METİN SORULARI. Hareket Cıvataları. Pim ve Perno Bağlantıları

Transkript

1 Hareket Cıvataları METİN SORULARI. Hareket cıvatalarını bağlama cıvataları ile karşılaştırınız ve özelliklerini anlatınız. 2. Hareket vidalarının verimi hangi esaslara göre belirlenir? Açıklayınız ve gereken bağıntıları yazınız. 3. Helis açısı ve tepe açısı arasında hangisi verimi daha çok etkiler? Analitik esaslara dayanarak açıklayınız. 4. Hareket cıvatalarının cıvata-somun bakımından, hareket imkânlarını, şekil çizerek gösteriniz. 5. Hareket vidaların verimini açıklayınız ve verimi iyileştirmek için alınması gereken tedbirleri gösteriniz. 6. Kilitlenmeli vidaların verimi hangi değerin altındadır? Nedenini analitik esaslara dayanarak açıklayınız. 7. Hareket vidalarda neden çok ağızlı vidalar kullanılır? Teorik esaslara dayanarak açıklayınız. 8. Hareket vidaların optimum helis açısı ne kadardır? Pratikte hangi değerler kullanılır? Neden? 9. Vidaların tepe açısı verimi nasıl etkiler? Teorik esaslara dayanarak açıklayınız. 0. Bilyalı cıvatalar nedir? Bunların diğer cıvatalara göre üstünlüklerini açıklayınız.. Hareket cıvatalar hangi zorlanmalara maruz kalmaktadır? Açıklayınız ve gereken bağıntıları yazınız. 2. Hareket cıvataların somunu hangi esaslara göre hesaplanır? Açıklayınız ve gereken bağıntıları yazınız. 3. Diferansiyel ve bileşik cıvatalar nedir? Bunların çalışma ilkelerini açıklayınız. Pim ve Perno Bağlantıları. Pimlerin özelliklerini, kullanma alanlarını ve sınıflandırılmasını yapınız. 2. Pimlerin çalışma ilkelerini bir örnek çizerek gösteriniz ve maruz kaldıkları zorlanmalara, bağıntıları ile birlikte açıklayınız. 3. Pimlerin zorlanmasında yüzey basıncı mı yoksa makaslama mı daha tehlikelidir? Açıklayınız. 4. Emniyet pimleri nedir? Bunların hesabı nasıl yapılır ve hangi hususlara dikkat edilir? Açıklayınız ve gereken bağıntıları yazınız? 5. Pernoların özelliklerini, kullanma alanlarını ve sınıflandırılması yapınız.

2 6. Bir örnek üzerinde pernoların çalışma ilkesini ve maruz kaldığı zorlanmalara bağıntıları ile birlikte açıklayınız. 7. Aşağıda verilen şekillerde yüzey basıncının dağılımını çiziniz. 8. Pim ve pernolar için aşağıdaki ifadelerden hangisi doğrudur işaretleyiniz. a) Perno ve pim bağlamdan en ucuz ve en basit bağlantı şekilleridir b) Standartlaştırılmış pernoların malzemeleri St 50, St 60, C35, 5Cr3, 6MnCr5 gibi malzemelerden yapılır. c) Pimler arasında en pratik ve en ucuz bağlama elemanı çentikli pimlerdir. d) Silindirik pimler hassas bir isçilikle imal edildiğinden, pahalı, sarsıntıya karşı emniyetli değillerdir 9. Pim bağlantıları için aşağıdaki ifadelerden hangisi geçerlidir? a) Pimlerin silindirik, konik ve çentikli olanları vardır. b) Silindirik pimler h8, h, ve m6 toleransları ile imal edilirler. c) Konik pimler sarsıntılara karşı emniyetli değillerdir. d) Konik pimlerin koniklikleri :50 olarak alınır. e) Çentikli pimleer için açılan deliklerin toleransları H9 ve H dir. Ucuza mal olan çentikli pim bağlantıları pratik bağlama elemanı olarak bir çok yerde uygulanır. Çentikli pimler sarsıntı ve titreşime karşı emniyetlidirler. 0. Aşağıda perno ve pim bağlantıları için verilen yanıtlardan hangisi doğrudur? İşaretleyiniz a) Pernolar başlı, başsız, delikli veya deliksiz olabilirler b) Pemolar sadece silindirik, başsız ve düz olabilirler c) Pernolann eksenel yönde emniyeti segnanlar, özel bilezik veya somun ile sağlanmalıdır. d) Perno ve pim malzemesi parça malzemesinden daha yumuşak seçilir. e) Pemo ve pim malzemesi parça malzemesinden daha sert seçilir

3 Mil-Göbek Bağlantıları. Mil göbek bağlantılarının, fiziksel esasa dayanarak bir sınıflandırılmasını yapınız ve her sınıfın çalışma ilkelerini açıklayınız. 2. Uygu kamaların çalışma ilkelerini açıklayınız ve pratikte kullanılan uygu kamalarının çeşitlerini şekil çizerek gösteriniz. 3. Uygu kamaları nasıl seçilir ve hangi zorlanmalara maruz kalır: Açıklayınız ve gereken bağıntıları yazınız. 4. Mil, göbek ve uygu kamasından oluşan bir bağıntının resmini çiziniz. 5. Yarımay (Woodruf) kaması ne çeşit bir kamadır? Şekil çizerek gösteriniz ve bu kamaların kullanma alanlarını gösteriniz. 6. Uygu kaması ile kamalı mil arasında bir karşılaştırma yapınız. Kamalı miller hangi alanlarda tercih edilir? Açıklayınız. 7. Kaç tip kamalı mil ve kaç çeşit merkezleme sistemi vardır? Şekil çizerek açıklayınız ve kısaca özelliklerini anlatınız. 8. Kamalı miller nasıl seçilir ve ne gibi zorlanmalara maruz kalırlar? Açıklayınız ve gereken bağıntıları yazınız. 9. Kamalı mil ve göbekleri nasıl işlenir? İşleme yöntemi kamanın davranışını etkiler mi? Etkilediği durumda bunun nedenini Açıklayınız ve hesap yöntemine nasıl yansıdığını gösteriniz. 0. Bir gövdenin kamalı mil üzerine ve mil ucuna nasıl bağlandığını şekil çizerek gösteriniz.. Profilli miller nedir? Şekil çizerek gösteriniz ve çalışma ilkesini açıklayınız. 2. Kama bağlantılarını sınıflandırınız ve çalışma ilkesini açıklayınız Bu bakımdan uygu kaması ile kama arasındaki farkı gösteriniz. 3. Kama bağlantıların çakma kuvvetini, kamanın çalışma ilkesine dayanarak açıklayınız. 4. Kamaların kilitlenme koşulu nasıl elde edilir? Açıklayınız ve kilitlenme koşulunu yazınız. 5.Kamalar hareket iletimi mekanizması olarak kullanılabilir mi? Kullanıldığı durumda bu mekanizmanın bir şemasını çiziniz ve giriş ve çıkış kuvvetleri arasında gereken bağıntıları yazınız. 6. Teğetsel kama nedir? Şekil çizerek gösteriniz ve çalışına ilkelerini açıklayınız. 7. Bilezik kamaların diğer kamalara göre ne gibi özellikleri vardır? Açıklayınız ve bir bilezik kama bağıntısını çizerek çalışma ilkesini gösteriniz. Çok çiftli bilezik kamalarda

4 moment iletimi nasıl gerçekleşir? 8. Bilezik kamalar ilkesine dayanan başka bağlama yöntemlerini şekil çizerek gösteriniz ve çalışma ilkesini açıklayınız. 9. Konik geçme, sıkma geçme ve sıkı geçme arasında bir karşılaştırma yapınız. Bu bağlantılarda mil ile, göbek arasında basınç nasıl meydana gelir? Açıklayınız. 20. Konik geçmelerin özelliklerini ve çalışma ilkelerini açıklayınız. 2. Koniklik ve yarı koni açısı nedir, nasıl ifade edilir ve bunların değeri pratik bakımdan ne anlam taşır? 22. Bir konik geçme bağıntısını çiziniz. 23. Konik geçmelerde iletilen moment ve yüzey basıncı; yüzey basıncı ve sıkma kuvveti arasındaki bağıntıları açıklayınız. Bu geçmelerde kilitlenme koşulunu yazınız. 24. Sıkma geçmelerin özelliklerini ve çalışma ilkelerini açıklayınız. Bu bağlantılar hangi durumlarda kullanılır? 25. Sıkma geçmelerde, iletilen moment ve yüzey basıncı; yüzey basınç ve sıkma kuvveti arasındaki bağıntıları açıklayınız. 26. Sıkı geçmelerin özelliklerini ve çalışma ilkelerini açıklayınız. Bu geçmeler pratikte nasıl gerçekleştirilir? Anlatınız. 27. Sıkı geçmelerde temas yüzeylerinde meydana gelen basınçmil ve göbekte ne gibi gerilmeler meydana getirir? Şekil çizerek bu gerilmeleri gösteriniz. Bu olayda, çap oranlarının etkisini açıklayınız. 28. Sıkı geçmelerde yüzey basınç ile iletilen moment arasındaki bağıntı hangi esaslara dayanarak elde edilir? Açıklayınız ve gereken bağıntıyı yazınız. 29. Sıkı geçmelerde teorik sıkılık ve yüzey basıncı arasındaki bağıntı hangi esasa dayanarak elde edilir? Açıklayınız ve gereken bağıntıyı yazınız. 30. Sıkı geçmelerde, sıkılığı etkileyen k G, k M malzeme ve boyut faktörleri hangi parametrelere bağlı olarak tayin edilir? Açıklayınız ve bu parametrelerin etkilerini gösteriniz. 3. Boş bir milin k M değeri k M= olarak verilmektedir. Dolu bir mil için bu bağıntı nasıl yazılır? 32. Sıkı geçmelerde yüzey pürüzlülüğünün etkisini açıklayınız ve bu etkilenmenin hesaplarda nasıl dikkate alındığına gösteriniz. 33. Sıkı geçmelerde sıkılığa dayanarak geçme sistemi nasıl seçilir? Nedenini açıklayınız. 34. Sıkı geçmelerde minimum yüzey basıncı ve maksimum

5 yüzey basıncı hangi faktörleri etkiler? Açıklayınız. 35. Sıkı geçmelerde montaj sıcaklığının hangi esaslara göre tayin edildiğini açıklayınız ve gereken bağıntıları yazınız. 36. Aşağıda verilen mil göbek bağlantılarını adlandırınız. Hangi bağlantı darbeli momentler için uygun değildir. 37. Uygu kamasının hesabında gerekli olan denklemleri şekle göre yazınız. 38. Bir mil göbek bağlantısı radyal yönde bir moment iletecek ayrıca göbek eksenel yönde hareketli olacaktır. Bu duruma aşağıdakiler arasından en uygun olan mil göbek bağlantısı seçiniz. 39. Kuvvet (sürtünme) bağlantılarını sınıflandırınız. 40. Bilezik kama bağlantılarının şekil bağlı bağlantılara göre 3 avantajını sayınız. 4. İçi dolu ve içi boş mil ile yapılan sıkı geçme bağlantılarında teğetsel ve radyal gerilmelerin dağılımını çiziniz. 42. Konik geçme bağlantısında otoblokaj olayı nasıl sağlanır? 43. Konik geçme bağlantısı için aşağıda verilenlerden uygun olanları işaretleyiniz. a) İmalatları zor fakat montajları kolaydır. b) İmalatları kolaydır. c) Darbeli momentler için uygundur.

6 d) Çentik etkisinden dolayı gerilmeler fazladır. e) Uygu kamalarına göre çentik etkisi yoktur. 44. Konik bilezik çift sayısı ile iletilebilen moment arasında ne gibi bir bağlantı vardır? Diyagram çiziniz. 45. Aşağıda verilmiş bulunan bağlantılar birbirinden yalnız geçmelerden dolayı farklılık göstermektedir. İletilebilecek moment açısından hangisi daha uygundur? Açıklayınız. 46. Bir kasnak ile mil arasında dört konik bilezik çifti ile moment iletilmektedir. Eleman çiftlerine göre yüzey basıncının dağılımını izafi olarak çiziniz. Yanıt 47. Aşağıdaki şekilde çevresel olarak eşit dağıldığı kabul edilen yüzey basıncı elde etmek için gerekli ön gerilme kuvvetini (F ön ) bulunuz. Göbek genişliği b ve çapı d olarak verilmiştir

7 Yaylar. Yaylar hangi fonksiyonları yerine getirebilir? 2. Bir yayın çalışmasını kısaca açıklayınız. Yanıt: Elastik malzemeden yapılan yaylar belirli bir kuvvet altında deformasyona uğrarlar Kuvvet kaldırıldığı takdirde yaylar tamamen veya kısmen eski durumlarını alırlar. Yaylar yük altında bir enerji biriktirirler, bu enerjiyi yayın tipine göre az veya çok enerji kaybı ile geri verirler. 3. Metal yayları şekillerine göre sınıflandırınız. 4. Bir helisel silindirik yayın rijitliği ile ilgili doğru ifadeleri işaretleyiniz. a) Kuvvet artarsa rijitlik artar b) Tal çapı büyütülürse rijitlik büyür c) Sargı çapı büyütülürse rijitlik büyür d) Yayın rijitliği için c = F.f geçerlidir. e) İmal edilmiş bir yayın rijitliği sabit olur. Yanıt: b ve e şıkları doğrudur. 5. Helisel silindirik yay burkulma emniyetini artırmak için aşağıdaki ifadelerden hangileri doğrudur işaretleyiniz. a) Helisel silindirik yayın tel çapı ince olmalıdır. b) Yay uzun olmalıdır. c) Ortalama sargı çapı küçük olmalıdır. d) Ortalama sargı çapı büyük olmalıdır e) Yay oldukça kısa olmalıdır. f) Yayın merkezlemesi iyi olmalıdır. Yanıt: d, e ve f şıkları doğrudur 7. Helisel silindirik yayların oturma yüzeyleri (uç kısımları) düzeltilmiş ve taşlanmış olması ne anlam taşır? Doğru ifadeleri işaretleyiniz. a) Yayın blok uzunluğu etkilenir b) Yayın rijitliği azalır. c) Yayın mukavemeti artar. d) Yaylanan sargılar arşındaki boşluk değişir. e) Herhangi bir anlam taşımaz. Yanıt: a şıkkı doğrudur 8. Yaylara sıcak veya soğuk olarak şekil verilmesi durumunda aşağıdakilerden hangisi doğrudur? a) Yaylanan sargı sayısı değişir. b) Yaylanan sargılar arasındaki boşluk değişir c) Yayın rijitliğini etkiler d) Ortalama sargı çapı değişir. e) Yayın blok uzunluğu değişir. Yanıt: a, b ve e şıkları doğrudur

8 9. İki helisel silindirik (yay ve 2) ve bir kauçuk yaydan (yay 3) oluşan bir yay sistemi F kuvveti ile yüklendiğinde 5 mm lik bir çökme meydana gelmektedir. Yayların rijitlikleri k = 5 N/mm k 2 = 0N/mm k 3-60N/mm a) Yaylar birbirine nasıl bağlanmıştır? b) Maksimum kuvvet F max ne kadardır? Yanıt: ve 2 nolu yay birbirine paralel bağlanmıştır ve 2 nolu yaylar 3 nolu yaya seri olarak bağlanmıştır. k l2 = k +k 2 =5N/mm+0N/mm =5N/mm k k F top top max = k = 2 5 = k top + k +. δ 3 60 max = 2 k top = 2.5 = 80 = 2 N / mm 0. Disk yaylar kalınlıkları açısından kaç gruba ayrılır ve hangi yöntemle imal edilirler? Yanıt:. Grup; Disk yay kalınlığı s < mm, soğuk şekil verilerek imal edilir. 2. Grup: Disk yay kalınlığı s =...3,5 mm, soğuk şekil verilerek imal edilir. 3. Grup; Disk yay kalınlığı s > 4 mm, sıcak olarak şekil verilir.. Şekilde verilen disk yay blokları k rijitliğindeki yaylardan oluşmuştur. Her bloğun karakteristiğini diyagram üzerine çiziniz.

9 2. Şekil de verilen yay kombinasyonlarının doğrusal karakteristikli oldukları kabul edilmiştir. Her bir yayın rijitliği k = 20 N/mm dir. a. b, c ve d de verilen yay sistemlerinin karakteristiklerini diyagramda çiziniz. 3. Şekilde disk yay karakteristikleri verilmiştir. Disk yaylar arasındaki sürtünmeyi yok sayarak B, C ve D karakteristiklerine uygun disk yay kombinasyonlarını çiziniz A disk yayının karakteristiği diyagramda verilmiştir (Diğer yay grupları A yayının farklı düzenlemelerinden oluşmaktadır).

10 4. Yandaki şekilde seri olarak bağlanmış helisel silindirik iki yay aynı malzemeden, aynı çapta telden ve aynı uzunlukta yapılmıştır. Yayların farklı olan özellikleri nolu yayın ortalama çapının küçük olmasıdır. ) İki yayın rijitliği ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur? a) k <k 2 ; b) k =k 2 ; c) k >k 2 2) Yayların F kuvveti ile yüklenmesi durumunda yayda meydana gelen gerilme aşağıdakilerden hangisidir. a) Çekme b) Basma c) Eğilme d) Burulma 5. Şekil de farklı 3 yay verilmiştir. Yayları isimlendirerek karakteristiklerini yaklaşık olarak diyagramlarda çiziniz. Karakteristikleri açıklayınız Yanıt: a) Kauçuk yay; b) Disk yay; c) Helisel silindirik yay Kauçuk yay karakteristiği küçük deformasyonlarda bir doğru olarak (lineer)kabul edilebilir. Ancak kuvvetin artması durumunda yayın rijitliği artar. Yayın boşaltma eğrisi iç sürtünmeden dolayı yükleme halindeki eğrinin altındadır. Bir disk yayın karakteristiği temas yüzeyleri arasındaki sürtünme ihmal edilirse doğrusal olarak alınabilir. Ancak disklerin konumuna göre oluşturulan sütunlara göre yay sisteminin karakteristiği yükselen veya alçalan olabilir. Bir helisel silindrik yayın karakteristiği ise doğrusaldır.

11 Ancak burada da farklı yay rijitlikleri ile oluşturulan sistemlerdeki karakteristikler yükselen ve alçalan olabilir. 6. Aşağıdaki şekilde aynı disk yaylardan oluşan yay sütun ve paketleri verilmiştir. Rijitliği en büyük olanı hangisidir? Açıklayınız. 7. Yandaki şekilde verilen disk yay sütununun rijitliğini yazınız. Yaylar eşit büyüklükte olup rijitlikleri aynıdır (k) 8. Şekil a ve b de verilmiş aynı yaylardan oluşan yay sütun ve paketlerin karakteristiklerini çiziniz. Bir yayın karakteristiği diyagramda verilmiştir.