BUSKI CBS UYGULAMALARI BUSKI GIS APPLICATIONS ÖZET

Transkript

1 BUSKI CBS UYGULAMALARI BUSKI GIS APPLICATIONS Fikri HASAL * ÖZET Dünyanin gelismis ve gelismekte olan birçok ülkesinde 1980 li yillarda baslayan Cografi Bilgi Sistemlerini olusturma, planlama ve yönetim hizmetlerinde yaygin olarak kullanma çabalari, ülkemizde 1987 yilinda baslanan Istanbul KBS projesi çalismalari, KBS (Kent Bilgi Sistemleri) tanimlanmasi ile kamuoyuna duyurulmustur. Bu projenin temel altligini ayni yillarda üretimi gerçeklestirilen 1/1000 ölçekli sayisal fotogrametrik haritalar olusturmustur. Istanbul CBS projesinin, daha sonraki yillarda ülkemizdeki benzer çalismalar için çok önemli, ögretici kaynak olarak, Akademik çevreler ve uygulamacilarin hizmetinde oldugu gözlenmistir. Bursa CBS projeleri; 1994 yilinda baslanan hava fotograflarindan 1/1000 ölçekli fotogrametrik sayisal temel haritalar üretimi isi sonucu elde edilen haritalar altlik olacak sekilde planlanip, yillari arasinda yürütülen toplam bes adet farkli projenin birbirlerini tamamlamasi özelliginden yararlanarak, bütünlestirme ile Bursa KBS Merkezi olusturma seklinde gerçeklestirilmistir. BUSKI CBS uygulamalari hacim ve fonksiyonelliklerinden dolayi Bursa KBS nin en büyük bölümü konumundadir. Ayrica, diger Kamu ve Özel Sektör Teknik Altyapi Tesisleri yatirimci kuruluslari için de bir model olma özelligini tasiyan BUSKI CBS uygulamali projeleri degerlendirilerek, standartlar ve deneyimlerin paylasilmasi halinde Ülke kaynaklarinin daha iyi kullanilmasina katki saglanmis olacaktir. Bu bildiri ile; BUSKI CBS uygulamali projelerinin bilesenler bazinda; gelisim, günlük hizmetlere yansima, güncelleme çalismalarinda izlenen yol ve uyulan prosedürler ile sonuçlari, anlatilmaya çalisilmistir. ABSTRACT The use of Geographic Information Systems in the formation, planning, and application of administrative services has been widespread since the 1980s in the developed and developing countries. The Istanbul City Information System was established in 1987, based on 1:1000 scale orthophoto maps. This Istanbul City Information System provides important and instructive lessons for similar systems in the following years.the Istanbul GIS provides data for academic and applied uses. The Bursa GIS Project was developed following a planning phase from 1:1000 orthophotomaps in Between 1996 to 2000, the database supported five different projects. Applications of the BURSA GIS are the major part of system because of the volume and functions. * Jeodezi ve Fotogrametri Yük. Mühendisi, Bursa Büyüksehir Belediyesi, BUSKI Bilgi Islem Daire Baskani

2 One such application is the evaluating and modelling public and private infrastructure sectors. Integrated, The BUSKI GIS will able to provide more efficient use of the country s resources by sharing standards and experiences. In this paper, I describe the progress and current uses and project of BUSKI Geographic Information System. 1. GIRIS Bursa Kent Bilgi Sistemleri (BKBS) Merkezi olusturma projesi içinde yer alan önemli alt projeler BUSKI Genel Müdürlügü tarafindan tamamlanmistir. CBS nin en önemli bilesenlerinden veri toplama ya yönelik olan ve BUSKI Bilgi Sistemleri açisindan da büyük önem tasiyan; Sayisal Fotogrametrik Haritalarin üretimi, Bursa cadde ve sokaklarindaki mevcut su ve kanalizasyon hatlarinin etüd, röleve ve sayisal haritalarinin yapimi, toplanan verilerin CBS ne uyarlanmasi ve KBSM nin de yer aldigi BUSKI kampüsünde Yerel Alan Bilgi Agi (LAN) kurulmasi projelerini gerçeklestirmis olmasi sebebi ile BUSKI Bilgi Sistemleri, Bursa KBS Merkezinin en önemli paydasi konumundadir. BUSKI Bilgi Sistemleri Bursa KBS Merkezi ortak çalismalari, Ulusal bazda kurulacak Cografi Bilgi Sistemleri açisindan veri paylasimi ve bütünlesme örnegini olusturacak düzeyde, fiziki, yönetsel ve fonksiyonel özellikler tasimaktadir. Öyle ki, Bursa KBS çalismalarinda baslangiçtan sonuna kadar her asamada yer alan BUSKI Genel Müdürlügü kendi is ve islemlerinde KBS standartlarina uygun veri üretimi olacak sekilde, gerekli tüm önlemleri almistir. Bu anlamda Bursa KBS kriterleri tüm BUSKI projelerine yansitilmis olup, yeni hedefler belirlenmis ve günümüz Bilgi Teknolojileri gereklerine uygun, tüm bilesenler bazinda güncelleme çabalari sürdürülmektedir. 2. CBS VE TEKNIK ALTYAPI TESISLERI (TAT) Bir yerlesme alanindaki insanlarin temel ihtiyaçlar arasinda olan; Içmesuyu, Atiksu, Yagmursuyu, Dogalgaz, Telefon-TV, Elektrik, Isitma, Akaryakit, Ulasim ve Trafik Isaretleme ile ilgili, yer altinda veya yer üstünde gerçeklestirilen her türlü iletim hatlari ve yardimci tesislerini Teknik Altyapi Tesisleri (TAT) olarak adlandirabiliyoruz. Harita ve planlarda özel isaretlerle gösterilen bu tesislerden, harita ölçegine göre gerçek boyutlari ile yansitilabilir olan unsurlar ayrinti noktalarinda gerçeklestirilen konum ölçme ve degerlendirilmesi sonucu gerçek durumlari ile, harita ölçegine göre gerçek boyutlari ile yansitilamayanlar ise her biri için standartlarla belirlenmis özel grafik isaretleri (semboller) ile ifade

3 edilmektedirler. Bu tesislerden Içmesuyu, Atiksu ve Yagmursuyu iletim hatlari ve yardimci tesisleri BUSKI Teknik Altyapi Tesisleri olarak tanimlanmaktadir. CBS tabanli Altyapi Tesisleri Isletimi Bilgi Sistemi sayesinde cadde ve sokak enine kesitinin en iyi bir sekilde kullanimi saglanmakta, tesislerin kolay yer tespiti, bakimi, onarilmasi ve yer degistirilmesi çok daha hizli ve çevreye en az zararla sonuçlandirilmaktadir. TAT' nin konum, pozisyon, grafik bilgi özellikleri ve fonksiyon, fiziksel nitelik ve (varsa) mülkiyet bilgileri gurubu, CBS' nin en önemli katmanlarindan birisini olusturmaktadir. 3. TAT VE TEMEL CBS VERILERI BUSKI ve diger TAT yatirimci kuruluslari açisindan temel CBS verilerini, Adres (Numarataj) Bilgi Sistemi, Kadastro Bilgi Sistemi, Tapu Sicil Bilgi Sistemi ve Imar Bilgi Sistemi içinde yer alan, güncel veri setleri olusturmaktadir. TAT CBS leri açisindan temel veriler grubunda degerlendirilen sözkonusu veri dosyalari 1999 yili itibariyla toplanip depolanmis olup, Bursa KBS Merkezi bütün bu veri setlerine erisip, güncelleme yapilmasini saglayacak yetki, yaptirim ve yetenege sahiptir. Bu verileri günlük is ve islemler sonucu güncellemekle yükümlü olan ilgili (TKGM, BOTAS, TEDAS ve TELEKOM) kuruluslarla Bursa Büyüksehir Belediyesi arasinda imzalanan protokoller Bursa KBS Merkezi yönetimlerine veri temini ve bu konuda koordinasyon yapma yetkisini vermektedir. BUSKI Bilgi Sistemlerinde yerlesmis olan güncelleme sistematigi ve öncü olma özelligi nedeniyle, yukarida sözü edilen (Numarataj, Kadastro, Tapu Sicil ve Imar) verilere ilk önce gereksinim duyan kurum konumundadir ve KBS de güncelleme yapilmasi için itici güç olusturmaktadir. 4. BUSKI CBS UYGULAMALARI Grafik veri kümelerinin temelini olusturan ve KBS kurulus sürecinin tetikleyici faktörü olan 1/1000 ölçekli sayisal fotogrametrik harita üretiminden elde edilen sayisal ve kartografik ürünler, BUSKI CBS uygulamalari için de temel altlik niteligini tasimaktadir. BUSKI su ve kanal hatlarindan 1995 yilindan önceki yillarda yapilip, kullanir durumda olanlarin etüd, röleve ve sayisal haritalar üretimi isi yillarinda P1 isimli proje ile tamamlanarak, sayisal ve kartografik ürünler BUSKI su ve kanalizasyon hatlari rehabilitasyon ve yeniden yapim projelerinde altlik olarak kullanilmistir. P1 Projesi verileri CBS uyarlanmis olup, güncelleme is adimlari asagidaki alt maddelerde belirtildigi gibidir. 4.1 Insaat Asamasinda Verilerin Toplanmasi, Güncelleme

4 Insaat asamasinda, TAT ile ilgili hatlarin ve yardimci tesislere ait sayisal, fiziksel, fonksiyonel, varsa tasinir ve tasinmaz mallar mülkiyet bilgilerinin toplanmasi isi; Totalstation ve GPS gibi ölçme donanimi temin edilmesi, Degerlendirme isleri için bilgisayar donanimi ve yazilim temin edilmesi, Uygulama projelerinin ve sabit kontrol noktalarinin temin edilmesi, Kilavuz paftalarin hazirlanmasi ve ölçme ekiplerinin olusturulmasi, Sahada trafik güvenlik önlemlerinin alinmasi, asamalari ile baslayip hem içmesuyu hem kanalizasyon hatlarina ait konum ölçmelerinin yapilmasinda, bu islemler tekrarlanmaktadir. 4.2 Içmesuyu Hatlari ve Yardimci Tesisleri Ile Ilgili Verilerin Toplanmasi Içmesuyu sebekeleri rehabilitasyon ve yeniden yapim projeleri ile gerçeklestirilen imalatin daha insaati asamasinda, tesisle ilgili gerekli görülen yerlerde röperleme yapilip ilgili bilgi formlari doldurulmaktadir. Ayrica vana, vantuz, dirsek, v.b. ayrinti noktalarinda ilave ölçmeler yapilmakta, öznitelik ve fonksiyon bilgileri ilgili formlara yazilmakta, atasman krokisi düzenlenmektedir. Daha sonra Totalstation veya GPS ölçme donanimi kullanilarak konum ölçmeleri ile BÖHYY' de belirlenmis hata sinirlari içinde kalan bir duyarlilikta, tesisle ilgili X,Y,Z konum koordinatlari temin edilmektedir. 4.3 Kanalizasyon Atiksu ve Yagmursuyu Hatlari Ile Yardimci Tesisleri Verilerinin Toplanmasi Kanalizasyon Atiksu ve Yagmursuyu sebekeleri rehabilitasyon ve yeni sebeke yapim projeleri ile gerçeklestirilen imalatin daha insaat asamasinda, gerekli görülen yerlerde röperleme yapilip, öznitelik ve fonksiyon bilgileri ilgili formlara yazilmaktadir. Ayrica dirsek, C parçasi, parsel bacasi gibi tesisle ilgili ayrinti noktalarinda ilave ölçmeler yapilmasi, bu verilerin ilgili formlara islenmesi saglanmakta, Atasman krokisi düzenlenmektedir. Isin devaminda muayene bacalari, yagmursuyu izgaralari, parsel bacalari v.b. tesisle ilgili belirgin noktalarda Totalstation veya GPS ölçme donanimi kullanilarak konum ölçmeleri yapilmaktadir. Böylece CBS' de degerlendirilmek üzere, tesisle ilgili X,Y,Z koordinatlari BÖHYY' ne uygun olarak temin edilmis olmaktadir Verilerin CBS Aktarilmasi BUSKI Teknik Altyapi Tesisleri ve BUSKI Üstyapi Tesislerinin konum ölçmelerinde BUSKI Harita Isleri Teknik Sartnamesi ne uyularak, Ülke Yüzey Agina dayali X,Y,Z konum koordinatlari toplanmakta, bu sekilde olusturulan her bir tesis ile ilgili grafik bilgilerin ifade ettigi, tesis fiziki ve fonksiyon öznitelik bilgileri

5 sayisal veri dosyalarinda depolanmakta ve CBS uyarlanmasi çalismasi asagida tanimlandigi yapilmaktadir Içmesuyu Hatlari ve Yardimci Tesislerine Ait Verilerin CBS Aktarilmasi CBS' de yer alacak olan, içmesuyu hatlari ile ilgili verilerin araziden toplanmasi, saklanmasi, islenmesi süreçlerinde içmesuyu sebekeleri için düzenlenmis standart semboloji ve kodlari kullanilmaktadir. Ayrica bütün çalismalarda veri tabaninda yer alan tablolarin format ve içerigine uygun kayitlar yapilmaktadir. BUSKIBS' de kullanilan içmesuyu hatlari grafik bilgi tanimlari standart hale getirilmis olup, Veri tabanindaki tablolar ile uyumlu bir sekilde kullanilarak sisteme uyarlanmaktadir Kanalizasyon Hatlari ve Yardimci Tesislerine Ait Verilerin CBS Aktarilmasi CBS de yer alacak olan Atiksu ve Yagmursuyu kanalizasyonu ile ilgili verilerin araziden toplanmasi, saklanmasi, islenmesi süreçlerinde Atiksu ve Yagmursuyu kanalizasyon sebekeleri için düzenlenmis standart semboloji ve kodlari kullanilmaktadir. BUSKIBS de kullanilan Atiksu ve Yagmursuyu hatlari grafik bilgi tanimlari standart hale getirilmis olup, Veri tabanina girilecek olan diger öznitelik bilgileri için düzenlenmis tablolarin format ve içerigine uyumlu bir sekilde kullanilarak, sisteme uyarlanmaktadir Mekana Dayali Diger Verilerin CBS Aktarilmasi CBS de yer alacak olan mevcut tasinmazlarin ve kamulastirilan parseller bilgilerinin saklanmasi, islenmesi süreçlerinde, KBS için belirlenmis standart semboloji ve kodlari kullanilmaktadir. Veri tabanina girilecek olan tasinmazlar Kadastro, Tapu Sicil ve Imar öznitelik bilgileri için düzenlenmis tablolarin format ve içerigine uygun bir sekilde islemler yapilarak veriler sisteme uyarlanmaktadir. 5. BILGI ISLEM MÜHENDILIGI SERVISLERI YAPILANMASI BUSKI Bilgi Sistemleri veri güncellemesi için bir sistematik olusturmak bakimindan organizasyonel yapida degisiklik yapilarak ilgili tüm Daire Baskanliklari bünyesinde, CBS is ve islemleri için uygun özelliklerde Donanimlari ve Yazilimlari saglanmis, birer Bilgi Islem Mühendisligi Servisi (Bürosu) olusturulmustur. CBS açisindan Veri sahiplenme adina çok önemli bir adim, olan bu süreç sirasi geldikçe tüm ilgili BUSKI birimlerine yansitilacaktir. Söz konusu birimlerde çalisan personel CBS konusunda yeterli egitimleri almis; bir Mühendis ve üç Tekniker veya Teknisyen den olusmaktadir. CBS operasyonlarini yürüten CBS personelinin, CBS ve TAT

6 konularinda güncel teknolojileri izleme adina ilgili her türlü etkinlik ve egitimlere katilim saglanmasi için tesvik edici davranma Kurumsal politikamizdir. 5.1 Sayisal Arazi Verileri Isletim Sistemi (SAVIS) Servisi Sayisal Arazi Verileri Isletim Sistemi (SAVIS) Servisi, Servisi Bilgi Islem Daire Baskanligi, Harita ve Kamulastirma Sube Müdürlügünün bir birimidir. BUSKI Yatirimci Daire Baskanliklari tarafindan yürütülen Içmesuyu, Atiksu ve Yagmursuyu Kanalizasyon hatlari ile yardimci tesisleri yapim isleri sonucunda gerçeklestirilen imalatlarin, Is sonu planlarina esas konum ölçmelerinin yapilmasi ile elde edilen X,Y,Z veri dosyalarinin degerlendirilmesi bu Servis tarafindan yapilmaktadir. Yüklenici marifetiyle yapilan konum ölçmeleri degerleri veya Idarenin kendi TAT Güncelleme Servisi tarafindan yapilan konum ölçmelerinin CBS açisindan uygunluk raporlamasi, yine bu Servis tarafindan yerine getirilmektedir. 5.2 Içmesuyu Hatlari Verileri Isletim Sistemi (ISBIS) Servisi Içmesuyu Hatlari Verileri Isletim Sistemi (ISBIS) Servisi, Içmesuyu Daire Baskanligina bagli bir birimdir. Yüklenici firmalarin projesi geregi yapimini tamamladiklari Içmesuyu hatlari ve yardimci tesislerine ait grafik ve metinsel öznitelik (CBS) verilerinin güncellemesini yapmak, istendiginde analiz ve raporlar hazirlamak, en önemlisi Içmesuyu hatlari ile ilgili tüm veri hareketlerini sahiplenme görevini yerine getirmektedirler. 5.3 Kanalizasyon Hatlari Verileri Isletim Sistemi (KYBIS) Servisi Kanalizasyon Hatlari Verileri Isletim Sistemi (KYBIS) Servisi, Kanalizasyon Daire Baskanligina bagli bir birimdir. Yüklenici firmalarin projesi geregi yapimini tamamladiklari Atiksu ve Yagmursuyu Kanalizasyon hatlari ve yardimci tesislerine ait grafik ve metinsel öznitelik (CBS) verilerinin güncellemesini yapmak, istendiginde analiz ve raporlar hazirlamak, en önemlisi Kanalizasyon hatlari ile ilgili veri hareketlerini sahiplenme görevini yerine getirmektedirler. 5.4 Abone Cografi Bilgi Isletim Sistemi (ACBIS) Servisi Abone Cografi Bilgi Isletim Sistemi (ACBIS) Servisi, Abone Isleri Daire Baskanligina bagli bir birimdir. Abone islemleri için basvuru yapan her vatandasin kayit islemlerini, CBS ile bütünlesmesini saglayacak sekilde gerekli incelemeleri sayisal ve basili doküman üzerinden yaparak, bina kapi numarasi ve bina kodu olmayanlari Numarataj Bilgi Sisteminden, sözkonusu bilgileri resmi yoldan almaya yönlendirmek, yine sayisal harita bilgilerinden müracaatçinin sokagindaki sebeke bilgilerini arastirmak, eger sebeke yoksa Isletmeler Daire Baskanligina yönlendirme yapmak, KBS ve BUSKIBS Sunucu Bilgisayarlarindaki veri dosyalarindan

7 yararlanarak bina verileri güncellemesi yapmak, BUSKI Abone Bilgi Sistemi Adres verileri düzeltici çalismalarini CBS dayali olarak yönlendirme, Alt bölge sayaçlarindan alinan miktarlar ile ayni bölgedeki aboneler tüketimleri toplami ile olusan degeri karsilastirip raporlamak, kaçak su kullanicilarinin takibi için CBS olanaklarini kullanmak ve raporlamak, v.b. görevlerin bu servis sorumlulugunda gerçeklestirilmesi için hazirliklar tamamlanmis, deneme üretimlerine baslanmistir. Her bir abonenin CBS iliskisel veri tabanina uyarlanmasi sorumlulugu ve veri sahipliligi, bu birime aittir. 5.5 Isletmeler Bilgi Isletim Sistemi (IBIS) Servisi Isletmeler Bilgi Isletim Sistemi (IBIS) Servisi, Isletmeler Daire Baskanligina bagli bir birimdir. Alo BUSKI Ariza 185 numarali telefonla, Hizmet Kalite Temsilcilerinden Intranet ortaminda, Faks veya Telefonla alinan su-kanal ariza ihbari ve çagrilarindan gerekli görülenleri CBS yeteneklerinden yararlanarak grafik dosyalardan veya iliskisel veri tabanina dayali metinsel bilgilerle destekli grafik bilgiler içeren basili dokümanlarla sahaya giderek degerlendirilmesi, böylece ariza mahalline ulasim, müdahale ve arizanin giderilmesi daha kisa zamanda olabilmektedir. Ayrica aboneler evsel baglanti hizmetleri sonucu olusan veriler güncellemesi ile BUSKI TAT de meydana getirilen konum ve öznitelik degisimlerinin yapim sonrasi kayit altina alinmasi ve bilgisayar ortaminda CBS standartlarinda sayisal olarak toplanmasi görev ve sorumlulugu bu birime aittir. Sözkonusu verilerin CBS uyarlanmasi (georeferans yapilmasi) ilgili Bilgi Islem Mühendislikleri görev ve sorumlulugunda olmaktadir. 5.6 Emlak Bilgi Isletim Sistemi (EBIS) Servisi Emlak Bilgi Isletim Sistemi (EBIS) Servisi, Bilgi Islem Daire Baskanligi, Harita ve Kamulastirma Sube Müdürlügünün bir birimidir. BUSKI Yatirimci Daire Baskanliklari tarafindan yürütülen Içmesuyu, Atiksu ve Yagmursuyu Kanalizasyon hatlari ile yardimci tesisleri yapim isleri için gereksinim duyulan kamulastirmalar sonucunda BUSKI mülkiyetine geçen tasinmazlar ile ilgili verilerin CBS ne uyarlanmasi ve güncel tutulmasindan sorumlu bir birimdir Veri Kalite Kontrol ve Destek Servisi Veri Kalite Kontrol ve Destek Servisi, Bilgi Islem Daire Baskanligi, Bilgi Islem Sube Müdürlügünün bir birimidir. BUSKI Yatirimci Daire Baskanliklari tarafindan yürütülen Içmesuyu, Atiksu ve Yagmursuyu Kanalizasyon hatlari ile yardimci tesisleri yapim isleri ve ayni isler için gereksinim duyulan kamulastirmalar sonucunda BUSKI mülkiyetine geçen tasinmazlar ile ilgili verilerin CBS ne uyarlanmasi çalismalarinda Veri Kalite Kontrol yapip raporlamak ve ilgili birimlere

8 teknik destek saglamak, BUSI Ana Sunucu Bilgisayarindan yayinlanan CBS tabanli verilerin dogrulugu ve güncel tutulmasindan sorumlu bir birimdir. BUSKI Varlik Yönetim Sistemi projesi için standartlari gelistirme ve uygulamaya geçis çalismalarinda bulunmak, veri tabani tasarimlari ile tablo yapilarini gelistirmek, veri bütünlügünü saglamak ve mükerrerligi önlemek için tüm altyapi ve üstyapi tesislerinin, tasinmazlarin (parseller, binalar) grafik ve grafiklerin karsiti öznitelik bilgilerinin Cografi Bilgi Sistemine uyarlanmasi, is ve islemlerini koordine etmek, bu anlamda ilgili personele egitim vermek, veri güncelligini takip etmek, görev ve sorumlulugu bu birime aittir Demografik Hizmetler Servisi Demografik Hizmetler Servisi, Bilgi Islem Daire Baskanligi, Bilgi Islem Sube Müdürlügünün bir birimidir. BUSKI birimlerinde günlük is ve islemler sonucu olusan her türdeki verilerden, grafik ve veri tabani islemleri görmüs ara ürün ve sonuç ürün dosyalarindan yararlanarak sorgulama, analiz ve raporlama yapmak, basili doküman haline getirmek BUSKI tarafindan düzenlemekte olan tanitim amaçli sunumlarda görev almak, bu konudaki çalismalari koordine etmek, diger birimlerle iletisimi saglamak ve duyurulari yapmak is ve islemleri bu birimin görev ve sorumlulugundadir. 8. SONUÇLAR Yukarida anlatilan CBS Uygulamalari sonucunda Kasim tarihli BUSKI TAT Verilerinin durumu Asagidaki tablodaki gibi olup, Teknik Üstyapi Tesisleri (tasinmazlar) ile ilgili tüm is ve islemlerde grafik verilerin, ilgili metinsel veri dosyalari ile bire bir iliskilendirilmesi yapilarak, CBS ne uyarlanmasi çalismalari koordineli bir sekilde yürütülmektedir. Içmesuyu Hatlari Miktarlari (Km) Kanal (AS+YS) Hatlari Miktarlari (Km) Projesi Insa Konumlari. CBS ne Projesi Insa Konumlari CBS ne Yapilan Edilen Ölçülen Uyarlanan Yapilan Edilen Ölçülen Uyarlanan Toplam BUSKI Genel Müdürlügüne Ait Teknik Altyapi Tesisleri Kümülatif Miktarlar Içmesuyu Hatlari km km Kanalizasyon Hatlari km km Yillar BUSKI Genel Müdürlügü birimlerinde, günlük is ve islemlerin Cografi bilinçle yürütülmesi için bir dizi isbasi egitimleri yapilmakta, grafik ve grafik olmayan veri türlerinden mekana dayali olanlarin georeferans islemlerini, günlük is ve islemler esnasinda tamamlayacak sekilde, otomasyon için kural tanimlari yapilip, uygulama yazilimlar gelistirilmektedir. Zamana bagli olarak, bir sistematik içinde Kurumun

9 tamamina ait is ve islemlerini Web ve CBS tabanli güncelleme ile e_buski modelinin yaratilmasi bir alt hedef olarak belirlenmistir. Bu modelin gelismesi sürecinde kurumsal alt hedeflerden olan Varlik Yönetim Sistemi olusturulmus, SCADA uygulamalari için gerekli altyapi tamamlanmis olacaktir. Ancak bütün öngörülerin gerçeklestirilmesi esnasinda yakin gelecekte yogun uygulamasini görecegimiz Nesne Yönetimli Cografi Bilgi Sistemi ne sikintisiz geçis yapilabilmesi için, bulunulan yerden itibaren grafik veri yapisini gelistirirken mutlaka yönetilebilir nesne mantigina göre tasarlamalar yapilmasi gerekmektedir. KAYNAKLAR BUSKI Genel Müdürlügü, (1995) Su ve Kanalizasyon Sebekeleri Arazi Etüdleri ve Harita Yapimi, Sözlesme No: P1, Teknik Sartname, Bursa. BÖHYY (1989) TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odasi Yayini, Istanbul Hasal, F. (1997) Teknik Altyapi Kadastrosu (TAK) ve Bir Uygulamanin Sonuçlari, Yüksek Mühendislik Tezi, ZKÜ, Zonguldak, 90s. Selvi, I. ve Hasal, F. (1997) Kent Bilgi Sistemleri Için Veri Üretimi ve Altyapi Kadastrosu, 6.Harita Kurultayi, TMMOB Harita ve Kadastro Mühendisleri Odasi Yayini, Ankara, s Hasal, F. (1997) Içmesuyu ve Kanalizasyon Hatlarina Ait Verilerin Toplanmasi ve CBS ne Aktarilmasi, Uluslararasi GIS/GPS Sempozyumu, TMMOB HKMO ve FIG, Istanbul, 23s.