Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi Pamukkale University Journal of Engineering Sciences

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi Pamukkale University Journal of Engineering Sciences"

Transkript

1 Pamukkale Üiversitesi Mühedislik Bilimleri Dergisi Pamukkale Uiversity Joural of Egieerig Scieces Güeş eerjisi satrali kurulabilecek alaları AHP yötemi kullaılarak CBS destekli haritalaması GIS-Supported mappig of solar power plat sites usig AHP method Mevlüt UYAN 1* 1Yapı İşleri ve Tekik Daire Başkalığı, Selçuk Üiversitesi, Koya, Türkiye. Geliş Tarihi/Received: , Kabul Tarihi/Accepted: * Yazışıla yazar/correspodig author doi: /pajes Araştırma Makalesi/Research Article Öz Yeileebilir eerji kayakları temiz eerji kayaklarıdır ve diğer eerji kayaklarıa göre çok daha düşük çevresel etkiye sahiptir. Türkiye'de yeileebilir eerjiler so o yıl içide hızla gelişmiştir. Güeş ve rüzgâr eerjisi ile ilgili yeileebilir eerji üretimi e baskı katılımcı olarak ortaya çıkmıştır. Güeş eerjisi satrallerii yer seçimi karar vericiler içi karmaşık bir mekâsal karar problemidir. Bu çalışmaı amacı, Koya ili Çumra ilçeside güeş eerjisi satrali kurulabilecek e uygu alaları Coğrafi Bilgi Sistemi (CBS) ve Çok Kriterli Karar Verme (ÇKKV) yötemleride biri ola Aalitik Hiyerarşi Süreci (AHP) kullaılarak belirlemesidir. Elde edile souçlara göre, çalışma alaıı %1.5 gibi bir kısmı güeş eerjisi satrali kurulması içi yüksek uygulukta, %26 lık bir kısmı orta uygulukta ve %11 lik bir kısmı ise düşük uyguluktadır. Aahtar kelimeler: Yeileebilir eerji, Çok kriterli değerledirme, Coğrafi bilgi sistemi Abstract Reewable eergy sources are eergy clea sources ad accordig to other eergy sources has a much lower evirometal impact. Reewable eergy has evolved rapidly over the past decade i Turkey. Reewable eergy geeratio related with solar ad wid eergy has emerged as the most domiat participats. Site selectio of solar power plats is a complex spatial decisio problem for decisio makers. The purpose of this study was to determie suitable site selectio for solar power plat by usig Geographical Iformatio System (GIS) ad Aalytic Hierarchy Process (AHP) that oe of the multi-criteria decisio makig (MCDM) methods i the Çumra/Koya. Accordig to the results, 1.5% of the study area has high suitable, 26% has moderate suitable ad 11% has low suitable for solar power plat sites. Keywords: Reewable eergy, Multi criteria evaluatio, Geographic iformatio system 1 Giriş Eerji, sürdürülebilir kalkıma ve yoksulluğu ortada kaldırılması içi öemli bir faktördür. Yaşam içi vazgeçilmez usurdur. Güümüzde eerjii temel kayağı fosil yakıtlardır ve düyada eerji ihtiyacıı %80 i temel fosil yakıtlar ola petrol, kömür ve doğal gazda karşılamaktadır. Düyada tüketile toplam eerjii %31 i ham petrolde, %28 i kömürde ve %22 si doğal gazda karşılamaktadır [1]. Bütü bulara rağme fosil yakıt kayakları sıırlıdır ve gelecekte tükeecektir. Uzu vadede, fosil yakıtları hızla tükemesie bağlı olarak fiyatlarda çok yüksek seviyelere ulaşacaktır. 21. yüzyıl boyuca, eerjiye küresel talebi iki katıa çıkması beklemektedir [2]. Küresel rezervleri degesiz dağılımı edeiyle güümüzde siyasi ve ekoomik çatışmalar yaşamaktadır. Düya eerji arzıı büyük bir kısmı fosil yakıtlarda elde edilirke, fosil yakıt kullaımıı, düya ekoomisi, ekoloji ve küresel iklim üzerideki muazzam etkileri vardır. So yıllarda, petrol ve diğer fosil yakıtları fiyatıdaki hızlı artış ve kirlilik etkisi edeiyle düya ülkelerii çoğu bu etkileri azaltmak içi yei politikalar geliştirmektedir. Fosil yakıtları hızla tükemesi ve buu soucu ola çevre kirliliğie karşı arta ilgi 21. yüzyılda yeileebilir eerji kayaklarıı kullaımıı ö plaa çıkarmıştır [3]. Fosil yakıtlarda yeileebilir eerji kayaklarıa geçiş iklim koruma ve eerji güveliğii sağlaması içi kilit bir stratejidir [4]. Yeileebilir eerji kayakları temiz kayaklardır ve diğer eerji kayaklarıa göre çok daha düşük çevresel etkiye sahiptir. Fosil eerji kayaklarıı aksie, yeileebilir eerji kayakları sosuzdur. Tüm düyada, ülkeleri ekoomik ve çevresel politika tedbirlerii karakterize ede yeileebilir eerji kayaklarıa doğru bir kayma vardır [5]. Yeileebilir eerjii birçok formları vardır. Bu kayaklar güeş eerjisi, rüzgâr eerjisi, jeotermal eerji, hidrolik eerjisi, biyokütle eerjisi ve hidroje eerjisi olarak sıralaabilir. Güümüzde, güeş paelleri ve rüzgâr türbileri gibi yeileebilir eerji kayakları hızla gelişmektedir [6]. E geel yeileebilir eerji şekli güeşte geledir. Güeş eerjisi üretimi, düyaı e hızlı büyüye yeileebilir kayaklarda biri olarak ortaya çıkmıştır. Düyada yaklaşık 40 ülke güeşte eerji üretimi ile ilgili fiyatladırma yasasıı hayata geçirmiştir ve bu yöde eerji pazarıda büyüme öemli bir şekilde artmıştır [7]. Türkiye'de yeileebilir eerjiler so o yıl içide hızla gelişmiştir. Güeş ve rüzgâr eerjisi ile ilgili yeileebilir eerji üretimi e baskı katılımcı olarak ortaya çıkmıştır. Türkiye güeş eerjisi satralleri içi mükemmel doğal koşullar sumaktadır. Türkiye, coğrafi koumu ile yüksek güeş eerjisi potasiyelie sahip olup, ortalama yıllık toplam güeşleme süresi 2640 saate (gülük 7.2 saat); ortalama toplam ışıım şiddeti ise kwh/m²-yıl (gülük 3.6 kwh/m²) a ulaşmaktadır. Türkiye i Güeş Eerjisi potasiyeli 380 milyar kwh/yıl olarak hesaplamaktadır [8]. Elektrik üretim amaçlı güeş eerjisi satrallerii yer seçimi karar vericiler içi çok sayıda alteratifler içere ve farklı tercihler taşıya karmaşık bir mekâsal karar problemidir. Çükü bu seçim arazi kullaımı, topografya, trafo merkezlerie uzaklık vb. ekoomik, sosyal ve çevresel pek çok kriteri içide barıdıra karmaşık bir süreçtir. Çok kriterli 343

2 karar verme (ÇKKV) yötemleri pek çok farklı yer seçimi çalışmaları içi başarıyla uygulamıştır [1],[9]-[13]. ÇKKV birbirie bağımlı fakat birbiride farklı kriterler arasıda e uygu çözümlemeyi yaparak optimum souçları ortaya koya bir araçtır. Coğrafi Bilgi Sistemlerii (CBS) hızlı bir şekilde gelişmesi, çeşitli ÇKKV metotlarıı mekâsal uygulamalar içi de uygulaabilirliğii ortaya çıkarmıştır. Karar verme sürecide, bir mekâsal ÇKKV/CBS yaklaşımı karar vericilere, karar problemlerie derilemesie üfuz edilmeside, rasyoel ve sistematik bir şekilde farklı risk seviyelerii belirlemeside ve olayları tefsiride yardımcı olabilir [14]. Bu çalışmada Koya ili Çumra ilçe sıırlarıda güeş eerjisi satrali kurulabilecek e uygu alaları ÇKKV metotları kullaılarak CBS yardımıyla haritalaması gerçekleştirilmiştir. 2.1 Çalışma alaı 2 Materyal ve metot Çalışma alaı Koya ili Çumra ilçe sıırlarıı kapsamaktadır (Şekil 1). Coğrafi olarak kuzey elemleri ile doğu boylamları arasıda yerleşmiştir. Ülkemizi e büyük kapalı havzası ola Koya Ovası ı güeyide, Koya ilie bağlı bulua Çumra İlçesi, 2320 km2 lik bir alaı kaplamaktadır. Arazi varlığı, arazi kullaım kabiliyetie göre sııfladırıldığıda tarıma elverişli kabul edile I. II. III. ve IV. sııf arazileri toplamı tüm arazii %58 ii ( ha.) oluşturmaktadır [15] yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi (ADNKS) verilerie göre Çumra ilçesii toplam üfusu kişidir. Ortalama deiz seviyeside yüksekliği 1009 m dir. Eerji ve Tabii Kayaklar Bakalığıı tarih ve sayılı Resmi Gazete i Çeşitli İlalar kısmıdaki 2. maddesie göre güeş eerjisie dayalı elektrik üretim tesisi kurmak içi yıllık toplam güeş radyasyou değerii 1620 KWh/m2-yıl a eşit veya yüksek olması zoruludur. Koya güeş eerjisi yatırımları içi Türkiye de e yüksek potasiyele sahip ildir. Çumra ilçesii yıllık toplam güeş radyasyou KWh/m2-yıl arasıdadır (Şekil 2). Güeş eerjiside elektrik üretimi içi Eerji ve Tabii Kayaklar Bakalığıı tarihide yaptığı açıklama ile toplam 27 bölgede 38 şehre izi ve teşvik çıkmıştır. 38 şehir içide e fazla kotaya 92 megavat ile Koya sahip olmuştur. Çumra içi global radyasyo değerleri güeşleme süreleri Şekil 3 te verilmiştir. Şekil 2: Koya toplam güeş radyasyou değerleri [16]. Şekil 1: Çalışma alaı. Şekil 3: Çumra içi küresel radyasyo değerleri güeşleme süreleri [16]. 2.2 Güeş eerjisi satrali yer seçimi içi ÇKKV yötemlerii kullaımı So yıllarda, pek çok kriter barıdıra karmaşık projeleri plalaması ve çözümüde ÇKKV yötemleri karar vericileri oldukça dikkatii çekmiştir. Bu yötemler yardımıyla karar vericiler pek çok kriteri hesaba katarak e iyi çözümü bulmak içi alteratifler üretmektedir. ÇKKV yötemleri, çoklu seçim kriterleride ve kriterleri yöetilmeside e faydalı çözümü ürete bir yöetim sistemide meydaa gelmiştir. Mekâsal ÇKKV yötemleri, CBS ve ÇKKV i temelie dayalı olarak geliştirilmiş bir aladır. So yıllarda bu sistemler mekâla ilişkili çok çeşitli alalarda uygulamaktadır [17]. 344

3 ÇKKV yötemleride bazıları aşağıda verilmiştir: Aalytic hierarchy process (AHP), Aalytic etwork process (ANP), Ier product of vectors (IPV), Multi-attribute value theory (MAVT), Multi-attribute utility theory (MAUT), Multi-Attribute Global Iferece of Quality (MAGIQ), Goal programmig, ELECTRE, PROMETHEE, Data evelopmet aalysis, The evidetial reasoig approach, Domiace-based Rough Set Approach (DRSA), Aggregated Idices Radomizatio Method (AIRM). Bu modellerde hagi modeli seçimii e uygu olacağı ve hagi modeli karar verici içi e rahat olduğu eldeki sorua bağlıdır. Bu çalışmada, işletme sahiplerii yeide tahsis içi yaptıkları tercihleri çok kriterli karar verme tekikleride ola ve literatürde de sıkça kullaıla AHP tekiği kullaılacak ve tercihler bu metoda göre ağırlıkladırılacaktır. AHP karmaşık problemleri çözümüde birbiriyle ilişkili kriterleri aaliz etmek içi kullaıla yapısal bir tekiktir. Bu modelde kriterler arasıda gerçekleştirile ikili karşılaştırmalara dayalı olarak ikili karşılaştırmalar matrisi elde edilmekte sora bu kriterleri ağırlıkları belirlemektedir [18]. Eğer karşılaştırma içi sayıda kriter belirlemişse bu kriter ağırlıklarıı belirlemek içi AHP ile aşağıda işlemler gerçekleştirilir [19]; a) Kriterler arası ( ) boyutlu ikili karşılaştırmalar matrisi (A) oluşturulur. a 11 a 12 a 1 a 21 a 22 a 2 A = [ ] (1) a 1 a 2 a aij değeri i. faktörü j. faktörde e kadar fazla öemli olduğuu işaret eder. Karşılaştırma matrisii köşegei üzerideki bileşeler, yai i=j olduğuda, 1 değerii alır. Bu durumda ilgili kriter kedisi ile karşılaştırılmaktadır. Kriterleri karşılaştırılması, birbirlerie göre sahip oldukları öem değerlerie göre birebir ve karşılıklı olarak Tablo 1 deki değerlere göre yapılır. Karşılaştırmalar, karşılaştırma matrisii tüm değerleri 1 ola köşegeii üstüde kala değerler içi yapılır. Köşegei altıda kala değerler içi aji=1/aij formülüü kullamak yeterlidir. Tablo 1: AHP değerledirme ölçeği [20]. (aij) Taım 1 Her iki faktörü eşit öemde olması durumu, i. faktörü j. faktörde biraz daha öemli olması 3 durumu, i. faktörü j. faktörde fazla öemli olması 5 durumu i. faktörü j. faktöre göre çok güçlü bir öeme 7 sahip olması durumu, i. faktörü j. faktöre göre aşırı derecede öemli 9 olması durumu, 2,4,6,8 Ara değerler. b) A matriside j sütuudaki her bir değer, j sütuudaki değerleri toplamıa bölüür. Yei oluşacak Aw matriside her bir sütudaki değerleri toplamı 1 olacaktır. Bu şekilde ormalize edilmiş ikili karşılaştırmalar matrisi buluur. Aw = a 12 a 11 a i1 a i2 a 1 [ a i1 a 2 a i2 a 1 a i a a i ] (2) c) Aw matrisii i sütuudaki girişlerii ortalaması olarak ci değerleri hesaplaır ve C sütu vektörü (öcelik vektörü) elde edilir. c 1 c 2 C = [ ] = c a 11 a i1 [ a 1 a i1 a 12 a i2 a 2 a i2 a 1 a i a a i ] (3) ci değerleri i. kriteri öemii bağıl derecesii yai ağırlığıı verir. Bu değerler ağırlıkları yüzde ciside değerleridir ve sütu toplamları 1 değerii vermelidir. d) Kriterleri karşılaştırılması ile belirlee ağırlık değerlerii tutarlılığıı kotrol edilmesi içi öcelikli olarak tutarlılık vektörü olarak aıla A.C matrisi hesaplaır. a 11 a 12 a 1 c 1 x 1 a 21 a 22 a 2 c 2 x 2 A C = [ ] [ ] = [ ] (4) a 1 a 2 a c x İkici olarak max değeri hesaplaır. λ max = 1 x i c i i=1 (5) Burada, λ max karşılaştırma çiftleri matrisii öz değeridir. Daha sora Tutarlılık İdeksi (cosistecy idex (CI)) hesaplaır. CI = λ max 1 (6) Souçta elde edile Tutarlılık İdeksi (CI) ile bulua öcelik vektörüü tutarlılığı test edilebilmesi imkâıı sağlamaktadır. So olarak değerlerii tutarlılık derecesii yeterli olup olmadığıı belirlemesi içi CI ile Rastgele İdeks (Radom Idex (RI)) oralaır ve Tutarlılık Oraı (Cosistecy Ratio (CR)) belirleir. Rastgele İdeks, Saaty [20] tarafıda belirlemiş stadart değerlere sahiptir. Kriter sayısıa göre değişe bu değerler Tablo 2 de verilmiştir. CR = CI RI (7) 345

4 Eğer CR 0.10 ise yapıla karşılaştırmaları tutarlı olduğu söyleir. CR>0.10 ise souç tutarsızdır. Bu durumda AHP alamlı souçlar veremeyebilir. 2.3 Kriterleri taımlaması Karar verme sürecide kriterler, e uygu alteratifleri belirleyebilmek ve bir yargıya varabilmek içi kullaıla, problem ile ilgili alaı karakterize ede ölçülebilir değerlerdir. Güeş eerji satralleri içi uygu yer seçimi kousuda Eerji Bakalığı tarafıda belirlemiş kesi kurallar kesi kurallar bulumamaktadır. Kısıtlayıcı faktör tarımsal arazi statüsüde olup olmadığıdır. Buula birlikte uygulamış projelerde elde edile tecrübelere dayaılarak bazı öemli kriterleri oluşması sağlamıştır. Bu kriterler arazii eğim durumu, ulaşım durumu, tarımsal statüsü, güeş eerjisi potasiyeli, topoğrafik yapısı, şebeke bağlatısı, jeolojik yapısı, mülkiyet durumu olarak sıralaabilir. Bu çalışmada Çumra ilçesi içi güeş eerjisi satralleri kurulabilecek alaları karakterize ede değerledirme kriterleri literatürdeki örek çalışmalarda [21]-[23] ve bölgeyi karakterize ede diğer özelliklere göre kouyla ilgili uzma kişileride görüşleri alıarak taımlamıştır. Bu kriterler Tablo 3 te gösterilmiştir. Çalışmada, geel alamda öemli ola bazı kriterler çalışma alaıa etki etmediği içi dikkate alımamıştır. Öreği, tüm çalışma alaı 5. derece deprem kuşağıdadır ve jeolojik özellik açısıda ayı özelliği taşımaktadır. Güeş potasiyeli tüm ala içi ayı aralıktadır ( KWh/m 2 -yıl). Bular gibi çalışma soucuu etkilemeyecek kriterler çalışmada dikkate alımamıştır. Çalışma alaı içi CBS veri setleri (Yerleşim alaları, yollar ve demiryolları, ehirler, göller, sulak alalar, iletim hatları, trafo merkezleri, arazi kullaımı) farklı kayaklarda toplamıştır. Verileri büyük çoğuluğu 1:25000 ölçekli haritalarda sayısallaştırma yoluyla elde edilmiştir. Eğim haritaları SRTM (Shuttle Radar Topography Missio) verileri baz alıarak hazırlamıştır. Tüm bu veriler ArcGIS CBS yazılımı kullaılarak raster formata döüştürülmüştür. Çevresel olarak uygu olmaya alalar içi maskeleme yapılarak bu alalar çalışma kapsamı dışıda tutulmuştur. Kısıtlamış alalar aşağıda taımlamıştır; Yerleşim alalarıda tampo mesafesi=1000 m, Nehirler, göller, sulak alalar, kıyı alaı ve baraj alalarıda tampo mesafesi=1000 m, Yol ve demiryollarıda tampo mesafesi =100 m, Çevre koruma alalarıda tampo mesafesi=100 m. Tarım arazileri (I., II., III. sııf) ve orma alaları. Bu çalışmada, geel metodoloji Şekil 4'te gösterilmiştir. Çalışma içi seçile kriterler aşağıda açıklamıştır; Yerleşim alalarıda uzaklık (m) Güeş eerji satrallerii yerleşim alalarıa yakılığıı ekoomik bir faktör olarak alabiliriz. Çalışmada, ilerdeki gelişmeler göz öüe alıarak, yerleşim alaları ile birlikte çevresideki 1 km lik ala kısıtlamış bölge olarak alıdı. Yerleşim alaları içi <1000 m tampo bölgeleri 1 olarak, m tampo bölgeleri 2 olarak, m tampo bölgeleri 3 olarak ve >5000 m tampo bölgeleri 4 olarak pualamıştır (Şekil 5). Çalışmada ayrı ayrı tüm bölgeler içi AHP yötemi ile ağırlık değerleri hesaplamıştır. Tablo 3: Çalışma içi belirlee kriter ve alt kriterler. KRITER (a) Yerleşim alalarıda uzaklık (m) (b) Arazi Kullaımı (c) Eğim (%) (d) Trafo merkezie Uzaklık (m) (e) İletim hatlarıda uzaklık (m) (f) Yol ve demiryoluda uzaklık (m) Şekil 4: Çalışma içi geel metodoloji. ALT KRITER 1000> < Marjial araziler Mera 1> < 3000> < 3000> < < Tablo 2: RI çizelge değerleri [20] RI

5 Şekil 5: Çalışma alaı içi belirlee kriterleri uyguluğuu CBS ile değerledirilmesi. 347

6 2.3.2 Arazi kullaımı Çalışmada arazi kullaımı kriteri sadece marjial tarım arazileri ve mera arazileri içi seçilmiştir. Çükü tarım arazilerii 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullaımı kauua göre vasıfları değiştirilemez. Acak mutlak tarım arazileri, özel ürü arazileri ve dikili tarım arazileri dışıda kala, toprak ve topoğrafik sıırlamaları edeiyle üzeride sadece geleeksel toprak işlemeli tarımı yapıldığı araziler ola marjial tarım arazileri, yerel öemi ola ve kullaım kararlarıı yerel ihtiyaçlara göre belirlediği araziler olduğu içi bu tür yatırımlar içi tahsis edilebilmektedir. Yie ayı şekilde mera alaları da bu kapsamda değerledirilebilmektedir. Çalışmada marjial tarım arazileri dışıda kala tarım arazileri ile orma arazileri ve çevre koruma alaları kısıtlamış bölgeler içie alımıştır. Arazi kullaım haritası Şekil 5 te gösterilmiştir. Çalışmada uygu alalar içi AHP yötemi ile ağırlık değerleri hesaplamıştır Eğim Eğim güeş satralleri kurulumu içim öemli bir faktördür. Uygu tesis alaları içi eğimi %3 te küçük olması istemektedir [24]. Eğim dört alt kritere bölümüştür. %1 de az eğimli ola alalar 1 olarak, %1-2 arası eğimli alalar 2 olarak, %2-3 arası eğimli alalar 3 olarak ve %3 te büyük eğimli alalar ise 4 olarak pualamıştır (Şekil 5). Çalışmada ayrı ayrı tüm bölgeler içi AHP yötemi ile ağırlık değerleri hesaplamıştır Trafo merkezie uzaklık İlçede 2 adet trafo merkezi mevcuttur. Trafo merkezie uzaklık ekoomik yöde öemli bir faktördür. Merkezde uzaklaştıkça üretile elektriği merkezlere aktarımı daha maliyetli olacaktır. Çalışmalarda tesis kurulacak alaları trafo merkezlerie uzaklığıı 10 km yi geçmesi isteile bir durum değildir. Çalışmada, trafo merkezide uzaklığı 3000 m de küçük olduğu uzaklıklar 1 olarak, m arası uzaklıklar 2 olarak, m arası uzaklıklar 3 olarak ve m de daha fazla ola uzaklıklar ise 4 olarak pualamıştır (Şekil 5). Çalışmada ayrı ayrı tüm bölgeler içi AHP yötemi ile ağırlık değerleri hesaplamıştır İletim hatlarıda uzaklık Trafo merkezleri gibi iletim hatlarıa ola uzaklıkta ilk tesis maliyetleri içi öemli bir kriterdir. Çalışmada, iletim hatlarıda uzaklığı 3000 m de küçük olduğu uzaklıklar 1 olarak, m arası uzaklıklar 2 olarak, m arası uzaklıklar 3 olarak ve m de daha fazla ola uzaklıklar ise 4 olarak pualamıştır (Şekil 5). Çalışmada ayrı ayrı tüm bölgeler içi AHP yötemi ile ağırlık değerleri hesaplamıştır Yol ve demiryollarıda uzaklık Bir güeş satralii yola yakılığı da bir ekoomik kriter olarak kabul edilebilir. Yei kurulacak bir tesisi yollara yakılığı alt yapı çalışmaları içi ek maliyetleri egeller ve çevre arazileri de yei ulaşım yolları kurulmasıda dolayı zarar görmesii egeller. Bu çalışmada yola, m uzaklık 1 olarak, m uzaklık 2 olarak, m uzaklık 3 olarak, m uzaklık 4 olarak ve m de daha fazla uzaklık 5 olarak pualamıştır (Şekil 5). Ayrı ayrı tüm tampo bölgeler AHP ile ağırlıkladırılmıştır. 3 Aaliz souçları Çalışmada güeş eerjisi satrallerii yer seçimi içi ÇKKV yötemleri ile CBS i birlikte kullaımıa odaklaılmıştır. ÇKKV yötemleride birisi ola AHP yötemi ile yer seçimi işlemi içi kullaılacak kriterleri ikili karşılaştırmalar ile ağırlıkları ayrı ayrı belirlemiştir. Bu yötemle ağırlıları belirlemesi oldukça sağlıklı souçlar vermektedir. Her bir kriter ve alt kriterleri ağırlıkları Microsoft Excel programı kullaılarak hesaplamıştır. Hesaplama işlemi içi altı kriter ve yirmi üç tae alt kriter kullaılmıştır. Aa kriterler içi ikili karşılaştırmalar matrisi Tablo 4 te verilmiştir. Bu matris güeş eerjisi satralleri içi yer seçimi kousuda çalışmalarda bulumuş özel sektör temsilcileri ile Koya Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ÇED şube Müdürlüğü de görevli uzmalarca yapıla görüşmeler ile oluşturulmuştur. AHP yötemi ile hesaplaa kriter ağırlıkları yerleşim alalarıda uzaklık içi %5, arazi kullaımı içi %39, Eğim içi %4, Trafo merkezie uzaklık içi %21, iletim hatlarıda uzaklık içi %21 ve yol ve demiryollarıa uzaklık içi %10 olarak hesaplamıştır (Tablo 5). Aa kriterler içi yapıla ikili karşılaştırmalar soucu tutarlılık oraı (CR) olarak hesaplamıştır. CR değerii 0.10 da küçük olması güveilirliği bir kaıtı olduğua göre elde ettiğimiz souçları güveilir olduğuda bahsedebiliriz. Tabloya göre e öemli kriter %39 ile arazi kullaımı olarak belirlemiştir. Çalışmada kısıtlamış alalar uygulamaya alımamıştır. Bu alalarda e fazlasıı tarım alaları kapsamaktadır. Çumra ilçesi Türkiye i e verimli arazilerii buluduğu bir bölgedir. Tarım alalarıda yalızca marjial araziler ve meralar uygulama içi kullaılacak alalar olarak belirlemiştir. Belirlee ağırlıklar daha öce CBS ortamıda düzelee verilerle birleştirilmiştir. ArcGIS yazılımıı Mekâsal Aaliz modülü kullaılarak ağırlıkladırılmış bidirme işlemi soucu güeş eerjisi sistemlerii kurulumu içi e uygu alalar belirlemiştir. Çalışma içi yazılımı model builder foksiyou kullaılmıştır (Şekil 6). Çumra ilçeside güeş eerjisi satrali kurulabilecek alalar içi uyguluk haritası CBS ile AHP metodu birleştirilerek oluşturulmuştur (Şekil 7). Çalışma alaıı geel özelliklerie göre seçile kriterler AHP ile elde edilmiş ağırlık değerleri kullaılarak ArcGIS yazılımı ile birleştirilmiş ve güeş eerjisi satrali kurulumua uygu alalar tespit edilmiştir. Uyguluk haritası "düşük uyguluk", "orta uyguluk" ve "yüksek uyguluk" olarak üç kategoriye ayrılmıştır. Elde edile souçlara göre, çalışma alaıı 2685 ha lık bir alaı güeş eerjisi satrali kurulması içi oldukça uygu bir aladır. Acak bu değer çalışma alaıı yalızca %1.5 gibi bir kısmıı kapsamaktadır. Çalışma alaıı %26 lık bir kısmı orta uygulukta ve %11 lik bir kısmı ise düşük uyguluktadır. Çalışma alaıı %62 lik kısmı güeş eerjisi satrali kurulması içi kesilikle uygu değildir. Uygu olmaya alaları bu kadar yüksek olmasıı sebebi bölgei tarımsal açıda oldukça verimli arazilerii oldukça geiş bir alaı kapsamasıda kayaklamaktadır. 4 Tartışma Hızlı ve e uygu kararları alımasıda CBS tabalı ÇKKV yötemleri, yer seçimi çalışmaları içi öemli bir karar destek mekaizmasıdır. Yötemler e kadar güçlü olursa olsu 348

7 soucu etkileye e öemli kou, olaya etki ede kriterleri doğru bir biçimde belirlemesidir. Geellikle uzma görüşleri ile değerledirile ve sübjektif yargılarda dolayı hatalı souçları ortaya çıkmasıı muhtemel olduğu kriterler e kadar doğru tespit edilirse souçlar da o derece doğru değerledirilebilir. Literatürde güeş eerji satralleri yer seçimi ile ilgili ÇKKV yötemleri ve CBS sistemlerii etegrasyou ile yapılmış pek çok çalışma mevcuttur [25]- [29]. Bu çalışmalarda yer seçimie etki ede pek çok kriter taımlamıştır. Acak bu kriterlerde bazıları birbiride farklıdır. Bu durum çalışma alalarıı topoğrafik, iklim, jeolojik, ulaşım gibi şartlar açısıda birbiride farklı özellikler göstermeside dolayıdır. Çalışmamızda, daha öce yapıla çalışmalar da örek alıarak pek çok kriter bezer şekilde değerledirilmiştir. Acak bazı kriterler de değerledirilmeye alımamıştır. Buu edei ilgili kriterleri çalışmaı soucuu etkilemeyecek derecede olmasıda kayaklamaktadır. CBS tabalı ÇKKV yötemleri ile yapıla yer seçimi çalışmalarıda kriterler kouyla ilgili uzma kişilerce değerledirilmelidir. Çükü giriş verilerii hassasiyeti souca doğruda etki eder. Çalışmamızda kullaıla kriterler, yer seçimi kousuda çalışmalarda bulumuş özel sektör temsilcileri ile Koya Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü ÇED şube Müdürlüğü de görevli uzmalar tarafıda değerledirilmiştir. Çalışma souçları yie bu uzmalarca icelemiş ve belirlee alaları güveilirliği teyit edilmiştir. Şekil 6: Yer seçimi akış diyagramı. Şekil 7: Güeş eerjisi satrali yer seçimi içi uyguluk haritası. 349

8 Tablo 4: Aa kriterler içi oluşturulmuş ikili karşılaştırmalar matrisi. Aa Kriterler a b c d e f a b c d e f Toplam (a): Yerleşim alalarıda uzaklık, (b): Arazi Kullaımı, (c): Eğim, (d): Trafo merkezie uzaklık, (e): İletim hatlarıda uzaklık, (f): Yol ve demiryollarıda uzaklık. Tablo 5: Aa kriterler içi oluşturulmuş ormailize edilmiş ikili karşılaştırmalar matrisi. Aa Öcelik a b c d e f Kriterler Vektörü Ağırlık % a b c d e f Souçlar ÇKKV yötemleri ve CBS yer seçimi çalışmalarıda birçok alteratif arasıda e iyi tercihi seçilmesie imkâ sağlaya bir araçtır. ÇKKV yötemleri arasıda e çok kullaıla ve tercih edile AHP yötemi ise buları arasıda e güveilir yötemlerde biridir. Çalışmada Koya ili Çumra ilçeside güeş eerjisi satrali kurulabilecek alaları belirleebilmesi amacıyla bir ÇKKV modeli geliştirilmiştir. Elde edile souçlar doğruda seçile kriterler ile ilişkilidir. Güeş satralleri yatırımlarıı ilk tesis maliyetleri oldukça yüksek olduğuda kriterleri kou hakkıda uzma kişilerce oluşturulması çalışmaı doğruluğu açısıda büyük öem taşır. CBS farklı kriterleri birleştirilerek kullaıcıya suulmasıda oldukça gelişmiş yazılımlardır. 6 Kayaklar [1] Uya M. GIS-Based solar farms site selectio usig aalytic hierarchy process (AHP) i Karapiar regio, Koya/Turkey. Reewable & Sustaiable Eergy Reviews, 28, 11-17, [2] Mielli A, Marchesii I, Taylor FE, De Rosa P, Casagrade L, Ceci M. A ope source GIS tool to quatify the visual impact of wid turbies ad photovoltaic paels. Evirometal Impact Assessmet Review, 49, 70-78, [3] Lee AHI, Li CY, Kag HY, Lee WH. A itegrated performace evaluatio model for the photovoltaics idustry. Eergies, 5, , [4] Yue CD, Che CS, Lee YC. Itegratio of optimal combiatios of reewable eergy sources ito the eergy supply of Wag-A Islad. Reewable Eergy, 86, , [5] Arold U, Yildiz Ö. Ecoomic risk aalysis of decetralized reewable eergy ifrastructures-a Mote Carlo Simulatio approach. Reewable Eergy, 77, , [6] Cheg-Wei, C, Chie-Yao L, Ku-Hug C, Yaow-Mig C. Modelig ad cotroller desig of a semiisolated multiiput coverter for a hybrid PV/Wid power charger system. IEEE Trasactios o Power Electroics, 30(9), , [7] Modio EB, Fabrizio E, Chiabrado R. Site selectio of large groud-mouted photovoltaic plats: A GIS decisio support system ad a applicatio to Italy. Iteratioal Joural of Gree Eergy, 12(5), , [8] Topcu C, Yüsel DT. Yeileebilir Eerji Raporu. ( ). [9] Erol İ, Secer S, Ozme A, Searcy C. Fuzzy MCDM framework for locatig a uclear power plat i Turkey. Eergy Policy, 67, , [10] Wu Y, Geg S. Multi-criteria decisio makig o selectio of solar-wid hybrid power statio locatio: A case of Chia. Eergy Coversio ad Maagemet, 81, , [11] Kha D, Samadder SR. A simplified multi-criteria evaluatio model for ladfill site rakig ad selectio based o AHP ad GIS. Joural of Evirometal Egieerig ad Ladscape Maagemet, 23(4), , [12] Guo S, Zhao H. Optimal site selectio of electric vehicle chargig statio by usig fuzzy TOPSIS based o sustaiability perspective. Applied Eergy, 158, , [13] Xu JP, Sog XL, Wu YM, Zeg ZQ. GIS-modellig based coal-fired power plat site idetificatio ad selectio. Applied Eergy, 159, , [14] Che, K, Blog R, Jacobso C. MCE-RISK: Itegratig multicriteria evaluatio ad GIS for risk decisio-makig i atural hazards. Evirometal Modellig & Software, 16(4), , [15] Tapur T, Tucer B. Çumra ilçeside kırsal yerleşmeler. Selçuk Üiversitesi Sosyal Bilimler Estitüsü Dergisi, 27, ,

9 [16] Yeileebilir Eerji Geel Müdürlüğü. Güeş Potasiyel Atlası. ( ). [17] Uya, M. Arazi Düzelemesi Çalışmalarıda Mekasal Karar Destek Sistemleri Kurulumu ve Uygulaması. Doktora Tezi, Selçuk Üiversitesi, Koya, Türkiye, [18] Kazakis N, Kougias I, Patsialis T. Assessmet of flood hazard areas at a regioal scale usig a idex-based approach ad Aalytical Hierarchy Process: Applicatio i Rhodope Evros regio, Greece. Sciece of the Total Eviromet, 538, , [19] Cay T, Uya M. Evaluatio of reallocatio criteria i lad cosolidatio studies usig the Aalytic Hierarchy Process (AHP). Lad Use Policy, 30(1), , [20] Saaty TL. How to make a decisio: the aalytic hierarchy process. Europea Joural of Operatioal Research, 48(1), 9-26, [21] Tahri M, Hakdaoui M, Maaa M. The evaluatio of solar farm locatios applyig Geographic Iformatio System ad Multi-Criteria Decisio-Makig methods: Case study i souther Morocco. Reewable & Sustaiable Eergy Reviews, 51, , [22] Watso JJW, Hudso MD. Regioal scale wid farm ad solar farm suitability assessmet usig GIS-assisted multi-criteria evaluatio. Ladscape ad Urba Plaig, 138, 20-31, [23] Sachez-Lozao JM, Teruel-Solao J, Soto-Elvira PL, Garcia-Cascales MS. Geographical ıformatio systems (GIS) ad multi-criteria decisio makig (MCDM) methods for the evaluatio of solar farms locatios: Case study i south-easter Spai. Reewable & Sustaiable Eergy Reviews, 24, , [24] Hag, Q, Ju Z, Xiao Y, Jukui C. Prospect of cocetratig solar power i Chia-the sustaiable future. Reewable ad Sustaiable Eergy Reviews, 12(9), , [25] Effat, HA. "Selectio of potetial sites for solar eergy farms i ısmailia goverorate, egypt usig SRTM ad multicriteria aalysis". Iteratioal Joural of Advaced Remote Sesig ad GIS, 2(1), , [26] Suh J, Browso JRS. "Solar farm suitability usig geographic ıformatio system fuzzy sets ad aalytic hierarchy processes: Case study of Ulleug Islad, Korea". Eergies, 9(8), , [27] Yu-a, W, Yi-sheg Y, Tia-tia F, Li-a K, Wei L, Luo-jie F. Macro-site selectio of wid/solar hybrid power statio based o Ideal Matter-Elemet Model. Electrical Power ad Eergy Systems, 50, 76-84, [28] Lozao, JMS, Solao JT, Elvira PLS, Cascales MSG. Geographical iformatio systems (GIS) ad Multicriteria decisio makig (MCDM) methods for the evaluatio of solar farms locatios: Case study i southeaster Spai. Reewable ad Sustaiable Eergy Reviews, 24, , [29] Jake JR. Multicriteria GIS modelig of wid ad solar farms i Colorado. Reewable Eergy, 35(10), ,

ANALİTİK HİYERARŞİ YÖNTEMİ İLE İLKOKUL SEÇİMİ

ANALİTİK HİYERARŞİ YÖNTEMİ İLE İLKOKUL SEÇİMİ Marmara Üiversitesi İ.İ.B.F. Dergisi YIL 2008, CİLT XXIV, SAYI 1 ANALİTİK HİYERARŞİ YÖNTEMİ İLE İLKOKUL SEÇİMİ Yrd.Doç.Dr. Üal H. ÖZDEN * ÖZET Aalitik hiyerarşi yötemi (AHY) karar almada, bir kişii veya

Detaylı

Mekânsal Karar Problemleri İçin Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Çok Ölçütlü Karar Analizinin Bütünleştirilmesi: TOPSIS Yöntemi

Mekânsal Karar Problemleri İçin Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Çok Ölçütlü Karar Analizinin Bütünleştirilmesi: TOPSIS Yöntemi Mekâsal Karar Problemleri İçi Coğrafi Bilgi Sistemleri ve Çok Ölçütlü Karar Aalizii Bütüleştirilmesi: TOPSIS Yötemi Derya Öztürk Odokuz Mayıs Üiversitesi Harita Mühedisliği Bölümü, 55139 Samsu. dozturk@omu.edu.tr

Detaylı

NİĞDE İLİ RÜZGAR ENERJİSİ POTANSİYELİ WIND ENERGY POTENTIAL OF NIGDE PROVINCE

NİĞDE İLİ RÜZGAR ENERJİSİ POTANSİYELİ WIND ENERGY POTENTIAL OF NIGDE PROVINCE Niğde Üiersitesi Mühedislik Bilimleri Dergisi, Cilt 1, Sayı, (1), 37-47 NİĞDE İLİ RÜZGAR ENERJİSİ POTANSİYELİ Uğur YILDIRIM 1,* Yauz GAZİBEY, Afşi GÜNGÖR 1 1 Makie Mühedisliği Bölümü, Mühedislik Fakültesi,

Detaylı

Yatırım Projelerinde Kaynak Dağıtımı Analizi. Analysis of Resource Distribution in Investment Projects

Yatırım Projelerinde Kaynak Dağıtımı Analizi. Analysis of Resource Distribution in Investment Projects Uşak Üiversitesi Sosyal Bilimler Dergisi (2012) 5/2, 89-101 Yatırım Projeleride Kayak Dağıtımı Aalizi Bahma Alp RENÇBER * Özet Bu çalışmaı amacı, yatırım projeleride kayak dağıtımıı icelemesidir. Yatırım

Detaylı

MERMER BLOK KESİM YÖNTEMLERİNİN BULANIK TOPSIS YÖNTEMİYLE DEĞERLENDİRİLMESİ. Evaluation of Marble Extraction Methods By Using Fuzzy Topsis Method

MERMER BLOK KESİM YÖNTEMLERİNİN BULANIK TOPSIS YÖNTEMİYLE DEĞERLENDİRİLMESİ. Evaluation of Marble Extraction Methods By Using Fuzzy Topsis Method Madecilik, Cilt 46, Sayı 3, Sayfa 9-, Eylül 007 Vol.46, No.3, pp 9-, September 007 MERMER BLOK KESİM YÖNTEMLERİNİN BULANIK TOPSIS YÖNTEMİYLE DEĞERLENDİRİLMESİ Evaluatio of Marble Extractio Methods By Usig

Detaylı

Seyahat ve Turizm Araştırmaları Dergisi, Güz 2008

Seyahat ve Turizm Araştırmaları Dergisi, Güz 2008 Seyahat ve Turizm Araştırmaları Dergisi, Güz 2008 Aalitik Hiyerarşi Süreci (AHS) Yötemiyle Tedarikçi Seçimii Etkileye Faktörleri Öem Düzeylerii Belirlemesi: Otel İşletmeleride Bir Araştırma Lütfi ATAY*

Detaylı

ALTERNATİF SİSTEMLERİN KARŞILAŞTIRILMASI

ALTERNATİF SİSTEMLERİN KARŞILAŞTIRILMASI ALTERNATİF SİSTEMLERİN KARŞILAŞTIRILMASI Bezetimi e öemli faydalarıda birisi, uygulamaya koymada öce alteratifleri karşılaştırmaı mümkü olmasıdır. Alteratifler; Fabrika yerleşim tasarımları Alteratif üretim

Detaylı

TUTGA ve C Dereceli Nokta Koordinatlarının Gri Sistem ile Tahmin Edilmesi

TUTGA ve C Dereceli Nokta Koordinatlarının Gri Sistem ile Tahmin Edilmesi TMMOB Harita ve Kadastro Mühedisleri Odası, 5. Türkiye Harita Bilimsel ve Tekik Kurultayı, 5 8 Mart 5, Akara. TUTGA ve C Dereceli Nokta Koordiatlarıı Gri istem ile Tahmi Edilmesi Kürşat Kaya *, Levet Taşcı,

Detaylı

BÖLÜM 3 YER ÖLÇÜLERİ. Doç.Dr. Suat ŞAHİNLER

BÖLÜM 3 YER ÖLÇÜLERİ. Doç.Dr. Suat ŞAHİNLER BÖLÜM 3 YER ÖLÇÜLERİ İkici bölümde verileri frekas tablolarıı hazırlaması ve grafikleri çizilmesideki esas amaç; gözlemleri doğal olarak ait oldukları populasyo dağılışıı belirlemek ve dağılışı geel özelliklerii

Detaylı

KURUMSAL KAYNAK PLANLAMASI SİSTEMLERİNİN BULANIK AHP VE BULANIK MOORA YÖNTEMLERİYLE SEÇİMİ: ÜRETİM SEKTÖRÜNDE BİR UYGULAMA

KURUMSAL KAYNAK PLANLAMASI SİSTEMLERİNİN BULANIK AHP VE BULANIK MOORA YÖNTEMLERİYLE SEÇİMİ: ÜRETİM SEKTÖRÜNDE BİR UYGULAMA Celal Bayar Üiversitesi CBÜ SOSYAL BİLİMLER DERGİSİ Yıl : 2013 Cilt :11 Sayı :2 KURUMSAL KAYNAK PLANLAMASI SİSTEMLERİNİN BULANIK AHP VE BULANIK MOORA YÖNTEMLERİYLE SEÇİMİ: ÜRETİM SEKTÖRÜNDE BİR UYGULAMA

Detaylı

ALTERNATİF SİSTEMLERİN KARŞILAŞTIRILMASI

ALTERNATİF SİSTEMLERİN KARŞILAŞTIRILMASI µ µ içi Güve Aralığı ALTERNATİF İTEMLERİN KARŞILAŞTIRILMAI Bezetimi e öemli faydalarıda birisi, uygulamaya koymada öce alteratifleri karşılaştırmaı mümkü olmasıdır. Alteratifler; Fabrika yerleşim tasarımları

Detaylı

The Determination of Food Preparation and Consumption of the Working and Non-Working Women in Samsun

The Determination of Food Preparation and Consumption of the Working and Non-Working Women in Samsun Research Turkish Joural of Family Medicie & Primary Care www.tjfmpc.com The Determiatio of Food Preparatio ad Cosumptio of the Workig ad No-Workig Wome i Samsu Samsu İlide, ve Kadıları, Evde Besi Hazırlama

Detaylı

Su Yapıları II Hidroelektrik Enerji Üretimi

Su Yapıları II Hidroelektrik Enerji Üretimi Su Yapıları II Hidroelektrik Eerji Üretimi Yrd. Doç. Dr. Burha ÜNAL Bozok Üiversitesi Mühedislik Mimarlık Fakültesi İşaat Mühedisliği Bölümü Yozgat Yrd. Doç. Dr. Burha ÜNAL Bozok Üiversitesi aat Mühedislii

Detaylı

Öğrenci Numarası İmzası: Not Adı ve Soyadı

Öğrenci Numarası İmzası: Not Adı ve Soyadı Öğreci Numarası İmzası: Not Adı ve Soyadı SORU 1. a) Ekoomii taımıı yapıız, amaçlarıı yazıız. Tam istihdam ile ekoomik büyüme arasıdaki ilişkiyi açıklayıız. b) Arz-talep kauu edir? Arz ve talep asıl artar

Detaylı

WEIBULL DAĞILIM PARAMETRELERİNİ BELİRLEME METODLARININ KARŞILAŞTIRILMASI

WEIBULL DAĞILIM PARAMETRELERİNİ BELİRLEME METODLARININ KARŞILAŞTIRILMASI VII. Ulusal Temiz Eerji Sempozyumu, UTES 008 7-9 Aralı 008, İstabul WEIBULL DAĞILIM PARAMETRELERİNİ BELİRLEME METODLARININ KARŞILAŞTIRILMASI Seyit Ahmet AKDAĞ, Öder GÜLER İstabul Tei Üiversitesi, Eerji

Detaylı

BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ Makine Mühendisliği Bölümü

BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ Makine Mühendisliği Bölümü BAŞKENT ÜNİVERSİTESİ Makie Mühedisliği Bölümü 1 STAJLAR: Makie Mühedisliği Bölümü öğrecileri, öğreim süreleri boyuca 3 ayrı staj yapmakla yükümlüdürler. Bularda ilki üiversite içide e fazla 10 iş güü süreli

Detaylı

TEKNOLOJĐK ARAŞTIRMALAR

TEKNOLOJĐK ARAŞTIRMALAR www.tekolojikarastirmalar.com e-issn:134-4141 Makie Tekolojileri Elektroik Dergisi 28 (3) 41-48 TEKNOLOJĐK ARAŞTIRMALAR Makale Düşük Sıcak Kayaklı Isı Pompaları Eerji Maliyet Aalizi Özet Murat KAYA Hitit

Detaylı

İstatistik ve Olasılık

İstatistik ve Olasılık İstatistik ve Olasılık Ders 3: MERKEZİ EĞİLİM VE DAĞILMA ÖLÇÜLERİ Prof. Dr. İrfa KAYMAZ Taım Araştırma souçlarıı açıklamasıda frekas tablosu ve poligou isteile bilgiyi her zama sağlamayabilir. Verileri

Detaylı

ÖĞRENME ETKİLİ HAZIRLIK VE TAŞIMA ZAMANLI PARALEL MAKİNELİ ÇİZELGELEME PROBLEMİ

ÖĞRENME ETKİLİ HAZIRLIK VE TAŞIMA ZAMANLI PARALEL MAKİNELİ ÇİZELGELEME PROBLEMİ Öğreme Etkili Hazırlık ve Taşıma Zamalı Paralel Makieli Çizelgeleme Problemi HAVACILIK VE UZAY TEKNOLOJİLERİ DERGİSİ TEMMUZ 2006 CİLT 2 SAYI 4 (67-72) ÖĞRENME ETKİLİ HAZIRLIK VE TAŞIMA ZAMANLI PARALEL

Detaylı

Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi. Pamukkale University Journal of Engineering Sciences

Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi. Pamukkale University Journal of Engineering Sciences Pamukkale Üiversitesi Mühedislik Bilimleri Dergisi, Cilt 19, Sayı 2, 2013, Sayfalar 76-80 Pamukkale Üiversitesi Mühedislik Bilimleri Dergisi Pamukkale Uiversity Joural of Egieerig Scieces TEK MAKİNELİ

Detaylı

İŞLETİM KARAKTERİSTİĞİ EĞRİSİ VE BİR ÇALIŞMA THE OPERATING CHARACTERISTIC CURVE AND A CASE STUDY

İŞLETİM KARAKTERİSTİĞİ EĞRİSİ VE BİR ÇALIŞMA THE OPERATING CHARACTERISTIC CURVE AND A CASE STUDY Süleyma Demirel Üiversitesi Vizyoer Dergisi Suleyma Demirel Uiversity The Joural of Visioary İŞLETİM KARAKTERİSTİĞİ EĞRİSİ VE BİR ÇALIŞMA ÖZET Yrd. Doç. Dr. Halil ÖZDAMAR 1 İstatistiksel kalite kotrol

Detaylı

ÜSTEL VE Kİ-KARE DAĞILIMLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN SİMULASYON İLE ÜRETİLEN RANDOM SAYILARLA GÖSTERİLMESİ

ÜSTEL VE Kİ-KARE DAĞILIMLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN SİMULASYON İLE ÜRETİLEN RANDOM SAYILARLA GÖSTERİLMESİ C.Ü. İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 4, Sayı, 3 97 ÜSTEL VE Kİ-KARE DAĞILIMLARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN SİMULASYON İLE ÜRETİLEN RANDOM SAYILARLA GÖSTERİLMESİ Yalçı KARAGÖZ Cumhuriyet Üiversitesi

Detaylı

Bandırma rüzgar enerjisi potansiyelinin araştırılması ve seçilen rüzgar türbinlerinin ekonomik analizi

Bandırma rüzgar enerjisi potansiyelinin araştırılması ve seçilen rüzgar türbinlerinin ekonomik analizi Araştırma Maalesi BAUN Fe Bil. Est. Dergisi, ilt 18(1), 75-85, (2016) Badırma rüzgar eerjisi potasiyelii araştırılması ve seçile rüzgar türbilerii eoomi aalizi Asiye ASLAN * Badırma Oyedi Eylül Üiversitesi,

Detaylı

MEKANİK TESİSATTA EKONOMİK ANALİZ

MEKANİK TESİSATTA EKONOMİK ANALİZ MEKANİK TESİSATTA EKONOMİK ANALİZ Mustafa ÖZDEMİR İ. Cem PARMAKSIZOĞLU ÖZET Düya çapıda rekabeti ö plaa çıktığı bu gükü şartlarda, e gelişmiş ürüü, e kısa sürede, e ucuza üretmek veya ilk yatırım ve işletme

Detaylı

İstanbul Göztepe Bölgesinin Makine Öğrenmesi Yöntemi ile Rüzgâr Hızının Tahmin Edilmesi

İstanbul Göztepe Bölgesinin Makine Öğrenmesi Yöntemi ile Rüzgâr Hızının Tahmin Edilmesi Makie Tekolojileri Elektroik Dergisi Cilt: 8, No: 4, 011 (75-80) Electroic Joural of Machie Techologies Vol: 8, No: 4, 011 (75-80) TEKNOLOJİK ARAŞTIRMALAR www.tekolojikarastirmalar.com e-issn:1304-4141

Detaylı

ANA NİRENGİ AĞLARINDA NİRENGİ SAYISINA GÖRE GPS ÖLÇÜ SÜRELERİNİN KURAMSAL OLARAK BULUNMASI

ANA NİRENGİ AĞLARINDA NİRENGİ SAYISINA GÖRE GPS ÖLÇÜ SÜRELERİNİN KURAMSAL OLARAK BULUNMASI TMMOB Harita ve Kadastro Mühedisleri Odası 13. Türkiye Harita Bilimsel ve Tekik Kurultayı 18 22 Nisa 2011, Akara ANA NİRENGİ AĞLARINDA NİRENGİ SAYISINA GÖRE GPS ÖLÇÜ SÜRELERİNİN KURAMSAL OLARAK BULUNMASI

Detaylı

alphanumeric journal The Journal of Operations Research, Statistics, Econometrics and Management Information Systems

alphanumeric journal The Journal of Operations Research, Statistics, Econometrics and Management Information Systems Available olie at www.alphaumericoural.com alphaumeric oural The Joural of Operatios Research, Statistics, Ecoometrics ad Maagemet Iformatio Systems Received: Jue 11, 2018 Accepted: September 14, 2018

Detaylı

İstatistik ve Olasılık

İstatistik ve Olasılık İstatistik ve Olasılık Ders 3: MERKEZİ EĞİLİM VE DAĞILMA ÖLÇÜLERİ Prof. Dr. İrfa KAYMAZ Taım Araştırma souçlarıı açıklamasıda frekas tablosu ve poligou isteile bilgiyi her zama sağlamayabilir. Verileri

Detaylı

Obje Tabanlı Sınıflandırma Yöntemi ile Tokat İli Uydu Görüntüleri Üzerinde Yapısal Gelişimin İzlenmesi

Obje Tabanlı Sınıflandırma Yöntemi ile Tokat İli Uydu Görüntüleri Üzerinde Yapısal Gelişimin İzlenmesi Obje Tabalı Sııfladırma Yötemi ile Tokat İli Uydu Görütüleri Üzeride Yapısal Gelişimi İzlemesi İlker GÜNAY 1 Ahmet DELEN 2 Mahmut HEKİM 3 1 Gaziosmapaşa Üiversitesi, Mühedislik ve Doğa Bilimleri Fakültesi,

Detaylı

ANALİTİK HİYERARŞİ SÜRECİ İLE KREDİ DERECELENDİRME ANALİZİ ÜZERİNE BİR MODEL ÖNERİSİ

ANALİTİK HİYERARŞİ SÜRECİ İLE KREDİ DERECELENDİRME ANALİZİ ÜZERİNE BİR MODEL ÖNERİSİ ANALİTİK HİYERARŞİ SÜRECİ İLE KREDİ DERECELENDİRME ANALİZİ ÜZERİNE BİR MODEL ÖNERİSİ Doç. Dr. Göktuğ Cek AKKAYA Dokuz Eylül Üiversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İşletme Bölümü cek.akkaya@deu.edu.tr

Detaylı

TĐCARĐ MATEMATĐK - 5.2 Bileşik Faiz

TĐCARĐ MATEMATĐK - 5.2 Bileşik Faiz TĐCARĐ MATEMATĐK - 5 Bileşik 57ÇÖZÜMLÜ ÖRNEKLER: Örek 57: 0000 YTL yıllık %40 faiz oraıyla yıl bileşik faiz ile bakaya yatırılmıştır Bu paraı yılı souda ulaşacağı değer edir? IYol: PV = 0000 YTL = PV (

Detaylı

AÇIK ĐŞLETME BASAMAKLARI TENÖR KONTROLÜNDE JEOĐSTATĐSTĐKSEL TAHMĐN MODELĐ SEÇĐMĐ

AÇIK ĐŞLETME BASAMAKLARI TENÖR KONTROLÜNDE JEOĐSTATĐSTĐKSEL TAHMĐN MODELĐ SEÇĐMĐ Eskişehir Osmagazi Üiversitesi Müh.Mim.Fak.Dergisi C.XXI, S., 2008 Eg&Arch.Fac. Eskişehir Osmagazi Uiversity, Vol..XXI, No:, 2008 Makalei Geliş Tarihi : 2.02.2007 Makalei Kabul Tarihi : 23.03.2007 AÇIK

Detaylı

ANP VE DEMATEL YÖNTEMLERİ İLE PERSONEL SEÇİMİ PROBLEMİNE BÜTÜNLEŞİK BİR YAKLAŞIM

ANP VE DEMATEL YÖNTEMLERİ İLE PERSONEL SEÇİMİ PROBLEMİNE BÜTÜNLEŞİK BİR YAKLAŞIM Gazi Üiv. Müh. Mim. Fak. Der. J. Fac. Eg. Arch. Gazi Uiv. Cilt 25, No 4, 905-93, 200 Vol 25, No 4, 905-93, 200 ANP VE DEMATEL YÖNTEMLERİ İLE PERSONEL SEÇİMİ PROBLEMİNE BÜTÜNLEŞİK BİR YAKLAŞIM Erdem AKSAKAL

Detaylı

AFYONKARAHİSAR İLİ YENİLENEBİLİR ENERJİ POTANSİYELİ. Ziya DEMİRKOL 1 Mehmet ÇUNKAŞ 2

AFYONKARAHİSAR İLİ YENİLENEBİLİR ENERJİ POTANSİYELİ. Ziya DEMİRKOL 1 Mehmet ÇUNKAŞ 2 S.Ü. Müh. Bilim ve Tek. Derg., c.2, s.1, 2014 Selcuk Uiv. J. Eg. Sci. Tech., v.2,.1, 2014 ISSN: 2147-9364 (Elektroik) AFYONKARAHİSAR İLİ YENİLENEBİLİR ENERJİ POTANSİYELİ Ziya DEMİRKOL 1 Mehmet ÇUNKAŞ 2

Detaylı

TEKNOLOJĐK ARAŞTIRMALAR

TEKNOLOJĐK ARAŞTIRMALAR www.tekolojikarastirmalar.com ISSN:34-44 Makie Tekolojileri Elektroik Dergisi 7 () 35-4 TEKNOLOJĐK ARAŞTIRMALAR Makale Polivili Klorür (Pvc) Malzemeleri Sıcaklığa Bağlı Titreşim Özelliklerii Đcelemesi

Detaylı

Bileşik faiz hesaplamalarında kullanılan semboller basit faizdeki ile aynıdır. Temel formüller ise şöyledir:

Bileşik faiz hesaplamalarında kullanılan semboller basit faizdeki ile aynıdır. Temel formüller ise şöyledir: 1 BİLEŞİK FAİZ: Basit faiz hesabı kısa vadeli(1 yılda az) kredi işlemleride uygulaa bir metot idi. Ayrıca basit faiz metoduda her döem içi aapara sabit kalmakta olup o döem elde edile faiz tutarı bir soraki

Detaylı

Cebirsel Olarak Çözüme Gitmede Wegsteın Yöntemi

Cebirsel Olarak Çözüme Gitmede Wegsteın Yöntemi 3 Cebirsel Olarak Çözüme Gitmede Wegsteı Yötemi Bu yötem bir izdüşüm tekiğie dayaır ve yalış pozisyo olarak isimledirile matematiksel tekiğe yakıdır. Buradaki düşüce f() çizgisi üzerideki bilie iki oktada

Detaylı

MADENCİLİK YATIRIM PROJELERİNİN SOSYAL KARLILIK ANALİZİYLE DEĞERLENDİRİLMESİ

MADENCİLİK YATIRIM PROJELERİNİN SOSYAL KARLILIK ANALİZİYLE DEĞERLENDİRİLMESİ MADENCİLİK, Cilt 42, Sayı 3, Sayfa 25-30, Eylül 2003 Vol. 42, No. 3, pp 25-30, September 2003 MADENCİLİK YATIRIM PROJELERİNİN SOSYAL KARLILIK ANALİZİYLE DEĞERLENDİRİLMESİ Appraisal of Miig Ivestmet Projects

Detaylı

KALİTE VE SÜREÇ İYİLEŞTİRME İÇİN MÜŞTERİ GERİ BİLDİRİMLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ

KALİTE VE SÜREÇ İYİLEŞTİRME İÇİN MÜŞTERİ GERİ BİLDİRİMLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Altı Sigma Yalı Koferasları (9- Mayıs 8) KALİTE VE SÜREÇ İYİLEŞTİRME İÇİN MÜŞTERİ GERİ BİLDİRİMLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Serka ATAK Evre DİREN Çiğdem CİHANGİR Murat Caer TESTİK ÖZET Ürü ve hizmet kalitesii

Detaylı

OKUL ÖNCESİ DÖNEM İŞİTME ENGELLİLERDE MÜZİK EĞİTİMİ İLE ÇOCUKLARIN GELİŞİM ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE TERAPÖTİK BİR ÇALIŞMA

OKUL ÖNCESİ DÖNEM İŞİTME ENGELLİLERDE MÜZİK EĞİTİMİ İLE ÇOCUKLARIN GELİŞİM ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE TERAPÖTİK BİR ÇALIŞMA Joural of Research i Educatio ad Teachig OKUL ÖNCESİ DÖNEM İŞİTME ENGELLİLERDE MÜZİK EĞİTİMİ İLE ÇOCUKLARIN GELİŞİM ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE TERAPÖTİK BİR ÇALIŞMA Yard.Doç.Dr. Tüli Malkoç Marmara Üiversitesi

Detaylı

ON THE TRANSFORMATION OF THE GPS RESULTS

ON THE TRANSFORMATION OF THE GPS RESULTS Niğde Üiversitesi Mühedislik Bilimleri Dergisi, Cilt 6 Sayı -, (00), 7- GPS SONUÇLARININ DÖNÜŞÜMÜ ÜZERİNE BİR İNCELEME Meti SOYCAN* Yıldız Tekik Üiversitesi, İşaat Fakültesi, Jeodezi Ve Fotogrametri Mühedisliği

Detaylı

ARAŞTIRMA MAKALESİ /RESEARCH ARTICLE

ARAŞTIRMA MAKALESİ /RESEARCH ARTICLE ANADOLU ÜNİVERSİESİ BİLİM VE EKNOLOJİ DERGİSİ A Uygulamalı Bilimler ve Mühedislik ANADOLU UNIVERSIY JOURNAL OF SCIENCE AND ECHNOLOGY A Applied Scieces ad Egieerig Cilt/Vol.: 4-Sayı/No: : 67-74 (23) ARAŞIRMA

Detaylı

ISF404 SERMAYE PİYASALARI VE MENKUL KIYMETYÖNETİMİ

ISF404 SERMAYE PİYASALARI VE MENKUL KIYMETYÖNETİMİ 8. HAFTA ISF404 SERMAYE PİYASALARI VE MENKUL KIYMETYÖNETİMİ PORTFÖY YÖNETİMİ II Doç.Dr. Murat YILDIRIM muratyildirim@karabuk.edu.tr Geleeksel Portföy Yaklaşımı, Bu yaklaşıma göre portföy bir bilim değil,

Detaylı

İNTERNET SERVİS SAĞLAYICILIĞI HİZMETİ SUNAN İŞLETMECİLERE İLİŞKİN HİZMET KALİTESİ TEBLİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM

İNTERNET SERVİS SAĞLAYICILIĞI HİZMETİ SUNAN İŞLETMECİLERE İLİŞKİN HİZMET KALİTESİ TEBLİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM 17 Şubat 01 CUMA Resmî Gazete Sayı : 807 TEBLİĞ Bilgi Tekolojileri ve İletişim Kurumuda: İNTERNET SERVİS SAĞLAYICILIĞI HİZMETİ SUNAN İŞLETMECİLERE İLİŞKİN HİZMET KALİTESİ TEBLİĞİ BİRİNCİ BÖLÜM Amaç, Kapsam,

Detaylı

TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİNE ANALİTİK BİR YAKLAŞIM

TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİNE ANALİTİK BİR YAKLAŞIM V. Ulusal Üretim Araştırmaları Sempozyumu, İstabul Ticaret Üiversitesi, 5-7 Kasım 005 TEDARİK ZİNCİRİ YÖNETİMİNE ANALİTİK BİR YAKLAŞIM Mustafa ÜNÜVAR Dokuz Eylül Üiversitesi Özet Firmaları karşı karşıya

Detaylı

HARMONİK DİSTORSİYONUNUN ÖLÇÜM NOKTASI VE GÜÇ KOMPANZASYONU BAKIMINDAN İNCELENMESİ

HARMONİK DİSTORSİYONUNUN ÖLÇÜM NOKTASI VE GÜÇ KOMPANZASYONU BAKIMINDAN İNCELENMESİ HARMONİK DİSORSİYONUNUN ÖLÇÜM NOKASI VE GÜÇ KOMPANZASYONU BAKIMINDAN İNCELENMESİ Celal KOCAEPE Oktay ARIKAN Ömer Çağlar ONAR Mehmet UZUNOĞLU Yıldız ekik Üiversitesi Elektrik-Elektroik Fakültesi Elektrik

Detaylı

REGRESYON DENKLEMİNİN HESAPLANMASI Basit Doğrusal Regresyon Basit doğrusal regresyon modeli: .. + n gözlem için matris gösterimi,. olarak verilir.

REGRESYON DENKLEMİNİN HESAPLANMASI Basit Doğrusal Regresyon Basit doğrusal regresyon modeli: .. + n gözlem için matris gösterimi,. olarak verilir. 203-204 Bahar REGRESYON DENKLEMİNİN HESAPLANMASI Basit Doğrusal Regresyo Basit doğrusal regresyo modeli: y i = β 0 + β x i + ε i Modeli matris gösterimi, y i = [ x i ] β 0 β + ε i şeklidedir. x y 2 gözlem

Detaylı

4/16/2013. Ders 9: Kitle Ortalaması ve Varyansı için Tahmin

4/16/2013. Ders 9: Kitle Ortalaması ve Varyansı için Tahmin 4/16/013 Ders 9: Kitle Ortalaması ve Varyası içi Tahmi Kitle ve Öreklem Öreklem Dağılımı Nokta Tahmii Tahmi Edicileri Özellikleri Kitle ortalaması içi Aralık Tahmii Kitle Stadart Sapması içi Aralık Tahmii

Detaylı

6. BÖLÜM VEKTÖR UZAYI VEKTÖR UZAYI VEKTÖR UZAYLARI

6. BÖLÜM VEKTÖR UZAYI VEKTÖR UZAYI VEKTÖR UZAYLARI 6. BÖLÜM VEKTÖR LARI -BOYUTLU (ÖKLİT) I Taım: Eğer pozitif bir tam sayı ise sıralı -sayı, gerçel sayılar kümesideki adet sayıı (a 1, a 2,, a ) bir dizisidir. Tüm sıralı -sayılarıı kümesi -boyutlu uzay

Detaylı

MONTE CARLO BENZETİMİ

MONTE CARLO BENZETİMİ MONTE CARLO BENZETİMİ U(0,) rassal değişkeler kullaılarak (zamaı öemli bir rolü olmadığı) stokastik ya da determiistik problemleri çözümüde kullaıla bir tekiktir. Mote Carlo simülasyou, geellikle statik

Detaylı

DEÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ FEN ve MÜHENDİSLİK DERGİSİ Cilt: 5 Sayı: 1 sh. 55-71 Ocak 2003

DEÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ FEN ve MÜHENDİSLİK DERGİSİ Cilt: 5 Sayı: 1 sh. 55-71 Ocak 2003 DEÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ FEN ve MÜHENDİSLİK DERGİSİ Cilt: 5 Sayı: sh. 55-7 Ocak 2003 PROJELERİN SEÇİMİNDE METODOLOJİK BİR YAKLAŞIMIN DPT PROJELERİNE UYGULANMASI (AN APPLICATION OF METHODOLOGICAL APPROACH

Detaylı

Sigma 31, 128-140, 2013

Sigma 31, 128-140, 2013 Joural of Egieerig ad Natural Scieces Mühedislik ve Fe Bilimleri Dergisi Research Article / Araştırma Makalesi FUZZY CRITICAL PATH ANALYSIS Sigma 31, 128-140, 2013 Ömer ATLI 1, Cegiz KAHRAMAN 2 1 Hava

Detaylı

LİNEER OLMAYAN DENKLEMLERİN SAYISAL ÇÖZÜM YÖNTEMLERİ-2

LİNEER OLMAYAN DENKLEMLERİN SAYISAL ÇÖZÜM YÖNTEMLERİ-2 LİNEER OLMAYAN DENKLEMLERİN SAYISAL ÇÖZÜM YÖNTEMLERİ SABİT NOKTA İTERASYONU YÖNTEMİ Bu yötemde çözüme gitmek içi f( olarak verile deklem =g( şeklie getirilir. Bir başlagıç değeri seçilir ve g ( ardışık

Detaylı

Journal of Engineering and Natural Sciences Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi ENERGY COST IN GEOTHERMAL POWER PLANTS

Journal of Engineering and Natural Sciences Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi ENERGY COST IN GEOTHERMAL POWER PLANTS Joural of Egieerig ad Natural Scieces Mühedislik ve Fe Bilimleri Dergisi Sigma 2005/2 ENERGY COST IN GEOTHERMAL POWER PLANTS Ahmet DAĞDAŞ* Yıldız Tekik Üiversitesi, Makia Fakültesi, Makia Mühedisliği Bölümü,

Detaylı

Harmoni Arama Algoritmasının Çevresel Ekonomik Güç Dağıtım Problemlerine Uygulanması

Harmoni Arama Algoritmasının Çevresel Ekonomik Güç Dağıtım Problemlerine Uygulanması Çukurova Üiversitesi Mühedislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 26(2), ss. 65-76, Aralık 2011 Çukurova Uiversity Joural of the Faculty of Egieerig ad Architecture, 26(2), pp.65-76, December 2011 Özet Harmoi

Detaylı

İZMİR İLİNDEKİ ELLİ YATAKLI BİR OTEL İÇİN GÜNEŞ ENERJİSİ DESTEKLİ ISITMA VE ABSORBSİYONLU SOĞUTMA SİSTEMİNİN TEORİK İNCELENMESİ

İZMİR İLİNDEKİ ELLİ YATAKLI BİR OTEL İÇİN GÜNEŞ ENERJİSİ DESTEKLİ ISITMA VE ABSORBSİYONLU SOĞUTMA SİSTEMİNİN TEORİK İNCELENMESİ _ 163 İZMİR İLİNDEKİ ELLİ YATAKLI BİR OTEL İÇİN GÜNEŞ ENERJİSİ DESTEKLİ ISITMA VE ABSORBSİYONLU SOĞUTMA SİSTEMİNİN TEORİK İNCELENMESİ Emi Fuad KENT İbrahim Necmi KAPTAN ÖZET Bu çalışmada güeş eerjisi destekli

Detaylı

Türkiye de elektrik üretimi için enerji kaynaklarının etkinliğinin değerlendirilmesi

Türkiye de elektrik üretimi için enerji kaynaklarının etkinliğinin değerlendirilmesi itüdergisi/d mühedislik Cilt:7, Sayı:5, 55-66 Ekim 28 Türkiye de elektrik üretimi içi eei kayaklarıı etkiliğii değerledirilmesi Tamer ÖZYİĞİT *,. Nahit SEASAN, E. Ertuğrul KASAK İTÜ Fe Bilimleri Estitüsü,

Detaylı

İşlenmemiş veri: Sayılabilen yada ölçülebilen niceliklerin gözlemler sonucu elde edildiği hali ile derlendiği bilgiler.

İşlenmemiş veri: Sayılabilen yada ölçülebilen niceliklerin gözlemler sonucu elde edildiği hali ile derlendiği bilgiler. OLASILIK VE İSTATİSTİK DERSLERİ ÖZET NOTLARI İstatistik: verileri toplaması, aalizi, suulması ve yorumlaması ile ilgili ilkeleri ve yötemleri içere ve bu işlemleri souçlarıı probabilite ilkelerie göre

Detaylı

NOT: BU DERS NOTLARI TEMEL EKONOMETRİ-GUJARATİ KİTABINDAN DERLENMİŞTİR. HAFTA 1 İST 418 EKONOMETRİ

NOT: BU DERS NOTLARI TEMEL EKONOMETRİ-GUJARATİ KİTABINDAN DERLENMİŞTİR. HAFTA 1 İST 418 EKONOMETRİ NOT: BU DERS NOTLARI TEMEL EKONOMETRİ-GUJARATİ KİTABINDAN DERLENMİŞTİR. KULLANILAN ŞEKİLLERİN VE NOTLARIN TELİF HAKKI KİTABIN YAZARI VE BASIM EVİNE AİTTİR. HAFTA 1 İST 418 EKONOMETRİ Ekoometri: Sözcük

Detaylı

Diferansiyel Gelişim Algoritmasının Valf Nokta Etkili Konveks Olmayan Ekonomik Güç Dağıtım Problemlerine Uygulanması

Diferansiyel Gelişim Algoritmasının Valf Nokta Etkili Konveks Olmayan Ekonomik Güç Dağıtım Problemlerine Uygulanması 6 th Iteratioal Advaced Techologies Symposium (IATS ), 6-8 May 0, Elazığ, Turkey Diferasiyel Gelişim Algoritmasıı Valf Nokta Etkili Koveks Olmaya Ekoomik Güç Dağıtım Problemlerie Uygulaması S. Özyö, C.

Detaylı

BİLGİNİN EĞİTİM TEKNOLOJİLERİNDEN YARARLANARAK EĞİTİMDE PAYLAŞIMI

BİLGİNİN EĞİTİM TEKNOLOJİLERİNDEN YARARLANARAK EĞİTİMDE PAYLAŞIMI The Turkish Olie Joural of Educatioal Techology TOJET July 2005 ISSN: 106521 volume Issue Article 16 BİLGİNİN EĞİTİM TEKNOLOJİLERİNDEN YARARLANARAK EĞİTİMDE PAYLAŞIMI Yard. Doç. Dr. Bahadti RÜZGAR Marmara

Detaylı

Veri nedir? p Veri nedir? p Veri kalitesi p Veri önişleme. n Geometrik bir bakış açısı. n Olasılıksal bir bakış açısı

Veri nedir? p Veri nedir? p Veri kalitesi p Veri önişleme. n Geometrik bir bakış açısı. n Olasılıksal bir bakış açısı Veri edir? p Veri edir? Geometrik bir bakış açısı p Bezerlik Olasılıksal bir bakış açısı p Yoğuluk p Veri kalitesi p Veri öişleme Birleştirme Öreklem Veri küçültme p Temel bileşe aalizi (Pricipal Compoet

Detaylı

(3) Eğer f karmaşık değerli bir fonksiyon ise gerçel kısmı Ref Lebesgue. Ref f. (4) Genel karmaşık değerli bir fonksiyon için. (6.

(3) Eğer f karmaşık değerli bir fonksiyon ise gerçel kısmı Ref Lebesgue. Ref f. (4) Genel karmaşık değerli bir fonksiyon için. (6. Problemler 3 i Çözümleri Problemler 3 i Çözümleri Aşağıdaki özellikleri kaıtlamaızı ve buu yaıda daha fazla soyut kaıt vermeizi isteyeceğiz. h.h. eşitliğii ölçümü sıfır ola bir kümei tümleyei üzeride eşit

Detaylı

Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ve Bulanık Analitik Hiyerarşi Metodu (FAHP) Kullanılarak Rüzgar Santralleri için En Uygun Yer Tayini

Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) ve Bulanık Analitik Hiyerarşi Metodu (FAHP) Kullanılarak Rüzgar Santralleri için En Uygun Yer Tayini Eleco 2014 Elektrik Elektroik Bilgisayar ve Biyoedikal Mühedisliği Sepozyuu, 27 29 Kası 2014, Bursa Coğrafi Bilgi Sisteleri (CBS) ve Bulaık Aalitik Hiyerarşi Metodu (FAHP) Kullaılarak Rüzgar Satralleri

Detaylı

Veteriner İlaçları Satış Yetkisinin Veteriner Hekimliği Açısından Değerlendirilmesi: II. İlaç Satış Yetkisinin Vizyon ve Bilanço Üzerine Etkileri [1]

Veteriner İlaçları Satış Yetkisinin Veteriner Hekimliği Açısından Değerlendirilmesi: II. İlaç Satış Yetkisinin Vizyon ve Bilanço Üzerine Etkileri [1] Kafkas Uiv Vet Fak Derg 6 ():, 00 DOI:0./kvfd.00.6 RESEARCH ARTICLE Veterier İlaçları Satış Yetkisii Veterier Hekimliği Açısıda Değerledirilmesi: II. İlaç Satış Yetkisii Vizyo ve Bilaço Üzerie Etkileri

Detaylı

SOSYAL BĐLĐMLER ENSTĐTÜSÜ

SOSYAL BĐLĐMLER ENSTĐTÜSÜ T.C. SÜLEYMAN DEMĐREL ÜNĐVERSĐTESĐ SOSYAL BĐLĐMLER ENSTĐTÜSÜ ĐŞLETME ANABĐLĐM DALI KURULUŞ YERİ SEÇİMİ ANALİZİ: BATI AKDENİZ BÖLGESİNDE BİR KÖPÜK SABUN ÜRETİM TESİSİNİN KURULUŞ YERİNİN BELİRLENMESİ Pıar

Detaylı

Diferansiyel Gelişim Algoritmasının Termik Birimlerden Oluşan Çevresel Ekonomik Güç Dağıtım Problemlerine Uygulanması

Diferansiyel Gelişim Algoritmasının Termik Birimlerden Oluşan Çevresel Ekonomik Güç Dağıtım Problemlerine Uygulanması Diferasiyel Gelişim Algoritmasıı Termik Birimlerde Oluşa Çevresel Ekoomik Güç Dağıtım Problemlerie Uygulaması Differetial evolutio algorithm applied to evirometal ecoomic power dispatch problems cosistig

Detaylı

SAYISAL ÇÖZÜMLEME. Sayısal Çözümleme

SAYISAL ÇÖZÜMLEME. Sayısal Çözümleme SAYISAL ÇÖZÜMLEME Saısal Çözümleme SAYISAL ÇÖZÜMLEME 8. Hafta İNTERPOLASYON Saısal Çözümleme 2 İÇİNDEKİLER Ara Değer Hesabı İterpolaso Doğrusal Ara Değer Hesabı MATLAB ta İterpolaso Komutuu Kullaımı Lagrace

Detaylı

35 Yay Dalgaları. Test 1'in Çözümleri. Yanıt B dir.

35 Yay Dalgaları. Test 1'in Çözümleri. Yanıt B dir. 35 Yay Dalgaları 1 Test 1'i Çözümleri 1. dalga üreteci 3. m 1 2m 2 Türdeş bir yayı her tarafıı kalılığı ayıdır. tma türdeş yay üzeride ilerlerke dalga boyu ve hızı değişmez. İlk üretile ı geişliği büyük,

Detaylı

Vektör bileşenleri için dikey eksende denge denklemi yazılırak, aşağıdaki eşitlik elde edilir. olarak elde edilir. 2

Vektör bileşenleri için dikey eksende denge denklemi yazılırak, aşağıdaki eşitlik elde edilir. olarak elde edilir. 2 Açıklama Sorusu : V kayışlar, ayı mekaizma büyüklükleride düz kayışlara göre daha yüksek dödürme mometlerii taşıyabildikleri bilimektedir. V kayışları düz kayışlara göre gözlee bu üstülüğü sebebi "kama

Detaylı

Ergonomik ürün tasarımına bütünleşik bir yaklaşım

Ergonomik ürün tasarımına bütünleşik bir yaklaşım SAKARYA ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ DERGİSİ SAKARYA UNIVERSITY JOURNAL OF SCIENCE e-issn: 2147-835X Dergi sayfası: http://dergipark.gov.tr/saufebilder Geliş/Received 17-04-2017 Kabul/Accepted

Detaylı

Robot Navigasyonunda Potansiyel Alan Metodlarının Karşılaştırılması ve Đç Ortamlarda Uygulanması

Robot Navigasyonunda Potansiyel Alan Metodlarının Karşılaştırılması ve Đç Ortamlarda Uygulanması Robot Navigasyouda Potasiyel Ala Metodlarıı Karşılaştırılması ve Đç Ortamlarda Uygulaması Eyüp Çıar 1 Osma Parlaktua Ahmet Yazıcı 3 1, Elektrik-Elektroik Mühedisliği Bölümü, Eskişehir Osmagazi Üiversesi,

Detaylı

Eczacılık Fakültesi Öğrencilerinin Mesleğe Yaklaşımları Pharmacy Students' Approach to Their Profession

Eczacılık Fakültesi Öğrencilerinin Mesleğe Yaklaşımları Pharmacy Students' Approach to Their Profession Eczacılık Fakültesi Öğrecilerii Mesleğe Yaklaşımları Pharmacy Studets' Approach to Their Professio Işıl ŞİMŞEK* Yıldır ATAKURT** Bihter YAZICIOĞLU*** ÖZET Bu çalışmada, Eczacılık Fakültesi öğrecilerii

Detaylı

Evaluation of Earthquake Storm in Çanakkale (Gülpınar - Ayvacık) by Magnitude - Frequency Relations

Evaluation of Earthquake Storm in Çanakkale (Gülpınar - Ayvacık) by Magnitude - Frequency Relations Çaakkale ( Gülpıar - Ayvacık ) Civarıda Meydaa Gele Deprem Fırtıasıı Magitüd - Frekas İlişkileriyle Değerledirilmesi ÇOBAN, K.H. ve SAYIL, N. Araş. Gör., Jeofizik Müh. Bölümü, Karadeiz Tekik Üiversitesi,

Detaylı

SBE 601 ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ, ARAŞTIRMA VE YAYIN ETİĞİ

SBE 601 ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ, ARAŞTIRMA VE YAYIN ETİĞİ SBE 601 ARAŞTIRMA YÖNTEMLERİ, ARAŞTIRMA VE YAYIN ETİĞİ ÖRNEKLEM BÜYÜKLÜĞÜNÜN SAPTANMASI ÖRNEKLEME YÖNTEMLERİ Prof. Dr. Ergu Karaağaoğlu H.Ü. Tıp Fakültesi Biyoistatistik ABD ÖRNEKLEM BÜYÜKLÜĞÜNÜN SAPTANMASI

Detaylı

İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNİN OKUL KANTİNLERİNDE SATIN ALMA DAVRANIŞLARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA

İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNİN OKUL KANTİNLERİNDE SATIN ALMA DAVRANIŞLARI ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA Süleyma Demirel Üiversitesi Sosyal Bilimler Estitüsü Dergisi Joural of Süleyma Demirel Uiversity Istitute of Social Scieces Yıl: 2011/1, Sayı:13 Year: 2011/1, Number:13 İLKÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNİN OKUL KANTİNLERİNDE

Detaylı

NETCAD e-bldy Bilgiye Dayalı Yerel Yönetim

NETCAD e-bldy Bilgiye Dayalı Yerel Yönetim NETCAD e-bldy Bilgiye Dayalı Yerel Yöetim Firma taıtımı NETCAD ; Ulusal CAD & GIS Çözümleri A.Ş. tarafıda 1989 yılıda geliştirilmeye başlamış, 20 yılı aşkı süredir kamu ve özel sektör ihtiyaçlarıı karşılaya,

Detaylı

BİR ÇUBUĞUN MODAL ANALİZİ. A.Saide Sarıgül

BİR ÇUBUĞUN MODAL ANALİZİ. A.Saide Sarıgül BİR ÇUBUĞUN MODAL ANALİZİ A.Saide Sarıgül DENEYİN AMACI: Akastre bir çubuğu modal parametrelerii (doğal frekas, titreşim biçimi, iç söümü) elde edilmesi. TANIMLAMALAR: Modal aaliz: Titreşe bir sistemi

Detaylı

6. BÖLÜM VEKTÖR UZAYLARI

6. BÖLÜM VEKTÖR UZAYLARI 6. BÖLÜM VEKTÖR UZAYLARI -BOYUTLU (ÖKLİT) UZAYI Taım: Eğer pozitif bir tam sayı ise sıralı -sayı, gerçel sayılar kümesideki adet sayıı (a, a,, a ) bir dizisidir. Tüm sıralı -sayılarıı kümesi -boyutlu uzay

Detaylı

Ki- kare Bağımsızlık Testi

Ki- kare Bağımsızlık Testi PARAMETRİK OLMAYAN İSTATİSTİKSEL TEKNİKLER Prof. Dr. Ali ŞEN Ki- kare Bağımsızlık Testi Daha öceki bölümlerde ölçümler arasıdaki ilişkileri asıl iceleeceğii gördük. Acak sıklıkla ilgileile veriler ölçüm

Detaylı

PLC CİHAZI İLE SERADA SICAKLIK VE NEM KONTROLÜNÜN PID DENETLEYİCİYLE GERÇEKLEŞTİRİLMESİ

PLC CİHAZI İLE SERADA SICAKLIK VE NEM KONTROLÜNÜN PID DENETLEYİCİYLE GERÇEKLEŞTİRİLMESİ PL İHAZI İLE SERAA SIAKLIK VE NEM KONTROLÜNÜN PI ENETLEYİİYLE GERÇEKLEŞTİRİLMESİ M.egiz TAPLAMAIOĞLU 1 Ali SAYGIN 2 Evre EĞİRMENİ 3 em TEZAN 4 1,3,4 Elektrik-Elektroik Mühedisliği Bölümü Mühedislik Mimarlık

Detaylı

KALİTE KONTROLDE ÖRNEKLEM BÜYÜKLÜĞÜNÜN DEĞİŞKEN OLMASI DURUMUNDA p KONTROL ŞEMALARININ OLUŞTURULMASI

KALİTE KONTROLDE ÖRNEKLEM BÜYÜKLÜĞÜNÜN DEĞİŞKEN OLMASI DURUMUNDA p KONTROL ŞEMALARININ OLUŞTURULMASI İstabul Ticaret Üiversitesi Fe Bilimleri Dergisi Yıl: 5 Sayı:10 Güz 2006/2 s 65-80 KALİTE KONTROLDE ÖRNEKLEM BÜYÜKLÜĞÜNÜN DEĞİŞKEN OLMASI DURUMUNDA p KONTROL ŞEMALARININ OLUŞTURULMASI İrfa ERTUĞRUL *,

Detaylı

DÖNEM I BİYOİSTATİSTİK, HALK SAĞLIĞI VE RUH SAĞLIĞI DERS KURULU Ders Kurulu Başkanı : Yrd.Doç.Dr. İsmail YILDIZ

DÖNEM I BİYOİSTATİSTİK, HALK SAĞLIĞI VE RUH SAĞLIĞI DERS KURULU Ders Kurulu Başkanı : Yrd.Doç.Dr. İsmail YILDIZ DÖNEM I BİYOİSTATİSTİK, HALK SAĞLIĞI VE RUH SAĞLIĞI DERS KURULU Ders Kurulu Başkaı : Yrd.Doç.Dr. İsmail YILDIZ ARAŞTIRMADA PLANLAMA VE ÇÖZÜMLEME (03-09 Ocak 014 Y.ÇELİK) Araştırma Süreci (The research

Detaylı

İstatistik Nedir? Sistem-Model Kavramı

İstatistik Nedir? Sistem-Model Kavramı İstatistik Nedir? İstatistik rasgelelik içere olaylar, süreçler, sistemler hakkıda modeller kurmada, gözlemlere dayaarak bu modelleri geçerliğii sıamada ve bu modellerde souç çıkarmada gerekli bazı bilgi

Detaylı

BİYOİSTATİSTİK İstatistiksel Tahminleme ve Hipotez Testlerine Giriş Dr. Öğr. Üyesi Aslı SUNER KARAKÜLAH

BİYOİSTATİSTİK İstatistiksel Tahminleme ve Hipotez Testlerine Giriş Dr. Öğr. Üyesi Aslı SUNER KARAKÜLAH BİYOİSTATİSTİK İstatistiksel Tahmileme ve Hipotez Testlerie Giriş Dr. Öğr. Üyesi Aslı SUNER KARAKÜLAH Ege Üiversitesi, Tıp Fakültesi, Biyoistatistik ve Tıbbi Bilişim AD. Web: www.biyoistatistik.med.ege.edu.tr

Detaylı

YAPIM YÖNETİMİ - EKONOMİSİ 04

YAPIM YÖNETİMİ - EKONOMİSİ 04 İşaat projelerii içi fiasal ve ekoomik aaliz yötemleri İşaat projeleri içi temel maliyet kavramları Yaşam boyu maliyet: Projei kafamızda şekillemeye başladığı ada itibare başlayıp kullaım ömrüü tamamlayaa

Detaylı

MACH SAYISININ YAPAY SİNİR AĞLARI İLE HESAPLANMASI

MACH SAYISININ YAPAY SİNİR AĞLARI İLE HESAPLANMASI V. ULUSAL HAVACILIK VE UZAY KONFERANSI UHUK-014-065 8-10 Eylül 014, Erciyes Üiversitesi, Kayseri MACH SAYISININ YAPAY SİNİR AĞLARI İLE HESAPLANMASI İlke TÜRKMEN 1 Erciyes Üiversitesi, Kayseri Seda ARIK

Detaylı

Enflasyon nedir? Eşdeğer hesaplamalarında enflasyon etkisini nasıl hesaba katarız? Mühendislik Ekonomisi. (Chapter 11) Enflasyon Nedir?

Enflasyon nedir? Eşdeğer hesaplamalarında enflasyon etkisini nasıl hesaba katarız? Mühendislik Ekonomisi. (Chapter 11) Enflasyon Nedir? Elasyo ve Nakit Akışlarıa Etkisi (Chapter 11) TOBB ETÜ Örek 2015 Yılıda Çocuğuuzu Üiversiteye Gödermei Maliyeti Ne Kadar Olacak? 2005 yılıda 1 yıllık üiversite masraı $17,800. Elasyo edeiyle üiversite

Detaylı

DİKDÖRTGEN SPİRAL ANTENLER ÜZERİNE BİR İNCELEME

DİKDÖRTGEN SPİRAL ANTENLER ÜZERİNE BİR İNCELEME DİKDÖRTGEN SPİRAL ANTENLER ÜZERİNE BİR İNCELEME Uğur SAYNAK ve Alp KUŞTEPELİ Elektrik-Elektroik Mühedisliği Bölümü İzmir Yüksek Tekoloji Estitüsü, 35430, Urla, İZMİR e-posta: ugursayak@iyte.edu.tr e-posta:

Detaylı

Tek Bir Sistem için Çıktı Analizi

Tek Bir Sistem için Çıktı Analizi Tek Bir Sistem içi Çıktı Aalizi Bezetim ile üretile verile icelemesie Çıktı Aalizi deir. Çıktı Aalizi, bir sistemi performasıı tahmi etmek veya iki veya daha fazla alteratif sistem tasarımıı karşılaştırmaktır.

Detaylı

AN ARTIFICIAL BEE COLONY ALGORITHM (ABC) APROACH TO NONCONVEX ECONOMIC POWER DISPATCH PROBLEMS WITH VALVE POINT EFFECT

AN ARTIFICIAL BEE COLONY ALGORITHM (ABC) APROACH TO NONCONVEX ECONOMIC POWER DISPATCH PROBLEMS WITH VALVE POINT EFFECT Fırat Üiversitesi-Elazığ VALF NOKTA ETKİLİ KONVEKS OLMAYAN EKONOMİK GÜÇ DAĞITIM PROBLEMLERİNE YAPAY ARI KOLONİ ALGORİTMASI (ABC) YAKLAŞIMI AN ARTIFICIAL BEE COLONY ALGORITHM (ABC) APROACH TO NONCONVEX

Detaylı

Termik Üretim Birimlerinden Oluşan Çevresel-Ekonomik Güç Dağıtım Probleminin Genetik Algoritma Yöntemiyle Çözümü

Termik Üretim Birimlerinden Oluşan Çevresel-Ekonomik Güç Dağıtım Probleminin Genetik Algoritma Yöntemiyle Çözümü ermik Üretim Birimleride Oluşa Çevresel-Ekoomik üç Dağıtım Problemii eetik Algoritma Yötemiyle Çözümü Celal YAŞAR, Serdar ÖZYÖN, Hasa EMURAŞ 3, Mühedislik Fakültesi, Elektrik-Elektroik Müh. Bölümü, Dumlupıar

Detaylı

HALL ETKİLİ AKIM TRANSFORMATÖRÜNÜN SPEKTRAL VE İSTATİSTİKSEL ANALİZİ

HALL ETKİLİ AKIM TRANSFORMATÖRÜNÜN SPEKTRAL VE İSTATİSTİKSEL ANALİZİ ISSN:306-3 e-joural of New World Scieces Academy 2008, Volume: 3, Number: 2 Article Number: A0075 NATURAL AND APPLIED SCIENCES ELECTRIC AND ELECTRONIC ENGINEERING BİR Received: September 2007 Accepted:

Detaylı

FİBER BRAGG IZGARA TABANLI OPTİK SENSÖRÜN ANALİZİ

FİBER BRAGG IZGARA TABANLI OPTİK SENSÖRÜN ANALİZİ FİER RAGG IZGARA TAANLI OPTİK SENSÖRÜN ANALİZİ Lale KARAMAN 1 N. Özlem ÜNVERDİ Elektroik ve Haberleşme Mühedisliği ölümü Elektrik-Elektroik Fakültesi Yıldız Tekik Üiversitesi, 34349, eşiktaş, İstabul 1

Detaylı

HİDROLOJİK MODELLEMENİN BİLGİ DİFÜZYON TEORİSİ KULLANILARAK UZAKTAN ALGILAMA VE CBS İLE DEĞERLENDİRİLMESİ

HİDROLOJİK MODELLEMENİN BİLGİ DİFÜZYON TEORİSİ KULLANILARAK UZAKTAN ALGILAMA VE CBS İLE DEĞERLENDİRİLMESİ HİDROLOJİK MODELLEMENİN BİLGİ DİFÜZYON TEORİSİ KULLANILARAK UZAKTAN ALGILAMA VE CBS İLE DEĞERLENDİRİLMESİ O. Özca a, A. Saral b, N. Musaoğlu c a İTÜ, Uydu Haberleşmesi ve Uzakta Algılama Merkezi, 34469

Detaylı

METAL MATRİSLİ DAİRESEL DELİKLİ KOMPOZİT LEVHALARDA ARTIK GERİLMELERİN ANALİZİ

METAL MATRİSLİ DAİRESEL DELİKLİ KOMPOZİT LEVHALARDA ARTIK GERİLMELERİN ANALİZİ PAMUKKALE ÜNİ VERSİ TESİ MÜHENDİ SLİ K FAKÜLTESİ PAMUKKALE UNIVERSITY ENGINEERING COLLEGE MÜHENDİ SLİ K Bİ L İ MLERİ DERGİ S İ JOURNAL OF ENGINEERING SCIENCES YIL CİLT SAYI SAYFA : 1999 : 5 : -3 : 141-146

Detaylı

Doç. Dr. M. Mete DOĞANAY Prof. Dr. Ramazan AKTAŞ

Doç. Dr. M. Mete DOĞANAY Prof. Dr. Ramazan AKTAŞ TAHVİL DEĞERLEMESİ Doç. Dr. M. Mee DOĞANAY Prof. Dr. Ramaza AKTAŞ 1 İçerik Tahvil ve Özellikleri Faiz Oraı ve Tahvil Değeri Arasıdaki İlişki Tahvili Geiri Oraı ve Vadeye Kadar Geirisi Faiz Oraı Riski Verim

Detaylı

Üniversite Öğrencileri Açısından Kentsel Kültürel Peyzajlarda Karakter ve Algı Değişimi: Bartın, Amasra, Safranbolu*

Üniversite Öğrencileri Açısından Kentsel Kültürel Peyzajlarda Karakter ve Algı Değişimi: Bartın, Amasra, Safranbolu* Kastamou Ui., Orma Fakültesi Dergisi, 2017,17 (1): 45-56 Kastamou Uiv., Joural of Forestry Faculty Doi: 10.17475/kastorma.296490 Araştırma makalesi Üiversite Öğrecileri Açısıda Ketsel Kültürel Peyzajlarda

Detaylı

El Hareketini Takip Eden Vinç Sisteminin Giriş Şekillendirici Denetimi

El Hareketini Takip Eden Vinç Sisteminin Giriş Şekillendirici Denetimi Karaelmas Fe ve Mühedislik Dergisi / Karaelmas Sciece ad Egieerig Joural 3 (2), 43-47, 2013 Karaelmas Sciece ad Egieerig Joural Joural home page: http://fbd.beu.edu.tr Araştırma Makalesi El Hareketii Takip

Detaylı