ĐZMĐR BÜYÜKŞEHĐR BELEDĐYESĐ COĞRAFĐ ADRES BĐLGĐ SĐSTEMĐ

Transkript

1 TMMOB COĞRAFĐ BĐLGĐ SĐSTEMLERĐ KONGRESĐ Kasım 2009, Đzmir ĐZMĐR BÜYÜKŞEHĐR BELEDĐYESĐ COĞRAFĐ ADRES BĐLGĐ SĐSTEMĐ G. Sözer 1, B. Erdugan 2, A.Tanrıseven 3, L.Ünal 4 1 Đzmir Büyükşehir Belediyesi, Coğrafi Bilgi Sistemleri Şube Müdürlüğü, Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisi, gokmensozer@izmir.bel..tr 2 Đzmir Büyükşehir Belediyesi, Coğrafi Bilgi Sistemleri Şube Müdürlüğü, Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisi, burakerdugan@izmir.bel..tr 3 Đzmir Büyükşehir Belediyesi, Coğrafi Bilgi Sistemleri Şube Müdürlüğü, Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisi, arzutanriseven@izmir.bel..tr 4 Đzmir Büyükşehir Belediyesi, Coğrafi Bilgi Sistemleri Şube Müdürlüğü, Jeodezi ve Fotogrametri Mühendisi, lutfiunal@izmir.bel..tr ÖZET Belediye hizmetlerinin yürütülmesinde iki temel unsur; insan ve taşınmazdır. Bu hizmetlerin sağlıklı ve hızlı bir şekilde yürütülebilmesi için güncel adres bilgisine gereksinim duyulmaktadır. Diğer taraftan Büyükşehir Belediyelerine 5216 sayılı Belediye Kanunu ile Adres ve Numaralamaya Đlişkin Yönetmelik gereğince numaralama çalışması yetki ve sorumluluğu verilmiştir. Bu bildiride özetle, Đzmir Büyükşehir Belediyesinin 5216 sayılı yasa ile genişleyen sınırları içerisinde gerçekleştirdiği numaralama çalışmaları ile güncel adres veri paylaşımına ilişkin Kent Bilgi Sistemi kurma görevi kapsamında yürüttüğü idari ve teknik altyapı çalışmaları anlatılmıştır. Anahtar Sözcükler: Kent bilgi sistemleri, CABS, SDO Geometri ABSTRACT WORKS FOR GEOGRAPHIC ADDRESS INFORMATION SYSTEM OF IZMIR METROPOLITAN MUNICIPALITY Two main factors of municipal services are human and real estate. In order to carry out these services reliably and rapidly, current address information is needed. On the other hand, municipalities have authority and responsibility for numeration in accordance with the Municipal Law no and the Regulation for Address and Numeration. Briefly, this communiqué gives information about numeration works, and administrative and technical infrastructure works within the scope of the task for building up Urban Information System with relation to sharing current Address data, within the boundaries of Izmir Metropolitan Municipality expanding by virtue of the law no Keywords: Urban Information Systems, Geographic Address Information Systems, SDO Geometry 1. GĐRĐŞ Kent Bilgi Sistemlerinin en temel bileşeni olan Coğrafi Adres Bilgi Sistemi nin sürekli güncelliğinin sağlanarak gerçek zamanlı paylaşıma açılmasının, adrese dayalı hizmet üreten tüm kurum ve kuruluşlar için büyük önem arz ettiği bilinmektedir. Bu önem Kent Bilgi Sistemlerinin diğer bileşenlerinin etkin bir şekilde kurulması açısından da geçerlidir. Bu nedenle 5216 sayılı yasa ile sınırları büyük ölçüde genişleyen Đzmir Büyükşehir Belediyesi yetki alanındaki 21 ilçe belediyesine eşit ve hızlı hizmet götürebilmek, planlama ve mühendislik projelerini sağlıklı bir şekilde gerçekleştirebilmek amacıyla CBS çalışmalarına başlamış ve öncelikli olarak Đzmir Coğrafi Adres Bilgi Sistemini kurmak için 2005 yılı sonundan itibaren ihaleler gerçekleştirmiştir sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu gereğince Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi kapsamında kurulan Ulusal Adres Veri Tabanı (UAVT) ile adreste bir standart ve kurumlar arası eş güdüm sağlanmaya çalışılmasına karşın UAVT nın coğrafi tabanlı olmaması adresin güncellenmesinde birçok sorunu beraberinde getirmekte, ayrıca analiz, planlama ve proje çalışmalarında etkin olarak yararlanılamamaktadır. Đzmir Büyükşehir Belediyesi hem 5216 sayılı yasa ve hem de Adres ve Numaralamaya Đlişkin Yönetmelik hükümleri gereği sorumlu idare olması nedeni ile numaralama çalışmalarını yine 5216 sayılı yasa gereğince kurma görevi verilen Kent Bilgi Sistemleri kapsamında değerlendirerek Đzmir Coğrafi Adres Veri Tabanı nı oluşturmuştur. Đzmir Büyükşehir Belediyesi yasalar ile Adres verisini üreten yetkili idare olarak tanımlanması nedeni ile tekrarlı veri üretimine engel olmak ve adres karmaşasını gidermek için Đzmir Coğrafi Adres Bilgi Sistemi teknik ve idari altyapısını gerçek zamanlı, güncel adres verisi paylaşımı ilkesi ile oluşturmuştur.

2 Đzmir Büyükşehir Belediyesi Coğrafi Adres Bilgi Sistemi Çalışmaları 2. GERÇEK ZAMANLI GÜNCEL VERĐ PAYLAŞIMI ĐÇĐN YAPILAN ÇALIŞMALAR 2.1. Đdari Altyapı Đzmir de CBS politikalarını belirleyen kurum Đzmir Büyükşehir Belediyesi, 5216 sayılı yasa tanımından önce Coğrafi Bilgi Sistemleri Şube Müdürlüğünü kurmuş ve 2004 yılında Büyükşehir Belediyesi ile ilçe belediyeleri arasında düzenlenen Kent Bilgi Sistemi Đşbirliği protokolünde yer alan hükümlere paralel olarak çalışmalarına başlamıştır. Protokol özetle; Büyükşehir Belediyesi tarafından standartları belirlenerek oluşturulan sistem ve veri tabanının, yine Büyükşehir Belediyesi tarafından oluşturulan teknik altyapı aracılığı ile ilçe belediyeleri tarafından gerçek zamanlı olarak güncellenmesi esaslarını kapsamaktadır. Bu protokol CBS konusunda Đzmir için atılan en önemli adımdır Adres ve Numaralama Yetkisi Đzmir Büyükşehir Belediyesi Coğrafi Bilgi Sistemleri Şube Müdürlüğü tarafından gerçekleştirilen Coğrafi Adres Bilgi Sistemi nin kurulması ihalelerine paralel olarak, projenin önemi nedeni ile Harita Şube Müdürlüğünde olan Adres ve Numaralama görevi Başkanlık oluru ile Coğrafi Bilgi Sistemleri Şube Müdürlüğüne alınmıştır. Bu Kent Bilgi Sisteminin temel bileşeni olan Coğrafi Adres Bilgi Sisteminin güncelliğinin sağlanması açısından önemli bir idari yapılanmadır. Buna paralel olarak Coğrafi Bilgi Sistemleri Şube Müdürlüğü Adres ve Numaralama işlemlerini yerine getirebilmek için yaklaşık 40 teknik personel (harita mühendisi, teknikeri ve teknisyeni) istihdam etmiştir. Söz konusu personellerin projenin kontrolünde yer alması sağlanarak eğitimleri aynı anda gerçekleştirilmiştir. Daha sonra Đzmir Büyükşehir Belediyesi yetki alanındaki 21 ilçede en az 1 teknik personel olacak şekilde sürekli olmak üzere görevlendirmeler yapılmıştır. Bu görevlendirmeler ilçe belediyelerinde öncelikle Coğrafi Adres Bilgi Sistemi Veri Tabanını güncellemek amacıyla tüm CBS faaliyetlerini (veri toplanması, girişi, güncellenmesi vb.) yerine getirmek üzere gerçekleştirilmiştir.(şekil 1:Numarataj uygulama programını kullanan ilçeler) Şekil 1:Đzmir Büyükşehir Belediyesi yetki alanındaki numarataj uygulama programını kullanan ilçeler

3 Sözer, Erduğan, Tanrıseven, Ünal Đzmir Coğrafi Adres Veri Tabanı ve UAVT CABS veri tabanında yapılan güncellemelerin eş zamanlı olarak UAVT da da yapılabilmesi konusunda Nüfus ve Vatandaşlık Đşleri Genel Müdürlüğü ile görüşme ve yazışmalar gerçekleştirilmiş kurum tarafından gerekli altyapı hazırlıkları sürdürülmesine karşın bu konuda henüz bir aşama kaydedilememiştir. Diğer taraftan Nüfus ve Vatandaşlık Đşleri Genel Müdürlüğü ile gelecekte gerçekleştirilmesi hedeflenen web servisleri ile gerçek zamanlı veri alışverişi için gerekli veri altyapısını oluşturmak üzere ilgili kurumdan tüm Đzmir Veri Tabanı bilgisi alınmış ve eşleştirme çalışmalarına başlanmıştır. Yapılan ilk eşleştirmede ilçe/mah-köy/yol verilerinin büyük oranda eşleştiği görülmüştür. Eşleştirme çalışmalarının yıl sonuna kadar bağımsız bölüm düzeyinde tamamlanması öngörülmektedir. Ayrıca Đzmir PTT Başmüdürlüğü ile yapılan ortak çalışma ile posta kodlarının CABS veri tabanı ile eşleştirme çalışmaları da sürdürülmektedir. Büyükşehir Belediyesinin Yönetim Bilgi Sistemi ile olan entegrasyon çalışması da %90 oranında tamamlanmış olup halen devam etmektedir Teknik Altyapı Donanım/Yazılım Gerçek Zamanlı ve Güncel coğrafi verilerin depolanıp paylaşılabileceği donanım ve yazılım mimarisi araştırılmış, gerekli performans ve güvenlik ölçütlerine göre güçlü bir donanım ve yazılım altyapısı oluşturulmuştur. Güncelleme işlemlerinde, ArcGIS tabanlı uygulama yazılımları kullanılmakta olup bu yazılımlar verilerin belli bir standartta CBS sunucularında depolanmasını sağlamaktadır. (Şekil 2 : Numarataj uygulama programı) Şekil 2: ArcGIS tabanlı numarataj uygulama programından ekran görüntüsü

4 Đzmir Büyükşehir Belediyesi Coğrafi Adres Bilgi Sistemi Çalışmaları CABS ni oluşturan verilerin kayıt edildiği veri tabanı Oracle olarak belirlenmiştir. Standart grafik veri kayıt metodu olan SDO Geometri seçeneği sayesinde veri tabanında bulunan grafik verilerin gerektiği durumlarda diğer CBS programlarına da hizmet verebilmesi sağlanmıştır. Đzmir Büyükşehir Belediyesi Coğrafi Bilgi Sistemleri Şube Müdürlüğü Tarafından yaptırılan Üç Boyutlu Kent Rehberinin ve Đki Boyutlu Kent Rehberinin yayınladığı grafik veriyi SDO Geometri kayıt biçimi sayesinde oracle veri tabanından okuması buna örnek olarak gösterilebilir. Đlişkisel veri tabanları ile birlikte çalışabilen ArcSDE yazılımı ile veriler versiyonlanarak ilçe belediyelerinden anlık veri güncelleme işlemleri yapılabilmektedir. Güncellenen veriler replikasyon işlemi vasıtası ile bir veri tabanından diğer veri tabanına aktarılmaktadır. Ayrıca Oracle Real Application Clusters (Oracle RAC), opsiyonu kullanılarak güncel CABS bilgileri bir sunucuda yaşanabilecek olası bir aksiliğe karşı ikinci bir sunucuda yedeklenmiş olmakla beraber veri tabanını kullanan uygulamaların kesintisiz bir şekilde çalışması sağlanmıştır. (Şekil 3 : CABS sistem mimarisi) Şekil 3 : CABS sistem mimarisi Yerel Bilgi Ağı Ayrıca Đzmir Büyükşehir Belediyesinin gerçekleştirmiş olduğu ĐzmirNET projesi ile oluşturulan fiberoptik ağ bağlantıları ve olmayan yerlerde kiralık hatlar (G.SHDSL) ile ilçe belediyelerinde görevlendirilen personellerimizin gerçek zamanlı veri güncellemelerine olanak sağlanmıştır.

5 Sözer, Erduğan, Tanrıseven, Ünal Veri Modeli Her bilgi sistemi projesinde tasarlanması gereken ilk unsurlardan biri veritabanı modelidir. Bu nedenle CABS projesinde kullanılan adres modeli tarih sayılı Resmi Gazete de yayınlanan Adres ve Numaralamaya Đlişkin Yönetmelik hükümleri ve ilçe numarataj birimlerinin istek ve önerileri dikkate alınarak oluşturulmuştur. Gerekli katmanlar, tablolar ve aralarındaki ilişkiler ayrıntılı bir şekilde irdelenerek tasarlanmış ve sahadan hangi verilerin hangi standartlarda toplanacağı ve depolanacağı belirlenmiştir. Đzmir Coğrafi Adres Veri Tabanı Verileri 21 Đlçe 749 Mahalle/köy Yol Yol fotoğrafı Bina Bina fotoğrafı Kapı no Bağımsız bölüm Saha çalışmalarında ayrıca yolların kaplama ve kullanım bilgileri de toplanmış ayrıca yol üzerindeki trafik işaret levhaları, levhaların durumu, sinyalizasyon sistemi, hemzemin geçitler, üst geçitler, yapay kasisler gibi bilgiler de Ulaşım Bilgi Sistemi projesinde yararlanılmak üzere Coğrafi Adres Bilgi Sistemi kapsamında veri tabanına aktarılmıştır. Toplanan bağımsız bölüm bilgilerinin kullanım şekilleri, NACE (Avrupa Topluluğundaki Ekonomik Faaliyetlerin Sınıflandırılması) standardından yararlanılarak ve mevcut durum dikkate alınarak hazırlanmıştır. Dini Tesisler Eğitim Eğlence/Dinlence Hizmet Konaklama Kurum/Kuruluş Kültür/Sanat Sağlık Spor Ticaret Ulaşım Üretim Yapılar Yiyecek/Đçecek Hizmetleri Olmak üzere 14 kullanım ana tipi oluşturulmuş olup, her ana tipin alt tipleri ve detay kullanımları belirlenmiştir Veri güvenliği ve tarihçe 21 ilçede görevli personellerimiz tarafından sürekli olarak güncellenen Đzmir Büyükşehir Belediyesi CBS sunucularında tutulan verilerin güvenliği için kullanıcıların katmanlar ve tablolar üzerindeki görme ve güncelleme yetkileri tanımlanabilmekte, veri tabanında yapılan değişiklikler ile ilgili sınırsız tarihçe ve kullanıcı izi tutulabilmektedir. Gerek grafiksel gerekse tablosal bir değişikliğin hangi kullanıcı tarafından ne zaman yapıldığı ve değişiklikten önceki ve sonraki durumu istenildiğinde programın tarihçe kısmından sorgulanabilmektedir. Veri güvenliği dışında, yaşayan bir kentin gelişimine ilişkin kayıtların tutulması da analiz ve planlama açısından önem taşıdığı bilinmektedir. SONUÇ Đzmir Büyükşehir Belediyesi yasalar gereğince kendisine verilmiş olan adres verilerine ilişkin tüm idari ve teknik altyapı konusunda sorumluluklarını yerine getirerek adrese dayalı hizmet üreten tüm birim, kurum, kuruluş ve kamuoyunun gereksinimlerine gerçek zamanlı ve güncel olarak cevap verebilecek Đzmir Coğrafi Adres Bilgi Sistemini, işleyen bir sistem olarak kullanılır duruma getirmiş ve Kent Bilgi Sisteminin oluşturulmasına yönelik güçlü ve önemli bir adım atmıştır. TEŞEKKÜR Sistemin oluşturulması ve verilerin güncelliğinin sağlanması konusunda ortak yoğun zaman ve emek harcadığımız ĐBB Coğrafi Bilgi Sistemleri Şube Müdürlüğü tüm personeline teşekkür ederiz.