Dil Yeterlikleri ve Matematik Yeterliklerini Kazandırmaya Yönelik Etkinlikler

Transkript

1 Dil Yeterlikleri ve Matematik Yeterliklerini Kazandırmaya Yönelik Etkinlikler Y R D. D O Ç. D R. G Ü L Ç İ N T A N Ş İ Ş M A N E Ğ İ T İ M P R O G R A M L A R ı V E Ö Ğ R E T İ M

2 Okul Öncesi Eğitime Neden İhtiyaç Duyulmaktadır? Küresel boyutta bakıldığında Hızlı kentleşme Göçler Kadınların iş hayatına aktif katılımı Modern yaşamın aile yapısı vb. EĞİTİME yansımaları

3 Okul Öncesi Eğitim & İlköğretim Çocukları ilköğretime hazırlamak Okul öncesi ve İlköğretim arasındaki köprü İlköğretim ve Yüksek Öğretim Gelecekte mutlu ve başarılı bireyler olmalarını sağlamak

4 Okul öncesi eğitim Özeldir! Oyun ve kazanım temelli etkinlikler İlköğretime doğrudan ya da dolaylı destek Özel bir destek uygulanmamaktadır. Etkinlikler bir bütün olarak çocuklara sunulan öğrenme olanaklarıyla ilköğretime hazırlık yeterliklerini kazanma

5 Yeterlikler Dil yeterlikleri Matematik yeterlikleri Sosyal ve duyuşsal yeterlikler Fiziksel gelişim yeterlikleri Özbakım yeterlikleri

6 Dil yeterlikleri Dil yeterliklerini kazandırmaya yönelik etkinliklerin amacı nedir? Dil gelişimlerini destekleyerek onlara okuma yazma becerilerine temel oluşturacak bilgi, beceri ve tutumları kazandırmak Dil yeterlikleri açısından İlköğretime hazır bulunuşluk neyi gerektirir? Zengin bir sözcük dağarcığı Duygu, düşünce, istek ve gereksinimlerini doğru ses tonuyla ifade etme Başkalarını dinleyerek anlayabilme

7 Dil yeterlikleri Çocuğun çevresiyle etkileşim kurması Etkin zihinsel süreçler Dinleme sadece duymakla açıklanabilen edilgen bir süreç değil, dinleyicinin duyduklarına anlam vermesini gerektiren karmaşık bir süreçtir. Sosyal ortamlarda yaşanan deneyimler Öğrencilerin kendi aralarında yaptıkları konuşmalar Öğretmenin etkileşim sürecinde üstlendiği rol hadi bakalım çiçek olun şişşt sessizce oynayın Öğrenciler arası iletişim mutlaka desteklenmelidir. Okuma Dinleme Konuşma

8 Dil Yeterliklerini Kazandırmaya Yönelik Etkinlikler Konuşma ve Dinleme Etkinlikleri Ses Çalışmaları Okuma Etkinlikleri Alfabetik Etkinlikler

9 Dil Yeterliklerini Kazandırmaya Yönelik Etkinlikler Okuma Etkinliklerinin Amaçları Metinlerdeki neden sonuç ilişkilerini Yazın türünün yapısının kavranması Kitaplara ve yazı diline karşı duyarlılık kazanma Yazının günlük yaşamda bilgi vermek ve düşünmeyi sağlama vb. işlevlerinin farkına varma

10 Dil Yeterliklerini Kazandırmaya Yönelik Etkinlikler Okuma Etkinlikleri Sesli Okuma Küçük ya da büyük gruplara hikaye kartları, küçük boy kitaplar ya da kuklalar kullanılarak gerçekleştirilir. Paylaşımlı Okuma Büyük kitaplar kullanılarak çocukların da katılımıyla gerçekleştirilir. Rehberli Kitap Okuma Bir çocukla öğretmen tarafından bireysel olarak gerçekleştirilir.

11 Dil Yeterliklerini Kazandırmaya Yönelik Etkinlikler Konuşma ve Dinleme Etkinliklerinin Amaçları Sözel beceri Bireyin duygu, düşünce, istek ve gereksinimlerini yeterince sözcük kullanarak ve doğru ses tonuyla ifade edebilmesi Birebir iletişim kurabilme, Konuşabilme ve dinleyebilme becerileri

12 Dil Yeterliklerini Kazandırmaya Yönelik Etkinlikler Konuşmaya Yönelik Konuşma Köşesi Kuklalar Dinlemeye Yönelik Sıralı yönergeleri takip etmelerini gerektiren ritim ve dans çalışmaları Kaydedilmiş hayvan ve doğa seslerinin dinletilmesi Kitap okuma, hikaye anlatma ve dinletilmesi Sessiz Köşe Kitapları inceleyebilecekleri ve seslendirilmiş kitapları kulaklıkla dinleyebilecekleri ortam

13

14

15 Dil Yeterliklerini Kazandırmaya Yönelik Etkinlikler Ses Çalışmalarının Amaçları Fonolojik Farkındalık Dilin ses yapısının anlaşılması ve konuşma dilinde anlamın kavranması FF gelişmiş çocuklar ses uyumu olan sözcükler üretebilir (örn. Küp/Tüp) Sözcükleri oluşturan heceleri fark etme Aynı sesle başlayan/biten bir sözcük grubu ayırt edebilir (Yük/Yün) (Önlük/Gözlük) Harfler ve sesler arasındaki ilişki

16 Dil Yeterliklerini Kazandırmaya Yönelik Etkinlikler Ses Çalışmaları FF geliştirmek için ne yapılabilir? Görsel materyaller, ses oyunları, ritmik şarkılar, parmak oyunları ve bilmeceler kullanılabilir. Ses çalışmaları, ses uyumu olan sözcüklerin belirlenmesi, aynı sesle başlayan/biten nesnelerin gruplandırılması, ya da çocuklar tarafından bulunması vb. etkinlikler

17 Dil Yeterliklerini Kazandırmaya Yönelik Etkinlikler Alfabetik Etkinlikler Harfleri ve sözcükleri tanıtmaya yönelik çalışmaları içerir. Amaçları Alfabeyi ya da yazı yazmayı öğretmek Alfabedeki harflere ve sözcüklere karşı farkındalık kazandırmak Erken yazma girişimlerine rehberlik etmektir. Öğretmen çocukların erken yazma girişimlerini engellememeli Gereksinim duyduklarında materyalleri sağlayarak bu girişimleri desteklemelidir.

18 Dil Yeterliklerini Kazandırmaya Yönelik Etkinlikler Alfabetik Etkinliklere İlişkin Ne yapılabilir? Adlarını verilen modellerden bakarak yazma Çeşitli şekil, resim ve harflerle nokta birleştirme çalışmaları İlgi köşelerinde çeşitli malzemelerden yapılmış harflerle oynama Bedenlerini kullanarak çeşitli harfler oluşturma Alfabedeki harflerle ilgili şarkı ve tekerleme söyleme

19

20 Dil Yeterlikleri ve Eğitim Ortamının Önemi Kitap Köşesi Günlük etkinliklere paralel olarak kitaplar sergilenmeli Çocukların bu köşeyi etkin şekilde kullanılması için fırsatlar sağlanmalıdır Kitaplar dışında ne olmalı? Minderler, okuma koltuğu, kalem, defter, kağıt, boya kalemleri vb. materyaller

21

22

23 Dil Yeterlikleri ve Eğitim Ortamının Önemi Görsel, dokunsal, işitsel materyaller Somut deneyimler kazandırır Örneğin, sınıfta mobilya, raf, dolap ve kutu vb. materyallerin isimlendirilmesi Duvarlarda nesne resimlerinin isimleriyle gösterilmesi Harflerin farklı formlarda eğitim materyali olarak sunulması

24

25

26

27 Matematik Yeterliklerini Kazandırmaya Yönelik Etkinlikler Matematik denilince aklınıza ilk gelen şey nedir? Sayılar, korku, zorluk, anlamsız formüller??? Öğrencilerin en çok korktuğu ve başarısız olma kaygısı duyduğu derslerden biridir. Matematik korkusu Öğrenmeyi engeller Kendine güven duygusunu zedeler. Peki bu korku ve olumsuz tutum nasıl ve nerede ilk olarak şekillenmeye başlar? Olumlu hale getirilebilir mi?

28 Matematik Yeterliklerini Kazandırmaya Yönelik Etkinlikler Matematiksel düşünme Matematiksel kavramların kullanımı aslında sembolik bir sistemin kavranmasını içerir. Somut deneyimlerden yararlanarak anlamlandırır; ilişkilendirir ve sembolleri kullanır. Kağıt üzerinde gördüğü 5 sayısını öğretmenin Beş küçük serçe ağacın dalına konmuş cümlesinde kullandığı beş sözcüğüyle aynı anlama geldiğini kavrar ve kendi yaşamında bunu çeşitli biçimlerde kullanır. Dil yeterliklerinin kazandırılmasıyla paraleldir.

29

30 Matematik Yeterliklerini Kazandırmaya Yönelik Etkinlikler Sembolik sistem ve anlamın oluşması Zaman ve destek gerektiren bir dönemdir. Çok erken yaşta sayı saymaya başlarlar, ancak hangi sayısının önce ya da sonra geldiğini ve sayarken sonra gelen sayının daha büyük olduğunu henüz kavrayamazlar.

31 Okul önce eğitimde hangi etkinlikler yoluyla kazandırılır? Matematik, fen ve doğa Türkçe, drama vb. desteklenir Amacı Matematik Yeterliklerini Kazandırmaya Yönelik Etkinlikler Matematiği soyut olarak öğretmekten daha çok matematiksel düşünme süreçlerine başvurmalarını ve temel matematiksel becerilerin oluşmasını sağlamak

32 Matematik Yeterliklerini Kazandırmaya Yönelik Etkinlikler Matematiksel Düşünme süreçleri Problem çözme Akıl yürütme İlişki kurma İletişim kurma Temsil kullanma Temel Matematiksel Beceriler (Matematiksel Kavramla Temel olan Beceriler) Eşleştirme Sınıflandırma, karşılaştırma, sıralama, sayma, ölçme ve grafik kullanma

33 Matematik Yeterliklerini Kazandırmaya Yönelik Etkinlikler 1 Sayı Kavramı ve Saymayla İlgili Etkinlikler 2 İşlemlerle İlgili Etkinlikler 3 4 Geometri ve Mekanla İlgili Etkinlikler Örüntülerle İlgili Etkinlikler 5 Ölçmeyle İlgili Etkinlikler 6 Veri Toplama ve Değerlendirmeyle İlgili Etkinlikler

34 Matematik Yeterliklerini Kazandırmaya Yönelik Etkinlikler Sayı Kavramı ve Saymayla İlgili Etkinlikler Sayıların tanınmasına ve sayıların anlamının kavranmasına yönelik olarak nesneleri saymayı sayılarla nesneleri karşılaştırarak birebir eşleştirmeyi ve sıralamayı içerir. Somut deneyimlerle kazanmaları için sayıların yalnızca matematik etkinliklerinde değil farklı etkinliklerde de kullanılması gerekir.

35 Matematik Yeterliklerini Kazandırmaya Yönelik Etkinlikler Sayı Kavramı ve Saymayla İlgili Etkinlikler Neler Yapılabilir? Fen ve doğa etkinliklerinde fasulye nohut gibi materyalleri kullanarak azlık çokluk (daha az, daha çok, en az, en çok) vb. sözcüklerin kullanımıyla karşılaştırma Türkçe etkinliklerinde sayılarla ilgili hikayeler okuma, bilmeceler sorma Müzik ve yaratıcı dans etkinliklerinde sayıların sırayla verildiği şarkılar, tekerlemeler söylenmesi Günlük rutin etkinlikler sırasında sayıların ve sıra sayılarının kullanılması Kaç kişi ellerini yıkadı? Kaç kişinin yemeği var? Bugün sınıfa gelen birinci kişi kim?

36

37

38 Matematik Yeterliklerini Kazandırmaya Yönelik Etkinlikler İşlemlerle İlgili Etkinliklerinin Amaçları Bir grup nesnede eksiltme ya da artma yapıldığı zaman meydana gelen değişikliğin sayısal anlamda artma ve azalma olduğunun anlaşılmasını Çok erken yaşlarda bu değişikliğin farkındadırlar. Parça bütün ilişkilerinin kavranması Zamanla oluşur. Nesne eşleştirme, karşılaştırma ve sayma etkinlikleri

39 Matematik Yeterliklerini Kazandırmaya Yönelik Etkinlikler İşlemlerle İlgili Etkinlikler İlköğretimde Hangi Bilgi ve Becerilere Temel Oluşturur? Somut deneyimler yoluyla ilköğretim aşamasında daha soyut düzeyde karşılarına çıkacak toplama ve çıkarma işlemlerini öğrenmelerinde temel oluşturacaktır. Neler yapılabilir? Matematik etkinliklerinde resimler kullanılarak sayıların ve işlemlerin ifade edilmesi Drama etkinliklerinde çocuklara pazar, lokanta ve market gibi geçici köşelerde işlem yapmalarını sağlayan roller verilmesi Müzik etkinliklerde artma ve azalma sözcüklerini içeren şarkılar, tekerlemeler söylenmesi.

40

41

42 Matematik Yeterliklerini Kazandırmaya Yönelik Etkinlikler Geometri ve Mekanla İlgili Etkinliklerin Amaçları Çevrede varolan nesnelerin şekillerini tanımaları Sorulan bir şekle örnek nesne gösterebilme Nesnelerin konumlarını diğer nesnelerin konumlarına göre açıklanması Nesnelerin benzerlik ve farklılıklarını kavrama

43

44 Matematik Yeterliklerini Kazandırmaya Yönelik Etkinlikler Geometri ve Mekanla İlgili Etkinliklerin Hangi Bilgi ve Becerilere Temel Oluşturur? İlköğretimde geometrik kavramları edinmelerine ve fiziksel çevreyi matematiksel kavramlarla gözleyebilmelerine temel oluşturması beklenmektedir. Ne yapılabilir? Fen ve doğa etkinliklerinde, geometrik kalıplar ve basit ölçüler içeren tariflerle pasta ya da kek gibi yiyeceklerin hazırlanması Alan gezilerinde, çevredeki şekilleri keşfetmeye yönelik sorular sorulması ve farklı şekillerde nesneler toplanması Hareket ve oyun etkinliklerinde «önünde arkasında», «içinde dışında», üstünde altında» vb. mekanda konuma ilişkin kavramların kullanıldığı oyunlar.

45 Matematik Yeterliklerini Kazandırmaya Yönelik Etkinlikler Örüntülerle İlgili Etkinliklerin Amaçları Bir grup nesne ya da şekil arasındaki düzenli ilişkilerden hareketle örüntüleri keşfetme Parça bütün ilişkisini kavrama Hangi matematiksel düşünme süreç ve becerilerine ihtiyaç duyulur? Genelleme yapma, tahmin etme, akıl yürütme, ilişki kurma, sıralama, sınıflandırma

46 Matematik Yeterliklerini Kazandırmaya Yönelik Etkinlikler Örüntülerle İlgili Etkinlikler Neler yapılabilir? Sanat etkinliklerinde örüntüler içeren kolaj ve resim çalışmaları Matematik etkinliklerinde tekrar eden ya da büyüyen resimli örüntülerin başlangıçlarının olduğu kartları çocukların tamamlaması Rutin etkinlikler sırasında oluşan fırsatlardan yararlanma Peçeteleri örüntü oluşturacak şekilde dağıtmak Bir kız bir erkek sırasıyla oturtmak

47

48 Matematik Yeterliklerini Kazandırmaya Yönelik Etkinlikler Ölçme İlgili Etkinliklerin Amaçları Nesnelerin özelliklerinin tanımlanması, miktar yönünden karşılaştırma yapabilme, zamana ilişkin kavramlara temel oluşturma Hangi matematiksel düşünme becerileri ve süreçlerini kullanmayı gerektirir? Karşılaştırma, sınıflandırma, grafik kullanma, akıl yürütme ve problem çözme

49 Matematik Yeterliklerini Kazandırmaya Yönelik Etkinlikler Ölçme İlgili Etkinlikleri Neler yapılabilir? Alan gezilerine ölçü kapları götürülerek alandan çeşitli örnekler toplanması Rutin etkinliklerde tarih ve hava durumundan söz edilmesi ve hava durumuna ilişkin görsel materyallerin çocuklar tarafından her gün değiştirilmesi Matematik etkinliklerinde, çocukların boy ve kilo takibinin yapılmasına yönelik etkinlikler

50 Matematik Yeterliklerini Kazandırmaya Yönelik Etkinlikler Veri Toplama ve Değerlendirmeyle İlgili Etkinlikler Her fiziksel ya da sosyal uyaran çocuklar için doğal bir merak kaynagıdır. Sorular sorarak, sorulara yanıt bulmada desteklenerek ve ulaştıkları bilgileri farklı araçlar kullanarak paylaşmaları için fırsatlar verilmelidir. Hem ilköğretim matematik hem de fen bilimlerine kazanımların gerçekleşmesinde temel oluşturur.

51 Matematik Yeterliklerini Kazandırmaya Yönelik Etkinlikler Veri Toplama ve Değerlendirmeyle İlgili Etkinlikler Hangi matematiksel düşünme süreçleri ve becerileri kullanılır? Ölçme, resimli grafik kullanma, problem çözme, akıl yürütme, iletişim ve temsil kullanma Neler yapılabilir? Fen ve doğa etkinliklerinde farklı renkte kıyafet giyenler sayılarak sonucun görsel bir grafikte sunulması Matematik etkinliklerinde sınıftaki nesne ve eşyaların envanterinin hazırlanması Araştırmaya yönelten proje çalışmaları

52 Matematik Yeterlikleri ve Eğitim Ortamının Önemi Matematik Köşesi Fen ve Doğa Köşesi Zengin materyaller Abaküs, halkalar, boncuklar, deniz kabukları, sayı kartları, plastik bardaklar, örüntğ kartları, vb. İlgi köşeleri Sınıfın çeşitli yerlerine asılacak sayılar ailişkin görsel malzemeler Matematiksel düşünme ve matematiksel kavramlar

53

54

55

56

57

58