AYLIK BÜLTENLER SERİSİ Ocak, 2007 SAYI: 4 KONU: TEKNOLOJİNİN KULLANIMI. Sevgili Öğrencilerimiz ve Velilerimiz,

Transkript

1 AYLIK BÜLTENLER SERİSİ Ocak, 2007 SAYI: 4 KONU: TEKNOLOJİNİN KULLANIMI Sevgili Öğrencilerimiz ve Velilerimiz, Bu bültende artık hayatımızın bir parçası olan teknolojiyi zararlarından korunarak nasıl yararlı ve etkili bir şekilde kullanabileceğinize dair ipuçlarını içeren bilgiler bulacaksınız. Teknoloji, akıllıca kullanıldığında hem eğitim hem de bilgi ve gelişme kaynağı olarak kullanılabilir. Ancak yanlış, aşırı ve denetimsiz olarak kullanıldığında bir takım zararları olabilir. Bu sebeple teknolojiyi nasıl etkili ve yararlı bir biçimde kullanacaklarının gençlerimize öğretilmesi çok önemlidir. Başarılarla dolu bir yıl ve yıllar diliyoruz. TELEVİZYONUN ÇOCUKLAR ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ Hiç düşündünüz mü televizyonumuz günde kaç saat açık kalıyor ve biz günümüzün kaç saatini televizyon karşısında geçiriyoruz? Elbette televizyonun bizi ilgilendiren yönü çocuklarımızın hayatındaki yeri. Çocukların büyük bir kısmı, eğer izin verilirse haftanın yedi günü, günde yirmidört saat televizyon seyretmeye hazırdır. Uykuyu çok seven çocuğunuzun, sabah erken saatte başlayan çizgi filmi kaçırmamak için uykusunu bırakıp televizyon karşısına geçmesi; yemeklerini bile bir gözü televizyondayken yiyor olması çok alışıldık bir durum olsa da çok düşündürücü. Televizyonun etkileri onu nasıl ve ne derece kullandığımızla ilişkilidir. O sizi ya da çocuğunuzu değil, siz onu yönettiğiniz sürece problem yoktur. Üstelik televizyonun eğitimi destekleyici, rahatlatıcı, eğlendirici, yaşadığımız dünyada olup bitenlerin farkında olmamızı sağlayıcı işlevlerini de unutmamak gerekir. Aynı aracın kontrolsüz olarak kullanımında kişiyi pasifize etmesi, amaçsız bir şekilde karşısına bağlayarak zaman öldürmeye neden olması, tüketimi kışkırtması ve şiddeti evimize taşıması kaçınılmazdır. Televizyonun çocuklar üzerindeki etkileri konusunda yapılan birçok araştırmada çocuk ne kadar çok şiddet görüntüsü izlerse, bunları yaşamın çok normal ve kabul edilebilir bir parçası olarak algıladığını görülmektedir. Şiddet içeren programlar aynı zamanda gerek çocuğu gerekse yetişkini bağırıp çağırmaya, zor kullanmaya ve 1

2 kavgaya yöneltebiliyor. Çocuğun dış dünyayı vahşi, korkunç bir yer olarak algılamasına neden olabiliyor. 4-7 Yaş Çocukları Ve Televizyon Bu yaş grubunda çocuğun gelişimi ile ilgili önemli adımlar atılır. 0-3 yaş grubunda olduğu gibi çocuğun gelişimi bu dönemde de çok hızlı bir şekilde devam eder. Bu dönemde anne baba, arkadaş ve sosyal çevre ile etkileşim ve iletişim belirgin olarak artmıştır. Bu dönemde gerek dil gelişimi, gerek motor gelişim de önemli aşamalar kaydedilir. Bu dönemde çocukta ki etkilenmeler hayat boyu çocuk için çok önemli olmaktadır. Televizyonun bu dönemde fazlaca izlenmesi çocuğun dil ve sosyal gelişiminde bazı sıkıntıların ve eksikliklerin oluşmasına neden olabilir. Bu dönemde çocuklar televizyonda gördükleri görüntüleri tamamen somut olarak yorumlarlar, yani çocuklarda tam olarak soyut düşünce gelişmediği için gerek çizgi filmler gerek filmler de görülen görüntüler olduğu gibi algılanır; çocuk bütün bunları olduğu gibi uygulamaya çalışabilir, çizgi filmde gördüğü bir hareket veya sahneyi olduğu gibi yapmaya çalışabilir. Çocuk için bu dönemde şiddet içeren ve aşırı abartılı konulardan oluşan çizgi filmler oldukça sakıncalı olabilir. Bilinçaltı şiddet duygularının yerleşmesine neden olabilir. Aynı zamanda çocuğun bu dönemde izleyeceği gerilim, korku veya aşırı şiddet içeren görüntülerden çocuklar oldukça etkilenebilir, bu durum onları akla gelen görüntüler ve düşünceler ile günlerce rahatsız edebilir. Ek olarak çocukta uyku bozukluğu, yalnız kalmak istememe, korku ve endişe duyguları yerleşebilir. Bu nedenle anne babaların bu dönemde izlenen programlara özellikle dikkat etmesi gerekir. Unutulmamalıdır ki çocukluk çağında görülen her görüntünün, duyulan her sesin, karşılaşılan her iyi ve kötü muamelenin muhakkak ileriki yıllarda bir yansıması olacaktır. Bu nedenle TV gibi iletişim araçları eğitim amaçlı olarak kullanılmalı, eğlence amaçlı ise belli sınırlarda kullanılmalıdır. Özellikle anne babalar, aile olarak birlikte izledikleri programlar konusunda oldukça seçici davranmalıdırlar. Bütün bunlara ek olarak geç saatlerde izlenmesine müsade edilen programlar ile çocukların uyku ritmi bozulmakta, vakit ve motivasyon eksikliğinden dolayı çocukların oyunlar ve değişik aktiviteler ile kazanacakları motor beceriler yetersiz kalmakta, çocukların arkadaş ortamlarında kazanacakları sosyal adaptasyon yeteneği istenen seviyede olmamakta, ince motor becerilerin gelişimi ve anne babanın vereceği eğitim için gerekli vakit azalmakta, bu yaş için gerekli olan fiziksel hareketlilik ile enerji atımı eksik kalmakta; televizyonun çocuklar için bir miktar katkısı olsa bile genel olarak dil, sosyal ve motor gelişimde sıkıntılar gözlenmektedir Yaş Çocukları-Gençler ve Televizyon Bu dönemdeki çocuklar genelde ağır eğitim şartları içinde olan grubu oluşturmaktadır. Aynı zamanda televizyonun eğitim amaçlı 2

3 kullanımından daha fazla yararlanacak bir yaş grubunu oluşturmaktadır. Yukarıda saydıklarımıza ek olarak bu yaş grubunda soyut düşüncenin yerleşmeye başlamış olmasının etkileri görülür. Çocuklar televizyondaki görüntülerden erişkin düzeyinde etkilenmeye başlarlar. Yukarıda değindiğimiz gibi bu yaş grubunda da şiddet içeren, korku ve gerilime neden olan sahnelerin çocuğun gelişiminde problem oluşturacağını söylemek gerekir. Televizyonun yukarıda bahsettiğimiz iletişim ve sosyal adaptasyon üzerine etkileri 4-7 yaş grubundaki kadar negatif şekilde olmaz. Çocukların bu yaşlardan itibaren TV üzerinden kazanımları eğer iyi yönlendirilir ve seçici davranılırsa devam eder. Bu yaştaki çocukların ders ve okul saatleri de göz önüne alınarak TV izleme saatleri uygun bir şekilde sağlanmalıdır. TV izlemenin aşırılığı durumunda çocuğun sosyal aktivitelerinde, arkadaş ilişkilerinde, ders başarısında, sportif faaliyetlerinde, yaşa uygun becerilerin geliştirilmesinde sorunlar yaşanabilir. Yine pozitif olarak baktığımızda televizyonun aslında kocaman ve heyecan verici bir dünyaya açıldığını görebiliriz. Yeryüzündeki milyonlarca insanın eğitimi düşünüldüğünde, tartışmasız bir eğitim aracıdır. Gene çocuklarımıza sosyal bazı davranışları, paylaşmayı, uzlaşmayı öğreten pek çok eğitici programın varlığını yok sayamayız. Burada önemli olan televizyonu seyretmemek değil, çocuklarımızı doğru ve uygun programları seyretmesi için yönlendirmemizdir. Televizyon programlarının çocuğunuz için uygun olup olmadığına karar vermeniz için ya programı çocuğunuz izlemeden önce ya da çocuğunuzla birlikte oturup izlemelisiniz. Programı birlikte izlerken de çocuğun anlamakta zorlanabileceğini ya da yanlış yorumlar çıkarabileceğini tahmin ettiğiniz sahneler hakkında konuşmalısınız. Yapmanız gereken, özel bir program seyretmediğiniz zaman, televizyonu kapatmaktır. Aile ilişkilerinin ve iletişimlerinin televizyon tarafından etkilenmemesi için ne zaman, hangi programların izleneceği konusunda kesin kurallar koymamız gerekir. BİLGİSAYAR/İNTERNET KULLANIMI VE ÇOCUKLAR Kullanımında dikkatli davranılması gereken bir diğer teknolojik öğe ise bilgisayardır. Bilgisayarın ve özellikle internetin gelişimi, içerisinde gerçek dünyanın kurallarının geçerli olmadığı sanal bir dünya yaratmıştır. Sanal dünya içerisindeki bireyler bu alanın özelliğini oluşturan altyapı ve işleyişi kullanarak serüvenlere katılmakta, ilişkiler kurmakta ve bunları bozmakta, duygular yaşamakta, kararlara varmakta ve gerçek dünyada sınırlandırılmış ya da yapamayacağı bir çok eylemi özgürce ama sanal olarak gerçekleştirebilmektedir. Bu sanal ortam ne gibi sonuçlar yaratmaktadır? Yapılan araştırmalara göre: Gençlerin interneti en çok; mesajlaşmak, gezinmek, oyun oynamak, bilgi edinmek, anında sohbet etmek, resim, müzik veya metin belgeleri bulmak, indirmek veya değiş tokuş etmek için kullandığını göstermektedir. Bunlar arasında internette gezinme, okul arkadaşları ile anında veya elektronik posta ile mesajlaşma gibi kullanımlar ilk sırada yer alır. Mesajlaşma, ergenler tarafından can sıkıntısından kurtulmanın bir yolu olarak 3

4 da görülmektedir. Kızlarla erkeklerin internet kullanımları arasında da bazı farklar vardır. Genellikle kızlar mesajlaşmayı tercih etmekteyken, erkekler çoğunlukla internette gezinmekten hoşlanırlar. Gerçekten de bilgisayar ve internet kullanımı olumlu gelişmelere ve pek çok faydaya yol açmakla birlikte, içerisinde birçok tehdit öğesi de taşımaktadır. Üstelik tehdit oluşturan öğelerin daha çok çocuk ve gençler üzerinde etkili olduğunu görülmektedir. Çocuk ve bilgisayar deyince ilk olarak akla gelen çocuğun bilgisayar ve interneti eğitim amaçlı kullanması, bu karmaşık teknolojiden kendini geliştirme yönünde yararlanmasıdır. Ancak çocuğun yoğun merakı ve eğitim amaçlı kullanım alanlarının sınırlılığı, çocuk ve sanal dünya etkileşimini farklı noktalara çekmekte, ilişkinin yoğunluğu genellikle ebeveynlerin farkında olmadığı birçok sorunu beraberinde getirmektedir. Örneğin, bilgisayar oyunlarına bağımlı olan çocukların bağımlılık olgusunun tüm olumsuz sonuçlarını yaşadıkları gibi, bilgisayar kullanımında çıkış noktası olarak gösterilen eğitim amaçlı kullanımın gerçekleşmediği, aksine eğitimlerinin aksaması tehlikesiyle karşı karşıya kaldıkları birçok araştırma sonucunda ortaya çıkmıştır. Bilinçli kullanıcı olmayan çocuklar ve gençler, denetim ve yönlendiricilik olmayınca kolay bir biçimde sanal dünyadan etkilenebilmektedir. Sanal dünya içerisinde yer alan pornografik materyaller, kumar siteleri, bağımlılık yaratan oyunlar ve düzeysiz ve riskli ilişkiler ağı gibi oluşumlar çocuklar ve aileler için önemli bir risk faktörü olarak tanımlanmaktadır. Bilgisayar kullanımının beraberinde getirdiği bir diğer risk ise çocuğunuzun göz sağlığıdır. Çocuğunuzun göz sağlığını sürekli olarak takip ediniz. Amerika Birleşik Devletleri nde Ulusal Medya ve Aile Enstitüsü tarafından hazırlanan bir rapora göre bilgisayar oyunlarının çocukları daha saldırgan, saygısız ve hantal hale getirdiği vurgulanmaktadır. Bir diğer bağımlılık yaratabilen internet etkinliği de chat tir. Çocuklarda bilgisayar ve internet kullanımı, özellikle bağımlılık yaratabilmesi, sosyal çevreden uzaklaşılması, ruhsal zedelenmelere yol açabilmesi, ahlaki dejenerasyon tehditi, eğitimi aksatabilmesi gibi sorunlar açısından da değerlendirilmelidir. Ayrıca, ülkemizde bu konuyla ilgili yasa düzenleme hazırlıkları son aşamaya gelmiştir. Aşağıda İstanbul Emniyet Müdürlüğü nün web sitesinden alınan ve faydalı olabileceğini düşündüğümüz bazı bilgiler bulabilirsiniz. TÜRKİYE DE BİLİŞİM ve SUÇ Bilişim suçu: Bilgisayar, çevre birimleri, pos makinesi, cep telefonu gibi her türlü teknolojinin kullanılması ile işlenilen suçlardır. Suçların türleri TCK da suç teşkil edecek tüm suçları kapsayabilmekte veya bu suçlara zemin hazırlamaktadır. Suçların işleme şekilleri; Hakaret, küfür, kredi 4

5 kartı yolsuzlukları, sahte belge basımı, bilgilerin çalınması ve buna bağlı olarak devam edebilecek suçları kapsamakla birlikte bunlarla sınırlı olmayıp, günden güne değişiklikler göstermektedir. Aşağıdaki bilgiler bizlere sıkça sorulan sorular dikatte alınarak hazırlanmıştır. ÜLKEMİZDE EN ÇOK KARŞILAŞILAN BİLİŞİM ŞUÇLARI Başkalarının adına göndererek özellikle ticari ve özel ilişkileri zedeleme. Başkalarının adına web sayfası hazırlamak ve bu web sayfasının tanıtımı amacıyla başkalarına ve mesaj göndermek ve bu mesajlarda da mağdur olan şahsın telefon numaralarını vermek. Kişisel bilgisayarlar ya da kurumsal bilgisayarlara yetkisiz erişim ile bilgilerin çalınması ve karşılığında tehdit ederek maddi menfaat sağlanması. Özellikle pornografik içerikli CD kopyalamak ve satmak. Sahte evrak basımı, gibi çok farklı konuları içerebilmektedir. Bilişim suçu ile karşılaştığınızda; Yasadışı siteler (web sayfaları) ile ilgili şikayetlerinizi adlı ihbar adresine bildirebilirsiniz. Şikayetçi olduğunuz konular ile ilgili olarak yapılacak çalışma neticesinde ISP (İnternet Servis Sağlayıcının) yurt dışında bulunması durumunda Adli Makamlar tarafından konunun takibi yapılabilmektedir. Bilgi: ANNE BABA OLARAK NELER YAPABİLİRİZ? * Öncelikle, çocuğunuzla karşılıklı güvene dayalı ve iletişime açık bir ilişki kurmalısınız. Böylece çocuğunuz internet ortamlarında rahatsız edici kişi veya durumlarla karşılaştığında sizden yardım alabileceği hakkında size güvenir. * Çocuğa/Gence internetin doğru bilgi ye ulaşmak amacıyla kullanılması gerektiği anlatılmalı ve kesinlikle kontrol edilmelidir. Çocuk saatlerce tek başına bilgisayar ortamında kalmamalıdır. Eğer bilgisayar ortamında bir ödev yapılacaksa, ebeveynlerden biri çocukla birlikte olmalıdır. * Çocuğunuzla birlikte internette zaman geçirmeli ve ona interneti kullanma biçimleri konusunda model olmalısınız. Birlikte bilgi aramak, kişisel internet sayfası hazırlamak veya resim ve müzik dosyaları bulup indirmek, çocuğunuzla kaliteli zaman geçirmenizi de sağlar. * Çocuğunuzun internette şiddete, pornografiye veya benzer olumsuz uyaranlara maruz kalmaması için, öncelikle internet erişimi için gerekli filitreleme programlarının bilgisayarda olmasını sağlamalısınız. Bunun için, bilgisayar yazılımları veya paket programları satan firmalarla görüşebilirsiniz. * İnternetin olumsuzlukları ve internette çocuğunuzun karşılaşabileceği istenmedik durumlarda neler yapabileceği hakkında onu bilgilendirmelisiniz. Örneğin, çocuğunuzun rahatsız 5

6 eden iletişimleri sonlandırabileceğini hatta gerekirse internetten çıkabileceğini söylemeniz bile çocuğunuzun kendine güvenmesini ve kontrolün sahibi olduğu inancının gelişmesini sağlar. * Çocuk okuldan gelince, bilgisayarda oyun oynaması dinlence saati olarak belirlenmemelidir. Dinlence saati, televizyonda, çizgi film izlemek de olmamalıdır. Çünkü bunlar çocuğun dikkatini tamamen dağıtan etkenlerdir. Ek olarak, çocuğa Bilgisayar / TV başında geçireceği zamanın sınırlı olduğu disiplini verilmelidir. * Çocuk her istediği an bilgisayarın ve TV nin başına geçemeyeceğini bilmelidir. Bunu sağlamak için en etkili yol, bilgisayarın ve televizyonun hayatımızdaki yeri ve önemi hakkında çocukla sohbet etmek, yararlı yönleri olduğu gibi, zararlı yönlerinin de olduğunu, çocuğun yaşına uygun bir söylemle ifade etmektir. Yasaklamak ve eleştirmek hiçbir zaman çözüm olmadığı gibi, çocuğun dikkatini daha da çok o yöne yönlendirmesine neden olur. * Evdeki kişisel bilgisayarınızı herkesin gözü önünde ortak bir yaşam alanında bulundurmalısınız. Böylece bazı durumları ortaya çıkmadan önleyebilirsiniz. Anne-babalar kendi davranışlarına dikkat ederek, çocuklarına nasıl bir model oluşturdukları anlamında bir öz eleştiriye gitmelidirler. Boş zamanlarda sürekli TV başında geçiren baba ya da bilgisayar başından kalkmayan bir annenin, çocuğu üzerinde disiplin kurması çok zordur. * Bilgisayar ve televizyon yatak odasına konmamalıdır. Küçük çocuklara TV deki çizgi film kahramanları ve bilgisayardaki sanal kahramanların gerçek olmadıkları, asıl hayatta çocukların uçması, havada yürümesi gibi insanüstü güçlerin ve mucizelerin olmadığı yaşlarına uygun biçimde anlatılmalıdır. * İnternet kullanımı çocuğunuzun ders çalışmasına, sosyal ilişkilerine, sizinle olan iletişimine engel olacak ölçüde artmadan ve internet etkinlikleri bir kaçınma aracı halini almadan, internet kullanımını makul ölçülerde sınırlamalısınız. Varolan alışkanlığı yasakla sonlandırmaya çalışmak, internet kullanımını hem daha çekici hale getireceği, hem de ergenlikte çocuğunuzun özel yaşamına müdahale olarak algılanacağı için işe yaramayabilir. Daha baştan belli zaman dilimlerinde ve belli bir süre için internet kullanımı alışkanlığını pekiştirmelisiniz. * İnternet kullanımı çocuğunuzun gündelik yaşamını sekteye uğratacak bir düzeye geldiyse okuldaki rehber öğretmene veya bir uzmana başvurarak durumla başa çıkabilmek için profesyonel yardım almalısınız. * İnternet ortamında %100 güvenliğin hiçbir zaman sağlanamayacağını unutmayın! Çocuklarınıza: Özellikle Chat ortamında bilgisayarınıza saldırılabileceğini; Chat de tanıştıkları kişilere şahsınız, aileniz, adres, telefon, kredi kartı, işiniz v.s. konularda şahsi bilgilerinizi vermemeleri gerektiğini; anlatınız. Sevgilerimizle, Özel Üsküdar SEV İlköğretim Okulu Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Servisi 6

7 YARARLANILAN KAYNAKLAR: Çoluk Çocuk dergisi, Aralık 2001 sayısı, Demirutku, Kürşad Uzm. Psk. Çocuklar İçin Güvenli İnternet Televizyonun Çocuklar Üzerindeki Etkileri adlı yazı, Çocuk İçin İnternet Kullanım Önerileri Çocuklar ve Televizyon isimli yazı, İstanbul Emniyet Müdürlüğü Bilişim Suçları Daire Amirliği Makalesi Bilgisayar Oyunlarından Uzak Dursun konulu haber, Jane M. Healy, (2001) Bağlantı Doğru mu?, Boyner Holding Yayınlar, İstanbul Odabaşı, Ferhan. (2002) İnternet ve Çocuk, Aile ve Çocuk Dizisi Epsilon Çocuk, İstanbul 7