T.C SELÇUK ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ MAKĠNA MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "T.C SELÇUK ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ MAKĠNA MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ"

Transkript

1 T.C SELÇUK ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ MAKĠNA MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ MAKĠNA MÜHENDĠSLĠĞĠ UYGULAMASI I DĠġLĠ KUTUSU TASARIMI HAZIRLAYAN EKREM ÖZTÜRK DANIġMAN PROF. DR. H. SELÇUK HALKACI KONYA/2013

2 İçindekiler Tablosu KULLANILAN SİMGELER.. iv ÖNSÖZ vi ÖZET.. vii 1. GİRİŞ Konik Dişli Çarklar Konik Dişlinin Kullanıldığı Yerler Konik Dişlilerin Çalışma Pozisyonları Dişli Kutuları Dişli Kutularının Kullanıldıkları Yerler Bir Dişli Kutusu Tasarımı Nelere Bağlıdır VERİLEN BİLGİLER VE İSTENENLER ELEKTRİK MOTORUNUN SEÇİMİ KADEMELERİN BELİRLENMESİ VE DİŞ SAYILARININ HESABI Dişli Sayılarının Belirlenmesi DÖNDÜRME MOMENTLERİ HESABI MODÜL VE TEMEL DİŞLİ BOYUTLARININ HESABI Dişli Malzemeleri ( 1. Kademe ) Diş Kökü Kırılmasına Göre Ortalama Modül (mo) Aşınma Ve Ezilmeye Göre Ortalama Modül(mo) Standart Modülün(en büyük modül ma) Belirlenmesi Çarkların Mukavemet Kontrolü Eğilmeden Ötürü Diş Dibi Kesilmesi Açısından Kontrol Yüzey Ezilmesi Açısından Kontrol Dişli Malzemeleri (2.Kademe) Diş Kökü Mukavemetine Göre Modül i

3 6.8 Diş Yüzeyi Ezilmesine Göre Modül (Yumuşak Çark Dikkate Alınır.) Çarkların Mukavemet Kontrolü Eğilmeden Ötürü Diş Dibi Kesilmesi Açısından Kontrol Ezilme Açısından Kontrol MİL ÇAPLARI VE MUKAVEMET KONTROLLERİ Yatakların İsimlendirilmesi Ve Yataklara Gelen Kuvvetlerin Bulunması Birinci Milin Çap Hesabı, Mukavemet Ve Deformasyon Kontrolü İkinci Milin Çap Hesabı, Mukavemet Ve Deformasyon Kontrolü Üçüncü Milin Çap Hesabı, Mukavemet Ve Deformasyon Kontrolü RULMANLI YATAKLARIN HESAPLANMASI VE SEÇİMİ Giriş Milinin Yataklanması A Yatağının Seçimi B Yatağının Seçimi Ara Milin Yataklanması C Yatağının Seçimi D Yatağının Seçimi Çıkış Milinin Yataklanması E Yatağının Seçimi F Yatağının Seçimi KAMALARIN HESAPLANMASI Z2 Çarkını Bağlayan Kama(Paralel Yüzlü Gömme Kama) Z4 Çarkını Bağlayan Kama(Paralel Yüzlü Gömme Kama) MONTAJ VE DEMONTAJ Giriş Mili Alt Montajı Ara Mil Alt Montajı Çıkış Mili Alt Montajı Alt Montajların Alt Gövde Üzerine Yerleştirilmesi ii

4 10.5 Merkezleme Pimleri İle Üst Gövdenin Alt Gövde Üzerine Oturtulması Alt Ve Üst Gövdenin Cıvata Ve Somunlarla Bağlanması Kapakların Gövdeye Bağlanması SONUÇ KAYNAKLAR EKLER iii

5 KULLANILAN SĠMGELER ng : giriş devri (dev/dk) nç : çıkış devri (dev/dk) Pg : giriş gücü (dev/dk) η : verim i : çevrim oranı Md : döndürme momenti (N.mm) Me : eğilme momenti (N.mm) ψ : diş genişlik katsayısı Kf : form faktörü ε : kavrama oranı Kd : dinamik yük faktörü Kb : çap büyüklüğü faktörü Ky : yüzey pürüzlüğü faktörü Kt : teorik gerilme yığılması faktörü Kç : çentik faktörü q : çentik hassasiyeti S : emniyet katsayısı ζak : akma gerilmesi (N/mm2) ζk : kopma gerilmesi (N/mm2) ηak : akma burulması (N/mm2) ηk : kopma burulması (N/mm2) ζetd : tam değişken zorlanmada malzemenin sürekli mukavemet sınırı (N/mm2) ζem : makine elemanının emniyetli gerilme değeri (N/mm2) Pmax : maksimum basınç değeri (N/mm2) Pem : emniyetli basınç değeri (N/mm2) m : dişli modülü (mm) b : diş genişliği (mm) z : diş sayısı (adet) d : yuvarlanma dairesi çapı (mm) d0 : ortalama yuvarlanma(taksimat) dairesi çapı (mm) db : diş başı dairesi çapı (mm) da : enbüyük dış yuvarlanma dairesi çapı(mm) iv

6 dt h a Fç Fr Fe d b h t1 t2 L Lh C : taban dairesi çapı (mm) : baş yüksekliği (mm) : eksenler arası mesafe (mm) : çevresel kuvvet (N) : radyal kuvvet (N) : eksenel kuvvet(n) : mil çapı : kama genişliği (mm) : kama yüksekliği (mm) : kamanın mil içinde kalan kısmı (mm) : kamanın dişli içinde kalan kısmı (mm) : kama boyu (mm) : rulman ömrü (saat) : dinamik yük sayısı (kn) v

7 ÖNSÖZ Makine Mühendisliği Uygulamaları 1 dersi kapsamında 2 kademeli giriş-çıkış mil pozisyonu birbirine dik olan dişli kutusu projelendirilmiştir. Bu projede dişli kutusu tasarımında boyutlar, mukavemet kontrolü ve kullanılan malzeme kalitesi göz önünde bulundurulmuştur. Bu proje bir dişli kutusu tasarımında gerekli olan dişlilerin, millerin rulmanlı yatakların ve kamaların boyut ve mukavemet hesaplarını ve ayrıca üretimi için gerekli olan teknik resimleri içerir. Proje süresince Solidworks CAD yazılımını bana etkin bir biçimde öğreten, tasarımda bana büyük faydaları olan danışman hocam Prof. Dr. H. Selçuk HALKACI ya teşekkürü bir borç bilirim. OCAK 2013 Ekrem ÖZTÜRK vi

8 ÖZET Proje çalışması kapsamında, çıkış gücü 2 KW, çıkış devri 28 d/dk olan dişli kutusu tasarımı yapılmıştır. Bu özelliklere sahip bir dişli kutusunu tahrik etmek için ekonomik faktörler ve verimler göz önüne alınarak; çıkış gücü 3 KW ve çıkış devri 1000 d/dk olan GAMAK marka IE1 grubu 6 kutuplu Alüminyum gövde AGM 132 S 6 numaralı alternatif akım (AC) elektrik motorunun kullanılmasına karar verilmiştir. Giriş ve çıkış devir sayıları göz önüne alınarak, tasarımı yapılacak dişli kutusunun 2 kademeli olacağına karar verilmiştir. Hareket iletimi dik olduğu için konik dişliler ve düz dişliler kullanılmıştır. Gerekli çevrim oranını elde edebilmek için dişlilerin diş sayıları seçilmiştir. İstenen, uygun olan konstrüksiyon boyutları da hesaba alınıp dişlilerin emniyetli bir biçimde çalışabilmeleri için uygun malzemeler seçilmiş, modül hesabı yapılmıştır ve dişlilerin boyutları belirlendikten sonra yataklar arası mesafe tayin edilerek, dişlilere ve yataklara gelen kuvvetler hesaplanmıştır. Bu kuvvetler doğrultusunda; kesme ve eğilme momenti diyagramları çizilmiş, uygun mil malzemesi mil çaplarını emniyetli bir biçimde çalıştıracak şekilde seçilmiştir. İstenilen ömrü elde edebilmek için rulmanlı yatak hesaplamaları yapılmış ve dişlilerin millere nasıl bağlanacakları belirlenmiş, gerekli kama hesaplamaları yapılmıştır. Konstrüksiyona en uygun bağlantı şekli uygu kaması şeklinde belirlenmiştir. Solidworks programını kullanarak dişli kutusunun al gövdesi, üst gövdesi ve kapakları tasarlanmış ve bunları birbirine bağlayan cıvata, somun ve vidalar flanş ve kapak büyüklüklerine uygun olarak seçilmiştir. vii

9 1. GĠRĠġ Güç ve devir ileten elemanlardan en çok kullanılan dişli çark mekanizması olup, en az iki dişliden oluşan bir sistemdir. Güç iletme bakımından, mekanizmanın bir döndüren ve bir veya birkaç döndürülen elemanı vardır. Genellikle mekanizmanın küçük dişlisine pinyon diğerine çark denir. Dişli çark mekanizmalarında millerin birbirlerine göre konumları; paralel, kesişen veya aykırı durumda olabilir. Buna göre de kullanılan dişli çarklar; silindirik dişli çarklar, konik dişli çarklar ve vida mekanizması olarak üç ana sınıfa ayrılırlar. Her sınıfın da diş şekline göre kendi alt grupları mevcuttur. Eksenleri aynı düzlemde paralel olan iki mil arasında güç ve devir ileten çarklara silindirik veya alın dişli çarklar denir. Dişlerin yönü çark eksenine göre paralel ise düz silindirik, eğik ise helisel silindirik veya çift helisel silindirik (ok) dişli çark adını alırlar. Ayrıca çarklar, birbirinin dışında veya içinde yuvarlamalarına göre dış veya iç silindirik dişli çarklar şeklinde adlandırılırlar. İç dişli çarklar düz, helisel ve çift helisel olabilirler.(şekil1.1) Herhangi bir dişli çarkın yarıçapı sonsuz yapıldığında kremayer denilen çubuk şeklinde bir dişli eleman elde edilir. Bu elemanın düz veya helisel silindirik dişli çarkla çalışmasına göre düz kremayer mekanizması veya helisel kremayer mekanizması meydana gelir. Eksenleri aynı düzlemde bulunan fakat kesişen iki mil arasında güç ve devir ileten çarklara konik dişli çarklar denir.(şekil1.1) Dişlerin uzunluk yönündeki durumlarına göre düz helisel veya eğrisel konik dişliler vardır. Eksenleri aynı düzlemde olmayan miller arasında güç ve devir ileten dişli çarklara spiral dişli çarklar denir.(şekil1.1) Bu dişlilerin pratikte çok kullanılan özel bir hali, uzayda eksenleri birbirine dik olan sonsuz vida mekanizmasıdır. Bu mekanizmanın silindirik ve globoid tipleri vardır. Ayrıca spiral dişli çark grubuna dâhil olmayan fakat eksenleri aynı düzlemde olmayan ve keşismeyen hipoid konik dişliler de vardır. 1

10 ġekil 1.1 Dişli Çark Çeşitleri 2

11 1.1 Konik DiĢli Çarklar Eksenleri kesişen millerde kuvvet ve hareket iletmek için kullanılan ve yanal yüzeylerinin çevresine ve kesik koni tepe noktasında birleşecek şekilde dişler açılmış dişli çarklardır. Düz konik dişli çarklar ince tarafı tabana paralel bir şekilde kesilmiş bir koninin yan yüzeylerine özel tezgâhlarda eşit aralıklarla diş açılması ile meydana gelir.bu dişliler genel olarak eksenleri arasındaki açı 90 olan miller için kullanılır. Herhangi bir açı içinde konik dişliler üretilebilir. Yüksek hız ve fazla güç aktaran miller için helisel konik dişliler, eksenleri kesişmeyen miller içinde hypoid konik dişliler kullanılır Konik DiĢlinin Kullanıldığı Yerler Genellikle kuvvet ve hız aktarmalarının, eksenleri kesişen miller aracılığı ile yapıldığı sistemlerde kullanılır. Oldukça büyük kuvvetlerin taşınmasında, kuvvet makinelerinin taşınmasında ve taşıtların dişli kutularında çok kullanılır Konik DiĢlilerin ÇalıĢma Pozisyonları Dik ÇalıĢan Konik DiĢliler Eksenlerin kesişme noktası büyük dişlinin bölüm dairesi yüzeyinin üst tarafındadır. Eksen açıları Σ = 90 dır. ( δ 1 + δ 2 = 90 ) ġekil 1.2 Dik Çalışan Konik Dişli Ġçten ÇalıĢan Konik DiĢliler Kesişme noktası bölme dairesi yüzeyi altındadır. Nadiren kullanılan dişli çark çeşitlerindedir. Eksen açıları 90 den büyük olan dişli çarklar. Eksenler arası açı Σ > 90 ( δ 1 + δ 2 > 90 ) 3

12 ġekil 1.3 İçten Çalışan Konik Dişliler DıĢtan ÇalıĢan Konik DiĢliler Eksen açıları 90 den küçük olan dişli çarklardır. Eksenler arası açı Σ > 90 ( δ 1 + δ 2 > 90 ). ġeki1.4 Dıştan Çalışan Konik Dişli 1.2 DiĢli Kutuları Çevrim oranı sabit olan yani tek bir giriş dönme hızına, tek bir çıkış dönme hızı karşılık gelen dişli çark sistemlerine dişli kutusu adı verilir. Dişli kutularının amacı belirli bir değerde çevrim oranı elde etmektir. Çevrim oranı kademeli olarak değişen yani tek bir giriş dönme hızına birçok dönme hızı karşılık gelen sisteme vites kutusu adı verilir. 4

13 Dişli kutularının seçiminde; Çevrim oranı Güç iletme kabiliyeti Verim Boyut Ağırlık vb. faktörleri dikkate almak gerekir. Makinelerde dişli çarklara alternatif olabilecek hareket ve güç ileten diğer mekanizmalar kayış kasnak mekanizmaları, zincir dişliler ve sürtünmeli çarklar olarak sıralanabilir. Dişli çarkların kayış kasnak mekanizmalarına göre tercih edilme nedenleri şunlardır; 1.Kayış ile kasnak arasındaki kaymadan dolayı çevrim oranı sabit değildir. Bu da elemanları arasında senkronizasyonu gerektiren sistemlerde kullanılmasını engeller. 2.Kayış kasnak mekanizmalarında gergi kuvvetlerinden dolayı mili zorlayan büyük değerde aks kuvveti oluşur. 3.Konstrüktif olarak kayış kasnak mekanizmaları aynı gücü iletebilmek için daha büyük yer kaplar. 4.Kir, toz, nem vb. kayış kasnak mekanizmalarının sürtünme özelliğini azaltır DiĢli Kutularının Kullanıldıkları Yerler Dişli kutularının, teknolojideki gelişmeler sayesinde elektrik motorlarının kontrol edilebilme özelliğinin iyileştirilmesi sonucu kullanım alanı azalmaktadır. Günümüzde en çok otomotiv sanayinde olmak üzere yük kaldırmada, konveyörlerde, trenlerde, takım tezgâhlarında ve daha birçok makinede devir yükseltmek veya azaltmak için kullanılmaktadır. Dişli kutusunun uzun ömürlü ve sessiz çalışmasını gerektiren en önemli hususlardan biri yağlamadır. Bir dişli kutusunun yağlanması için genellikle sıvı yağ kullanılır. Yağ kutu içerisindeki bütün parçalara ulaşmalıdır. Yağ sürtünmeyi azaltır, ısınmayı önler. Kutu içerisindeki yağın dışarıya sızmaması için yağ keçeleri itina ile yuvaya yerleştirilmelidir Bir DiĢli Kutusu Tasarımı Nelere Bağlıdır 1.Millerin konumuna, yataklama şekline, rijit bir kutuya, 2.Yağlamanın şekline, 3.Soğutma şekline, 5

14 4.Tepki kuvvetlerinin karşılanması şekline. Örneğin; dişli kutusunda sabitleştirme ayakları. Dişli kutusunun sabitleştirilmesi bir flanş ile motora bağlanması ile olabilir. 5.Kutunun imal şekline (döküm, kaynak) 6.Kutu parçalarının uygun bir şekilde ve yerde bölünmesi. Küçük dişli kutuları çoğu zaman tek parça halinde imal edilirler. Yan taraftan açılan boşluklarla montaj sağlanır. Ancak büyük dişli kutularında kutular yatay olarak millerin düzleminden iki parçaya ayrılır. 7.Kutu havalandırma deliği, yağ doldurma ve boşaltma tapası, yağ seviye kontrolü ve büyük ve ağır dişli kutularında taşıma halkası gibi hususlar konstrüksiyonda önem taşır. 6

15 2. VERĠLEN BĠLGĠLER VE ĠSTENENLER Verilen bilgiler; Çıkıl gücü: =2 kw Çıkış devir sayısı: =28 Kullanılacak dişli tipleri: Düz konik dişli, Silindirik düz dişli Giriş-çıkış mil pozisyonu: Dik Üretim şekli: Seri üretim Verilen bu bilgiler doğrultusunda, uygun elektrik motorunun seçilmesi, gerekli tüm hesaplamaların yapılması ve çizimlerin yapılması istenmektedir. 7

16 3. ELEKTRĠK MOTORUNUN SEÇĠMĠ Redüktör çıkış gücünün =2 kw olması istenmektedir. Redüktöre bu çıkış gücünü sağlayabilmek için, redüktörü tahrik eden motorun gücü daha yüksek olmalıdır. Çünkü redüktördeki dişli çarklar ve rulmanlı yataklarda kayıplar meydana gelmektedir. Pratikte dişli çarkların verimi deney ve tecrübelere dayanarak tayin edilir. Dişli çarklar için tavsiye edilen verim değerleri; Konik dişli çarklar için η = , Düz dişli çarklar için η = 0,97 0,99 arasındadır. (M.AKKURT. Sayfa 515), Giriş P,g. =. Çıkış ġekil 3.1 Millerde Kaybolan Güç Motor gücü;,motor verimi redüktör giriş gücü;, redüktör çıkış gücü; ve redüktörün toplam verimi ile gösterilirse; > ve = olmalıdır. Birinci kademedeki dişli çarkların(konik çarklar) verimi İkinci kademedeki dişli çarkların(silindirik düz) verimi Rulmanlı yatakların verimi = 0.97 seçildi. = * =0.97*0.98*0.97 =0.922 Buna göre giriş gücü ; = 0.97 seçildi. = 0.98 seçildi. = = 2,17 kw bulunur. 8

17 Redüktördeki toplam güç kaybı ise; = 2,17 2=0,17 kw olarak bulunur. Redüktöre bu giriş gücünü sağlayabilmek için en az 2,17 KW lık bir elektrik motoru ile tahrik etmek gerekir. Motoru belirlerken motorun verimini de göz önünde bulundurmak gerekir. Elektrik motorlarının devir sayıları standart olup piyasada 3000, 1500, 1000, ve 750 lık motorlar bulunmaktadır. Redüktörler genelde 1000 ve 1500 lık motorlar tercih edilir, 3000 ve 750 lık motorlar ise pek kullanılmazlar bunun nedeni; 3000 lık motorların sahip oldukları yüksek çevresel hız sebebiyle dişlide ki yağ filmini çok inceltmesi ayrıca pinyon ve çarkın kısa sürede aşınmasına sebep olmasıdır. 750 lık motorlar ise fiyat olarak 1500 ve 1000 lık motorlara göre oldukça pahalı, boyutu büyük ve temini zordur.(m.akkurt) Bu nedenlerden dolayı 1000 ve 1500 lık motorlar redüktör için uygundur. Bu iki tip arasında seçim yapmak gerekirse; 1000 lık elektrik motorlarının boyutları, 1500 lık elektrik motorlarının boyutlarından daha büyüktür fakat 1500 dev /dak lık motor kullanırsak kademe sayımız 3 e çıkacaktır. Bu yüzden 1000 dev /dak lık gamak elektrik motoru tercih edilmiştir. GAMAK motor kataloğundan istediğimiz şartlara uygun elektrik motoru olarak AGM 132 S 6 numaralı elektrik motoru seçildi. Tablo 3.1 Elektrik Motorunun Özellikleri Anma Devir Sayısı Giriş Devir sayısı Cinsi Güç Verim ) (KW) AGM 132 S 6 3 0,808 Elektrik Motoru 3 KW P g=2,17 KW ( Redüktör giriş mili) Verim=0,808 9

18 > =3*0,808=2,42>2,17 olduğundan seçtiğimiz bu elektrik motoru uygundur. Elektrik motorunun seçiminden sonra redüktör özellikleri aşağıdaki gibidir; Giriş gücü: =2,17 KW Giriş devir sayısı: =945 Çıkış devir sayısı: = 28 10

19 4. KADEMELERĠN BELĠRLENMESĠ VE DĠġ SAYILARININ HESABI Çevrim oranı; bir mekanizmanın en önemli özelliğidir, mekanizmanın fonksiyonunu ifade eder. Çevrim oranını belirlerken ya minimum ağırlık, minimum maliyet vb. optimizasyon programlarından yararlanılır yada çoğu zaman deneyim değerlerinden yararlanılır. Çevrim oranı = = =33,75 bulunur. Dişlilerde kademe hesabı yapılırken şu hesap göz önünde bulundurulur: =1-6 arası (max. 8) (1. kademe) =8-35 arası (max. 45) (2. kademe) (F.C.BABALIK sayfa 781) = arası (max. 200) (3. kademe) Bizim dişli kutumuzun çevrim oranı =33,75 olduğu için 2 kademeli olacaktır. 1. Kademe konik dişli çarkların çevrim oranı: =(1-1,2) =1,1 33,75=6,5(konikte çok olması istenmez) 2. Kademe düz dişli çarkların çevrim oranı: * =33,75/ 6,5=5,2 olarak hesaplanmıştır. 4.1 DiĢli Sayılarının Belirlenmesi İçin tg 1=1/ =1/ 6,5 1=9 tg 2 = =6,5 2 =81 bulunur. F.C. Babalık sayfa 799 dan Zg =14*cos 1=14.cos9=13,85 den =14 seçildi. = =6,5 z 2 =6,5.14 =91 dişli alındı. 2. kademe çevrim oranı =5,2 Z1 döndüren dişlide diş sayıları Orta ve yüksek hızlarda z1=14-20 Çok yüksek hızlarda z1=20-30 Düzeltilmiş(tahsisli) dişlilerde z1=9 (Makine Elemanlarının Projelendirilmesi Prof. Dr. A. BOZACI 14/10) Bize uygun olan diş sayısı bu bilgiler doğrultusunda arasından seçilebilir. Z3=16 dişli alabiliriz. = =5,2 = =5,2 Z4=5,2.16=83,2 Z4=84 dişli seçildi. Bu durumda toplam çevrim oranı; = * * =33,8 ~ 33,75 yani istenen çevrim oranına en yakın değer olarak bulunur. 11

20 5. DÖNDÜRME MOMENTLERĠ HESABI 1.kademe konik dişli çark = kademe düz alın dişli çark = 0.98 Rulmanlı yatakların verimi = 0.97 seçildi. = * =0.97*0.98*0.97= Millerdeki devir sayılarını bulalım; 1.mil giriş mili olup kaplinle motor çıkış miline bağlı olduğu için motorun devir sayısı ile aynıdır yani n 1 =945 2.mil devir sayısı = = =145 3.mil devir sayısı = = =27,88=28 D E A B Giriş Md1 Md2 Md3 C F Çıkış ġekil5.1 Millerdeki Döndürme Momentleri Md 1 =9550* (N.mm)=9550* =98116 N.mm Md 2 =9550* =9550* *0.97= N.mm Md 3 =9550* =9550* *0.922= N.mm Gerek miller gerekse dişli çarklar boyutlandırılırken bu momentler S çalışma emniyet katsayısı ile çarpılmalıdır. Çalışma emniyet(darbe) faktörü (S);Tablo 5.1 emniyet faktörünün nasıl seçileceği belirtilmiştir. 12

21 Tablo5.1 Çalışma Emniyet Faktörü İş makinesi Elektrik motoru Türbin, Çok silindirli Düzgün(Vantilatör, Jeneratör) Az Darbeli(Takım tezgah., Asansörler) Darbeli(Zımba, Makaslar) (Bozacı,Makine Elemanları Projelendirilmesi Sayfa tablo 14.14) S yi az darbeli sınıfına göre elektrik motoru için 1.25 seçtik. 13

22 6. MODÜL VE TEMEL DĠġLĠ BOYUTLARININ HESABI 6.1 DiĢli Malzemeleri ( 1. Kademe ) Dişliler için istenen özellikler arasında yüzey sertliği ve mukavemet ön planda olmalıdır. Giriş miliyle yekpare üretim düşüncesiyle(kolay işlenebilirlik için) malzeme olarak 1.kademe için ; pinyon dişli için Fe60 çeliği, büyük dişli için ck45 ıslah çeliği seçildi.(büyük karşılık dişlisinin malzemesi pinyon dişlinin aşınmaması için daha yumuşak seçildi) Pinyon için; k = 590 N/mm 2 ( Kopma mukavemeti ) H B = 1800 N/mm 2 ( Brinell sertlik değeri ) E= 2, N/mm 2 ( Elastisite katsayısı ) Büyük dişli için; k = 600 N/mm 2 ( Kopma mukavemeti ) H B = 1720 N/mm 2 ( Brinell sertlik değeri ) E= 2, N/mm 2 ( Elastisite katsayısı ) (Bozacı cetvel 1,8 ve 1,9) em k/kç; Çentik katsayısı genel olarak Kç=1,5 alınır. (Atilla Bozacı) em k/kç =0,55.590/1,5=216 N/mm 2 (pinyon dişli daha sert olduğundan hesapta onun değeri kullanıldı.)diş yüzeyinin taşıyabileceği en büyük basınç Pmax Pem=0,25.HB=0.25*1720=430 N/mm 2 (yüzey basıncında sertlik değeri olarak yumuşak malzeme kullanılır. Sert malzeme ezilme açısından zaten emniyetlidir) 6.2 DiĢ Kökü Kırılmasına Göre Ortalama Modül (mo) Hesaplarda ortalama modül kullanılır. Standart modül ma (m) dır. m 0 = Çalışma emniyet faktörü S=1,25 alındı ( Bozacı, az darbeli cetvel 14.4 ) Genişlik oranı =b/da=0,76(i=6,5, z1=14 için Bozacı Cetvel 14.6 dan alındı.) Dinamik yük faktörü Kd=1,25 ( v 10 tahmin edilerek normal bir işçilik için Bozacı Cetvel 14.3 ten ) Form faktörü için eşdeğer diş sayılarını bulalım: 14

23 z z 1 e 1 cos 1 z z 2 e 2 cos 2 14/cos9=14,2 91/cos81=582 bulundu. Kfe ze1=14,2 için Bozacı Cetvel 14,2 den emniyetli tarafta kalınarak 3,33 alındı. Kavrama oranı emniyetli tarafta kalınarak 1,25 alındı. m 0 = = 1, AĢınma Ve Ezilmeye Göre Ortalama Modül(mo) m 0 = m 0 = =3,2 bulunur. 6.4 Standart Modülün(en büyük modül ma) Belirlenmesi Ma=mo/ =3,2/(1-0,76.sin9)=3,63 standart modül olarak ma=4 mm alındı.(bozacı Cetvel 14.4).Buna göre mo=3,5 alındı. 6.5 Çarkların Mukavemet Kontrolü Eğilmeden Ötürü DiĢ Dibi Kesilmesi Açısından Kontrol ζ emax = ζ em olmalı. F ç = = = 1119 N b= = =0, =43mm ζ emax = =23< em= 370 N/mm 2 EMNĠYETLĠDĠR Yüzey Ezilmesi Açısından Kontrol P max = K m * K α * K ϵ * P em K m = =270 do=da-b.sin =ma.z1- b.sin = sin9=50 mm bulunur. 15

24 K α = cos sin 1 1 =1.76, K ε = =0.894 Olur.(Diş uzunluk katsayısı) Pmax=270.1,76.0,894. =221< Pem =430 olduğundan ezilme açısından da EMNĠYETLĠDĠR. Tablo Kademe Dişli Çarklar Dış modül m 0 m a1 =4 mm m a2 =4 mm Diş Sayıları Z 1 =14 Z 2 =91 Genişlik b= Ψ* d a = m a * z 1 * Ψ b=43 b=43 En büyük Dış Yuv.D.Çapı d a =m a * Ψ d a1 =56 mm d a2 =364 mm DişBaşı Dairesi Çapı=d b =d a +2m a d ab1 =64mm d ab2 =366 mm Diş Taban Dairesi Çapı= d t =d a -2.4m a d t1 =46 mm d t2 =363mm Ortalama Modül=m o = m a * (1-Ψ ) m o1 =3,5 m o2 =3,5 Ortalama Yuvarlanma Dairesi Çapı= d 01 =50 mm d 02 =322 mm d 0 =d a -b* Çark Malzemeleri Fe 60 Ck DiĢli Malzemeleri (2.Kademe) Z3=16 z4=84 olarak belirlenmişti. Pinyon dişli için Fe70 (mille yekpare üretilmek isteniyor),büyük dişli için ck35 seçildi. Pinyon dişli için; k = 690 N/mm 2 ( Kopma mukavemeti ) H B = 2100 N/mm 2 ( Brinell sertlik değeri ) E= 2, N/mm 2 ( Elastisite katsayısı ) Büyük dişli için; k = 600 N/mm 2 ( Kopma mukavemeti ) H B = 1720 N/mm 2 ( Brinell sertlik değeri ) E= 2, N/mm 2 ( Elastisite katsayısı ) (Bozacı cetvel 1.8 ve 1.9) em k/kç ; Çentik katsayısı genel olarak Kç=1,5 alınır. (Atilla Bozacı) 16

25 em k/kç =0,55.690/1,5=253 N/mm 2 (pinyon dişli daha sert olduğundan hesapta onun değeri kullanıldı.)diş yüzeyinin taşıyabileceği en büyük basınç Pmax Pem=0,25.HB=0.25*1720=430 N/mm 2 (yüzey basıncında sertlik değeri olarak yumuşak malzeme kullanılır. Sert malzeme ezilme açısından zaten emniyetlidir.) 6.7 DiĢ Kökü Mukavemetine Göre Modül Diş genişliği(b): =b/m=18 alındı(hassas işlenmiş ve iki taraftan yataklanmış Bozacı Cetvel 14.1) Dinamik yük faktörü: Kd=1,15( çevre hızı 12 m/s den düşük tahmin edildi. Bozacı Cetvel 14.1) Form Faktörü: Kf; z3=16 için cetvel 14.2 den 3,85 seçildi. Çalışma emniyet katsayısı S=1,25 alındı(az darbeli cetvel 14.14) Kavrama oranı =1,25 alındı(normal mekanizma emniyet açısından) = =2, DiĢ Yüzeyi Ezilmesine Göre Modül (YumuĢak Çark Dikkate Alınır.) m = = =2,16 bulunur. Standart modül m=3 alındı(bozacı Cetvel 14.4 ) 6.9 Çarkların Mukavemet Kontrolü Eğilmeden Ötürü DiĢ Dibi Kesilmesi Açısından Kontrol ζ emax = ζ em olmalı. F ç = = = 7219 N b= =18.3=54 mm Hesaplama yapılarak Fç nin çok büyük olmasından dolayı yüzey ezilmesi açısından mukavemetsiz olduğu görüldü. Bundan dolayı z3 değeri yeniden bakılarak 20 alındı.(orta hızlar için) Z3=20 ise i3,4=5,2=z4/z3 ten z4=104 alındı.(tam katı olmamasına dikkat edilir.) 17

26 Kf; z3=20 için cetvel 14,2 den 3 alınır. Tekrardan diş kökü mukavemetine göre modül hesaplanırsa; = =2,1 Ezilmeye göre modül; m = = =1,42 bulunur. Standart modül m=4 seçilir.(emniyet açısından) Eğilmeden ötürü kontrolü tekrardan yaparsak; ζ emax = ζ em olmalı. F ç = = =4331 N b= =18.4=72 mm ζ emax = 1, /(4.1,25.72)= 41,5 < ζ em= Ezilme Açısından Kontrol EMNĠYETLĠDĠR. P max = K m * K α * K ϵ * P em K m = =270 d3=m.z3=4.20=80 mm bulunur. K α = cos sin 1 1 =1.76, K ε = =0.894 Olur.(Diş uzunluk katsayısı) Pmax=270.1,76.0,894. =425< Pem =430 N/mm 2 olduğundan ezilme açısından da EMNĠYETLĠDĠR. Tablo Kademe Dişli Çarklar Modül (m) m=4 mm m=4 mm Diş Sayıları Z3=20 Z4=104 Genişlik b= Ψ* m b=72 mm b=72 mm (d)yuvarlanma dairesi çapı (m.z) 80 mm 416 mm (db)baş dairesi çapı(m.(z+2) ) 88 mm 424 mm (dt)taban dairesi çapı(m.(z-2,5) ) 70 mm 406mm Mil eksenleri arasındaki uzaklık (a=d3+d4/2) 248 mm Çark Malzemeleri Fe70 Ck35 18

27 7. MĠL ÇAPLARI VE MUKAVEMET KONTROLLERĠ 7.1 Yatakların Ġsimlendirilmesi Ve Yataklara Gelen Kuvvetlerin Bulunması Fe= Eksenel Kuvvetler, Fr= Radyal Kuvvetler, Fç= Teğetsel(çevresel) Kuvvetler y F A B x Fç34 1 z Fr34 3 Fe1 E Fç21 Fr1 D Fç43 Fr43 Fe2 Fç12 2 Fr2 C Fç12=-Fç21= 2.S.Md1/do1= 2.1, /50=1097 N Fç34=-Fç43= 2.1,25.Md2/d3= 2.1, /80= 4332 N Konik Çarklardan birindeki radyal kuvvet diğeri için eksenel kuvvet olmaktadır. ( = 90 olduğu için) Fr1=-Fe2=Fç21.tg.cos 1=1097.tg20.cos9=395 N Fe1=-Fr2=Fç12.tg.sin 1=1097.tg20.sin9=63 N Fr43=-Fr34=Fç34.tg =4332.tg20=1577 N 19

28 1.Mil(x-y düzlemi) A B 28mm Fay 80 Fby 50 Fe1=63 N Fr1=395 N M A =0 Fby =0 Fby=620 N M y =0 Fay =0 Fay=225 N 225 N 395 N Kesme Kuvveti Diyagramı 18000N.mm Moment Diyagramı -1750N.mm x-z Düzleminde Faz Fç21=1097 N A 80 B 50 Fbz M A =0 -Fbz =0 Fbz=1783 N 20

29 M z =0 -Faz =0 Faz=686 N 1097 N Kesme kuvveti diyagramı 686 N Moment diyagramı N.mm 2.Mil (x-y düzlemi) Fr2=63 N Fe2=395 N 70mm Fdy C D M C = Fdy.240=0 Fcy 80mm 90mm Fr43=1577 N Fdy=1362 N F y =0 Fcy =0 Fcy=-152 N ( ) 1362 N Kesme Kuvveti Diyagramı 152N 215 N Moment Diyagramı N.mm N.mm N.mm x-z düzlemi Fcz Fç12=1097N Fdz C D M C = Fdz.240=0 Fç43=4332 N Fdz=2703 N F z =0 -Fcz =0 Fcz=532 N 21

30 2703 N 532N Kesme Kuvveti Diyagramı 1629N Moment Diyagramı N.mm N.mm 3.Mil(x-y düzleminde) Fr34=1577N E F M E = Ffy.220=0 Ffy=1004 N Fey Ffy Fy =0 Fey =0 Fey=573 N 573 N 80220N.mm x-z düzleminde 1004N Fç34=4332N Kesme Kuvveti Diyagramı Moment Diyagramı E F M E = Ffz.220=0 Ffz=2757 N Fez Ffz Fy =0 Fez =0 Fez=1575 N 1575N 2757 N Kesme Kuvveti Diyagramı 22

31 220500Nmm Moment Diyagramı 7.2 Birinci Milin Çap Hesabı, Mukavemet Ve Deformasyon Kontrolü Mil,1.çarkla yekpare üretileceğinden malzeme Fe60 tır. η T = 230 N/mm 2 (titreşimli hal için) (F.C.BABALIK Sayfa 376 Tablo 15.1) η em= η T/Smil s emniyet katsayısı = arasında olmalı s = 12 kabul edelim (F.C.BABALIK s.377) η em =230/12=20 N/mm 2 Milin sadece burulma taşıyan giriş kısmı(a yatağının solu) için; d olmalı. (F.C.BABALIK s.377) Mbmax=S.Md1=1, =27413 N.mm d = =19,1 mm A ve B yatağının oturacağı çap 40 mm alındı.z1 dişlisinin oturacağı çap 45 mm alındı.(rulmanların oturacağı çap 5 in katları şeklinde olmalı ) BileĢke Moment Diyagramı Her x noktasında M emax = M e1 = dir. Max. moment B kesitinde ortaya çıkmaktadır.(bkz. 1.mil moment diyagramları.) M emax = =57757 N.mm Giriş mili boyunca her kesitte burulma momenti vardır. Bu moment statik kabul edilecektir. Mbmax=S.Md1=1, =27413 N.mm En tehlikeli kesit olan B yatağının sağındaki fatura kavşağı basıya, burulmaya ve dinamik eğilmeye zorlanmaktadır. Kesit alanı : A=.d²/4=.40²/4=1256 mm² Kesit Eğilme Direnç Momenti : We=.d³/32=.40³/32=6280 mm³ Kesit Burulma Direnç Momenti: Wb=.d³/16=.40³/16=12560 mm³ Statik Bası Gerilmesi : =Fe/A=63/1256=0,05 N/mm² Statik Burulma Gerilmesi: =Mbmax/Wb=27413/12560=2 N/mm² Dinamik Eğilme Gerilmesi: e=me/we=57757/6280=9 N/mm² 23

32 Statik Eşdeğer Gerilme : eş= = =3 N/mm² Dinamik Eşdeğer Gerilme : ζ eş = ζ e 2 + = ζ e = 9 N/mm² Ortalama Gerilme : m= eş=3 N/mm² Üst Gerilme : ü= m+ eş=3 + 9=12 N/mm², tg = ü/ m=12/3 =76 ü em= şü olmalıdır. (Bkz. Bozacı akslar ve miller konu 1 örnekler) Kesitin Emniyetle taşıyabileceği Gerilmenin ( şü) Bulunması : Tam değişken mukavemet değeri ed=320 N/mm²(Bozacı Fe60 için Cetvel 1.1) Çap büyüklüğü faktörü Kb=0,85(d=40 mm için Bozacı Cetvel 1.2 ) Yüzey pürüzlüğü faktörü Ky=0,94(Fe60 için k=600 N/mm² ve taşlanmış yüzey için Bozacı Cetvel 1.3 ) Teorik gerilme yığılması faktörü Kt=1,8 ( D/d=45/40=1,2;kavşak eğriliği r=1,5mm, r/d=1,5/40=0,038;eğilme durumu için Bozacı Cetvel 1.4 ) Çentik hassasiyeti q=0,75(r=1,5 mm,fe60 k=600 N/mm² için Bozacı Cetvel 1.7) Çentik Faktörü Kç=q(Kt-1)+1=0,75(1,8-1)+1=1,6 şd= d.kb.ky/kç=320.0,85.0,94/1,6=160 N/mm² ü=12 N/mm² < şü=300 olduğundan fatura kavşağı kesiti EMNĠYETLĠDĠR. ŞD= şü= (ölçekli çizilmeli) Deformasyon Kontrolü Maksimum deformasyonların izin verilebilecek sınırları aşmamaları gerekmektedir. Eğilme Açısından(x-y) Düzleminde A B Me Fay a=80 b= 50 Fr1 Fr1 den ötürü mil ucundaki max. Sehim; (Bkz. Mak. Elemanları A. Bozacı) 24

33 Yr= r=fr1.b².l/(3.e.i) (Fr1=395N,b=50mm,L=80+50=130mm,E=2, N/mm², I= π. d 4 /64= π.40 4 /64= mm 4 ) r= =0,00162 mm Fe1 den ötürü ( Fe1 in yarattığı moment Mo=Fe1/re1 den doğan mil ucundaki sehim(aksi yönde çalışır) ) Ye = e=fe1.re1.b(2l+b)/6ei= /(6.2, )=0, mm Ymax = y= r- e=0, ,000172=0, mm (x-z) düzleminde (Sadece Fç21 var) Fç21 A B Zmax= z=fç21.b².l/3ei= ².130/(3. 2, )=0,0045 mm Bileşke sehim max= = =0,00472 mm İzin verilebilecek max. Sehim max/l 1/3000 olmalıdır.(bkz. Mak.Elm.1) max/l=0,00472/130=0, < 0,00033 olup eğilme deformasyonu açısından EMNĠYETLĠDĠR. Burulma Deformasyonu Açısından Kontrol Dişli Kutularında 1 metre aralıklı iki kesit arasındaki burulmanın 0,25...0,5 (0,00436 rad...0,00872 rad) değerlerini aşmaması istenmektedir.(bkz. F.C. Babalık sayfa 378) max=md1.l/(g.ip) em olmalı. (Md1=21930 N.mm,Kayma Modülü G=8, N/mm²,Ip= π.d 4 /32,L=230 mm (kapline bağlanan kısım dahil),d=40 mm) max= /(8, π.40 4 /32)=0, rad< em=0,00436 rad olup EMNĠYETLĠDĠR. 7.3 Ġkinci Milin Çap Hesabı, Mukavemet Ve Deformasyon Kontrolü Milin malzemesi Fe70 seçildi. η T = 260 N/mm 2 (titreşimli hal için) (F.C.BABALIK Sayfa 376 Tablo 15.1) 25

34 η em= η T/ Smil s emniyet katsayısı = arasında olmalı s = 10 kabul edelim (F.C.BABALIK s.377) η em =260/10=26 N/mm 2 Milin sadece burulma taşıyan giriş kısmı için; d olmalı. (F.C.BABALIK s.377) Mbmax=S.Md2=1, = N.mm d = =32,3 mm(milin en ince yeri) Z2 çarkının mil çapı 45mm Z3 çarkının mil çapı 60 mm alındı. Not: Z3 düz dişlisi ara mille yekpare üretileceğinden d1 (1,2..1,4).dm ve d1>dm+3.m uyulması tavsiye edilir. (F.C. Babalık sayfa 381) D3 m=4mm Tablo 2 den d3=80mm ve dm=60mm alınmıştı 80 (1,2..1,4).60mm ve 80> dir. BileĢke Moment Diyagramı Her x noktasında M emax = M e1 = dir. Max. moment Z3 çarkının ortasında kesitinde ortaya çıkmaktadır.(bkz. 2.mil moment diyagramları.) M emax = = N.mm Z2 nin bağlandığı kesitte Mez2= = N.mm Giriş mili boyunca her kesitte burulma momenti vardır. Bu moment statik kabul edilecektir. Mbmax=S.Md2=1, = N.mm Kama Yuvasının Bulunduğu Z2 Kesitinin Sürekli Mukavemet Açısından Kontrolü Kesit alanı : A=.d²/4=.45²/4=1590 mm² Kesit Eğilme Direnç Momenti : We=.d³/32=.45³/32=8946 mm³ Kesit Burulma Direnç Momenti: Wb=.d³/16=.45³/16=17892 mm³ Bu kesit dinamik eğilmeye ve statik burulmaya zorlanmaktadır. Eksenel kuvvetten ötürü bası yükü yoktur. Fatura kavşağı kesitinde bası yükü vardır. Statik Burulma Gerilmesi: =Mbmax/Wb=173250/17892=10 N/mm² 26

35 Dinamik Eğilme Gerilmesi: e=me/we=86900/8946=9,7 N/mm² Statik Eşdeğer Gerilme : eş= = 2 +3x =17,3 N/mm² Dinamik Eşdeğer Gerilme : ζ eş = 2 + = e = 9,7 N/mm² Ortalama Gerilme : m= eş=17,3 N/mm² Üst Gerilme : ü= m+ eş=17,3 + 9,7=27 N/mm², tg = ü/ m=27/17,3 =58 ü em= şü olmalıdır. (Bkz. Bozacı akslar ve miller konu 1 örnekler) Kesitin Emniyetle taşıyabileceği Gerilmenin ( şü) Bulunması : Çap büyüklüğü faktörü Kb=0,84(d=45 mm için Bozacı Cetvel 1.2 ) Yüzey pürüzlüğü faktörü Ky=0,935(Fe70 için k=700 N/mm² ve taşlanmış yüzey için Bozacı Cetvel 1.3 ) Teorik gerilme yığılması faktörü Kt=1,65 ( d=45 mm için standart kama genişliği bk=20mm(f.c. B Tablo 12.1),kama boyu L 35mm en az tahmin L/bk=1,75 ve bk/d=0,45 için eğilme durumunda Bozacı Cetvel 1.5 ) Çentik hassasiyeti q=0,76(r=1 mm yuva kenarı keskinliği,fe70 k=70 dan/mm² için Bozacı Cetvel 1.7) Çentik Faktörü Kç=q(Kt-1)+1=0,76(1,65-1)+1=1,5 şd= d.kb.ky/kç=370.0,84.0,935/1,5=194 N/mm² ( d=370 Fe70 için cetvel 1.1) ü=27 N/mm² < şü=290 olduğundan kama yuvası kesiti EMNĠYETLĠDĠR. ŞD= şü= (ölçekli çizilmeli) Z3 Çarkının Solundaki Fatura KavĢağı Ġçin Kontrol Kesit alanı : A=.d²/4=.55²/4=2376 mm² Kesit Eğilme Direnç Momenti : We=.d³/32=.55³/32=16334 mm³ Kesit Burulma Direnç Momenti: Wb=.d³/16=.55³/16=32668 mm³ Statik Burulma Gerilmesi: =Mbmax/Wb=173250/32668=5,3 N/mm² Dinamik Eğilme Gerilmesi: e=me/we=86900/16334=5,3 N/mm² 27

36 Statik Eşdeğer Gerilme : eş= = 2 +3x ( =9 N/mm² Dinamik Eşdeğer Gerilme : ζ eş = 2 + = e = 5,3 N/mm² Ortalama Gerilme : m= eş=9 N/mm² Üst Gerilme : ü= m+ eş=9 + 5,3=14,3 N/mm², tg = ü/ m=14,3/9 =58 ü em= şü olmalıdır. (Bkz. Bozacı akslar ve miller konu 1 örnekler) Kesitin Emniyetle taşıyabileceği Gerilmenin ( şü) Bulunması : Çap büyüklüğü faktörü Kb=0,81(d=55 mm için Bozacı Cetvel 1.2 ) Yüzey pürüzlüğü faktörü Ky=0,935(Fe70 için k=700 N/mm² ve taşlanmış yüzey için Bozacı Cetvel 1.3 ) Teorik gerilme yığılması faktörü Kt=2,3 (D/d=88/55=1,6 ; kavşak eğriliği r=2 mm, r/d=2/55=0,036;eğilme durumu için Bozacı Cetvel 1.4) Çentik hassasiyeti q=0,81(r=2 mm,fe70 k=70 dan/mm² için Bozacı Cetvel 1.7) Çentik Faktörü Kç=q(Kt-1)+1=0,81(2,3-1)+1=2,053 şd= d.kb.ky/kç=370.0,81.0,935/2,053=137 N/mm² ( d=370 Fe70 için cetvel 1.1) ü=14,3 N/mm² < şü=230 olduğundan kama yuvası kesiti EMNĠYETLĠDĠR. ŞD= şü=230 Çarkın sağındaki mil çapları daha büyük olduğu için bu kesitte kontrole gerek duyulmamıştır. Deformasyon Kontrolü Maximum deformasyonların izin verilebilecek sınırları aşmamaları gerekmektedir

37 Eğilme Açısından(x-y) Düzleminde Fr2 Fe2 Me2=Fe2.de2/2= /2=63595 N.mm C D 80 Fr43 70 a=80 b=160mm(z2 için) a=170(z3 için) b=70 Herhangi x noktasında (0 x a için) Ya= a=me.x/(6ei.l).(x²+3a²-6al+2l²) Max. Deformasyon Z3 dişlisinin bulunduğu yerden olacağı tahmin edildiğinden bütün kuvvetlerin bu noktada yarattığı deformasyonlar toplanacaktır(rayleigh-ritz yöntemi) Yr= r=fr.b.x/(6eil).(l²-x²-b²) Fr43 ün Z3 kesitinde yarattığı sehim(x=170=a,b=70,l=240mm) r43=fr43.b.x/(6eil).(l²-x²-b²)= /(6.2, ).(240²-70²-170²) r43=0,00232 mm Fr2 nin Z3 te yarattığı sehim(aksi yönde)(x>a olup bağıntıda x yerine L-x,b yerine a yazılacaktır.) r2=fr2.a.(l-x)/(6eil).(l²-(l-x)²-a²) ; r2= ( )/(6. 2, ).(240²-70²-170²)=-0, mm Fe2 nin yarattığı momentin Z3 kesitinde sebep olduğu sehim; e2=fe2.b.x/(6eil).(l²-x²-b²)= /(6.2, ).(240²-70²-170²) e2=0,00058 mm Z3 kesitinde (x-y) düzlemindeki toplam sehim: y= r43=0,00232 mm 29

38 (x-z) Düzleminde Eğilme Deformasyonu Fç12 C D Fç43 (mesafeler aynı) Fç43 ün Z3 te yol açtığı deformasyon(x a) ç43=fç43.b.x/(6eil).(l²-x²-b²)= /(6.2, ).(240²-170²-70²) ç43=0,00637 mm Fç12 nin Z3 te yarattığı sehim (aksi yönde)(x>a dır.x yerine L-x b yerine a konulacaktır) ç12=fç12.a.(l-x)/(6eil).(l²-(l-x)²-a²) ç12= ( )/ (6.2, ).(240²-70²-170²)= -0,00161 mm (x-z) düzlemindeki toplam sehim: z=0, ,00161=0,00476 mm Z3 kesitindeki bileşke sehim: 3= max= = = max=0,00529 mm ; seçilen ölçüte göre max/l 1/3000 olmalıdır. 0,00529/240=0,000022mm<0,0003 mm olup eğilme deformasyonu açısından EMNĠYETLĠDĠR. Burulma Deformasyonu Açısından Kontrol Dişli Kutularında 1 metre aralıklı iki kesit arasındaki burulmanın 0,25...0,5 (0,00436 rad...0,00872 rad) değerlerini aşmaması istenmektedir.(bkz. F.C. Babalık sayfa 378) max=md2.l/(g.ip) em olmalı. (Md2= N.mm,Kayma Modülü G=8, N/mm²,Ip=.d 4 /32,L=240 mm,d=45 mm) max= /(8, /32)=0,00102 rad< em=0,00436 rad olup EMNĠYETLĠDĠR. 7.4 Üçüncü Milin Çap Hesabı, Mukavemet Ve Deformasyon Kontrolü Milin malzemesi Fe70 seçildi. η T = 260 N/mm 2 (titreşimli hal için) (F.C.BABALIK Sayfa 376 Tablo 15.1) 30

39 η em= η T/Smil s emniyet katsayısı = arasında olmalı s = 10 kabul edelim (F.C.BABALIK s.377) η em =260/10=26 N/mm 2 Milin sadece burulma taşıyan giriş kısmı için; d olmalı. (F.C.BABALIK s.377) Mbmax=S.Md3=1, = N.mm d = =55,1 mm(milin en ince yeri).rulmanların oturacağı çap 60 mm,z4 çarkının oturacağı çap 65 mm alındı. BileĢke Moment Diyagramı Her x noktasında M emax = M e1 = dir. Max. moment Z4 çarkının ortasında kesitinde ortaya çıkmaktadır.(bkz. 3.mil moment diyagramları.) M emax = = N.mm Giriş mili boyunca her kesitte burulma momenti vardır. Bu moment statik kabul edilecektir. Mbmax=S.Md3=1, = N.mm Kama Yuvasının Bulunduğu Z4 Kesitinin Sürekli Mukavemet Açısından Kontrolü Kesit alanı : A=.d²/4=.65²/4=3318 mm² Kesit Eğilme Direnç Momenti : We=.d³/32=.65³/32=26961 mm³ Kesit Burulma Direnç Momenti: Wb=.d³/16=.65³/16=53922 mm³ Statik Bası Gerilmesi : =Fe/A=0/3318=0( eksenel kuvvet yok) Statik Burulma Gerilmesi: =Mbmax/Wb=853000/53922=16 N/mm² Dinamik Eğilme Gerilmesi: e=me/we=234640/26961=9 N/mm² Statik Eşdeğer Gerilme : eş= = 2 + =28 N/mm² Dinamik Eşdeğer Gerilme : ζ eş = 2 + = e = 9 N/mm² Ortalama Gerilme : m= eş=28 N/mm² Üst Gerilme : ü= m+ eş=28 + 9=37 N/mm², tg = ü/ m=37/28 =53 ü em= şü olmalıdır. (Bkz. Bozacı akslar ve miller konu 1 örnekler) Kesitin Emniyetle taşıyabileceği Gerilmenin ( şü) Bulunması : Çap büyüklüğü faktörü Kb=0,79(d=65 mm için Bozacı Cetvel 1.2 ) 31

40 Yüzey pürüzlüğü faktörü Ky=0,935(Fe70 için k=700 N/mm² ve taşlanmış yüzey için Bozacı Cetvel 1.3 ) Teorik gerilme yığılması faktörü Kt=1,25 ( d=65 mm için standart kama genişliği bk=18 mm(f.c. B Tablo 12.1),kama boyu L 50mm en az tahmin L/bk=2,8 ve bk/d=0,28 için eğilme durumunda Bozacı Cetvel 1.5 ) Çentik hassasiyeti q=0,76(r=1 mm yuva kenarı keskinliği,fe70 k=70 dan/mm² için Bozacı Cetvel 1.7) Çentik Faktörü Kç=q(Kt-1)+1=0,76(1,25-1)+1=1,19 şd= d.kb.ky/kç=370.0,79.0,935/1,19=230 N/mm² ( d=370 Fe70 için cetvel 1.1) ü=37 N/mm² < şü=340 olduğundan kama yuvası kesiti EMNĠYETLĠDĠR. Fatura kavşağının emniyetli olduğu önceki hesaplara bakılarak görülebilir ŞD= şü= (ölçekli çizilmeli) Deformasyon Kontrolü Maximum deformasyonların izin verilebilecek sınırları aşmamaları gerekmektedir. Eğilme Açısından(x-y) Düzleminde Fr34 ün yarattığı Z4 kesitindeki max.sehim(x=a=220mm) Fr34 ün yarattığı Z4 kesitindeki max.sehim(x=a=220mm) Fr34 max=fr34.b.x/(6eil).(l²-x²-b²) Fey Ffy max= /(6.2, /32.220).(220²-140²-80²) y= max=0,00814mm (x-y düzlemindeki toplam sehim) 32

41 (x-z) Düzleminde Max. Sehim Fç34 den ötürü Z4 kesitinde oluşan sehim(x=140,b=80,l=220 mm ) 4= z= Fç34.b.x/(6EIL).(L²-x²-b²) 4= z= /(6.2, /32.220).(220²-140²-80²) Fç34 4= z=0,00166 mm Z4 kesitinde bileşke sehim ; Fez Ffz max= = =0,0415 mm Seçilen ölçüte göre max/l 1/3000 olmalıdır. max/l=0,0415/220=0, mm<0,00033 olup eğilme deformasyonu açısından EMNĠYETLĠDĠR. Burulma Deformasyonu Açısından Kontrol Dişli Kutularında 1 metre aralıklı iki kesit arasındaki burulmanın 0,25...0,5 (0,00436 rad...0,00872 rad) değerlerini aşmaması istenmektedir.(bkz. F.C. Babalık sayfa 378) max=md3.l/(g.ip) em olmalı. (Md3= N.mm,Kayma Modülü G=8, N/mm²,Ip=.d 4 /32,L=300 mm,d=65 mm) max= /(8, /32)=0,0018 rad < em=0,00436 rad olup EMNĠYETLĠDĠR. 33

42 8. RULMANLI YATAKLARIN HESAPLANMASI VE SEÇĠMĠ Tablodan bazı rulman seçimlerinde konstrüksiyon gereği emniyetli tarafta kalınarak daha emniyetli rulmanlar seçilmiştir. 8.1 GiriĢ Milinin Yataklanması Eksenel yük A yatağına taşıtılacaktır. Redüktör her iki yönde döndürülebilecektir. Fakat konstrüksiyondan dolayı(konik çarklar) dönüş yönü değişse de eksenel kuvvetin yönü değişmemektedir. Bu yüzden diğer yatağın seçiminde ekstra hesaba gerek yoktur. B yatağı sadece radyal yük alacaktır A Yatağının Seçimi Yatak tipi: Ekonomi açısından sabit bilyalı rulman seçilecektir. Yatak Büyüklüğünün Belirlenmesi; Yatağın oturacağı mil çapı d=40 mm İstenen ömür en az Lh=15000 h (F.C.B. Sayfa 525, tablo ; genel dişli kutuları için) Milin dönme hızı(n)=945 d/dk Yatağa gelen bileşke radyal yük: Fa,r =Fr= =722 N Yatağa gelen eksenel yük : Fa,e =63 N F.C. Babalık sayfa 501, tablo 18.1 den yatak dizisi 160 olan (delik sayısı 08 için) rulman seçildi. Bu rulmana ait Co=7,8 kn=7800n Fe/Co=63/7800=0,008 ; Fe/Fr=63/722=0,087 ;tabloda Fe/Co=0,008 için e değerinin Fe/Fr=0,087 den büyük olduğu görülür.(zaten eksenel kuvvet çok az.) Fe/Fr e için x=1,y=0 dır. Eşdeğer yük P=X.Fr+Y.Fe= =722 N bulunur. L = = = 850,5 milyon devir L =, ε =3(bilyalı rulmanlar için) 850,5 = C=6,84 kn bulunur. F.C. Babalık tablo 18.1 den 6,84 kn dan daha büyük olan C değeri 12,9 kn ile 6008 yatağıdır B Yatağının Seçimi Yatak tipi: Ekonomi açısından sabit bilyalı rulman seçilecektir. Yatak Büyüklüğünün Belirlenmesi; 34

43 Yatağın oturacağı mil çapı d=40 mm İstenen ömür en az Lh=15000 h (F.C.B. Sayfa 525, tablo18.12 ; genel dişli kutuları için) Milin dönme hızı(n)=945 d/dk Yatağa gelen bileşke radyal yük: Fb,r =Fr=P= =1888 N Yatağa gelen eksenel yük : Fb,e =0 N L = = = 850,5 milyon devir L =, ε =3(bilyalı rulmanlar için) 850,5 = C=17,89 kn F.C. Babalık tablo 18.1 den bu C değerinden daha büyük olan C değeri 31 kn ile 6308 yatağıdır. 8.2 Ara Milin Yataklanması Eksenel yük C yatağına taşıtılacaktır. D yatağı sadece radyal yük taşıyacaktır C Yatağının Seçimi Yatak tipi: Ekonomi açısından sabit bilyalı rulman seçilecektir. Yatak Büyüklüğünün Belirlenmesi; Yatağın oturacağı mil çapı d=45 mm İstenen ömür en az Lh=15000 h (F.C.B. Sayfa 525, tablo ; genel dişli kutuları için) Milin dönme hızı(n)=145 d/dk Yatağa gelen bileşke radyal yük: Fc,r =Fr= =553,3 N Yatağa gelen eksenel yük : Fc,e =395 N F.C. Babalık sayfa 501,tablo 18.1 den yatak dizisi 160 olan (delik sayısı 09 için) rulman seçildi. Bu rulmana ait Co=9,3 kn=9300 N Fe/Co=395/9300=0,042 ; Fe/Fr=395/553,3=0,71 ;tabloda Fe/Co=0,042 için e değeri enterpolasyonla e=0,036 bulunur. Fe/Fr=0,71 > e=0,036 olduğundan aynı şekilde Y değeri enterpolasyonla Y=1,85 bulunur. Fe/Fr=0,71 > e=0,036 olduğundan X=0,56 alınır.eşdeğer yük P=X.Fr+Y.Fe=0,56.553,3+1,85.395=1040 N bulunur. L = = =850,5 milyon devir 35

44 L =, ε =3(bilyalı rulmanlar için) 850,5 = C=9,85 kn bulunur. F.C. Babalık tablo 18.1 den 9,85 kn dan daha büyük olan C değeri 12 kn ile yatağıdır D Yatağının Seçimi Yatak tipi: Ekonomi açısından sabit bilyalı rulman seçilecektir. Yatak Büyüklüğünün Belirlenmesi; Yatağın oturacağı mil çapı d=55 mm İstenen ömür en az Lh=15000 h (F.C.B. Sayfa 525, tablo18.12 ; genel dişli kutuları için) Milin dönme hızı(n)=145 d/dk Yatağa gelen bileşke radyal yük: Fd,r =Fr=P= Yatağa gelen eksenel yük : Fd,e =0 N =3027 N L = = = 850,5 milyon devir L =, ε =3(bilyalı rulmanlar için) 850,5 = C=15,34 kn F.C. Babalık tablo 18.1 den bu C değerinden daha büyük olan C değeri 33,5 kn ile 6211 yatağıdır. 8.3 ÇıkıĢ Milinin Yataklanması Her iki yatak ta sadece radyal yük taşıyacaktır E Yatağının Seçimi Yatak tipi: Ekonomi açısından sabit bilyalı rulman seçilecektir. Yatak Büyüklüğünün Belirlenmesi; Yatağın oturacağı mil çapı d=60 mm İstenen ömür en az Lh=15000 h (F.C.B. Sayfa 525, tablo18.12 ; genel dişli kutuları için) Milin dönme hızı(n)=28 d/dk Yatağa gelen bileşke radyal yük: Fe,r =Fr=P= =1676 N Yatağa gelen eksenel yük : Fe,e =0 N L = = = 850,5 milyon devir L =, ε =3(bilyalı rulmanlar için) 850,5 = C=4,9 kn 36

45 F.C. Babalık tablo 18.1 den bu C değerinden daha büyük olan C değeri 15,3 kn ile yatağıdır F Yatağının Seçimi Yatak tipi: Ekonomi açısından sabit bilyalı rulman seçilecektir. Yatak Büyüklüğünün Belirlenmesi; Yatağın oturacağı mil çapı d=60 mm İstenen ömür en az Lh=15000 h (F.C.B. Sayfa 525, tablo18.12 ; genel dişli kutuları için) Milin dönme hızı(n)=28 d/dk Yatağa gelen bileşke radyal yük: Fe,r =Fr=P= Yatağa gelen eksenel yük : Fe,e =0 N =2934 N L = = = 850,5 milyon devir L =, ε =3(bilyalı rulmanlar için) 850,5 = C=8,6 kn F.C. Babalık tablo 18.1 den bu C değerinden daha büyük olan C değeri 15,3 kn ile yatağıdır. Tablo 8.1 : Seçilen Rulmanlı Yataklar A Rulmanı B Rulmanı C Rulmanı D Rulmanı E Rulmanı F Rulmanı

46 9. KAMALARIN HESAPLANMASI Z1 ve Z3 dişli çarkları milleriyle birlikte yekpare üretilecektir. Bu yüzden Z2 ve Z4 dişli çarkları için kama hesabı yapılması gerekir. Tüm kama çeşitleri için önerilen başlıca malzeme St50 ve St60 çelikleridir(f.c. Babalık sayfa 282 Her iki çark için St50(Fe50) malzemesi seçildi. Not: Bu malzeme karşı malzemelerden (göbek ve mil) daha sert olmadığı için ezilme kontrolleri sadece kama için yapılacaktır. St50 için; Ak =320 N/mm 2, Ak=180 N/mm 2, HB=160 dir. Pem= em= ak/sç ve em= ak/sk dır. Çelik ve çelik döküm göbeklerde, sabit zorlama da minimum akma sınırına karşı emniyet katsayısı en az S=1,5, dökme demirde ise en az S=2 olmalıdır. Eğer yük titreşimli veya darbeli ise Sç=3 4 arasında alınmalıdır.(f.c. Babalık sayfa 282 ) 9.1 Z2 Çarkını Bağlayan Kama(Paralel Yüzlü Gömme Kama) Pem= em= ak/sç=320/3,5=91 N/mm 2, em= ak/sk=180/6=30 N/mm 2 Mil çapı d=45 mm için kama genişliği ve yüksekliği F.C. Babalık sayfa 291 tablo 13.1 standart boyutlardan b=14 mm h=9mm t1=5,5 mm t2=2,9 mm seçildi. Kamayı ezilmeye ve kesilmeye zorlayan kuvvet mil çevresindeki çevre kuvvetidir. Fç =2.S.Md2/d=2.1, /45=7700 N bulunur. Kama boyutunun belirlenmesi: Kesilmeye göre; =Fç/(b.l) em olmalı, = em alınarak l Fç/(b. em)=7700/(14.30)=18,3 mm Çarkın genişliği de göz önüne alınarak ( 43 mm) standart kama boyu olarak l=36mm alındı.(babalık tablo 13.1) Ezilme Kontrolü(Kama-Çark arasında); P=Fç/(l.t2)=7700/(36.2,9)=73,75 N/mm 2,P< Pem=91 N/mm 2 olup bu boy uygundur. 9.2 Z4 Çarkını Bağlayan Kama(Paralel Yüzlü Gömme Kama) Pem= em= ak/sç=320/3=107 N/mm 2, em= ak/sk=180/6=30 N/mm 2 Mil çapı d=60 mm için kama genişliği ve yüksekliği F.C. Babalık sayfa 291 tablo 13.1 standart boyutlardan b=18 mm h=11 mm t1=7 mm t2=4,4 mm seçildi. Kamayı ezilmeye ve kesilmeye zorlayan kuvvet mil çevresindeki çevre kuvvetidir. Fç =2.S.Md3/d=2.1, /60=28435 N bulunur. Kama boyutunun belirlenmesi: Kesilmeye göre; 38

47 =Fç/(b.l) em olmalı, = em alınarak l Fç/(b. em)=28435/(18.30)=52,6 mm Çarkın genişliği de göz önüne alınarak ( 72 mm) standart kama boyu olarak l=63 mm alındı.(babalık tablo 13.1) Ezilme Kontrolü(Kama-Çark arasında); P=Fç/(l.t2)=28435/(63.4,4)=102,5 N/mm 2,P<Pem=107 N/mm 2 olup bu boy uygundur. 39

48 10. MONTAJ VE DEMONTAJ Dişli kutusunun montaj ve demontaj hususları; Giriş, ikinci, üçüncü ve çıkış milinin alt montajları Alt montajların alt gövde üzerine yerleştirilmesi Merkezleme pimleri yardımıyla üst gövdenin alt gövde üzerine oturtulması Alt ve üst gövdenin cıvata ve somunlarla bağlanması Kapakların gövdeye bağlanması Kaplinin dişli kutusuna bağlanması Dişli kutusunun sehpaya bağlanması Motorun kapline ve sehpaya bağlanması 10.1 GiriĢ Mili Alt Montajı 1-B yatağı rulmanı dişli dibindeki faturaya kadar çakılır. 2-Giriş mili burcu B rulmanına kadar dayandırılır. 3-A yatağı rulmanı burca dayanacak şekilde çakılır. 4-A rulmanının segmanı mile oturtulur Ara Mil Alt Montajı 1-Büyük dişlinin kaması ara mil üzerindeki kama yuvasına oturtulur. 2-Dişli kamaya girecek şekilde faturaya dayandırılır. 3-Ara mil burcu dişliye dayandırılır. 4-C rulmanı burca kadar, D rulmanı ise faturaya kadar çakılır. 5-Ayar bileziği C rulmanına dayandırılacak şekilde mile takılır ÇıkıĢ Mili Alt Montajı 1-Büyük dişlinin kaması, çıkış mili üzerindeki kama yuvasına oturtulur. 2-Büyük dişli faturaya dayandırılır. 3-Çıkış mili burcu dişliye dayanacak şekilde oturtulur. 4-F yatağı rulmanı burca dayanacak şekilde, E yatağı rulmanı faturaya dayanacak şekilde çakılır Alt Montajların Alt Gövde Üzerine YerleĢtirilmesi Alt montajlar, A, B, C, D, E, F yataklarındaki rulmanlar alt gövde üzerine A rulmanı giriş kısmındaki faturaya tam dayanacak şekilde alt gövdeye yerleştirilir Merkezleme Pimleri Ġle Üst Gövdenin Alt Gövde Üzerine Oturtulması 40

49 2 adet silindirik pim alt gövde üzerindeki pim deliklerine yerleştirilir. Bu pimler yardımıyla üst gövde alt gövde üzerine oturtulur Alt Ve Üst Gövdenin Cıvata Ve Somunlarla Bağlanması Alt ve üst gövde pimlerle merkezleme yapıldıktan sonra cıvata ve somunlarla bağlanır. Sıkma işleminde herhangi bir kasıntı olmamasına dikkat edilir Kapakların Gövdeye Bağlanması Tüm o-ring ler yerlerine takılır ve kapaklar gövde üzerindeki yerlerine oturtulur. Her kapak için 6 adet cıvata kullanılır ve cıvatalar ile kutuya bağlantıları gerçekleştirilir. Redüktörün demontajı sırasında montaj sırasının tersi takip edilir. 41

50 11. SONUÇ Bu projede Makine Mühendisliği Uygulaması kapsamında dişli kutusu (redüktör) projesi kapsamlı bir şekilde açıklanıp tamamlandı.bu projeyi yaparken yeterli düzeyde literatür araştırması yapıldı, projenin nasıl yapılması gerektiği konusunda önemli noktalar araştırıldı ve bu doğrultuda projenin bitimi gerçekleştirildi. Proje kapsamında iki kademeli dişli kutusu tasarlandı.tasarım başlangıcında,tasarımda kullanılacak olan elektrik motoru belirlendi.1. kademede konik, 2. kademede düz dişli çarklar kullanıldı. Çarklar için uygun diş sayıları gerekli hesaplamalar yapılarak minimum ve yeterli düzeyde olacak şekilde belirlendi. Dişliler için malzeme seçimi ve modül hesaplamaları yapılarak boyutlar ortaya çıkarıldı. Bu boyutların da mukavemet kontrolleri yapılarak seçimlerin güvenilirliği sağlandı. Dişlilere ve yataklara gelen kuvvetler hesaplanıp kesme kuvveti-moment diyagramları çizildi. Millerin boyutlandırılması da tasarımı emniyetli olarak sürdürebilecek şekilde tasarlandı.rulmanlı yataklar için gerekli hesaplamalar yapıldıktan sonra seçimleri gerçekleştirildi.kamaların boyutlandırılması ve mukavemet kontrolleri sonucu gerekli düzenlemelerle mil-dişli çark bağlantıları tamamlandı.tüm bunların yanında Solidworks programı kullanılarak anlattıklarımın görsel hale gelmesi sağlandı, tüm 3 boyutlu katı modeller oluşturulup montajı oluşturulup,tüm parçaların imalat resimleri çizildi.imalat parçaları çizimleri ekler kısmında sunuldu.imalat resmi ve katı model oluşturulurken,tasarım açısından millerin boyutlandırılması kısmındaki uzunluk ölçülerinden daha küçük ölçüler kullanıldı ve dolayısıyla emniyetli tarafta kalındı. Selçuk Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Makine Mühendisliği Uygulamaları 1 dersi kapsamında yapmış olduğum bu proje, öğrenim boyunca görmüş olduğum bilgilerin nasıl uygulanması gerektiği konusunda bana yol göstermiş olup, meslek hayatım boyunca mühendislik problemlerine nasıl yaklaşmam gerektiğini benimsetmiştir. Redüktör tasarımı boyunca sadece dişli kutusunun değil herhangi bir tasarımın üretim ve montaj aşamasında hangi zorluklarla karşılaşılacağı ve bunların nasıl yenilmesi gerektiği konusunda bana yardımcı olan danışman hocama sonsuz teşekkürlerimi sunarım. 42

MAKĠNE ELEMANLARI II REDÜKTÖR PROJESĠ

MAKĠNE ELEMANLARI II REDÜKTÖR PROJESĠ T.C PAMUKKALE ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKĠNE ELEMANLARI II REDÜKTÖR PROJESĠ Öğrencinin; Adı: Cengiz Görkem Soyadı: DENGĠZ No: 07223019 DanıĢman: Doç. Dr. TEZCAN ġekercġoğlu

Detaylı

DİŞLİ ÇARKLAR IV: KONİK DİŞLİ ÇARKLAR

DİŞLİ ÇARKLAR IV: KONİK DİŞLİ ÇARKLAR DİŞLİ ÇARKLAR IV: KONİK DİŞLİ ÇARKLAR Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Atatürk Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Atatürk Üniversitesi Giriş Bu bölüm sonunda öğreneceğiniz konular: ın

Detaylı

DİŞLİ ÇARKLAR IV: KONİK DİŞLİ ÇARKLAR

DİŞLİ ÇARKLAR IV: KONİK DİŞLİ ÇARKLAR Helisel Dişli Dişli Çarklar DİŞLİ ÇARKLAR IV: KONİK DİŞLİ ÇARKLAR Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Erzurum Teknik Üniversitesi Mühendislik ve Mimarlık Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Erzurum Teknik Üniversitesi

Detaylı

DİŞLİ ÇARKLAR IV: KONİK DİŞLİ ÇARKLAR

DİŞLİ ÇARKLAR IV: KONİK DİŞLİ ÇARKLAR DİŞLİ ÇARKLAR IV: KONİK DİŞLİ ÇARKLAR Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Atatürk Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Atatürk Üniversitesi Giriş Bu bölüm sonunda öğreneceğiniz konular: ın

Detaylı

Makine Elemanları II Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Konik Dişli Çarklar DİŞLİ ÇARKLAR

Makine Elemanları II Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Konik Dişli Çarklar DİŞLİ ÇARKLAR Makine Elemanları II Prof. Dr. Akgün ALSARAN Konik Dişli Çarklar DİŞLİ ÇARKLAR İçerik Giriş Konik dişli çark mekanizması Konik dişli çark mukavemet hesabı Konik dişli ark mekanizmalarında oluşan kuvvetler

Detaylı

Şekil. Tasarlanacak mekanizmanın şematik gösterimi

Şekil. Tasarlanacak mekanizmanın şematik gösterimi Örnek : Düz dişli alın çarkları: Bir kaldırma mekanizmasının P=30 kw güç ileten ve çevrim oranı i=500 (d/dak)/ 300 (d/dak) olan evolvent profilli standard düz dişli mekanizmasının (redüktör) tasarlanması

Detaylı

DİŞLİ ÇARKLAR II: HESAPLAMA

DİŞLİ ÇARKLAR II: HESAPLAMA DİŞLİ ÇARLAR II: HESAPLAMA Prof. Dr. İrfan AYMAZ Atatürk Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Giriş Bu bölüm sonunda öğreneceğiniz konular: Dişli Çark uvvetleri Diş Dibi Gerilmeleri

Detaylı

Örnek: Şekilde bir dişli kutusunun ara mili ve mile etki eden kuvvetler görülmektedir. Mildeki döndürme momenti : M d2 = Nmm dur.

Örnek: Şekilde bir dişli kutusunun ara mili ve mile etki eden kuvvetler görülmektedir. Mildeki döndürme momenti : M d2 = Nmm dur. il ve kama hesaplamaları ile ilgili uygulama: Örnek: Şekilde bir dişli kutusunun ara mili ve mile etki eden kuvvetler görülmektedir. ildeki döndürme momenti : d =140375 Nmm dur. r : Radyal, a : Eksenel,

Detaylı

BURSA TECHNICAL UNIVERSITY (BTU) 2 DİŞLİ ÇARKLAR I: GİRİŞ

BURSA TECHNICAL UNIVERSITY (BTU) 2 DİŞLİ ÇARKLAR I: GİRİŞ Makine Elemanları 2 DİŞLİ ÇARKLAR I: GİRİŞ 1 Bu bölümden elde edilecek kazanımlar Güç Ve Hareket İletim Elemanları Basit Dişli Dizileri Redüktörler Ve Vites Kutuları : Sınıflandırma Ve Kavramlar Silindirik

Detaylı

Temel bilgiler-flipped Classroom Akslar ve Miller

Temel bilgiler-flipped Classroom Akslar ve Miller Makine Elemanları I Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Temel bilgiler-flipped Classroom Akslar ve Miller İçerik Aks ve milin tanımı Akslar ve millerin mukavemet hesabı Millerde titreşim hesabı Mil tasarımı için tavsiyeler

Detaylı

DİŞLİ ÇARKLAR III: HELİSEL DİŞLİ ÇARKLAR

DİŞLİ ÇARKLAR III: HELİSEL DİŞLİ ÇARKLAR DİŞLİ ÇARKLAR III: HELİSEL DİŞLİ ÇARKLAR Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Atatürk Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Giriş Helisel Dişli Çarklar Bu bölüm sonunda öğreneceğiniz konular:

Detaylı

1 MAKİNE ELEMANLARINDA TEMEL KAVRAMLAR VE BİRİM SİSTEMLERİ

1 MAKİNE ELEMANLARINDA TEMEL KAVRAMLAR VE BİRİM SİSTEMLERİ İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ III Bölüm 1 MAKİNE ELEMANLARINDA TEMEL KAVRAMLAR VE BİRİM SİSTEMLERİ 11 1.1. SI Birim Sistemi 12 1.2. Boyut Analizi 16 1.3. Temel Bilgiler 17 1.4.Makine Elemanlarına Giriş 17 1.4.1 Makine

Detaylı

DİŞLİ ÇARKLAR I: GİRİŞ

DİŞLİ ÇARKLAR I: GİRİŞ DİŞLİ ÇARKLAR I: GİRİŞ Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Giriş Dişli Çarklar Bu bölüm sonunda öğreneceğiniz konular: Güç ve Hareket İletim Elemanları Basit Dişli Dizileri

Detaylı

DİŞLİ ÇARKLAR III: HELİSEL DİŞLİ ÇARKLAR

DİŞLİ ÇARKLAR III: HELİSEL DİŞLİ ÇARKLAR DİŞLİ ÇARKLAR III: HELİSEL DİŞLİ ÇARKLAR Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Prof. Dr. Akgün ALSARAN Arş. Gör. İlyas HACISALİHOĞLU Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Giriş Helisel Dişli Çarklar Bu bölüm

Detaylı

Hesapların yapılması;modül,mil çapı,rulman,feder ve yağ miktarı gibi değerlerin seçilmesi isteniyor.

Hesapların yapılması;modül,mil çapı,rulman,feder ve yağ miktarı gibi değerlerin seçilmesi isteniyor. PROJE KONUSU : İKİ KADEMELİ REDÜKTÖR. VERİLEN BİLGİLER VE İSTENENLER : Giriş gücü = P giriş =,5 kw Kademe sayısı = Giriş mil devri = n g = 750 devir/dakika.kademe dişli tipi = Düz dişli çark Çıkış mil

Detaylı

Makine Elemanları I Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Temel bilgiler-flipped Classroom Akslar ve Miller

Makine Elemanları I Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Temel bilgiler-flipped Classroom Akslar ve Miller Makine Elemanları I Prof. Dr. Akgün ALSARAN Temel bilgiler-flipped Classroom Akslar ve Miller İçerik Giriş Temel kavramlar Sınıflandırma Aks ve mil mukavemet hesabı Millerde titreşim kontrolü Konstrüksiyon

Detaylı

T.C. KOCAELĠ ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ MEKATRONĠK MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ MEKATRONĠK YAPI ELEMANLARI UYGULAMASI

T.C. KOCAELĠ ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ MEKATRONĠK MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ MEKATRONĠK YAPI ELEMANLARI UYGULAMASI T.C. KOCAELĠ ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ MEKATRONĠK MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ MEKATRONĠK YAPI ELEMANLARI UYGULAMASI 1.) Düz kayış kasnağı bir mil üzerine radyal yönde feder kaması ile eksenel yönde ise

Detaylı

DİŞLİ ÇARKLAR II: HESAPLAMA

DİŞLİ ÇARKLAR II: HESAPLAMA DİŞLİ ÇARKLAR II: HESAPLAMA Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Prof. Dr. Akgün ALSARAN Arş. Gör. İlyas HACISALİHOĞLU Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Giriş Bu bölüm sonunda öğreneceğiniz konular: Dişli

Detaylı

Sıkma sırasında oluşan gerilmeden öngerilme kuvvetini hesaplarız. Boru içindeki basınç işletme basıncıdır. Buradan işletme kuvvetini buluruz.

Sıkma sırasında oluşan gerilmeden öngerilme kuvvetini hesaplarız. Boru içindeki basınç işletme basıncıdır. Buradan işletme kuvvetini buluruz. Ø50 Şekilde gösterilen boru bağlantısında flanşlar birbirine 6 adet M0 luk öngerilme cıvatası ile bağlanmıştır. Cıvatalar 0.9 kalitesinde olup, gövde çapı 7,mm dir. Cıvatalar gövdelerindeki akma mukavemetinin

Detaylı

MAKİNE ELEMANLARI 1 GENEL ÇALIŞMA SORULARI 1) Verilen kuvvet değerlerini yükleme türlerini yazınız.

MAKİNE ELEMANLARI 1 GENEL ÇALIŞMA SORULARI 1) Verilen kuvvet değerlerini yükleme türlerini yazınız. MAKİNE ELEMANLARI 1 GENEL ÇALIŞMA SORULARI 1) Verilen kuvvet değerlerini yükleme türlerini yazınız. F = 2000 ± 1900 N F = ± 160 N F = 150 ± 150 N F = 100 ± 90 N F = ± 50 N F = 16,16 N F = 333,33 N F =

Detaylı

DİŞLİ ÇARKLAR II. Makine Elemanları 2 HESAPLAMALAR. Doç.Dr. Ali Rıza Yıldız. BURSA TECHNICAL UNIVERSITY (BTU) Department of Mechanical Engineering

DİŞLİ ÇARKLAR II. Makine Elemanları 2 HESAPLAMALAR. Doç.Dr. Ali Rıza Yıldız. BURSA TECHNICAL UNIVERSITY (BTU) Department of Mechanical Engineering Makine Elemanları 2 DİŞLİ ÇARKLAR II HESAPLAMALAR Doç.Dr. Ali Rıza Yıldız 1 Bu Bölümden Elde Edilecek Kazanımlar Dişli Çark Kuvvetleri Diş Dibi Gerilmeleri Mukavemeti Etkileyen Faktörler Yüzey Basıncı

Detaylı

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ

ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ ULUDAĞ ÜNİVERSİTESİ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ DİŞLİ VERİMLİLİĞİNİ BELİRLEME DENEYİ FÖYÜ 2015-2016 Güz Dönemi 1.1. Deneyin Amacı DĠġLĠ VERĠMLĠLĠĞĠNĠ BELĠRLEME DENEYĠ Mevcut deney

Detaylı

Makine Elemanları II Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Hesaplamalar ve seçim Rulmanlar

Makine Elemanları II Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Hesaplamalar ve seçim Rulmanlar Makine Elemanları II Prof. Dr. Akgün ALSARAN Hesaplamalar ve seçim Rulmanlar İçerik Giriş Dinamik yük sayısı Eşdeğer yük Ömür Rulman katalogları Konstrüksiyon ilkeleri Örnekler 2 Giriş www.tanrulman.com.tr

Detaylı

Prof. Dr. İrfan KAYMAZ

Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Giriş Bu bölüm sonunda öğreneceğiniz konular: Kayış-kasnak mekanizmalarının türü Kayış türleri Meydana gelen kuvvetler Geometrik

Detaylı

GÜÇ VE HAREKET ĠLETĠM ELEMANLARI

GÜÇ VE HAREKET ĠLETĠM ELEMANLARI GÜÇ VE HAREKET ĠLETĠM ELEMANLARI P=sbt n m? n iģmak Ġġ MAKĠNASI Yapı olarak motor, güc ve hareket iletim elemanları ve iģ makinası kısmından oluģan bir makinanın esas amacı baģka bir enerjiyi mekanik enerjiye

Detaylı

MAKİNE ELEMANLARI DERS SLAYTLARI

MAKİNE ELEMANLARI DERS SLAYTLARI MAKİNE ELEMANLARI DERS SLAYTLARI AKSLAR VE MİLLER P r o f. D r. İ r f a n K A Y M A Z P r o f. D r. A k g ü n A L S A R A N A r ş. G ör. İ l y a s H A C I S A L İ HOĞ LU Dönen parça veya elemanlar taşıyan

Detaylı

AKSLAR ve MİLLER. DEÜ Makina Elemanlarına Giriş Ç. Özes, M. Belevi, M. Demirsoy

AKSLAR ve MİLLER. DEÜ Makina Elemanlarına Giriş Ç. Özes, M. Belevi, M. Demirsoy AKSLAR ve MİLLER AKSLAR MİLLER Eksenel kuvvetlerde her iki elemanda çekmeye veya basmaya zorlanabilirler. Her iki elemanda içi dolu veya boş imal edilirler. Eksen durumlarına göre Genel olarak düz elemanlardır

Detaylı

Konik Dişli Çarklar. Prof. Dr. Mehmet Fırat 89

Konik Dişli Çarklar. Prof. Dr. Mehmet Fırat 89 Prof. Dr. Mehmet Fırat 89 Konik Dişli Çarklar Hareketi, ekseni döndüren milin ekseni ile kesişen başka bir mile aktarmak ve gerektiğinde hız dönüşümü de sağlamak amacı ile kullanılan mekanizmalar konik

Detaylı

BURSA TECHNICAL UNIVERSITY (BTU) Department of Mechanical Engineering

BURSA TECHNICAL UNIVERSITY (BTU) Department of Mechanical Engineering Uygulama Sorusu-1 Şekildeki 40 mm çaplı şaft 0 kn eksenel çekme kuvveti ve 450 Nm burulma momentine maruzdur. Ayrıca milin her iki ucunda 360 Nm lik eğilme momenti etki etmektedir. Mil malzemesi için σ

Detaylı

AKSLAR ve MİLLER. DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Böl.Çiçek Özes. Bu sunudaki bilgiler değişik kaynaklardan derlemedir.

AKSLAR ve MİLLER. DEÜ Mühendislik Fakültesi Makina Müh.Böl.Çiçek Özes. Bu sunudaki bilgiler değişik kaynaklardan derlemedir. AKSLAR ve MİLLER Bu sunudaki bilgiler değişik kaynaklardan derlemedir. AKSLAR MİLLER Eksenel kuvvetlerde her iki elemanda çekmeye veya basmaya zorlanabilirler. Her iki elemanda içi dolu veya boş imal edilirler.

Detaylı

Çözüm: Borunun et kalınlığı (s) çubuğun eksenel kuvvetle çekmeye zorlanması şartından;

Çözüm: Borunun et kalınlığı (s) çubuğun eksenel kuvvetle çekmeye zorlanması şartından; Soru 1) Şekilde gösterilen ve dış çapı D 10 mm olan iki borudan oluşan çelik konstrüksiyon II. Kaliteli alın kaynağı ile birleştirilmektedir. Malzemesi St olan boru F 180*10 3 N luk değişken bir çekme

Detaylı

KONİK DİŞLİ ÇARKLAR. Öğr. Gör. Korcan FIRAT. CBÜ Akhisar MYO

KONİK DİŞLİ ÇARKLAR. Öğr. Gör. Korcan FIRAT. CBÜ Akhisar MYO KONİK DİŞLİ ÇARKLAR Öğr. Gör. Korcan FIRAT CBÜ Akhisar MYO TANIMI Eksenleri kesişen millerde kuvvet ve hareket iletmek için kullanılan ve yanal yüzeylerinin çevresine ve kesik koni tepe noktasında birleşecek

Detaylı

BURSA TECHNICAL UNIVERSITY (BTU) Department of Mechanical Engineering. Makine Elemanları 2 DİŞLİ ÇARKLAR IV: KONİK DİŞLİ ÇARKLAR

BURSA TECHNICAL UNIVERSITY (BTU) Department of Mechanical Engineering. Makine Elemanları 2 DİŞLİ ÇARKLAR IV: KONİK DİŞLİ ÇARKLAR Makine Elemanları 2 DİŞLİ ÇARKLAR IV: KONİK DİŞLİ ÇARKLAR Doç.Dr. Ali Rıza Yıldız 1 Bu bölümden elde edilecek kazanımlar Konik ın Tanımı Konik dişli çark çeşitleri Konik dişli çark boyutları Konik dişli

Detaylı

MAKİNE ELEMANLARI DERS SLAYTLARI

MAKİNE ELEMANLARI DERS SLAYTLARI MAKİNE ELEMANLARI DERS SLAYTLARI YORULMA P r o f. D r. İ r f a n K A Y M A Z P r o f. D r. A k g ü n A L S A R A N A r ş. G ör. İ l y a s H A C I S A L İ HOĞ LU Aloha Havayolları Uçuş 243: Hilo dan Honolulu

Detaylı

DİŞLİ ÇARK: Hareket ve güç iletiminde kullanılan, üzerinde eşit aralıklı ve özel profilli girinti ve çıkıntıları bulunan silindirik veya konik

DİŞLİ ÇARK: Hareket ve güç iletiminde kullanılan, üzerinde eşit aralıklı ve özel profilli girinti ve çıkıntıları bulunan silindirik veya konik DİŞLİ ÇARKLAR 1 DİŞLİ ÇARK: Hareket ve güç iletiminde kullanılan, üzerinde eşit aralıklı ve özel profilli girinti ve çıkıntıları bulunan silindirik veya konik yüzeyli makina elemanı. 2 Hareket Aktarma

Detaylı

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26.

1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. 11. 12. 13. 14. 15. 16. 17. 18. 19. 20. 21. 22. 23. 24. 25. 26. Mil-Göbek Bağlantıları Soruları 1. Mil-göbek bağlantılarını fiziksel esasa göre sınıflandırarak her sınıfın çalışma prensiplerini açıklayınız. 2. Kaç çeşit uygu kaması vardır? Şekil ile açıklayınız. 3.

Detaylı

KOÜ. Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü (1. ve 2.Öğretim / B Şubesi) MMK208 Mukavemet II Dersi - 1. Çalışma Soruları 23 Şubat 2019

KOÜ. Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü (1. ve 2.Öğretim / B Şubesi) MMK208 Mukavemet II Dersi - 1. Çalışma Soruları 23 Şubat 2019 SORU-1) Aynı anda hem basit eğilme hem de burulma etkisi altında bulunan yarıçapı R veya çapı D = 2R olan dairesel kesitli millerde, oluşan (meydana gelen) en büyük normal gerilmenin ( ), eğilme momenti

Detaylı

DİŞLİ ÇARK MEKANİZMALARI

DİŞLİ ÇARK MEKANİZMALARI DİŞLİ ÇARK MEKANİZMALARI Bir milin dönme hareketini diğer mile dönme kaybı olmadan nakletmek için kullanılan mekanizmalardır. Bir dişli çark mekanizması biri döndüren diğeri döndürülen olmak üzere en az

Detaylı

1. DİŞLİ ÇARK MEKANİZMALARI. 1.1 Genel İfadeler ve Sınıflandırması

1. DİŞLİ ÇARK MEKANİZMALARI. 1.1 Genel İfadeler ve Sınıflandırması 1. DİŞLİ ÇARK MEKANİZMALARI 1.1 Genel İfadeler ve Sınıflandırması Dişli çarklar; aralarında bir kayma oluşmadan, iki mil arasında kuvvet ve hareket ileten elemanlardır. Güç iletme bakımından, mekanizmanın

Detaylı

REDÜKTOR & DİŞLİ İMALATI. Ürün Kataloğu

REDÜKTOR & DİŞLİ İMALATI. Ürün Kataloğu REDÜKTOR & DİŞLİ İMALATI Ürün Kataloğu Hakkımızda 2007 yılında kurulan PARS MAKSAN, 2009 yılına kadar talaşlı imalat, alüminyum döküm, model yapımı alanlarında faaliyet göstermiştir. 2009 yılında üretim

Detaylı

MİLLER ve AKSLAR SAKARYA ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE ELEMANLARI-I DERS NOTU

MİLLER ve AKSLAR SAKARYA ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE ELEMANLARI-I DERS NOTU MİLLER ve AKSLAR MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE ELEMANLARI-I DERS NOTU Miller ve Akslar 2 / 40 AKS: Şekil olarak mile benzeyen, ancak döndürme momenti iletmediği için burulmaya zorlanmayan, sadece eğilme

Detaylı

Dişli çark mekanizmaları en geniş kullanım alanı olan, gerek iletilebilen güç gerekse ulaşılabilen çevre hızları bakımından da mekanizmalar içinde

Dişli çark mekanizmaları en geniş kullanım alanı olan, gerek iletilebilen güç gerekse ulaşılabilen çevre hızları bakımından da mekanizmalar içinde DİŞLİ ÇARKLAR Dişli çark mekanizmaları en geniş kullanım alanı olan, gerek iletilebilen güç gerekse ulaşılabilen çevre hızları bakımından da mekanizmalar içinde özel bir yeri bulunan mekanizmalardır. Mekanizmayı

Detaylı

MAKİNA ELEMANLAR I MAK Bütün Gruplar ÖDEV 2

MAKİNA ELEMANLAR I MAK Bütün Gruplar ÖDEV 2 MAKİNA ELEMANLAR I MAK 341 - Bütün Gruplar ÖDEV 2 Şekilde çelik bir mile sıkı geçme olarak monte edilmiş dişli çark gösterilmiştir. Söz konusu bağlantının P gücünü n dönme hızında k misli emniyetle iletmesi

Detaylı

MENGENE HESAPLARI A-VĐDALI MENGENE MĐLĐ. www.muhendisiz.net

MENGENE HESAPLARI A-VĐDALI MENGENE MĐLĐ. www.muhendisiz.net www.muhendisiz.net MENGENE HESAPLARI A-VĐDALI MENGENE MĐLĐ Hareket civatasında bir güç iletimi söz konusu olduğundan verimin yüksek olması istenir.bu nedenle Trapez profilli vida kullanılır. Yük ; F =

Detaylı

METİN SORULARI. Hareket Cıvataları. Pim ve Perno Bağlantıları

METİN SORULARI. Hareket Cıvataları. Pim ve Perno Bağlantıları Hareket Cıvataları METİN SORULARI. Hareket cıvatalarını bağlama cıvataları ile karşılaştırınız ve özelliklerini anlatınız. 2. Hareket vidalarının verimi hangi esaslara göre belirlenir? Açıklayınız ve gereken

Detaylı

MAKİNE ELEMANLARI - (8.Hafta) VİDALAR -1

MAKİNE ELEMANLARI - (8.Hafta) VİDALAR -1 A. TEMEL KAVRAMLAR MAKİNE ELEMANLARI - (8.Hafta) VİDALAR -1 B. VİDA TÜRLERİ a) Vida Profil Tipleri Mil üzerine açılan diş ile lineer hareket elde edilmek istendiğinde kullanılır. Üçgen Vida Profili: Parçaları

Detaylı

RULMANLI YATAKLAR. Dönme şeklindeki izafi hareketi destekleyen ve yüzeyleri arasında yuvarlanma hareketi olan yataklara rulman adı verilir.

RULMANLI YATAKLAR. Dönme şeklindeki izafi hareketi destekleyen ve yüzeyleri arasında yuvarlanma hareketi olan yataklara rulman adı verilir. RULMANLI YATAKLAR Yataklar iki eleman arasındaki bir veya birkaç yönde izafi harekete minimum sürtünme ile izin veren fakat kuvvet doğrultusundaki harekete engel olan destekleme elemanlarıdır. Dönme şeklindeki

Detaylı

İÇİNDEKİLER 1. Bölüm GİRİŞ 2. Bölüm TASARIMDA MALZEME

İÇİNDEKİLER 1. Bölüm GİRİŞ 2. Bölüm TASARIMDA MALZEME İÇİNDEKİLER 1. Bölüm GİRİŞ 1.1. Tasarım... 1 1.2. Makine Tasarımı... 2 1.3. Tasarım Fazları... 2 1.4. Tasarım Faktörleri... 3 1.5. Birimler... 3 1.6. Toleranslar ve Geçmeler... 3 Problemler... 20 2. Bölüm

Detaylı

ZİNCİR DİŞLİ ÇARKLAR. Öğr. Gör. Korcan FIRAT CBÜ Akhisar MYO

ZİNCİR DİŞLİ ÇARKLAR. Öğr. Gör. Korcan FIRAT CBÜ Akhisar MYO ZİNCİR DİŞLİ ÇARKLAR Öğr. Gör. Korcan FIRAT CBÜ Akhisar MYO ZİNCİR DİŞLİ ÇARK NEDİR? Tanımı: Güç ve hareket iletecek millerin merkez uzaklığının fazla olduğu durumlarda, aradaki bağlantıyı dişli çarklarla

Detaylı

2009 Kasım. www.guven-kutay.ch MUKAVEMET DEĞERLERİ ÖRNEKLER. 05-5a. M. Güven KUTAY. 05-5a-ornekler.doc

2009 Kasım. www.guven-kutay.ch MUKAVEMET DEĞERLERİ ÖRNEKLER. 05-5a. M. Güven KUTAY. 05-5a-ornekler.doc 2009 Kasım MUKAVEMET DEĞERLERİ ÖRNEKLER 05-5a M. Güven KUTAY 05-5a-ornekler.doc İ Ç İ N D E K İ L E R 5. MUKAVEMET HESAPLARI İÇİN ÖRNEKLER...5.3 5.1. 1. Grup örnekler...5.3 5.1.1. Örnek 1, aturalı mil

Detaylı

KAYIŞ-KASNAK MEKANİZMALARI

KAYIŞ-KASNAK MEKANİZMALARI KAYIŞ-KASNAK MEKANİZMALARI Müh.Böl. Makina Tasarımı II Burada verilen bilgiler değişik kaynaklardan derlemedir. Bir milden diğerine güç ve hareket iletmek için kullanılan mekanizmalardır. Döndürülen Eleman

Detaylı

Makina Elemanları I (G3) Ödev 1:

Makina Elemanları I (G3) Ödev 1: Makina Elemanları I (G3) Ödev 1: 1. Şekilde verilen dönen aks aynı düzlemde bulunan F 1 ve F 2 kuvvetleri ile yüklenmiştir. Değişken eğilme zorlanması etkisindeki aks Fe50 malzemeden yapılmıştır. Yatakların

Detaylı

REDÜKTOR & DİŞLİ İMALATI. Ürün Kataloğu

REDÜKTOR & DİŞLİ İMALATI. Ürün Kataloğu REDÜKTOR & DİŞLİ İMALATI Ürün Kataloğu Hakkımızda 2007 yılında kurulan PARS MAKSAN, 2009 yılına kadar talaşlı imalat, alüminyum döküm, model yapımı alanlarında faaliyet göstermiştir. 2009 yılında üretim

Detaylı

MAKİNE ELEMANLARI DERS SLAYTLARI

MAKİNE ELEMANLARI DERS SLAYTLARI MAKİNE ELEMANLARI DERS SLAYTLARI PERÇİN VE YAPIŞTIRICI BAĞLANTILARI P r o f. D r. İ r f a n K A Y M A Z P r o f. D r. A k g ü n A L S A R A N A r ş. G ör. İ l y a s H A C I S A L İ HOĞ LU Perçin; iki veya

Detaylı

YUVARLANMALI YATAKLAR I: RULMANLAR

YUVARLANMALI YATAKLAR I: RULMANLAR Rulmanlı Yataklar YUVARLANMALI YATAKLAR I: RULMANLAR Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Giriş Rulmanlı Yataklar Bu bölüm sonunda öğreneceğiniz konular: Yuvarlanmalı

Detaylı

MAK 305 MAKİNE ELEMANLARI-1

MAK 305 MAKİNE ELEMANLARI-1 MAK 305 MAKİNE ELEMANLARI-1 5.BÖLÜM Bağlama Elemanları Kaynak Bağlantıları Doç.Dr. Ali Rıza Yıldız 1 BU SLAYTTAN EDİNİLMESİ BEKLENEN BİLGİLER Bağlama Elemanlarının Tanımı ve Sınıflandırılması Kaynak Bağlantılarının

Detaylı

Makine Elemanları I. Yorulma Analizi. Prof. Dr. İrfan KAYMAZ. Erzurum Teknik Üniversitesi. Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü

Makine Elemanları I. Yorulma Analizi. Prof. Dr. İrfan KAYMAZ. Erzurum Teknik Üniversitesi. Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Makine Elemanları I Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Yorulma hasarı Aloha Havayolları Uçuş 243: Hilo dan Honolulu (Havai) Uçuşu Tarih: 28 Nisan 1988 Makine elemanlarının

Detaylı

Makine Elemanları I. Bağlama Elemanları. Prof. Dr. İrfan KAYMAZ. Erzurum Teknik Üniversitesi. Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü

Makine Elemanları I. Bağlama Elemanları. Prof. Dr. İrfan KAYMAZ. Erzurum Teknik Üniversitesi. Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Bağlama Elemanları Makine Elemanları I Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü İçerik Bağlama Elemanlarının Sınıflandırılması Şekil Bağlı bağlama elemanlarının hesabı Kuvvet

Detaylı

MAKİNE ELEMANLARI - (5.Hafta) BAĞLAMA ELEMANLARI. Bağlama elemanları, bağlantı şekillerine göre 3 grupta toplanırlar. Bunlar;

MAKİNE ELEMANLARI - (5.Hafta) BAĞLAMA ELEMANLARI. Bağlama elemanları, bağlantı şekillerine göre 3 grupta toplanırlar. Bunlar; MAKİNE ELEMANLARI - (5.Hafta) BAĞLAMA ELEMANLARI Bağlama elemanları; makinayı oluşturan elmanları, özelliklerini bozmadan, fonksiyonlarını ortadan kaldırmadan birbirine bağlayan elemanlardır. Çoğunlukla

Detaylı

Cıvata-somun bağlantıları

Cıvata-somun bağlantıları Cıvata-somun bağlantıları 11/30/2014 İçerik Vida geometrik büyüklükleri Standart vidalar Vida boyutları Cıvata-somun bağlantı şekilleri Cıvata-somun imalatı Cıvata-somun hesabı Cıvataların mukavemet hesabı

Detaylı

Sektöre ÖzgüRedüktörler - 1

Sektöre ÖzgüRedüktörler - 1 Sektöre ÖzgüRedüktörler - 1 Yılmaz Redüktörün standart üretim yelpazesinin içerisinde genel kullanım amaçlı üretilen redüktörlerin dışında sektöre özgü imal edilmiş özel redüktörlerde bulunmaktadır. Bu

Detaylı

RULMANLI YATAKLAR 28.04.2016. Rulmanlı Yataklar

RULMANLI YATAKLAR 28.04.2016. Rulmanlı Yataklar RULMANLI YATAKLAR MAKİNE MÜHENDİSLİĞİ BÖLÜMÜ MAKİNE ELEMANLARI-II DERS NOTU Doç.Dr. Akın Oğuz KAPTI Rulmanlı Yataklar Yataklar minimum sürtünme ile izafi harekete müsaade eden, fakat kuvvet doğrultusundaki

Detaylı

MAKİNE ELEMANLARI - II ÖRNEK SORULAR VE ÇÖZÜMLERİ

MAKİNE ELEMANLARI - II ÖRNEK SORULAR VE ÇÖZÜMLERİ MAKİNE ELEMANLARI - II ÖRNEK SORULAR VE ÇÖZÜMLERİ KAYMALI YATAKLAR ÖRNEK: Bir buhar türbininde kullanılan eksenel Michell yatağına gelen toplam yük F=38000 N, n=3540 dev/dk, d=210 mm, D=360 mm, lokma sayısı

Detaylı

Makine Elemanları I Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Cıvata ve somun-flipped classroom Bağlama Elemanları

Makine Elemanları I Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Cıvata ve somun-flipped classroom Bağlama Elemanları Makine Elemanları I Prof. Dr. Akgün ALSARAN Cıvata ve somun-flipped classroom Bağlama Elemanları İçerik Giriş Vida Vida çeşitleri Cıvata-somun Hesaplamalar Örnekler 2 Giriş 3 Vida Eğik bir doğrunun bir

Detaylı

RULMANLAR YUVARLANMALI YATAKLAR-I. Makine Elemanları 2. Doç.Dr. Ali Rıza Yıldız. BURSA TECHNICAL UNIVERSITY (BTU) Department of Mechanical Engineering

RULMANLAR YUVARLANMALI YATAKLAR-I. Makine Elemanları 2. Doç.Dr. Ali Rıza Yıldız. BURSA TECHNICAL UNIVERSITY (BTU) Department of Mechanical Engineering Makine Elemanları 2 YUVARLANMALI YATAKLAR-I RULMANLAR Doç.Dr. Ali Rıza Yıldız 1 Bu Bölümden Elde Edilecek Kazanımlar Yuvarlanmalı Yataklamalar Ve Türleri Bilyalı Rulmanlar Sabit Bilyalı Rulmanlar Eğik

Detaylı

Kayış kasnak mekanizmaları metin soruları 1. Kayış kasnak mekanizmalarının özelliklerini, üstünlüklerini ve mahsurlarını açıklayınız. 2.

Kayış kasnak mekanizmaları metin soruları 1. Kayış kasnak mekanizmalarının özelliklerini, üstünlüklerini ve mahsurlarını açıklayınız. 2. Kayış kasnak mekanizmaları metin soruları 1. Kayış kasnak mekanizmalarının özelliklerini, üstünlüklerini ve mahsurlarını 2. Kayış kasnak mekanizmalarının sınıflandırılmasını yapınız ve kısaca her sınıfın

Detaylı

DİŞLİ ÇARKLAR SAKARYA ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜH. BÖLÜMÜ MAKİNE ELEMANLARI DERS NOTU. Doç.Dr. Akın Oğuz KAPTI

DİŞLİ ÇARKLAR SAKARYA ÜNİVERSİTESİ MAKİNE MÜH. BÖLÜMÜ MAKİNE ELEMANLARI DERS NOTU. Doç.Dr. Akın Oğuz KAPTI DİŞLİ ÇARKLAR MAKİNE MÜH. BÖLÜMÜ MAKİNE ELEMANLARI DERS NOTU Doç.Dr. Akın Oğuz KAPTI Dişli Çarklar 2 Dişli çarklar, eksenleri birbirine paralel, birbirini kesen ya da birbirine çapraz olan miller arasında

Detaylı

MAK 305 MAKİNE ELEMANLARI-1

MAK 305 MAKİNE ELEMANLARI-1 MAK 305 MAKİNE ELEMANLARI-1 8.BÖLÜM Mil-Göbek Bağlantıları Paralel Kama, Kamalı Mil, Konik Geçme, Sıkı ve Sıkma Geçme Doç.Dr. Ali Rıza Yıldız 1 BU SLAYTTAN EDİNİLMESİ BEKLENEN BİLGİLER Şekil Bağlı Mil-Göbek

Detaylı

MAKİNE MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ Doç.Dr.İrfan AY-Arş.Gör.T.Kerem DEMİRCİOĞLU MAKİNE PARÇALARINI ETKİLEYEN KUVVETLER VE GERİLMELER

MAKİNE MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ Doç.Dr.İrfan AY-Arş.Gör.T.Kerem DEMİRCİOĞLU MAKİNE PARÇALARINI ETKİLEYEN KUVVETLER VE GERİLMELER MAKİNE PARÇALARINI ETKİLEYEN KUVVETLER VE GERİLMELER Dış Kuvvetler : Katı cisimlere uygulanan kuvvet cismi çekmeye, basmaya, burmaya, eğilmeye yada kesilmeye zorlar. Cisimde geçici ve kalıcı şekil değişikliği

Detaylı

MAK-204. Üretim Yöntemleri. Frezeleme Đşlemleri. (11.Hafta) Kubilay ASLANTAŞ Afyon Kocatepe Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Makine Eğt.

MAK-204. Üretim Yöntemleri. Frezeleme Đşlemleri. (11.Hafta) Kubilay ASLANTAŞ Afyon Kocatepe Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Makine Eğt. MAK-204 Üretim Yöntemleri Freze Tezgahı Frezeleme Đşlemleri (11.Hafta) Kubilay ASLANTAŞ Afyon Kocatepe Üniversitesi Teknik Eğitim Fakültesi Makine Eğt. Bölümü Freze tezgahının Tanımı: Frezeleme işleminde

Detaylı

MAKİNE MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ Ders 10

MAKİNE MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ Ders 10 Makine Elemanları MAKİNE MÜHENDİSLİĞİNE GİRİŞ Ders 10 Makine elemanları; makine ve tesisatları oluşturan, bu sistemlerin içerisinde belirli fonksiyonları yerine getiren ve kendilerine özgü hesaplama ve

Detaylı

Redüktör Seçiminde Dikkat Edilecek Hususlar

Redüktör Seçiminde Dikkat Edilecek Hususlar Redüktör Seçiminde Dikkat Edilecek Hususlar Katalog Verileri Katalogda motorsuz tablolarında verilen nominal moment değerleri doğrusal yükler (servis faktörü fs=1) için verilir. Motorlu tablolarında verilen

Detaylı

MAKİNA ELEMANLARI. İŞ MAKİNALARI (Vinç, greyder, torna tezgahı, freze tezgahı, matkap, hidrolik pres, enjeksiyon makinası gibi)

MAKİNA ELEMANLARI. İŞ MAKİNALARI (Vinç, greyder, torna tezgahı, freze tezgahı, matkap, hidrolik pres, enjeksiyon makinası gibi) MAKİNA ELEMANLARI Makina: Genel anlamda makina; enerji veya güç üreten, ileten veya değiştiren sistemdir. Örneğin; motor, türbin, jeneratör, ısı pompası, elektrik makinası, tekstil makinası, takım tezgâhı,

Detaylı

29- Eylül KOÜ. Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü ( 1. ve 2. Öğretim 2. Sınıf / B Şubesi) Mukavemet Dersi - 1.

29- Eylül KOÜ. Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü ( 1. ve 2. Öğretim 2. Sınıf / B Şubesi) Mukavemet Dersi - 1. SORU-1) Şekildeki dikdörtgen kesitli kolonun genişliği b=200 mm. ve kalınlığı t=100 mm. dir. Kolon, kolon kesitinin geometrik merkezinden geçen ve tarafsız ekseni üzerinden etki eden P=400 kn değerindeki

Detaylı

ÖRNEK SAYISAL UYGULAMALAR

ÖRNEK SAYISAL UYGULAMALAR ÖRNEK SAYISAL UYGULAMALAR 1-Vidalı kriko: Şekil deki kriko için; Verilenler Vidalı Mil Malzemesi: Ck 45 Vidalı mil konumu: Düşey Somun Malzemesi: Bronz Kaldırılacak en büyük (maksimum) yük: 50.000 N Vida

Detaylı

Cetvel-13 Güvenirlik Faktörü k g. Güvenirlik (%) ,9 99,99 99,999

Cetvel-13 Güvenirlik Faktörü k g. Güvenirlik (%) ,9 99,99 99,999 Cetvel-12 Büyüklük Faktörü k b d,mm 10 20 30 50 100 200 250 300 k b 1 0,9 0,8 0,7 0,6 0,57 0,56 0,56 Cetvel-13 Sıcaklık Faktörü k d Cetvel-13 Güvenirlik Faktörü k g T( o C) k d T 350 1 350

Detaylı

MUKAVEMET-2 DERSİ BAUN MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ VİZE ÖNCESİ UYGULAMA SORULARI MART Burulma 2.Kırılma ve Akma Kriterleri

MUKAVEMET-2 DERSİ BAUN MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ VİZE ÖNCESİ UYGULAMA SORULARI MART Burulma 2.Kırılma ve Akma Kriterleri MUKAVEMET-2 DERSİ BAUN MAKİNA MÜHENDİSLİĞİ VİZE ÖNCESİ UYGULAMA SORULARI MART-2019 1.Burulma 2.Kırılma ve Akma Kriterleri UYGULAMA-1 Şekildeki şaft C noktasında ankastre olarak sabitlenmiş ve üzerine tork

Detaylı

Makine Elemanları II Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Temel bilgiler Rulmanlar

Makine Elemanları II Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Temel bilgiler Rulmanlar Makine Elemanları II Prof. Dr. Akgün ALSARAN Temel bilgiler Rulmanlar İçerik Giriş Rulmanlar Yuvarlanma elemanı geometrileri Rulman çeşitleri Rulman malzemeleri Rulman standardı 2 Giriş www.sezerrulman.com.tr

Detaylı

MAKİNE ELEMANLARI - (7.Hafta)

MAKİNE ELEMANLARI - (7.Hafta) MAKİNE ELEMANLARI - (7.Hafta) PRES (SIKI) GEÇMELER-2 B- Konik Geçme Bağlantısı Şekildeki gibi konik bir milin ucuna kasnağı sıkı geçme ile bağlamak için F ç Çakma kuvveti uygulamalıyız. Kasnağın milin

Detaylı

Küçük kasnağın merkeze göre denge şartı Fu x d1/2 + F2 x d1/2 F1 x d1/2 = 0 yazılır. Buradan etkili (faydalı) kuvvet ; Fu = F1 F2 şeklinde bulunur. F1

Küçük kasnağın merkeze göre denge şartı Fu x d1/2 + F2 x d1/2 F1 x d1/2 = 0 yazılır. Buradan etkili (faydalı) kuvvet ; Fu = F1 F2 şeklinde bulunur. F1 Kayış-kasnak ve zincir mekanizmaları Kayış-kasnak mekanizmaları Çeşitleri 1-Düz kayışlı mekanizma 2-V-kayışlı mekanizma 3-Dişli kayışlı mekanizma Avantajları: 1-Konstrüksiyonları basit imalatları ve bakımları

Detaylı

olup uygu kaması A formuna sahiptir. Müsaade edilen yüzey basıncı p em kasnak malzemesi GG ve mil malzemesi St 50 dir.

olup uygu kaması A formuna sahiptir. Müsaade edilen yüzey basıncı p em kasnak malzemesi GG ve mil malzemesi St 50 dir. ÖRNEK 1: Düz kayış kasnağı bir mil üzerine radyal yönde uygu kaması ile eksenel yönde İse bir pul ve cıvata ile sabitleştirilmiştir. İletilecek güç 1 kw ve devir sayısı n=500 D/d olup uygu kaması A formuna

Detaylı

T.C. GAZĠ ÜNĠVERSĠTESĠ MAKĠNE RESĠM VE KONSTRÜKSĠYON ÖĞRETMENLĠĞĠ ANABĠLĠM DALI LĠSANS TEZĠ KAYMALI YATAKLAR. Hazırlayan : Ġrem YAĞLICI

T.C. GAZĠ ÜNĠVERSĠTESĠ MAKĠNE RESĠM VE KONSTRÜKSĠYON ÖĞRETMENLĠĞĠ ANABĠLĠM DALI LĠSANS TEZĠ KAYMALI YATAKLAR. Hazırlayan : Ġrem YAĞLICI T.C. GAZĠ ÜNĠVERSĠTESĠ MAKĠNE RESĠM VE KONSTRÜKSĠYON ÖĞRETMENLĠĞĠ ANABĠLĠM DALI LĠSANS TEZĠ KAYMALI YATAKLAR Hazırlayan : Ġrem YAĞLICI 051227054 Tez Yöneticisi : Prof. Dr. H. Rıza BÖRKLÜ ANKARA 2009 Giriş

Detaylı

MAKİNA ELEMANLARI II HAREKET, MOMENT İLETİM VE DÖNÜŞÜM ELEMANLARI ÇARKLAR-SINIFLANDIRMA UYGULAMA-SÜRTÜNMELİ ÇARK

MAKİNA ELEMANLARI II HAREKET, MOMENT İLETİM VE DÖNÜŞÜM ELEMANLARI ÇARKLAR-SINIFLANDIRMA UYGULAMA-SÜRTÜNMELİ ÇARK MAKİNA ELEMANLARI II HAREKET, MOMENT İLETİM VE DÖNÜŞÜM ELEMANLARI ÇARKLAR-SINIFLANDIRMA SÜRTÜNMELİ DİŞLİ (Friction wheels) (Gear or Toothed Wheels) UYGULAMA-SÜRTÜNMELİ ÇARK Mekanizmayı boyutlandırınız?

Detaylı

02.01.2012. Freze tezgahında kullanılan kesicilere Çakı denir. Çakılar, profillerine, yaptıkları işe göre gibi çeşitli şekillerde sınıflandırılır.

02.01.2012. Freze tezgahında kullanılan kesicilere Çakı denir. Çakılar, profillerine, yaptıkları işe göre gibi çeşitli şekillerde sınıflandırılır. Freze ile ilgili tanımlar Kendi ekseni etrafında dönen bir kesici ile sabit bir iş parçası üzerinden yapılan talaş kaldırma işlemine Frezeleme, yapılan tezgaha Freze ve yapan kişiye de Frezeci denilir.

Detaylı

1. Kayma dirençli ( Kaymalı) Yataklar 2. Yuvarlanma dirençli ( Yuvarlanmalı=Rulmanlı ) Yataklar

1. Kayma dirençli ( Kaymalı) Yataklar 2. Yuvarlanma dirençli ( Yuvarlanmalı=Rulmanlı ) Yataklar YATAKLAR Miller, dönel ve doğrusal hareketlerini bir yerden başka bir yere nakletmek amacıyla üzerlerine dişli çark, zincir, kayış-kasnak ve kavramalara bağlanır. İşte yataklar; millerin bu görevlerini

Detaylı

Rulmanlı Yataklarla Yataklama. Y.Doç.Dr. Vedat TEMİZ. Esasları

Rulmanlı Yataklarla Yataklama. Y.Doç.Dr. Vedat TEMİZ. Esasları Rulmanlı Yataklarla Yataklama Y.Doç.Dr. Vedat TEMİZ Esasları Sabit bilyalı rulmanlar Normal uygulamalar dışında, tek rulmanın yük taşıma açısından yetersiz olduğu yerlerde veya her iki doğrultuda ön görülen

Detaylı

TEKNOLOJİNİN BİLİMSEL İLKELERİ. Bölüm-4 MALZEMELERDE ÇEKME-BASMA - KESME GERİLMELERİ VE YOUNG MODÜLÜ. 4.1. Malzemelerde Zorlanma ve Gerilme Şekilleri

TEKNOLOJİNİN BİLİMSEL İLKELERİ. Bölüm-4 MALZEMELERDE ÇEKME-BASMA - KESME GERİLMELERİ VE YOUNG MODÜLÜ. 4.1. Malzemelerde Zorlanma ve Gerilme Şekilleri Bölüm-4 MALZEMELERDE ÇEKME-BASMA - KESME GERİLMELERİ VE YOUNG MODÜLÜ 4.1. Malzemelerde Zorlanma ve Gerilme Şekilleri Malzemeler genel olarak 3 çeşit zorlanmaya maruzdurlar. Bunlar çekme, basma ve kesme

Detaylı

T.C ATATÜRK ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ MAKĠNE MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ OTO LĠFT TASARIMI

T.C ATATÜRK ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ MAKĠNE MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ OTO LĠFT TASARIMI T.C ATATÜRK ÜNĠVERSĠTESĠ MÜHENDĠSLĠK FAKÜLTESĠ MAKĠNE MÜHENDĠSLĠĞĠ BÖLÜMÜ OTO LĠFT TASARM HAZRLAYANLAR 8.GRUP SERKAN KARADAY RECEP KÖR ERDEM ATAġ MAHMUT KLÇ OTO LĠFT ÇALġMA PRENSĠBĠ Araç liftleri spesifik

Detaylı

DİŞLER; Diş Profili, çalışma sırasında iki çark arasındaki oranı sabit tutacak şekilde biçimlendirilir. Dişli profillerinde en çok kullanılan ve bu

DİŞLER; Diş Profili, çalışma sırasında iki çark arasındaki oranı sabit tutacak şekilde biçimlendirilir. Dişli profillerinde en çok kullanılan ve bu KAVRAMLAR Dişli Çarklar, eksenleri birbirine yakın veya birbirini kesen miller arasında hareket ve güç ileten makine elemanlarıdır. Çevrelerine diş açılmış iki dişli çark bir dişli çiftini oluştururlar

Detaylı

Makine Elemanları II Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Helisel Dişli Çarklar-Flipped Classroom DİŞLİ ÇARKLAR

Makine Elemanları II Prof. Dr. Akgün ALSARAN. Helisel Dişli Çarklar-Flipped Classroom DİŞLİ ÇARKLAR Makine Elemanları II Prof. Dr. Akgün ALSARAN Helisel Dişli Çarklar-Flipped Classroom DİŞLİ ÇARKLAR İçerik Giriş Helisel dişli geometrisi Kavrama oranı Helisel dişli boyutları Helisel dişlilerin mukavemet

Detaylı

DİŞLİ ÇARKLAR I: GİRİŞ

DİŞLİ ÇARKLAR I: GİRİŞ DİŞLİ ÇARKLAR I: GİRİŞ Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Prof. Dr. Akgün ALSARAN Arş. Gör İlyas HACISALİHOĞLU Mühendislik Fakültesi Makine Mühendisliği Bölümü Giriş Dişli Çarklar Bu bölüm sonunda öğreneceğiniz konular:

Detaylı

DİŞLİ ÇARK MEKANİZMALARI

DİŞLİ ÇARK MEKANİZMALARI DİŞLİ ÇARK MEKANİZMALARI Hareket ve güç iletiminde kullanılan,üzerinde eşit aralıklı ve özel profilli girinti ve çıkıntıları bulunan silindirik veya konik yüzeyli elemanlara DİŞLİ ÇARKLAR denir. Dişli

Detaylı

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...III 1. BÖLÜM MAKİNA BİLGİSİ... 1 2. BÖLÜM BAĞLAMA ELEMANLARI... 7

İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...III 1. BÖLÜM MAKİNA BİLGİSİ... 1 2. BÖLÜM BAĞLAMA ELEMANLARI... 7 İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...III 1. BÖLÜM MAKİNA BİLGİSİ... 1 1.1. Kuvvet Makinaları... 1 1.2. İş Makinaları... 2 1.3. Tarifler... 2 1.4. Birimler ve Uluslararası Birim Sistemleri (SI)... 3 1.5. Makinalarda Tanımlar...

Detaylı

MAK 305 MAKİNE ELEMANLARI-1

MAK 305 MAKİNE ELEMANLARI-1 MAK 305 MAKİNE ELEMANLARI-1 BÖLÜM 1- MAKİNE ELEMANLARINDA MUKAVEMET HESABI Doç. Dr. Ali Rıza YILDIZ 1 BU DERS SUNUMDAN EDİNİLMESİ BEKLENEN BİLGİLER Makine Elemanlarında mukavemet hesabına neden ihtiyaç

Detaylı

MAKİNE ELEMANLARI I TASARIM. Prof. Dr. İrfan KAYMAZ. : 255 (Makine Mühendisliği bölümü II. kat)

MAKİNE ELEMANLARI I TASARIM. Prof. Dr. İrfan KAYMAZ. : 255 (Makine Mühendisliği bölümü II. kat) MAKİNE ELEMANLARI I TASARIM Prof. Dr. İrfan KAYMAZ Oda numaram E-posta adresi : 255 (Makine Mühendisliği bölümü II. kat) : ikaymaz@atauni.edu.tr http://muhserv.atauni.edu.tr/makine/ikaymaz/makel Her hafta

Detaylı

DİŞLİ ÇARKLAR III: Makine Elemanları 2 HELİSEL DİŞLİ ÇARKLAR. Doç.Dr. Ali Rıza Yıldız

DİŞLİ ÇARKLAR III: Makine Elemanları 2 HELİSEL DİŞLİ ÇARKLAR. Doç.Dr. Ali Rıza Yıldız Makine Elemanları 2 DİŞLİ ÇARKLAR III: HELİSEL DİŞLİ ÇARKLAR Doç.Dr. Ali Rıza Yıldız 1 Bu bölümden elde edilecek kazanımlar Helisel ın Tanımı Helisel ın Geometrik Özellikleri Helisel da Ortaya Çıkan Kuvvetler

Detaylı

CIVATA BAĞLANTILARI. DEÜ Makina Mühendisliği Böl. Çiçek ÖZES

CIVATA BAĞLANTILARI. DEÜ Makina Mühendisliği Böl. Çiçek ÖZES CIVATA BAĞLANTILARI Cıvata bağlantıları teknikte en çok kullanılan çözülebilen bağlantılardır. Cıvatalar makinaların montajında, yatakların ve makinaların temele tespitinde, boru flanşların, silindir kapaklarının

Detaylı

AKSLAR VE MĐLLER 1. GENEL

AKSLAR VE MĐLLER 1. GENEL AKSLAR VE MĐLLER 1. GENEL Akslar ve miller benzer elemanlar olmakla beraber aralarında fonksiyon bakımından fark vardır. Akslar kasnak, tekerlek, halat makarası vs. gibi elemanları taşırlar ve esas olarak

Detaylı

Freze tezgahları ve Frezecilik. Page 7-1

Freze tezgahları ve Frezecilik. Page 7-1 Freze tezgahları ve Frezecilik Page 7-1 Freze tezgahının Tanımı: Frezeleme işleminde talaş kaldırmak için kullanılan kesici takıma freze çakısı olarak adlandırılırken, freze çakısının bağlandığı takım

Detaylı

BÖLÜM-2 ÇELİK YAPILARDA BİRLEŞİM ARAÇLARI

BÖLÜM-2 ÇELİK YAPILARDA BİRLEŞİM ARAÇLARI BÖLÜM-2 ÇELİK YPILRD BİRLEŞİM RÇLRI Çelik yapılarda kullanılan hadde ürünleri için, aşağıdaki sebeplerle birleşimler yapılması gerekmektedir. Bu aşamada bulon (cıvata), kaynak ve perçin olarak isimlendirilen

Detaylı