Başkan Yardımcıları: Prof.Dr.Ali TOPAL. Başkan: Prof. Dr. Fikret AKINERDEM. Komite/Çalışma Grubu üye sayısı: 7 Yapılan Toplantı Sayısı: 5

Transkript

1 2013 1

2 Başkan: Prof. Dr. Fikret AKINERDEM Raportörler: Rıfat Zafer ARISOY Komite/Çalışma Grubu üye sayısı: 7 Yapılan Toplantı Sayısı: 5 Başkan Yardımcıları: Prof.Dr.Ali TOPAL Sorumlu Uzman: İsmail ARAS İL KURUM İSİM KONYA Selçuk Üniversitesi Prof. Dr. Fikret AKINERDEM KONYA Selçuk Üniversitesi Prof.Dr.Ali TOPAL KONYA Bahri Dağdaş Uluslar arası Tarımsal Araştırma Esnstitüsü Rıfat Zafer ARISOY KONYA İl Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü Dr.Celal YILDIZ KONYA Konya Ticaret Borsası Esat BİLİCİ KONYA Konya Şeker A.Ş Tamer DEĞER KONYA Ayrancı İlçe Tarım Müdürlüğü Serhat ERKMEN 2

3 1 GİRİŞ MEVCUT DURUM TARLA BİTKİLERİ MEYVE ÜRETİMİ SEBZE ÜRETİMİ ORGANİK TARIM TOHUMCULUK KONYA İLİ HAYVAN, MERA VARLIĞI VE KABA YEM AÇIĞI...20 ÖNCELİKLER VE STRATEJİLER...21 ÖNCELİK 1 : İhtiyaca yönelik olarak verim ve kalitenin artırılması...21 STRATEJİ 1.1. Ölçek Ekonomisini esas alan havza bazlı işletme büyüklüklerinin artırılmasına ve üretimin toplulaştırılmasına yönelik çalışmalar yapılacak...21 STRATEJİ 1.2. Ekonomik üretimle ilgili (bitki yetiştirme teknikleri ve kalitenin arttırılmasına yönelik) eğitim ve demonstrasyon çalışmaları arttırılacak...22 STRATEJİ 1.3 Sözleşmeli üretim modelleri yaygınlaştırılacaktır...23 STRATEJİ 1.4 Ar-Ge ve Yenilikçi üretime yönelik çalışmalar desteklenecek...23 STRATEJİ 1.5 Çevreci üretim ve mücadele yöntemleri yaygınlaştırılacak ve etkinleştirilecek...24 STRATEJİ 1.6 Meralarda verim ve kaliteyi arttırıcı tedbirler alınacaktır...25 STRATEJİ 1.7 Tüm tarım arazileri ve meralarda yeşil kuşak bölgelerinin oluşturulması...25 STRATEJİ 1.8 Meyve sebzede tasnif ve depolama alt yapısının güçlendirilmesi...26 ÖNCELİK 2 : Bölge Ekolojisine uygun üretim sistemlerinin oluşturulması...27 STRATEJİ 2.1. Ülke ve bölge için stratejik ve katma değeri yüksek bitkilerin yetiştiriciliği artırılacak 27 STRATEJİ 2.2 Cari açığı azaltacak üretim çeşitlendirmesi (desenleri) yapılacak...29 ÖNCELİK 3: KIRSAL ALANDA YAŞAM KALİTESİNİN ARTIRILMASI...29 STRATEJİ 3.1 Agro-Eko turizm faaliyetleri güçlendirilecek...29 Agro-Eko Turizmin Gelişmesi İçin Yapılması Gerekenler:...29 STRATEJİ 3.2 Bölgemizde uygun alanlarda organik tarım faaliyetleri yaygınlaştırılacak

4 STRATEJİ 3.3 Bölgede dağlık kırsal alanlarda katma değeri yüksek meyve, sebze ve tıbbi aromatik bitkilerin yetiştiriciliği artırılacak...30 ÖNCELİK 4 : BÖLGENİN SERTİFİKALI FİDE, FİDAN (TOHUMLUK) VE TOHUMCULUK ÜSSÜ HALİNE GETİRİLMESİ...30 STRATEJİ 4.1 Tohum Teknoloji Vadisi Kurulacak...30 STRATEJİ 4.2 Sektöre yönelik küme oluşturulacak...31 STRATEJİ 4.3 Yerel Genetik kaynaklar mahiyetindeki tohum ve tohumlukların geliştirilmesi ve muhafazası desteklenecektir Kaynak :

5 1 GİRİŞ Konya Karaman Bölge Planının bölge aktörleri tarafından benimsenmesi için tarihinde yapılan 7. Kalkınma Kurulu toplantısında kurulan "Sanayi, Tarım ve Gıda, Hizmetler, Turizm ve Sosyal Kalkınma İhtisas Komisyonları" ve bu komisyonların altında çalışması gereken "Teknik Komiteler" oluşturulmuştur. Komisyon ve komite üyelerinin belirlenme çalışmalarına sonraki süreçte de devam edilmiş olup ayrıca Çevre ve Şehircilik teknik komitesi oluşturulmuştur. Bu komiteler altında ise, 12 tane çalışma grubu belirlenmiştir. Bunlar; Arge-Yenilikçilik-İnovasyon, Dış ticaret-lojistik, Enerji, İşgücü-İstihdam, Toprak ve Su, Bitkisel Üretim, Hayvansal Üretim, Gıda, Hizmetler, Sosyal Kalkınma, Turizm, Çevre ve Şehircilik çalışma gruplarıdır. Bu çalışma sonucunda oluşturulmuş raporların bölge planına girdi sağlayabilecek nitelikte olması için gönüllü katılım temel ilke olarak benimsenmiştir. Öncelikle Teknik Komite çalışma grubu üyelerinin belirlenmesi için paydaş analizi yapılmıştır. Paydaş analizinden sonra tüm paydaşlarla irtibata geçilerek çalışma hakkında bilgi verilmiş ve katılım sağlayıp sağlamak istemeyecekleri sorulmuştur. Böylelikle çalışmanın gönüllülük esasına dayanması sağlanmıştır. Bu aşama da yapılan toplantılar ile tarımdan sanayiye, turizmden sosyal politikalara kadar oldukça geniş bir yelpaze de Konya - Karaman olarak gerçekleştirmek istediğimizi kalkınma hedeflerine ulaşabilmek için gerekli olan öncelik ve tedbirlerimiz alanında uzman paydaşlarımız ile belirlenmeye çalışılmıştır. 12 gruptan oluşan Teknik Komiteler ajans uzmanlarının koordinasyonunda çalışmalarını yürütmüştür. Teknik Komite çalışmalarında toplamda 49 toplantı gerçekleştirilmiştir. Bu toplantılar sonucunda Teknik Komiteler tarafından öncelik ve stratejilerin belirlendiği Özel İhtisas Raporları oluşturulmuştur. 2 MEVCUT DURUM Bölgede tarım yapılan alanların dağılımına bakıldığında tarla tarımının yoğun olduğu görülmektedir (Şekil 1). Bölgede ürün desenine katma değeri yüksek yeni ürünlerin katılımının sağlanması ile bölge ekonomisine daha fazla katkı sağlanması gerekmektedir. Bunun yanında bölgede baskın olarak yetiştirilen ve ulusal düzeyde stratejik öneme sahip ürünlerin verimliliğinin ve kalitesinin artırılması bölge ekonomisine önemli oranda katkı sağlayacaktır. 5

6 Şekil 1.Tarım alanları dağılımı , , ,5 1,5 KARAMAN % KONYA % TR52 % TÜRKİYE % Tarla Arazisi Nadas Sebze Meyve-Baharat Kaynak: Tüik Tablo 1 Konya ilinin İlçeler bazında arazi varlığı (2012) İlçe adı Toplam Kültür Alanı Mera Orman Ürün Getirmeyen Alan Toplam Yüzölçümü Ahırlı Akören Akşehir Altınekin Beyşehir Bozkır Cihanbeyli Çeltik Çumra Derbent Derebucak Doğanhisar Emirgazi Ereğli Güneysınır Hadim Halkapınar Hüyük Ilgın Kadınhanı Karapınar Karatay Kulu Meram Sarayönü Selçuklu

7 Seydişehir Taşkent Tuzlukçu Yalıhüyük Yunak TOPLAM Kaynak : GTHM, TARLA BİTKİLERİ Türkiye de işlenebilir tarım arazilerinin yaklaşık %10 u bölgemizde bulunmaktadır. Sahip olduğu geniş tarım alanları ile yüksek bir bitkisel üretim potansiyeline sahip olan bölgede ağırlıklı olarak tarla bitkileri ekilişi yapılmakta olup sebze ve meyve alanları bölgemizde alansal olarak ülke ortalamasının oldukça altındadır. İşlenebilir tarım alanlarının yaklaşık %95 inde tarla tarımı yapılan bölgede yıllık yağış ortalamasının 350 mm nin altında olduğu yerlerde hububat-nadas rotasyonu uygulanmakta olup, her yıl mevcut işlenebilir arazinin yaklaşık 1/3 ü nadasa bırakılmaktadır. Özellikle bölge illerimizden olan Konya da her yıl işlenebilir tarım alanlarının yaklaşık %32 si nadasa bırakılmaktadır. Arazi yetenekleri göz önünde bulundurularak nadas alanlarının azaltılıp; bu alanlardan yararlanma olanaklarının geliştirilmesi gerekmektedir. Tablo 2 Konya Karaman Bölgesinde yoğun olarak üretilen tarla bitkileri Tarla Arazisi Ekim Türü Ekim Alanı KONYA Dekar Verim Kg/Da Toplam Ürün Miktarı (Ton) Ekim Alanı Da % Da % KARAMAN Dekar Verim Kg/Da Toplam Ürün Miktarı (Ton) Buğday (Diğer) , , Buğday(Durum) , , Arpa(Diğer) , , Arpa(Biralık) , , Şeker Pancarı , , Mısır(Dane) , , Mısır(Silaj) , , Yonca(yeşil ot) , , Nohut , , Fasulye (Kuru) , , Çavdar , , Patates (Diğer) , , Ayçiçeği (Yağlık) , , Haşhaş (tohum) , Aspir , ,

8 Kolza , Soya 275 0, Diğer , TOPLAM Kaynak: Tüik, Tablo 3 Yetiştiriciliği yapılan bazı tarla bitkilerinin Konya Karaman (TR 52) Bölgesi Tarla Arazisi Ekim Türü TR52 Ekim Alanı Dekar Verim Kg/Da Toplam Ürün Miktarı (Ton) TÜRKİYE Ekim Alanı Da % Da % Dekar Verim Kg/Da Toplam Ürün Miktarı (Ton) Buğday (Diğer) , , Buğday(Durum) , , Arpa(Diğer) , , Arpa(Biralık) , , Şeker Pancarı , , Mısır(Dane) , , Mısır(Silaj) , , Yonca(yeşil ot) , , Nohut , , Fasulye (Kuru) , , Çavdar , , Patates (Diğer) , , Ayçiçeği (Yağlık) , , Haşhaş (tohum) , , Aspir , , Kolza , , Soya 275 0, , Diğer , , TOPLAM Kaynak: Tüik, Tablo 4 Konya İli Kuru Alanda Çeşitlere Göre Ekmeklik Buğday Ekim Alanı Oransal Dağılımı (%) (Küçükçongar ve ark., 2013) ÇEŞİT ADI Gerek Bezostaja Altay Bayraktar

9 Kate-A Sönmez Pehlivan Ukrayna Tosunbey Karahan Ahmetağa Konya Dagdas Gun Kırgız Esperia Bağcı Tablo 5 Konya İli Kuru Alanda Çeşitlere Göre Ekmeklik Buğday Verimi(Kg/da) (Küçükçongar ve ark., 2013) ÇEŞİT ADI Gerek Bezostaja Altay Bayraktar Kate-A Sönmez Pehlivan Ukrayna Tosunbey Karahan

10 Konya Dagdas Gun Esperia Bağcı Diğer ORTALAMA Tablo 6 Konya İli Sulu Alanda Çeşitlere Göre Ekmeklik Buğday Ekim Alanı Oransal Dağılımı (%)(Küçükçongar ve ark., 2013) ÇEŞİT ADI Bezostaja Konya Ahmetağa Tosunbey Esperia Pehlivan Ukrayna Bağcı Ceyhan Sönmez Kate-A

11 Toros Gerek Ekiz Altay Diğer Tablo 7 Konya İli Sulu Alanda Çeşitlere Göre Ekmeklik Buğday Verimi (Kg/da) (Küçükçongar ve ark., 2013) ÇEŞİT ADI Bezostaja Konya Ahmetağa Tosunbey Esperia Pehlivan Ukrayna Bağcı Ceyhan Sönmez Kate-A Toros Gerek

12 Ekiz Altay Diğer ORTALAMA Tablo 8 Konya İli Kuru Alanda Gerek-79 Çeşitlere Göre Kısmi Bütçe Analizi (TL/da) (Küçükçongar ve ark., 2013) ÇEŞİT ADI KISMİ BÜTÇE ANALİZİ GEREK SÖNMEZ BAYRAKTAR KARAHAN KATE/A Tablo 9 Konya İli Sulu Alanda Bezostaja-1 Çeşitlere Göre Kısmi Bütçe Analizi (TL/da) (Küçükçongar ve ark., 2013) KISMİ BÜTÇE ANALİZİ ÇEŞİT ADI BEZOSTAJA KONYA TOSUNBEY ESPERİA AHMETAĞA (Küçükçongar ve ark. 2013) Orta Anadolu ve Batı Geçit Bölgesinde Buğday Çeşitlerinin Yaygınlığının İzlenmesi isimli araştırma sonuçlarına göre; Sertifikalı tohum desteği ile birlikte sertifikalı tohum kullanan çiftçi sayısı artmıştır. Sulu alanlarda buğday eken üreticiler farklı ürünlere (mısır, ayçiçeği vb.) yönelmişlerdir. Araştırma bölgesinin kışlık tabiatlı buğdaylara uygun olmasına rağmen yazlık ve alternatif tabiatlı buğdaylar (Esparia, Ceyhan-99, Toros, v.b.) ekilmekte olup çiftçi üretimde büyük risk almaktadır. 12

13 Araştırma bölgesinde buğday tarımında çiftçiler yetiştirme teknikleri konusunda eksik ve yanlış uygulamalar yapmaktadır. Örneğin, sulu alana tavsiye edilen bir buğday kuru alana ekimi yapılabilmektedir. Sertifikalı tohum dekara ortalama 26 kg atılmaktadır. Gübre atma zamanlarında ve miktarlarında tavsiyelere uyulma oranı düşüktür. TMO nun kalite kriterlerine göre alım yapımına başlamasından dolayı çiftçilere kaliteyi artırma yönünde farklı çevrelerce doğru olmayan bilgiler verilmekte olup bu konuda bir bilgi kirliliği vardır yılında Küçükçongar ve ark. tarafından yapılan çalışmada çiftçilerin Bezostaja-1 ve Gerek-79 çeşitlerinin ekiminden vazgeçmeyeceklerini belirlerken, 2013 yılında çiftçinin bu konuda davranışlarında değişmeler olmuştur. Özellikle son yıllarda araştırma enstitülerimiz tarafından geliştirilen yeni çeşitlerin ekim alanları artarken Bezostaja-1 ve Gerek-79 çeşitlerinin ekim alanları giderek azalmıştır (Çizelge 6 ve 8). Bunda en etkili faktörlerden biri yeni geliştirilen çeşitlerin verim kapasitelerinin daha yüksek olması (Çizelge 7 ve 9) ve yukarıda adı geçen çeşitlere göre çiftçilere getirisinin daha yüksek olmasıdır (Çizelge 10 ve 11). Tablo 10 Türkiye de Bazı Tarla Ürünlerinin Ekiliş Alanları ve Verimlerindeki Değişim (TÜİK, 2011) BUĞDAY FİĞ YONCA MISIR Yıl Alan (da) Dane Verim (ton) Alan (da) Yeşil Ot Verim (ton) Alan (da) Yeşil Ot Verim (ton) Alan (da) Yeşil Mısır Verim (ton) Tablo 11 Konya ve Karaman illeri 2004 ve 2011 yılları Ayçiçeği ve Aspir Üretimi Yıl İl Ürün adı Ekilen (dekar) alan Hasat edilen alan(dekar) Üretim (ton) Ortalama Verim (kg/da) Ayçiçeği (Yağlık) Konya Karaman Ayçiçeği (Çerezlik) Aspir Konya toplamı Ayçiçeği (Yağlık) Ayçiçeği (Çerezlik) Karaman toplamı Konya Toplamı Ayçiçeği (Yağlık) Ayçiçeği (Çerezlik) Aspir Konya toplamı

14 Ayçiçeği (Yağlık) Karaman Ayçiçeği (Çerezlik) Aspir Karaman toplamı Toplamı (Kaynak : TÜİK, 2011) 2.2 MEYVE ÜRETİMİ Tablo 12 Konya Karaman Bölgesinde yoğun olarak üretilen Meyveler (Kaynak: Tüik, 2011) Meyve Üretimi Konya Karaman Elma Ekim Alanı Dekar Toplam Ekim Alanı Dekar Verim Ürün Miktarı Verim Da % Kg/Da (Ton) Da % Kg/Da 30, , Kiraz , , Vişne , , Bağ (Üzüm) , , Ceviz , , Armut , , Kayısı , , Badem , , Erik , , Şeftali , , Çilek , Zeytin(sofralık) - Diğer Meyveler TOPLAM ,75-100, Toplam Ürün Miktarı (Ton) , ,07-100, Tablo 13 Yetiştiriciliği yapılan bazı Meyve Türlerinin Konya Karaman (TR 52) Bölgesi ve Türkiye deki üretim durumları Meyve Üretimi Elma TR52 TÜRKİYE Ekim Alanı Verim Kg/Da Toplam Ürün Miktarı (Ton) Ekim Alanı Verim Kg/Da Da % Da % 48, Toplam Ürün Miktarı (Ton) , Kiraz , , Vişne , , Bağ (Üzüm) , , Ceviz , , Armut , , Kayısı , ,

15 Badem , , Erik , , Şeftali , , Çilek , Zeytin Diğer Meyveler TOPLAM Kaynak: Tüik, , , , , , Konya- Karaman bölgesinde en fazla üretimi yapılan meyve elma olup, Türkiye üretiminin %9.8 ini karşılamaktadır. Elmayı üzüm ve kiraz üretimi takip etmektedir. Fakat bu üç ürünün verimleri Türkiye ortalamasının altındadır (Tablo 14 ve 15). Bu ürünlerin depolama, tasnif, paketleme ve pazarlama şartlarının iyileştirilmesi ile katma değerleri artacaktır. Ayrıca yaklaşık da lık bir alanda Zeytin ve yaklaşık da lık alanıyla Badem dikkat çekmektedir. Özellikle bu iki meyve doğal şartlarda yayılmış olup, bölgede uygun alanlarda bu ve benzeri meyvelerin daha profesyonel anlamda yetiştiriciliğinin sağlanması verim ve kaliteyi arttıracaktır. 2.3 SEBZE ÜRETİMİ Tablo 14 Yetiştiriciliği yapılan bazı Sebze Türlerinin Konya Karaman (TR 52) Bölgesi ve Türkiye deki üretim durumları Sebze Üretimi Toplam Ürün Miktarı (Ton) KONYA KARAMAN TR52 TÜRKİYE Konya / Türkiye (%) Toplam Ürün Miktarı (Ton) Karaman / Türkiye (%) Toplam Ürün Miktarı (Ton) TR52 / Türkiye (%) Toplam Ürün Miktarı (Ton) Havuç , , , Ispanak , , , Pırasa , , , Kabak , , , Marul(göb.) , , , Fasulye , , , Kavun , , , Lahana(byz) , , , Hıyar , , , Karpuz , , , Domates , , , Lahana(krmz) , , , Patlıcan , , , Biber , , , Mantar ,49-0, , Diğer , , ,

16 Sebzeler Toplam , , , Kaynak: Tüik, Tablo 16 incelendiğinde Havuç yetiştiriciliğinde Konya ilinin tek başına Türkiye üretiminin yaklaşık %71 ini karşıladığı görülmektedir. İlde de havuç yetiştiriciliğinin merkezi Kaşınhanı beldesidir. 2.4 ORGANİK TARIM Tablo 15 Türkiye Organik bitkisel üretim Ürün sayısı Çiftçi sayısı Number of crops Number of holdings Alan - Area (1) Üretim - Production (Adet - Number) (Adet - Number) (%) (Hektar - Hectares) (%) (Ton - Ton) (%) , , , , , , , , , , , , , , , , , ,5 Kaynak: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Source: Ministry of Food, Agriculture and Livestock (1) Doğal toplama alanları dahildir. (1) Natural harvest areas are included. Konya da 10 ilçede (Akşehir, Çeltik, Doğanhisar, Ereğli, Hüyük, Karapınar, Meram, Sarayönü, Tuzlukçu, Yunak) organik tarım yapılmaktadır. Tablo 16 Konya İlinde 100 da ve Üzerinde Üretimi Yapılan Organik Tarım Ürünleri (2011) SIRA NO ÜRÜN ADI İLÇE SAYISI ÇİFTÇİ SAYISI TOPLAM ALAN(da) 1 Buğday Vişne Çilek Kimyon Havuç Kiraz Elma Arpa Haşhaş Ceviz Patates Erik Fiğ Nohut (Kaynak : GTHB Konya İl Müdürlüğü, 2011) Konya ili Meram ilçesi Melikşah mah. de Organik Ürünlerin satışa sunulduğu Organik Ürünler Pazarı Ağustos 2012 tarihinde açılmış ve tüketiciler tarafından büyük rağbet görmüştür. 16

17 2.5 TOHUMCULUK Tohum, dünyada ve ülkemizde ticarete en çok konu olan metalardandır. Dünyada tohum sektörü, çok eski olup, ticari amaçlı tohumculuk alışverişinin geçmişi ise son birkaç yüzyılı kapsamaktadır. Dünya tohumculuk sektöründe, her yıl kullanılan tohumlukların parasal değeri yaklaşık 45 Milyar Doları, Mahsulden ayrılan tohumluk 15 milyar doları, Dünya tohumluk ihracatı ise 9 milyar doları bulmaktadır. Dünyadaki tohum ticaretinin ortalama yüzde 50 sini (22,8 milyar dolar) 7 firma yapmakta, en büyük iki firma toplam cironun yüzde 33 ünü gerçekleştirmektedir. Ülkemizde, tohum sektörünün büyüklüğü yaklaşık 300 Milyon Dolardır. Hali Hazırda ülkemizde yılda Milyon Dolar ithalat yapılırken Milyon Dolar da ihracat yapılmaktadır. İthalatın büyük bölümünü sebze tohumları, ihracatın ise önemli kısmını mısır, ayçiçeği, pamuk ve sebze tohumları oluşturmaktadır. Türkiye de 252 si yüzde 100 yerli sermayeli, 23 ü yabancı sermayeli olmak üzere 275 tohumculuk firması vardır. Bunlardan cirosu 60 milyon doların üzerinde sadece 1 firma vardır ve o da yabancı sermayelidir. Cirosu milyon dolar arasında olan biri yerli diğeri yabancı sermayeli iki firma olması dikkat çekçektedir. Yerli tohumculuk firmalarından cirosu 500 bin doların altında olan 174 firma vardır. Yüzde 100 yerli sermayeli 65 firmanın ise cirosu 500 bin dolar ile 5 milyon dolar arasında değişmektedir. Tohumculuğun ülkemizde geliştirilmesi için başlatılan çalışmalar çok eski tarihlere dayanmakta olup 1930'lu yıllar tohumun öneminin öne çıkarılarak araştırma çalışmalarının başlatıldığı yıllar olarak bilinmektedir. Daha sonraki yıllarda araştırma kuruluşlarında ülkemiz şartlarına uygun çeşitler geliştirilerek özellikle hububat tohumluğu üretiminde Devlet Üretme Çiftlikleri devreye sokularak Türk çiftçisinin kaliteli tohum kullanması hedeflenmişti. Tohumculuğun 1982 yılından önce tamamen Devlet tekelinde olan ve fiyatların dahi Devlet'çe belirlendiği bir sektör durumundan bugünkü durumuna gelmesi 1982 yılında tohum fiyatlarının serbest bırakılması,1984 yılında "Tohumluk İthalatının Serbest Bırakılması" ve 1985 yılında çıkarılan "Tohumluk Teşvik Kararnamesi" ve bunları izleyen çok uygun politikaların yürürlüğe girmesiyle mümkün olabilmiştir. Bütün bu önlem ve uygulamalardan sonra ülkemizde tohumculuk özel sektöre dayalı yeni bir yapılanma içine girmiştir. Bahsedilen bu uygun politikaların etkisiyle ülkemizde tohumculuk firmalarının kurulması ve gelişmesi hızlanmış, Dünyanın en büyük tohumculuk firmaları ülkemizde yatırım yapmışlardır. 17

18 Tablo 17 ÜLKE GENELİ YILLARA GÖRE SERTİFİKALI TOHUM ÜRETİMİ MİKTARLARI YILLAR BUĞDAY ARPA MISIR ÇELTİK HİBRİT AYÇİÇEĞİ SOYA YER FISTIĞI ŞEKER PANCARI PATATES PAMUK (Delinte+Havlı) NOHUT KURU FASULYE MERCİMEK KANOLA YILLAR SEBZE SUSAM YONCA KORUNGA FİĞ (Adi+Macar) SORGHUM SUDAN OTU SORGHUM X SUDANOTU ASPİR YEM ŞALGAMI YEMLİK PANCAR ÇİM VE ÇAYIR OTLARI DİĞERLERİ TOPLAM TOHUM ÜRETİMİ

19 Konya İlinde tohumculuk faaliyetleri 1989 yılında başlamış olup önceleri sadece Altınova, Konuklar ve Gözlü Tarım İşletme Müdürlüklerinde hububat tohumluğu üretimi yapılmıştır. Tarım İşletmesi Müdürlüklerinde üretimin yıllarca devam etmesi, Konya tarımının tarımsal potansiyelinin yüksekliğine işaret ettiği gibi, il üreticisinin tohumluk ihtiyacının kolaylıkla karşılanması ve uygulanan modern tarım tekniklerinin üretici tarafından görülüp, benimsenmesinde çok büyük önem taşımaktadır. Ayrıca, il ekolojisinin tohumculuk açısından uygun olduğunu göstererek, özel tohumculuk şirketlerini cesaretlendirmiş ve yatırım yapmaya yönlendirmiştir. Son 10 yıl içerisinde özel sektörün tohumculuğa girmesi ile Konya ili tohumculuğun en fazla yapıldığı il olarak, tohumculukta önemli bir üretim merkezi haline gelmiştir. Üretim parsellerinin büyük oluşu, bir çok bölgede sulama imkanının olması, özellikle ayçiçeği ve mısır gibi yabancı döllenen bitkilerde izolasyona uygun geniş üretim alanlarının oluşu, Konya ovasının sahip olduğu gece gündüz arası sıcaklık farklarının kaliteli tohumluk üretiminde faydalı olması, Ülke içerisinde tohumlukları her yere daha kolay ulaştırma imkanına sahip Coğrafi konumu, Tarım teşkilatının ve çiftçilerin tohumluk üretiminde firmalarla uyumlu bir şekilde çalışması gibi nedenler Konya nın tohumluk üretimi açısından önemli avantajlarıdır yılında ilimizde 87 adedi ilimiz üreticisi 36 adeti il dışı tohum üreticisi olmak üzere 123 kuruluş tarafından 8603 adet Tohum Üretim Beyannamesi verilerek da alanda yaklaşık ton sertifikalı tohumluk üretimi gerçekleştirilmektedir (Tablo 20). Tablo 18 Konya İli 2012 yılı sertifikalı Tohumluk Üretim Durumu ÜRÜN ADI BEYANNAME SAYISI (ADET) ÜRETİM ALANI (DEKAR) ÜRETİM MİKTARI (TON) Ekmeklik Buğday Makarnalık Buğday Arpa Ayçiçeği Patates Yonca Mısır Aspir Nohut Macar Fiği Tritikale TOPLAM

20 2.6 KONYA İLİ HAYVAN, MERA VARLIĞI VE KABA YEM AÇIĞI 2011 yılı itibariyle Konya İlimizin Kültür ırkı sığır, Kültür Melezi sığır, Yerli sığır ile 98 Manda olmak üzere toplam Büyükbaş hayvanı ve Koyun, Keçi olmak üzere toplam adet Küçükbaş hayvanı mevcuttur. İlimizde toplam B.B.H.B. hayvan mevcuttur. İlimizin toplam kaba yem ihtiyacının yaklaşık % 9 u çayır mera alanlarından karşılanmaktadır. Meralar küçükbaş hayvan ile yerli sığır ve kültür melezi büyükbaş hayvanlar için önemli yem kaynağı durumundadır. Konya ilinin toplam arazi varlığının % 18,6 sı meralardan oluşmakta olup, en geniş mera alanları Karapınar ve Cihanbeyli ilçelerindedir (Tablo 3).Yarı kurak iklim karakterine sahip Bölge'de, mera otlatma kapasitesi dikkate alınmadan meralarımızda erken ve aşırı otlatma yapılmaktadır. Bu nedenle bu alanlarda yararlanılabilir bitki örtüsü %25 i geçmediği için zayıf mera olarak nitelendirilmektedir. Yıllık yağış ortalamasının Konya ovası diye tabir edilen bölgede mm/yıl arasında olması, sulama yapılamaması, kötü amenajman, otlatma planlarına uyulmaması nedeniyle, meralardaki bitki örtüsü gittikçe azalmakta ve hayvanların ucuz ve kaliteli kaba yem kaynakları yok olmaktadır. Bitki örtüsünün azalmasıyla birlikte, birçok mera alanında erozyon tehlikesi baş göstermektedir. Konya ilinin kaba yem ihtiyacının karşılanabilmesi için, mevcut meraların yetersiz kaldığı, ekilebilir tarım arazileri içerisindeki yem bitkileri ekiliş alanlarının yetersiz olduğu, bu nedenle hayvancılığın en önemli girdisi olan kaba yem ihtiyacının sap ve saman gibi kalitesi düşük kaba yemlerle karşılandığı görülmektedir. Kaba yemlerin yoğunluğunun düşük olması nedeniyle bölge dışından getirilmesi yüksek navlun bedelini beraberinde getirmektedir. Bölgedeki hayvancılığın sürdürülebilir olması için meralardaki kaliteli kaba yemlere daha çok ihtiyaç duyulacaktır. Bu açıdan yağış miktarının yüksek olduğu bölgelerle, sulama imkanının olduğu bölgelerde meraların ıslahı projeleri acilen uygulanmalıdır. Meraların ıslahı yoluyla ortalama verimin yılda 120 kg/da'a çıkarılmasıyla yıllık yaklaşık 1 milyon ton kaba yem üretimi sağlanması hem bu açığı kapatacak hem de hayvancılığın sürdürülebilirliğini sağlayacaktır. 20

21 ÖNCELİKLER VE STRATEJİLER ÖNCELİK 1 : İhtiyaca yönelik olarak verim ve kalitenin artırılması STRATEJİ 1.1. Ölçek Ekonomisini esas alan havza bazlı işletme büyüklüklerinin artırılmasına ve üretimin toplulaştırılmasına yönelik çalışmalar yapılacak Ülkemizin temel tarımsal üretim problemlerinin başında işletme yapıları gelmektedir. Genel yapı ; yaklaşık 4 milyon işletme sayısı ve 25 milyon ha tarım yapılan alan, ancak işletme başına düşen 6 ha arazi, üstelikte bu araziler ortalama 4 parçalı. Böyle bir işletmede teknolojik, ekonomik ve verimli ya da kaliteli bir üretim yapmak oldukça zordur. Böyle bir yapıya sahip işletmeler (üreticiler) ekonomik üretime değil aksine fakirliğe mahkum edilmektedir. Öyle ise bu durumda arazilerimizin ölçek ekonomisi doğrultusunda yeniden yapılandırılmasına yani işletme yapımızın yapısal değişikliğe götürülmesine ihtiyaç vardır. İşletme yapımızın düzeltilmesinin değişik anlamları vardır. Bu kavramdan anlaşılan genelde arazi toplulaştırılmasıdır. Arazi toplulaştırılması bozuk olan işletme yapımızın düzeltilmesi anlamına gelmez. Günümüz şartları dikkate alındığında arazi toplulaştırılmasının tamamlanması için uzun bir süreç gerekmektedir. Bu durum üreticilerimizin daha uzun yıllar fakirliğe ve zorlu çiftçiliğe, desteklerin yerini bulmamasına ve kırsal kesimden göçün devam etmesi anlamına gelmektedir. Zira arazi toplulaştırılmasından anlaşılan işletmelerimizin çok parçalılıktan 6 hektar büyüklüğünde tek parçalılığa getirilmesi anlamına gelmektedir. Bu durum tek başına modern ve ekonomik bir işletmeye gidilmesi için yeterli bir mazeret değildir. Modern tarım ancak işletme büyüklüklerinin ölçek ekonomisinde bir büyüklüğe ulaştırılması ile mümkündür. Bunun için de 6 ha arazi varlığı bu iş için yeterli değildir. O halde yapılması gereken uzun yıllar bekleme yerine daha pratik ve uygun çözüm getirici uygulama olan yapısal değişikliktir, yani üretimin toplulaştırılmasıdır. Bunun için de köy temelli tarımsal işletmelerin oluşturulmasına ya da bir köyün bir tarım işletmesi haline getirilmesine ihtiyaç vardır. Böyle bir yapılanmanın getirileri oldukça fazladır. Böyle bir oluşumla; arazilerin ortak kullanıma açılması, ortak teknik ve teknoloji ile su ve toprağın daha verimli kullanılması, tüm işletme girdilerinden tasarruf edilmesi, tarla sınırlarının kaldırılması ile de sektöre yaklaşık 2 milyon ha (500 bin hektarı sulu olmak üzere) arazi kazandırılması sağlanabilir. Böyle bir uygulama için yasal düzenlemeler gerekmekte olup, uygulamalara model teşkil etmesi açısından örnek olarak ta belediyeler yasasında ki 18 uygulaması verilebilir. 21

22 STRATEJİ 1.2. Ekonomik üretimle ilgili (bitki yetiştirme teknikleri ve kalitenin arttırılmasına yönelik) eğitim ve demonstrasyon çalışmaları arttırılacak Konya- Karaman illeri çiftçileri genel olarak reel üretim ekonomisi yerine göreceli kıyaslama yönteminde bir üretim ekonomisi göz önünde bulundurmaktadır. Çiftçiler kendi işgüçlerini, arazi kiralarını, alet ekipmanların birim üretimdeki maliyetleri v.b. unsurların bir çoğunu maliyet hesaplarına dahil etmemektedirler. Bunların yanında üretim yaptıkları bitki çeşidinin bölge şartlarına uygunluğu, ekimdikim sıklığı, ekim zamanı, gübreleme, ilaçlama, sulama, hasat gibi bitki yetiştirme teknikleri ile ilgili konularda yeterli bilgi ve uygulama düzeyine sahip değildirler. Örneğin bölgenin ana bitkisi durumunda olan Buğday yetiştiriciliğinde çiftçiler Bilinçli Girdi Kullanımı yönünden yetersiz kalmaktadırlar (Tablo 21). Bütün bu sebeplere bağlı olarak üretilen bitkisel ürünlerin de kalitelerinde çok farklılıklar oluşmaktadır. Tablo 19 Araştırma Bölgesinde Kuru Alanda Ekmeklik Buğdayda Bilinçli Girdi Kullanım Düzeyi (Küçükçongar ve ark., 2008) TEKNOLOJİLER Bilinçli Kullanım Düzeyi (%) Tohum Miktarı (20 Kg/da) Ekim Zamanı (Eylül-Ekim ) Herbisit ( mlt/da ) Süne İlacı (20 mlt/da) Gübre (0-7 Kg Saf N/da) Bu sebeplerden dolayı bölgede yetiştiricilere bölgeye uygun çeşit seçimi, uygun toprak işleme ve tohum yatağı hazırlama, ekim (dikim) zamanı, sıklığı, optimum gübreleme proğramları, hastalık ve zararlılarla mücadele yöntemleri, sulama ve hasat gibi verim ve kalite üzerinde 1. dereceden etkili Bitki Yetiştirme Teknikleri konularında eğitim ve demonstrasyonlar düzenlenecektir. Eğitimlerde her türlü reklam araçları (TV, radyo, gazete, dergi, afiş, leaflet v.b.) kullanılarak verilmek istenen mesajlar sürekli gündemde tutulacak, konuyla ilgili önceden belirlenecek yerlerde uzmanlarla yetiştiricilerin bir araya getirileceği Çiftçi Bilgilendirme Toplantıları yapılacaktır. Bu tür toplantıların en etkilisi demonstrasyonlar olacaktır. Köylerde seçilecek yeniliklere açık, örnek çiftçilerin arazilerine demonstratif mahiyette uygulamalar yapılacak ve sonuçlar çevre köylerin de katılımıyla diğer çiftçilere uygulamalı ve görsel bir şekilde aktarılacaktır. Ayrıca bölgede yaygın uygulama alanı bulmamış fakat uygulanması muhtemel olan yeniliklerin (yetiştirme teknikleri, alet-ekipman v.b.) kullanıldığı diğer ülkelerdeki yada ülkemizdeki komşu İl ve ilçelerdeki Üniversite, Araştırma Kuruluşları ya da 22

23 üreticilere Teknik Geziler düzenlenerek, bu yenilikleri bölgemizde uygulamaya hevesli yetiştiricilere yerinde tanıtımı yapılacaktır. STRATEJİ 1.3 Sözleşmeli üretim modelleri yaygınlaştırılacaktır Sözleşmeli model; alım garantili, üretim özellikleri (kalite) belli olan sektör isteğine cevap verebilecek bir üretim şeklidir. Bu modelde sektörde ki ihtiyaca (sanayi veya hizmet sektörü) göre adeta sipariş usulü üretim yapılır. Sanayiciler veya sektöre ihtiyaç duyulan mallar ve veya hizmetler çiftçilere (üreticilere) belirli akit karşılığında yazılı olarak sipariş verilir. Böylece bu üretim sisteminde alıcı ve satıcı belli olur. Yani pazar garantili bir üretim modellemesi olarak uygulanır. Bu modelin en büyük faydası yukarıda belirlenen ölçülerde ulusal ölçekte de bir üretim yapılandırılmasının önünü de açmasıdır. Gelişmiş ülkelerde uygulanan bu modelde esas konu ulusal ölçekte ÜRETİMİN PLANLANMASI dır. Böylece de üretim arzı ve talebi arasında büyük oranda karşılıklı bir uyum oluşturulmaktadır. Bütün sektörlerde olduğu gibi en çok İstenen de üretilen malın pazar korkusu yaşamadan ihtiyaç doğrultusunda pazara sevk edilmesi esas alınmaktadır. Yıllardır ÜRETİM PLANLAMASINDAN bahsedilirken bu model üzerinde bir çalışma yapılmadığı görülmektedir. Sözleşmeli üretim modeli tüm bu sorunları aşarak üretici ile alıcı arasında bir köprü oluşturacaktır. STRATEJİ 1.4 Ar-Ge ve Yenilikçi üretime yönelik çalışmalar desteklenecek - Ar-Ge ve yenilikçi üretime yönelik çalışmalarla ürünlerin katma değerlerinin artırılması amaçlanmaktadır. Bölge çiftçisi ve tarıma dayalı sanayi işletmelerinin kendi ihtiyacını karşılayarak dış pazarlara açılmasının yolu Ar-Ge faaliyetlerinin artmasına bağlıdır. Bu bağlamda bitkisel ürün ve bitkisel gıda sektörlerinde karlılık, rekabet ve sürdürülebilirliği sağlayacak Ar-Ge ve yenilik yatırımlarının desteklenmesi gerekmektedir. Bitkisel üretimde verimlilik ve karlılığın arttırılması için farklı alanlarda kullanılan teknolojilerin bitkisel üretime uyarlanması, gıda zincirinin her aşamasında (Tarladan- Sofraya) ortaya çıkabilecek atıkların azaltılması ve yeniden kullanıma sunulması gerekmektedir. Bölgede faaliyet gösteren sektörlerin kendi kendine yeterliğine katkı sunan çalışmaların yapılması, geçimini tarım ve tarıma dayalı sanayiden karşılayan kesimlerin karlılığını artırırken, üretilen ürünlerin daha farklı alanlarda değerlendirilmesini sağlayacak ve böylece bölgede tarım ve tarıma dayalı sanayinin canlanmasına katkı sunacaktır. - Uzaktan algılama sistemlerinin uygulanması ile üretim planlamasının, hastalık ve zararlılara karşı erken uyarı ve müdahale sistemlerinin geliştirilmesi beklenmektedir. Bölge genelinde tahmin ve erken uyarı sistemlerinin yaygınlaştırılması durumunda yıl boyu bölgedeki yağış, nem, sıcaklık değerleri takip edilerek, 23

24 bitkisel üretimde verim ve kalitenin düşmesine neden olan hastalık ve zararlıların takibi, gübre ve ilaç uygulamaları ile ekim dikim ve diğer tarımsal faaliyetlerin planlaması sayesinde ürün kaybı ve bölgedeki gübre ve ilaç tüketimi azalacaktır. Bu durumda üreticinin ilaçlama masrafı azaltılmış olacağı gibi, kullanılan girdilerin etkinliği artacak ve gereksiz ilaç ve gübre kullanımının önüne geçilerek çevre kirliliği önlenecektir. Ayrıca Tahmin ve erken uyarı sistemi sayesinde rüzgâr, dolu, don vb. tabi afetlerin önceden üreticilere bildirilmesi durumunda gerekli tedbirleri alma imkânı doğacaktır. STRATEJİ 1.5 Çevreci üretim ve mücadele yöntemleri yaygınlaştırılacak ve etkinleştirilecek Tarımsal üretim, Ülkemizde yıllardır klasik bir deyimle GELENEKSEL YÖNTEMLERLE yapılmaktadır. Geleneksel yöntemden kastedilen tarım alet, gübre, teknoloji, sulama veya diğer uygulamalardan mahrum olması değildir. Aksine yüksek teknolojiye rağmen üretim uygulamasında ki yanlışlıklar olarak ifade edilebilir. Ancak tarım girdilerinden özellikle gübre, ilaç ve diğer kimyasalların yoğunlukla kullanılması modern tarım anlayışının bölgede hakim olmadığının bir göstergesidir. Üretim sürecinin en önemli parametresi olan girdilerden ödün verilmesi söz konusu değildir. Bunun yanında tüm organik atıklar çevreye zarar vermeyen tekniklerle (hassas tarım gibi) toprağı, suyu, havayı ve çevreyi kirletmeyen sistemlerle üretim döngüsü içerisine sokulmalıdır. Böylece, toprağımız, suyumuz, havamız temiz olarak yeniden ülkenin tarım altyapısına veya enerji uygulamalarına katılırken gelecek nesillere temiz ve üretken bir çevre bırakmış oluruz. Uzun yıllardır tarım yapılan topraklarımızdan sürekli organik yapılı ürünler almamıza rağmen toprağa sadece inorganik yapıda gübreler vermekteyiz. Halbuki topraklarda canlı bir yapıya sahip olup, bu canlılığının uzun yıllar devam ettirilebilmesi için organik maddece sürekli zengin tutulması gerekmektedir. Organik madde miktarının %3 ve daha yukarısında olması arzu edilirken maalesef bizim topraklarımızın %70 in den fazlası %1 ve daha altında organik madde bulunmaktadır. Bundan dolayı toprak kaldırdığımız organik maddelerin her yıl bir kısmını geri vermek zorundayız. Dünyada son yıllarda giderek artan alanlarda uygulanan Doğrudan Ekim Sistemlerinin temel felsefesini de bu oluşturmaktadır. Konya Karaman bölgesinde bu çevreci sistemin uygulanabilmesi için bütün şartlar mevcuttur. Konya ilinde mevcut olan 2 adet Tarım makineleri üreticisi firma tarafından Doğrudan Ekim Makineleri üretilmekte olup, konuyla ilgili 2000 yılından beri araştırmalar yapan bir Tarımsal Araştırma Enstitüsünün de bulunması büyük bir avantajdır. Bölgenin diğer bir avantajı ise farklı rakım ve ekolojik özelliklere sahip çok geniş alanlara sahip olmasıdır ki, bu alanların bir çoğu organik tarım amaçlı kullanmaya oldukça müsaittir. Buralarda organik tarımın yaygınlaştırılması ile ciddi bir çevre bilinci ve koruması oluşturulması yanında birim alandan elde edilecek gelir miktarı da arttırılmış olacaktır. 24

25 STRATEJİ 1.6 Meralarda verim ve kaliteyi arttırıcı tedbirler alınacaktır Ülke genelinde, çayır ve meraların verimleri bölgeden bölgeye değişmekle beraber yıllık kuru ot verimi ortalama kg/da arasında, toplam üretiminin de 8.9 milyon ton civarında olduğu tahmin edilmektedir. Konya meralarında bitki ile kaplı alan oranı % arasında değişmekte olup, bu oran her geçen yıl giderek azalmaktadır. Azalan mera alanı üzerinde otlatma baskısının artması, mera vejetasyonunun bozulmasına, bitkiyle kaplı alanın azalmasına ve meralarımızda erozyonun etkisinin giderek artmasına neden olmaktadır. Ülkemizde mera alanın çok önemli bir kısmı kurak iklim kuşağında bulunmaktadır. Buna rağmen uygun ıslah ve amenajman yöntemleri kullanılarak çayır ve meraların mevcut üretim kapasitelerinin artırılabileceği yapılan çalışmalarla görülmüştür. Genellikle mera alanlarımız erken ve aşırı otlatma nedeniyle çok zayıf bitki örtüsüne sahip olup, zayıf mera karakterindedir. Ayrıca bölgedeki meraların mevcut bitki örtüsü ağırlıklı olarak buğdaygillerden ve diğer familyalara dahil düşük kaliteli bitkilerden oluşmaktadır. Bölgedeki mera alanlarında yok denecek kadar az olan baklagillerin artırılmasına yönelik çalışmalar yapılmalıdır. Bu bağlamda bölgedeki meraların ıslahı ile evcil hayvanlar için ihtiyaç duyulan yem ihtiyacının karşılanması ve tarım alanlarını da tehdit eden erozyonun olumsuz etkilerinin azaltılması sağlanırken, barajların su toplama havzalarında meydana gelen erozyonun etkisi azaltılarak önemli yatırım gerektiren baraj ve göletlerin ekonomik ömürleri artırılmış olacaktır. Ayrıca yaban hayvanları için daha iyi bir beslenme ve yaşam ortamı sağlanacaktır. Özellikle küçükbaş hayvancılık açısından çok önemli olan meraların iyileştirilmesi ve verimlerinin artırılmasına yönelik olarak uygun kullanımı, bakımı ve yönetim birimlerinin oluşturulmasına yönelik çalışmalar desteklenmelidir. STRATEJİ 1.7 Tüm tarım arazileri ve meralarda yeşil kuşak bölgelerinin oluşturulması İç Anadolu Bölgesinde bulunan tarım arazilerinin önemli bir kısmında nadastahıl sistemi yapılıyor olması yanında her yıl ekilen alanlarda tek yıllık bitkilerin ekilmesi nedeniyle yoğun bir toprak işlemesi yapılmaktadır. Buna bağlı olarak da bölge topraklarının organik maddesi az ve ince yapılı olduklarından özellikle rüzgar erozyonu için ciddi bir potansiyel oluşturmaktadır. Aynı durum meralar için de söz konusudur. Kuraklık, aşırı ve zamansız otlatma gibi nedenlerle meraların büyük bir kısmı verimsiz ve erozyona tehlikesiyle karşı karşıyadır. Mera ve tarım arazilerinin birbiri içine girmiş olması ve her iki alanın da erozyona açık olması, tehlikenin boyutunu daha da artırmaktadır. Genel olarak km/saatlik bir rüzgar hızı bölgede erozyonunun başlaması için yeterlidir. Nitekim 2012 yılı Nisan ayında saatteki hızı km ye varan şiddetli rüzgar tarım arazilerinde ve yerleşim yerlerinde önemli maddi kayıplara neden olurken, günlük hayat olumsuz yönde etkilemiştir. Küresel ısınmanın bir sonucu olarak ortaya çıktığı söylenen şiddetli rüzgârlar, ani ve şiddetli yağışlar gibi tabii afetlerin, hızla artan sanayileşmeye bağlı 25

26 olarak daha da artacağı düşünüldüğünde, ekolojik dengeyi altüst eden bu tip olaylara karşı zaman kaybetmeden önleyici tedbirlerin alınması gerekmektedir. Bu bağlamda tarım arazilerinin çevresinde ve meralarda sıralar veya gruplar halinde hakim rüzgar yönüne dik, yeterli genişlikte ve uygun özellikte ağaç ve çalı türlerin yer alacağı yeşil kuşaklar oluşturulmalıdır. Ağaçlık alanlar rüzgar hızını keserek erozyonu önlemekle kalmaz aynı zamanda hava nemini yükselterek topraktan ve bitkilerden buharlaşma yoluyla meydana gelecek su kaybını azaltmakta, toprak ve hava sıcaklığında meydana gelecek ani değişiklikleri azaltmakta ve böylece çevrede su düzeni sağlayarak ve hava nemini düzenleyerek ekili alanlarda verim artışına katkı sağlamaktadır. Çünkü rüzgarlı havalarda bitkiler stomalarını kapatarak fotosentezi durdurdukları için bitki büyümesi yavaşlamaktadır. Ayrıca ağaçlar yer altı ve yerüstü su kaynaklarını beslemekte, farklı bitki ve yaban hayvanlarına barınma ve üreme alanı sağlarken pek çok böcek ve kuşlar için uygun yaşam ortamı oluşturmaktadır. Bu durum böceklerle tozlaşan bitkilerin daha fazla tohum bağlamasına ve üretim artışına yardımcı olurken, biyolojik mücadelede zararlı böceklerin azalmasına ve bal üretiminin artmasına katkı sağlayacaktır. STRATEJİ 1.8 Meyve sebzede tasnif ve depolama alt yapısının güçlendirilmesi Pazarlama, her türlü üretim ağının sonuçlandırılması ya da tüketiciye ulaştırılması işlemidir. Bir malı üretmemiz yetmez. O malı üretim amaçları doğrultusunda tüketiciye aktarma yolları pazarlamanın metodolojik temelini oluşturur. Ancak bir malı veya hizmeti tüketiciye sunmanın değişik yolları veya usulleri olması, ürünün pazara sunuş biçimi ile de alakalıdır. Üretilen malın tüketici ihtiyaçları veya beğenileri doğrultusunda pazara sunulması, tüketim ağının da genişlemesi ile sonuçlanacaktır. Öte yandan üretimin ihtiyaca yetecek miktarda olması bu üretimin bir anda tüketilmesi anlamına gelmez. Üretim bir sezonda olur ancak tüketim tüm yılda gerçekleşir. Üretime söz konusu olan mallar ancak tüketici ihtiyaçları döneminde pazara sunulmalıdır. Özellikle tarım ürünleri belirli dönemlerde ve belirli standartta pazara sevk edilir. Sunulmayan mallar belirli (kontrollü) ortamlarda saklanmak (depolanma) zorundadır. Bunun için de saklanacak ürün belirli dönemde, standartta ve ortamlarda tüketime sunuluncaya kadar ürünün kalitesinin korunması zorunludur. Pazarlama bir strateji işidir. Bölgemizde meyve ve sebzenin yeterli orana ulaşması en büyük beklenti olmaktadır. Ancak iç ve dış pazara albenisi ve kalitesi yüksek hammaddenin ihtiyaç duyulan zamanda pazara sunulması için de o ürünün kalite değerlerini koruyacak altyapı (boylama, sınıflama, depolama ve taşıma) şartlarının da iyileştirilmesi gerekmektedir. Böylece ülkesel ve küresel ölçekte kaliteli üretime yönelik nitelikli pazar ağı da oluşturulmuş olacaktır. 26

27 ÖNCELİK 2 : Bölge Ekolojisine uygun üretim sistemlerinin oluşturulması STRATEJİ 2.1. Ülke ve bölge için stratejik ve katma değeri yüksek bitkilerin yetiştiriciliği artırılacak Konya ve Karaman illeri tarım alanlarının büyük bir kısmını tarla bitkileri oluşturmaktadır. Bölgenin ürün desenine yeni ürünlerin katılımı sağlanması bölge ekonomisine yeni katma değerler kazandıracaktır. Bununla birlikte mevcut ürün deseninde yer alan ürünlerde özellikle stratejik konumunu sürekli konumunu sürekli olarak muhafaza eden buğday üretiminde verimliliğin ve kalitenin yükseltilmesi de ekonomiye önemli katkılar sağlayacaktır. Buğday üretiminde ve üretimin değerlendirildiği işletmeler yönünden çok önemli yere sahip Konya yöresindeki un fabrikalarına her yıl bin ton ithal buğday gelmektedir. Bu durumun önüne geçmek için sertifikalı tohumluk kullanımını yaygınlaştırma, doğru çeşit seçimi, ekimden hasada kadar doğru yetiştirme tekniklerini uygulama konusunda çiftçi bilincini geliştirmek gerekmektedir yılı itibari ile Toprak Mahsulleri Ofisinin kaliteye dayalı alım politikasını başlatması nedeni ile üretimde kaliteye yönelme mecburiyeti ortaya çıkmıştır. Bölgemizde çiftçi bilincini ve kaliteyi artırmaya yönelik projeler yaygınlaştırılmalıdır (Soylu ve ark., 2010). Konya Karaman Bölgesinde 2011 yılı verilerine göre toplam dekarlık tarım alanının dekarını tarla bitkileri ekim alanı oluşturmaktadır. Bu alan toplam alanın % 66 sına tekabül etmekte olup geri kalan alanların %29.2 sinde Nadas, % 1.36 sında Sebze ve % 3.25 inde Meyve yetiştiriciliği yapılmaktadır (Tablo 2). Bölge tarım arazilerinin ancak 1/3 inin sulanabildiği göz önüne alınırsa, ürün desenini incelerken özellikle sulama imkanı olan tarım alanları ile sulama imkanı olmayan kuru tarım alanlarını ayrı ayrı değerlendirmek gerekir. Sulu tarım alanları katma değeri yüksek tarla bitkileri üretimi açısından en şanslı alanlardır. Bölgede sulanabilen tarım alanlarında, ağırlıklı olarak şekerpancarı buğday ekim sisteminin yaygın olması, bu koşullarda çiftçilerin katma değeri yüksek ürün çeşitliliğine yönlendirilmesi gerekliliği sonucunu ortaya koymaktadır. Bölgede de Türkiye de olduğu gibi Mısır, ayçiçeği, patates, fiğ, yonca gibi ülkemiz açısından önemli bitkilerin ekim alanı son yıllarda giderek artma eğilimindedir (Tablo 12). Konya ve Karaman da 2004 yılında üretilen yağlı bitkilerden ayçiçeği ve aspir in toplam ekim alanı ve üretim miktarı sırasıyla da ve ton iken bu rakam her yıl artarak 2011 yılında da ve ton a ulaşmıştır (Tablo 13). Bundan dolayı bölgede sulu tarım alanlarında yetiştirilen buğday alanlarına uygun ekim nöbetleri belirlenerek ülkemiz için stratejik öneme sahip ve katma değeri yüksek ürünlerin yetiştirilmesi sağlanacaktır. Bu ürünlerin başında Ülkemizin her yıl 2-3 milyar dolar ithalat yaptığı Ayçiçeği, aspir, kanola, haşhaş gibi yağ bitkilerinin yanında bölge şartlarına uygun mısır (Silajlık, dane ve çerezlik), soya fasulyesi, fasulye, patates, çerezlik kabak, havuç, mor havuç gibi tarla ürünleri gelmektedir. 27