BERKE PLASTĐK SAN.TĐC.A.Ş. BERKE PPR ÜRÜNLERĐ TEKNĐK BROŞÜRÜ

Transkript

1 BERKE PLASTĐK SAN.TĐC.A.Ş. BERKE PPR ÜRÜNLERĐ TEKNĐK BROŞÜRÜ 1

2 ĐÇĐNDEKĐLER 1-Berke Plastik Aş. ve Ürünler i Hakkında Kısa Bilgi 3 2-Hammadde (PPR TĐP 3) Teknik Özellikleri 4 3-Ürün Teknik Özellikleri Uzun Hizmet Ömrü Uzun Süren Performans Mükemmel Denge Kolay Kurulum, Düşük Maliyetli Kullanım Hidrostatik Basınç Performansı Ölçümü Hizmet Ömrü DIN 8077 (SF=1.5 PP-R) Metal Bileşen Uyumluluğu Kimyasal Direnç Berke boruları için Termal genleşme.16 4-Đlgili Standartlar Ürünün Taşınması,Boşaltılması,Depolanması Döşeme(Uygulama) ile ilgili Bilgiler Kaynak Prensipleri Uygulamada dikkat edilecekler Sızdırmazlık Testi Prosedürü..34 2

3 1-BERKE PLASTĐK AŞ. VE ÜRÜNLERĐ HAKKINDA GENEL BĐLGĐ BERKE PLASTĐK SAN.TĐC.A.Ş. üç farklı yerde kurulmuş olup,pvc boru ve Ek Parça, PPR boru ve Ek parça üretimleri gerçekleştirmektedir.iso 9001 : 2008 Kalite Yönetim Sistemine sahip olup müşteri memnuniyetini ön planda tutarak,çevre ve işçi sağlığı,iş güvenliği konularında hassas davranarak üretimlerine devam etmektedir. ÜRÜNLER: Polipropilen Boru Cam Elyaflı (FĐBER) Polipropilen Boru Aiminyum Folyolu Polipropilen Boru Polipropilen Ek parçalar 3

4 2-HAMMADDE TEKNĐK ÖZELLĐKLERĐ PP-R; Polipropilen Random Kopolimer Tip 3 Bu hammadde, sıcak ve soğuk su boru sistemi uygulamaları için üstün kalite çözümleri üreten yüksek performansı kanıtlanmış random kopolimerdir. Fiziksel, Termal ve Mekanik Özellikler Özellikler Test Metodları Birim Değerler Fiziksel Özellikler Yoğunluk (23 C de) ISO 1183 g/cm Erime Akışkanlık Đndeksi ( MFI ) 190 C / 5 kg ISO 1133 g/10 min <0.8 Erime Akışkanlık Đndeksi ( MFI ) 230 C / 2.16 kg ISO 1133 g/10 min <0.5 Doğrusal Genleşme Katsayısı DIN 8078 K x 10-4 Isı Đletkenliği DIN 8078 WK -1 m Yüzey Direnci, (min) DIN 8078 Ω >10 12 Esneklik Modülü DIN 8078 N/mm² 800 Termal Özellikler Erime Noktası DSC C Öznel Isı kalorimetre Kj/kgK 1.73 Genleşme Katsayısı ASTM D 696 mm / m( C) MPa yük altında Sıcaklık Sapması ISO 75A 1, -2 C 46 VICAT Yumuşama Noktası ISO 306 C 132 Mekanik Özellikler Çekme gerilmesi, 50 mm/dk Mpa 25 Uzama, 50 mm/dk ISO 527 1,-2 % 13 Kopma uzaması, 50 mm/dk % >500 Darbe direnci (0 C) ISO J kırılmaz Yüksek sıcaklık stabilitesi, ayrıştırmaya dirençli, dengeli işlem özellikleri, kaynak ve montaj kolaylığı sayesinde, random kopolimer, güvenilir performansı ile boruların üretimini sağlamaktadır. - En az 50 yıllık uzun yaşam süresi - Nötr tat ve koku - Mükemmel kaynak yapılabilirlik - Kimyasal direnci iyi - Bakteri oluşumu nötr - Fizyolojik olarak zararsız 4

5 3-ÜRÜNLERĐN TEKNĐK ÖZELLĐKLERĐ 3.1-Uzun Hizmet Ömrü Su taşıyan tüm borularda olduğu gibi, iç basınca dayanıklılık uzun ömür özelliklerini belirleyen önemli faktördür. En uzun süre performasını garantilemek amacıyla, düz ve bükümlü borular çeşitli sıcaklıklarda laboratuar ortamında kapsamlı hidrostatik basınç testlerine tabi tutulmaktadır. 3.2-Uzun Süren Performans Berke boru ve ekparçaların imalatında kullanılan random kopolimer şekli değişmeden 70 C sıcaklığa kadar dayanabilir ve kısa süreli olarak 100 C ye kadar sıcaklığa maruz kalabilir. Đyi bir kimyasal direnç ve darbe direnci birleşince, Berke boruları kolayca monte edilip en az 50 yıl boyunca tamamen unutulabilir! Özellikle iç su tesisatları için önemli olan bir nokta da, random kopolimer tip 3 ün fizyolojik olarak zararsız oluşu ve tadının ve renginin nötr olmasıdır. 3.3-Mükemmel Denge Kullanım sırasında, Berke borularının formülasyonu yüksek moleküler ağırlık ve mükemmel mekanik özellikler sağlar. Bunlara ek olarak, yüksek sıcaklık dengesi ve sızdırmaya karşı kusursuz bir direnç sağlaması da diğer yararlarıdır. Berke boru ve ekparçaları DIN 8077/78, EN ISO ,2,3 ve DIN standartlarına uyumludur. 3.4-Kolay Kurulum, Düşük Maliyetli Kullanım Bir iç su tesisatı ne kadar karmaşık olursa olsun, Berke boruları en karmaşık yerlere göre rahatça şekillendirilerek kolayca kurulum yapılabilir. Berke borularının kolay kaynak yapılabilirliği, onları aynı zamanda daha hızlı ve kolay monte edilebilir kılmaktadır. 5

6 3.5-Hidrostatik Basınç Performansı Ölçümü Hidrostatik basınç değeri aşağıdaki formülle hesaplanır: P= σ 2e min (d em -e min) Р = iç basınç, MPa d em= borunun dış çapı, mm е min= borunun minimum et kalınlığı, mm σ = Hidrostatik gerilme, Mpa 1 Mpa =10 bar 6

7 3.6- Hizmet Ömrü DIN 8077 (SF=1.5 PP-R) Sıcaklık C Hizmet Ömrü Boru Serisi (S) - Standart Çap Oranı (SDR) PN 10 PN 16 PN 20 PN 25 Basınç (bar)

8 Metal Bileşen Uyumluluğu Bütün polipropilenlerde olduğu gibi, random kopolimer tip 3 te de bakıra uzun süre bakırla temasta kalması, hammaddenin özelliklerine zarar verebilir. Bir tesisatta metal kullanılması gerektiğinde, tavsiye edilen metal türü nikel veya krom kaplı metal bileşenleri olmalıdır, böylelikle hammadde özelliklerine zarar verilmeyecektir. Berke metalli ek parçalarının üretiminde kullanılan tüm metal parçalar hammaddeye zarar vermemek amacıyla nikel veya krom kaplıdır. 3.8-Kimyasal Direnç Polipropilenin kimyasal direnci çok iyidir. Bütün PP borularda olduğu gibi, yağ, bal mumu ve zift gibi maddelerin borulardan uzak tutulması tavsiye edilir. 20, 60 ve 100 C de Polipropilenin Kimyasal Direnci Kimyasal veya Ürün Konsantrasyon Sıcaklık C Asetik asid 40 % a kadar S S - Asetik asid 50 % S - - Asetik asid-buzul > 96 % S L NS Acetic anhydride 100 % S - - Acetone 100 % S S - Aceptophenone 100 % S L - Acrylonitrile 100 % S - - Air S S S Allyl alcohol 100 % S S - Almond oil S - - Alum Sol S S - Ammonium acetate Sat.sol S S - 8

9 Ammonium fluoride Up to 20% S S - Ammonium hydrogen carbonate Sat.sol S S - Ammonium metaphosphate Sat.sol S S S Ammonium nitrate Sat.sol S S S Ammonium persulphate Sat.sol S S - Ammonium sulphide Sat.sol S S - Amyl acetate 100 % L - - Amyl alcohol 100 % S S S Aniline 100 % S S - Apple juice S - - Barium bromide Sat.sol S S S Barium carbonate Sat.sol S S S Barium hydroxide Sat.sol S S S Barium sulphide Sat.sol S S S Benzene 100 % L NS NS Benzoic acid Sat.sol S S - Benzyl alcohol 100 % S L - Boron trifluoride Sat.sol S - - Bromine. gas NS NS NS Bromine. liquid 100 % NS NS NS Butanol 100 % S L L Butyl acetate 100 % L NS NS Butyl glycol 100 % S - - Butyl phenols Sat.sol S - - Butyl phthalate 100 % S L L Kimyasal veya Ürün Yoğunluk Sıcaklık C Calcium carbonate Sat.sol S S S 9

10 Calcium chlorate Sat.sol S S - Calcium chloride Sat.sol S S S Calcium hydroxide Sat.sol S S S Calcium hypochlorite Sol S - - Calcium nitrate Sat.sol S S - Carbon dioxide. dry gas S S - Carbon dioxide. wet gas S S - Carbon disulphide 100 % S NS NS Carbon monoxide. gas S S - Carbon tetrachloride 100 % NS NS NS Castor oil 100 % S S - Caustic soda Up to 50% S L L Chlorine. dry gas 100 % NS NS NS Chlorine. liquid 100 % NS NS NS Chloroacetic acid Sol S - - Chloroethanol. 100% S - - Chloroform 100% L NS NS Chlorosulphonic acid 100% NS NS NS Chrome alum Sol S S - Chromic acid Up to 40% S L NS Citric acid Sat.sol S S S Coconut oil S - - Copper (ll) chloride Sat.sol S S - Copper (ll) nitrate Sat.sol S S S Copper (ll) Sat.sol S S - Corn oil S L - Cottonseed oil S S - Cyclohexane 100% S - - Cyclohexanol 100% S L - Cyclohexanone 100% L NS NS 10

11 Kimyasal veya Ürün Yoğunluk Sıcaklık C Dextrin Sol S S - Dextrose Sol S S S Dibutyl phthalate 100% S L NS Dichloroacetic acid 100% L - - Dichloroethylene (A and B) 100% L - - Diethanolamine 100% S - - Diethyl ether 100% S L - Diethylene glycol 100% S S - Diglycolic acid Sat.sol S - - Diisooctyl 100% S L - Dimethyl amine. gas S - - Dimethyl formamide 100% S S - Dioctyl phthalate 100% L L - Distilled water 100% S S S Ethanolamine 100% S - - Ethyl acetate 100% L NS NS Ferric chloride Sat.sol S S S Formic acid 10 % S S L Formic acid 85 % S NS NS Fructose Sol S S S Fruit juice S S S Gasoline. petrol (aliphatic hydrocarbons) NS NS NS Gelatine S S - Glucose 20 % S S S Glycerine 100 % S S S 11

12 Glycolic acid 30 % S - - Hexane 100 % S L - Hydrochloric acid Up to 20 % S S S Hydrochloric acid 30 % S L L Hydrochloric acid From 35 to 36 % S - - Hydrofluoric acid Dil.sol S - - Hydrofluoric acid 40 % S - - Hydrogen 100 % S - - Hydrogen chloride. dry gas 100 % S S - Hydrogen peroxide Up to 30 % S L - Hydrogen sulphide. dry gas 100 % S S - Iodine. in alcohol S - - Isopropyl alcohol 100 % S S S Isopropyl ether 100 % L - - Lactic acid Up to 90 % S S - Lanoline S L - Linseed oil S S S Kimyasal veya Ürün Yoğunluk Sıcaklık C Magnesium carbonate Sat.sol S S S Magnesium chloride Sat.sol S S - Magnesium hydroxide Sat.sol S S - Magnesium sulphate Sat.sol S S - Maleic acid Sat.sol S S - Mercury (ll) chloride Sat.sol S S - Mercury (ll) cyanide Sat.sol S S - Mercury (l) nitrate Sol S S - 12

13 Mercury 100 % S S - Methyl acetate 100 % S S - Methyl amine Up to 32 % S - - Methyl bromide 100 % NS NS NS Methyl ethyl ketone 100 % S - - Methylene chloride 100 % L NS NS Milk S S S Monochloroacetic acid >85 % S S - Nickel chloride Sat.sol S S - Nickel nitrate Sat.sol S S - Nickel sulphate Sat.sol S S - Nitric acid From 40 to 50 % L NS NS Nitric acid. fujming (with nitrogen dioxide) NS NS NS Oleic acid 100 % S L - Oleum (sulphuric acid with 60 % of SO3) S L - Olive oil S S L Oxalic acid Sat.sol S L NS Oxygen. gas S - - Paraffin oil (FL65) S L NS Peanut oil S S - Peppermint oil S - - Perchloric acid (2N) 20% S - - Petroleum ether (ligroin) L L - Phenol 5% S S - Phenol 90% S - - Phosphine.gas S S - Phosphorus oxychloride 100% L - - Picric acid Sat.sol S

14 Potassium bicarbonate Sat.sol S S S Potassium borate Sat.sol S S - Potassium bromated Up to 10% S S - Potassium bromide Sat.sol S S Potassium carbonate Sat.sol S S Potassium chlarate Sat.sol S S Potassium chloerite Sat.sol S S Potassium chromate Sat.sol S S Potassium cyanide Sol S - Potassium dichromate Sat.sol S S S Potassium ferricyanide Sat.sol S S - Potassium fluride Sat.sol S S - Ptassium iodide Sat.sol S - - Potassium nitrate Sat.sol S S - Potassium pechlorate 10% S S - Potassium permanganate (2 N) 30% S - - Potassium persulphate Sat.sol S S - Propionic acid >50% S - - Pyridine 100% L - - Kimyasal veya Ürün Yoğunluk Sıcaklık C Sea water S S S Silver nitrate Sat.sol S S L Sodium acetate Sat.sol S S S Sodium benzoate 35% S L - Sodium bicarbonate Sat.sol S S S Sodium carbonate Up to 50% S S L Sodium chlorite 20% S L NS Sodium dichromate Sat.sol S S S 14

15 Sodium hydrogen carbonate Sat.sol S S S Sodium hydrogen sulphate Sat.sol S S - Sodium hydrogen sulphite Sat.sol S - - Sodium hypochlorite 5% S S - Sodium hypochlorite 10%-15% S - - Sodium hypochlorite 20% S L - Sodium metaphosphate Sol S - - Sodium nitrate Sat.sol S S - Sodium perorate Sat.sol S S - Sodium phısohate (neutral) S S S Sodium silicate Sol S S - Sodium sulphate Sat.sol S S - Sodium sulphide Sat.sol S - - Sodium sulphite 40% S S S Sodium thiosulphate (hypo) Sat.sol S - - Say-bean oil S L - Succinic acid Sat.sol S S - Sulphur acid From 10 to 30 % S S - Sulphuric acid 50 % S L L Sulphuric acid 96 % S L NS Sulphurous acid Up to 30 % S - - Tartaric acid Sat.sol S S - Tetrahydrofuran 100 % L NS NS Tetralin 100 % NS NS NS Thiophene 100 % S L - Tin(IV) chloride Sol S S - Tin (II) chloride Sat.sol S S - Toluene 100 % L NS NS Trichloroacetic acid Up to 50 % S S - Trichloroethylene 100 % NS NS NS 15

16 Triethanolamine Sol S - - Turpentine NS NS NS Urea Sat.sol S S - Vinegar S S - Water brackish. mineral. potable S S S Wines S S - Xylene 100% NS NS NS Yeast Sol S S S Zinc chloride Sat.sol S S - Zinc sulphate Sat.sol S S - S = Yeterli L = Sınırlı NS = Yetersiz Sat. sol= 20 C de hazırlanmış doymuş sulu çözelti Sol = %10 dan yüksek bir yoğunlukta, fakat doymamış sulu çözelti Dil. sol = %10 veya daha düşük bir yoğunlukta seyreltilmiş sulu çözelti Work. sol= Sanayi kullanımı için genel yoğunluğa sahip sulu çözelti 3.9.Berke boruları için Termal genleşme Borular ısıtıldığında uzarlar. Uzunluktaki bu değişim özellikle sıcak su tesisatlarının kurulumunda dikkate alınmalıdır. Đstenmeyen bükülmeleri önlemek için, borular belirli aralıklarla birer destekle sağlamlaştırılmalıdır. Özgürce seçilerek belirlenmiş destek, borunun boyundaki değişme ile tesisattaki akış yönündeki değişimin her ikisini de dengeleyecek şekilde ayarlanmalıdır. 16

17 Đki belirli destek arasındaki düz boru hattında olduğu gibi, bu tür bir genleşmeyi dengelemenin mümkün olduğu durumlarda direnç dengeleyiciler uygulanır. Direnç dengeleyiciler monte edilirken, tesisatın fonksiyonundan veya çevresel sıcaklıklardan kaynaklanan uzunluk değişimleri dikkate alınmalıdır Berke PP-R Borunun Termal Genleşmesi Termal genleşme hesaplaması aşağıdaki gibidir: L = L * T * λ T= Kelvin (K) veya Celsius ( C) cinsinden çalışma sıcaklığı değişimi L= mm cinsinden uzunluk değişimi L = m cinsinden borunun başlangıçtaki boyu λ = doğrusal termal uzama katsayısı. PP-R boru için katsayı değeri 1.5 * 10-4 (K -1 ) dir. Boru uzunluğu (m) Sıcaklık Değişimi T (K) Doğrusal Genleşme L (mm) , , ,

18 3.9.2-PP-R Folyolu Borunun Termal Genleşmesi Termal genleşme hesaplaması aşağıdaki gibidir: L = L * T * λ T= Kelvin (K) veya Celsius ( C) cinsinden çalışma sıcaklığı değişimi L= mm cinsinden uzunluk değişimi L = m cinsinden borunun başlangıçtaki boyu λ = doğrusal termal uzama katsayısı. PP-R boru için katsayı değeri 0,3 * 10-4 (K -1 ) dir. Boru Uzunluğu (m) Sıcaklık Değişimi T (K) Doğrusal Genleşme L (mm) 1.0 0,30 0,60 0,90 1,20 1,50 1,80 2,10 2,40 2,70 3, ,20 2,40 3,60 4,80 6,00 7,20 8,40 9,60 10,80 12, ,40 4,80 7,20 9,60 12,00 14,40 16,80 19,20 21,60 24,00 18

19 12,0 3,60 7,20 10,80 14,40 18,00 21,60 25,20 28,80 32,40 36,00 16,0 4,80 9,60 14,40 19,20 24,00 28,80 33,60 38,40 43,20 48,00 20,0 6,00 12,00 18,00 24,00 30,00 36,00 42,00 48,00 54,00 60, PP-R Fiber borunun Termal Genleşmesi Termal genleşme hesaplaması aşağıdaki gibidir: L = L * T * λ T= (Kelvin (K) veya Celsius ( C) cinsinden çalışma sıcaklığı değişimi L= mm cinsinden uzunluk değişimi L = m cinsinden borunun başlangıçtaki boyu λ = doğrusal termal uzama katsayısı. PP-R boru için katsayı değeri 0,35 * 10-4 (K -1 ) dir. Boru uzunluğu (m) Sıcaklık Değişimi T (K) Doğrusal Genleşme L (mm) 1.0 0,35 0,70 1,05 1,40 1,75 2,10 2,45 2,80 3,15 3, ,40 2,80 4,20 5,60 7,00 8,40 9,80 11,20 12,60 14, ,80 5,60 8,40 11,20 14,00 16,80 19,60 22,40 25,20 28,00 19

20 12,0 4,20 8,40 12,60 16,80 21,00 25,20 29,40 33,60 37,80 42,00 16,0 5,60 11,20 16,80 22,40 28,00 33,60 39,20 44,80 50,40 56,00 20,0 7,00 14,00 21,00 28,00 35,00 42,00 49,00 56,00 63,00 70, Esnek boru tarafının uzunluğu aşağıdaki formülle hesaplanır: Ls =Esnek boru tarafının uzunluğu, mm d= Berke borunun dış çapı, mm L = Uzunluk değişimi, mm К = 15 (Berke borunun materyal bazlı sabiti) 20

21 Örnek: L =5m L= L* T*λ Ls=K d x L T= 50 C L= 5*50*0,15 Ls=15 40*37,5 Ød= 40mm L= 37,5 mm Ls=580 mm Ls =? 1.Termal Genleşme Hesaplaması T= borunun içindeki su sıcaklığı ile çevre sıcaklığı arasındaki fark 21

22 Girdi Gereken λ= 0.15 mm/m-k L= λ x T x L L= 2.0 m L= 0.15x 40x2.0 = 12 mm T= 40K (ºC) 2.En kısa esneme uzunluğunun hesaplanması d =40 mm L=12 mm Ls=K* d* L Ls=15* 40* 12 = 328 mm K= Kelepçe Aralıkları Berke PP-R Boru SDR:6 SDR:7.4 (PN20 PN16) Boru çapı d (mm) Sıcaklık T (K) Kelepçe Aralıkları (cm) Montaj Prensipleri Bina dışına monte edilen borunun radyal ve eksensel genleşmesi engellenmemelidir. Đyi sonuçlar elde etmek için, borunun dış yüzeyini zedelemeyecek şekilde sabit destekler seçilmelidir. Sabit Destek Sabit destekler istenmeyen boru hareketlerini önlemek için belirli noktalarda boruları sabitlemek için kullanılır. Sabit destekler kaydırıcı desteklere göre daha güçlü olmalıdır. Yön değiştirilen noktalarda, sabit destekler kullanılmamalıdır. Sabit destekler arasındaki mesafe deki uzama hesaplanmasına göre seçilmelidir Düz Yüzey Tesisatı için Montaj Tipleri 22

23 Düz yüzey girişlerindeki bağlantılarda borularda sonradan oluşacak doğrusal genleşmeye olanak sağlamak amacıyla, bağlantı yaparken aşağıdaki tekniklerden birinin kullanılması gereklidir: A:Bu bağlantı duvardan belli bir mesafede yapılmalıdır. B: Bu bağlantı borunun yüzeye giriş noktasına büyükçe bir delik açılarak yapılmalıdır. C: Boru yüzeyin giriş noktasına L şeklinde bir kol oluşturularak girebilir Yalıtım PPR borular, aynı koşullar altında diğer boru tipleriyle karşılaştırıldığında daha az yalıtım gerektirirler. Yinede, soğuk ve sıcak iklimlerde bazı izolasyonlar donma riskine ve ısı kaybına karşı gereklidir. gün ışığı, yağmur kar (borular dışarıda döşendiğinde.) gibi nedenlerden dolayı oluşacak zararlardan da korunmalıdır. Đzolasyonun diğer bir avantajcıda oluşacak darbelerden boruyu korur. Genel Boru izolasyonu aşağıdaki gereksinimleri karşılamak üzere tasarlanmalıdır; a) yasal ve diğer yükümlülüklere (Ör. Länder binaları yönetmelikleri) uygun olmalıdır. b) izolasyon malzemeleri rutubete karşı yeterli derece korunmalıdır. c) Đzolasyon malzemesi suyun tasarlanmış kullanma sıcaklığında kalmasını sağlamalıdır Đzolasyon etkisi temelde izolasyon kalınlığının fonksiyonu ve onun termal geçirgenliğidir ve direkt orandan sıcaklığa artışlardır. Đzolasyon malzemelerinin performansı rutubetlenirlerse azalır. Açık gözenekli ve lifli izolasyon malzemeleri izolasyonun dış yüzeyine bağlı buhar bariyeri ile birlikte temin edilmelidir. Herhangi bir izolasyon malzemesi üzerinde yoğunlaşma soğuk su borularının gerektiği kadar yalıtım malzemesi ile kaplanmadığı durumlarda oluşabilir. Uygun olmayan malzeme olması durumunda bu boruya nüfuz edecek rutubete yol açar. Bu sebeple soğuk su borularının izolasyonunda yüksek rutubet dirençli kapalı gözenekli malzemeler kullanılmalıdır. Tüm uç uca eklemeler, kesikler, bağlantı yerleri ve uçlar kapatılmalıdır/mühürlenmelidir. Eğer borular donma hasarına uğrayabilecekleri bir yerde bulunuyorlarsa sistem faaliyette değilken izolasyon bile her zaman için donmadan koruyamaz. Bu nedenle borular kurutulmalı/boşaltılmalı veya başka tür bir yöntem ile korunmalıdır. 23

24 Soğuk su borularının hararete ve yoğunlaşmaya karşı korunması Soğuk su boru işleri gerektiği taktirde ısı kaynaklarına ve yoğunlaşmaya karşı yeterli derecede korunmalıdırlar. Soğuk su boruları ısı kaynaklarından yeterince uzakta olacak şekilde kurulmalıdırlar(ör. Sıcak borular, bacalar, kazanlar vb.). Bunun mümkün olmadığı yerlerde su kalitesinin sıcaklıktan dolayı azalmaması için borular izole edilmelidir. Konut uygulamalarında normal hizmet koşulları öngörüldüğünde tablo A' da gösterilen izolasyon kalınlığı kullanılmalıdır. Đzolasyon suyun hararete karşı kalıcı olarak korunmasını sağlamaz. Tablo A da yer alan spesifikasyonlar 10 C derece su sıcaklığı öngörüldüğünde, izolasyonun dış yüzeyi söz konusu olduğunda yoğunluğa karşı korumada da uygulanabilir. Boru uygun kaplama ile kaplanmışsa yoğunluğa karşı koruma gerekmez ( Ör: kanallı borularda) Tablo A Soğuk su boruları için önerilen minimum izolasyon kalınlıkları Borunun lokasyonu mm cinsinden yalıtım kalınlığı λ = 0,040 W / (mk)*) için Isıtılmamış odada korunmasız borular (Ör. Bodrum) 4 Isıtılmış odada korunmasız borular (Ör. Bodrum) 9 Kanallı borular(yalnızca soğuk su) 4 Kanallı borular(sıcak ve soğuk su) 13 Yivli borular, risers/besleyiciler 4 Sıcak boruların yanındaki duvar girintili borular 13 Beton zemin üzerindeki borular 4 * λ nın diğer değerleri için kalınlık 20mm çaptaki boru baz alınarak dönüştürme ile elde edilir. Sıcak su borularını ısı kaybına karşı koruma sirkülasyon boruları da dahil olmak üzere sıcak borulardaki ısı kaybını kısıtlamak için ısıtma sistemleri yönetmeliğindeki minimum gereksinimlere uyulur. Sıcak boruların izolasyonu Binalarda ısı korunumu ve enerji korunumu teknikleri kararnamesi, Almanyada enerji korunumu için kararname (EnEV), boru ve bağlantı parçaları için yalıtımın düzenlenmesi. Table B sıcak borular için minimum izolasyon kalınlığı Hat Boru ve fittings tipi ısı iletkenliği λ=0,035 W/mK olan için min. izolasyon kalınlığı 1 Đç çap 22 mm e kadar 20 mm 2 Đç çap 22 mm den 35 mm ye kadar 30 mm 3 Đç çap 35 mm den 100 mm ye kadar Đç çapla aynı 4 Đç çap 100 mm den büyük 100 mm 24

25 Đzolasyon kalınlığı Boru dış çapı Geçerli kalınlık, Acc.to 2 HAVO Kalde borular izolasyon kalınlığı λ=0,035 W/mK λ=0,035 W/mK 20x3,4 mm 20 mm 20 mm 25x4,2 mm 20 mm 20 mm 32x5,4 mm 20 mm 20 mm 40x6,7 mm 30 mm 30 mm 50x8,3 mm 30 mm 30 mm 63x10,5 mm 42 mm 42 mm 75x12,5 mm 50 mm 50 mm 90x15,0mm 60 mm 60 mm 110x18,3mm 73,4 mm 73,4 mm 4-ĐLGĐLĐ STANDARTLAR DIN 8077 Polipropilen(PP) borular. PP-H. PP-B. PP-R. PP-RCT - Boyutlar DIN 8078 Polipropilen(PP) borular. PP-H. PP-B. PP-R. PP-RCT : Genel kalite gereksinimleri ve testler DIN Polipropilen basınçlı borular için boru ekparçaları ve bağlantı parçalarının kurulumları. Bölüm 5- Genel Kalite Gereksinimleri ve Testler. Bölüm 6- Enjeksiyon Kalıbında Üretilen Dirsekler için Kaynak Çapı. Bölüm 9: Enjeksiyon Kalıbında Üretilen Redüksiyonlar ve Rekorların Kaynak Çapı. DIN 1988 Đçme suyu tedarik sistemleri Bölüm 1 Genel, Bölüm 2 Malzemeler, bileşenler, uygulamalar, tasarım ve kurulum. EN ISO Sıcak ve soğuk su tesisatları için plastik boru sistemleri Polipropilen(PP)-Bölüm 1-genel, Bölüm 2-borular, Bölüm 3- ek parçalar, Bölüm 5-sistemin amacına uygunluk, Bölüm 7-uygunluğun sağlanması için yönergeler. DVGW W 544 -Đçme suyu tesisatlarındaki plastik borular - gereksinimler ve testler DVGW W 270 Đçme suyu tesisatlarındaki plastik borular -Hijyenik ve toksikolojik testler SKZ HR 3.10 : PP basınçlı boru sistemleri-muayene ve Test Şartnamesi RP AENOR işaretli Sıcak ve soğuk Su Tesisatı için Plastik Boru Sistemleri-Özel Kurallar DVS Termoplastik malzemelerin kaynak yapılması - PP katmanları ve boru sistemlerinin kaynak yapılması. 25

26 5-ÜRÜNÜN TAŞINMASI,BOŞALTILMASI VE DEPOLANMASI Bu ürünler için depolama alanının seçimi önemlidir.pp boruların taşınması ve depolanmasında, boruların bükülmemesi ve zarar görmemesi açısından yatay olarak konulmasına dikkat edilmelidir. Ürünlerin taşınması,boşaltılması ve depolanması esnasında ambalajlarının yırtılmaması ve zarar görmemesine,ürünlerin zedelenmemesi için sert cisimlerle temas ettirilmemesine dikkat edilmelidir. Mümkünse istiflerin altına palet konulmalıdır. Ürünler ambalajın her iki ucundan 2 kişi tarafından tutularak dikkatli bir şekilde araçtan boşaltılmalıdır. Araç yüklemeleride yine aynı şekilde yapılmalıdır. 0 C nin altındaki sıcaklıklarda,ppr hammaddesinin özelliğinden dolayı,ürünlerin darbe mukavemeti düşer ve daha kırılgan olurlar bu sebepten,soğuk havalarda ürünlerin dikkatli olarak taşınması,boşaltılması ve depolanması gerekir. Kesinlikle bükülüp eğilmemeli ve yere düşürülmemelidir. Polipropilen malzemelerin kimyasal ve fiziksel özellikleri, güneşin UV ışınlarından olumsuz yönde etkilendiğinden,bu ürünler direk güneş ışığına maruz kalarak depolanmamalıdırlar. Ürünler depolama alanlarında ambalajları içinde depolanmalıdırlar. 6-DÖŞEME (UYGULAMA ) ĐLE ĐLGĐLĐ BĐLGĐLER 6.1.-KAYNAK PRENSĐPLERĐ GĐRĐŞ Kaynak kalitesi, kaynakçının tecrübe ve kabiliyeti, kullanılan ekipmanın kalitesi ve standartların harfiyyen uygulanmasına doğrudan bağlıdır. Kaynak süreci başından sonuna kadar titizlikle yapılmalıdır. Ayrıca, kaynak esnasında kaynak verileri, geriye dönük izlenebilirlik açısından ekte verilen forma (EK 1) kaydedilmelidir. Kaynak işlemine başlamadan önce test kaynağı yapılarak kaynak parametrelerinin doğruluğu tespit edilmelidir. Her bir kaynakçı gerekli eğitimlerden geçirilmiş ve sertifikalandırılmış olmalıdır. SOKET KAYNAK PROSEDÜRÜ a) Soket kaynağında (Şekil 1) boru ve boru elemanları iç içe geçirilerek kaynak yapılır. Boru ucu ve fitting kaynak sıcaklığına soket-spigot şeklinde bir ısıtıcı ile çıkarılır ve ısıtmadan hemen sonra birleştirme işlemi gerçekleştirilir. 26

27 hazırlık manşon ısıtılmış spigot ısıtılmış soket boru ısıtma kaynak bağlantısı Şekil 1: Soket kaynağı. b) Isıtıcı ve fittingler boyutsal olarak gerekli birleştirme basıncını sağlayacak şekilde uygun olmalıdırlar. Soket kaynağı 50 mm çapa kadar el ile yapılabilir. 63 mm den büyük çaplar için yüksek birleştirme kuvvetleri nedeniyle otomatik kaynak makinası kullanılmalıdır. c) Isıtıcılar elektrik ile ısıtılır ve üzerleri yapışmaz malzeme ile kaplıdır. d) El ile yapılan kaynak işleminde borunun fitting içerisine girme derinliği (l) boru üzerine işaretlenmelidir. ( l ) ölçüleri tablo 1 de verilmiştir. 27

28 Tablo 1: l uzunluğu. Boru çapı d (mm) Kaynak derinliği l (mm) e) Fittingin iç kısmı yağ çözücü, alkol vs. gibi kimyasallar kullanılarak emici, tüy ve renk bırakmayan kağıt veya bez ile temizlenmelidir. f) Kaynak işlemine başlamadan hemen önce kaynak makinası üzerinde görülen set sıcaklığının (260±10 C ) kontrol edilmesi gerekir. Bu işlem infrared termometre ile yapılmalıdır. Set sıcaklığına ulaşıldıktan en az 10 dak. sonra kaynak işlemine başlanmalıdır. g) Isıtıcı elemanın spigot ve soket tarafları kirli olamamalıdır. Kaynak işleminden önce bu yüzeyler emici, tüy bırakmayan, kağıt veya bez ile silinmelidir. Isıtıcının anti-adhesi ve kaplaması üzerinde çizik veya hasar olmamalıdır. h) Boru ve fitting, ısıtıcıya yerleştirilirken işaretlenir. ( I ) kadar kısım. Boru ve fitting, işaretlenen kısım kadar ısıtıcıya yerleştirilir ve beklenir. Yerleştirme işleminden hemen sonra tablo 2,kolon 2 de verilen ısıtma süresi kadar ısıtma yapılır. i) Isıtma süresi bittikten sonra birleştirilecek parçalar ısıtıcıdan çıkarılır ve birbirinin içine herhangi bir döndürme yapmaksızın işaretlenen kısım kadarı sokulur. Tablo 2, kolon 4 te verilen süreler de iç içe bekletilmelidir. j) Yapılan bağlantı tablo 2, kolon 5 te verilen süre sonra güvenilir hale gelir ve üzerinde yeni işlemler yapılabilir. 28

29 Tablo 2: 20 C sıcaklık ve ılımlı hava akımının olduğu bir ortamda boru ve fittinglerin soket kaynağının parametreleri. BORU çapı Isıtma süresi PN 10,16, 20 Isıtma süresi PN 6 Temazsız geçen maksimum süre Kaynak süresi Yeniden işlem yapmak için beklenmesi gereken süre mm SDR 11, 7.4, 6 2) SDR 17.6, 17 2) s s dak ) 1) 1) 1) ) Düşük et kalınlığı nedeniyle soket kaynağı önerilmez 2) Standard Dimension Ratio ~ d/s 29

30 SOKET KAYNAK TALĐMATI 1. Gerekli kaynak koşullarını sağla, ör. Soğuk ortamlarda kaynak mahallinin üstünün kapatılması. 2. Kaynak ekipmanlarının ve elektrik hattının çalışır olduğunu kontrol et. 3. Isıtıcıyı tüy bırakmayan kâğıt veya bez ile temizle. 4. Isıtıcı sıcaklığını kontrol et (260±10 C). 5. Fittingin iç yüzeyini yağ çözücü kullanılarak emici, tüy ve renk bırakmayan kâğıt veya bez ile sil. 6. Fitting ve boruyu ısıtıcıya yerleştir. Boru ucu ısıtıcı soketinin dibine değmemeli 7. Tablo 2, kolon 2 de verilen süre kadar ısıt. 8. Isıtma süresi bittikten sonra birleştirilecek parçaları ısıtıcıdan çıkart ve birbirinin içine herhangi bir döndürme yapmaksızın işaretlenen kısım kadar sok.(tablo 2 kolon 4) Bu pozisyonda kaynağın sağlıklı gerçekleşmesi için tablo 2, kolon 5 te belirtilen süre kadar bekle. 9. Tablo 2, kolon 6 te verilen süre kadar soğuma için ve yeniden işlem yapmak için bekle, 10. Kaynak protokolünü doldur.(ek.1) EK.1 Boru ve Boru Elemanlarının Soket Kaynağı Protokol Föyü Yerin üstünde Yerin altında Malzeme Sayfa Müşteri Yürütücü firma Kaynak Makinası Sipariş adı Sipariş no. Kaynak no Kaynakçının adı Tarih Boru ölçüleri Fitting dataları 1) Φdxs Supervisorun adı ve şirket bilgisi Hava şartları Alınan önlemler 1 = güneşli 1 = hiç bir şey No Adı : 2 = kuru 2 = şemsiye Tipi : 3 = yağmurlu veya karlı 3 = tente Makina no : 4 = rüzgarlı 4 = ısıtma Đmal yılı : Brden fazla durum sö konusu olunca numaraları sırala (ör: 34 = yağmurlu ve rüzgarlı) Isıtma süresi 2) Isıtıcı çıkartma Soğuma 2) Ortam süresi 2) soğuma süresi Soğuma süresi sıcaklığı (boru ve manşon) (toplam) Isıtıcı üzerinden A B Seri no. okunan sıcaklık mm C s s s min C Hava Kod-no Alınan önlemler Notlar Kaynakçının Đmzası: Tarih ve supervisor imzası: 1) Kullanılan sisteme bağlı olarak mümkünse doldur. A = Üreticinin kodu 1 = manşon 2 = çatal 3 = t-parçası 4 = redüksiyon 2) Ölçülen değerleri gir. B = Fitting kodu 5 = tapa 6 = bağlantı parçası 7 = fitting 30

31 Kaynak problemleri ve Sebepleri (DVS ) Tablo 3: No Problem Açıklama Kaynağın dış görünüşü Dudak formu hatalı 1) Birleşme bölgelerinin birinde veya her ikisinde düzgün olmayan dudak oluşması veya dudak oluşmaması Muhtemel sebepleri, - Isıtıcı sıcaklığı fazla - Isıtma süresi fazla - Uygunsuz tolerans 2) 1.2 Birleşme bölgelerinin birinde veya her ikisinde düzgün olmayan dudak oluşması veya dudak oluşmaması Muhtemel sebepleri, - Yetersiz ısıtma süresi - Yetersiz ısıtıcı sıcaklığı - Uygunsuz tolerans No Problem Açıklama 1.3 Birleşme bölgelerinin birinde veya her ikisinde düzgün olmayan dudak oluşması veya dudak oluşmaması Muhtemel sebepleri, - Birleşme yüzeyleri hazırlanmamış - Birleşme yüzeyleri kirli - Isıtıcı sıcaklığı çok yüksek 2 Açısal sapma Borular birbirlerine açılı kaynatılmış 3 Muhtemel sebepleri, - Makina hatası - Yerleştirme hatası 3.1 Deformasyon nedeniyle az birleşme Boru yada fitting ucunun deforme olması yada oval olması yetersiz birleştirme basıcına sebep olur 31

32 3.2 Yetersiz yerleştirme nedeniyle az birleşme Boru Fitting Muhtemel sebepleri, - Pafta eğriliği hatalı - Hatalı depolama - Uygun olmayan mengene Borular tam olarak yerleştirilmemiş Muhtemel sebepleri, - Yetersiz ısıtma süresi - Boru uçları uygun açıda değil - Isıtıcı sıcaklığı az - Soğuma esnasında eksenel hareket - Değiştirme süresi çok uzun 3.3 Yetersiz birleşme Bir veya birden fazla bölgede boyuna yada çap boyunca kanal oluşumu Muhtemel sebepleri, 3.4 Yetersiz erime nedeniyle az birleşme - Boru yüzeyinde çentikler - Çap toleransları aşılmış - Mekanik yerleştirme hatası - Boru sokete uymamış Birleşme yüzeyinde ayrılmayla yerel veya tamamen eksik kaynama Muhtemel sebepleri, 4 Büzülmüş boru ucu - Sıcaklık hasarı - Kirli birleşme yüzeyleri - Parçaları hatalı bölme - Isıtıcı üzerinde sıcaklık farklılıkları Birleştirme yada ısıtma esnasında boru çok fazla itilmiş Muhtemel sebepleri, - Birleştirme basıncı çok fazla - Isıtma süresi fazla - Isıtıcı sıcaklığı çok yüksek 5 Yabancı madde nedeniyle porozite Muhtelif bölgelere dağılmış poroz yapı Muhtemel sebepleri, - Kaynak esnasında buhar - Kirli ısıtıcı 32

33 1) Boruların yerleştirme süreleri çok kısadır. 2) Soket kaynağı esnasında dairesel bir dudak oluşur. Bu dudağın formu yapılan kaynak hakkında bilgi verir PPR-C ÜRÜNLERDE VE UYGULAMALARINDA DĐKKAT EDĐLECEKLER 1-0 C altında kırılgan olmaları sebebiyle, ppr ürünler suyun boru içinde donma ihtimalinin olduğu yerlerde kullanılmamalı ya da, borular donmaya karşı korunmalıdır. 2-PPR boru ve bağlantı elemanları güneşe (U.V) maruz bırakılmamalıdır. 3-Uygulama sırasında ürünler keskin cisimlerden uzak tutulmalı ve temas ettirilmemelidir. 4-Uygulama yaparken ürünlerin temizliğine dikkat edilmelidir. 5- Hasar görmüş, kesim yerinden çatlamış ürünler kesinlikle kullanılmamalıdır. 6-Ürünler sert vurmalardan sakınılmalıdır ve boru uçlarının çarpmaları önlenmelidir. 7-Borular sadece keskin aletlerle kesilmelidir. 8-Kaynaktan önce, boruda kaynak boyu işaretlenmelidir. 9-Borular ısıtılırken ateş kullanılmamalıdır. 10-Kaynak bekleme süresine uyulmalıdır. 11- Eritme sırasında ve birleştirdikten sonra boru ve ek parçalar kesinlikle çevrilmemelidir. 12- Kaynak paftaları kullanılmadan önce temizlenmeli ve teflonu bitmiş paftalar kesinlikle kullanılmamalıdır. 13- Metalli ek parçalar aşırı sıkmadan kaçınılmalıdır. 14- Sıkma işleminde, sızıntıları önlemek için teflon bant kullanılmalıdır. 15- Metal kör tapa parçalar yerine plastik kör tapalar kullanılmalıdır. 16-Döşeme işleminden sonra,tesisata,madde 6.3 de verilen test talimatına uygun sızdırmazlık testi mutlaka yapılmalıdır. 17-Yapılan sızıntı kontrolünden sonra, tesisat içindeki su, donma tehlikesine karşı tamamen boşaltılmalıdır. 18-Bina dışına döşenen boru ve ek parçalar güneşin UV ışınlarına ve donmaya karşı izole edilmelidir. 33

34 6.3. SIZDIRMAZLIK TESTĐ PROSEDÜRÜ Bitmiş haldeki tesisat, filtrelenmiş ve havası alınmış şekilde tamamen su ile doldurulmalıdır. Basınç testi iki aşamada yürütülmelidir. Đlk aşama sistemin daha küçük kısımlarının yeterli olmasıdır.(örneğin: ıslak/rutubetli odalardaki gider boruları ve tali borular) a) Đlk aşama için test basıncına eşit olan izin verilen işletme basıncı artı 5 bar 30 dakika içerisinde 10 ar dakikalık aralıklarla iki kere üretilmelidir. Daha sonra 30 dakika sonrasında basıncın 0,6 bar dan(dakikada 0,1bar nispetinde) daha fazla düşüp düşmediği ve sızıntı olup olmadığı kontrol edilmelidir. b) Đkinci aşama ara verilmeksizin ilk aşamayı takip etmeli ve iki saat içerisinde sonlandırılmalıdır. Daha sonra basıncın 0,2 bar dan daha fazla düşüp düşmediği ve borunun herhangi bir sızıntı emaresi gösterip göstermediği kontrol edilmelidir. Testin, DIN standardına göre yapılmasına dikkat edilmeli ve standartların dışında yapılmasından kaçınılmalıdır. 34