajları. DNS Mesaj Başlığı

22 a) ID alanıdır ve 16-bitten oluşur. b) QR alanı bir bitlik alandır ve mesajın sorgu (0) veya cevap (1) olduğunu belirtir. c) Opcode 4 bitten oluşur.sorgu için değerler alır. d) AA (yetkili cevap) e) TC (truncation-kesici) 1'e set edilerek mesajın kesildiğini f) RD (tekrarlamalı işlem istendi) biti 1'e set edilir g) RA (tekrarlamalı yapılabilir) biti bir cevap mesajıdır. h) Z alanı üç bittir ve rezerve edilmiştir.

23 a. RCODE aşağıdaki değerlere set edilebilen 4 bit içerir: 0 = Hiç bir hata oluşmadı 1 = Bir format hatası oluştu 2 = İsim sunucusunda bir sorun var. 3 = Sorgudaki domain referansında bir sorun var;. 4 = İsim sunucu bu tip sorguyu desteklemiyor. 5 = İsim sunucu yönetim veya güvenlik sebebi ile işlem yapmıyor. 6'dan 15'e = İleride kullanılmak üzere rezervedir. b. QDCOUNT 16-bitten oluşur ve soru bölümündeki girişlerin sayısını belirtir. c. ANCOUNT 16-bitten oluşur ve cevap bölümündeki RR'lerin sayısını belirtir. d. NSCOUNT 16-bitten oluşur ve yetkili kayıt bölümündeki sunucu kaynak kayıtlarının sayısını belirtir. e. ARCOUNT 16-bitten oluşur ve ek kayıt bölümündeki kaynak kayıtlarının sayısını belirler. Bu son dört alan mesajı alan birime, dört alanın sınırlarını nasıl belirleyeceğinin bildirir.

24 DNS Alanlarının diğer kayıtları a). içerirler. Bu formattaki alanlar şöyledir: b) İSİM: Kaynak kaydınca belirtilen domain ismini tanımlar. c) TİP: RR tip kodlarından birini içerir. d) SINIF: RDATA alanında bulunan veri sınıfını belirler. e) TTL: Kayıt Yaşam süresi. f) RD Uzunluğu: Alan uzunluğunu belirtir. g) RDATA: Kaynakla ilgili bilgiyi içerir. İçeriği kaynak kaydının tipi ve sınıfı ile ilgilidir. Örneğin, bir Internet adresi olabilir.

25 DNS Kısaltmaları

26 Örnek DNS VT

27 Basit Ağ Yönetim Protokolü ve Ağ Yönetimi [Simple Network Management Protocol (SNMP)] Simple Network Management Protocol (SNMP) uygulama katmanı protokol olup ağdaki cihazlar arasında bilgi değişimini sağlar. SNMP,TCP/IP unun bir parçasıdır. SNMP nin üç versiyonu bulunmaktadir. SNMP Versiyon 1 (SNMPv1),SNMP Versiyon 2 (SNMPv2) ve SNMP Versiyon 3 (SNMPv3). İlk iki versiyonun birçok ortak yönü bulunmasıyla, versiyon ikide ek protokol işlemleri bulunmaktadır. Versiyon 3 te ise ağ yönetiminde güvenlik özellikleri geliştirilmiştir. SNMP, ağ üzerindeki bilgisayarların uzaktan izlenmesini ve bazı parametrelerinin değiştirilmesini sağlayan bir protokoldür.

28 SNMP iki kısımdan oluşur: SNMP yönetim sistemi SNMP etmenleri SNMP yönetim sistemi özel bir yazılımdır ve ağdaki yazılım ve donanım unsurlarının SNMP parametrelerini sorgular, bunlardan çeşitli raporlar ya da uyarılar çıkarabilir. SNMP ajanları ise kendilerine sorulduğunda ya da önceden belirlenmiş olaylar gerçekleştiğinde SNMP parametrelerini yönetici sistemlere bildirirler.

29 a) İstemci tarafında Word Wide Web (WWW) Browser, URL adresini belirler(ne seçildiğine bakarak) Browser ww.itu.org un IP adresi için DNS e sorgulama yapar. DNS adresini geri gönderir. Browser adresi üzerinde 80 no lu porta bir TCP bağlantısı kurar /home/index.html dosyası için bir istek gönderir. sunumcu /home/index.html dosyasını gönderir. TCP bağlantısı sonlandırılır. Browser /home/index.html dosyasındaki bütün metni görüntüler. Browser, bu dosya içerisinde bulunan bütün görüntüleri kendisine alır ve görüntüler.

30 Sunumcu Tarafında a) İstemciden Bir TCP bağlantısını kabul eder. b) İstenen dosyanın adını alır. c) İstenen dosyayı diskten alır. d) Dosyayı istemciye gönderir. e) TCP bağlantısını sonlandırır.

31 Modern sunumcularda sunumcunun diskten veri okuması birkaç adımda gerçekleşir. Bu adımlar; İstenen Web sayfasının adını çözümler İstemciyi doğrular. İstemci üzerinbde erişim denetimi yapar. Web sayfası üzerinde erişim denetimi yapar Tampon bll belleği idenetler. İstenen sayfayı diskten alır. Cevabın içereceği MIME(multipurpose Internet Mail Extensions) tipini belirler. Çeşitli olasılık ve bitişleri dikkate alır. Cevabı istemciye gönderir Sunumcu logu na bir giriş yapar..

32 Bağlantılar 80 no lu TCP portu kullanılarak gerçeklenir. Kullanılan metotlar; a) GET : Bir web sayfasının okuma isteği b) HEAD: Web sayfasının başlığını okuma isteği c) PUT : bir Web sayfasını saklama isteğiğ d) POST : İsmli bir kaynağa(bir web sayfası) ekleme e) DELETE: web sayfasını atma f) TRACE: gelen isteğe cevap g) CONNECT : Sonrki kullanım içn rezerve h) OPTIONS : sorgulama opsiyonu

33 WWW'de kaynakların adreslerine URL (Uniform Resource Locater) denir. URL'ler bilgiye ulaşım metodunu, ulaşılacak bilgisayarın adresini, bağlanılacak port numarasını, çalışma alanı ve nesne adını belirlerler. URL'in formatı : ulaşım metodu://internet t t adresi[:port]/çalışma alanı/nesne adı Birkaç örnek üzerinde incelersek; com.tr:80/ adresindeki WWW servisine 80 numaralı port ile ulaşım sağlar. ftp.tsk.mil.tr adresine anonymous ftp yapılmasını sağlar.

34 İnternet Ağı Bitnet Ağı Geçit(Gateway) Geçityolu Geçityolu Katmanları Uygulama Sunuş Oturum Taşıma Ağ Veri Bağı Fiziksel Geçit, farklı protokol kullanılan ağlarda iki yönlü protokol dönüşümü yaparak bağlantı yapılmasını sağlar. Örneğin ISDN ve X.25 ağları veya IP ve IPX ağları birbirine araya geçityolu koyularak bağlanabilir.