HÜCRENĐN ORGANELLERĐ. Doç.Dr. Erdal BALCAN

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "HÜCRENĐN ORGANELLERĐ. Doç.Dr. Erdal BALCAN"

Transkript

1 Hücrelerin yapı ve fonksiyon maddeleri, kimyasal reaksiyonları kolaylaştıran bu sıvı ortamda belirli oranlarda dağılmıştır: MOLEKÜL VÜCUT AĞIRLIĞINA GÖRE Su %60 Protein %17 Lipid %15 Mineraller (Na, K, Cl, Mg, vb.) %5 Nükleik asitler %2 Karbohidratlar %1 1 2 çeşitli organik büyüklüklere örnekler HÜCRENĐN ORGANELLERĐ 3 4 1

2 hücrenin kompartmanları çekirdek (nukleus) sitoplazma sitozol (en geniş kompartman) organeller 5 6 Hücre membranı A kalınlığında yapıdır. dinamik bir HÜCRE MEMBRANININ BĐYOKĐMYASAL ORGANĐZASYONU Hücrelerin içi ve dışı arasında bazı bileşenlerin geçişine olanak sağlayan yarı geçirgen özellikteki bir bariyerdir. Tüm hücrelerin membranları proteinler, lipidler ve karbohidratlardan oluşur Hücre türüne ve fonksiyonuna göre değişiklik göstermelerine karşın hücre membranında, % oranında protein % oranında lipid % 5 oranında karbohidrat bulunur

3 9 10 HÜCRE MEMBRANININ GÖREVLERĐ Taşıma olayları Hücreler arası tanıma olayları Hormon reseptörleri Bağışıklık Eritrositlerde kan grubu özellikleri

4 % oranında protein % oranında lipid % 5 oranında karbohidrat Hücre Membranında Yer Alan Lipidler Hücre Membranında Yer Alan Lipidler 15 Polar bir hidrofilik uç ve non-polar bir hidrofobik kuyruktan (hidrokarbondan) oluşur. I. FOSFOLĐPĐDLER: a-fosfogliseridler (Gliserofosfolipidler): - Fosfotidilkolin - Fosfatidiletanolamin - Fosfatidilserin - Fosfatidilinositol - Fosfatidilgliserol b- Sfingomiyelin II. GLĐKOLĐPĐDLER (GLĐKOSFĐNGOLĐPĐDLER): - Serebrozid (Gluko ya da galakto) - Laktoseramid - Gangliozid III. KOLESTEROL 16 4

5 I. Fosfolipidler Amfipatik özellikgösterirler En önemli görevi yarıgeçirgen membran yapısıoluşturmak a.fosfogliseridler(gliserofosfolipidler): Gliserol, iki yağ asidi ve bir fosforik asitten oluşur. Fosfogliseridler, fosforik aside eklenen bileşenlere göre adlandırılırlar [Kolin fosfatidil kolin (lesitin), etanolamin fosfatidil etanolamin(kefalin), Fosfatidil gliserol kardiolipin❶] Lesitinin dipalmitil lesitin şekli, alveoler sürfaktantın yapısına girerek inspirasyonda ve ekspirasyonda yüzey gerilimini ayarlar. Sonuçta alveollerin yırtılmalarını ve yapışmalarını önler. ❶ Kardiolipin, antijen etkisi ile tanınan tek lipiddir. Sifilis tanı testlerinde kullanılır. 17 Fosfogliseridler (Gliserofosfolipidler) genel yapı

6

7 Fosfolipidler amfipatik özellikleri nedeniyle sulu ortamlarda spontan olarak bilayer yapısı oluşturabilirler. Hidrofilik moleküller su ile hidrojen bağları oluşturabilecek ya da elektrostatik olarak etkileşebilecek yüklü gruplar ya da polar kısımlar içerdiği için suda kolaylıkla çözülürler. Oysa hidrofobik moleküllerin neredeyse tüm atomları yüksüz ve nonpolar olduğu için su ile etkin bağlantılar oluşturamaz ve bu nedenle suda çözünmez. Aseton polar bir bileşik olduğu için su ile elektrostatik etkileşimlere girebilir ve suda çözünür. 2-metil propan ise tamamen hidrofobiktir, su ile etkileşemez ve komşu su moleküllerine buz yapısındaki kafes benzeri yapılar oluşturmasına neden olacak bir güç uygular. HÜCRE MEMBRANININ KĐNETĐĞĐ Fosfolipidler sulu ortamlarda amfipatik olmaları nedeniyle bilayer formlar oluştururlar. Bu enerjetik olarak uygun olan düzenlemede hidrofilik baş kısımları su ile yüzleşirken hidrofobik kuyruk kısımlar iç tarafta kalarak sudan korunur. Ancak lipid bilayerinin su ile yüzleşecek bir sınırının bulunması enerjetik olarak uygun değildir. Su ile yüzleşmenin engellenmesi için lipid bilayerinin tamamen kapanarak su ile yüzleşecek bir sınır bırakmaması gerekir. Bu davranış biçimi hücre oluşumu için en önemli temellerden bir tanesidir. Figure 10-6 Molecular Biology of the Cell ( Garland Science 2008) Lipidlerin hücre membranın ideal bileşenleri olmasının 2 önemli nedeni: 1. Amfipatik özellik 2. Membran akışkanlığı Bir lipid bilayerinin hücre membranı için ideal bir yapı olmasının diğer nedeni birçok membran fanksiyonu için gerekli olan akışkanlığı sağlıyor olmasıdır

8 Hücre Membranında Yer Alan Lipidler Polar bir hidrofilik uç ve non-polar bir hidrofobik kuyruktan oluşur. I. FOSFOLĐPĐDLER: a-fosfogliseridler (Gliserofosfolipidler): - Fosfotidilkolin - Fosfatidiletanolamin - Fosfatidilserin - Fosfatidilinositol - Fosfatidilgliserol b- Sfingomiyelin II. GLĐKOLĐPĐDLER (GLĐKOSFĐNGOLĐPĐDLER): - Serebrozid (Gluko ya da galakto) - Laktoseramid - Gangliozid III. KOLESTEROL 29 b. Sfingomyelinler: Gliserol yerine sfingozin içerirler. Sfingozinin amino grubunun bir yağ asidi ile amid bağı yapması sonucu seramid oluşur. SERAMĐD yapısı, tüm sfingolipidlerde yer alan yapısal bir ünitedir. Sfingomiyelinler Sfingomiyelin, genel yapı Fosfogliseridler, genel yapı Yapılarında fosfat grubu taşıdıkları için fosfolipidler sınıfında yer alırlar. Tüm plazma membranlarında yer alır Miyelin kılıfında bol miktarda bulunurlar. 30 Sfingolipidlerin genel yapısı Sfingozin, bir amino grubu ile iki OH grubu içeren uzun bir açil zincirdir. Sfingomiyelinde bir yağ asidi amino gruba, bir fosfokolin grubu terminal OH grubuna bağlanmıştır. Diğer OH grubu ise komşu lipidlerle, su molekülleri ile ya da bir membran proteini ile hidrojen bağları oluşturabilir. Sfingolipidin adı X Formülü Seramid - Sfingomiyelinler FOSFOLĐPĐDLER SFĐNGOLĐPĐDLER (seramid içerir) Nötral glikolipidler (serebrozid) Gangliozidler GLĐKOLĐPĐDLER (Glikosfingolipidler) Sfingomiyelin Fosfokolin Seramid, hidrofobik özelliği nedeniyle kolaylıkla flip-flop hareketi yapabilir ve programlanmış hücre ölümü (apoptozis), hücre yaşlanması (senescence) ve farklılaşma gibi birçok hücre yanıtını düzenler

9 Hücre Membranında Yer Alan Lipidler 33 Polar bir hidrofilik uç ve non-polar bir hidrofobik kuyruktan oluşur. I. FOSFOLĐPĐDLER: a-fosfogliseridler (Gliserofosfolipidler): - Fosfotidilkolin - Fosfatidiletanolamin - Fosfatidilserin - Fosfatidilinositol - Fosfatidilgliserol b- Sfingomiyelin II. GLĐKOLĐPĐDLER (GLĐKOSFĐNGOLĐPĐDLER): - Serebrozid (Gluko ya da galakto) (Nötral glikolipid) - Laktoseramid - Gangliozid (negatif yüklü) III. KOLESTEROL 34 II. GLĐKOLĐPĐDLER (GLĐKOSFĐNGOLĐPĐDLER): II. GLĐKOLĐPĐDLER (GLĐKOSFĐNGOLĐPĐDLER): Seramid yapısına monosakkarit, disakkarit ya da oligosakkarit bağlanmasıyla oluşan membran lipidleridir

10 II. GLĐKOLĐPĐDLER (GLĐKOSFĐNGOLĐPĐDLER): Serebrozid (Gluko ya da galakto) sfingozin II. GLĐKOLĐPĐDLER (GLĐKOSFĐNGOLĐPĐDLER): Laktoseramid sfingozin yağ asidi yağ asidi glukoz galaktoz glukoserebrozid galaktoserebrozid di- ya da tri- sakkarit Nötral glikolipid II. GLĐKOLĐPĐDLER (GLĐKOSFĐNGOLĐPĐDLER): Gangliozid sfingozin yağ asidi Sfingomiyelinler FOSFOLĐPĐDLER SFĐNGOLĐPĐDLER Nötral glikolipidler (serebrozid) Gangliozidler GLĐKOLĐPĐDLER (Glikosfingolipidler) Kompleks oligosakkarit Đnsan beyninin gri maddesindeki membran lipidlerinin yaklaşık %6 sını yapar. Non-nöronal membranlarda çok az miktarda Bu bilesiklerin gangliozid oldugu G harfi ile gösterilir. Daha sonra kaç tane NANA molekülü (sialik asit) varsa M, D, T, Q yazilir

11 Sfingolipidin adı X Formülü Seramid - Sfingomiyelin Fosfokolin Nötral glikolipid Glukoserebrozid Laktoseramid Gangliozid GM2 Glukoz Di-, tri- ya da tetrasakkarit Kompleks oligosakkarit II. GLĐKOLĐPĐDLER (GLĐKOSFĐNGOLĐPĐDLER): HÜCRE FONKSĐYONLARINDA LĐPĐDLERĐN ROLÜ Lipidlerin protein yapısını ve fonksiyonunu, böylece hücre fonksiyonunu etkileyebilecek en az 2 yol vardır. Proteinlerin fonksiyonu lipidlerin kimyasal ve yapısal anatomisine (baş grubu, iskelet, doymuşluk oranı, kiralite, iyonizasyon ve şelatlanma özelliklerine) bağımlı olan protein-lipid etkileşimlerinden büyük ölçüde etkilenir. Bununlar birlikte, protein fonksiyonu hücre membranlarında organize olan lipidlerin ortak özelliklerinden kaynaklanan durumlardan da (akışkanlık, lipid-bilayerinin kalınlığı ve şekli) etkilenir. Figure 10-11b Molecular Biology of the Cell ( Garland Science Doç.Dr. 2008) Erdal Balcan

12 MEMBRAN ASĐMETRĐSĐ Hücre dışı Sitosolik kısım ECM kısmı Hücre içi Fosfatidilkolin Sfingomiyelin Hücre dışı Fosfatidiletanolamin Fosfatidilserin Fosfatidilinositol Sitosol Negatif yüklü baş grubu Negatif yüklü sitosolik kısım SM: sfingomiyelin, PC: Fosfatidil kolin PE: fosfatidil inositol PS: fosfatidil serin PI: fosfatidil etanolamin

13 Plazma membranları 4 ana fosfolipid içerir: -fosfatidilkolin -sfingomiyelin Bu fosfolipidler hücre membranının her iki tarafına asimetrik olarak dağılmıştır. Plazma membranının dış kısmında fosfatidilkolin ve sfingomiyelin bulunurken fosfatidiletanolamin ve fosfatidilserin hücre membranının sitosolik kısmında yer alır. Fosfatidilinositol hücre membranının sitosolik kısmında yer alan bir diğer fosfolipittir. ECM -fosfatidilserin -fosfatidiletanolamin Fosfatidilinositol hücre sinyallemesinde önemli bir rol oynar. Sitosol Fosfatidilserin ve fosfatidilinositol moleküllerinin baş kısımları negatif yüklü olması nedeniyle plazma membranının sitosolik yüzeyi de negatif yüklüdür. Lipid asimetrisi ekstrasellüler sinyallerin intrasellüler sinyallere dönüştürülmesinde önemlidir. Fosfatidilinositol Fosfatidilserin HÜCRE ZARINDA FOSFOLĐPĐD ASĐMETRĐSĐNĐ SAĞLAYAN TAŞIYICILAR Scramblase: lipid bilayerinin her iki tarafında yer alan fosfolipidleri dengeleyen bir protein. Özellikle ER de aktif olarak bulunan bu protein fosfolipidleri ER membranının her iki tarafına da eşit olarak dağıtır. Plazma membranında bulunan scramblase ise ER deki gibi sürekli aktif değildir sadece apoptozis ve platelet aktivasyonu gibi durumlarda rol alır. Örneğin apoptotik hücrelerde lipid asimetrisini bozarak hücre yüzeyine fagositik hücreler için bir sinyal olan fosfatidil serin in çıkmasına neden olur. Plazma membranlarında yer alan fosfolipid taşıyıcılarından diğeri flippazdır Scramblase ve Flippaz flippazdır. Bu proteinler hücre membranın dış kısmına gelen ve serbest amino grubu taşıyan (fosfatidiletanolamin ve fosfatidil serin gibi) fosfolipidleri ATP aracılığı ile hücre zarının sitosolik kısmına taşır. Böylece hücre zarı asimetrik bir görünüm almış olur. 51 Scramblase flippaz ATP hidrolizi ile baş grubuna spesifik flippazlar aktif olarak fosfatidilserin ve fosfatidiletanolamin moleküllerini ekstrasellüler kısımdan sitosolik kısıma taşır. ER da yeni lipid molekülleri lipid bilayerinini sadece sitosolik kısmına dahil edildiği için ve lipid molekülleri kendi kendilerine bir tarafatan diğerine geçemeyecekleri için fosfolipid translokatörleri (Scramblase) lipid moleküllerinin sitosolik taraftan ER lümeni tarafına geçirir

14 Hücre dışı FLOPPAZLAR kolesterol, PS, PC Hücre içi FLĐPPAZLAR SCRAMBLAZLAR PS, PE FLĐPPAZLAR Hücre içine doğru (ATP ye bağımlı) (PS, PE) FLOPPAZLAR Hücre dışına doğru (ATP ye bağımlı) (kolesterol, PS, PC) SCRAMBLAZLAR Her iki yöne doğru (ATP ye bağımlı değil, Ca++ aracılığı ile) (apoptozis ve platelet aktivasyonu) Lipid asimetrisi ekstrasellüler sinyallerin intrasellüler sinyallere dönüştürülmesinde önemlidir. Memeli Plazma Membranında En Fazla Bulunan Fosfolipidler 1. Fosfatidil etanolamin 2. Fosfatidil serin 3. Fosfatidil kolin 4. Sfingomiyelin Fosfatidilinositol Fosfatidilserin

15 Memeli Plazma Membranında En Fazla Bulunan Fosfolipidler Fosfatidilinositol ve Hücre Đçi Sinyal Đletimi Fosfatidilinositol (PI) Fosfatidilinositolfosfat (PIP) PI kinaz Figure 10-3 Molecular Biology of the Cell ( Garland Science 2008) 57 Fosfatidilinositol4,5 bifosfat (PIP 2 ) PI3 Kinaz Fosfatidilinositol3,4,5 trifosfat (PIP 3 ) Akt aktivasyonu Hücre döngüsünün devamı Apoptozisin inhibisiyonu Transkripsiyonun düzenlenmesi Diaçilgliserol (DAG) Protein kinaz C aktivasyonu Đnositol3,4,5 trifosfat (IP 3 ) Endoplazmik retikulumdan Ca+2 salınımı Hücre membranının düzenlenmesi Transkripsiyonun düzenlenmesi Đmmun yanıtların düzenlenmesi Figure 10-17a Molecular Biology of the Cell ( Garland Science Doç.Dr. 2008) Erdal Balcan 60 15

16 Fosfatidilinositol ve Hücre Đçi Sinyal Đletimi Fosfatidilinositol (PI) Fosfatidilinositolfosfat (PIP) PI kinaz Fosfatidilinositol4,5 bifosfat (PIP 2 ) PI3 Kinaz Fosfatidilinositol3,4,5 trifosfat (PIP 3 ) Akt aktivasyonu Hücre döngüsünün devamı Apoptozisin inhibisiyonu Transkripsiyonun düzenlenmesi Diaçilgliserol (DAG) Protein kinaz C aktivasyonu Đnositol3,4,5 trifosfat (IP 3 ) Endoplazmik retikulumdan Ca+2 salınımı Hücre membranının düzenlenmesi Transkripsiyonun düzenlenmesi Đmmun yanıtların düzenlenmesi 61 Figure 10-17b Molecular Biology of the Cell ( Garland Science Doç.Dr. 2008) Erdal Balcan 62 IP3 DAG PI Kinaz PIP Kinaz Fosfatidilinositol (PI) PIP PIP 2 PLCβ DAG IP 3 GPCR ile aktivasyon PROTEĐN KĐNAZ C AKTĐVASYONU ER DAN Ca +2 SALINIMI Hücre membranının düzenlenmesi Transkripsiyonun düzenlenmesi Đmmun yanıtların düzenlenmesi

17 Doç.Dr. Erdal BALCAN Ag CD45 BCAP P P SHIP Antigenic Stimuli LPS Ag Fyn CD19 CD21 CD180 Ras CD81 P Rac1 IRS Lyn c-abl Cbl Toc BLNK Vav PIK3C PIP2 BAM32 PTEN Ptdlns(3,4)P2 BIMP1 MALT1 Cytoskeletal Reorganization PKC-β Raf1 PIK3C3 Class-ΙΙΙ CatalyticPI3K s PIP3 Akt TAPP MAPKs MAPK Signaling BCL10 IKKs CalmK2 MEK1/2 PDK-1 P Akt Signaling P Iκ Bs NFκ B Cell Survival DAG IP3 Calm Ca++ Caln Iκ Bs Degradation P NFAT P Ca++ Apoptosis Opn FoxO3A NFAT Cell Growth/ Differentiation and Immune Response Homeostasis 65 apkc Class-ΙΙ CatalyticPI3K s BTK PLC-β,γ PIK3R Class-Ι Regulatory PI3Ks BLK Gene Expression NFAT NF-κ B Elk1 CREB c-jun c-fos ATFs 2009 ProteinLounge.com C 66 Hücre Membranında Yer Alan Lipidler APOPTOTĐK HÜCRELERDE MEMBRAN ASĐMETRĐSĐ Fosfatidilserin normal hücrelerde plazma membranının sitosolik kısmında yer Polar bir hidrofilik uç ve non-polar bir hidrofobik kuyruktan oluşur. alır. I. FOSFOLĐPĐDLER: Hücre apoptozise giderse fosfatidilserin plazma membranının ekstrasellüler a-fosfogliseridler (Gliserofosfolipidler): kısmına geçer. Ekstrasellüler fosfatidilserin makrofajları çağırarak ölmüş hücrenin fagositozunu sağlar. - Fosfotidilkolin - Fosfatidiletanolamin - Fosfatidilserin - Fosfatidilinositol - Fosfatidilgliserol b- Sfingomiyelin II. GLĐKOLĐPĐDLER (GLĐKOSFĐNGOLĐPĐDLER): - Serebrozid (Gluko ya da galakto) - Laktoseramid - Gangliozid 67 III. KOLESTEROL 68 17

18 III. KOLESTEROL Polar baş grupları Plazma membranının yapısal elemanıdır Lipid çift tabakaya kovalent olarak tutunmadığı için hücre zarından içeriye ve dışarıya kolaylıkla hareket eder. Plazma membranının akışkanlığını düzenler Steroid hormonların ön maddesidir. Lipid bilayerinin yapısında kolesterol molekülleri fosfolipid moleküllerinin polar baş kısımlarına komşu OH grupları ile kendilerine yer bulur. 69 Figure 10-5 Molecular Biology of the Cell ( Garland Science 2008) Kolesterolün akışkanlığı azalttığı bölge Daha akışkan bölge 70 Membran Lipidleri Hücre membranındaki lipidler Hidrofobik Birim Hidrofilik Birim Fosfogliseridler Yağ asidi zinciri Fosforil alkol (gliserol) + Kolin, etanolamin, serin, inositol Sfingomyelin Sfingozin + Yağ asidi zinciri (seramid) Fosforil kolin Glikolipid Sfingozin + Yağ asidi zinciri (seramid) Bir ya da daha fazla şeker Kolesterol 3. C atomundaki OH grubu dışında kalan tüm molekül OH grubu

19 LĐPĐD YIĞINLARI (RAFT) Hücre membranında fazla oranlarda kolesterol ve sfingolipid içeren özelleşmiş mikrobölgeler ya da platformlar. Bu özelleşmiş membran bölgelerindeki fosfolipidlerin yan zincirleri non-raft membran bölgelerine göre çok daha fazla doymuş yağ asidi içerir (sfingolipidlerin yapısında da doymuş yağ asidi fazladır). Kolesterol ve doymuş yağ asitlerinin yoğun olarak bulunması lipid raftlarını membranın diğer kısımlarına göre daha düzenli ve daha az akışkan olmasına neden olur. Doymuş yağ asitleri (örn. palmitoil ya d amyristoyl) ile kovalent olarak modifiye sitoplazmik proteinler glikozil fosfatidil çapalarıyla membrana bağlanan proteinler ve hücre içi sinyale iletiminde rol alan birçok protein lipid raftlarında yoğun olarak bulunurlar. LĐPĐD YIĞINLARI (RAFT) 1. Sinyalleme molekülleri için özel bölgeler oluşturmak 2. Membran akışkanlığını düzenlemek 3. Membran protein trafiğini düzenlemek (örn. hücre göçü sırasında membran proteinlerinin asimetrik dağılımında rol aldığı düşünülüyor). 4. Nörotransmitter ve reseptör trafiğini düzenlenlemek. 5. Endositoz, ekzositoz, adezyon, apoptozis, göç gibi olaylarda rol alır. Dodelet-Devillers et al., 2009 Calder and Yaqoob, Hidrojen atomları C zincirinin aynı tarafında ise cis, aksi yönlerde ise trans izomerler ortaya çıkar

20 Yağ asitlerinin doymamışlık derecesi Cis konfigürasyonu Kısa zincirli ve doymamış yağ asitleri Kolesterol doymuş yağ asitleri arasında ise MEMBRAN AKIŞKANLIĞI Yağ asidi hidrokarbon zinciri C sayısı Uzun zincirli ve doymuş yağ asitleri Kolesterol doymamış yağ asitleri arasında ise Cis Konfigürasyonu Trans Konfigürasyonu AKIŞKANLIK ARTAR AKIŞKANLIK AZALIR 77 Doğal yolla oluşan yağ asitleri Doç.Dr. cis konfigürasyonuna Erdal Balcan sahiptir. 78 HÜCRE MEMBRANINDA YER ALAN PROTEĐNLER 1.ĐNTEGRAL PROTEĐNLER (TRANSMEMBRAN ya da değil) 2.PERĐFERAL PROTEĐNLER

21 GATA Fizyoloji 2002/ Dönem1/ FONKSĐYONEL SINIFLANDIRMA: 1. TRANSMEMBRAN PROTEĐNLERĐ: a. Đyon kanalı: özel iyonları su dolu porlar aracığı ile membranın diğer tarafına taşır. Bir çok plazma membranı çeşitli iyonlar için spesifik kanallar içerir b. Transporter: Şekillerini değiştirerek özel maddeleri membranın diğer tarafına taşır. Örn. Amino asitler c. Reseptör: Spesifik ligandı tanırlar ve hücrenin fonksiyonunu değiştirir

22 d. Enzim: Hücre içinde veya dışında reaksiyonları katalizler. e.bağlayıcı: Hücre içinde ve dışında filamentlere bağlanarak hücrenin yapısal bütünlüğünü ve şeklini korumaya yardımcı olur. Aynı zamanda, hücrenin hareketine de etkisi vardır. ❶ Membranı bir kez geçen transmembran proteinleri (Tip I, II, III) (α heliks) ❷Membranı birden fazla geçen transmembran proteinleri (Tip IV) (α heliksler) ❸ Beta-sheet yığınları (β-barrels-roll up β-sheet): Sadece Gram negatif bakterilerin dış membranlarında, Gram pozitif bakterilerin hücre duvarlarında ve mitokondri ve kloroplastların dış membranlarında bulunur PERĐFERAL MEMBRAN PROTEĐNLERĐ 2. PERĐFERAL MEMBRAN PROTEĐNLERĐ 87 Proteinler, ❹Membranın sitosolik yüzeyine α-heliks yapısı ile, ❺Sitosolik taraftan bir lipid zinciri (yağ asidi zinciri ya da prenil grubu) ile, ❻Bir oligosakkarit aracılığı ile fosfatidilinozitol üzerinden (GPI), ❼❽ Non-kovalent olarak ❼❽ bağlanırlar 88 22

23 TRANSMEMBRAN PERĐFERAL 1. Tek α heliks 2. Birden fazla α heliks 3. Roll up β-sheet 4. Membranın sitosolik yüzeyine α-heliks yapısı ile 5. Sitosolik taraftan bir lipid zinciri (yağ asidi zinciri ya da prenil grubu)ile, 6. Bir oligosakkarit aracılığı ile fosfatidilinozitol üzerinden (GPI), 7,8. Non-kovalent olarak 89 Figure Molecular Biology of the Cell ( Garland Science Doç.Dr. 2008) Erdal Balcan 90 GATA Fizyoloji 2002/ Dönem1/

24 Membranda oligosakkaritler şeklinde proteinlere kovalent olarak bağlanarak glikoproteinleri, sfingolipidlerle birleşerek glikolipidleri oluştururlar. HÜCRE MEMBRANINDA YER ALAN KARBOHĐDRATLAR Plazma membranlarının bu kısmına Glikokaliks adı verilir. Oligosakkaritler dışında heksozlar (glukoz, galaktoz, mannoz, fukoz), pentozlar (arabinoz ve ksiloz) ve türev şekerler (glikozamin, galatozamin ve sialik asit) membran yapısında yer alır. Kan Grupları Karbohidratlar, hücreler arası tanıma olaylarında antijenik bileşenler olarak görev yapar. Eritrositlerin yüzeyinde bulunan kan grubu (A, B ve 0) antijenleri birer karbohidrat yapısı taşımaktadır Eritrositlerin yüzeyinde bulunan insan kan grubu (A,B,0) karbohidratları lipidlere ve proteinlere bağlı oligosakkaritlerdir. Tüm insanlarda 0 antijenini sentezleyen enzimler bulunur. Kan grubu A olan insanlarda N-asetilgalaktozamin ekleyen enzimler de bulunur. Kan grubu B olan insanlarda ise ekstra galaktozu ekleyecek enzimler bulunur. ABO sınıflaması Sadece A antijeni varsa A grubu Sadece B antijeni (antijeni) varsa B grubu Hem A, hem B antijeni varsa AB grubu Ne A, ne B antijeni varsa O grubu AB kan grubuna sahip insanlarda hem A hem de B antijenleri sentezlenir

25 anti-b antikor anti-a antikor Aglütininler (antikorlar) Sadece A antijeni varsa A grubu Antikor yok Sadece B antijeni varsa B grubu Anti-A Anti-B antikorlar A kan grubunda anti-b aglütinini, B kan grubunda anti-a aglütinini, O kan grubunda her iki aglütinin bulunurken, AB kan grubunda hiç aglütinin bulunmaz. 97 Hem A, hem B antijeni varsa AB grubu Ne A, ne B antijeni varsa O grubu Figure 10-28b Molecular Biology of the Cell ( Garland Science Doç.Dr. 2008) Erdal Balcan 99 Figure 10-28a Molecular Biology of the Cell ( Garland Science Doç.Dr. 2008) Erdal Balcan

26 SĐTOSOL: Metabolitlerin organeller arasında taşınması Hücre şeklinin oluşumun Motilite mitokondri iki membranla sarılıdır hücrenin başlıca enerji kaynağıdır enerji oluşumu sırasında O 2 harcanır az miktarda DNA içerirler Đç membran kardiolipin (difosfatidil gliserol) Oksidatif fosforilasyon enzimleri Membranlar arası boşluk çeşitli enzimler (özellikle kinazlar) Dış membran transferaz, fosfataz, fosfolipaz Matriks TCA, beta-oksidasyon, mitdna replikasyonu, mitokondriyel protein sentez

27 Đç membranda kolesterol hiç bulunmaz, bunun yerine kardiolipin (difosfatidil gliserol) bulunur. Metabolitlerin giriş ve çıkışının düzenlendiği taşıma sistemlerinin bulunduğu iç membranın kıvrımlarında elektron taşıma zinciri ve oksidatif fosforilasyon enzimleri yer alır. Mitokondrilerin dış ve iç membranları ile membranlar arası boşluk ve matrikslerinde özel işlevleri olan enzim sistemleri bulunur. Dış membran küçük moleküller için geçirgendir ve transferazlar, fosfatazlar ve fosfolipazlar gibi enzimleri içerir. Membranlar arası boşlukta adenilat kinaz, nukleozit monofosfat kinaz ve nukleozid difosfat kinazlar ve kreatin kinaz gibi daha çok nukleotid metabolizması ile ilgili enzimler yer alır. Matriks, trikarboksilik asit döngüsü, yağ asitlerinin β oksidasyonu, mitokondriyal DNA replikasyonu ve mitokondriyal proteinlerin biyosentezinde rol alan enzimleri taşır. Đç membran Birçok küçük molekül ve iyonlara geçirgen değil Elektron taşıyıcıları (kompleks I-IV) ADP-ATP tranlokazlar ATP sentetaz (F 0 F 1 ) Diğer membran transporterlerini içerir Matriks Đçerdikleri: Piruvat dehidrogenaz kompleks Sitrik asit döngüsü enzimleri Yağ asidi β-oksidasyon enzimleri Amino asit oksidasyon enzimleri DNA, ribozomlar Bir çok enzim ATP, ADP, P i, Mg +2, Ca +2, K + Birçok soluble metabolik ara ürün ribozomlar membranı yoktur protein sentezinin yapıldığı yerlerdir. endoplazmik retikuluma tutunmuş halde ya da sitoplazmada serbest olarak bulunabilirler endoplazmik retikulum (ER) en yaygın sitoplazmik organeldir bir membranlar ağı şeklinde görülür Çeşitli salgı proteinlerinin, enzimlerin, lipidlerin ve steroid hormonların sentezi ile ilişkilidir. Proteinlere karbohidrat eklenmesi (glikozilasyon) endoplazmik retikulum lümenlerinde gerçekleşir. Membran fosfolipidlerinde en çok doymamış yağ asitleri (linoleik asit, araşidonik asit...) bulunur. Bu bileşenler, membran yapısal şeklinin düzgünlüğü ve membrana bağlı enzimlerin etkin çalışması açısından önemlidir

28 GRANÜLLÜ ER: sitoplazmik yüzeyinde ribozomlar bulunur; buralarda yapılan proteinleri diğer organellere dağıtmakla görevlidir DÜZ ER: yağ asidi ve steroid sentezi ile ilgili enzimler içerir, kas kasılması için de kalsiyum iyonu depolayabilir Aynı hücrede hem granüllü hem de düz ER bulunabilir. Hatta miktarları hücrenin o anki aktivite durumuna göre değişebilir. 109 Golgi aygıtı aparatı - sistemi yassı membran keseleri ve veziküller yumağıdır genel olarak nükleusa yakın ve bir tek golgi vardır yeni sentezlenen proteinleri biriktirme, konsantre etme ve salgı vezikülleri haline getirme gibi işlevleri vardır Salgıların ve endoplazmik retikulumda sentezlenmiş makromoleküllerin paketlenmesi ve olgunlaşmasında rol oynar. Polisakkarit oluşturmak için şekerleri katalize eden glikozil transferaz enzimi Golgi de boldur. Endoplazmik retikulumda başlayan proteinlere karbohidrat eklenmesi Golgi de son bulur. Golgi de meydana gelen glikozilasyonda oksijene bağlı oligosakkaritler eklenir. Salgı glikoproteinlerinin paketlenmesi, GER de sentezlenen proteinlerin işlenmesi, bazı polisakkarit ve glikoproteinlerin sentezlenmesi ve hücre membranı için yeni zar elemanlarının oluşturulması Golgi nin görevleri arasındadır. 110 lizozom hücrenin (hidrolitik) sindirim merkezidir hücre içine alınan ölü hücre artıkları, bakteriler, ya da hücrenin kendi eskiyen elemanlarını sindirir. Asit hidrolaz adı verilen enzimleri içerir. Bu enzimler C-O, C-N veya C-C gibi kovalent bağları hidrolize eder. peroksizom yapısal olarak lizozomlara benzer, bileşimi farklıdır (katalaz, oksidaz) yağ asidi oksidasyonu, H 2 O 2 ve serbest radikallerin yıkımı gibi işlevleri vardır oksijen tüketirler 2002/ Dönem1/

29 nükleus - çekirdek en büyük organel iki ayrı membranı ve bu membranda düzenli araklıklarla porlar bulunur proteinler ve RNA gibi büyük moleküller bu porlardan geçebilmektedir kromatin olarak bilinen ve hücre bölünmesi sırasında kromozomları oluşturan DNA iplikçiklerini içerir; bu şekilde genetik bilgiyi depolar Çekirdek içerisinde DNA, RNA, lipidler ve proteinler bulunur. DNA, kromozomların yapısında, RNA ise nukleoplazma ve çekirdekçikte bulunur. Lipidler (çoğunlukla fosfolipidler) çekirdek kılıfının yapısında yer alır. Proteinler, histonlar ve protamin gibi yapılar DNA ile birleşerek kromatini oluştururlar. nükleolus - çekirdekçik Çekirdekçik, nukleoplazma ile sarılı, fakat bir zarla ayrılmamış, ribozomal RNA ların sentezlendiği, öncü ribozom alt birimlerinin bir araya geldiği yerdir. nukleus içerisinde membranla çevrili olmayan bir yapıdır RNA yı oluşturan genleri içeren spesifik DNA molekülleri ile ilişkilidir ribozomların alt birimlerinin sentezi burada gerçekleşir KAYNAKLAR 2002/ Dönem1/4 1. Lehninger Principles of Biochemistry. Nelson DL, Cox MM, 4th ed. W. H. Freeman ed Basic Concepts in Biochemistry. HF second ed. McGraw Hill Biochemistry. Berg JM, Tymoczko JL, Stryer L. 5th ed. Freeman and Com Calder PC and Yaqoob P Lipid Rafts Composition, Characterization, and Controversies. J. Nutr. 137: , Dodelet-Devillers, A., Cayrol, R., van. Horssen, J., Haqqani, A. S., de Vries, H. E., Engelhardt, B., Greenwood, J. and Prat, A Functions of lipid raft membrane microdomains at the blood-brain barrier. J Mol Med 87(8): Becher A, McIlhinney RA (2005) Consequences of lipid raft association on G-protein-coupled receptor function. Biochem Soc Symp 72:

Hücre membranının biyolojik özellikleri. Doç. Dr. Çiğdem KEKİK ÇINAR

Hücre membranının biyolojik özellikleri. Doç. Dr. Çiğdem KEKİK ÇINAR Hücre membranının biyolojik özellikleri Doç. Dr. Çiğdem KEKİK ÇINAR Hücre membranı Hücre zarı Plazmalemma Plazma membranı Sarkolemma (Kas hücre zarı) Oolemma (Yumurta hücre zarı) Hücre membranı, 6-10 nm

Detaylı

Hücre. 1 µm = 0,001 mm (1000 µm = 1 mm)!

Hücre. 1 µm = 0,001 mm (1000 µm = 1 mm)! HÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücre Hücre: Tüm canlıların en küçük yapısal ve fonksiyonel ünitesi İnsan vücudunda trilyonlarca hücre bulunur Fare, insan veya filin hücreleri yaklaşık aynı büyüklükte Vücudun büyüklüğü

Detaylı

Membran Organizasyonu

Membran Organizasyonu Membran Organizasyonu Yrd. Doç. Dr. Aslı AYKAÇ Tıp Fakültesi Biyofizik AD Biyolojik Zarlar plazma zarları mitokondri, kloroplast, lizozom gibi organelleri sitoplazmadan ayıran hücre içi zarlar mitokondri

Detaylı

BİYOLOJİK MEMBRANLAR. Prof.Dr. Kadir TURAN V 1

BİYOLOJİK MEMBRANLAR. Prof.Dr. Kadir TURAN V 1 BİYLJİK MEMBRANLAR Prof.Dr. Kadir TURAN V 1 MEMBRANLAR MBC-IV.th edition Membranların genel yapısı Non-kovalent etkileşimlerin bir arada tuttuğu lipid ve proteinlerin oluşturduğu ince bir film yapısındadır.

Detaylı

Sfingozin türevi membran lipidleri

Sfingozin türevi membran lipidleri Dr. Suat Erdoğan Sfingozin türevi membran lipidleri Sfingolipidler Sfingomyelin Glikolipidler Kolesterol ve Steroidler Bu tür lipidler gliserol içermezler Yapıda bir amino alkol olan sfingozin bulunur

Detaylı

SİNİR DOKUNUN BİYOKİMYASAL KOMPOZİSYONU

SİNİR DOKUNUN BİYOKİMYASAL KOMPOZİSYONU SİNİR DOKUNUN BİYOKİMYASAL KOMPOZİSYONU Sinir doku hücreleri Sinir doku sinir sistemini oluşturan dokudur. Fonksiyonel açıdan bakıldığında sinir dokuda nöronlar ve glia hücreleri olmak üzere iki önemli

Detaylı

HÜCRE. Yrd.Doç.Dr. Mehtap ÖZÇELİK Fırat Üniversitesi

HÜCRE. Yrd.Doç.Dr. Mehtap ÖZÇELİK Fırat Üniversitesi HÜCRE Yrd.Doç.Dr. Mehtap ÖZÇELİK Fırat Üniversitesi Hücre Canlıların en küçük yapı taşıdır Bütün canlılar hücrelerden oluşur Canlılar tek hücreli ya da çok hücreli olabilir Bitki ve hayvan hücresi = çok

Detaylı

Hücre Membranı Prof.Dr.SELMA YILMAZER Prof.Dr.TURGUT ULUTİN

Hücre Membranı Prof.Dr.SELMA YILMAZER Prof.Dr.TURGUT ULUTİN Hücre Membranı Prof.Dr.SELMA YILMAZER Prof.Dr.TURGUT ULUTİN İstanbul Üniversitesi Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı HÜCRE MEMBRANI PLAZMA MEMBRANI PLAZMALEMMA 75-80 Aº Elektron Mikroskobu

Detaylı

HAYVANSAL HÜCRELER VE İŞLEVLERİ. YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU RESİM İŞ ZEMİN KAT ODA: 111

HAYVANSAL HÜCRELER VE İŞLEVLERİ. YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU RESİM İŞ ZEMİN KAT ODA: 111 HAYVANSAL HÜCRELER VE İŞLEVLERİ YRD. DOÇ. DR. ASLI SADE MEMİŞOĞLU RESİM İŞ ZEMİN KAT ODA: 111 asli.memisoglu@deu.edu.tr KONULAR HAYVAN HÜCRESİ HAYVAN, BİTKİ, MANTAR, BAKTERİ HÜCRE FARKLARI HÜCRE ORGANELLERİ

Detaylı

HÜCRE MEMBRANI. Prof. Dr. Turgut Ulutin

HÜCRE MEMBRANI. Prof. Dr. Turgut Ulutin HÜCRE MEMBRANI Prof. Dr. Turgut Ulutin HÜCRE MEMBRANI PLAZMA MEMBRANI PLAZMALEMMA 75-80 Aº EM * Mekanik mikromanipulasyon 1926 Chamber * Fizyolojik deneyler hipotonik hipertonik Fonksiyonları 1.Sitozol

Detaylı

III-Hayatın Oluşturan Kimyasal Birimler

III-Hayatın Oluşturan Kimyasal Birimler III-Hayatın Oluşturan Kimyasal Birimler MBG 111 BİYOLOJİ I 3.1.Karbon:Biyolojik Moleküllerin İskeleti *Karbon bütün biyolojik moleküllerin omurgasıdır, çünkü dört kovalent bağ yapabilir ve uzun zincirler

Detaylı

Biochemistry Chapter 4: Biomolecules. Hikmet Geçkil, Professor Department of Molecular Biology and Genetics Inonu University

Biochemistry Chapter 4: Biomolecules. Hikmet Geçkil, Professor Department of Molecular Biology and Genetics Inonu University Biochemistry Chapter 4: Biomolecules, Professor Department of Molecular Biology and Genetics Inonu University Biochemistry/Hikmet Geckil Chapter 4: Biomolecules 2 BİYOMOLEKÜLLER Bilim adamları hücreyi

Detaylı

HÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücrenin fiziksel yapısı. Hücre membranı proteinleri. Hücre membranı

HÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücrenin fiziksel yapısı. Hücre membranı proteinleri. Hücre membranı Hücrenin fiziksel yapısı HÜCRE FİZYOLOJİSİ Hücreyi oluşturan yapılar Hücre membranı yapısı ve özellikleri Hücre içi ve dışı bileşenler Hücre membranından madde iletimi Vücut sıvılar Ozmoz-ozmmotik basınç

Detaylı

HÜCRE ZAR SİSTEMLERİ. Yüzey (plazma) zarı: Tüm hücrelerde var. İç zar: Ökaryotik hücrelerde var.

HÜCRE ZAR SİSTEMLERİ. Yüzey (plazma) zarı: Tüm hücrelerde var. İç zar: Ökaryotik hücrelerde var. HÜCRE ZAR SİSTEMLERİ Yüzey (plazma) zarı: Tüm hücrelerde var. İç zar: Ökaryotik hücrelerde var. HÜCRE ZARININ GÖREVLERİ Hücre içini çevresinden ayırır Hücrenin iç bölümlerini belirler Proteinlere bağlı

Detaylı

ADIM ADIM YGS-LYS 37. ADIM HÜCRE 14- ÇEKİRDEK

ADIM ADIM YGS-LYS 37. ADIM HÜCRE 14- ÇEKİRDEK ADIM ADIM YGS-LYS 37. ADIM HÜCRE 14- ÇEKİRDEK 3) Çekirdek Ökaryot yapılı hücrelerde genetik maddeyi taşıyan hücre kısmıdır. Prokaryot hücreli canlılarda bulunmaz. GÖREVLERİ: 1) Genetik maddeyi taşıdığından

Detaylı

Hücre Nükleusu, Nükleus Membranı, Nükleus Porları. Doç. Dr. Ahmet Özaydın

Hücre Nükleusu, Nükleus Membranı, Nükleus Porları. Doç. Dr. Ahmet Özaydın Hücre Nükleusu, Nükleus Membranı, Nükleus Porları Doç. Dr. Ahmet Özaydın Nükleus (çekirdek) ökaryotlar ile prokaryotları ayıran temel özelliktir. Çekirdek hem genetik bilginin deposu hem de kontrol merkezidir.

Detaylı

Dr. M. Emin KAFKAS İnönü Üniversitesi Antrenörlük Eğitimi Bölümü 2015/Malatya

Dr. M. Emin KAFKAS İnönü Üniversitesi Antrenörlük Eğitimi Bölümü 2015/Malatya Dr. M. Emin KAFKAS İnönü Üniversitesi Antrenörlük Eğitimi Bölümü 2015/Malatya Outline (İzlence) 1. Hafta Biyokimya Nedir? Organizmadaki Organik Bileşiklerin Yapısı. 2. Hafta Enerji Sistemleri 3. Hafta

Detaylı

Referans:e-TUS İpucu Serisi Biyokimya Ders Notları Sayfa:368

Referans:e-TUS İpucu Serisi Biyokimya Ders Notları Sayfa:368 21. Aşağıdakilerden hangisinin fizyolojik ph'de tamponlama etkisi vardır? A) CH3COC- / CH3COOH (pka = 4.76) B) HPO24- / H2PO-4 (pka = 6.86) C) NH3/NH+4(pKa =9.25) D) H2PO-4 / H3PO4 (pka =2.14) E) PO34-/

Detaylı

00220 Gıda Biyokimyası

00220 Gıda Biyokimyası 00220 Gıda Biyokimyası Hazırlayan: Doç.Gökhan DURMAZ 00220 Gıda Biyokimyası-Şubat 2013 1 Bu notların hazırlanmasında aşağıdaki eserlerden yararlanılmıştır; Biyokimya, Engin Gözükara, Nobel Tip Kitabevi,

Detaylı

LİZOZOMLAR Doç. Dr. Mehmet Güven

LİZOZOMLAR Doç. Dr. Mehmet Güven LİZOZOMLAR Doç.. Dr. Mehmet GüvenG Lizozomlar tek bir membran ile çevrili evrili veziküler yapılı organellerdir. Lizozomlar eritrosit dışıd ışındaki tüm t m hayvan hücrelerinde h bulunur. Ortalama olarak

Detaylı

HÜCRE FİZYOLOJİSİ PROF.DR.MİTAT KOZ

HÜCRE FİZYOLOJİSİ PROF.DR.MİTAT KOZ HÜCRE FİZYOLOJİSİ PROF.DR.MİTAT KOZ 1 HÜCRE Kompleks çok hücreli organizmaların, (hayatın karakteristik özelliklerine sahip) en küçük yapısal birimine HÜCRE denir. Hücreler yaşayan organizmaların yapısal

Detaylı

İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji ABD Prof. Dr. Filiz Aydın

İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji ABD Prof. Dr. Filiz Aydın İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji ABD Prof. Dr. Filiz Aydın Mitokondri, ökaryotik organizmanın farklı bir organeli Şekilleri küremsi veya uzun silindirik Çapları 0.5-1 μm uzunlukları 2-6 μm Sayıları

Detaylı

Doç. Dr. Kadir DEMİRCAN Tıbbi Biyoloji A.D. kdemircan1@gmail.com twitter.com/kdemircan1 İnsan Fibroblastları Alp Can, 2002

Doç. Dr. Kadir DEMİRCAN Tıbbi Biyoloji A.D. kdemircan1@gmail.com twitter.com/kdemircan1 İnsan Fibroblastları Alp Can, 2002 Hücre Organelleri Doç. Dr. Kadir DEMİRCAN Tıbbi Biyoloji A.D. kdemircan1@gmail.com twitter.com/kdemircan1 İnsan Fibroblastları Alp Can, 2002 Hücre Organelleri Doç. Dr. Kadir DEMİRCAN Tıbbi Biyoloji A.D.

Detaylı

HÜCRE ZARINDA TAŞINIM

HÜCRE ZARINDA TAŞINIM HÜCRE ZARINDA TAŞINIM Yrd. Doç. Dr. Aslı AYKAÇ YDÜ TIP FAKÜLTESİ BİYOFİZİK AD Küçük moleküllerin zardan geçişi Lipid çift tabaka Polar moleküller için geçirgen olmayan bir bariyerdir Hücre içindeki suda

Detaylı

Atatürk Üniversitesi Veteriner Fakültesi Histoloji Embriyoloji Anabilim Dalı. Histoloji I Hücre. Doç.Dr. Nejdet ŞİMŞEK

Atatürk Üniversitesi Veteriner Fakültesi Histoloji Embriyoloji Anabilim Dalı. Histoloji I Hücre. Doç.Dr. Nejdet ŞİMŞEK Atatürk Üniversitesi Veteriner Fakültesi Histoloji Embriyoloji Anabilim Dalı Histoloji I Hücre Doç.Dr. Nejdet ŞİMŞEK HÜCRE *Organizmanın özel yapı ve fonksiyonuna sahip olan **dış ortamdan aldığı maddeleri

Detaylı

Hücre Fizyolojisi Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN

Hücre Fizyolojisi Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN Hücre Fizyolojisi Yrd.Doç.Dr. Önder AYTEKİN Hücrelerin Fonksiyonel Özellikleri Ortamdan ham materyali alırlar Enerji üretirler. Bu enerji iç ortam dengesini sağlamak ve sentez reaksiyonlarını yürütmek

Detaylı

Yağ Asitlerinin Metabolizması- I Yağ Asitlerinin Yıkılması (Oksidasyonu)

Yağ Asitlerinin Metabolizması- I Yağ Asitlerinin Yıkılması (Oksidasyonu) Yağ Asitlerinin Metabolizması- I Yağ Asitlerinin Yıkılması (Oksidasyonu) Yrd. Doç. Dr. Bekir Engin Eser Zirve Üniversitesi EBN Tıp Fakültesi Tıbbi Biyokimya A.B.D. Yağ Asitleri Uzun karbon zincirine sahip

Detaylı

1-GİRİ 1.1- BİYOKİMYANIN TANIMI VE KONUSU.-

1-GİRİ 1.1- BİYOKİMYANIN TANIMI VE KONUSU.- 1-GİRİ 1.1- BİYOKİMYANIN TANIMI VE KONUSU.- Biyokimya sözcüğü biyolojik kimya (=yaşam kimyası) teriminin kısaltılmış şeklidir. Daha eskilerde, fizyolojik kimya terimi kullanılmıştır. Gerçekten de Biyokimya

Detaylı

BİY 315 BİYOLOJİK ZARLAR VE TAŞINMA. Yrd. Doç. Dr. Ebru SAATÇİ Güz Yarı Dönemi

BİY 315 BİYOLOJİK ZARLAR VE TAŞINMA. Yrd. Doç. Dr. Ebru SAATÇİ Güz Yarı Dönemi BİY 315 BİYOLOJİK ZARLAR VE TAŞINMA Yrd. Doç. Dr. Ebru SAATÇİ 2008-2009 Güz Yarı Dönemi Hücre zarı ya da plazma zarı hücrenin organellerini ve sıvı içeriğini saran ve hücreye yapısal bütünlük sağlayan

Detaylı

BİY 315 BİYOKİMYA GİRİŞ. Yrd. Doç. Dr. Ebru SAATÇİ Güz Yarı Dönemi

BİY 315 BİYOKİMYA GİRİŞ. Yrd. Doç. Dr. Ebru SAATÇİ Güz Yarı Dönemi BİY 315 BİYOKİMYA GİRİŞ Yrd. Doç. Dr. Ebru SAATÇİ 2008-2009 Güz Yarı Dönemi 1 Anlatım Planı 1. Makromoleküller ve Su 2. Amino asitler ve Peptidler 3. Proteinler 4. Enzimler 5. Karbohidratlar 6. Nükleik

Detaylı

TEST 1. Hücre Solunumu. 4. Aşağıda verilen moleküllerden hangisi oksijenli solunumda substrat olarak kullanılamaz? A) Glikoz B) Mineral C) Yağ asidi

TEST 1. Hücre Solunumu. 4. Aşağıda verilen moleküllerden hangisi oksijenli solunumda substrat olarak kullanılamaz? A) Glikoz B) Mineral C) Yağ asidi 1. Termometre Çimlenen bezelye tohumlar Termos Çimlenen bezelye tohumları oksijenli solunum yaptığına göre yukarıdaki düzenekle ilgili, I. Termostaki oksijen miktarı azalır. II. Termometredeki sıcaklık

Detaylı

FOSFOLIPIDLERIN SENTEZI

FOSFOLIPIDLERIN SENTEZI FOSFOLIPIDLERIN SENTEZI Ana membran fosfolipidleri, gliserofosfolipidler ve sfingolipidlerdir. Gliserofosfolipidler diger adi fosfogliseridler membran lipidlerindendir. Gliserolün 1. ve 2. karbonlarina

Detaylı

DOYMAMIŞ YAĞ ASİTLERİNİN OLUŞMASI TRİGLİSERİTLERİN SENTEZİ

DOYMAMIŞ YAĞ ASİTLERİNİN OLUŞMASI TRİGLİSERİTLERİN SENTEZİ 9. Hafta: Lipit Metabolizması: Prof. Dr. Şule PEKYARDIMCI DOYMAMIŞ YAĞ ASİTLERİNİN OLUŞMASI Palmitoleik ve oleik asitlerin sentezi için palmitik ve stearik asitler hayvansal organizmalardaki çıkş maddeleridir.

Detaylı

HORMONLAR VE ETKİ MEKANİZMALARI

HORMONLAR VE ETKİ MEKANİZMALARI HORMONLAR VE ETKİ MEKANİZMALARI Receptörler İntrasellüler hidrofobik(llipofilik)ligandlara baglananlar Nükleer hormon reseptörleri Guanylate siklaz(nitrikoksid receptor) Hücre yüzey hidrofilik ligandlara

Detaylı

TRANSLASYON ve PROTEİNLER

TRANSLASYON ve PROTEİNLER TRANSLASYON ve PROTEİNLER Prof. Dr. Sacide PEHLİVAN 13 Aralık 2016 mrna daki baz sırasının kullanılarak amino asitlerin doğru sıra ile proteini oluşturmasını kapsayan olayların tümüne Translasyon veya

Detaylı

BİTKİ BİYOKİMYASI (I.HAFTA)

BİTKİ BİYOKİMYASI (I.HAFTA) BİTKİ BİYOKİMYASI (I.HAFTA) Prof.Dr. Yıldız AKA KAÇAR Prof.Dr.Yıldız AKA KAÇAR 1 Hücre canlıların en yapısal ve fonksiyonel ünitesidir. Bütün biyokimyasal reaksiyonlar ya hücre içinde veya hücre organellerinde

Detaylı

YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI. 9. Sınıf 2 KARBONHİDRAT LİPİT (YAĞ)

YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI. 9. Sınıf 2 KARBONHİDRAT LİPİT (YAĞ) YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI 9. Sınıf 2 KARBONHİDRAT LİPİT (YAĞ) DOĞRU YANLIŞ SORULARI Depo yağlar iç organları basınç ve darbelerden korur. Steroitler hücre zarının yapısına katılır ve geçirgenliğini artırır.

Detaylı

Canlının yapısında bulunan organik molekül grupları; o Karbonhidratlar o Yağlar o Proteinler o Enzimler o Vitaminler o Nükleik asitler ve o ATP

Canlının yapısında bulunan organik molekül grupları; o Karbonhidratlar o Yağlar o Proteinler o Enzimler o Vitaminler o Nükleik asitler ve o ATP Tamamı karbon ( C ) elementi taşıyan moleküllerden oluşan bir gruptur. Doğal organik bileşikler canlı vücudunda sentezlenir. Ancak günümüzde birçok organik bileşik ( vitamin, hormon, antibiyotik vb. )

Detaylı

Bütün hücrelerin olmazsa olmazları. Plazma zarı Yarı-sıvı sitosol Kromozom Ribozom

Bütün hücrelerin olmazsa olmazları. Plazma zarı Yarı-sıvı sitosol Kromozom Ribozom Bütün hücrelerin olmazsa olmazları Plazma zarı Yarı-sıvı sitosol Kromozom Ribozom Hücre Ökaryotik hücre Nukleus var Zarla çevrili organeller var Genellikle prokaryotik hücreye oranla daha büyüktür. Ökaryotlardaki

Detaylı

BAKTERİLERİN GENETİK KARAKTERLERİ

BAKTERİLERİN GENETİK KARAKTERLERİ BAKTERİLERİN GENETİK KARAKTERLERİ GENETİK MATERYALLER VE YAPILARI HER HÜCREDE Genetik bilgilerin kodlandığı bir DNA genomu bulunur Bu genetik bilgiler mrna ve ribozomlar aracılığı ile proteinlere dönüştürülür

Detaylı

Biyolojik zarların genel yapısı sıvı mozaik modelle açıklanır.

Biyolojik zarların genel yapısı sıvı mozaik modelle açıklanır. 6 Hücre zarları 6 Hücre zarları 6.1 Biyolojik zarın yapısı nasıldır? 6.2 Hücre zarı, hücre tutunması ve tanımasında nasıl bir rol oynar? 6.3 Zardan madde geçişlerinde pasif taşıma 6.4 Zardan madde geçişlerinde

Detaylı

Biyokimya. Biyokimyanın tanımı ve önemi Organizmanın elementer yapısı Canlılık Su Kovalent olmayan bağlar (intermoleküler etkileşimler)

Biyokimya. Biyokimyanın tanımı ve önemi Organizmanın elementer yapısı Canlılık Su Kovalent olmayan bağlar (intermoleküler etkileşimler) Biyokimya Biyokimyanın tanımı ve önemi Organizmanın elementer yapısı Canlılık Su Kovalent olmayan bağlar (intermoleküler etkileşimler) Bölüm 1: Biyokimya ve önemi: 1. Biyokimya tanımı, önemi ve boyutsal

Detaylı

ADIM ADIM YGS-LYS 33. ADIM HÜCRE 10- SİTOPLAZMA 2

ADIM ADIM YGS-LYS 33. ADIM HÜCRE 10- SİTOPLAZMA 2 ADIM ADIM YGS-LYS 33. ADIM HÜCRE 10- SİTOPLAZMA 2 TEK ZARLI ORGANELLER 1) Endoplazmik Retikulum Hücre zarı ile çekirdek zarı arasında oluşmuş kanalcıklardır. Yumurta hücresi, embriyonik hücreler ve eritrositler(alyuvar)

Detaylı

İLK DEFA 1665 YILINDA ROBERT HOOK, MANTAR DOKUSUNU İNCELEMİŞ GÖZLEMLEDİGİ YAPILARDA KÜÇÜK BOŞLUKLAR GÖRMÜŞ VE GÖRDÜĞÜ BU BOŞLUKLARA İÇİ BOŞ ODACIKLAR

İLK DEFA 1665 YILINDA ROBERT HOOK, MANTAR DOKUSUNU İNCELEMİŞ GÖZLEMLEDİGİ YAPILARDA KÜÇÜK BOŞLUKLAR GÖRMÜŞ VE GÖRDÜĞÜ BU BOŞLUKLARA İÇİ BOŞ ODACIKLAR HÜCRE İLK DEFA 1665 YILINDA ROBERT HOOK, MANTAR DOKUSUNU İNCELEMİŞ GÖZLEMLEDİGİ YAPILARDA KÜÇÜK BOŞLUKLAR GÖRMÜŞ VE GÖRDÜĞÜ BU BOŞLUKLARA İÇİ BOŞ ODACIKLAR ANLAMINA GELEN HÜCRE DEMİŞTİR.ANCAK HÜCRE BİLİMİNİN

Detaylı

HÜCRE SĠNYAL OLAYLARI PROF. DR. FATMA SAVRAN OĞUZ

HÜCRE SĠNYAL OLAYLARI PROF. DR. FATMA SAVRAN OĞUZ HÜCRE SĠNYAL OLAYLARI PROF. DR. FATMA SAVRAN OĞUZ Çok hücreli organizmaların kompleks omurgalılara evrimi, hücreler birbirleriyle iletişim kuramasalardı mümkün olmazdı. Hücre-hücre Hücre-matriks etkileşimini

Detaylı

RİBOZOM YAPI, FONKSİYON BİYOSENTEZİ

RİBOZOM YAPI, FONKSİYON BİYOSENTEZİ RİBOZOM YAPI, FONKSİYON VE BİYOSENTEZİ Ribozom Palade adlı araştırıcı tarafından elektron mikroskop ile tanımlanmıştır. Viruslar hariç tüm canlılarda bulunan bir membranla çevrili olmayan organellerdir.

Detaylı

BİYOLOJİ DERS NOTLARI YGS-LGS YÖNETİCİ MOLEKÜLLER

BİYOLOJİ DERS NOTLARI YGS-LGS YÖNETİCİ MOLEKÜLLER www.benimdershanem.esy.es Bilgi paylaştıkça çoğalır. BİYOLOJİ DERS NOTLARI YGS-LGS YÖNETİCİ MOLEKÜLLER NÜKLEİK ASİTLER Nükleik asitler, bütün canlı hücrelerde ve virüslerde bulunan, nükleotid birimlerden

Detaylı

Hücre Zarı ve Yapısı

Hücre Zarı ve Yapısı YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ FEN-EDEBİYAT FAKÜLTESİ MOLEKÜLER BİYOLOJİ VE GENETİK BÖLÜMÜ Hücre Zarı ve Yapısı Doç.Dr. Banu Mansuroğlu İstanbul Kaynak:Moleküler Hücre biyolojisi, Prof.Dr.Hasan Veysi GÜNES

Detaylı

ayxmaz/biyoloji Adı: 1.Aşağıda verilen atomların bağ yapma sayılarını (H) ekleyerek gösterin. C N O H

ayxmaz/biyoloji Adı: 1.Aşağıda verilen atomların bağ yapma sayılarını (H) ekleyerek gösterin. C N O H Adı: 1.Aşağıda verilen atomların bağ yapma sayılarını (H) ekleyerek gösterin. C N O H 2.Radyoaktif izotoplar biyologları için önemlidir? Aşağıda radyoakif maddelerin kullanıldığı alanlar sıralanmıştır.bunlarla

Detaylı

Organik Bileşikler. Karbonhidratlar. Organik Bileşikler YGS Biyoloji 1

Organik Bileşikler. Karbonhidratlar. Organik Bileşikler YGS Biyoloji 1 Organik Bileşikler YGS Biyoloji 1 Hazırladığımız bu yazıda; organik bileşikler ve organik bileşiklerin yapısını, canlılarda bulunan organik bileşikleri ve bunların görevlerini, kullanım alanlarını, canlılar

Detaylı

HAYVAN HÜCRESİ BİTKİ HÜCRESİ

HAYVAN HÜCRESİ BİTKİ HÜCRESİ HÜCRE Canlıların en küçük yapıtaşı ve en küçük canlıdır. Bütün canlılar hücrelerden meydana gelmiştir.canlılar ya tek hücrelidir yada çok hücrelidir. Alg ve bakteriler tek hücreliler olup bütün olaylar

Detaylı

Yağ Asitlerinin β Oksidayonu. Prof. Dr. Fidancı

Yağ Asitlerinin β Oksidayonu. Prof. Dr. Fidancı Yağ Asitlerinin β Oksidayonu Prof. Dr. Fidancı Yağ Asitlerinin Beta Oksidasyonu Yağ asitlerinin enerji üretimi amacı ile yıkımında (yükseltgenme) en önemli yol β oksidasyon yoldudur. β oksidasyon yolu

Detaylı

Golgi Kompleksi. Prof.Dr.Müjgan Cengiz Prof.Dr.Melek Öztürk. İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji AD

Golgi Kompleksi. Prof.Dr.Müjgan Cengiz Prof.Dr.Melek Öztürk. İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji AD Golgi Kompleksi Prof.Dr.Müjgan Cengiz Prof.Dr.Melek Öztürk İ.Ü. Cerrahpaşa Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji AD GOLGİ Camillo Golgi (1898 ) İlk kez nöronlarda tespit edildi; Internal reticular apparatus Nukleus

Detaylı

MİTOKONDRİ Doç. Dr. Mehmet GÜVEN

MİTOKONDRİ Doç. Dr. Mehmet GÜVEN MİTOKONDRİ Doç.. Dr. Mehmet GÜVENG Hemen hemen bütün b ökaryotik hücrelerde ve ökaryotik mikroorganizmalarda bulunur. Eritrositlerde, bakterilerde ve yeşil alglerde mitokondri yoktur. Şekilleri (küremsi

Detaylı

Hücrenin yapısı ve çeşitleri. Öğr. Gör. Nurhan Bingöl

Hücrenin yapısı ve çeşitleri. Öğr. Gör. Nurhan Bingöl Hücrenin yapısı ve çeşitleri Öğr. Gör. Nurhan Bingöl HÜCRE I. GİRİŞ Yaşayan tüm canlılar, milyonlarca hücrenin bir araya gelmesiyle oluşmuştur. Bir binanın tuğlaları gibi, canlıların vücutları da hücrelerle

Detaylı

Çekirdek 4 bölümden oluşur Çekirdek zarı: karyolemma Kromatin: Chromatin Çekirdekcik: Nucleolus Çekirdek sıvısı: karyolymph

Çekirdek 4 bölümden oluşur Çekirdek zarı: karyolemma Kromatin: Chromatin Çekirdekcik: Nucleolus Çekirdek sıvısı: karyolymph NUKLEUS Bir hücrenin tüm yapılarının ve etkinliklerinin kodlandığı kromozomu Ayrıca, DNA sını dublike edecek ve 3 tip RNA yı ribozomal (rrna), haberci (mrna) ve transfer (trna)-sentezleyecek ve işleyecek

Detaylı

HÜCRE ORGANELLERİ VE MEMBRAN YAPILARI. Doç.Dr. Remisa GELİŞGEN

HÜCRE ORGANELLERİ VE MEMBRAN YAPILARI. Doç.Dr. Remisa GELİŞGEN HÜCRE ORGANELLERİ VE MEMBRAN YAPILARI Doç.Dr. Remisa GELİŞGEN PLAZMA MEMBRAN YAPISI Hücre Membranlarının Özellikleri Hücre içini dış ortamdan ve hücre içi organelleri sitoplazmadan membranlar ayırmaktadır.

Detaylı

Organizmanın temel bileşimi Canlı sistemi organlar, organları dokular ve dokuları hücreler meydana getirir:

Organizmanın temel bileşimi Canlı sistemi organlar, organları dokular ve dokuları hücreler meydana getirir: HÜCRE VE METABOLİZMAYA GİRİŞ Organizmanın temel bileşimi Canlı sistemi organlar, organları dokular ve dokuları hücreler meydana getirir: Hücre Canlıların en küçük yapısal ve fonksiyonel ünitesi hücredir;

Detaylı

ER Golgi Lizozom Yönünde Vezikül Trafiği

ER Golgi Lizozom Yönünde Vezikül Trafiği ER Golgi Lizozom Yönünde Vezikül Trafiği Salgılama (Sekresyon) Hücrenin üretip dışarı vermek üzere organize olduğu işlemlerin tümü. Protein, lipid, KH ve bileşik moleküller salgılanır. Aktif bir işlem

Detaylı

Lipidler. Lipidlerin sınıflandırılması. Yağ asitleri

Lipidler. Lipidlerin sınıflandırılması. Yağ asitleri Lipidler Suda çözünmeyen ve organik çözücülerde iyi çözünen bileşiklere verilen genel isimdir Çoğunlukla hidrokarbon yapısındadırlar Canlılarda depo maddesi olarak yaygın bulunurlar Metabolize edilmeleriyle

Detaylı

ADIM ADIM YGS-LYS 32. ADIM HÜCRE 9- SİTOPLAZMA

ADIM ADIM YGS-LYS 32. ADIM HÜCRE 9- SİTOPLAZMA ADIM ADIM YGS-LYS 32. ADIM HÜCRE 9- SİTOPLAZMA 2) Sitoplazma Hücrenin içini dolduran sıvıdır. İçinde inorganik ve organik maddeler vardır. Ayrıca görevleri birbirinden farklı olan organeller de bulunur.

Detaylı

Lipidler. Yrd. Doç. Dr. Ahmet GENÇ Adıyaman Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu

Lipidler. Yrd. Doç. Dr. Ahmet GENÇ Adıyaman Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Lipidler Yrd. Doç. Dr. Ahmet GENÇ Adıyaman Üniversitesi Sağlık Hizmetleri Meslek Yüksekokulu Lipidler Suda çözünmeyen fakat kloroform gibi polar olmayan organik çözücülerde çözünebilen bileşiklerin heterojen

Detaylı

2. Histon olmayan kromozomal proteinler

2. Histon olmayan kromozomal proteinler 12. Hafta: Nükleik Asitler: Nükleik asitlerin yapısal üniteleri, nükleozitler, nükleotidler, inorganik fosfat, nükleotidlerin fonksiyonları, nükleik asitler, polinükleotidler, DNA nın primer ve sekonder

Detaylı

ZAR YAPISI ve FONKSİYONLARI

ZAR YAPISI ve FONKSİYONLARI ZAR YAPISI ve FONKSİYONLARI ZARLAR Zarlar yaşayan hücrede 5-10nm kalınlığında iki fosfolipit tabakadan oluşur. Burada yer alan fosfolipit tabaka amfipatik (amphipatic)bir özelliğe sahiptir. Amfipatik terimi,

Detaylı

Hücre zarında madde taşınım yolları Sitoplazma ve organeller

Hücre zarında madde taşınım yolları Sitoplazma ve organeller Hücre zarında madde taşınım yolları Sitoplazma ve organeller Hücre zarının en önemli görevi hücreyi dış ortamdan ayırmak ve hücreye madde giriş ve çıkışını kontrol etmektir. Böylece maddelerin, özellikle

Detaylı

ADIM ADIM YGS-LYS 34. ADIM HÜCRE 11- SİTOPLAZMA 3

ADIM ADIM YGS-LYS 34. ADIM HÜCRE 11- SİTOPLAZMA 3 ADIM ADIM YGS-LYS 34. ADIM HÜCRE 11- SİTOPLAZMA 3 TEK ZARLI ORGANELLER 4) Koful Hücre içerisinde çeşitli görevleri bulunan organeldir. Genel olarak hayvan hücrelerinde çok sayıda küçük küçük ;bitki hücrelerinde

Detaylı

www.benimdershanem.esy.es BİYOLOJİ DERS NOTLARI YGS-LGS HÜCRE

www.benimdershanem.esy.es BİYOLOJİ DERS NOTLARI YGS-LGS HÜCRE www.benimdershanem.esy.es Bilgi paylaştıkça çoğalır. BİYOLOJİ DERS NOTLARI YGS-LGS HÜCRE HÜCRE Hücre ya da göze, bir canlının yapısal ve işlevsel özellikler gösterebilen en küçük birimidir. Atomların molekülleri,

Detaylı

GLİKOJEN METABOLİZMASI

GLİKOJEN METABOLİZMASI METABOLİZMASI DİLDAR KONUKOĞLU TIBBİ BİYOKİMYA 8.4.2015 DİLDAR KONUKOĞLU 1 YAPISI Alfa-[1,6] glikozid Alfa- [1-4] glikozid bağı yapısal olarak D-glukozdan oluşmuş dallanmış yapı gösteren homopolisakkarittir.

Detaylı

BİYOLOJİK MOLEKÜLLERDEKİ

BİYOLOJİK MOLEKÜLLERDEKİ BİYOLOJİK MOLEKÜLLERDEKİ KİMYASALBAĞLAR BAĞLAR KİMYASAL VE HÜCRESEL REAKSİYONLAR Yrd. Doç.Dr. Funda BULMUŞ Atomun Yapısı Maddenin en küçük yapı taşı olan atom elektron, proton ve nötrondan oluşmuştur.

Detaylı

M. (arpa şekeri) +su S (çay şekeri) + su L.. (süt şekeri)+ su

M. (arpa şekeri) +su S (çay şekeri) + su L.. (süt şekeri)+ su KARBONHİDRATLAR Karbonhidratlar yapılarında.. (C),.. (H) ve. (O) atomu bulunduran organik bileşiklerdir. Karbonhidratların formülü ( ) ile gösterilir. Nükleik asitlerin, ATP nin, hücre, bitkilerde yapısına

Detaylı

KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ. KOCAELİ SAĞLIK YÜKSEKOKULU Dr. Sibel Köktürk HÜCRE

KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ. KOCAELİ SAĞLIK YÜKSEKOKULU Dr. Sibel Köktürk  HÜCRE KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ KOCAELİ SAĞLIK YÜKSEKOKULU Dr. Sibel Köktürk http://histolojiembriyoloji.tripod.com/ HÜCRE HÜCRE-Canlının tüm yaşamsal fonksiyonlarını (beslenme, çoğalma, büyüme, enerji yapımı) taşıyabilen

Detaylı

www.demiraylisesi.com

www.demiraylisesi.com YÖNETİCİ MOLEKÜLLER C, H, O, N, P atomlarından meydana gelir. Hücrenin en büyük yapılı molekülüdür. Yönetici moleküller hücreye ait genetik bilgiyi taşır, hayatsal faaliyetleri yönetir, genetik bilginin

Detaylı

7. PROKARYOTLARDA GEN İFADESİNİN DÜZENLENMESİ

7. PROKARYOTLARDA GEN İFADESİNİN DÜZENLENMESİ 7. PROKARYOTLARDA GEN İFADESİNİN DÜZENLENMESİ Başlıklar 1. Prokaryotlar gen ifadesini çevre koşullarına göre düzenler 2. E. Coli de laktoz metabolizması 3. Lac operonu negatif kontrol 4. CAP pozitif kontrol

Detaylı

Hücre Niye Küçük? O2 ve diğerleri difüzyon ile hücreye girer ve CO2 dışarı difüzyon ile atılır. Hacim küçüldükçe difüzyon daha hızlı ve verimli işler

Hücre Niye Küçük? O2 ve diğerleri difüzyon ile hücreye girer ve CO2 dışarı difüzyon ile atılır. Hacim küçüldükçe difüzyon daha hızlı ve verimli işler Hücre Cell Hücre Niye Küçük? O2 ve diğerleri difüzyon ile hücreye girer ve CO2 dışarı difüzyon ile atılır. Hacim küçüldükçe difüzyon daha hızlı ve verimli işler Optik Mikroskop ile Hücre Görüntüleri Konfokal

Detaylı

7. PROKARYOTLARDA GEN İFADESİNİN DÜZENLENMESİ

7. PROKARYOTLARDA GEN İFADESİNİN DÜZENLENMESİ 7. PROKARYOTLARDA GEN İFADESİNİN DÜZENLENMESİ Başlıklar 1. Prokaryotlar gen ifadesini çevre koşullarına göre düzenler 2. E. Coli de laktoz metabolizması 3. Lac operonu negatif kontrol 4. CAP pozitif kontrol

Detaylı

Hücre Solunumu: Kimyasal Enerji Eldesi

Hücre Solunumu: Kimyasal Enerji Eldesi Hücre Solunumu: Kimyasal Enerji Eldesi Hücre solunumu ve fermentasyon enerji veren katabolik yollardır. Organik moleküllerin atomları enerji depolamaya müsaittir. Hücreler enzimler aracılığı ile organik

Detaylı

Organik bileşikler; karbonhidratlar, lipidler, proteinler, vitaminler ve nükleik asitler olmak üzere beş gruba ayrılır.

Organik bileşikler; karbonhidratlar, lipidler, proteinler, vitaminler ve nükleik asitler olmak üzere beş gruba ayrılır. ORGANİK BİLEŞİKLER **Organik bileşikler: Canlılar tarafından sentezlenirler. Yapılarında C, H, atomlarını bulundururlar. Organik bileşikler; karbonhidratlar, lipidler, proteinler, vitaminler ve nükleik

Detaylı

İ. Ü İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı Prof. Dr. Filiz Aydın

İ. Ü İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı Prof. Dr. Filiz Aydın İ. Ü İstanbul Tıp Fakültesi Tıbbi Biyoloji Anabilim Dalı Prof. Dr. Filiz Aydın Hücre iletişimi Tüm canlılar bulundukları çevreden sinyal alırlar ve yanıt verirler Bakteriler glukoz ve amino asit gibi besinlerin

Detaylı

HÜCRE #6 HÜCRE İSKELET ELEMANLARI ÇEKİRDEK SELİN HOCA

HÜCRE #6 HÜCRE İSKELET ELEMANLARI ÇEKİRDEK SELİN HOCA HÜCRE #6 HÜCRE İSKELET ELEMANLARI ÇEKİRDEK SELİN HOCA HÜCRE İSKELET ELEMANLARI Sitoplazmanın içinde bulunan özel proteinlerdir. 3 çeşit hücre iskelet elemanı bulunur. Her iskelet elemanının görev ve yapısı

Detaylı

GOÜ TIP FAKÜLTESİ DÖNEM I III. KURUL

GOÜ TIP FAKÜLTESİ DÖNEM I III. KURUL III. Kurul Hücresel Metabolizma ve Moleküler Tıp III. Kurul Süresi: 6 hafta III. Kurul Başlangıç Tarihi: 23 Aralık 2009 III. Kurul Bitiş ve Sınav Tarihi: 1 2 Şubat 2010 Ders Kurulu Sorumlusu: Yrd. Doç.

Detaylı

Hücrelerde gerçekleşen yapım, yıkım ve dönüşüm olaylarının bütününe metabolizma denir.

Hücrelerde gerçekleşen yapım, yıkım ve dönüşüm olaylarının bütününe metabolizma denir. METABOLİZMA ve ENZİMLER METABOLİZMA Hücrelerde gerçekleşen yapım, yıkım ve dönüşüm olaylarının bütününe metabolizma denir. A. ÖZÜMLEME (ANABOLİZMA) Metabolizmanın yapım reaksiyonlarıdır. Bu tür olaylara

Detaylı

Akıllı Defter. 9.Sınıf Biyoloji. vitaminler,hormonlar,nükleik asitler. sembole tıklayınca etkinlik açılır. sembole tıklayınca ppt sunumu açılır

Akıllı Defter. 9.Sınıf Biyoloji. vitaminler,hormonlar,nükleik asitler. sembole tıklayınca etkinlik açılır. sembole tıklayınca ppt sunumu açılır 9.Sınıf Biyoloji 1 Akıllı Defter vitaminler,hormonlar,nükleik asitler sembole tıklayınca etkinlik açılır sembole tıklayınca ppt sunumu açılır sembole tıklayınca video açılır 1 VİTAMİNLER ***Vitaminler:

Detaylı

HÜCRE MEMBRANLARINDAN TAŞINMA

HÜCRE MEMBRANLARINDAN TAŞINMA 2. Hafta : HücreYapısı ve Hücre Zarından Madde Taşınması Prof. Dr. Şule Pekyardımcı Organizmanın en önemli özellikleri (hareket, büyüme, üreme ve metabolizma) membranlarla ilişkilidir. Tüm hücre ve organellerde

Detaylı

13 HÜCRESEL SOLUNUM LAKTİK ASİT FERMANTASYONU

13 HÜCRESEL SOLUNUM LAKTİK ASİT FERMANTASYONU 13 HÜCRESEL SOLUNUM LAKTİK ASİT FERMANTASYONU Laktik Asit Fermantasyonu Glikozdan oksijen yokluğunda laktik asit üretilmesine LAKTİK ASİT FERMANTASYONU denir. Bütün canlılarda sitoplazmada gerçekleşir.

Detaylı

Kloroform, eter ve benzen gibi organik çözücülerde çözünen bunun yanı sıra suda çözünmeyen veya çok az çözünen organik molekül grubudur.

Kloroform, eter ve benzen gibi organik çözücülerde çözünen bunun yanı sıra suda çözünmeyen veya çok az çözünen organik molekül grubudur. Kloroform, eter ve benzen gibi organik çözücülerde çözünen bunun yanı sıra suda çözünmeyen veya çok az çözünen organik molekül grubudur. Yağların suda çözünmemesi canlılığın devamı içi önemlidir. Çünkü

Detaylı

LİPİTLERİN ORGANİZMADAKİ GÖREVLERİ SAFRA ASİTLERİ

LİPİTLERİN ORGANİZMADAKİ GÖREVLERİ SAFRA ASİTLERİ 8. Hafta: Lipit Metabolizması: Prof. Dr. Şule PEKYARDIMCI LİPİTLERİN ORGANİZMADAKİ GÖREVLERİ 1. Yapısal fonksiyon görevi: Lipitler fosfolipitler başta olmak üzere hücre ve organel zarlarının yapısına girer

Detaylı

MAKROMOLEKÜLLERİN YAPI VE İŞLEVLERİ

MAKROMOLEKÜLLERİN YAPI VE İŞLEVLERİ MAKROMOLEKÜLLERİN YAPI VE İŞLEVLERİ Polimerlerin yapısı Polimer, birbirinin aynısı veya benzeri yapıtaşlarının kovalent bağlarla bağlanarak oluşturdukları uzun bir moleküldür. Polimerlerin yapıtaşı olarak

Detaylı

Meryem BULUT DUMANLI Yüksek Lisans Tezi Biyoloji Anabilim Dalı Doç. Dr. Necmettin Yılmaz 2008 Her hakkı saklıdır

Meryem BULUT DUMANLI Yüksek Lisans Tezi Biyoloji Anabilim Dalı Doç. Dr. Necmettin Yılmaz 2008 Her hakkı saklıdır 1 DEPRESİF HASTALARIN ERİTROSİT MEMBRAN FOSFOLİPİD KOMPOZSİYONUN ARAŞTIRILMASI Meryem BULUT DUMANLI Yüksek Lisans Tezi Biyoloji Anabilim Dalı Doç. Dr. Necmettin Yılmaz 2008 Her hakkı saklıdır 2 T.C. GAZİOSMANPAŞA

Detaylı

KAFKAS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ DÖNEM I 2015-2016 DERS YILI 4. KOMİTE: HÜCRE BİLİMLERİ DERS KURULU IV

KAFKAS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ DÖNEM I 2015-2016 DERS YILI 4. KOMİTE: HÜCRE BİLİMLERİ DERS KURULU IV KAFKAS ÜNİVERSİTESİ TIP FAKÜLTESİ DÖNEM I 2015-2016 DERS YILI 4. KOMİTE: HÜCRE BİLİMLERİ DERS KURULU IV (5 Hafta) (04 Ocak-26 Şubat) DERSLER TEORİK PRATİK TOPLAM Biyokimya 36 10 46 Tıbbi Genetik 18 10

Detaylı

Hücreler: Yaşamın işleyen birimleri

Hücreler: Yaşamın işleyen birimleri 5 Hücreler: Yaşamın işleyen birimleri 5.1 Hangi özellikler hücreleri yaşamın temel birimleri yapar? 5.2 Prokaryotik hücrelerin özellikleri nelerdir? 5.3 Ökaryotik hücrelerin özellikleri nelerdir? 5.4 Hücre

Detaylı

BİYOKİMYAYA GİRİŞ: ATOM, MOLEKÜL, ORGANİK BİLEŞİKLER

BİYOKİMYAYA GİRİŞ: ATOM, MOLEKÜL, ORGANİK BİLEŞİKLER BİYOKİMYAYA GİRİŞ: ATOM, MOLEKÜL, ORGANİK BİLEŞİKLER Biyokimyanın tanımı yaşamın temel kimyası ile ilgilenen bilim dalı (Bios, Yunancada yaşam demektir.) canlı sistemin yapısını ve fonksiyonlarını kimyasal

Detaylı

Lipidlerin yapıları: Yapılarında bulunan hidrokarbon zincirlerinin (-CH 2 - CH 2

Lipidlerin yapıları: Yapılarında bulunan hidrokarbon zincirlerinin (-CH 2 - CH 2 Lipidlerin yapıları: Yapılarında bulunan hidrokarbon zincirlerinin (-CH 2 -CH 2 - CH 2 -) fazlalığı nedeniyle lipidler hidrofobik bileşiklerdir. Bu özelliklerinden dolayı suda çok az çözünürler veya hiç

Detaylı

HÜCRE ZARINDA MADDE İLETİMİ PROF.DR.MİTAT KOZ

HÜCRE ZARINDA MADDE İLETİMİ PROF.DR.MİTAT KOZ HÜCRE ZARINDA MADDE İLETİMİ PROF.DR.MİTAT KOZ Nelerin Hücre Zarından geçmesi gereklidir? Besin maddeleri Atık maddeler Hücreye gelen sinyal molekülleri Hücreden gönderilen sinyal molekülleri Sıvı girebilmeli

Detaylı

YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI. 9. Sınıf

YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI. 9. Sınıf YAZILIYA HAZIRLIK SORULARI 9. Sınıf DOĞRU YANLIŞ SORULARI Nitel gözlemlerin güvenilirliği nicel gözlemlerden fazladır. Ökaryot hücrelerde kalıtım materyali çekirdek içinde bulunur. Ototrof beslenen canlılar

Detaylı

METABOLİZMA REAKSİYONLARI. Hazırlayanlar Prof. Dr. Ayşe CAN Prof.Dr. Nuriye AKEV

METABOLİZMA REAKSİYONLARI. Hazırlayanlar Prof. Dr. Ayşe CAN Prof.Dr. Nuriye AKEV METABOLİZMA REAKSİYONLARI Hazırlayanlar Prof. Dr. Ayşe CAN Prof.Dr. Nuriye AKEV METABOLİZMA Canlı sistemde maddelerin uğradığı kimyasal değişikliklerin hepsine birden metabolizma, bu değişiklikleri meydana

Detaylı

OKSİJENLİ SOLUNUM

OKSİJENLİ SOLUNUM 1 ----------------------- OKSİJENLİ SOLUNUM ----------------------- **Oksijenli solunum (aerobik): Besinlerin, oksijen yardımıyla parçalanarak, ATP sentezlenmesine oksijenli solunum denir. Enzim C 6 H

Detaylı

Sitoplazmik membran periferal integral

Sitoplazmik membran periferal integral İÇ YAPILAR Sitoplazmik membran Hücre duvarının altında, ince ve bakterilerde genellikle aynı yapıda İki katmandan oluşur Periplasmik boşluk ve sitoplazmaya bakan yüzeyde, protein ve fosfolipid İç bölgede,

Detaylı

Lipidler, ya gerçekten ya da potansiyel olarak yağ asitleri ile ilişkileri olan heterojen bir grup bileşiktir

Lipidler, ya gerçekten ya da potansiyel olarak yağ asitleri ile ilişkileri olan heterojen bir grup bileşiktir LİPİDLER Lipidler, ya gerçekten ya da potansiyel olarak yağ asitleri ile ilişkileri olan heterojen bir grup bileşiktir Lipidlerin ortak özellikleri Lipidler, biyolojik kaynaklı organik bileşiklerdir Lipidlerin

Detaylı

BELKİDE BİYOLOJİNİN EN TEMEL KONUSU EN ZEVKLİ KONUSUNA BAŞLAYALIM ARKADAŞLAR!!!

BELKİDE BİYOLOJİNİN EN TEMEL KONUSU EN ZEVKLİ KONUSUNA BAŞLAYALIM ARKADAŞLAR!!! DERS : BİYOLOJİ KONU: HÜCRE BELKİDE BİYOLOJİNİN EN TEMEL KONUSU EN ZEVKLİ KONUSUNA BAŞLAYALIM ARKADAŞLAR!!! Canlıların canlılık özelliği gösteren en küçük yapı birimidir.( Virüsler hariç) Şekil: Bir hayvan

Detaylı

POST TRANSLASYONEL MODİFİKASYONLAR

POST TRANSLASYONEL MODİFİKASYONLAR POST TRANSLASYONEL MODİFİKASYONLAR Proteinlerin yapısal ve işlevsel özelliklerini kazanması için translasyon aşamasında ya da translasyon bittikten sonra bazı modifikasyonlara uğraması gerekmektedir. Polipeptidin

Detaylı