TÜRK SANAYİCİLERİ VE İŞADAMLARI DERNEĞİ TÜSİAD YÜKSEK İSTİŞARE KONSEYİ BAŞKANI MUHARREM KAYHAN'IN YÜKSEK İSTİŞARE KONSEYİ AÇILIŞ KONUŞMASI

Transkript

1 TÜRK SANAYİCİLERİ VE İŞADAMLARI DERNEĞİ TÜSİAD YÜKSEK İSTİŞARE KONSEYİ BAŞKANI MUHARREM KAYHAN'IN YÜKSEK İSTİŞARE KONSEYİ AÇILIŞ KONUŞMASI 25 EYLÜL 2002 RAHMI M. KOÇ MÜZESI 1

2 Değerli üyeler, Değerli Basõn Mensuplarõ, Yüksek İstişare Konseyi Başkanlõk Divanõ adõna hepinizi saygõyla selamlõyorum. Bu Yüksek İstişare Konseyi mizi, görkemli bir sanayi müzesinde yapmaktan büyük mutluluk duyuyoruz. Sayõn Rahmi Koç a, kolleksiyonculukla başlayõp, eşsiz bir müze ile bir üst evreye geçen gayretleri için tebriklerimizi, bize ev sahipliği yaptõğõ için teşekkürlerimizi sunuyoruz. Geçen hafta da Başkanlar Konseyi toplantõmõzõ, bir başka üyemizin çok değerli sanat eseri koleksiyonunun bir müze ve eğitim kurumuna dönüştüğü Sakõp Sabancõ Müzesi nde gerçekleştirmiştik. Her iki üyemizin de bu özverili çalõşmalarõndan gurur duyuyoruz. Bildiğiniz gibi, Yüksek İstişare Konseylerimiz, hemen her zaman dönemsel değerlendirmeleri konu edinir. Türkiye nin inişli çõkõşlõ ekonomik ve siyasi hayatõ, bir çok konseyin kritik dönemlere rast gelmesine neden olmuştur. Bugün de yine böyle bir dönemi değerlendireceğiz. İçinde bulunduğumuz dönemin bizim için kritik olmasõ, yalnõzca bir ay kadar sonra bir erken genel seçim yaşayacak olmamõzdan kaynaklanmõyor. Seçimler demokrasinin vazgeçilmez ve yenileyici unsurlarõdõr. Her seçimin ülkeye yeni bir heyecan ve ivme getirmesi gerekir. Ne yazõk ki biz, geçmiş dönemlerden gelen tecrübenin õşõğõnda, böyle bir dönemden geçerken gereğince rahat olamõyoruz. Etrafõmõza bakõyor, dünyada olan biteni kavramaya çalõşõyor, gelişmelere ne ölçüde hazõr olduğumuzu irdeliyoruz. İçinde yaşadõğõmõz dönemin kritik olmasõ, iç koşullarõmõz kadar, dõş koşullarõmõzdan da kaynaklanõyor. Zorlu bir dünya konjonktüründen geçerken, pek çok noktada zayõflõkla malül bir halde olduğumuzu saptõyoruz. Sonda söyleyeceğimizi başta söyleyelim: Öyle bir dönemden geçiyoruz ki, Türkiye nin bu dönemin sõkõntõlarõnõ atlatabilmesi ve gelişmiş ülkeler arasõnda hedeflediği yere ulaşabilmesi ancak güçlü ve gelişmiş bir ekonomiye, çağdaş bir demokrasiye, verimli, etkin bir devlete ve aktif bir dõş politikaya sahip olmakla mümkün olabilir. İki hafta önceki yõldönümünde bütün dünyaya kendini bir kez daha hatõrlatan 11 Eylül felaketinin, çevremizdeki coğrafyayõ yakõndan ilgilendiren sonuçlarõnõ her geçen gün yaşõyoruz. Afganistan, Asya nõn batõsõndaki tüm dengeleri etkileyecek bir savaş geçirdi. Benzeri bir savaş hemen sõnõrõmõzda, Irak topraklarõnda başladõ başlayacak. Filistin deki çatõşmalarla birlikte Ortadoğu da dengelerin iyice değişmesi beklenmeli. Hazar Denizi nde kopan fõrtõnalar, Kafkaslar daki gerginlik, Türkiye yi yakõndan ilgilendiriyor. Çok daha yakõn bir tehdit kapõmõzda bekliyor: Kõbrõs konusunda kum saati boşalmak üzere. Ekonomi cephesine baktõğõmõzda ise, dünya ekonomisindeki durgunluğun yakõn zamanda aşõlmasõnõ beklememek gerektiğini görüyoruz. ABD deki büyüme eğilimi şimdilik büyük ölçüde stok artõşlarõ ile sõnõrlõ. Gerçek büyüme orta vadeye kalmõş durumda. Avrupa da 2001 yõlõndaki düşüşten sonra, bu yõl kuvvetli büyüme artõşõ yaşanmadõ. Beklentiler olumlu ama, Irak a muhtemel bir müdahalenin ortaya çõkaracağõ petrol fiyatlarõndaki artõşõn depresif etkilerini hesaba katmak gerekiyor. 2

3 Manevra alanlarõnõ çok daraltan böyle bir konjonktürde Türkiye nin ayağõnõ yere sağlam basmasõ gerektiği açõk. Tüm partilerin, seçim propagandalarõnõ yüksek sorumluluk bilinci içinde gerçekleştirmeleri ve siyasetin zaten düşük seyreden itibarõnõ daha da düşürmemek için, gerçekleşmesi imkansõz vaatlerle ortaya çõkmamalarõ gerekiyor. Buna karşõlõk tüm partilerin şu dört konuda asgari müşterekleri benimseyip, farklõlõklarõnõ bu konularõn ötesine taşõmalarõ bir zorunluluk olarak ortaya çõkõyor: 1) Gelişmiş Ekonomi: Türkiye nin istikrarlõ ve sürdürülebilir bir büyüme sürecine girmesi iki önemli faktörün gerçekleşmesine bağlõdõr: IMF programõnõn başarõyla uygulanmasõna devam edilmesi ve AB üyeliği yolunda mesafe almamõzõ sağlayacak adõmlarõn, hiçbir engellemeyle karşõlaşmadan atõlabilmesi. Türkiye nin geleceğinin AB de olduğunu ciddiyetle tartõşma konusu yapabilecek kimsenin kaldõğõnõ sanmõyorum. Biz bir adõm daha ileri giderek, ekonomideki kõsa dönemli sõkõntõlarõmõzõn kalõcõ çözümünün de, Türkiye nin AB üyeliği yolunda ilerlediğinin teyit edilmesi olduğunu söylüyoruz. Bunun aşamalarõ olabilir. Kopenhag Zirvesini son nokta, zirveden çõkacak kararõ tek ve son yargõ olarak görme eğiliminde değiliz. Mücadele ederek bu hakkõ koparacak biziz. Bunu herkesin bilmesi lazõm. Ekonomimizin bizi arzu ettiğimiz hedefe taşõmasõ için, bir yandan IMF programõnõ dikkatle uygularken, bir yandan da AB ile Katõlõm Öncesi Ekonomik Programõ devreye sokmamõz gerekiyor. Türkiye ekonomisinin AB ekonomisi ile uyumlu hale getirilmesi, AB ile Türkiye arasõndaki gelişmişlik farkõnõ azaltmak ve rekabet gücümüzü artõrmak başlõca orta vadeli hedeflerimiz olmalõdõr. Türk sanayii ve hizmet sektörünün rekabet gücü, teknoloji kullanma ve verimlilik artõşlarõ yoluyla, reel ücret ve istihdamõn temel belirleyicisidir. Bunun için yatõrõm ve istihdam üzerindeki yüklerin azaltõlmasõ, yatõrõmõn önündeki engellerin kaldõrõlmasõ, yabancõ sermayenin teşvik edilmesi şarttõr. Artan rekabet şartlarõna uyum sağlanabilmesi ve ihtiyaç duyulan nitelikli insan gücünün yetiştirilmesi amacõyla, eğitim sisteminin yeniden yapõlanmasõ kilit önemdedir. Mevzuatta, ders kitaplarõ ve diğer eğitim materyallerinde yapõlacak değişikler, zorunlu eğitimin 12 yõla çõkarõlmasõ, bilgi toplumunun temellerinin atõlmasõ Türkiye nin rekabet gücünün uzun dönemde kalõcõ hale getirilmesi için olmazsa olmaz koşullardõr. Kõsacasõ, güçlü bir ekonomiye sahip olmadan bugünün ve geleceğin dünyasõnda kendimize iyi bir yer edinmemiz mümkün gözükmemektedir. Güçlü bir ekonomiye de ancak Batõ ile entegrasyonumuzu tamamlayarak kavuşabiliriz. 2) Çağdaş Demokrasi: Türkiye, 11 Eylül sonrasõnõn koşullarõ içinde, çağdaş demokrasiyi tüm unsurlarõyla benimsemiş, müslüman ve laik bir ülke olarak Batõ dünyasõ içindeki yerini perçinlemek zorundadõr. Batõ dan kopma hayallerine hiç yer olmadõğõnõ, her türlü alternatif arayõşõnõn bir macera olacağõnõ herkes görmelidir. 3

4 Ya bizimle birliktesiniz, ya da bize karşõ doktrininin egemen olduğu bir dünyada, çağdaş demokrasinin kampõnda yer almak Türkiye nin tek seçeneğidir. Bunu engelleme yönündeki her çaba da çocuklarõmõzõn geleceğine ipotek koymaktan başka bir şey olmayacaktõr. Beş yõl önce kamuoyuna sunduğumuz Demokratikleşme Perspektifleri nin bugün neredeyse tüm topluma mal olmasõ, kimsenin akõl sõr erdiremediği bir hõzla birdenbire gerçekleşen önemli değişimler, ileriye doğru atõlan adõmlar bize bu konuda umut veriyor. Ancak, Türk halkõnõn ihtiyaç duyduğu çağdaş demokrasi yönünde atõlan adõmlar zaman zaman kesintiye uğrayabiliyor, hukuktaki değişimin yavaşlõğõ önemli bir engelleyici faktör olarak önümüze dikilebiliyor. Bu çerçevede, seçim arefesinde gündeme gelen yasaklamalarõn da, hukuka uygunluğu açõsõndan değil, çağdaş demokrasiyle bağdaşõrlõğõ açõsõndan tartõşõlmasõ gerekiyor. Bugün geçerli olan hukuk, bu ve daha pek çok konuda çağdaş demokrasi anlayõşõmõzõn gerisinde kalmõştõr ve değişmesi zorunludur. Çağdaş demokrasinin gereklerinin yerine getirilmesi ve istikrarlõ bir siyasi yapõya kavuşulmasõ açõsõndan bakõldõğõnda, Türkiye nin AB üyeliği yolundaki ilerlemesi değişimi hõzlandõrõcõ bir faktör olarak gözükmektedir. Akõp giden zamanõn geri bõraktõrõcõ etkisine karşõ, değişimi motive edecek bu tür dõş etkenlerin varlõğõ inkar edilemez bir yarar sağlamaktadõr. 3) Etkin yönetim: Salt içinde bulunduğumuz coğrafyanõn önümüze serdiği sorunlara bakmak, Türkiye nin etkin bir yönetime kavuşmasõnõn önemini kavramak için yeterlidir. Etkin yönetime geçişte kamu reformunun yadsõnamaz bir önemi olduğu aşikardõr. Bir yandan Türkiye nin küresel ekonomiye sağlõklõ biçimde entegre olmasõ, bir AB üye adayõ olarak temel yükümlülüklerini yerine getirebilmesi, öte yandan devletin bireye etkin ve verimli bir hizmet götürebilmesi ve piyasada düzenleyici görevini yerine getirebilmesi için, köklü bir kamu yönetimi reformunun gerçekleşmesine şiddetle ihtiyaç vardõr. 19. yüzyõldan 20. yüzyõla geçerken tanõmlanan ihtiyaçlar çerçevesinde görev yapan devletler, 20. yüzyõldan 21 e geçerken, nitelik ve nicelik bakõmõndan değişim geçirme zorunluluğuyla karşõ karşõya kalmõşlardõr. Bir yandan, gelişen teknolojinin de yardõmõyla daha etkin ama finansal açõdan daha az maliyetle yurttaşlara hizmet götüren, diğer yandan piyasa ihtiyaçlarõ çerçevesinde ekonomiye olabildiğince az müdahale eden, düzenleyici ve denetleyici fonksiyonlarõ ağõrlõk kazanan bir devlet anlayõşõ öne çõkmõştõr. Bireylerin değişen ve çeşitlenen ihtiyaçlarõna cevap vermek, Türkiye nin AB entegrasyonu ve demokratikleşme sürecini yaygõnlaştõrmak ve derinleştirmek, seçim sonrasõ oluşacak yeni hükümetin öncelikle ele almasõ gereken konulardõr. Öte yandan güçlü ve etkin bir yönetimin, adeta bir ateş çemberi içindeki Türkiye nin, mevcut ve muhtemel tehditleri karşõlayabilmesi, bunun yanõ sõra önüne çõkan fõrsatlardan yararlanabilmesi açõsõndan büyük önemi olduğu da akõldan çõkarõlmamalõdõr. 4

5 4) Aktif Dõş Politika: Ülkelerin kendi içlerine kapanarak varlõklarõnõ sürdürebilecekleri dönemler artõk çok geride kaldõ. Dõş dünyadaki gelişmelerin gündelik hayatõmõza etkileri her geçen gün artõyor. Burada sadece dünya ekonomisinin, uluslararasõ piyasalarõn etkisinden söz etmiyoruz. Çevremizdeki politik gelişmeler de gündelik kazancõmõza, huzurumuza yansõyacak etkiler üretebiliyor. Tõpkõ ikiz kulelere yapõlan saldõrõnõn, Güneydoğu da yaşayan insanõmõzõn yoksulluğu kõrma mücadelesini olumsuz etkilemesi gibi, Kõbrõs ta ortaya çõkabilecek bir çözümsüzlük de Türkiye sathõnda işsizlikle mücadele çabalarõnõ olumsuz etkileme gücüne sahiptir. AB ilişkilerimizin ne kadar kapsamlõ bir etkiye sahip olduğuna hiç değinmiyorum bile... Böyle bir ortamda, aktif bir dõş politikayla, çevremizdeki olaylarõn gelişimine etki etmeye çalõşmak aslõnda günlük ekmeğimizi ve huzurumuzu temin etmeye çalõşmanõn bir başka biçimidir. Mesele böyle ortaya konduğunda da, hükümetlerin çok sõkça başvurduğu bunlar hassas işlerdir, siz karõşmayõn yaklaşõmõnõn ne kadar anlamsõz olduğu ortaya çõkmaktadõr. Kõbrõs ta, güçlü bir müzakereyi dõşlamayan ancak esnek bir politikayla çözüm arayõşõ içinde olmak, işte bu nedenle hepimizi yakõndan ilgilendirmektedir. Irak konusunun, Türkiye nin ekonomik ve sosyal olarak en sorunlu bölgemizin geleceğini etkileyecek olmasõ bizleri de bu konuda düşünmeye sevketmektedir. AB konusu bir toplumun topyekun geleceğini şekillendirmesi ile ilgilidir ve bu nedenle sadece dõş politika uzmanlarõnõ değil sokaktaki vatandaşõ da ilgilendirmektedir. Değerli üyeler, İçinde yaşadõğõmõz ulusal ve uluslararasõ ortam, ülkenin temel sorunlarõ konusunda bazõ ana çizgileri ne olursa olsun muhafaza etmek gerektiğini ortaya koymaktadõr. Bu yüzden burada siyasi partilerimize bir çağrõ yapma gereğini duyuyoruz. Propaganda söyleminizi belirlerken belirli bir uzlaşma zemininde bugüne kadar taşõnabilmiş bazõ temel yaklaşõmlarõ, ülke sorunlarõnõn çözümlerinde ortaya çõkmaya başlamõş ana çizgileri ortadan kaldõracak bir tutum benimsemeyiniz. Gelişmiş ekonominin, çağdaş demokrasinin, etkin devletin ve aktif dõş politikanõn gereklerini ulusal çizgiler olarak kabul ederek, farklõlõklarõnõzõ bunlarõn ötesine taşõyõnõz. Popülizmi bayrak yapmayõnõz. Olmayacak dualara amin demeye milleti zorlamayõnõz. Temel sorunlarõ ve bunlarõn az çok herkes tarafõndan uygulanmasõ gereken çözümlerini çarpõttõğõnõz, bu konularõ seçim propagandasõ uğruna istismar ettiğiniz taktirde, Türkiye nin sõkõntõlarõnõ aşõlamayacak ölçüde büyütürsünüz ve tarih sizi asla affetmez. Teşekkür ederim. 5