Östrus Belirtleri VEYSEL TAHİROĞLU

Ebat: px

Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "Östrus Belirtleri VEYSEL TAHİROĞLU"

Aygül Gulden
6 yıl önce
İzleme sayısı:

1 Östrus Belirtleri VEYSEL TAHİROĞLU

2 Östrus endokrinolojik, fizyolojik ve psikolojik etkimeler altında, dişilerin aşım için erkeği kabul etmeleri seklinde tanımlanır.

3 genel saglık, bakım, beslenme, iklim ve verimlilik gibi nedenlere baglı olarak, dişiler östrusa geldiklerini dıs ve iç belirtilerle (semptomlarla) belli ederler.

4 inekler cinsel olgunluga genellikle 8-12 aylık yaşta ulaşırlar. Yetiştirmede ise aylık iken kullanılmaya başlanırlar.

5 inekler buzagıladıktan yaklasık gün sonra tohumlanırlar. Buzagılamadan sonraki ilk östrus yaklasık ilk 4 hafta içerisinde gerçeklesir.

6 Doğumdan sonra ilk östrusun görülmesi hayvandan hayvana çok değişkendir ve ırk, yas, mevsim, ahırda veya merada barınma, süt verimi, beslenme, seksüel uyarımlar ve genel saglık durumları ile yakından ilişkilidir.

7 inekler eğer gebe kalmazlarsa, yıl boyu poliöstrik olmaları nedeni ile her 21 günde bir yine kızgınlık gösterirler.

9 Kızgınlıkta olan bir inekte, genel bir huzursuzluk durumu, bağırma ve arayan bir yüz ifadesi bulunur. Komşu hayvanları yalar ve kimi durumlarda bakıcısına normalin dısında ilgi gösterir. Proöstrusta olan hayvanların diğer hayvanlar üzerine atlamaya eğilimleri artar. Östrusun başlamasıyla birlikte hayvanda geçici bir iştahsızlık görülür; o günkü süt veriminde azalma dikkati çekebilir. Bel bölgesine masaj yapıldıgında belini çökertir ve kuyruğunu kaldırarak yana yönlendirir

10 Önemli dış belirtilerden biri de bir dereceye kadar proöstrusta, özellikle artan ölçülerde östrusta görülen ve östrus sonrasında azalan mukoz kızgınlık akıntısı, halk arasındaki deyimle çara dır. Vulva ödemlidir ve vulva mukozasında hiperemi dikkati çeker.

11 Tüm bu belirtilerin yanında, hayvanın östrusun basında, ortasında ve sonunda kendi üzerine diğer hayvanların atlamasına izin vermesi, çifleşmeye hazır olup olmadığının en önemli kanıtıdır.

12 Östrojen hormonunun etkisiyle üzerine atlanılmasına izin veren (kabul refeksi) bir inekte, yaklaşık 18 saat kadar sürecek olan östrus başlamıs demektir

13 Ovulasyon ise, LH hormonunun pik yapmasından yaklaşık 24 saat sonra, genellikle östrus belirtilerinin sona ermesinden 6-8 saat sonra olusur.

14 Kimi hayvanlarda anılan bu dış kızgınlık belirtileri ne yazık ki yoktur ve kızgınlığın saptanması pek kolay olmamaktadır. Sessiz veya sakin kızgınlık olarak adlandırılan bu durumu gösteren hayvanlarda dikkatimizi çeken görüntü, çara akıntısının kuyrugun alt bölümlerine, yan tarafarına ve butların üst bölümlerine bulaşması seklindedir. Böyle hayvanların bir gün içerisinde sık sık denetlenmeleri gereklidir. Bunun için de en iyisi, hayvancılık işletmelerinde kızgınlık takvimi kullanılmasıdır.

16 Kısrakların kızgınlıklarını saptamak için önce merada aygır ile denetimleri yapılır. Aygıra ilgi gösteren kısraklar tavlalara alınırlar ve yine aygır ile yan yana getirilen kısrakların sergilediği özel davranışlar göz önüne alınarak, kızgın olup olmadıkları hakkında karar verilir.

17 Aygırı gören kısrak kuyrugunu yana çeker, vulva dudaklarını açıp kapatır ve kesik kesik idrar yapar. Vulva dudaklarını açıp kapama sırasında, vulvanın alt tarafında klitoris görünür. Bu davranışları sergileyen kısraklar, vajinal muayene için ayrılırlar.

18 Koyunların kızgınlıklarını saptamak için ise koçlardan yararlanılır. karın altından penislerini örtecek şekilde bir bezle bağlanmıs olan koçlar sürü içerisine salınır. Arama koçları denilen bu koçlar, kızgınlıkta olan koyunları arayarak bulurlar ve aşmaya çalısırlar. Kızgınlıkta olan koyunlar koçlardan kaçmazlar. Kaçmayıp koçların yanlarında bulunan koyunlar kızgın olarak değerlendirilirler ve tohumlanmak için ayrılırlar.

19 iç Kızgınlık Belirtiler

20 Dıs bakıda gözle göremeyeceğimiz, dişi hayvanın iç genital organlarında kızgınlık sırasında oluşan belirtilerdir. iç kızgınlık belirtilerini saptamak için ya vajinal ya da rektal muayeneye (rektal palpasyon) gereksinim vardır.

21 Vajinal Muayene Vestibulum vajina ile vajinanın muayenesi, bir dereceye kadar, dış bakı ile de degerlendirilebilir. Muayeneye başlamadan önce vulva dudakları kabaca temizlenir.

22 Temizlik yapıldıktan sonra, vulva dudakları baş ve işaret parmakları ile açılarak vajina mukozası hiperemi, ödemleşme ve ıslaklık yönünden incelenir. Kızgınlıkta olan bir inekte bu bulguların tümünün bulunması gerekir.

23 Vajinanın derin muayenesi ise ancak bir spekulum ve bir aydınlatıcı aracılıgı ile yapılabilir. Bu muayene sırasında, yumurta akı yapısındaki östrus akıntısının (çara) vajinanın tabanında biriktigi gözlenir. Vajina mukozası hiperemik, ödemli, parlak ve ıslaktır. Serviksin portio vajinalisi de aynı görünümdedir ve az da olsa açılmıstır. Serviksten vajinaya dogru çaranın geldiği dikkati çeker.

24 Spekulum ile muayenede, eğer inek kızgınlıkta ise, vajinaya giriş kolay olur ve hiç tepki ile karşılaşılmaksızın vajinal muayene sorunsuz bir sekilde yapılır.

25 Kısraklarda spekulum ile yapılan vajinal muayenede, vajinanın hiperemik ve nemli olmasının yanında, serviks uterinin vajinanın tabanına yayıldığı ve bir kurşun kalem girecek kadar açıldıgı gözlenir.

26 Rektal Muayene Ovaryumların ve uterusun rektum yolu ile incelenmesidir.

27 Olası bir gebeliğin ve kimi uterus hastalıklarının tanısında, uterusun durumunun ve ovaryumların üzerindeki yapılarının belirlenmesinde kullanılan yöntemlerden biridir.

28 Hayvanının genital bölgesinin temizliği yapıldıktan sonra, eldiven giyilmiş ve kayganlaştırılmıs kol ile rektuma girilir. Rektum içerisindeki dışkı, içeriye hava kaçmamasına özen gösterilerek, iyice boşaltılır. Tüm bu işlemler yapıldıktan sonra, uterus ve ovaryumlar bulunarak el ile muayenesi yapılır.

29 Kızgınlık döneminde olan bir ineğin uterusu kıvrık ve sert bir yapıdadır. Tonus artısı olarak adlandırılan bu durum, uterusun ödemleşerek kalınlasması sonucu olusur. Kızgınlığın ilk üçte birinde tonus artışı belirgindir; kızgınlıgın ortalarında en üst düzeye çıkar. Bu yükseliş kısa bir süre sonra ovulasyonun oluşacağı anlamına gelir.

30 Rektal muayenenn, dolayısıyla kızgınlık bulgularının en önemli bölümünü ovaryumun incelenmes oluşturur. Bu inceleme sonucunda ovaryumun üzernde bulunan yapılar belirlenr. Bu yapıların durumuna ve çeşidne göre hayvanın tohumlanıp tohumlanmayacağına karar verilir. Ovaryumun üzernde korpus luteum ya da follküller bulunur. Kızgın olan hayvanların ovaryumları üzernde gergin fluktuan bir Graaf follikülünün palpe edlmes gerekr.

Benzer belgeler

Seksüel Siklus ve Suni Tohumlama

Seksüel Siklus ve Suni Tohumlama Siklus: Belli aralıklarla aynı biçimde yinelenen olayları kapsayan dönem; hormonların etkisiyle üreme organlarının belirli dönemlerde gösterdigi degişim, döngü. Siklik