NFLAMATUVAR BA IRSAK HASTALIKLARINDA BESLENME DESTE

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "NFLAMATUVAR BA IRSAK HASTALIKLARINDA BESLENME DESTE"

Transkript

1 223 NFLAMATUVAR BA IRSAK HASTALIKLARINDA BESLENME DESTE Dr. A. Sad k K l çturgay Uluda Üniversitesi T p Fakültesi Genel Cerrahi Anabilim Dal, Bursa nflamatuvar Ba rsak Hastal ( BH) tekrarlayan ataklar ve remisyon dönemleri ile seyreden etyolojisi bilinmeyen kronik bir hastal kt r. Günümüzde sosyoekonomik geliflmeye paralel olarak insidans gittikçe artmakta ve bat toplumu diyeti, sigara al flkanl, oral kontraseptif kullan m ve stres gibi faktörlerin bu klinik tablonun oluflmas nda etkili oldu u düflünülmektedir. Beslenme ve BH aras ndaki iliflki oldukça karmafl kt r. Ba rsak lümenindeki antijenlerin kayna n oluflturan diyetin, BH immunopatogenezinde önemli bir rol oynad düflünülmekteyse de, BH etyolojisinde primer etkiyi diyetteki antijenlere karfl oluflan antikorlar n m oluflturdu u ya da intestinal inflamasyona sekonder olarak m olufltu u tam net de ildir. Di er önemli bir nokta ise bu hastalarda malnütrisyon ya da birtak m spesifik besin maddelerinin yetersizli inin s kl kla görülmesidir. Bu nedenle beslenme rejimi, bir yandan malnütrisyondaki hastan n normallefltirilmesi ve aktif hastal n tedavisinde rol al rken, di er yandan BH etyolojindeki bir risk faktörü olabilir. 1,2 BH içinde önemli bir yer tutan Crohn hastal distal ileum baflta olmak üzere, gastrointestinal sistemin herhangi bir yerini tutan ve etyolojisi bilinmeyen kronik bir hastal kt r. Ço u kez malnütrisyon ile beraberdir ve hastalar n %80 den fazlas na hayatlar n n bir döneminde çeflitli nedenlerden dolay cerrahi uygulanmas gerekir. 3,4 Bu nedenle hem bu hastalar n uzun dönemli izlemleri, hem de cerrahi giriflim s ras /sonras nda nütrisyonel aç dan de erlendirilmeleri ve desteklenmeleri olas komplikasyonlar n engellenebilmesi aç s ndan çok önemlidir. Crohn hastalar nda özel nütrisyonel destek rejimleri ile gerek hastal n akut dönem tedavisinin yap labilmesi, gerekse remisyonun daha uzun süre devam ettirilebilmesi de di er önemli bir noktad r. 5,6 Ülseratif kolit ise özellikle kolonu tutan ve nütrisyonel destek yönünden Crohn kadar ön planda olmamakla birlikte, benzeri kavramlar n geçerli oldu u bir BH d r. BH da nütrisyonel sorunlar her an yaflanabilirse de esas sorun hastal n aktif döneminde görülmektedir. Remisyon döneminde hastan n beslenme durumunu etkileyecek k sa ba rsak, yüksek debili fistül ya da belirgin ba rsak darl olmad kça genelde sorun yaflanmaz. Bu hastalardaki nütrisyonel destek indikasyonlar Tablo 1 de görülmektedir. 7 Malnütrisyonun Tedavi Edilmesi ya da Önlenmesi: nflamatuvar ba rsak hastalar nda görülen malnütrisyonun patofizyolojisi Tablo 2 de özetlenmektedir. 8 Tüm bu faktörler tek bafl na veya farkl kombinasyonlarla malnütrisyona neden olurlar. Bunlar n içinde en önemlisi azalm fl oral al md r. nflamatuvar ba rsak hastalar n n büyük bir k sm semptomlar n azaltmak için diyetlerini modifiye ederler (az fiber, s n rl sebze ve meyve gibi). Bu dengesiz

2 224 K l çturgay Tablo 1. BH da nütrisyonel destek indikasyonlar. 7 Malnütrisyonun tedavi edilmesi ya da önlenmesi Aktif dönem tedavisi ve perioperatif nütrsiyonel destek Remisyonun sürdürülmesi Spesifik durumlarda semptomatik tedavi diyet nütrisyonel yetersizliklere neden olacakt r. S kl kla görülen nütrisyonel yetersizliklerin sunuldu u Tablo- 3 ten de anlafl laca gibi, birtak m vitamin ve eser element yetersizlikleri ve bunlar n oluflturaca klinik tablolar oldukça yüksek oranlarda görülmektedirler. Bu nedenle BH da nütrisyonel durum de erlendirilmesi mutlak yap lmal, hastalar yak ndan izlenmelidir. Standart de erlendirme için boy, kilo, diyet düzeni, hemoglobin ve hematokrit de erleri her muayenede bak l rken, k sa ba rsak sendromu-fistül gibi özel durumlarda ayr ca spesifik de erlendirmeler de yap lmal d r. Bundan dolay diyetin belli aral klarla kontrol edilmesinin ve özellikle mikronütrient yetersizli i ile protein-enerji malnütrisyonun geliflip geliflmedi i aç s ndan yak n takibin çok büyük önemi vard r. Bu hastalar için önerilen de erlendirme flemas Tablo-4 de verilmektedir. 7,9 Mikronütrientler: Hastalar n büyük bir k sm nda Eser element ve vitamin takviyesi gerekmektedir. Özellikle demir eksikli i s k görülür ve hemoglobini 10 gr/dl nin alt ndaki her hastada oral demir deste i bafllanmal d r. Bu yolla yeterli baflar elde edilemez ise IV demir infüzyonu (2-4 doza bölünmüfl mg) yap lmal d r. Ülseratif kolitli hastalarda baz otörler bu de erin 12 gr/dl olmas gerekti ini ve bu hastalara mutlaka demir ve folat deste i verilmesi gerekti ini belirtmektedirler. 10 Özellikle ciddi ya da aktif haldeki Crohn hastal nda vitamin-d ve kalsiyum eksikli i de s kl kla karfl lafl lan bir durumdur. Bu hastalarda ço u kez görülen laktuloz intolerans nedeniyle süt ve süt ürünleri kullan m da k s tl olmakta ve sonuçta kalsiyum yetersizli i daha da belirginleflerek, kemik dansitesinde azalma oluflmaktad r. Ayr ca bu hastalar n tedavileri için kullan lan steroidler de bir risk faktörü oluflturmaktad r. Bundan dolay kemik dansitometri ölçümleri yap lmal, parenteral vitamin-d ve oral kalsiyum verilmelidir. Bu arada distal ileumu tutulmufl veya rezeke edilen hastalarda ve özellikle sulfasalazin tedavisi s ras nda (emilimlerini engeller), B12 vitamini ve folik asit eklemeleri yap lmal d r. Çinko deste i de Tablo 2. Malnütrisyonun patofizyolojisi. 8 Mekanizma Azalm fl g da al m Besinlerin malabsorbsiyonu Ba rsak yoluyla kayb n art fl Hipermetabolik durum laç etkileflimleri Etki Anoreksi Abdominal a r,bulant,kusma K s tlanm fl diyet laçlar nflamasyon, rezeksiyon ve fistüller nedeniyle ba rsak emilim yüzeyinin azalmas Eksudatif enteropati Protein kaybettirici Gizli/belirgin kanamalar Demir yetersizli i Diyare Zn,K,Mg kayb n n art fl Stetore Ya ve ya da eriyen vitaminlerin yetersizli i, Zn, Mg, Ca, Cu düzeylerinde azalma stirahat enerji Harcamas (REE) art fl Anoreksi, bulant, proteoliz, besinlerin emilim/kullan m nda de ifliklikler bu hastalar için oldukça önemlidir. Selenyum baflta olmak üzere baflka eser element yetersizliklerinin de s k görüldü ü unutulmamal d r (Öneri dercesi Grade- C). 5,10 Protein-enerji malnütrisyonu (PEM): Özellikle Crohn hastalar nda gerek yetersiz oral al m, gerekse malabsorbsiyon ve protein kaybettirici enteropati, PEM in çok belirgin olarak görülmesine neden olmaktad r. Bu durum ülseratif kolitli hastalarda Crohn hastalar na göre daha az ortaya ç karsa da aktif hastal k s ras nda belirgin bir malnütrisyon olabilir. 10 Genel olarak bu hastalarda Marasmik tip PEM geliflece i için antropometik ölçümler kesinlikle fikir verecektir. Diyareye ba l olarak geliflebilecek dehidratasyon yan lt c bir flekilde yüksek albumin düzeylerinin saptanmas na yol açabilir. Çocuklarda geliflme gerili i görülür. Sadece büyüme oran nda bir yavafllama görülse bile ciddi malnütrisyon belirtisi olarak kabul edilmelidir. PEM in gerek önlenmesi, gerekse tedavi edilebilmesi için mümkün olabilecek tüm hastalarda Enteral Nutrisyon (EN) uygulamas önerilmektedir (Öneri derecesi Grade-A). PEM saptand nda günlük standart diyete ek olarak 500 ml polimerik diyet uygulamas, gerek hastal n aktivitesinin azalmas, gerekse nütrisyonel durumun düzeltilmesi aç s ndan etkilidir.

3 NFLAMATUVAR BA IRSAK HASTALI INDA BESLENME DESTE 225 Tablo 3. BH da görülen beslenme eksikli i. 6 Beslenme eksikli i Görülme s kl (%) Crohn hastal Ülseratif kolit Kilo kayb Hipoalbuminemi Ba rsaklarda protein kayb 75 + Negatif hidrojen dengesi 69 + Anemi Demir yetersizli i B-12 vit. yetersizli i 48 5 Folik asit yetersizli i Kalsiyum yetersizli i 13 + Magnesyum yetersizli i Potasyum yetersizli i D vit. yetersizli i 75 + Metabolik kemik sorunlar + + Çinko yetersizli i + + Bak r yetersizli i + + A vit. yetersizli i 11 Bildirilmedi B-1 vit. yetersizli i + Bildirilmedi C vit. yetersizli i + Bilidirlmedi K vit. yetersizli i + Bildirilmedi Daha ciddi sorunu olan hastalarda standart EN uygulanabilir. Bu gibi hastalarda Nazogastrik (NG) tüp ya da Perkütan Endoskopik Gastrostomi (PEG) yerlefltirilerek, devaml infüzyon fleklinde EN (20 ml/s ile bafllan p ml/s ç k larak) bafllanmas önerilmektedir. Bazen hastalar n gündüz standart oral beslenmelerine devam edilirken, sadece akflamlar PEG yoluyla 1000 kkal civar nda bir besin deste i alabildikleri gösterilmifltir. Crohn hastalar nda PEG aç lmas fistül geliflimine yol açmamaktad r (Öneri derecesi Grade - B). 7,10 BH da tekrarlayan ba rsak rezeksiyonlar sonras k sa ba rsak sendromu geliflirse, uzun dönemli Parenteral Nutrisyon (PN) gerekebilir. Burada da standart PN kullan lmal d r. Crohn hastal na ba l olarak oluflan k sa ba rsak sendromlu hastalarda uygulanan PN nin uzun dönem sonuçlar, di er nedenlere (meszenter iskemi vs...) ba l olarak oluflan k sa ba rsak sendromlu hastalardaki sonuçlardan çok daha iyidir. Ayr ca Crohn hastal n n aktif döneminde e er hasta EN yi tolere edemiyor ise veya ileus ya da Tablo 4. BH da önerilen nütrisyonel izlem flemas. 6 Parametre Zaman aral Boy Çocuklarda her geliflte / genelde y lda 2-3 Kilo Her geliflte Günlük diyet listesi Her geliflte kontrolü Hemoglobin, eritrosit Her geliflte Albumin Aktif dönemde her 14 günde 1 Remisyon döneminde y lda 1-2 kere Ferritin Aktif hastal kta haftada 1 Remisyon döneminde y lda 1-2 B-12 vit., Folik asit Terminal ileumu ç kar lm fl ya da tutulmufl olgular ve sulfasalazin tedavisi s ras nda D vit / Ca / Kemik Her aktif dönemde dansitesi Remisyon döneminde y lda 1 Eser elementler, di er Doktor gerek gördü ünde vitaminler yüksek debili füstülü olan kiflilerin ameliyat öncesi haz rl s ras nda, k sa süreli PN deste i gerekebilir. 9 Aktif Dönem Tedavisi Aktif Crohn hastal nda steroid tedavisi birçok çal flmada esas tedavi olarak kabul edilmektedir. 2, y l nda yay nlanan Kohran meta-analizinde de steroid tedavisinin (179 hasta) sadece nütrisyonel tedaviye (212 hasta) göre daha etkili oldu u ve hastalar remisyona daha erken soktu u ortaya konmufltur. 12 (OR 0.36; 95% CI 0.23 to 0.56) Nütrisyonel tedavi hastal n aktif döneminde steroidler kadar olmasa da, di er ilaçlar (5-ASA) kadar etkili olup % oran nda remisyon sa layabilir ve bu nedenle baz otörler bafllang ç tedavisi olarak nutrisyon tedavisinin kullan lmas n önermektedirler. 6 Ancak eriflkinlerde aktif hastal k s ras nda intolerans oran n n ciddi boyutlarda görülmesi ve steroidlerin daha etkili oluflu nedeniyle nütrisyonel destek, nadiren ilk tedavi seçene i olarak kullan lmaktad r. Bununla birlikte eriflkinde steroide refrakte olgularda EN nin temel tedavi olarak kabul edildi i unutulmamal d r (Öneri derecesi Grade-A). Çocuklarda ise durum farkl d r. EN ye hemen hemen % 100 tolerans gösterirler ve özellikle malnütrisyon ve geliflme gerili ini tedavi etmek için nütrisyonel destek gereklidir. 7,13 (Öneri derecesi Grade -C) Asl nda plasebo ile karfl laflt r lmas yap lm fl EN çal flmas bulunmamakla birlikte, tek bafl na

4 226 K l çturgay plasebo ile elde edilen remisyon oranlar n n % 40 lar n alt nda oluflu, nütrisyonel deste in ifle yarad n göstermektedir. EN nin etkili olabilmesi tamamen antiinflamatuvar etkinin düzeyine ba l d r. Özellikle ba rsak lümenindeki lipidlerin intestinal hücreler üzerinden mukozal immün sisteme sinyal gönderdi i gösterilmifltir. Enteral nütrisyon hem k smen ba rsaklar n dinlenmesini ve distal ba rsak bakteri içeri inin azalmas n sa lar, hem de anabolizmay uyararak immun reaksiyonun de iflmesinde etkili olur. Her iki etki de inflamasyonu azaltacakt r. Ayr ca ba rsak mukoza hücrelerinde proinflamatuvar sitokin düzeyinde de azalmaya yol açmaktad r. 11,14 Nütrisyonel yöntemin oral destek, tüple beslenme ya da PN olmas sonucu etkilemese de, tüple beslenme en çok tercih edilen yöntem oldu u unutulmamal d r. Ço u kez tat duyusu sorunu olan bu hastalarda tüple beslenme ile ulafl lacak hedeflere, hastan n içerek alaca oral destek ile ulaflmak olas de ildir. EN ve ilaç tedavisi kombinasyonu ise özellikle beslenme yetersizli i olan olgular ile ba rsaklarda inflamatuvar stenozu olan olgularda kullan lmaktad r (Öneri derecesi Grade-C). PN ile ba rsaklar n tam olarak dinlenmesi sa lanm fl olmakla birlikte PN nin EN ye göre daha üstün oldu u çal flmalarda gösterilememifltir. Birçok çal flma Crohn hastalar nda tam ba rsak dinlenmesinin mutlak gerekmedi ini ve genel olarak EN nin kontraindikasyonunun olmad n göstermektedir. 10,13 Bu nedenle PN nin, sadece EN yi tolere edemeyen hastalarda ve ço unlukla da EN ile arzulanan hedef doza ulafl l ncaya kadar ek olarak kullan lmas önerilmektedir. 7 (Öneri Tablo 5. BH da parenteral beslenme deste inin uyguland durumlar. 10 Ba rsak t kan kl olan alan n ilerisine tüp yerlefltirilemeyen durumlarda K sa ba rsak nedeni ile ciddi malabsorbsiyonu olan veya s v elektrolit kayb enteral yolla yerine konamayan hastalarda Ciddi dismotilite nedeniyle enteral beslenmenin mümkün olmad durumlarda Yüksek debili intestinal fistül yada cerrahi anastomoz sorunlar nda Enteral beslenmeye intolerans varsa Enteral beslenme için bir yol sa lanamam fl ise Toksik megakolon, masif kolon kanamas, kolon delinmeu (özellikle ülsertif kolit için) derecesi Grade - B) BH da PN nin uyguland durumlar Tablo-5 de gösterilmektedir. Ülsertif kolitli hastalarda PN, çok daha az gerekmektedir. Bu hastalarda toksik megakolon, masif kolon kanamas ya da kolon delinme olmad kça parenteral beslenme gerekmez. 10 PN nin bu hastalara özgü bir kontrindikasyonu olmamakla birlikte, IBH nda venöz tromboemboli oluflumunu anlaml ölçüde artt rd dikkate al nmal d r. 15 Ayr ca genel olarak komplikasyonlar n EN ye göre daha fazla oldu u da bilinmektedir. Kateter ba ml sepsis, metabolik komplikasyonlar (hiperglisemi) ve karaci er fonksiyon testlerindeki bozulma en s k karfl lafl lan sorunlard r. PN uygulanan BH olan olgularda hastane kal fl süresi, maliyet ve mortalite daha yüksek bulunmufltur. 16 Haz rlanan nütrisyon solüsyonlar n n bolus enjeksiyonlar fleklinde uygulanmas ço u kez diyare ve bulant ya yol açaca için hastalara 24 saatlik infüzyonlar uygulanmal d r. 20 ml/saat ile bafllan p 2-3 gün içinde arzu edilen doza ulafl lmas önerilmektedir. Standart diyetler yeterlidir. EN en az 2-4 hafta devam etmelidir. Semptomlar geriledikçe kademeli olarak oral destek art r l r (Öneri dercesi Grade - B). EN özellikle hafif ve orta fliddetteki Crohn hastalar nda çok etkili bir yöntemdir. Ancak özellikle a r, medikal tedavinin yeterince etkili olamad, EN nin hasta taraf ndan tolere edilemedi i Crohn olgular nda PN uygulanmal d r (Öneri derecesi Grade-A). 7 Bu hastalardaki nütrisyonel destek genel olarak starvasyondaki hastal klara yap lan destekten farkl de ildir ve günlük olarak kkal/kg enerji ile g/kg protein içeri i yeterli olmaktad r. Protein kaybettiren enteropati söz konusu ise protein içeri i daha yo un solüsyonlar kullan lmal d r. Genel olarak amino asit içeri inin niteli i sonucu de ifltirmemektedir. 334 olgunun (10 ayr çal flma) de erlendirildi i Kohran meta-analizi de elemental, semi-elemental ya da Tablo 6. Ameliyat öncesi nütrisyonel deste in indike oldu u durumlar *11 Son 6 ay içindeki kilo kayb > % BMI < 18.5 kg/m2, SGA skoru Grade-C veya NRS 3 Serum albumin 30 g/l (Hepatik ve renal fonksiyonlar normal iken). *Bu durumlar n hepsi ciddi malnütrisyonu simgelemektedir.

5 NFLAMATUVAR BA IRSAK HASTALI INDA BESLENME DESTE 227 polimerik formüller aras nda istatistiki bir fark olmad n ortaya koymufltur. 12 Formüldeki ya içeri ile ilgili farkl önerilerle karfl lafl lmaktad r. Bu anlamda 7 çal flmadaki 209 hastan n verilerinin incelendi i Kohran meta-analizinde düflük ya içeri i (<20 g/1000 kcal) ile yüksek ya (>20 g/1000 kcal) içeri i aras nda istatistiki bir fark saptanmam flt r (OR 1.13; 95% CI 0.63 to 2.01). Bu çal flman n subgrup analizinde ise çok düflük ya (< 3 g/1000 kcal) veya uzun zincirli ya asitleri (LCTG) kullan m n n aktif Crohn tedavisinde daha etkili olduklar na ait bir e ilim saptanm fl, ancak bu farkl l k da istatistiki olarak anlaml bulunamam flt r. Her fleye karfl n otörler, bu olumlu etkinin farkl çal flmalarla araflt r lmaya de er bir veri oldu unu da ifade etmektedirler. 12 Bu hastalarda klinik tablonun a rl ile paralel olarak hem al m n azalmas hem de kay plar n artmas (ishal/gaitadaki kay plar) nedeniyle potasyum, magnezyum, kalsiyum ve fosfat eksikliklerinin geliflece i ve bunlar n yerine konulmas n n çok önemli oldu u unutulmamal d r. 10 Ameliyat öncesi nütrisyon: Asl nda cerrahi tedavi bu hastal k için küratif bir tedavi flekli olmay p, ameliyat sonras nüksler görülebilmektedir. Ancak Crohn hastal n n do al seyri içinde olgular n % 80 inde delinme ya da ba rsak obstrüksiyonuna ba l cerrahi bir ifllem (ço unlukla ba rsak rezeksiyonu) gerekmektedir. Bu hastalar n malnütrisyonda olduklar (ço u kez albumin 30 gr/l nin alt nda, anlaml kilo kayb, fiziksel ve mental fonksiyon bozukluklar n n bulundu u) dikkate al nd nda birçok postoperatif komplikasyonun geliflebilece i unutulmamal d r. Malnütrisyonun primer hastal ktan ba ms z bir flekilde komplikasyonlar, infeksiyonlar, hastanede kal fl süresini, maliyeti ve mortaliteyi art rd gösterilmifltir. Bu nedenle ameliyat öncesi nütrisyonel destek ile pozitif enerji ve nitrojen balans na ulafl lmas hedeflenmelidir. Tablo-6 preoperatif nütrisyonel deste in indike oldu u durumlar göstermektedir. Bu destek mümkünse EN ile sa lanmal ve gereken durumlarda parenteral destekler eklenmelidir. Genel olarak operasyondan önce en az 7 gün nütrisyonel deste e bafllanmas ve postoperatif devam edilmesi (2 hafta) malnütrisyon ba ml komplikasyonlar azaltt bildirilmektedir (Öneri dercesi Grade-C). 3,4,10,17 Tekrarlar n Önlenmesi, Remisyonun Uzat labilmesi Gerek malnütrisyon sürecinde, gerekse aktif hastal k döneminde hastal n tekrarlamas n n önlenmesi çok önemlidir. Düflük karbonhidratl, lifden zengin diyetlerin beklendi i gibi anlaml bir faydas bulunamam flt r. Yap lan çal flmalar tekrarlamalar n özellikle hastal n tipi (penetran tip) ve tutulum yeri (kolonik tutulum) ile ilgili oldu unu ortaya koymufltur. 18 Bununla birlikte literatürde günlük beslenme rejiminde semi elementer diyet oran n n %50 ler düzeyinde olmas yla, remisyonlar n azalt labilece ini gösteren çal flmalar da bulunmaktad r. 19,20 Herfleye karfl n hastan n yaflam kalitesini art racak ve kendini iyi hissetmesini sa layacak temel noktan n, hastan n iyi bir beslenme durumuna sahip olmas n sa lamaya çal flmak oldu u genel olarak kabul edilmektedir (Öneri derecesi Grade-A). Kortikosteroid ba ml kronik aktif Crohn hastal nda uygulanan ek besinler, herhangi bir sorun oluflturmaks z n ilaç dozunda azalmay sa layabilir. Bu arada uzun zaman remisyonda kalabilen (1 y l aflk n süre) ve nütrisyonel eksiklik saptanamayan hastalarda EN ya da suplement uygulamas n n her hangi bir faydas gösterilememifltir (Öneri derecesi Grade-B). 7 Asl nda birçok çal flmada eliminasyon diyeti uygulamas ile nükslerin önlenebildi i gösterilmifltir. Akut dönemin tüp beslenmesi ile baflar l bir flekilde tedavi edilip, remisyon sa land ktan sonra eliminasyon diyetine bafllanabilir. Bu yöntemde hasta her bir etapta ek bir besin maddesini beslenmesine ekler ve herhangi bir semptoma yol aç p açmad ( kramp tarz a r lar, diyare vs.) gözlendikten sonra uygun diyet kombinasyonu gerçeklefltirilir. Birçok araflt r c farkl besinlerin semptomlar art rabilece ini göstermifltir. S kl kla sorunlara yol açan diyetler içinde bu daydan yap lan yiyecekler, m s r gevre i, süt ürünleri, birtak m sebzeler (so an, lahana), maya, domates ve turunçgiller say labilir. 1,2 Özellikle Crohn hastalar nda kortikosteroid tedavinin nütrisyonel al m pozitif etkiledi i, anti-tnf tedavilerin (infliximab, adalimumab gibi) kilo al m n sa lad gösterilmifltir. 21,22 Bu arada remisyondaki Crohn hatalar n n 1/3 nün fazla kilolu olabilece i de bildirilmifltir. Bu görünüm altta yatan vücut komponent de iflikliklerini (esas vücut kütlesi ya da kemik kütlesindeki azalmalar n gizlenmesi)

6 228 K l çturgay maskeleyebilece i unutulmamal d r. 10 Farmakonütrisyon; Özellikle -3 ya asitlerinin (antiinflamtuar etki gösterir) kronik inflamatuvar bir süreç olan BH da faydal olabilece ine dair çal flmalar vard r. Kohran metaanalizinde oral olarak uygulanan -3 ya asitlerinin Crohn hastal nda remisyonun devaml l n sa lad gösterilmiflse de, Ülseratif kolit hastalar nda bu etki gözlenememifltir. 23 Halen günümüzde -3 ya asitlerinin oral olarak kullan m için yeterli kan t yoktur. Ayr ca -3 ya asitlerinin parenteral yolla kullan m n n faydalar na ait de herhangi bir veri yay nlanmam flt r. 1,10 Glutaminin spesifik olarak ba rsak epiteli üzerinde trofik etkisi oldu u, deneysel olarak intestinal hasar önledi i ve nitrojen balans n düzeltti i gösterilmifl olmakla birlikte, BH da parenteral ya da enteral olarak glutamin verilerek yap lan karfl laflt rmal çal flmalarda ekstra bir olumlu etki gösterilememifltir. 24 Son y llarda çocuklardaki aktif Crohn hastal döneminde yüksek oranda TGF-ß eklenmesi ile inflamatuvar parametrelerde ve semptomlarda anlaml bir gerileme elde edilmifl olmas dikkat çekicidir. 25 Buna ra men randomize kontrollü çal flmalarda standart polimerik diyete önemli bir üstünlü ünün gösterilememifl olmas da dikkate al nmal d r. Sonuç olarak BH olgular nda özel ürünlerin kullan lmas na gerek yoktur (Öneri derecesi Grade- B). 7,10 Özet Ciddi stenozu olan hastalarda diyetteki lif oran n n düflürülmesi, gerek kar n a r s n gerekse ileus riskini azaltacakt r. Terminal ileum rezeksiyonu yap lan ve bu nedenle safra asitlerinin emilimi bozulan hastalarda, safra asitlerinin neden oldu u afl r diyarelerden kaç n lmas için uzun zincirli ya asitleri miktar azalt lmal d r. Enteral fistülü olan hastalarda spesifik enteral nütrisyon kullan larak fistül debisi azalt labilir ve fistüllerin kapanmas sa lanabilir. Ancak bu hastalarda standart diyetlere geçildikten k sa bir zaman sonra fistüllerin tekrar aç labilece i de dikkate al nmal d r. 9 Kaynaklar 1. Rajendran N, Kumar D, Role of diet in the management of inflammatory bowel disease World J Gastroenterol 2010;16: Yamamoto T, Nakahigashi M San abad AR. Review article: diet and inflammatory bowel disease-epidemiology and treatment Aliment Pharmacol Ther 2009;30: Caprili R, Gassull MA, Escher JC, Moser G, Munkholm P, Forbes A, Hommes DW, Lochs H, Angelucci E, Cocco A, Vucelic B, Hildebrand H, Kolacek S, Riis L, Lukas M, Franchis R, Hamilton M, Jantschek G, Michetti P, O Morain C, Anwar MM, Freitas JL, Mouzas IA, Baert F, Mitchell R, Hawkey CJ, for the European Crohn s and Colitis Organisation (ECCO). European evidence based consensus on the diagnosis and management of Crohn s disease: special situations. Gut 2006;55(Suppl I):i Yao G-X, Wang X-R, Jiang ZM, Zhang SY, Ni AP. Role of perioperative parenteral nutrition in severely malnourished patients with Crohn s diseas. World J Gastroenterol 2005;11: Goh J, O'Morain CA. Review article: nutrition and adult inflammatory bowel disease. Aliment Pharmacol Ther. 2003;17: O'Sullivan M, O'Morain C. Nutrition in inflammatory bowel disease. Best Pract Res Clin Gastroenterol. 2006;20: Lochs H, Dejong C, Hammarqvist F, X. Hebuterne X,Leon- Sanz L,Schutz T, van Gemert W, van Gossum A, Valentini L, DGEM: Lubke H, Bischoff S, Engelmann N, Thul P. : ESPEN Guidelines on Enteral Nutrition: Gastroenterology. Clin Nutr. 2006;25: Hartman C, Eliakim R, Shamir R.Nutritional status and nutritional therapy in inflammatory bowel diseases, World J Gastroenterol 2009;15: Lochs H. Nutritional support in inflamatory bowel disease. n Basiscs in Clinical Nutrition Sobotka L., Galen Third Edition 2004, p: Gossum VA, Cabre E, He buterne X, Jeppesen P, Krznaric Z, Messing B, Powell-Tuck J, Staun M, Nightingale J. ESPEN Guidelines on Parenteral Nutrition:Gastroenterology, Clinical Nutrition 2009;28: Griffiths AM.Enteral feeding in inflammatory bowel disease. Curr Opin Clin Nutr Metab Care. 2006;9: Zachos M, Tondeur M, Griffiths AM. Enteral nutritional therapy for induction of remission in Crohn's disease. Cochrane Database of Systematic Reviews 2007,24(1):CD Lochs H.:To feed or not to feed? Are nutritional supplements worthwhile in active Crohn's disease? Gut. 2006;55: Yamamoto T, Nakahigashi M, Umegae S, Kitagawa T, Matsumoto K. Impact of elemental diet on mucosal inflammation in patients with active Crohn s disease:cytokine production and endoscopic and histological findings. Inflamm Bowel Dis 2005;11: Miehsler W, Reinisch W, Valic E, Osterode W, Tillinger W, Feichtenslager T, Grisar J, Machold K, Scholz S, Vogelsang H, Novacek G, Is inflammatory bowel disease an independent and disease specific risk factor for thromboembolism? Gut 2004;53: Nguyen G, Laveist T, Brant S. The utilization of parenteral nutrition during the in-patient management of inflammatory

7 NFLAMATUVAR BA IRSAK HASTALI INDA BESLENME DESTE 229 bowel disease in the United States:a national survey. Alimentary Pharmacology & Therapeutics 2007;26: Lochs H,, Allison S, Meier R, Pirlich M, Kondrup J, Schneider St, van den Berghe G, Pichard C. Introductory to the ESPEN guidelines on enteral nutrition: terminology, definitions and general topics Clin Nutr. 2006;25: Esaki M, Matsumoto T, Nakamura S, Yada S, Fujisawa K, Jo Y, Iida M. Factors affecting recurrence in patients with Crohn's disease under nutritional therapy. Dis Colon Rectum. 2006,49(10 Suppl):S Takagi S,Utsunomiya K,Kuriyama S, Yokoyama H, Takahashi S, Iwabuchi M, Takahashi H, Takahashi S, Kinouchi Y, Hiwatashi N, Funayama Y, Sasaki I, Tsuji I, Shimosegawa T. Effectiveness of an 'half elementaldiet' as maintenance therapy for Crohn's disease: A randomized-controlled trial Alimentary Pharmacology & Therapeutics ;24: Yamamoto T, Nakahigashi M, Umegae S, Kitagawa T, Matsumoto K Impact of long-term enteral nutrition on clinical and endoscopic recurrence after resection for Crohn's disease: a prospective, non-randomized, parallel, controlled study Alimentary Pharmacology & Therapeutics 2007;25:1: Mingrone G, Benedetti G, Capristo E, De Gaetano A, Greco AV, Tataranni PA, Gasbarrini G. Twenty-four-hour energy balance in Crohn disease patients: metabolic implications of steroid treatment. Am J Clin Nutr 1998;67: Franchimont D, Roland S, Gustot T, Quertinmont E, Toubouti Y, Gervy M, Deviere J, Van Gossum A. Impact of infliximab on serum leptin levels in patients with Crohn s disease. J Clin Endocrinol Metab 2005;90: Turner D, Zlotkin SH, Shah PS, Griffiths AM. Omega 3 fatty acids (fish oil) for maintenance of remission in Crohn s disease. Cochrane Database Syst Rev 2007;18:CD Ockenga J. Borchert K, StüberJ E. Lochs H, Manns MP, Bischoffall SC.. Glutamine-enriched total parenteral nutrition in patients with inflammatory bowel disease European Journal of Clinical Nutrition. 2005;59: Dray X, Marteau P. The use of enteral nutrition in the management of Crohn's disease in adults. JPEN, 2005;29:S

Cerrahi Hastada Beslenme ve Metabolizma. Prof.Dr. İsmail Hamzaoğlu

Cerrahi Hastada Beslenme ve Metabolizma. Prof.Dr. İsmail Hamzaoğlu Cerrahi Hastada Beslenme ve Metabolizma Prof.Dr. İsmail Hamzaoğlu Travma ve cerrahiye ilk yanıt Total vücut enerji harcaması artar Üriner nitrojen atılımı azalır Hastanın ilk resüsitasyonundan sonra Artmış

Detaylı

EOZİNOFİLİK ÖZOFAJİT ANTALYA 2016 DR YÜKSEL ATEŞ BAYINDIR HASTANESİ ANKARA

EOZİNOFİLİK ÖZOFAJİT ANTALYA 2016 DR YÜKSEL ATEŞ BAYINDIR HASTANESİ ANKARA EOZİNOFİLİK ÖZOFAJİT ANTALYA 2016 DR YÜKSEL ATEŞ BAYINDIR HASTANESİ ANKARA 1. vaka S.P ERKEK 1982 DOĞUMLU YUTMA GÜÇLÜĞÜ ŞİKAYETİ MEVCUT DIŞ MERKEZDE YAPILAN ÖGD SONUCU SQUAMOZ HÜCRELİ CA TANISI ALMIŞ TEKRARLANAN

Detaylı

Nöroloji Yoğun Bakım Hastasında Nutrisyon Desteği. Doç.Dr.Ethem Murat Arsava Hacettepe Üniversitesi Nöroloji Anabilim Dalı

Nöroloji Yoğun Bakım Hastasında Nutrisyon Desteği. Doç.Dr.Ethem Murat Arsava Hacettepe Üniversitesi Nöroloji Anabilim Dalı Nöroloji Yoğun Bakım Hastasında Nutrisyon Desteği Doç.Dr.Ethem Murat Arsava Hacettepe Üniversitesi Nöroloji Anabilim Dalı Nörolojik Yoğun Bakımda Nutrisyon Nörolojik hasta grubuna ait çalışma sayısı sınırlı

Detaylı

YENĠDOĞANDA TOTAL PARENTERAL BESLENME. Dr.Esin Koç Gazi Üniversitesi

YENĠDOĞANDA TOTAL PARENTERAL BESLENME. Dr.Esin Koç Gazi Üniversitesi YENĠDOĞANDA TOTAL PARENTERAL BESLENME Dr.Esin Koç Gazi Üniversitesi Oral alamayan bebeklerimizi nasıl besliyoruz? Yenidoğan ünitelerinin beslenme politikalarında farklılıklar var Erken 1970 ler TPN YYBÜ

Detaylı

ÇOCUKLUKTA ve ERGENL KTE KEM K SA LI I

ÇOCUKLUKTA ve ERGENL KTE KEM K SA LI I ÇOCUKLUKTA ve ERGENL KTE KEM K SA LI I Bu kitapç n içeri i Çocuk Endokrinolojisi ve Diyabet Derne i nin web sitesinden faydalan larak haz rlanm flt r. www.cocukendokrindiyabet.org ÇOCUKLUK ve ERGENL KTE

Detaylı

Nütrisyon Desteğinde Temel İlkeler

Nütrisyon Desteğinde Temel İlkeler SUNUM PLANI Nütrisyon Desteğinde Temel İlkeler Malnütrisyonun tanımı Beslenme durumunun değerlendirilmesi Tarama testleri Beslenme desteğinin veriliş yolları Beslenme desteğinin izlenmesi Doç. Dr. Habibe

Detaylı

Beslenme desteğinde hangi içerik kime, ne zaman, hangi yolla uygulansın?

Beslenme desteğinde hangi içerik kime, ne zaman, hangi yolla uygulansın? Beslenme desteğinde hangi içerik kime, ne zaman, hangi yolla uygulansın? Dr. Beste Atasoy Marmara Üniversitesi Tıp Fakültesi Radyasyon Onkolojisi Anabilim Dalı & Sağlık Bakanlığı-Marmara Üniversitesi Pendik

Detaylı

BALIK YAĞI MI BALIK MI?

BALIK YAĞI MI BALIK MI? BALIK YAĞI MI BALIK MI? Son yıllarda balık yağı ile ilgili kalp damar hastalıklarından tutun da romatizma, şizofreni, AIDS gibi hastalıklarda balık yağının kullanılmasının yararları üzerine çok sayıda

Detaylı

Okumufl / Mete (Ed.) Anne Babalar için Do uma Haz rl k / Sa l k Profesyonelleri için Rehber 16.5 x 24 cm, XIV + 210 Sayfa ISBN 978-975-8882-31-1

Okumufl / Mete (Ed.) Anne Babalar için Do uma Haz rl k / Sa l k Profesyonelleri için Rehber 16.5 x 24 cm, XIV + 210 Sayfa ISBN 978-975-8882-31-1 Deomed Medikal Yay nc l k Okumufl / Mete (Ed.) Anne Babalar için Do uma Haz rl k / Sa l k Profesyonelleri için Rehber 16.5 x 24 cm, XIV + 210 Sayfa ISBN 978-975-8882-31-1 Birinci bask Deomed, 2009. 62

Detaylı

BUĞDAY RUŞEYMİ (WHEAT GERM)

BUĞDAY RUŞEYMİ (WHEAT GERM) BUĞDAY RUŞEYMİ (WHEAT GERM) Buğday rüşeymi buğday başağının alt kısmında bulunan embriyodur. Buğdayın 1 tonundan sadece 1 kilogram rüşeym elde edilebilmektedir. Rüşeym özel yöntemlerle elde edilmediği

Detaylı

GENÇ YET fik NLERDE BÜYÜME HORMONU EKS KL

GENÇ YET fik NLERDE BÜYÜME HORMONU EKS KL Hasta Rehberi Say 7 GENÇ YET fik NLERDE BÜYÜME HORMONU EKS KL Orta kolayl kta okunabilir rehber Genç Yetiflkinlerde Büyüme Hormonu Eksikli i - Say 7 (A ustos 2006 da güncellenmifltir) Bu rehber Reading

Detaylı

Venöz Tromboembolizmin Önlenmesinde Antitrombotik Tedavi (Birincil Koruma)

Venöz Tromboembolizmin Önlenmesinde Antitrombotik Tedavi (Birincil Koruma) .Ü. Cerrahpafla T p Fakültesi Sürekli T p E itimi Etkinlikleri Kanama ve Tromboza E ilim Sempozyum Dizisi No: 36 Kas m 2003; s. 185-189 Venöz Tromboembolizmin Önlenmesinde Antitrombotik Tedavi (Birincil

Detaylı

ENTERAL BESLENME KILAVUZLARI. Dr. Mesci&Uzunlulu

ENTERAL BESLENME KILAVUZLARI. Dr. Mesci&Uzunlulu ENTERAL BESLENME KILAVUZLARI Dr. Mesci&Uzunlulu KAYNAKLAR Klinik Enteral Parenteral Beslenme Derneği (KEPAN) Amerikan Parenteral ve Enteral Nütrisyon (ASPEN) Avrupa Parenteral ve Enteral Nütrisyon (ESPEN)

Detaylı

fiekil 2 Menapoz sonras dönemde kistik, unilateral adneksiyel kitleye yaklafl m algoritmas (6)

fiekil 2 Menapoz sonras dönemde kistik, unilateral adneksiyel kitleye yaklafl m algoritmas (6) over kanseri taramas ndaki yetersizli ini göstermektedir. (1) Transvaginal ultrasonografinin sensitivitesinin iyi olmas na ra men spesifitesinin yeterli olmamas kullan m n k s tlamaktad r. Son yay nlarda

Detaylı

HASTANIN ÖNCELİKLİ OLARAK NUTRİSYON DURUMUNU BELİRLEMEK GEREKLİDİR:

HASTANIN ÖNCELİKLİ OLARAK NUTRİSYON DURUMUNU BELİRLEMEK GEREKLİDİR: NÜTRİSYONEL VE METABOLİK DESTEK: Malnütrisyon: Gıda tüketiminin metabolik hızı karşılamayamaması durumunda endojen enerji kaynaklarının yıkımı ile ortaya çıkan bir klinik durumdur ve iki şekilde olabilir.

Detaylı

SB Sakarya E itim ve Araflt rma Hastanesi Asinetobakterli Hastalarda DAS Uygulamalar ve yilefltirme Çabalar

SB Sakarya E itim ve Araflt rma Hastanesi Asinetobakterli Hastalarda DAS Uygulamalar ve yilefltirme Çabalar SB Sakarya E itim ve Araflt rma Hastanesi Asinetobakterli Hastalarda DAS Uygulamalar ve yilefltirme Çabalar Hmfl. Özlem SANDIKCI SB Sakarya E itim ve Araflt rma Hastanesi, nfeksiyon Kontrol Hemfliresi,

Detaylı

Crohn Hastalığı. İnflamatuar Barsak Hastalıkları. Patofizyoloji. Klinik. Dr. Erkan GÖKSU Acil Tıp A.D.

Crohn Hastalığı. İnflamatuar Barsak Hastalıkları. Patofizyoloji. Klinik. Dr. Erkan GÖKSU Acil Tıp A.D. Crohn Hastalığı İnflamatuar Barsak Hastalıkları Dr. Erkan GÖKSU Acil Tıp A.D. Kronik granülamatöz inflamatuar hastalık Etyoloji net değil Gastrointestinal Sistemde heryeri tutabilir 15-22 birinci zirve

Detaylı

Vücut kitle indeksi. Bel- Kalça oranı Triseps deri kalınlığı. Orta kol kas bölgesi

Vücut kitle indeksi. Bel- Kalça oranı Triseps deri kalınlığı. Orta kol kas bölgesi Beslenme Desteğine Başlama Kriterleri Klasik Önceden var olan ciddi malnütrisyon Oral olarak, gereksinimin < %50 karşılanması > 5-7 günden fazla yemede gecikme olmasının beklenmesi Erken enteral nütrisyon

Detaylı

Nörolojik Hastalarda Tüple Beslenme Endikasyonları Prof. Dr. Ayşe Sağduyu Kocaman

Nörolojik Hastalarda Tüple Beslenme Endikasyonları Prof. Dr. Ayşe Sağduyu Kocaman Nörolojik Hastalarda Tüple Beslenme Endikasyonları Prof. Dr. Ayşe Sağduyu Kocaman Acibadem Üniversitesi Tıp Fakültesi Nöroloji AD, Maslak Hastanesi Tüple Beslenme; Günlük protein, kalori ve sıvı gereksinimlerini

Detaylı

Hastane malnutrisyonu. Dr. Yeşim Öztürk Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Gastroenteroloji, Beslenme ve Metabolizma Ünitesi 2004

Hastane malnutrisyonu. Dr. Yeşim Öztürk Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Gastroenteroloji, Beslenme ve Metabolizma Ünitesi 2004 Hastane malnutrisyonu Dr. Yeşim Öztürk Dokuz Eylül Üniversitesi Tıp Fakültesi Çocuk Gastroenteroloji, Beslenme ve Metabolizma Ünitesi 2004 Başvuru anında malnutrisyon varlığı Hastanede yatış sürecinde

Detaylı

ÇOCUK ve ERGENL KTE GUATR

ÇOCUK ve ERGENL KTE GUATR ÇOCUK ve ERGENL KTE GUATR GUATR NED R? Bu kitapç n içeri i Çocuk Endokrinolojisi ve Diyabet Derne i nin web sitesinden faydalan larak haz rlanm flt r. www.cocukendokrindiyabet.org Tiroid bezi Guatr Tiroid

Detaylı

CO RAFYA GRAF KLER. Y llar Bu grafikteki bilgilere dayanarak afla daki sonuçlardan hangisine ulafl lamaz?

CO RAFYA GRAF KLER. Y llar Bu grafikteki bilgilere dayanarak afla daki sonuçlardan hangisine ulafl lamaz? CO RAFYA GRAF KLER ÖRNEK 1 : Afla daki grafikte, y llara göre, Türkiye'nin yafl üzerindeki toplam nufusu ile bu nüfus içindeki okuryazar kad n ve erkek say lar gösterilmifltir. Bin kifli 5. 5.. 35. 3.

Detaylı

BAĞIRSAK YETMEZLİĞİ BUKET DALGIÇ

BAĞIRSAK YETMEZLİĞİ BUKET DALGIÇ BAĞIRSAK YETMEZLİĞİ BUKET DALGIÇ 1 BAĞIRSAK YETMEZLİĞİ TANIM SINIFLAMA BAĞIRSAK YETMEZLİĞİ Bağırsak kitlesinin veya fonksiyonunun yeterli büyüme için gerekli minimum besin emilimini ve su gereksinimini

Detaylı

INFLAMATUAR BARSAK HASTALIĞINDA ANEMİYE YAKLAŞIM

INFLAMATUAR BARSAK HASTALIĞINDA ANEMİYE YAKLAŞIM INFLAMATUAR BARSAK HASTALIĞINDA ANEMİYE YAKLAŞIM ANEMİ Kırmızı kan hücrelerin esas ölçümlerinde azalma Hemoglobin konsantrasyonu Hematokrit Eritrosit sayısı WHO Anemi tanımlaması (Hb; 1 g/dl = 0.6206 mmol/l)

Detaylı

SEVELAMER HEMODİYALİZ HASTALARINDA SERUM ELEKTROLİT DÜZEYİ, METABOLİK VE KARDİOVASKÜLER RİSKLERİ VE SAĞKALIMI ETKİLER

SEVELAMER HEMODİYALİZ HASTALARINDA SERUM ELEKTROLİT DÜZEYİ, METABOLİK VE KARDİOVASKÜLER RİSKLERİ VE SAĞKALIMI ETKİLER SEVELAMER HEMODİYALİZ HASTALARINDA SERUM ELEKTROLİT DÜZEYİ, METABOLİK VE KARDİOVASKÜLER RİSKLERİ VE SAĞKALIMI ETKİLER Siren SEZER, Şebnem KARAKAN, Nurhan ÖZDEMİR ACAR. Başkent Üniversitesi Nefroloji Bilim

Detaylı

GÖRÜfiLER. Uzm. Dr. Özlem Erman

GÖRÜfiLER. Uzm. Dr. Özlem Erman GÖRÜfiLER Uzm. Dr. Özlem Erman Son y llarda dünyadaki h zl teknolojik geliflmeye paralel olarak t p alan nda da h zl bir de iflim yaflanmakta, neredeyse her gün yeni tan, tedavi yöntemleri, yeni ilaçlar

Detaylı

2007 YILI VE ÖNCES TAR H BASKILI HAYVANCILIK B LG S DERS K TABINA L fik N DO RU YANLIfi CETVEL

2007 YILI VE ÖNCES TAR H BASKILI HAYVANCILIK B LG S DERS K TABINA L fik N DO RU YANLIfi CETVEL 2007 YILI VE ÖNCES TAR H BASKILI HAYVANCILIK B LG S DERS K TABINA L fik N DO RU YANLIfi CETVEL NOT: Düzeltmeler bold (koyu renk) olarak yaz lm flt r. YANLIfi DO RU 1. Ünite 1, Sayfa 3 3. DÜNYA HAYVAN POPULASYONU

Detaylı

08.11.2008 VİTAMİN D VE İMMÜN SİSTEM VİTAMİN D

08.11.2008 VİTAMİN D VE İMMÜN SİSTEM VİTAMİN D VİTAMİN D VE İMMÜN SİSTEM VİTAMİN D Vitamin D ve İmmün Sistem İnsülin Sekresyonuna Etkisi Besinlerde D Vitamini Makaleler Vitamin D, normal bir kemik gelişimi ve kalsiyum-fosfor homeostazisi için elzem

Detaylı

KONJEN TAL ADRENAL H PERPLAZ

KONJEN TAL ADRENAL H PERPLAZ Hasta Rehberi Say 6 KONJEN TAL ADRENAL H PERPLAZ Orta kolayl kta okunabilir rehber Konjenital Adrenal Hiperplazi - Say 6 (A ustos 2006 da güncellenmifltir) Bu rehber Reading Üniversitesi, Sa l k Bilimleri

Detaylı

Eser Elementler ve Vitaminler

Eser Elementler ve Vitaminler Doç. Dr. Onur POLAT Eser Elementler ve Vitaminler Esansiyel eser elementin temel özellikleri diyetten kesilmesi veya yetersiz alımıyla yapısal ve biyokimyasal değişikliklerin olması ve bu değişikliklerin

Detaylı

Periton diyaliz hastalarında başarıya ulaşmak için ortaya çıkmış DİYALİZ YETERLİLİĞİ Kompleks bir değerlendirme ve analizi gerektirmektedir.

Periton diyaliz hastalarında başarıya ulaşmak için ortaya çıkmış DİYALİZ YETERLİLİĞİ Kompleks bir değerlendirme ve analizi gerektirmektedir. Periton diyaliz hastalarında başarıya ulaşmak için ortaya çıkmış DİYALİZ YETERLİLİĞİ Kompleks bir değerlendirme ve analizi gerektirmektedir. S.K. Cinsiyeti: Kadın Doğum Tarihi:16.03.1965 Medeni Durumu:

Detaylı

Merkezi Sterilizasyon Ünitesinde Hizmet çi E itim Uygulamalar

Merkezi Sterilizasyon Ünitesinde Hizmet çi E itim Uygulamalar Merkezi Sterilizasyon Ünitesinde Hizmet çi E itim Uygulamalar Hmfl. Sevgili GÜREL Emekli, Ac badem Sa l k Grubu Ac badem Hastanesi, Merkezi Sterilizasyon Ünitesi, STANBUL e-posta: sgurkan@asg.com.tr H

Detaylı

Gastrointestinal Sistem Hastalıkları. Dr. Nazan ÇALBAYRAM

Gastrointestinal Sistem Hastalıkları. Dr. Nazan ÇALBAYRAM Gastrointestinal Sistem Hastalıkları Dr. Nazan ÇALBAYRAM ÇÖLYAK HASTALIĞI Çölyak hastalığı bir malabsorbsiyon sendromudur. Hastalık; gluten içeren unlu gıdalara karşı genetik bazda immünojik bir intolerans

Detaylı

PRETERM MAMALAR. Prematürelerin artan besinsel ihtiyaçlarını karşılar. Normal büyüme ve gelişimi destekler

PRETERM MAMALAR. Prematürelerin artan besinsel ihtiyaçlarını karşılar. Normal büyüme ve gelişimi destekler PRETERM MAMALAR Prematürelerin artan besinsel ihtiyaçlarını karşılar Normal büyüme ve gelişimi destekler Preterm mamalarla artan büyüme oranları elde edilmiştir Ağırlık artışı Baş çevresi genişlemesi Prematüre

Detaylı

KONGENİTAL KALP HASTALIKLARINDAN KORUNMA. Doç. Dr. Kemal Nişli İTF Pediatrik Kardiyoloji

KONGENİTAL KALP HASTALIKLARINDAN KORUNMA. Doç. Dr. Kemal Nişli İTF Pediatrik Kardiyoloji KONGENİTAL KALP HASTALIKLARINDAN KORUNMA Doç. Dr. Kemal Nişli İTF Pediatrik Kardiyoloji Doğumsal kalp hastalığının sıklığı % 0.9 Ciddi anomali % 0.3 Her yıl 1.2 milyon kalp hastası bebek dünyaya gelmekte

Detaylı

Nütrisyonel tarama metodları

Nütrisyonel tarama metodları Nütrisyonel tarama metodları Doç Dr Sema Basat Ümraniye Eğitim ve Araştırma Hastanesi 02.11.2013 Özellikle hastanede yatan hastada malnütrisyon TANIMLANMIYOR TEDAVİ EDİLMİYOR. NEDEN? TARAMA, DEĞERLENDİRME,

Detaylı

Parenteral Nutrisyon Ne Zaman?

Parenteral Nutrisyon Ne Zaman? Parenteral Nutrisyon Ne Zaman? Dr. Levent Döşemeci Kemerburgaz Üni. Tıp Fak. Medicalpark Hastanesi Anestezi ve Yoğun Bakım AD Ortak Görüş Enteral yol tercih edilmeli Barsak bariyer fonk.nın korunması -

Detaylı

Can boğazdan gelir.. Deveyi yardan uçuran bir tutam ottur..

Can boğazdan gelir.. Deveyi yardan uçuran bir tutam ottur.. Can boğazdan gelir.. Deveyi yardan uçuran bir tutam ottur.. 1 BESLENME BİLİMİ 2 Yaşamımız süresince yaklaşık 60 ton besin tüketiyoruz. Besinler sağlığımız ve canlılığımızın devamını sağlar. Sağlıklı bir

Detaylı

Buzağılarda Protein Beslemesi ve Buzağı Mamasının Önemi. Sayı:2013/Rm-37 Sayfa:205-210

Buzağılarda Protein Beslemesi ve Buzağı Mamasının Önemi. Sayı:2013/Rm-37 Sayfa:205-210 Buzağılarda Protein Beslemesi ve Buzağı Mamasının Önemi Sayı:2013/Rm-37 Sayfa:205-210 KONU İLGİ Buzağılarda Protein Beslemesi ve Buzağı Mamasının Önemi Besleme TERCÜME VE DERLEME Ürün Müdürü Esra ÇINAR

Detaylı

YENİ ÇALIŞMALAR IŞIĞINDA PROFİLAKSİ

YENİ ÇALIŞMALAR IŞIĞINDA PROFİLAKSİ YENİ ÇALIŞMALAR IŞIĞINDA PROFİLAKSİ Dr Nur Kır İstanbul Tıp Fakültesi 1. RETİNA GÜNLERİ İSTANBUL 2013 AREDS I Çalışması (2001) Amaç: Farklı evrelerdeki YBMD hastalarında yüksek doz antioksidan ve minerallerin

Detaylı

Gastrointestinal Cerrahi Sonrası Erken Enteral Nutrisyon ABARTILMAKTADIR. Prof Dr Hedef ÖZGÜN

Gastrointestinal Cerrahi Sonrası Erken Enteral Nutrisyon ABARTILMAKTADIR. Prof Dr Hedef ÖZGÜN Gastrointestinal Cerrahi Sonrası Erken Enteral Nutrisyon ABARTILMAKTADIR Prof Dr Hedef ÖZGÜN Enteral beslenme mümkün olduğunda başlanmalıdır, ama zamanlama nedir? Erken! Ne kadar erken? Hastaya yarar sağlayacak

Detaylı

ÇOCUKLUK ve ERGENL KTE D YABETLE YAfiAM

ÇOCUKLUK ve ERGENL KTE D YABETLE YAfiAM ÇOCUKLUK ve ERGENL KTE D YABETLE YAfiAM D YABETLE YAfiAMAK Bu kitapç n içeri i Çocuk Endokrinolojisi ve Diyabet Derne i nin web sitesinden faydalan larak haz rlanm flt r. www.cocukendokrindiyabet.org Diyabet,

Detaylı

Diyaliz Hastalarında Parenteral Beslenme. Dr. Murat H. Sipahioğlu Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Bilim Dalı

Diyaliz Hastalarında Parenteral Beslenme. Dr. Murat H. Sipahioğlu Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Bilim Dalı Diyaliz Hastalarında Parenteral Beslenme Dr. Murat H. Sipahioğlu Erciyes Üniversitesi Tıp Fakültesi Nefroloji Bilim Dalı Protein-Enerji Kaybı (Protein-Energy Wasting, PEW) Diyaliz hastalarında PEW insidansı

Detaylı

Yeni Nütrisyonel Kılavuzların Karşılaştırılması. Diyetisyen Merve DAYANIK

Yeni Nütrisyonel Kılavuzların Karşılaştırılması. Diyetisyen Merve DAYANIK Yeni Nütrisyonel Kılavuzların Karşılaştırılması Diyetisyen Merve DAYANIK Sunum Planı Nütrisyonel Kılavuzlar Nütrisyonel Kılavuzların Değerlendirilmesi Nütrisyonel Kılavuzların Karşılaştırılması; Nütrisyon

Detaylı

Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.8 Finansal Raporlama çin Maliyet Yaklafl m

Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.8 Finansal Raporlama çin Maliyet Yaklafl m Uluslararas De erleme K lavuz Notu, No.8 Finansal Raporlama çin Maliyet Yaklafl m 1.0 Girifl 1.1 Bu K lavuz Notu nun (KN) amac finansal raporlama için De erleme Raporu nu kullananlar ve haz rlayanlar Uluslararas

Detaylı

Hart Walker, gövde deste i ve dengeli tekerlek sistemi sayesinde, geliflim düzeyi uygun olan çocuklar n, eller serbest flekilde yürümesini sa lar.

Hart Walker, gövde deste i ve dengeli tekerlek sistemi sayesinde, geliflim düzeyi uygun olan çocuklar n, eller serbest flekilde yürümesini sa lar. Cerebral palsi gibi hareket ve postüral kontrol bozukluklar na yol açan hastal klar olan çocuklar, hastal klar n n derecesine ba l olarak yürüme güçlü ü çekmekte veya hiç yürüyememektedir. Hart Walker,

Detaylı

AİLE SAĞLIĞI MERKEZLERİNDE İLK 1000 GÜNDE BESLENME DR.GÖNÜL KAYA

AİLE SAĞLIĞI MERKEZLERİNDE İLK 1000 GÜNDE BESLENME DR.GÖNÜL KAYA AİLE SAĞLIĞI MERKEZLERİNDE İLK 1000 GÜNDE BESLENME DR.GÖNÜL KAYA AİLE SAĞLIĞI BİRİMİNDE EKİP Aile Hekimi Aile Sağlığı Elemanı Sözleşmeli Hemşire-Ebe BÜTÜNCÜL YAKLAŞIM AİLE SAĞLIĞI BİRİMİNDE HİZMETLER Kayıtlı

Detaylı

Romatizmal Ateş ve Streptokok Enfeksiyonu Sonrası Gelişen Reaktif Artrit

Romatizmal Ateş ve Streptokok Enfeksiyonu Sonrası Gelişen Reaktif Artrit www.printo.it/pediatric-rheumatology/tr/intro Romatizmal Ateş ve Streptokok Enfeksiyonu Sonrası Gelişen Reaktif Artrit 2016 un türevi 1. ROMATİZMAL ATEŞ NEDİR? 1.1 Nedir? Romatizmal ateş, streptokok adı

Detaylı

D VİTAMİNİ TARİHSEL BAKI 01.11.2008. 25-D vitamini miktarına göre değişir. öğünde uskumru yesek de, böbrekler her

D VİTAMİNİ TARİHSEL BAKI 01.11.2008. 25-D vitamini miktarına göre değişir. öğünde uskumru yesek de, böbrekler her VİTAMİN BİYOKİMYASI D VİTAMİNİ BU BÖLÜMDE ANLATILACAK KONULAR: Tarihsel Bakış D vitamininin kimyasal ve biyolojik fonksiyonları Besin kaynakları Hazırlayan: V. Murat BOSTANCI Toksisite 1 2 TARİHSEL BAKI

Detaylı

YOĞUN BAKIM EKĐBĐNDE HEMŞĐRE ve REHABĐLĐTASYON. Yrd. Doç. Dr. Nilay Şahin Selçuk Üniversitesi, Meram Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon AD.

YOĞUN BAKIM EKĐBĐNDE HEMŞĐRE ve REHABĐLĐTASYON. Yrd. Doç. Dr. Nilay Şahin Selçuk Üniversitesi, Meram Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon AD. YOĞUN BAKIM EKĐBĐNDE HEMŞĐRE ve REHABĐLĐTASYON Yrd. Doç. Dr. Nilay Şahin Selçuk Üniversitesi, Meram Tıp Fakültesi Fiziksel Tıp ve Rehabilitasyon AD. Rehabilitasyonun Tanımı Fizyolojik veya anatomik yetersizliği

Detaylı

Ders 3: SORUN ANAL Z. Sorun analizi nedir? Sorun analizinin yöntemi. Sorun analizinin ana ad mlar. Sorun A ac

Ders 3: SORUN ANAL Z. Sorun analizi nedir? Sorun analizinin yöntemi. Sorun analizinin ana ad mlar. Sorun A ac Ders 3: SORUN ANAL Z Sorun analizi nedir? Sorun analizi, toplumda varolan bir sorunu temel sorun olarak ele al r ve bu sorun çevresinde yer alan tüm olumsuzluklar ortaya ç karmaya çal fl r. Temel sorunun

Detaylı

www.boren.com.tr / info@boren.com.tr

www.boren.com.tr / info@boren.com.tr www.boren.com.tr / info@boren.com.tr YAŞAM da BOR BOR/B; Yeryüzünde bileşikler halinde, toprak, kaya ve suda az miktarlarda fakat yaygın olarak bulunan bir elementtir. Yer kabuğunda 10-20 ppm, deniz ve

Detaylı

Dünya Çavdar ve Yulaf Pazarı

Dünya Çavdar ve Yulaf Pazarı Dünya Çavdar ve Yulaf Pazarı Dünyada çavdar ve yulafın üretimi, buğday, pirinç, mısır ve arpa gibi diğer tahıl ürünlerine kıyasla son derece sınırlıdır. Yılda ortalama 14-15 milyon ton dolayında olan dünya

Detaylı

HEPATİT C SIK SORULAN SORULAR

HEPATİT C SIK SORULAN SORULAR HEPATİT C SIK SORULAN SORULAR Hepatit C nedir? Hepatit C virüsünün neden olduğu karaciğer hastalığıdır. Hepatit C hastalığı olarak bilinir ve %70 kronikleşir, siroz, karaciğer yetmezliği, karaciğer kanseri

Detaylı

fiekers Z D YABET (Diyabet nsipit)

fiekers Z D YABET (Diyabet nsipit) Hasta Rehberi Say 12 fiekers Z D YABET (Diyabet nsipit) Kolay okunabilir rehber Diyabet nsipid - Say 12 (A ustos 2006 da güncellenmifltir) Bu rehber Reading Üniversitesi, Sa l k Bilimleri Enstitüsü, Reading,

Detaylı

Beslenme Bozuklukları II. İ.Ü. İstanbul Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları ABD Beslenme ve Metabolizma BD Prof. Dr.

Beslenme Bozuklukları II. İ.Ü. İstanbul Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları ABD Beslenme ve Metabolizma BD Prof. Dr. Beslenme Bozuklukları II İ.Ü. İstanbul Tıp Fakültesi Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları ABD Beslenme ve Metabolizma BD Prof. Dr. Gülden Gökçay Amaç Beslenme durumunun değerlendirilmesi Antropometri Hafif orta

Detaylı

PREMATÜRE BEBEKLERİN FİZYOLOJİSİ

PREMATÜRE BEBEKLERİN FİZYOLOJİSİ PREMATÜRE BEBEKLERİN FİZYOLOJİSİ TANIMLAR Preterm/Prematüre Bebek- 37 gestasyon haftasından önce doğan Gestasyon yaşına göre sınıflandırma Prematüre (erken doğan)

Detaylı

İnflamatuvar barsak hastalıkları kronik, alevlenmeler ile

İnflamatuvar barsak hastalıkları kronik, alevlenmeler ile güncel gastroenteroloji 16/2 İnflamatuvar Barsak Hastalıklarında Nutrisyon Hakan Ümit ÜNAL 1,2 Demet FIRAT 1 Başkent Üniversitesi İstanbul Uygulama ve Araştırma Merkezi, 1 İç Hastalıkları Ana Bilim Dalı,

Detaylı

Omega-3 terimi ("n-3", "ω-3" olarak da kullanılır) ilk çift bağın, karbon zincirin ucundaki (ω) metil grubundan itibaren sayılınca 3.

Omega-3 terimi (n-3, ω-3 olarak da kullanılır) ilk çift bağın, karbon zincirin ucundaki (ω) metil grubundan itibaren sayılınca 3. Omega-3 terimi ("n-3", "ω-3" olarak da kullanılır) ilk çift bağın, karbon zincirin ucundaki (ω) metil grubundan itibaren sayılınca 3. karbon-karbon bağı olduğu anlamına gelir. 3 Esansiyel Yağ Asidi 9 Hücre

Detaylı

YOĞUN BAKIM ÜNİTESİNDE. Dr Burcu TÜRKÖZ 28.11.2013

YOĞUN BAKIM ÜNİTESİNDE. Dr Burcu TÜRKÖZ 28.11.2013 YOĞUN BAKIM ÜNİTESİNDE BESLENME Dr Burcu TÜRKÖZ 28.11.2013 1 Vücut fonksiyonlarının optimal şekilde sürdürülmesi için yeterli ve dengeli nütrisyon gerekli Yetersiz destek => MALNÜTRİSYON Aşırı nütrisyon

Detaylı

Hepatit B. HASTALIK Hepatit B nin etkeni nedir? Hepatit B hepatit B virüsü (HBV) ile meydana getirilen bir hastal kt r.

Hepatit B. HASTALIK Hepatit B nin etkeni nedir? Hepatit B hepatit B virüsü (HBV) ile meydana getirilen bir hastal kt r. Hepatit B HASTALIK Hepatit B nin etkeni nedir? Hepatit B hepatit B virüsü (HBV) ile meydana getirilen bir hastal kt r. HBV nas l yay l r? Hepatit B, hepatit B li kiflilerin kan veya vücut s v lar yoluyla

Detaylı

Crohn Hastalığı ve Tıbbi Beslenme

Crohn Hastalığı ve Tıbbi Beslenme güncel gastroenteroloji 20/3 Crohn Hastalığı ve Tıbbi Beslenme Perim Fatma TÜRKER, Sevil Dilara GÜNALDI Başkent Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Fakültesi, Beslenme ve Diyetetik Bölümü, Ankara GİRİŞ İnflamatuvar

Detaylı

CAPD 2 Standart Periton Diyaliz Solüsyonu

CAPD 2 Standart Periton Diyaliz Solüsyonu CAPD 2 Standart Periton Diyaliz Solüsyonu Farmasötik ġekli Periton diyalizinde kullanılan steril çözelti Formül Sodyum klorür 5,786 g Sodyum laktat çözeltisi %50 7,85 g Sodyum laktat 3,925 g Kalsiyum klorür

Detaylı

Kilo verme niyetiyle diyet tedavisinin uygulanamayacağı durumlar nelerdir? -Hamilelik. -Emziklik. -Zeka geriliği. -Ağır psikolojik bozukluklar

Kilo verme niyetiyle diyet tedavisinin uygulanamayacağı durumlar nelerdir? -Hamilelik. -Emziklik. -Zeka geriliği. -Ağır psikolojik bozukluklar Diyet denilince aklımıza aç kalmak gelir. Bu nedenle biz buna ''sağlıklı beslenme programı'' diyoruz. Aç kalmadan ve bütün besin öğelerinden dengeli biçimde alarak zayıflamayı ve bu kiloda kalmayı amaçlıyoruz.

Detaylı

KISA ÜRÜN BİLGİLERİ. Tablet. Bir yüzü çentikli beyaz ila beyaza yakın kapsül şeklinde tablet.

KISA ÜRÜN BİLGİLERİ. Tablet. Bir yüzü çentikli beyaz ila beyaza yakın kapsül şeklinde tablet. KISA ÜRÜN BİLGİLERİ 1. BEŞERİ TIBBİ ÜRÜNÜN ADI AMİNESS-N film tablet 2. KALİTATİF VE KANTİTATİF BİLEŞİMİ Etkin madde: Her tablet; 45 mg L-Histidin, 60 mg L-İzolösin, 90 mg L-Lösin, 96 mg L- Lizin asetat

Detaylı

Coğrafi temel yaklaşım farklılıkları

Coğrafi temel yaklaşım farklılıkları Coğrafi temel yaklaşım farklılıkları Doğu Asya Cerrahi D2 sonrası oral floropirimidin bazlı adjuvan tedavi Avrupa Perioperatif kemoterapi (neoadjuvan ve adjuvan) Amerika Adjuvan kemoradyoterapi Surg Oncol

Detaylı

Diyabet ve Nütrisyon Doç. Dr. Mehmet Uzunlulu

Diyabet ve Nütrisyon Doç. Dr. Mehmet Uzunlulu Diyabet ve Nütrisyon Doç. Dr. Mehmet Uzunlulu İstanbul Medeniyet Üniversitesi Göztepe Eğitim ve Araştırma Hastanesi İç Hastalıkları Kliniği Dünyada diyabet patlaması Ülkemizde diyabet %90 arttı 6. IDF

Detaylı

YAPISAL BÜYÜME ve ERGENL K GEC KMES

YAPISAL BÜYÜME ve ERGENL K GEC KMES Hasta Rehberi Say 10 YAPISAL BÜYÜME ve ERGENL K GEC KMES Orta kolayl kta okunabilir rehber Yap sal Büyüme ve Ergenlik Gecikmesi - Say 10 (A ustos 2006 da güncellenmifltir) Bu rehber Reading Üniversitesi,

Detaylı

KULLANMA TALİMATI FERICOSE

KULLANMA TALİMATI FERICOSE KULLANMA TALİMATI FERICOSE 100mg/5ml İ.V. Enjeksiyonluk Çözelti İçeren Ampul Damar içine uygulanır. Etkin madde: 5 ml lik her bir ampul, 100 mg (20 mg/ml) elementer demire eşdeğer 2700 mg demir hidroksit

Detaylı

KULLANMA TALİMATI SOMATOSTATİN EUMEDICA 250 µg i.v. İnfüzyon için Liyofilize Toz içeren Flakon Damardan uygulanır. Etkin madde: Her flakonda etkin madde olarak, 250 µg somatostatine eşdeğer miktarda hidratlanmış

Detaylı

Sağlık Bakanlığından Muaf Hekimin Ünvanı - Adı Soyadı. Bildiriyi Sunacak Kişi Ünvanı - Adı Soyadı. Bildiriyi Sunacak Kişi Kurumu

Sağlık Bakanlığından Muaf Hekimin Ünvanı - Adı Soyadı. Bildiriyi Sunacak Kişi Ünvanı - Adı Soyadı. Bildiriyi Sunacak Kişi Kurumu Sağlık Bakanlığından Muaf Hekimin Ünvanı - Adı Soyadı Dr. Asım Armağan Aydın Bildiriyi Sunacak Kişi Ünvanı - Adı Soyadı Dr. Asım Armağan Aydın Bildiriyi Sunacak Kişi Kurumu antalya EAH Çalışmaya Katılan

Detaylı

KISA ÜRÜN BİLGİSİ 1. BEŞERİ TIBBİ ÜRÜNÜN ADI. ESANSİYEL AMİNO ASİT ORAL Tablet 2. KALİTATİF VE KANTİTATİF BİLEŞİM

KISA ÜRÜN BİLGİSİ 1. BEŞERİ TIBBİ ÜRÜNÜN ADI. ESANSİYEL AMİNO ASİT ORAL Tablet 2. KALİTATİF VE KANTİTATİF BİLEŞİM KISA ÜRÜN BİLGİSİ 1. BEŞERİ TIBBİ ÜRÜNÜN ADI ESANSİYEL AMİNO ASİT ORAL Tablet 2. KALİTATİF VE KANTİTATİF BİLEŞİM Etkin madde: 1 tablet içeriği : L-izolösin 59 mg L-lösin 89 mg L-lizin 75 mg = lizin asetat

Detaylı

Peptik Ülser Kanamasında Tedavi Yaklaşımı

Peptik Ülser Kanamasında Tedavi Yaklaşımı Peptik Ülser Kanamasında Tedavi Yaklaşımı Plasebo? H 2 RA? PPİ? H.pilori eradikasyonu? Endoskopik tedavi? Prof.Dr. Ömer ŞENTÜRK 1 2 Her 100 000 yatıştan 10-50 üst gis kanama En sık neden p.ülser Mortalite

Detaylı

BARİATRİK CERRAHİ GEÇİRMİŞ HASTALARDA SAÇ DÖKÜLMESİ VE NEDENLERİ

BARİATRİK CERRAHİ GEÇİRMİŞ HASTALARDA SAÇ DÖKÜLMESİ VE NEDENLERİ BARİATRİK CERRAHİ GEÇİRMİŞ HASTALARDA SAÇ DÖKÜLMESİ VE NEDENLERİ Saç dökülmesi de bariatrik cerrahi hastalarında sıklıkla karşılaşılan bir sorundur. Saç dökülmesi kişiyi ciddi şekilde etkiler. Kişinin

Detaylı

Hasta Rehberi Say 13 KRAN YOFAR NJ OMA. Orta kolayl kta okunabilir rehber

Hasta Rehberi Say 13 KRAN YOFAR NJ OMA. Orta kolayl kta okunabilir rehber Hasta Rehberi Say 13 KRAN YOFAR NJ OMA Orta kolayl kta okunabilir rehber Kraniyofarinjiyoma - Say 13 (A ustos 2006 da güncellenmifltir) Bu rehber Reading Üniversitesi, Sa l k Bilimleri Enstitüsü, Reading,

Detaylı

Şeker Hastaları için Genel Sağlık Önerileri

Şeker Hastaları için Genel Sağlık Önerileri ÖNEMLİ! İlaçlarınızı düzenli kullanmanız çok önemlidir. Kilonuza dikkat ediniz. Ani bir kan şekeri düşmesi (hipoglisemi) durumuna karşı yanınızda her zaman birkaç adet şeker bulundurunuz. Mutlaka egzersiz

Detaylı

Yoğun Bakım Hastasının Beslenmesinde Tartışmalı Konular. Dr.Bilgin CÖMERT GATA Đç Hastalıkları YBÜ

Yoğun Bakım Hastasının Beslenmesinde Tartışmalı Konular. Dr.Bilgin CÖMERT GATA Đç Hastalıkları YBÜ Yoğun Bakım Hastasının Beslenmesinde Tartışmalı Konular Enteral mi, Parenteral mi? Dr.Bilgin CÖMERT GATA Đç Hastalıkları YBÜ Đlave Sorular Beslenme desteği gerekli mi? Ne zaman başlanmalı? Ne kadar süre

Detaylı

LENFOMA NEDİR? Lenfoma lenf dokusunun kötü huylu tümörüne verilen genel bir isimdir.

LENFOMA NEDİR? Lenfoma lenf dokusunun kötü huylu tümörüne verilen genel bir isimdir. LENFOMA LENFOMA NEDİR? Lenfoma lenf dokusunun kötü huylu tümörüne verilen genel bir isimdir. LENF SİSTEMİ NEDİR? Lenf sistemi vücuttaki akkan dolaşım sistemidir. Lenf yolu damarlarındaki bağışıklık hücreleri,

Detaylı

MESLEK MENSUPLARI AÇISINDAN TÜRK YE DENET M STANDARTLARININ DE ERLEND R LMES

MESLEK MENSUPLARI AÇISINDAN TÜRK YE DENET M STANDARTLARININ DE ERLEND R LMES MESLEK MENSUPLARI AÇISINDAN TÜRK YE DENET M STANDARTLARININ DE ERLEND R LMES Ahmet AKIN / TÜRMOB Yönetim Kurulu Üyesi 387 388 Genel Oturum III - Meslek Mensuplar Aç s ndan Türkiye Denetim Standartlar n

Detaylı

nflamatuvar Barsak Hastal nda Nütrisyon Deste i

nflamatuvar Barsak Hastal nda Nütrisyon Deste i Güncel Gastroenteroloji nflamatuvar Barsak Hastal nda Nütrisyon Deste i R. Haldun GÜNDO DU Atatürk E itim ve Araflt rma Hastanesi, Gastroenteroloji Cerrahisi, Ankara G R fi nflamatuvar barsak hastalı ı

Detaylı

Çölyak Hastalığı Serolojik Tanısı DR. BURÇİN ŞENER

Çölyak Hastalığı Serolojik Tanısı DR. BURÇİN ŞENER Çölyak Hastalığı Serolojik Tanısı DR. BURÇİN ŞENER HACETTEPE ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ TIBBİ MİKROBİYOLOJİ AD 1 Glutene duyarlı enteropati Çölyak hastalığı Gluten-intoleransı 2 Çölyak hastalığı nedir?

Detaylı

Uygulama Önerisi 1110-2: ç Denetim Yöneticisi- Hiyerarflik liflkiler

Uygulama Önerisi 1110-2: ç Denetim Yöneticisi- Hiyerarflik liflkiler Uygulama Önerileri 59 Uygulama Önerisi 1110-2: ç Denetim Yöneticisi- Hiyerarflik liflkiler Uluslararas ç Denetim Meslekî Uygulama Standartlar ndan Standart 1110 un Yorumu lgili Standart 1110 Kurum çi Ba

Detaylı

Pnömokokal hastal klar

Pnömokokal hastal klar Pnömokokal hastal klar HASTALIK Pnömokokal hastal klar n etkeni nedir? Pnömokokal hastal klara Streptococcus pneumoniae ad verilen bir bakteri neden olur. Bu bakterinin 80 den fazla tipi vard r. Bunlar

Detaylı

F Z K BASINÇ. Kavram Dersaneleri 42

F Z K BASINÇ. Kavram Dersaneleri 42 F Z BASINÇ ÖRNE : ÇÖZÜ : Özdefl iki tu lan n I, II, III konumlar ndayken yere uygulad klar toplam bas nç kuvvetleri, iki tu lan n a rl klar toplamlar na eflittir. Bu nedenle F = F = F olur. yer I II III

Detaylı

Neden MGB Tercih Ediyorum? DR. HALİL COŞKUN İSTANBUL

Neden MGB Tercih Ediyorum? DR. HALİL COŞKUN İSTANBUL Neden MGB Tercih Ediyorum? DR. HALİL COŞKUN İSTANBUL İdeal Bariatrik Cerrahi Kriterleri Ne Olmalıdır? 1. Düşük komplikasyon riski olmalı 2. Etkili kilo kaybı olmalı 3. Teknik olarak kolay uygulanabilmeli

Detaylı

Şişmanlık Nedir? Şişmanlık Nasıl Saptanır?

Şişmanlık Nedir? Şişmanlık Nasıl Saptanır? Şişmanlık Nedir? Vücudun yağ kütlesinin yağsız (kas) kütleye oranının aşırı artması sonucu boya göre ağırlığın olması gereken düzeyin üzerine çıkmasıdır. Bir-çok sağlık sorunlarına yol açması nedeniyle

Detaylı

AFRİKA HASTALIĞI -SIĞIRLARIN NODÜLER EKZANTEMİ -LUMPY SKIN DISEASE (LSD)

AFRİKA HASTALIĞI -SIĞIRLARIN NODÜLER EKZANTEMİ -LUMPY SKIN DISEASE (LSD) AFRİKA HASTALIĞI -SIĞIRLARIN NODÜLER EKZANTEMİ -LUMPY SKIN DISEASE (LSD) 1 GÜNDEM Tanım Epidemiyoloji (Hastalığın Yayılımı) Mücadele Soru-Cevap 2 Afrika Hastalığı Nedir? Sivrisinek, kene ve sokucu sineklerle

Detaylı

Prediyaliz Kronik Böbrek Hastalarında Kesitsel Bir Çalışma: Yaşam Kalitesi

Prediyaliz Kronik Böbrek Hastalarında Kesitsel Bir Çalışma: Yaşam Kalitesi Prediyaliz Kronik Böbrek Hastalarında Kesitsel Bir Çalışma: Yaşam Kalitesi Antalya Eğitim ve Araştırma Hastanesi Nefroloji Kliniği, Prediyaliz Eğitim Hemşiresi Giriş: Kronik Böbrek Hastalığı (KBH); popülasyonun

Detaylı

KULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir.

KULLANMA TALİMATI. Bu ilacı kullanmaya başlamadan önce bu KULLANMA TALİMATINI dikkatlice okuyunuz, çünkü sizin için önemli bilgiler içermektedir. SPRAMAX 1.5 M.I.U film kaplı tablet Ağızdan alınır. KULLANMA TALİMATI Etkin madde: Her kaplanmış tablet; 1.500.000 IU Spiramisin içerir. Yardımcı maddeler: Hidroksipropil selüloz, Prejelatinize Mısır Nişastası,

Detaylı

T bbi Makale Yaz m Kurallar

T bbi Makale Yaz m Kurallar .Ü. Cerrahpafla T p Fakültesi Sürekli T p E itimi Etkinlikleri Araflt rmalar ve Etik Sempozyum Dizisi No: 50 May s 2006; s. 7-11 T bbi Makale Yaz m Kurallar Dr. Sebahattin Yurdakul ÖZGÜN ARAfiTIRMA USULE

Detaylı

Radyasyon Koliti Oluşturulmuş Sıçanlarda Ghrelinin Barsak Anastomozu Üzerine Etkisi Dr. Ebubekir Gündeş

Radyasyon Koliti Oluşturulmuş Sıçanlarda Ghrelinin Barsak Anastomozu Üzerine Etkisi Dr. Ebubekir Gündeş Radyasyon Koliti Oluşturulmuş Sıçanlarda Ghrelinin Barsak Anastomozu Üzerine Etkisi Dr. Ebubekir Gündeş Kartal Koşuyolu Yüksek İhtisas Eğitim ve Araştırma Hastanesi Gastroenteroloji Cerrahisi Kliniği Giriş

Detaylı

Hücre zedelenmesi etkenleri. Doç. Dr. Halil Kıyıcı 2015

Hücre zedelenmesi etkenleri. Doç. Dr. Halil Kıyıcı 2015 Hücre zedelenmesi etkenleri Doç. Dr. Halil Kıyıcı 2015 Homeostaz Homeostaz = hücre içindeki denge Hücrenin aktif olarak hayatını sürdürebilmesi için homeostaz korunmalıdır Hücre zedelenirse ne olur? Hücre

Detaylı

6. SINIF MATEMAT K DERS ÜN TELEND R LM fi YILLIK PLAN

6. SINIF MATEMAT K DERS ÜN TELEND R LM fi YILLIK PLAN SAYILAR Kümeler 6. SINIF MATEMAT K DERS ÜN TELEND R LM fi YILLIK PLAN 1. Bir kümeyi modelleri ile belirler, farkl temsil biçimleri ile gösterir. Belirli bir kümeyi temsil ederken afla da belirtilen bafll

Detaylı

Gebelikte Astım Yönetimi. Dr. Dilşad Mungan Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları ABD İmmünoloji ve Allerji BD

Gebelikte Astım Yönetimi. Dr. Dilşad Mungan Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları ABD İmmünoloji ve Allerji BD Gebelikte Astım Yönetimi Dr. Dilşad Mungan Ankara Üniversitesi Tıp Fakültesi Göğüs Hastalıkları ABD İmmünoloji ve Allerji BD ık Kadın Doğum uzmanları hangi koşullarda astımlı hasta ile karşılaşırlar? Astımlı

Detaylı

4/A (SSK) S GORTALILARININ YAfiLILIK AYLI INA HAK KAZANMA KOfiULLARI

4/A (SSK) S GORTALILARININ YAfiLILIK AYLI INA HAK KAZANMA KOfiULLARI 4/A (SSK) S GORTALILARININ YAfiLILIK AYLI INA HAK KAZANMA KOfiULLARI Resul KURT* I. G R fi Ülkemizde 4447 say l Kanunla, emeklilikte köklü reformlar yap lm fl, ancak 4447 say l yasan n emeklilikte kademeli

Detaylı

Travma Hastalarında Beslenme

Travma Hastalarında Beslenme Doç. Dr. Onur POLAT Travma Hastalarında Beslenme Normal ve sağlıklı organizma travma veya strese maruz kaldığında kendisini korumaya yönelik bazı fizyolojik mekanizmaları harekete geçirir. Genel amaç organ

Detaylı

S STEM VE SÜREÇ DENET M NDE KARfiILAfiILAN SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNER LER

S STEM VE SÜREÇ DENET M NDE KARfiILAfiILAN SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNER LER S STEM VE SÜREÇ DENET M NDE KARfiILAfiILAN SORUNLAR VE ÇÖZÜM ÖNER LER Erol LENGERL / Akis Ba ms z Denetim ve SMMM A.fi. 473 474 2. Salon - Paralel Oturum VIII - Sistem ve Süreç Denetiminde Karfl lafl lan

Detaylı

DEMİR İÇEREN İLAÇLARLA ZEHİRLENME UZM.DR. SEVGİ YUMRUTEPE MALATYA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ 22.O4.2018

DEMİR İÇEREN İLAÇLARLA ZEHİRLENME UZM.DR. SEVGİ YUMRUTEPE MALATYA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ 22.O4.2018 DEMİR İÇEREN İLAÇLARLA ZEHİRLENME UZM.DR. SEVGİ YUMRUTEPE MALATYA EĞİTİM VE ARAŞTIRMA HASTANESİ 22.O4.2018 GİRİŞ Demir ilaçları anemi tedavisinde (özellikle gebelerde ve çocuklarda) En sık 6 yaş altı çocuklarda

Detaylı

HACETTEPE BESLENME VE DİYETETİK GÜNLERİ V. MEZUNİYET SONRASI EĞİTİM KURSU

HACETTEPE BESLENME VE DİYETETİK GÜNLERİ V. MEZUNİYET SONRASI EĞİTİM KURSU HACETTEPE BESLENME VE DİYETETİK GÜNLERİ V. MEZUNİYET SONRASI EĞİTİM KURSU BESLENME İLİNTİLİ HASTALIKLARDA METABOLİK VE BİYOKİMYASAL DEĞİŞİKLİKLER KURSU Araş.Gör.Nesli ERSOY Araş.Gör. Kübra IŞGIN KANSER

Detaylı

İnfeksiyonlu Hastada Antidiyabetik Tedavi İlkeleri

İnfeksiyonlu Hastada Antidiyabetik Tedavi İlkeleri İnfeksiyonlu Hastada Antidiyabetik Tedavi İlkeleri Doç. Dr. Mehmet Uzunlulu İstanbul Medeniyet Üniversitesi Göztepe EAH, İç Hastalıkları Kliniği Sunum akışı Kılavuzlar ışığında; Glisemik tanımlamalar ve

Detaylı