Kýsa kýsa... Kýsa kýsa... Kýsa kýsa... Kýsa

Transkript

1 Aile Planlamasý Bilinci ve Korunma Yöntemleri Kullanýmý Araþtýrmasý Türkiye 2003 Sonuçlarý Açýklandý Dairesi'nin araþtýrmasýna göre yýllarý arasýnda Türkiye'nin nüfusu 100 milyon sýnýrýný göstermektedir. Ülkemizde her yýl 1.4 milyon çocuk doðmaktadýr. 9 milyon 300 bin çocuk yoksulluk içinde ve 4 milyon çocuk iþçi olarak çalýþmaktadýr. Bu çalýþma Türkiye'nin þu an içinde bulunduðu durumu açýkça ortaya koymaktadýr. Avrupa ülkelerinde doðurganlýk bilincinin yüksek olmasý nedeniyle bu tür sorunlar yaþanmamaktadýr" dedi. Dr.Bekir YAVUZER Schering Alman Ýlaç Ürün Müdürü Schering Alman Ýlaç, yaþlarý arasýnda 2044 kadýn üzerinde toplam 19 ilde yapýlan Türkiye temsili "Aile Planlamasý Bilinci ve Korunma Yöntemleri Kullanýmý Araþtýrmasý Türkiye 2003" ün sonuçlarýný 7 Nisan 2004 tarihinde Hilton Oteli'nde yaptýðý basýn toplantýsý ile açýkladý. Toplantýda Schering Alman Ýlaç Ürün Müdürü Dr. Bekir Yavuzer, Schering Alman Ýlaç Pazarlama Direktörü Þinasi Yörük ve araþtýrmayý gerçekleþtiren AC Nielsen Firmasý Müþteri Grup Müdürü Neslihan Þahin araþtýrma sonuçlarý ile ilgili bilgiler verdi. Toplantýda, Türkiye'de yapýlan bu araþtýrmanýn, bugün Türkiye'nin içinde bulunduðu konumu SES (sosyoekonomik sýnýf), yaþ, bölge ve kent-kýr daðýlýmý açýsýndan daha temsili ve daha detaylý bir çalýþma ile özetlediðini belirten Þinasi Yörük, bu çalýþmalarýn baðýmsýz bir örgüt tarafýndan yapýldýðýnýn altýný çizdi. Nüfus artýþ oraný bakýmýndan AB'ye üye olan ülkelerle Türkiye'yi kýyaslayan Yörük, Türkiye'nin nüfusunun her yýl bir milyondan fazla artýþ gösterdiðini, diðer ülkelerde ise nüfus artýþ oranýnýn oldukça düþük olduðuna dikkat çekti. Ayný þekilde bebek ölüm oranlarýnýn da diðer ülkelere göre oldukça fazla olduðunu belirtti. Þinasi Yörük, "Birleþmiþ Milletler Nüfus Neslihan Þahin ise bu araþtýrmanýn sosyoekonomik açýdan büyük önem taþýdýðýný ve toplanan datalarýn doðru toplanmasý, güvenilir olmasý, Türkiye'yi temsil ediyor olmasýnýn da çok büyük önem taþýdýðýna deðindi. Ayrýca Þahin, 2044 kadýnla görüþüldüðünü, %95 güven aralýðý ve %2 gibi son derece düþük bir hata payý ile araþtýrma sonuçlarýna va rýl dý - ðýný belirtti. Araþtýrma yöntemleri sonuçlarýný açýklayan Dr. Bekir Yavuzer, korunma yöntemlerinin bilinirliðinin sorgulandýðý araþtýrmada, %86 oranýnda doðum kontrol haplarýnýn bi li - nir liðinin olduðunu, ardýndan spiral, condom ve aylýk ið ne - ler gibi daha çok modern yöntemler olarak adlan dýrýlan yöntemlerin araþtýrmaya katýlan kadýnlar tarafýndan bi lin di - ði ni belirtti. Dr. Yavuzer, "Doðum kontrol haplarýnýn daha çok yaþ arasý ve AB SES (sosyoekonomik sýnýf) gru - bun da ve kentsel alanda yaþayan kadýnlar tarafýndan, Spiral yaþ arasý C1, C2, D SES grubu ve Ýç Anadolu Bölgesi'ndeki kadýnlar tarafýndan, kondom ise yaþ arasý AB SES grubu ve Karadeniz Bölgesi'ndeki kadýnlar tarafýndan daha çok bilinmekte. Modern yöntem kullaným oranlarýna baktýðýmýzda, araþtýrmaya katýlan kadýnlarýn %51.2'sinin modern yöntem kullandýðý belirlendi. %48.8'i ise geleneksel yöntem (geri çekilme ve takvim) kullanmakta. Bu yöntemler modern yöntemlere kýyasla çok daha az koruyucu etkiye sahipler" dedi. AB ve C1 SES grubundaki, Ýç Anadolu Bölgesi'nin kentsel alanlarýndaki ve ileri yaþlardaki kadýnlar arasýnda modern yöntem kullanýmýnýn daha yüksek olduðuna deðinen Dr. Yavuzer, modern yöntem kullanmayanlarýn ise daha çok MAYIS 2004 ACTUAL MEDICINE 87

2 Karadeniz Bölgesi'ndeki düþük sosyoekonomik seviyedeki bayanlarýn, özellikle genç kadýnlarýn olduðunu belirtti. Dr. Yavuzer, "Doðum kontrol haplarýný kadýnlarýn %8'i, spirali % 22, kondomu %16.1, iðneleri %1.2, tüplerin baðlanmasýný %3.3'ü ve geleneksel yöntem olan geri çekilmeyi %20.4'ü kullanmakta, %26.3'lük kesim ise hiçbir yöntem kullanmamaktadýr. Yaþ ilerledikçe modern yöntem kullaným oranlarýnda artýþ görülmektedir. Bölgesel olarak deðerlendirmede de modern yöntem kullanýmýnýn en çok Ýç Anadolu Bölgesi'nde görüldüðü saptanmýþtýr. Kentte yaþayan kadýnlarýn kýrda yaþayan kadýnlara göre modern yöntem kullaným oraný biraz daha fazladýr. Araþtýrmaya katýlan kadýnlarýn %26'sý kürtaj yaptýrdýðýný belirtmiþtir" dedi. Türkiye'deki doðum kontrol yöntemlerinin kullanýmýný Avrupa ile kýyaslayan Dr. Yavuzer, Türkiye'de doðum kontrol hapý kullaným oranýnýn %8 olduðunu ve Avrupa ülkelerine göre bu oranýn oldukça düþük kaldýðýný belirterek, Avrupa'da doðum kontrol haplarýnýn etkin ve güvenilir olduðu ayrýca gebelikten korunma dýþýnda ekstra yararlar saðladýðý için yüksek oranlarda tercih edildiðini sözlerine ekledi. Dr.Yavuzer, "Sonuç olarak bu araþtýrma, Türkiye'de modern yöntem kullanýmýnýn geçmiþ yýllara oranla sevindirici bir düzeyde artýþ gösterdiðini ancak bu oranlarýn geliþmiþ ülkelerle kýyaslandýðýnda hala alýnacak uzun mesafelerin olduðunu göstermektedir. Araþtýrma sonuçlarýna göre bu - nun en önemli nedenleri toplumdaki bilgi eksikliði, yanlýþ bilgi ve önyargýlardýr. Bu sorunlarýn giderilmesinde medya dahil saðlýk alanýnda çalýþan tüm kamu ve özel sektör kuruluþlarýna görev düþmektedir. Ancak böyle bir iþbirliði ile toplumun tüm kesimlerinde aile planlamasý bilin ci nin oluþmasý ve anne-çocuk saðlýðý açýsýndan önemli olan istenmeyen gebelik ve kürtaj sayýlarýnýn azalmasý mümkün olabilecektir" dedi. 8. Geleneksel Novartis Gönüllüler Günü te si'nin ile ri ki dönem de po lik li nik ha li ne dönüþtürülme si plan lanýyor. "Önce Saðlýk Önce Ýnsan" an layýþýyla, ger çek leþ tir di ði pro - je ler le Türki ye'nin her nok tasýna kalýcý bir iz býrak mayý he - def le yen No var tis, bu amaç la attýðý adýmla ra Sam sun'u da ek le di. Sam sun Be le di ye si ve Ýl Saðlýk Müdürlüðü'nün kat - ký larýyla Sam sun halkýna bir saðlýk hiz me ti da ha su nan No - var tis'in Saðlýk Üni te si'nin açýlýþý 8 Ni san Per þem be günü sa at 17.00'de ger çek leþ ti ril di. Sa hil yo lu Fu ar Alaný'nda ki açý lýþta Ýl Saðlýk Müdürü Dr.Meh met Kýlýnç, No var tis Baþ - kaný Dr. Al tan De mir de re ve Sam sun Büyükþe hir Be le di ye Baþ kanlýðý yet ki li le ri hazýr bu lun du. Ýlk etap ta bölge de çalý - þan, spor ya pan, ya þa yan Sam sun halkýnýn ilk yardým ve acil sað lýk ih ti yaç larýný karþýla mak amacýyla ku ru lan Saðlýk Üni - No var tis bu pro je ler kap samýnda ger çek leþ tir di ði 8'in ci ge - le nek sel No var tis Gönüllüler Günü Pen dik Mus ta fa Ka ru - þaðý Ýlköðre tim Oku lu'nda da kut landý. Dünya da ki bütün No var tis þir ket le ri ile bir lik te gönüllülük ru hu nun yay gýn laþ - masýna katkýda bu lun mak amacýyla 1997'den bu ya na bir çalýþma gününü "No var tis Gönüllüler Günü" ola rak kut la - yan No var tis Türki ye çalýþan larý, bu yýl Pen dik Mus ta fa Ka - ru þaðý Ýlköðre tim Oku lu'nun ek bi nasýný baþ tan ya rat tý lar. No var tis gönüllüle ri; so yun ma oda larý, kan tin, iþ tek nik sý - ný fý, kütüpha ne si ile okul bah çe du var larý ve bah çe de ya pý - lan ye ni le me, düzen le me, te miz le me çalýþma larýyla oku lun ek bi nasýna ye ni den ha yat ver di ler. Ba ha ra ye ni bir yüzle gi - ren ek bi nanýn açýlýþý; öðren ci ler, okul yöne ti mi, Ýlçe Mil li Eði tim, Kay ma kamlýk ve Be le di ye Baþ kanlýðý yet ki li le ri nin katýlýmýyla düzen le nen tören le ger çek leþ ti ril di. No var tis çalýþan larýnýn ya þadýklarý çev re için de bi rer bi rey ol - duk larýný hatýrla ma larýnýn, ki þi sel güç ve ye te nek le ri ni or ta ya ko ya rak top lum sal fay da sað la manýn amaç landýðý Gö nül lüler Günü'nde tüm çalýþan lar bir iþ günü izin li sayýlýyor. 88 ACTUAL MEDICINE MAYIS 2004

3 Romatizmal Hastalýklarla Mücadelede Toplumsal Dayanýþma Toplantýsý Ankarada Yapýldý "Ro ma tiz mal Has talýklar la Müca de le de Top lum sal Da ya - nýþ ma" ko nu lu bil gi len dir me top lantýsý An ka ra-hil ton Ote - li'nde 14 Ni san 2004 ta ri hin de yapýldý. Ro ma tiz mal has ta - lýk larýn in san saðlýðý ve ya þam ka li te si üze ri ne olum suz et ki - le ri, be ra be rin de ge tir dik le ri eko no mik yük ve bu has ta lýk la - rýn top lum üze rin de ki et ki le ri ile il gi li ko nu larýn ele alýndýðý top lantý, Ro ma tiz ma Araþtýrma ve Sa vaþ Der ne ði'nin üye si ve Türki ye tem sil ci si ol du ðu Av ru pa Ro ma tiz ma Sa vaþ Bir - li ði (EU LAR) ve Ame ri ka Bir le þik Dev let le ri Ar trit Vakfý iþ bir li ði ile ger çek leþ ti ri len "Al li an ce Aga inst Art hri tis" (Ar tri te Karþý Da yanýþma) olu þu mu nun eþ za manlý Türki ye ak ti vi te si ola rak ger çek leþ ti ril di. Top lantýnýn açýlýþ ko nuþ masýný ya pan Der nek Baþ kaný Prof.Dr. Pey man YAL ÇIN, Ro ma tiz ma Araþtýrma ve Sa vaþ Der ne ði ile EU LAR'ýn amacý ve et kin lik le ri ni an lattý. Top lantýda "Ro ma tiz mal Has - talýklar ve Sýk Görülen Ro ma - tiz mal Has talýklarýn Tanýmý"yla il gi li An ka ra Üni ver si te si Týp Fakülte si Fi zik sel Týp ve Re ha - bi li tas yon ABD Öðre tim Üye si Prof.Dr. Ye þim KUR TAÝÞ, Ro - ma tiz mal Has talýklarýn Top - lum sal Ma li ye ti ile il gi li An ka - ra Üni ver si te si Týp Fakülte si Fi zik sel Týp ve Re ha bi li tas yon ABD Baþ kaný Prof.Dr. Sürey ya ERGÝN, ülke miz için son de re ce önem li ve ri ler sað la ya cak olan ve RASD (Ro ma tiz - ma Araþtýrma ve Sa vaþ Der ne ði) ta rafýndan yürütülen ve fi - nan sal des te ði Aven tis fir masýndan alýnan baðýþla sað la nan RAS Pa OP (Türki ye'de Ro ma to id Ar trit, Se ro ne ga tif Spon - di lo ar tro pa ti, Os te opo roz Pre va lans Çalýþmasý) epi de mi yo - lo jik çalýþmasýnýn kap samý, amaç larý ve öne mi ko nu sun da Ak de niz Üni ver si te si Týp Fakülte si Fi zik sel Týp ve Re ha bi - li tas yon ABD Baþ kaný Prof.Dr. Ti ra je TUN CER bil gi ver di. Sýk görülen ro ma tiz mal has talýklar la il gi li bil gi ve ren ve yüzden faz la ro ma tiz mal has talýk ol du ðu nu be lir ten Prof.Dr. Ye þim KUR TAÝÞ, Av ru pa'da bi rin ci sýra da ki özürlülük ne - de ni nin ro ma tiz mal has talýklar ol du ðu na iþa ret et ti. Prof.Dr. KUR TAÝÞ, bu has talýk gru bu nun da ha çok ha re ket sis te mi - ni et ki le di ði ni, fa kat ba zen ha ya ti or gan larý da et ki le ye rek ölüm se be bi ola bi le cek le ri ni vur gu la ya rak þun larý söyle di: " Os te oar trit, bel aðrýsý, omuz aðrýlarý, os te opo roz, ro ma to id ar trit, ço cuk luk çaðý ar trit le ri ve kon nek tif do ku has talýklarý en sýk görülen ro ma tiz mal has talýklardýr. Halk arasýnda ki - reç len me ola rak bi li nen os te oar trit, 70 yaþýn üstünde ki bi - rey le rin %40'ýnda görülmek te ve bu bi rey le rin %80'in de özürlülüðe ne den ol mak tadýr. Has ta larýn %25'i de iþ le ri ni ke sin lik le ya pa ma mak ta, sa katlýkla karþý karþýya kal mak - tadýrlar. Di ðer bir büyük has talýk gru bu inf la ma tu ar de di ði - miz il ti haplý ro ma tiz mal has talýklardýr. Bu grup içe ri sin de en sýk gördüðümüz has talýk Ro ma - to id Ar trit'tir. %1 ci varýnda görülen Ro ma to id Ar trit, ak tif, üret ken yaþýn has talýðýdýr. Sýk - lýkla el ek lem le ri ni, diz le ri ve kal ça larý tu tan bu has talýk, ek le - min ha rap ol du ðu has ta lar da cid di bir özürlülüðe ve sa katlýða yol açar. An ki lo zan Spon di lit ise, da ha çok omur gayý ve bü - yük ek lem le ri tu tan il ti haplý bir ro ma tiz mal has talýktýr. Er kek ler - de da ha sýk ol mak üze re yi ne genç, üret ken yaþ gru bun da görülür. An ki lo zan Spon di lit te en önem li so run; üret ken gru bun er ken yaþ ta emek li ol masý ve iþ gücü kaybýna yol açýlmasýdýr. Sýkça karþýlaþtýðýmýz bir di ðer þi ka yet gru bu ise, bel aðrýsýdýr. Dünya Saðlýk Ör gü tü' nün ra po ru na göre, bi rey le rin %80'i ya þam larýnýn bir döne - min de bel aðrýsý ile karþýlaþ mak tadýrlar. Os te opo roz, son yýllar da çok güncel bir has talýk ve top lu mun %10'unu et ki - le mek te dir. Bu has talýðýn aðrý ve ha re ke ti ya vaþ lat masýnýn ya nýsýra önem li bir so nu cu da kal ça kýrýðýdýr. Hem aðrý, hem ha re ket kaybý, uzun dönem bakým ge rek si ni mi ve kal - ça kýrýðý son rasý ge li þen olum suz yan et ki ler ne de niy le ölüm ris ki bi le ar ta bil mek te dir." Ro ma tiz mal has talýklarýn top lum sal ma li ye ti ile il gi li bir ko - MAYIS 2004 ACTUAL MEDICINE 89

4 nuþ ma ya pan Prof.Dr. Sürey ya ERGÝN, 2030 yýlýnda top - lam popülas yo nun %22'si nin yaþ la na caðýný ve 65 yaþýn üstünde ola caðýný, ge ri at rik de di ði miz yaþlý popülas yo nun Türki ye'de de gi de rek art ma ya baþ ladýðýný ve ge le cek 20 yýlda ar tri tin or ta la ma 1/3 oranýnda ar ta caðýný, 2020 yýlýnda ise top lu ma or ta la ma ma li ye ti nin 100 mil yar do lar gi bi bir ra ka ma eri þe ce ði nin söylen di ði ni kay det ti. Ayrýca bel aðrýsýnýn özel lik le çalýþan popülas yon için önem li ol du ðu nu, sýk tek rar ladýkça çalýþan ki þi nin iþ gücünde büyük bir kay ba ne den ol du ðu nu ifa de et ti. Prof.Dr. ERGÝN, iþ gücü kaybý açýsýndan kas-is ke let sis te mi has talýklarýnýn dünya da bi rin ci sýra da ol du ðu na dik kat çek ti. Prof.Dr. Ti ra je TUN CER, top lantýda RAS Pa OP Epi de mi - yo lo jik Çalýþmasý hakkýnda bil gi ver di ve pro je nin de tay larý hakkýnda þu açýkla ma larý yaptý: "Prag EU LAR Kon gre si'nde (2001 yýlýnda) bazý ro ma tiz - mal has talýklarýn sýklýðýný araþtýrmak üze re bir pro je baþ - latýldý ve pro je ye Türki ye'nin de da hil ol du ðu 17 ülke katýla - cak larýný bil dir di ler. Te le fon gi der le ri nin karþýlan ma masý ne - de niy le spon sor bu la ma yan bazý ülke ler çalýþma ya de vam ede me di. Pro je iki faz dan oluþ mak taydý. Türki ye, Ýspan ya, Yu gos lav ya, Lübnan, Rus ya, Lit van ya, Ro man ya, Yu na nis - tan, Slo vak ya ken di ola nak larý ile Faz 1'i ta mam ladýlar. Bi - rin ci Faz; her ülke nin an ke ti ken di dil le ri ne çe vir me si, has - ta ve sað lam 200 ki þi de bu an ke tin test edil me si ve da ha son ra test edil miþ ve ge çer li li ði kanýtlanmýþ bu an ke tin yi ne çok iyi bir örnek lem ile 4000 ki þi ye uy gu la na rak is ta tis ti ki so nuç larýn be lir len me siy di" Faz II ile il gi li de bil gi ve ren Prof.Dr. TUN CER, "Çalýþma; ülke mi zin tüm bölge le rin den, 25 ilin den kýrsal ve kent sel ke sim ler den, küme li örnek le me yönte mi ile Türki ye'yi tem - sil ede cek 4000 ki þi lik bir örnek lem alýna rak, de nek ler ev de zi ya ret edi le rek, eði til miþ an ketörler aracýlýðý ile ve yüzyüze görüþme tek ni ði ile yapýla caktýr. Pro je kap samýnda RA ve SNA ta ra masýnýn yapýla caðý il ler; An ka ra, Kýrýkka le, Kon - ya, Si vas, Kay se ri, An tal ya, Ada na, Mer sin, Is par ta, Ýstan - bul, Bur sa, Edir ne, Ko ca eli, Ýzmir, Aydýn, Ma ni sa, De niz li, Af yon, Elazýð, Ma lat ya, Van, Er zu rum, Ga zi an tep, Di yar - bakýr ve Sam sun'dur. Bu il ler den Ada na, An ka ra, An tal ya, Bur sa, Di yar bakýr, Er zu rum, Ýstan bul, Ýzmir ve Sam sun il le - rin de ayrýca OP ta ra masý da uy gu la na caktýr. 25 il de 29 araþtýrma mer ke zi be lir len miþ tir. Bu mer kez ler de top lam 42 Fi zik sel Týp ve Re ha bi li tas yon uz maný, öðre tim üye si an ket - le ri in ce le ye rek has ta larý be lir le ye cek, ge rek görürler se kan tet ki ki ve rad yo lo jik in ce le me yapýla rak ke sin Koroner Kalp Hastalýðýnýn Genetik Olarak Taþýnmasýnda Annenin Rolü Daha Büyük Johns Hop kins Üni ver si te si Has ta ne si'nde yapýlan araþtýrma lar so nu cun da bugün, bir çok du rum da an ne de ki kalp has talýðýnýn rolünün da ha önem li ol du ðu keþ fe dil di. Ge le cek ay lar da has ta ka bul et me ye baþ la ya cak olan Ana - do lu Saðlýk Mer ke zi'nin stra te jik or taðý Johns Hop kins Has ta ne si'nin kar di yo log larýndan Pa me la Ou yang, bu ko - nu da ki araþtýrmasýný 7 Mart 2004 ta ri hin de, Ame ri kan Kar di yo lo ji Fakülte le ri (Ame ri can Col le ge of Car di ology) yýllýk top lantýsýnda týp dünyasýna sun du. Johns Hop kins Me di ci ne kar di yo lo ðu Dr. Pa me la Ou yang' ýn araþtýrma so nu cu na göre, an ne si kalp has tasý olan larýn ay - ný has talýða ya ka lan ma ris ki, an ne si bu has talýðý taþýma yan - la ra oran la iki kat artýyor. Bu risk, eðer an ne has talýða 55 yaþ ve ya önce sin de ya ka lanýrsa, ço cu ðu nun kalp has talýðý ris ki 6 ka ta yükse li yor. Araþtýrma ayný za man da, ba ba nýn kalp has - talýðýna 45 yaþýndan son ra ya ka lan masý, ço cu ðun ge le cek te - ki saðlýðýna hiç bir et ki si ol madýðýný or ta ya çý kardý. An cak ba banýn 45 yaþ önce sin de has talýðý taþýmasý ha lin de ço cu - ðun ayný has talýða ya ka lan ma ris ki 5 kat artýyor. An ne nin saðlýk geç mi þi nin ço cuk üze rin de ni çin bu ka dar önem li ol du ðu nu henüz bil me dik le ri ni be lir ten Dr. Pa me la Ou yang, "Ni ye ol du ðu nu ha la çözme ye çalýþýyo ruz. Kalý - tým sal bir de ði þim ve ya X kro mo zo mu na baðlý bir so nuç ol - du ðu nu düþünüyo ruz. Bun dan son ra ki adýmýmýz, po tan si - yel ge ne tik öðe le ri araþtýrmak ola cak" de di. Ame ri kan Ulu sal Saðlýk Ku ru mu "Na ti onal Ins ti tu tes of He alth" fo nun dan en büyük araþtýrma bütçe si ni alan saðlýk ku ru lu þu Johns Hop kins Has ta ne si'nde yapýlan bu araþtýrma, has ta lar la yapýlan görüþme ler ve 8 yýl bo yun ca has ta lar ve kar deþ le ri nin ta kip edil me si ile or ta ya çýktý. 90 ACTUAL MEDICINE MAYIS 2004

5 Kýzamýk Kýzamýkçýk Kabakulak Bu Hastalýklardan Korkmuyoruz yýlýnda 1928 ol gu sap tanmýþtýr. Ülke miz de ise kýzamýk aþýsýnýn yapýlma oraný %75 ol du ðun dan sa de ce 2003 yýlýnda bi le 5400 ol gu ra por edil miþ tir" de di. Prof. Dr. Nu ran Sal man Ýstan bul Üni ver si te si Ýstan bul Týp Fakülte si Pe di at ri Ana bi lim Dalý Öðre tim Üye si 26. Pe di at ri Günle ri Kon gre si kap samýnda, 20 Ni san 2004 ta ri hin de Crow ne Pla za- Ýstan bul'da kýzamýk, kýzamýkçýk ve ka ba ku lak ile il gi li bir basýn top lantýsý düzen len di. Top - lantýda, Ýstan bul Üni ver si te si Ýstan bul Týp Fakülte si Pe di at - ri Ana bi lim Dalý Öðre tim Üye si Prof. Dr. Nu ran Sal man kýzamýk, kýzamýkçýk ve ka ba ku lak has talýklarýndan ko run - manýn öne mi ni an lattý. Ame ri ka'da büyük bir aþý ek sik li ði nin ol du ðu nu, bu nun da ne de ni nin çok faz la aþýla ma yapýlmasý ve aþýya büyük önem ve ril me sin den kay nak landýðýný be lir ten Prof. Dr. Sal man, bi zim ülke miz de ise aþý yapýlmasý için bir zor la manýn söz ko nu su ol du ðu na de ðin di. Prof. Dr. Sal man, "Kýzamýk, kýzamýk virüsü ta rafýndan mey da na ge ti ri len bu laþýcý bir en fek - si yon has talýðýdýr. Kýzamýk has talýðý tüm dünya da ki ço cuk ölümle ri nin en baþ ta ge len ne den le ri arasýnda be þin ci sýrayý al mak tadýr. Ru tin aþýla ma oran larýnýn arttýrýlmasý ça ba larý ile bir lik te geç ti ði miz yýlla ra kýyas la kýzamýk has talýðýnda or - ta de re ce de bir azal ma görülmek le bir lik te, 2000 yýlýnda Dünya Saðlýk Örgütü (WHO) dünya da ol gu bil - dir miþ, bu nun 'i Af ri ka'da sap tanmýþtýr. Kýzamýk va ka larýnýn yak laþýk 1/3'in de bir ve ya da ha faz la komp li - kas yon or ta ya çýkmak tadýr. Has talýk 5 yaþ altýnda ve 20 yaþ üze rin de ge çi ril di ðin de komp li kas yon or ta ya çýkma ih ti ma li da ha yüksek tir. Bun lar arasýnda en önem li olaný ve ha ya ti teh li ke oluþ tu raný zatürre dir. Av ru pa Bir li ði'nde Kýzamýkçýðýn ise ço cuk lar da ha fif sey re den bir has talýk ola - rak bi lin mek le bir lik te bazý va ka lar da en se fa lit, nev rit (si nir il ti habý) ve ar trit (ek lem il ti habý) gi bi komp li kas yon la ra ne - den ola bi le ce ði ne de ði nen Prof. Dr. Sal man, en se fa li tin 1/6000 oranýnda görüldüðünü ve bu va ka larýn % 30'unun kalýcý sa katlýklar la so nuç la na bi le ce ði ni be lirt ti. Prof. Dr. Sal - man, "Bir ço cuk luk has talýðý ola rak bi li nen kýzamýkçýðýn, ka - ba ku lak ta ol du ðu gi bi eriþ kin yaþ ta karþýlaþýldýðýnda komp - li kas yon oraný ar tar. Kadýnlar da komp li kas yon oraný er kek - le re göre da ha sýk görülen kýzamýkçýk için özel lik le risk gru - bun da ki ler, has talýðý ge çir me miþ ya da aþýlan mamýþ olan, ya ni bu has talýða karþý baðýþýklýðý bu lun ma yan ha mi le kadýnlardýr. Bu nun ne de ni, ha mi le lik döne min de ge çi ri le cek kýzamýkçýk has talýðýnýn do ða cak be bek ler de cid di so run lar ya rat ma olasýlýðýdýr. Ha mi le li ðin ilk yarýsýnda an ne nin kýzamýkçýk ge çir me si ha lin de do ða cak be bek ler de sarýlýk, görme bo zuk lu ðu, kalp has talýðý ve ze ka ge ri li ði ge li þe bi lir. Ha mi - le li ðin ilk üç ayý için de ge çi ri len kýzamýkçýk, an ne karnýnda - ki be be ðin prob lem li ge liþ me si ne, düþürülme si ne, hat ta ölü doð masýna yol aça bi lir. Kýzamýkçýk do ða cak be bek te di abe - te de yol aç mak tadýr" de di. Ka ba ku laðýn da kýzamýk ve kýzamýkçýk gi bi nor mal sey ri dýþýnda aðýr komp li kas yon la ra ne - den ola bil di ði ne de ði nen Prof. Dr. Sal man, özel lik le küçük yaþ lar da ka ba ku lak ge çir me miþ olan bir ki þi nin ile ri yaþ lar - da bu has talýða ma ruz kal masýnýn, has talýðýn tab lo su nu aðýrlaþtýra caðýný be lirt ti. Prof. Dr. Sal man, "Eriþ kin le rin yu - karýda sayýlan mer ke zi si nir sis te mi komp li kas yon larýna ya - ka lan ma olasýlýðý ço cuk la ra göre çok da ha yüksek tir. Er kek - ler, me nen jit komp li kas yo nu açýsýndan kadýnla ra oran la 3 kat da ha yüksek risk altýnda göste ril mek te dir ler. Özel lik le er gen lik döne mi ni ge çir miþ bir er ke ðin ka ba ku la ða ya ka lan - masý ha lin de or ta ya çýka bi le cek en be lir gin komp li kas yon, % gi bi bir olasýlýkla yu mur talýklarýn tu tu lu mu, ya ni or þit tir. Kadýnlar da yu mur talýklarýn tu tu lu mu ise da ha na dir ol mak la bir lik te % 5 oranýnda görüle bi len bir komp li kas - yon dur" de di. MAYIS 2004 ACTUAL MEDICINE 91

6 Aþýla ma prog ram larýnýn düzgün yürütülen ülke ler de (Av ru - pa, ABD ve Avus tral ya) kýzamýkçýðýn en der görüldüðünü an cak Dünya Saðlýk Örgütü'nün he sap larýna göre ge liþ mek - te olan ülke ler de ise her yýl kýzamýkçýk has talýðý se - kel le ri ile do ðan be bek le rin ol du ðu nu sözle ri ne ek le yen Prof. Dr. Sal man, ha len dünya da 123 ülke de (%57) kýzamýk aþý sý - nýn ru tin yapýldýðýný be lirt ti. Prof. Dr. Sal man, "Kýzamýk, Ka ba ku lak ve Kýzamýkçýk has talýklarýndan ko run manýn en et ki li yo lu aþý ol maktýr. Aþý, vücu dun bu has talýða karþý ko - ru yu cu an ti kor üret me si ni sað lar ve týpký do ðal yol dan ge çi - ri lip at latýlmýþ gi bi has talýða ma ruz kal ma ris ki ni or ta dan kaldýrýr. Kýzamýk, Kýzamýkçýk ve Ka ba ku lak aþýlarý, bugün üçü bir lik te tek bir en jektör for mun da uy gu lan mak tadýr. Has - talýklar dan bi ri nin ge çi ril miþ ol masý, ya da aþý ile baðý þýk lýk sað lanmýþ ol masý, bu üç aþýnýn bir den uy gu lan masýn da her - han gi bir en gel teþ kil et mez. Türki ye'de 1986 yýlýndan bu ya - na kul lanýmda bu lu nan aþý, ço cuk lar da ki uy gu la masý nýn yaný sýra has talýðý ge çir me miþ, ya ni baðýþýklýðý bu lun ma yan eriþ - kin le re de bu has talýklar dan ve muh te mel risk le rin den ko - run mak amacýyla önem le tav si ye edil mek te dir" de di. Üçüncü Ulusal Eczacýlýk Fuarý Gerçekleþtirildi sal Ec zacýlýk Fu arý'nýn amacýna ulaþtýðýný be lirt ti. Ayrýca Gölbey, Türki ye'nin dört bir yanýndan baþ ta ec zacýlar ol - mak üze re dok tor, has ta ne yöne ti ci le ri, il gi li fakülte le rin öð - re tim üye le ri ve öðren ci le ri nin fu ara büyük il gi göster di ði ni, fu arýn 67 il den ge len 8804 saðlýk per so ne li ne ev sa hip li ði yaptýðýný söyle di. Bu yýl üçüncüsü ger çek leþ ti ri len Ulu sal Ec zacýlýk Fu arý 2004, Ni san ta rih le ri arasýnda Ýstan bul Lütfi Kýrdar Kon gre ve Ser gi Sa rayý'nda saðlýk per so nel le ri ne kapýlarýný açtý. Ulu sal Ec zacýlýk Fu arý önce sin de yapýlan basýn bil gi len - dir me top lantýsý 15 Ni san'da Lütfi Kýrdar Kon gre ve Ser gi Sa rayý'nda ger çek leþ ti ril di. Top lantýya, Tüm Ec zacý Ko ope - ra tif le ri Bir li ði (TEKB) Yöne tim Ku ru lu Baþ kaný Ecz. Sa it Yücel, Dev Fu arcýlýk Baþ kaný Er han Gölbey, De niz bank Ku rum sal Pa zar la ma Gru bu Ge nel Müdür Yardýmcýsý Fik - ret Özde mir ile Pfi zer Ruh sat landýrma ve Fi yat landýrma Müdürü Ecz. Fey za Tav ruz katýldý. Katýlýmcýlar top lantýda fu ara iliþ kin bil gi ler ver di. Tüm Ec zacý Koo per tif le ri Bir li ði (TEKB) ve Dev Fu arcýlýk iþ - bir li ði ile düzen le nen 3. Ulu sal Ec zacýlýk Fu arý, fi nans sektö - ründen De niz bank ve ilaç endüstri sin den Pfi zer Ýlaç larý'nýn ana spon sor lu ðun da ger çek leþ ti ril di. Dev Fu arcýlýk Baþ kaný Er han Gölbey, 113 fir ma ve 27 si vil top lum ku ru lu þu ile top lam 140 katýlýmcýnýn yer aldýðý Ulu - TEKB Yöne tim Ku ru lu Baþ kaný Ecz. Sa it Yücel, 3. Ulu sal Ec zacýlýk Fu arý'nýn ba þarýyla so na er di ði ni; fu arýn, ser gi alan larýnýn yaný sýra, düzen le nen 28 eði tim-tanýtým top lan - tý sý ile ec zacýlýk mes le ði nin da ha ile ri ye ve da ha iyi ye taþýnmasýnýn yol larýnýn araþtýrýlýp, tartýþýldýðý ve bu ko nu da görüþ bir lik le ri nin oluþ tu rul du ðu bir plat form ol du ðu nu açýkladý. TEKB'nin Av ru pa Ec zacý Bir lik le ri Top lu lu ðu (SE COF) ile yaptýðý or taklýk ne de niy le SE COF'a üye ülke ler Yu na nis tan, Por te kiz, Ýtal ya, Ýspan ya ve Fran sa'nýn da fu ar da yer aldýðýný sözle ri ne ek le yen Yücel, ge le cek yýl Ec zacýlýk Fu arý'nýn da ha da büyüye ce ði ni be lirt ti. Fu ar da renk li ko nuk lar da yer aldý. Fu ar da standý bu lu nan Be þik taþ Kültür Mer ke zi; Yýlmaz Er do ðan, De met Ak bað ve di ðer BKM oyun cu larýyla 3. Ulu sal Ec zacýlýk Fu arý'na renk kattý. Can Yayýnlarý'nýn önem li ya zar larýndan Mu rat Gül soy ve Yek ta Ko pan ile Çað daþ Ya þamý Des tek le me Der ne ði'nin düzen le di ði Ço cuk Kulübü Et kin lik le ri çer çe ve - sin de Gülriz Su ru ri ve Prof. Dr. Türkan Say lan im za günle - ri ile fu ar da yer alan di ðer renk li ko nuk lardý. Türki ye'nin tek Ec zacýlýk Fu arý'nýn 2005 yýlý or ga ni zas yo nu için þim di den hazýrlýklarýn baþ ladýðýný be lir ten yet ki li ler, fu - arýn 4.'sünde da ha ge niþ katýlýmla sektörü bir ara ya ge ti re - cek le ri ni, da ha büyük he def le rin ger çek leþ ti ri le ce ði ni söyle - di ler. 92 ACTUAL MEDICINE MAYIS 2004

7 Saðlýk Sektöründe EFQM (Avrupa Kalite Yönetimi Vakfý) Mükemmellik Modeli Uygulamalarý müm kün de ðil dir. Bu açýdan özel lik le ka mu ke si mi nin ve dev let ku rum larýnýn öncülük göre vi ni üstlen me le ri ge rek ti - ði ni vur gu la mak du ru mun dayým. Saðlýk Ba kanlýðý'nýn þu ana ka dar bu çer çe ve de ki ça ba lar da son dönem ler de öncü rolünü üstlen me ko nu sun da çok cid di fa ali yet ler yürütmek - te dir. Saðlýk Ba kanlýðý önem li bir yapýlan ma içi ne gir miþ du - rum dadýr. Bu doð rul tu da Saðlýk Ba kanlýðý "Top lam Ka li te Yöne ti mi Ko or di natörlüðü" adý altýnda bir bi rim oluþ tur - muþ tur" de di. Dr. Hasan Kuþ (EFQM) Saðlýk Gubu Türkiye Temsilcisi Dr. Ulvi SARAN Saðlýk Bakanlýðý Müsteþar Yard. Dr. Mike PERÝDES (EFQM )Saðlýk Grubu Baþkaný Prof.Dr. Ali Rýza KAYLAN Kalite Ödülü Yürütme kurulu Baþkaný Saðlýk Ba kanlýðý, Saðlýk Ku ru luþ larý Der ne ði, Kal Der (EFQM'in Ulu sal Part ner Ku ru lu þu) ve EFQM ta rafýndan düzen le nen "Saðlýk Sektöründe EFQM Mükem mel lik Mo - de li Uy gu la ma larý" basýn top lantýsý 30 Ni san 2004 ta ri hin - de Cey lan In ter con ti nen tal Otel'de yapýldý. Top lantýya Sað - lýk Ba kanlýðý Müste þar Yardýmcýsý Dr. Ul vi Sa ran, EFQM Sað lýk Gru bu Baþ kaný Dr. Mi ke Pe ri des, Ka li te Ödülü Yü - rütme Ku ru lu Baþ kaný Prof. Dr. Ali Rýza Kay lan, EFQM Saðlýk Gru bu Türki ye Tem sil cisi Dr. Ha san Kuþ katýldý. Ka mu hiz met le ri alanýnda ka li te arayýþýna yöne lik ça ba larýn ne düzey de ol du ðu ko nu sun da bil gi ve ren Dr. Ul vi Sa ran, özel lik le ka li te odaklý ça ba larýn ölçüle bi lir, de ðer len di ri le bi - lir ve an laþýla bi lir so nuç lar al ma da en avan tajlý sektörün sa - na yi sektörü ol du ðu nun altýný çiz di. Dr. Sa ran, "Hiz met sektörünün in san ha yatýný ku þa tan çok de ði þik ve kap samlý üre - tim alan larý vardýr. Bu çer çe ve de özel lik le bil gi çaðýnda, hiz - met sektörü da ha çok aðýrlýk ka zanýyor. Ta bii ki saðlýk alaný, hiz met sektörü için de in san ha yatýný doð ru dan doð ru ya il gi - len di ren bir alan ol masý do layýsýyla çok da ha faz la aðýrlýk ka zan mak tadýr. Bu alan da ka li te arayýþlarýnýn sa de ce ka mu ya da özel sektörden bi ri nin ça ba larýyla ba þarýya ulaþ masý Dr. Ha san Kuþ ise "Ku ru luþ larýn mükem mel lik yo lun da iler le yip iler le me dik le ri ni ölçe rek yöne tim sis tem le ri ni ge liþ - tir me le ri ko nu sun da on la ra yardýmcý olan pra tik bir araç ni - te li ði taþýyan "Mükem mel lik Mo de li" EFQM (Av ru pa Ka - li te Yöne ti mi Vakfý) ta rafýndan ger çek leþ ti ril miþ tir. Mo del ayrýca, ku ru luþ larýn kuv vet li yönle ri ni ve iyi leþ me ye açýk alan larýný görme le ri ni sað la ya rak on la ra çözümler üret me ko nu sun da teþ vik et mek te dir. Bu ne den ler le bugün dünya da 30'dan faz la ülke, özel ve ka mu sektörü ile EFQM üye si dir. EFQM, her yýl iyi per for mans ser gi le yen ku rum la ra Av ru - pa Ka li te Ödülü ver mek te dir" de di. Dr. Pe ri des mo de lin, tanýmlayýcý ol ma yan bir yapý ol du ðu - nu vur gu ladý. Mo de lin bir taný aracý ol du ðu nu ve do kuz bi - le þen den oluþ tu ðu nu be lir ten Pe ri des, bu bi le þen le rin li der - lik, po li ti ka ve stra te ji, çalýþan lar ile il gi li fa ali yet ler, per for - mans so nuç larý, çalýþan mem nu ni ye ti ve top lu ma yansýma - lar ola rak be lir len di ði ni söyle di. Pe ri des, "Mo de li ge nel ola - rak iki ye ayýra bi li riz. Ýlk bölüm el de et mek is te ni len so nuç - lar dan olu þu yor, ikin ci si ise bu so nuç la ra han gi süreç ler ile ulaþýla caðýný tanýmlýyor. EFQM 'in Av ru pa'da ki 18 ülke - den yak laþýk 60 üye si var. Yýlda dört kez düzen li ola rak top - lantýlar ger çek leþ ti ri yo ruz" de di. EFQM'in Türki ye'de ki bo yu tu na de ði nen Prof. Dr. Ali Rý za Kay lan, saðlýk sektörünün ya þam ka li te si açýsýndan son de re - ce önem taþýdýðýný ve ülke miz de mükem mel lik mo de li ni uy - gu la yan öncü ku ru luþ larýn ol du ðu nu an cak bu ku ru luþ larýn ye ter li ol madýðýný be lirt ti. Prof. Dr. Kay lan, " Mükem mel lik mo de li tek bir sektöre has de ðil, top lu mun her ke si min de ve MAYIS 2004 ACTUAL MEDICINE 93

8 özel lik le saðlýkta uy gu lan malýdýr. Türki ye'nin ka li te kar ne si her ge çen gün da ha da iyi leþ mek te dir. Ge çen se ne ye ka dar Ýngil te re'den son ra ikin ci ko num da olan Türki ye þu an da bi - rin ci ko nu ma týrmanmýþtýr. Bu de mek de ðil ki Türki ye'de bütün ku rum larýmýz mükem mel li ði ya ka lamýþ du rum dadýr. Dr. Ze kai Ta hir Bu rak Has ta ne si, Os man ga zi Üni ver si te si Týp Fakülte si Has ta ne si ve Acýba dem Saðlýk Gru bu Türki ye'de mükem mel lik mo de li ni kul la nan saðlýk ku rum larýdýr" de di. Kadýnsanýz ve 25 Yaþ Üzerindeyseniz Dikkat! ka rýlýp ara da ki boþ luk füzyon (kay naþ ma) ile gi de ri li yor du. An cak bu yöntem dis kin çýkarýldýðý omur ga bölge sin de ki ha - re ket li li ði yok edi yor du. Ya ni o bölge sa bit le þe rek ha re ket ka - bi li ye ti ni yi ti ri yor du. Ayný za man da bu sa bit leþ tir me ame li - yatý son rasý bir alt ve ya bir üst dis kin bo zul ma oraný %30 do - lay larýndaydý ve ye ni den ame li yat ge re ke bi li yor du. An cak su ni disk ler le artýk bu prob lem or ta dan kalktý. Artýk iki omur arasýnda ki disk çýkarýlýnca ye ri ne ayný dis kin oy narlýðýna sa - hip su ni disk takýlýyor. Bu su ni disk sa ye sin de omu run o bölge sin de ki ha re ket li li ði de sað lamýþ olu yo ruz. Bu yöntem bi zim mer ke zi miz de yak laþýk bir se ne dir uy gu lanýyor." Flo ran ce Nigh tin ga le Has ta ne si Or to pe di ve Trav ma to lo ji Bölüm Baþ kaný ayný za man da da Omur ga Mer ke zi Baþ - kanlýðýný yürüten Prof. Dr. Az mi Ham za oð lu, de je ne ra tif (yýpranmýþ) disk has talýklarýnýn günümüzde en çok görülen bel ve omur ga has talýðý ol du ðu nu söyle di. Prof. Dr. Ham za - oð lu, özel lik le uzun sa at ler ma sa baþýnda otu ra rak çalýþan - lar da çok sýk rast la nan disk yýpran masýnýn 25 yaþ ve son - rasýnda baþ göster di ði ni vur gu ladý. Yaþ lan may la bir lik te or - ta ya çýkan de je ne ra tif disk has talýklarýnýn özel lik le hor mo - nal se bep ler ne de niy le en çok da kadýnlar da görüldüðüne de ði nen Prof. Dr. Az mi Ham za oð lu geç ti ði miz yýl yak laþýk adet de je ne ras yo na baðlý disk ame li yatý ger çek leþ ti ril - di ði ni be lirt ti. Prof. Dr. Ham za oð lu de je ne ra tif disk has talýklarýný 'Omur - lar arasýnda amor tisör va zi fe si gören disk le rin yaþ lan masý ve yýpran masý, bu na baðlý ola rak da kim ya sal yapýsýnýn de ðiþ - me siy le disk için de çok sayýda yýrtýklar oluþ masý' þek lin de tanýmladý. Has ta ya günlük ya þamýný sürdüre me ye cek de re - ce de aðrý ve acý ve ren bu has talýðýn günümüzde cer ra hi müda ha le ile büyük oran da te da vi edi le bil di ði ni vur gu la yan Prof. Dr. Ham za oð lu özel lik le de týp alanýnda ki ge liþ me le re baðlý ola rak üre ti len su ni disk ler le çok da ha iyi so nuç lar alýna bil di ði ni söyle di. Prof. Dr. Ham za oð lu su ni disk ler le il gi li ge liþ me yi ise þöyle açýkladý; "Su ni disk uy gu la masý önce sin de yýpranmýþ disk çý - Bu ame li yat larýn ge nel lik le 55 yaþ altý ki þi le re uy gu la na bi le - ce ði ni söyle yen Prof. Dr. Ham za oð lu di ðer þart larýn ise os - te opo roz ve ke mik zayýflýðýnýn ol ma masý ve yi ne müda ha le - de bu lu nu la cak bölge de tümör ol ma masý ge rek ti ði ni de vur - gu ladý. Su ni disk le rin kul laným alan larýnda yapýlan 15 yýllýk araþtýrma ve ri le ri ne göre %80 ba þarý oraný so nu cu na varýldýðýný be lir ten Prof. Dr. Ham za oð lu, ayrýca ame li yat son rasý has tanýn he men aya ða kal ka bil di ði ni ve aðrýlarýnýn da so na er di ði ni be lirt ti. Prof. Ham za oð lu su ni disk le rin kul laným alanýnýn þim di lik sýnýrlý ol du ðu nu da vur gu ladý. Omur ga cer ra hi si nin en büyük he def le rin den bi ri nin su ni disk gi bi ha re ket li lik sað - layýcý ürünle ri yalnýzca de je ne ras yo na baðlý has talýklarýn iyi - leþ ti ril me sin de de ðil; omur ga eð ri lik le ri, kýrýklar vb. has - talýklarýn te da vi sin de de kul lan mak ol du ðu na de ði nen Prof. Dr. Ham za oð lu, özel lik le uzun sa at ler ma sa baþýnda otu ra - rak çalýþan la ra de je ne ra tif disk has talýðýndan ko ru na bil me - le ri için de öne ri ler de bu lun du. Ge ne tik ol madýðý süre ce bel - li oran da da ol sa ki þi nin bu tür has talýklar dan ko ru na bi le ce - ði ni, faz la ki lo nun be de ne ge tir di ði aþýrý yük ne de niy le teh - li ke li ol du ðu nu, düzen li bes len me ye önem ve ril me si, eg zer - siz le karýn ve bel kas larýnýn da güçlen di ril me si ge rek ti ði üze - rin de dur du. Karýn ve bel kas larýný güçlen di ren yüzme nin ayný za man da os te opo roz için de fay dalý ol du ðu nu be lir ten Prof. Dr. Ham za oð lu, aðýrlýk kaldýrmayý içe ren spor larýn ise prob lem ya ra ta bi le ce ði ne de ðin di. 94 ACTUAL MEDICINE MAYIS 2004