Fungemi etkeni Candida türlerinin h zl tan s nda CHROMagar Candida besiyerininin kullan m

Transkript

1 Türk Mikrobiyol Cem Derg (2006) 36 (4) : Türk Mikrobiyoloji Cemiyeti / Turkish Microbiological Society ISSN Fungemi etkeni Candida türlerinin h zl tan s nda CHROMagar Candida besiyerininin kullan m Use of CHROMagar Candida for rapid identification of Candida species isolated from bloodstream infections Feza Ota, Gönül Aslan, Sebahat fien, Gürol Emekdafl Mersin Üniversitesi T p Fakültesi T bbi Mikrobiyoloji Anabilim Dal, Mersin letiflim / Correspondence: Yrd. Doç. Dr. Feza Ota Adres / Address: Mersin Üniversitesi T p Fakültesi T bbi Mikrobiyoloji Anabilim Dal, 33079, Mersin Tel /1541, Faks fezaotag@mersin.edu.tr ÖZET CHROMagar Candida besiyeri (CAC) C. albicans, C. tropicalis, C. krusei, C. glabrata ve C. parapsilosis' in tan mlanmas nda kullan lan seçtirici ve ay rt ettirici bir besiyeridir. Bu besiyeninde sufllar, 35 C'de bir gecelik inkübasyonun ard ndan s - ras yla yeflil, çelik mavi, pembe, parlak beyaz ve koyu pembe-mor renkte kolayl kla ay rt edilebilen koloniler oluflturmaktad rlar. Bu çal flmada, fiubat 2002-A ustos 2003 tarihleri aras nda çeflitli klinik örneklerden izole edilen toplam 35 stok Candida suflu ile Eylül 2003-Mart 2006 tarihleri aras nda çeflitli kliniklerden gönderilen ve maya hücreleri saptanan toplam 283 kan kültürü örne i CAC besiyerinin etkinli inin ve rutin maya tan s ndaki yerinin saptanmas amac yla de erlendirilmifltir. Kontrol amac yla ayn zamanda Sabouraud Dekstroz Agara da ekim yap lm flt r. Stok sufllar n ve kan kültürlerinden izole edilen sufllar n %92-94'den fazlas n oluflturan C. albicans, C. tropicalis, C. parapsilosis, C. Krusei ve C. glabrata kolonileri morfolojilerine ve renklerine göre do ru tan mlanm flt r. CAC besiyerinin kullan m ile Candida türlerinin do rudan tan s klinisyenlere yüksek riskli fungemi flüpheli hastalar için do ru antifungal seçiminde h z kazand raca gibi morbidite ve mortalitenin düflmesine de yard mc olacakt r. Anahtar sözcükler: Chromagar Candida, Candida türleri, fungemi, mayalar n h zl tan s SUMMARY CHROMagar Candida is a new differential medium that allows selective isolation of yeasts and simultaneously identifies colonies of Candida albicans, C. tropicalis, C. krusei, C. glabrata and C. parapsilosis. Colony morphology and color have been well defined when CAC has been used to isolate yeast directly from clinical specimens. We evaluated the designation of effectiveness and ability of this medium with 35 stock Candida strains, isolated from different clinical specimens, between February 2002-Agust 2003, and 283 hemoculture specimens which yeast cells were determined, between September March As a control the same isolates were inoculated on SDA simultaneously. Stock and clinical isolates, consisting of over 92-94% of C. albicans, C. tropicalis, C. parapsilosis, C. Krusei and C. glabrata, were correctly identified on the basis of colony morphology. Direct isolation could allow mycology laboratories to more rapidly identify Candida strains, enable clinicians to more quickly make antifungal drug selections, and potentially decreases patient mortality and morbidity. Key words: Chromagar Candida, Candida spp., fungemia, rapid identification of yeast 200

2 Fungemi etkeni Candida türlerinin h zl tan s nda CHROMagar Candida besiyerininin kullan m G R fi Son yirmi y lda Candida türleri kan kültürlerinden izole edilen hastane infeksiyonlar patojenleri aras nda dördüncü s rada olup mortalite oran %40 olarak bildirilmektedir (1). C. albicans fungeminin en s k etkeni olarak bilinmekteyken izole edilen türlerin albicans d fl Candida türleri lehine giderek artmakta oldu u ve beraberinde antifungal ajanlara duyarl l k azalmas n n görüldü ü bildirilmektedir (2). Dolay s yla klinisyenlerin uygun antifungal ajan seçimi için etkenin çabuk izolasyonu önem kazanm flt r. H zl maya identifikasyonu amac yla birçok kromojenik besiyeri gelifltirilmifltir. Türe özgü kromojenik substratlar içeren bu besiyerlerinde mayalar ürettikleri enzimlerle reaksiyona girerek çeflitli renkte koloniler oluflturmaktad rlar (3, 4, 5). CHROMagar Candida (CAC) haz r besiyeri öncelikle C. albicans, C.tropicalis ve C. krusei için tasarlanm fl olup 35 C' de bir gecelik inkübasyonun ard ndan s ras yla yeflil, çelik mavi ve toz pembe renkte kolayl kla ay rt edilebilen koloniler oluflturmaktad rlar (6, 7, 8). C. glabrata ve C. parapsilosis türlerinin de CAC besiyerinde kolayl kla tan nabildi ini bildiren çal flmalar bulunmaktad r (4, 6, 7). CAC besiyerinin kullan m uygun antifungal ajan n çabuk seçilmesi ve tedaviye erken bafllanmas aç s ndan klinisyene ve hastaya zaman kazand racakt r. Bu çal flmada, fiubat 2002-A ustos 2003 tarihleri aras nda çeflitli örneklerden izole edilmifl 35 stok Candida suflu ile Eylül Mart 2006 tarihleri aras nda çeflitli kliniklerden gönderilen 283 kan kültürü örne i çal flmaya al nm fl ve mayalar n h zl tan s için CAC besiyerinin etkinli i ve kullan m kolayl araflt r lm flt r. GEREÇ VE YÖNTEM Stok sufllar. Mersin Üniversitesi T p Fakültesi Araflt rma ve Uygulama Hastanesi kliniklerinden fiubat 2002-A ustos 2003 tarihleri aras nda laboratuvar m za gönderilen çeflitli klinik örneklerden izole edilen toplam 35 maya suflu [C. albicans (20 sufl), C. tropicalis (5 sufl), C. glabrata (1 sufl), C. lusitaniae (1 sufl), C. parapsilosis (6 sufl), C. guillermondii (1 sufl), C. krusei (1 sufl)], CAC besiyerinin etkinli inin araflt r lmas amac yla çal flmaya dahil edilmifltir. Konvansiyonel yöntemler (m s r unu-tween 80 agarda hif ve blastospor oluflumunun izlenmesi, çimlenme borusu deneyi) ve API 20 C AUX (Bio-Merieux, Fransa) ticari kiti kullan larak tan mlanan bu sufllar birer örnek olmak üzere serum fizyolojikli ve gliserinli buyyonlu ortamlarda korunarak saklanm flt r. Tüm sufllar 90-mm. petride haz rlanm fl ticari CAC (BBL, Becton-Dickenson, Fransa) besiyerine ve Sabouraud dekstroz agara (SDA) (Oxoid) ekilerek 35 C'de, aerobik ortamda, saat inkübasyona b rak lm flt r. Klinik örnekler. Eylül 2003-Mart 2006 tarihleri aras nda çeflitli kliniklerden gönderilen ve maya hücreleri saptanan toplam 283 kan kültürü örne- i CAC besiyerinin rutin maya tan s ndaki yerinin saptanmas amac yla de erlendirilmifltir. Kan kültürleri BACTEC-9120 (Becton-Dickenson, ngiltere) otomatik inkübatör sisteminde takip edilirken pozitif sinyal veren ve Gram boyama ile maya hücreleri saptanan fliflelerden SDA ve CAC besiyerlerine ekim yap lm fl, 35 C'de, aerobik ortamda, 24 saatlik inkübasyondan sonra SDA'da üreyen koloniler hif ve blastokonidyum yap lar - n n ve germ tüp oluflumunun incelenmesi için s - ras yla m s r unu-tween 80 agara (Oxoid) ve insan serumuna ekimleri yap lm flt r. Ayr ca gerekti inde API 20 C AUX veya ID 32 C (Bio-Merieux, Fransa) ticari kiti kullan lm flt r. C. albicans ve C. dubliniensis ayr m için 42ºC'de üreme deneyi uygulanm fl ve Staib agara ekim yap lm flt r. Mikrobiyolojik çal flma. CAC besiyerinde üreyen maya kolonileri 7 gün süreyle, oda s s nda ve fl ktan korunarak muhafaza edilirken, renk, genifllik, koloni çevresindeki renk difüzyonu, gibi özellikleri en az iki mikrobiyolog taraf ndan izlenerek kaydedilmifltir. Birinci, ikinci ve üçüncü günlerde örneklerin foto raflar çekilmifltir. CAC'deki renk de iflimleri referans sufllarla karfl laflt r lm flt r. Kontrol suflu olarak ATCC (100231) C. albicans, ATCC (750) C. tropicalis, 201

3 Feza Ota, Gönül Aslan, Sebahat fien, Gürol Emekdafl ATCC (6258) C. krusei, ATCC (66032) C. glabrata ve ATCC (22019) C. parapsilosis kullan lm flt r. BULGULAR CHROMagar Candida besiyerinde kontrol sufllar, bir gecelik inkübasyonun ard ndan, C. albicans yeflil, C. tropicalis çelik mavi, C. krusei yass -düz, kenarlar beyazlaflm fl toz pembe renkte ve tüylü görünümlü, C. glabrata koyu pembe-mor ve C. parapsilosis ise parlak beyaz renkli koloniler oluflturmufltur (4, 5, 9) CAC ve SDA'ya ekimleri yap lan otuzbefl stok suflun 33'ü (%94.3), 20 C. albicans, befl C. tropicalis, alt C. parapsilosis, bir C. glabrata ve bir C. krusei tür düzeyinde tan mlanm flt r. Di er iki tür, C. lusitaniae ve C. guillermondii ay rt edilemeyen küçük pembe renkte koloniler oluflturmufltur. Ancak C. guillermondii kolonileri 48 saatten sonra oluflturmaya bafllad karakteristik yap s yla di erlerinden ayr lmaya bafllam flt r; koloni rengi pembe-leylak tona kayarken koloni yüzeyi kuru ve pürtüklü bir görünüm kazanm flt r. Eylül 2003-Mart 2006 tarihleri aras nda çeflitli kliniklerden gönderilen ve maya hücreleri saptanan toplam 283 kan kültürü örne inden 287 Candida suflu izole edilmifltir. Dört örnekte ikifler tür üremifltir. Rutin laboratuvar ifl ak fl s ras nda kullan - lan identifikasyon yöntemleriyle (konvansiyonel yöntemler ve gerekti inde API kitleri kullan larak) s kl k s ras yla, C. parapsilosis (155 sufl), C. albicans (62 sufl), C. tropicalis (34 sufl), C. glabrata (12 sufl), C. kefyr (6 sufl), Geothrichum capitatum (6 sufl), C. guillermondii (5 sufl), C. lipolytica (3 sufl), C. krusei (2 sufl), C. inconspicua/norvegensis (1 sufl), Saccharomyces cerevisiae (1 sufl) olarak tan mlanm flt r. En çok izole edilen 265 sufl (%92.3), C. parapsilosis, C. albicans, C. tropicalis ve C. glabrata, CAC besiyerinde 24 saatlik inkübasyondan sonra türe özgün tan mlanm fl renkte koloniler oluflturmufllard r. Germ tüp ve klamidospor oluflturan Candida sufllar n n tamam CAC besiyerinde yeflil renkli koloniler oluflturmufltur. C. albicans olarak tan mlanan sufllara uygulanan 42 C deneyi ve Staib agar'a ekim sonucunda C. dubliniensis lehine sonuç al nmam flt r. Germ tüp ve klamidospor oluflturmayan albicans d fl sufllar öncelikle m s runu agarda oluflturduklar hif ve blastokonidyum yap lar na göre ayr lm fl ve API ID 32 C veya API 20C AUX oksonogram kiti kullan larak konfirme edilmifltir. CAC besiyerinde oluflturduklar pigmentasyonlar na göre de erlendirilmifltir. C. albicans, C. tropicalis, C. krusei ve C. glabrata' n n 48 satten sonraki koloni renklerinde sadece renk koyulaflmas gözlenmifltir. C. parapsilosis kolonileri 24 saatlik inkübasyondan sonra parlak beyaz renkte iken, 48 saatten sonra kirli beyaz ve 72 saatten sonra uçuk pembe renge dönüflmüfltür. C. kefyr 24 saat sonunda oluflturdu u kirli beyazkrem renkli kolonilerinde ilerleyen günlerde de ifliklik saptanmam flt r. C. lipolytica, kolonileri 24 saat sonra parlak-pembe iken saatten sonra bombeleflmeye, yüzeyi kuru ve tüylümsü görünüm kazanmaya bafllam fl ve kimi kolonilerin etraf nda halo gözlenmifltir. C. inconspicua/norvegensis, 24 saat sonra krem-beyaz renkte, yay k, bombesiz koloniler oluflturmuflken sonraki günlerde kolonilerde renk de iflikli i olmaks z n yüzeyde kuruma, tüylümsü, tebeflir tozu görünüm meydana gelmifltir Geothrichum capitatum ve Saccharomyces cerevisiae türleri de 24 saatlik inkübasyondan sonra pembe renkli koloniler oluflturmufllard r. Saccharomyces cerevisiae kolonileri küçük, pembe-mor renkte iken Geothrichum capitatum kolonilerinde 48 saatten itibaren pembe-beyaz renk ve burufluk yüzey görünümü hakim olmaya ve koloni çap genifllemeye bafllam flt r. Dört kan kültürü örne inde ikifler maya türü üremifltir; kalp-damar cerrahisinde ve beyin cerrahisinde yatan hastalara ait olan kan kültürü örneklerinde C. parapsilosis+c. tropicalis, reanimasyondaki hastaya ait örnekte C. albicans+c. parapsilosis, ve gö üs cerrahisindeki hastaya ait örnekte C. albicans+c. kefyr beraberli i saptanm flt r. 202

4 Fungemi etkeni Candida türlerinin h zl tan s nda CHROMagar Candida besiyerininin kullan m TARTIfiMA CHROMagar Candida besiyerinde hem kontrol sufllar hem de klinik örneklerden izole edilen C. albicans, C. tropicalis, C. krusei, C. parapsilosis ve C. glabrata sufllar kolayl kla identifiye edilmifltir. Pozitif kan kültürü fliflesinden do rudan ya da SDA'daki kolonilerinden CAC'a yap lan ekimlerden sonra oluflan koloni renkleri aras nda bir fark saptanmam flt r (4, 10). Çeflitli kliniklerden gönderilmifl kan kültürü örneklerinden C. parapsilosis (%40) en s k izole edilen maya olmufltur. Bunu s ras yla C. albicans (62 sufl), C. tropicalis (34 sufl) ve C. glabrata (12 sufl) izlemifltir. Gerek klinik örneklerden izole edilen stok sufllar n, gerekse kan kültürlerinden izole edilen maya sufllar n n yaklafl k %92'den fazlas CAC ile 24 saatte kolayca tan mlanm flt r. Dolay s yla bu dört Candida suflunun h zl tan s önemlidir (1 3, 7, 11). Polimikrobiyal üremelerde CAC besiyerinde farkl renkte koloniler gözlenmifl ve SDA ilk gün ekim petrisinden birden fazla farkl koloninin saf kültür izolasyonunun yap lmas gerekti i konusunda özellikle mikoloji laboratuar n n yeni yap - land r ld ünitelerde uyar c ve e itici olmufltur. Bu nedenle polimikrobiyal üremelerde CAC besiyerinden identifikasyon zaman ve maliyet aç - s ndan avantaj oluflturmaktad r (11, 12, 13). Di er az s kl kta izole edilen türlerin (C. kefyr, C. lusitaniae, C. guillermondii, C. lypolitica, C. inconspicua/norvegensis, Geotrichum capitatum, Saccharomyces cerevisiae) CAC besiyerinde oluflturduklar kolonilerinden tan nmas kolay olmad - ndan h zl tan için konvansiyonel yöntemlere ve ayn zamanda haz r ticari identifikasyon yöntemlerine baflvurulmufltur (14, 15). Yo un bak m, yan k, onkoloji gibi immün sistemi zay flam fl hastalar n uzun süreli tedavi gördü ü ünitelerde özellikle ender rastlanan Candida türleriyle oluflan epidemilere rastlanmaktad r (16, 17, 18, 19). CAC besiyerinin kullan m ender rastlanan türlerin varl n n h zla fark na varmam z sa layacakt r (20). Fungemi etkeni Candida türlerinin tan mlanmas nda laboratuvar ifl ak fl nda germ tüp, m s r unutween 80 agar, API identifikasyon panelleri s ras izlendi i takdirde, pozitif sinyal veren ve maya hücresi saptanan flifleden ekim yap lan ilk gün petrisi SDA' da üreyen kolonilerin saf kültür oldu unu varsayarsak, C. albicans sufllar yaklafl k olarak en erken saat sonra tan mlanabilecektir. Albicans d fl türlerde ise tür düzeyinde tan mlama sadece konvansiyonel yöntemlerle en erken saat sonra yap labilecektir. API kullan m na baflvuruldu u takdirde bu süreye 24 saatlik bir süre daha eklenebilir. Oysa maya hücresi saptanan pozitif flifleden do rudan CAC besiyerine ekim yap lacak olursa klinik olarak s kl kla izole edilen sufllar n yaklafl k %90'dan fazlas, sadece SDA petrisinde maya kolonilerin üremesi için gereken süre olan, 24 saat sonra tür düzeyinde tan mlanabilecektir. Ayr ca polimikrobiyal üremelerin fark na varmak daha kolay olacakt r. Fungemi tan s yla yatan hastaya h zl sonucun ulaflt r lmas n n sa lanabilece i bu ifl ak fl nda CAC besiyeri API identifikasyon panellerine göre daha fazla kullan laca ndan laboratuvar maliyeti de azalacakt r. Kan kültürlerinden mayalar n primer izolasyonu için CHROMagar Candida besiyerinin kullan m klinik olarak önemli Candida türlerinin izolasyonuna izin vermesi, laboratuvar ifl yükünü ve maliyetini düflürmesi ve daha önemlisi klinisyenlere antifungal ajan seçimini h zla yapt rarak hasta mortalite ve morbiditesini düflürmesi aç s ndan önemlidir. Kaynaklar 1. Pfaller MA, Jones RN, Doern GV, Sader HS, Hollis RJ, Messer SA. International surveillance of bloodstream infections due to Candida species: frequency of occurrence and antifungal susceptibilities of isolates collected in 1997 in the United States, Canada, and South America for the SENTRY Program. The SENTRY Participant Group. J Clin Microbiol 1998; 36: Rangel-Frausto MS, Wiblin T, Blumberg HM, Saiman L, Patterson J, Rinaldi M, Pfaller M, Edwards JE Jr, Jarvis W, Dawson J, Wenzel RP. National epidemiology of mycoses 203

5 Feza Ota, Gönül Aslan, Sebahat fien, Gürol Emekdafl survey (NEMIS): variations in rates of bloodstream infections due to Candida species in seven surgical intensive care units and six neonatal intensive care units. Clin Infect Dis 1999; 29: Odds FC, Bernaerts R. CHROMagar Candida, a new differential isolation medium for presumptive identification of clinically important Candida species. J Clin Microbiol 1994; 32: Horvath LL, Hospenthal DR, Murray CK, Dooley DP. Direct isolation of Candida spp. from blood cultures on the chromogenic medium CHROMagar Candida: J Clin Microbiol 2003; 41: Louwagie B, Surmont I, Verhaegen J, Odds F. Differential and enrichment media for selective culture and recognition of yeast species from clinical material: Eur J Clin Microbiol Infect Dis 1995; 14: Pfaller MA, Houston A, Coffmann S. Application of CHROMagar Candida for rapid screening of clinical specimens for Candida albicans, Candida tropicalis, Candida krusei, and Candida (Torulopsis) glabrata. J Clin Microbiol 1996; 34: Powell HL, Sand CA, Rennie RP. Evaluation of CHRO- Magar Candida for presumptive identification of clinically important Candida species. Diagn Microbiol Infect Dis 1998; 32: Cooke VM, Miles RJ, Price RG, Midgley G, Khamri W, Richardson AC. New chromogenic agar medium for the identification of Candida spp. Appl Environ Microbiol 2002; 68: Yücesoy M, Marol S. Performance of CHROMAGAR candida and BIGGY agar for identification of yeast species. Annals Clin Microbiol Antimicrobial 2003; 2: Birinci A, Akkurt L, Acuner C, Unlu M, Durupinar B: Rapid identification of the Candida species from direct blood cultures by CHROMagar Candida. J Int Med Res 2004; 32: Pulimood S, Ganesan L, Alangaden G, Chandrasekar P. Polymicrobial candidemia. Diag Microbiol Infect Dis 2002; 44: Yera H, Poulain D, Lefebvre A, Camus D, Sendid B. Polymicrobial candidemia revealed by peripheral blood smear and chromogenic medium. J Clin Pathol 2004; 57: Houang ETS, Chu KC, Koehler AP, Cheng AFB. Use of CHROMagar Candida for genital specimens in the diagnostic laboratory. J Clin Pathol 1997; 50: Koehler AP, Chu KC, Houang ET, Cheng AF. Simple, reliable, and cost-effective yeast identification scheme for the clinical laboratory. J Clin Microbiol 1999; 37: Hospenthal DR, Beckius ML, Floyd KL, Howarth LL, Murray CK. Presumptive identification of Candida species other than C. albicans, C. krusei, and C. tropicalis with the chromogenic medium CHROMagar Candida. Annals Clin Microbiol Antimicrobial 2006; 5: Hazen KC. New and emerging yeast pathogens. Clin Microbiol Rev 1995; 8: Otag F, Kuyucu N, Erturan Z, Sen S, Emekdas G, Sugita T. An outbreak of Pichia ohmeri infection in the paediatric intensive care unit: case reports and review of the literature. Mycoses 2005; 48: Ersoz G, Otag F, Erturan Z, Aslan G, Kaya A, Emekdas G, Sugita T. An outbreak of Dipodascus capitatus infection in the ICU: three case reports and review of the literature. Jpn J Infect Dis 2004; 57: Taj-Aldeen SJ, Doiphode SH, Han XY. Kodamaea (Pichia) ohmeri fungaemia in a premature neonate. J Med Microbiol 2006; 55: Hospenthal DR, Murray CK, Beckius ML, Green JA, Dooley DP. Persistence of pigment production by yeast isolates grown on CHROMagar Candida medium. J Clin Microbiol 2002; 40: