ÖĞRENMEDE DAVRANIŞÇI TEORİLER
|
|
- Gülistan Yalçınkaya
- 6 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 ÖĞRENMEDE DAVRANIŞÇI TEORİLER Yrd. Doç. Dr. Müge YURTSEVER KILIÇGÜN Öğretim Yılı Ders Notları BAĞLANTICILIK (Deneme Yanılma Yoluyla Öğrenme) Edward L. Thorndike ( , ABD) Thorndike a göre öğrenme, kendilerini davranış olarak gösteren, duyusal tecrübelerle (uyarıcı ya da olay algılamaları) sinirsel dürtüler (tepkiler) arasında bağlantı kurulması sonucu oluşur. Bu teoride uyarıcı ve tepki arasındaki bağlantı, öğrenmenin temeli olarak görülmektedir. Bu nedenle bu teori, bir koşullanma teorisi olarak görülmektedir. 1
2 Thorndike öğrenmenin deneme yanılma yoluyla gerçekleştiğine inanmıştır. Thorndike deneylerinde hayvanların bir uyarıcıya ne kadar çok tepki verirlerse o tepki ve o uyarıcıya o kadar sıkı bağlandıkları gözlemlemiştir. Thorndike deneylerinde kendi dizayn ettiği «Bilmece Kutuları» kullanmıştır. Bilmece Kutusunda, kutuya konulan hayvandan kutudan kaçabilmesi için kapı mandalını kullanmayı öğrenmesi istenmektedir. Thorndike ın kedilerle yaptığı kapsamlı araştırmalarda aç bırakılmış bir kedi ince tahtalardan yapılmış bir bilmece kutusuna yerleştiriliyordu. Bir yiyecek parçası da kedinin kaçma girişimini motive etmesi için kutunun dışına yerleştiriliyordu. Kutunun kapısı birkaç kapı mandalıyla tutturuluyordu. Kedi kapıyı açabilmek için manivelayı veya zinciri çekmek ve bazen birbiri ardına bu tür davranışlara devam etmek zorundaydı. 2
3 Deneyler sırasında kedi önceleri yiyeceğe ulaşmak için her tarafı dürtmek, koklamak ve tırmalamak gibi rasgele, karmakarışık davranışlar gösterdi. En sonunda doğru hareketi yakaladı ve kapıyı açtı. İlk denemede doğru davranış tesadüfen ortaya çıktı. İzleyen denemelerde, ta ki öğrenme tamamlanıncaya dek, rasgele davranışların sıklığı azaldı ve sonunda kedi kutuya konulur konulmaz doğru davranışı sergiledi. Thorndike çalışmalarında nicel öğrenme kurallarını kullandı. Bu tekniklerden biri kedinin kutudan kaçmasına imkan tanımayan yanlış davranış sayısını kaydetmekti. Bir dizi deneme boyunca bu davranışlar daha az sergilenmeye başlandı. Bir başka teknik ise kedinin kutuya konulduğu andan kaçmayı başardığı ana dek geçen zamanı kaydetmekti. Öğrenme başladıkça aradan geçen zamanın azaldığı görüldü. 3
4 Tipik bir deneysel durumda, bir kedi kafese konmaktadır. Kedi, bir çubuğu iterek ya da bir zinciri çekerek kaçmak için kendisine bir boşluk açabilir. Bir dizi rastgele tepkiden sonra, kedi sonunda kendi kendine kapı açabilecek tepkiyi göstererek kaçmayı başarır. Kedi, daha sonra yeniden kafese konur. Birçok denemeden sonra, kedi artık hedefe daha çabuk ulaşır, doğru tepkiyi bulmadan önce daha az hata yapar. Şekil 1: Thorndike deneyleri Tekrarla artan performans Thorndike lehte veya aleyhte sonuçlarıyla bir tepki eğiliminin yerleştiğine veya yok olduğuna dair yazılar yazdı. Başarısız tepki eğilimleri (yani kediyi kutunun dışına çıkarma noktasında işe yaramayan davranışlar) birkaç denemeden sonra yok oluyordu. Başarıya götüren tepki eğilimleri ise birkaç denemenin ardından yerleşiyordu. Thorndike bu tür öğrenmeleri deneme ve rastlantısal başarı şeklinde adlandırmayı tercih etse de bunlara deneme ve yanılma öğrenme (trial and error learning) adı verilmektedir. 4
5 Deneme yanılma yoluyla öğrenme başarılı tepkiler kurularak ve başarısız olan atılarak adım adım gerçekleşir. Bağlantılar tekrar yoluyla mekanik olarak kurulur. Bu süreçte bilinçli ayırt etme gerekli değildir. Hayvanlar bir şey sezemez ya da anlayışları yoktur. Thorndike insanda öğrenmenin daha karmaşık olduğunu anlamıştır çünkü insanlar fikirleri birleştirmek, analiz etmek ve mantık yürütmek gibi öğrenmenin diğer türlerinin de kullanırlar. Yine de, hayvan araştırmaları sonuçlarıyla insan araştırmaları aramdaki benzerlik Thorndike'ı karmaşık öğrenmeyi temel öğrenme ilkeleriyle açıklamaya yöneltmiştir. Eğitimli bir yetişkin milyonlarca uyarıcı, tepki bağlantısına sahiptir. BAĞLANTICILIK YASALARI (Deneme Yanılma Yoluyla Öğrenme Yasaları) 1. Alıştırma/ Kullanma Yasası Bu yasa belirli bir durumda verilen herhangi bir tepkinin bu durumla zihinde birleştirildiğini (çağrıştırdığını) belirtir. Bu durumda herhangi bir tepki ne kadar çok kullanılırsa, tepkini o durumla birleştirilmesi de o kadar güçlü olur. Tam tersi de mümkündür; bir tepkisinin uzun süre kullanılmaması bu çağrışımın zayıflamasına sebep olur. Bir başka değişle, herhangi bir tepkinin belli bir durumda sürekli kullanımı bu tepkinin güçlenmesine sebep olur. 5
6 Alıştırma yasası iki bölümden oluşur: (a) Kullanma Kuralı: Bir uyarıcıya verilen tepki bağlantıyı güçlendirir. (b) Kullanmama Kuralı: Uyarıcıya bir tepki verilmediğinde bağlantının gücü zayıflar (unutulur). Bir tepki verilmeden önceki zaman aralığı ne kadar uzunsa bağlantının gücündeki azalma o kadar büyük olur. Thorndike etki yasasını insan denekler üzerinde yeniden gözden geçirmiştir. Sonuçlar bir tepkiyi ödüllendirmenin gerçekten de bu tepkiyi güçlendirdiğini, tepkiyi cezalandırmanın ise karşılaştırılabilir olumsuz bir etkiye sebep olmadığını ortaya koymuştur. Bu yüzden Thorndike, cezadan çok ödülün üzerinde durmanın çok daha önemli olduğunu vurgulamaktadır. 6
7 2. Etki Yasası (Bir tepki eğiliminin yerleşmesi veya yok olması) Belirli bir durumda hoşnutluğa sebep olan herhangi bir etkinlik, bu durumla beraber düşünülür hale gelir; böylece bu durum tekrar meydana geldiğinde aynı etkinliğin ortaya çıkma ihtimali daha öncekine göre artar. Tam tersi bir şekilde belirli bir durumda hoşnutsuzluğa sebep olan herhangi bir etkinlik bu durumla birlikte düşünülür ve böylece bu durum tekrar meydana geldiğinde aynı etkinliğin ortaya çıkma ihtimali daha öncekine göre azalır. Bir durum ve bir tepki arasında değiştirilebilir bir bağlantı kurulduğunda ve bu doyum sağlayıcı hallerle desteklendiğinde ya da izlendiğinde, bu bağlantının gücü artar. Rahatsız edici hallerle gerçekleştirildiğinde, desteklendiğinde ya da izlendiğinde ise gücü azalır. Etki yasası, davranışın sonuçlarını vurgular. Doyum sağlayıcı (ödüllendirici) sonuçlara doğuran tepkiler öğrenilir. Rahatsız edici (cezalandırıcı) sonuçlar doğuranlar öğrenilmez. Bu öğrenmenin işlevsel bir hesabıdır çünkü istenilen sonuçları üreten tepkiler organizmaların çevrelerine daha iyi uyum sağlamasına yardımcı olur. 7
8 3. Hazırlık Yasası Thorndike, kişinin bir hareket için hazır olduğunda, bunu gerçekleştirmesinin ödüllendirici gerçekleştirmemesinin cezalandırıcı olduğunu ifade eder. Kişi eğer açsa yiyeceğe yönelten tepkiler, hazır olma durumudur, ama yiyeceğe yönlendirmeyen diğer tepkiler, hazır olma durumunda değildir. Kişi yorgunsa, alıştırma yapmaya zorlamak cezalandırıcıdır. Örneğin öğrenciler belirli bir hareketi öğrenmeye hazır olduklarında (gelişme düzeyi veya ön beceri edinimi açısından) bu öğrenmeyi teşvik eden davranışlar ödüllendirici olacaktır. Öğrenciler gelişim açısından öğrenmeye hazır değillerse ya da öncül becerilere sahip değillerse, öğrenmeye çalışmak cezalandırıcıdır ve zaman kaybına yol açar. 4. Bağlantılı Yer Değiştirme Yasası Belirli bir uyarıcıya gösterilen cevabın tamamen farklı bir uyarıcıya karşı sürekli tekrar eden denemeler yapılması durumunda, uyarıcının doğasında küçük değişiklik olması durumudur. Bu küçük değişiklikler bazı elementleri eklemek ve bazılarını çıkarmak olabilir. Bağlantılı yer değiştirme, aktarımı gerçekleştirmenin ya da bilgiyi yeni bir ortamda kullanmanın bir yolu olarak düşünülebilir. 8
9 KLASİK KOŞULLANMA Ivan Pavlov ( , Rusya) Klasik koşullanma teorisine göre öğrenme süreci etki (uyarıcı) ve refleks tepkiler arasında çağrışımlar kurmaya dayanır. Buna göre, öğrenmeden önceki durum denetim altına alındığı takdirde öğrenme gerçekleşir ve istenilen davranışlar kazandırılabilir. Yiyeceklerin sindirilmesinde salyanın rolünü inceleyen Rus Fizyoloğu Pavlov, deneylerini daha çok köpekler üzerinde yapmıştır. Pavlov köpeklerin yalnız yiyecek verildiği zaman değil, boş yemek tabağını gördüklerinde hatta yemeği getiren kişinin ayak seslerini duyduklarında da salya çıkardıklarını görmüştür. Böylece doğal tepkilerin koşullandırılabileceğini ve zamanla tarafsız uyaranlarla oluşturulabileceğini keşfetmiştir. 9
10 Klasik koşullanma çok aşamalı bir prosedürdür. Öncelikle koşulsuz uyarıcı sunulur ve koşulsuz tepki alınır. Pavlov aç bir köpeği bir araca yerleştirmiş ve köpeğe salyalarının akmasına neden olacak et tozu vermiştir. Daha sonra köpek koşullandırılmıştır. Önce nötr uyarıcı, kısa bir süre sonra da koşulsuz uyarıcı sunulmuştur. Pavlov nötr uyarıcı olarak metronumu kullanmıştır. İlk denemelerde köpek metronomun tıktıklarına karşı hiç salya üretmemiştir. Metronom çalınmış arkasından et tozu verilmiştir. Bu uygulama defalarca tekrarlandıktan sonra köpek yiyecek tozu verilmeden önce duyduğu metronomun sesine karşı salya akıtarak tepki vermiştir. Metronomun tıktıkları, koşullu uyarıcıya dönüşmüş ve salya tepkisine koşullu tepkiye neden olmuştur. Koşullu uyarıcının, koşulsuz uyarıcı olmadan tekrar tekrar verilmesi, koşullu tepkinin yoğunluğunun azalmasına ve gözden kaybolmasına neden olmuştur, bu duruma sönme denir. 10
11 KLASİK KOŞULLANMA YASALARI 1. Kendiliğinden Geri Gelme Koşullu uyarıcının etkin olmadığı ve koşullu tepkinin tamamen söndüğü bir zaman aralığından sonra meydana gelir. Koşullu tepki, kendiliğinden geri gelir. Geri dönen koşullu tepki koşulu uyarıcı yeniden sunulmadıkça varlığını sürdüremez. Koşullu uyarıcı ile koşulsuz uyarıcının tekrar eşleşmesi ile koşullu tepkiyi tam güçle yeniden ortaya çıkar. 2. Genelleme Koşullu tepkinin koşullu uyarıcıya benzer olan uyarıcılara karşı da gösterilmesidir. Köpek metronomun dakikada 70 kez vuran tıktıklarına tepki olarak salya akıtmaya koşullandığında, köpek aynı zamanda metronomun daha yavaş ya da daha hızlı tıktıklarına, saatin veya kronometrenin tıkırtıları gibi benzer seslere de salya akıtır. Yeni uyarıcılar koşullu uyarıcıdan ne kadar farklı olursa o kadar az genelleme olur. Şekil 2: Koşullu uyarıcıya benzerlik azaldıkça koşullu tepki boyutunun azalması 11
12 3. Ayırt Etme Tamamlayıcı bir süreçtir ve köpek koşullu uyarıcıya tepki verirken diğer benzer uyarıcılara vermemeyi öğrendiğinde gerçekleşir. Ayırt etmeyi öğretmek için, deneyci koşullu uyarıcıyı koşulsuz uyarıcıyla eşleştirmeli ve koşullu uyarıcı olmayan benzer bir uyarıcıyı da sürece eklemelidir. Koşullu uyarıcı metronomun dakikada 70 vuruştuk tıktıklarından oluşan bir ritim ise, bu 70 vuruşluk ritim koşulsuz uyarıcı ile birlikte sunulurken farklı ritimler (dakikada 50 ve 90 vuruşluk ritimler) sunulur ama koşulsuz uyarıcı ile eşleştirilmez. Bir uyarıcıya karşı koşullanma olduğu anda, koşullu uyarıcı da koşulsuz uyarıcı gibi çalışabilir ve üst düzey koşullanma gerçekleşebilir. Eğer bir köpek metronomun dakikada 70 kez tınlamasına salya akıtarak koşullanmışsa, metronomun vurması üst düzey koşullanma için koşulsuz uyarıcı olarak çalışabilir. Yeni bir nötr uyarıcı (elektrikli zil gibi) birkaç saniye çalabilir ve bunu metronomun tiktakları takip eder. Birkaç denemeden sonra, köpek zil sesine karşı da salya akıtmaya başlar ve zil ikinci koşullu uyarıcı olur. Üçüncü tip koşullanma, ikinci koşulu uyarıcının koşulsuz uyarıcı gibi kullanılmasını ve bununla yeni bir nötr uyarıcının eşleşmesini kapsar. 12
13 Klasik Koşullanma Süreci WATSON UN DAVRANIŞÇILIĞI John B. Watson ( ) Watson (1916), Pavlov'un koşullanma modelinin insan davranış bilimi oluşturmak için uygun olduğunu düşünmüştür. Pavlov'un gözlemlenebilen davranışların kesin ölçümünden etkilenmiştir. Watson, Pavlov'un modelinin çeşitli öğrenme şekilleri ve kişilik özelliklerine kadar uzanabileceğine inanmıştır. 13
14 Watson, davranışların başlangıç noktası olarak refleksleri kabul etmiştir. İnsanların uyaran tepki bağlarıyla doğduğuna inanmış ve bunlara refleks adını vermiştir. Watson a göre refleksler nörofizyolojik yapının bir işlevi olarak insanın davranış kapasitesini oluştururlar. Koşullanan refleksler yeni davranış biçimleri olarak kazanılırlar ve davranış repertuarını zenginleştirirler. Küçük Albert Deneyi Watson Küçük Albet deneyinin koşullanmanın gücünü gösterdiğini iddia etmiştir. Albert beyaz fareden hiç korkmayan 11 aylık bir bebektir. Minik bebeğe sırasıyla beyaz bir fare, tavşan, maske gibi ilk kez karşılaşabileceği nesneler ve durumlar gösterilir. Amaç, Albert ın bunlara koşulsuz karşı tepkisi olup olmadığını incelemektir. Sonuç olarak Albert, gördüğü hiçbir nesneye karşı korku göstermez; her şeye gülümser. 14
15 Bu testten sonra Albert boş bir odaya götürülür. Odada Albert'ın üzerine oturduğu bez yatak haricinde hiçbir eşya bulunmaz. Daha sonra Albert odada yalnız bırakılır ve laboratuvar faresi salınır. Albert, fareden korkmadığı gibi, tam tersi bir tepki göstererek fareyi çok sever, yakalamaya çalışıp, gülmeye başlar. Bir sonraki aşamada Albert, fareye her dokunduğunda iki demir çubuğu (biri çekiç, diğeri çelik çubuk) birbirine vurularak rahatsız edici sesler çıkarılır. Sesleri duyan küçük Albert ağlamaya başlar. Oda yeniden sessizleşince fareyle oynamaya devam eden Albert, yine fareye dokunduğu ilk anda psikologların çıkardığı o gürültülü sese maruz kalır. Ağlaması yatışıp, aklı tekrar fareye kayan Albert, dokunmaya çalıştığı an hep aynı sesi duyduğu için fareye dokunmaktan korkmaya başlar. Bu deney birkaç gün sürer ve tekrarlanır. Deneyin daha ileri versiyonlarında tavşan ve başka tüylü objeler de kullanılır. Deneyler sonrasında Albert, özellikle beyaz renkli, tüylü bir nesne görse ondan korkup, ağlamaya başlar ve kaçmak ister. Artık Albert gördüğü pamuk, beyaz tavşan ve benzer nesnelerin karşısında demir çubuklarla çıkarılan ses olmamasına rağmen korkmaya başlar. 15
16 Watson'a göre karmaşık ve becerili bir davranışta uyarıcı ile tepki arasında oluşan bağların ardışıklığını sağlayan üç temel vardır: (a) Bağ ilkesi: Bu ilkeye göre karmaşık ya da becerili davranışı oluşturan koşullu uyaranla tepki arasında bir bağın oluşması ve bunun zincirleme olarak sürmesidir. Bundan dolayı koşullanmış bir dizi uyarıcıtepki bağları zinciri oluşmuş olur. (b) Sıklık ilkesi: Belirli bir uyarıcıya karşı daha sık gösterilen bir tepkinin, aynı uyarıcı ile karşılaşıldığında gösterilme olasılığının daha fazla olmasıdır. (c) Yenilik ilkesi: Belirli bir uyarıcıya karşı yapılan en son davranışın, uyarıcı tekrar edildiği zaman, ortaya çıkma olasılığının daha yüksek olmasıdır. Watson'a göre, her tür öğrenmeyi bu ilkelerle açıklamak olanaklıdır. BİTİŞİK KOŞULLANMA Edwin R. Guthrie ( ) Gutherie'nin öğrenme kuramı birçok yönden Pavlov, Watson ve Thorndike'ın öğrenme kuramlarına benzer. O da 'koşullu tepki' terimini aynı anlamda kullanır ve bu terim temel olarak kuramını sistemleştirir. Bununla birlikte öğrenme sürecini farklı bir şekilde yorumlar. Bu benzerlikler ve farklılıklar kuramının özünü oluşturur. 16
17 BİTİŞİK KOŞULLANMA İLKELERİ 1. Bitişiklik İlkesi Bitişiklik ilkesi bir uyarıcı durumu ile birlikte bulunan bir hareketin aynı uyarıcı ile karşılaşıldığında yeniden görülmesi olarak açıklanabilir. Örneğin aç bir kedi için en uygun hareket yiyecek elde etmektir. Burada uyarıcı ile tepkinin eş zamanlı olarak birleşmesi söz konusudur, yani öğrenme uygun bir tepki uygun bir uyaranla çağrışım yaptığı zaman oluşur. Guthrie bitişiklik ilkesi çerçevesinde hareket, eylemden ayırmıştır. Örneğin basketbolda, basket atmak (eylem) çeşitli hareketlerle birlikte olur. 2. Çağrışım Gücü İlkesi Guthrie e göre bir uyarıcı kalıbı en yüksek çağrışım gücünü, bir tepkiyle ilk kez eşleştiği durumda kazanır. Guthrie insanların karmaşık davranışları bir kez gerçekleştirerek öğreneceğini iddia etmese de, ilk denemede bir ya da daha fazla hareketin birleştirildiğine inanmıştır. Bir durumun tekrarı ile sürece yeni hareketler eklenir, birleştirilmiş hareketler eylemlere dönüşür ve farklı çevresel koşullarda eylemler gerçekleşir. 17
18 Bir uyarıcı bir tepki ile ilk kez bitiştiği zaman en yüksek birleştirici, çağrıştırıcı gücünü kazanır. Yani öğrenme ilk denemede ya hep ya hiç şeklinde oluşur. Bu ilke, her ne kadar alışkanlıkların uygulama sonucunda geliştikleri gerçeği ile çeliştiği izlenimini veriyorsa da, öğrenme ve unutma konusunda çok sayıda düşüncenin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Guthrie ve Horton'un (1946) kedilerle yaptıkları deneyin öğrenmenin bu ya hep ya hiç ilkesini desteklediği ileri sürülmüştür. Guthrie ve Horton bu deneyde Thorndike inkine benzer bir bulmaca kutusu kullanmıştır. Kediler, merkezdeki bir desteğe dokunduklarında, kutudan kaçmalarına yol açan kapıyı açan bir mekanizma harekete geçmektedir. Kediler kutuya ilk konulduğunda bir dizi rastgele hareket gerçekleştirmiştir. Sonunda mekanizmayı çalıştıran bir tepkiye ulaşmış ve kutudan kaçmışlardır. Desteğe pençeleriyle vurmuş olabilirler, kuyruklarıyla sürtünmüş ya da yaslanmış olabilirler. Kedilerin en son tepkisi ne ise o tepki (direğe vurmak) başarılı olmuştur çünkü kapıyı o açmıştır, kediler kutuya tekrar konulduklarında son cevaplarını tekrarlamışlardır. Son hareketle bulmaca kutusu birleştirilmiştir, çünkü o son hareket hayvanların bulmaca kutusundan kaçmasını sağlamıştır. 18
19 Gutherie güdülerin uyarıcıtepki dizilerini oluşumunda önemli olduğunu belirtir. Öğrenmede, güdülenmeden daha çok hangi tepkilerin hangi uyarıcılarla birlikte oluştuğuna dikkat etmek gerekir. Gutherie'nin kedilerle yaptığı bir deneyde, problem kutusundan çıkan kedilerin çoğunun yiyeceği yemedikleri saptanmıştır. Çünkü, burada kedi için önemli olan sıkı olan problem kutusundan kurtulmaktır. Guthrie nin İstenmeyen Alışkanlıkları Yok Etme Yöntemleri Alışkanlıkları yok etme yöntemlerinde istenmeyen tepkiyi ortaya çıkaran uyarıcıları bulup o uyarıcıya farklı bir tepkinin oluşmasını sağlamak amaçlanmaktadır. Gutherie, davranışların değiştirilmesinde etkili olabilecek üç yöntemin kullanılmasını önermiştir. 19
20 1. Eşik Yöntemi: Eşik, bir tepki oluşturabilecek en düşük değerdeki uyarılmadır. Bu yöntemde uyarıcının tepkiye yol açmayacak kadar zayıf bir şekilde verilmesi gerekir. Örneğin bazı çocuklar ıspanağı yemeyi reddederek onun tadına karşı çıkarlar. Bu davranışı değiştirmek için, ebeveynler küçük parçalar halinde ıspanak vermelidir ya da onu çocuğun sevdiği bir yemekle karıştırabilir. Zamanla, çocuğun yediği ıspanak miktarı yavaş yavaş artırılmalıdır. 2. Bıktırma/Yorgunluk Yöntemi: Bu yöntemde, uyarıcıyı organizmada tepkisel bir yorgunluk oluşuncaya kadar tekrarlamak söz konusudur. Sonunda, yorulan organizma uyarıcı duruma başka tepkiler vermeye başlar. Örneğin, sürekli oyuncaklarını atan bir çocuğun davranışını değiştirmek için, ebeveynler çocuğun oyuncaklarını atmasına artık bu durum ona zevk vermeyinceye kadar izin verebilirler. 20
21 3. Karşıt Tepki Yöntemi: İstenilmeyen davranışı yol açan uyarıcılar değişik, karşıt davranışlar yaratacağına inanılan diğer uyarıcılarla birlikte verilir. Sonra özgün davranışlar yeni davranışlara bağlanır. Örneğin TV izlerken bir şeyler atıştırmayı bırakmak için insanlar, ellerini başka bir şeyle meşgul etmelidirler (örneğin; dikiş, boyama, bulmaca çözme gibi). Zamanla, TV izleme bir şeyler atıştırmak yerine bir etkinlikle uğraşmak için bir işarete dönüşür. Sistematik duyarsızlaştırmada (daha önce anlatıldı) karşıt tepkiden faydalanır. GUTHRİE NİN ALIŞKANLIK KIRMA YÖNTEMLERİ 21
22 Guthrie ye göre Ceza Ceza, davranış ile uyarıcı arasındaki bağı yok edip yeni bir davranış birlikteliği sağladığında etkili olmaktadır. Yani ceza, acı verici nitelikte değil yeni bir uyarıcı ile tepki bağının oluşmasını sağlamalıdır. Guthrie ye göre bireye acı veren, bireyi rahatsız eden, onun duygularını inciten cezalar aslında davranışı pekiştirmektedir. Örneğin öğrenci kapıyı çalmadan içeri girer ve arkadaşlarıyla şakalaşır sırasına oturur. Öğretmen öğrenciden bıktığı için her seferinde onu azarlamaktadır. Bu etkili bir ceza değildir. Bunun yerine öğretmen sınıfa geç kalındığında kapının çalınmasını ve özür dileyip içeri girmesini belirtir. Öğrenciyi dışarı çıkarır. Öğrenci kapıyı çalıp özrünü belirttiğinde yerine oturmasına izin verir. Bu durum uygun bir cezadır. Çünkü burada öğrenci geç kaldığında kapıyı çalarak içeri girmesi ve özür dileyip yerine oturma davranışı arasında bitişiklik kuracaktır. Tek deneme ilkesine göre bunu öğrenmiş olur. Guthrie ye göre cezalandırılan bir davranış onu ortaya çıkaran uyarıcının bulunduğu bir ortamda cezalandırılmalıdır ve istenmeyen bir davranışa zıt bir davranış ortaya çıkartılmalıdır. 22
23 OPERANT (EDİMSEL) KOŞULLANMA Burrhus Frederic Skinner ( ) Edimsel koşullama, ödüle götüren ya da cezadan kurtaran bir davranımın yapılmasını öğrenmektir. Skinner e göre, tepkisel ve edimsel olmak üzere iki çeşit davranış vardır. Tepkisel davranışlar klasik koşullama ile öğrenilir. Tepkisel davranışa neden olan uyarıcı her zaman bilinir. Edimsel davranışlar ise, davranışın sonucu ile kontrol edilir. Edimsel davranışa neden olan uyarıcı çok belirgin değildir. Günlük hayatımızda gösterdiğimiz davranışların büyük bir kısmı ise edimseldir. 23
24 Davranışın iki türlü sonucu olabilir: 1. Davranış sonucunda organizmanın hoşuna giden bir durum ortaya çıkar. Örneğin yeni aldığınız bir kazağı giydiğiniz zaman arkadaşlarınız Kazağınız çok güzel, sana çok yakışmış derse, kazağı giyme davranışınızın sonucu olumlu demektir. 2.Davranışın sonucunda organizmanın hoşuna gitmeyen bir durum ortaya çıkar. Örneğin yeni kazağınızı giydiğiniz gün değer verdiğiniz bir arkadaşınız size Kazağınız çok yakışmamış derse, davranışınızın sonucu olumsuz demektir. 24
25 Pekiştireç, bir davranımı kuvvetlendiren herhangi bir uyarıcıdır. Bir pekiştireç (ya da pekiştiren uyarıcı) bir cevabın ardından gelen ve cevabın güçlenmesine yol açan herhangi bir uyarıcı ya da olaydır. Pekiştireçler önceden belirlenemez ama daha çok etkileriyle tanımlanırlar. Pekiştirme (reinforcement) ise bir davranımın kuvvetlendirilmesidir. Pekiştirme cevabın derecesini ya da cevapların oluşma ihtimalini artırarak cevabı güçlendirmekle sorumludur. Belirli olayın belirli şartlarda belirli bir organizmaya pekiştirme yapıp yapmadığını söylemenin tek yolu doğrudan bir test yapmaktır. Seçilen bir cevabın sıklığını gözlemler ve sonrasında ona bağlı bir olay gerçekleştiririz ve sıklıkta herhangi bir değişim olup olmadığını gözlemleriz. Değişiklik varsa, olayın mevcut koşullar altında organizmayı pekiştirdiğini belirleriz. 25
26 Pekiştireçler duruma özeldir. Belirli şartlar altında belirli zamanlarda bireylere uygulanırlar. Belirli bir öğrenciye okuma sırasında pekiştirici olan uyarıcı, matematik sırasında ya da daha sonra okuma anında pekiştirici değildir. Bu özelliğine rağmen, davranışı pekiştiren uyarıcı ya da olaylar bir dereceye kadar, tahmin edilebilir. Öğrenciler için genel olarak öğretmen övgüsü, boş zaman, imtiyazlar ve yüksek notlar gibi durumlar pekiştirici olabilirler. Yine de, bir kişi bir sonucun pekiştirildiğini bir cevabın ardından verilene kadar kesin olarak bilemez ve biz davranışın değişip değişmediğini bilemeyiz. Koşullanmanın temel operant modeli üç aşamalı bağlılıktır. Ayırt edici uyarıcılar (U A ) bir cevabın (C) oluşabilmesi için bir durum/ortam oluşturur. Cevabı bir pekiştiren uyarıcı (U p, pekiştireç) izler. Pekiştireç, cevabın gelecekte ayırt edici bir uyarıcının bulunduğu durumda da oluşabilmesi ihtimalini artıran herhangi bir uyarıcıdır (olay, sonuç) daha bilinen ifadelerle, Bunu A- B-C modeli olarak niteleyebiliriz. 26
27 Olumlu Pekiştirme, bir cevabın ardından bir duruma, o cevabın aynı durumda gelecekte gerçekleşmesi ihtimalinin artıran bir şeyler ekleme ya da uyarıcı sunmayı içerir. Olumlu bir pekiştireç, bir cevabın ardından sunulduğunda o cevabın gelecekte de o durumda gerçekleşmesi ihtimalini artıran bir uyarıcıdır. Olumsuz Pekiştirme, varolan bir uyarıcının kaldırılması ya da bir cevabı izleyen bir durumdan bir şeyi çıkartması ile gelecekte de aynı davranışın gerçekleşmesi ihtimalini artırır. Olumsuz bir pekiştireç, ortamdan çıkarıldığında cevabın gelecekte gerçekleşmesi ihtimalini artıran bir uyarıcıdır. Olumsuz pekiştireç olarak çalışan bazı uyarıcılar, parlak ışıklar, yüksek sesler, eleştiri, rahatsız edici insanlar ve düşük notlar olabilir. Onları ortadan kaldıran davranışlar pekiştirici olma eğilimindedir. Olumlu ve olumsuz pekiştireçler aynı etkiye sahiptir: Cevabın gelecekte de gerçekleşme ihtimalini artırır. 27
28 Olumlu Pekiştirme Örneği: Bir öğretmenin sınıfta soru-cevap yöntemini kullandığını düşünün. Öğretmen bir soru sorar (ayırt edici uyarıcı) doğru cevabı (cevap) veren gönüllü bir öğrencinin yanına gider ve onu över (pekiştirici uyarıcı). Bu öğrencinin gönüllülüğü artarsa ya da yüksek seviyede kalırsa, övgü olumlu bir pekiştireçtir. Olumsuz Pekiştirme Örneği: Şimdi öğrenci doğru cevabı verdikten sonra öğretmenin ona ödevi yapmasına gerek olmadığını söylediğini düşünün, öğrencinin gönüllülüğü artarsa ya da yüksek seviyede kalırsa, ödev olumsuz bir pekiştireçtir. DAVRANIŞIN OLASI SONUÇLARI 28
29 Sönme: Sönme pekiştirmemeden dolayı cevap gücünün azalmasını kapsar. Sınıfta ellerini kaldıran ve hiç söz verilmeyen öğrenciler ellerini kaldırmayı bırakabilirler. Aynı kişiye birçok gönderen ve o kişiden hiçbir yanıt alamayan insanlar mesaj göndermeyi bırakacaklardır. Sönmenin ne kadar hızlı gerçekleştiği pekiştirme geçmişine bağlıdır. Sönme önceki cevaplardan birkaç tanesi yeniden pekiştirildiğinde daha çabuk gerçekleşir. Daha uzun pekiştirme geçmişine sahip cevaplar daha dayanıklıdır. Sönme unutmak değildir. Sönen cevaplar yapılabilir ancak pekiştirilmedikleri için yapılıdır. Pekiştirme ve Cezalandırma Süreçleri 29
30 Birincil ve İkincil Pekiştireçler: Yiyecek, su ve barınak gibi hayatta kalmak için gerekli olan uyarıcılar birincil pekiştireç olarak adlandırılır. İkincil pekiştireçler, birincil pekiştireçlerle çağrışımları sonucunda koşullanan uyarıcılardır. Bir çocuğun, en sevdiği süt bardağı sütle (bir birincil pekiştireç) çağrışımından sonra ikincil pekiştireç olur. Birden fazla birincil pekiştireçle eşleştirilen ikincil pekiştirece genelleştirilmiş pekiştireç denir. İnsanlar, yiyecek alabilmek için kullanacakları ve ev ya da eşyalar satın alabilecekleri parayı kazanabilmek (genelleştirilmiş pekiştireç) için saatlerce çalışırlar. Operant koşullanma daha sosyal davranışların oluşumunu ve geliştirilmesini genelleştirilmiş pekiştireçlerle açıklarlar. Çocuklar ebeveynlerinin dikkatini çekebilmek için yollar ararlar. Dikkat pekiştireçtir çünkü yetişkinlerden gelecek birincil pekiştireçlerle eşleştirilmiştir (su, yiyecek, koruma). Eğitimdeki önemli genelleştirilmiş pekiştireçler, öğretmen övgüsü, yüksek notlar, ayrıcalıklar, onur ve derecelerdir. Bu pekiştireçler çoğu zaman onaylanma (ebeveynler ve arkadaşlar tarafından) ve para (bir üniversite diploması iyi bir iş demektir) gibi diğer genelleştirilmiş pekiştireçlerle eşleştirilir. 30
31 Premack İlkesi: Premack ilkesi etkili pekiştireçler seçmek için rehberlik eden bir ilkedir. Bireyin daha çok sevdiği şeyler, daha az sevdiği şeyleri yapması açısından bir pekiştireç olarak kullanılır. Premack ilkesini uygulamak için, öncelikle davranışı biçimlendirmek istediğimiz organizmayı gözleyerek hangi etkinlikleri daha sık ve severek gösteriyor, hangi etkinlikleri daha az gösteriyor bunu belirlemek gerekir. Uygulamanın ikinci safhasında ise, sık ve seyrek yaptığı etkinliği göstermeden önce, kazandırmak istediğimiz ve daha az yaptığı davranışı yapmasını istemeliyiz. Bazı çocuklar koşmayı, top oynamaya tercih ederken, bazıları resim yapmayı, bazıları da hamur ve kil gibi maddelerle oynamayı tercih edebilirler. Bu nedenle, Premack ilkesini davranışı değiştirmede etkili bir biçimde uygulaya bilmek için her çocuğun tercihini iyi bilmek gerekir. 31
32 Örneğin dışarıda oynamaktan hoşlanan ve sık sık dışarı gitmek isteyen ve dağıttığı oyuncakları nadiren toplayan çocuğa; önce oyuncakları toplama, sonra dışarı gitme etkinliği yaptırıla bilir. Yani dışarı çıkma davranışı oyuncakları toplamaya bağlanabilir. Böylece, dışarı çıkma, oyuncakları toplama davranışı için pekiştireç olur. Örneğin hayvan aç olduğu sürece daha sık yiyecektir. Böylece yeme etkinliği bir çok etkinliği yaptırmak için pekiştirici olarak kullanıla bilir. Hayvanın karnı doyduğunda ise, yeme etkinliğinin pekiştiricilik özelliği azalır. Ceza: Ceza bir uyarıcıya verilen cevabın gelecekteki ihtimalini azaltır. Ceza olumlu bir pekiştirecin ortadan kalkması ile ya da bir cevabın ardından olumsuz bir pckiştireç verilmesi ile oluşur. Soru-cevap bölümü sırasında bir öğrencinin öğretmenin onu izlemediği her an diğer öğrencileri sürekli olarak rahatsız ettiğini düşünün (öğretmenin izlememesi (U A ), kötü davranış (C cevap). Öğretmen kötü davranışı fark eder ve "onu rahatsız etmeyi bırak" (U p ) der. Eğer öğrenci diğer öğrenciyi rahatsız etmeyi bırakırsa öğretmenin eleştirisi olumsuz pekiştireç olarak iş görür. Bu öğrenci için bir ceza ve öğretmen için olumsuz bir pekiştireçtir (çünkü öğretmenin cevabı davranışı durdurmuştur). Öğretmenin cevabı etkili olduğu için öğretmen onu ilerde de tekrarlayacaktır. 32
33 Öğrenciyi eleştirmek yerine, öğretmenin "teneffüs boyunca sınıfta kalmak zorundasın" dediğini bir düşünün. Öğrencinin kötü davranışı durursa, teneffüs olumlu pekiştireç olarak çalışır; onun kaybı öğrenci için cezadır ve öğrencinin kötü davranışının durması öğretmen için olumsuz pekiştireçtir. Ceza bir cevabı bastırır ama onu ortadan kaldırmaz; ceza tehdidi ortadan kalktığında cezalandırılmış cevap geri döner. Cezanın etkileri karmaşıktır. Ceza sıklıkla cezalandıran davranış zıt olan ve bastırılması güç olan cevaplara neden olur. Kötü davranış için bir çocuğa şamar atmak, kötü davranışı bastırabilecek suçluluk ve korku üretebilir. Eğer çocuk gelecekte de kötü davranmaya devam ederse, koşullandırılmış suç ve korku yeniden görülebilir ve çocuğun çabucak davranışını bırakmasına yol açar. Ceza ayrıca kişinin cezadan kaçması ya da kaçınmasına yol açan cevaplara da koşullandırabilir. 33
34 Öğretmenleri tarafından yanlış cevapları eleştiren öğrenciler gönüllü cevap vermeden kaçınmayı öğrenirler. Ceza uyum problemi olan davranışları da koşullandırabilir, çünkü ceza nasıl daha üretken davranışları öğretmez. Ceza ayrıca nasıl bir cevap vereceğini bilemediği durumlarda iki farklı yol arasında tereddüt eden bireylerde çatışmaya neden olabilir ve öğrenmeyi engelleyebilir. Öğretmen bazen öğrencileri yanlış cevaplarından dolayı eleştirip bazen eleştirmezse, öğrenciler eleştirilerin ne zaman geleceğini asla bilemezler. Böyle değişken davranışlar duygusal öğrenmeyle çatışan yan sonuçlar çıkarabilirkorku, öfke ve ağlama gibi. Ceza Alternatifleri 34
35 PEKİŞTİRME TARİFELERİ Pekiştirme Tarifeleri Aralıklı Pekiştirme Sürekli Pekiştirme Zaman Aralıklı a. Sabit b. Değişken Oran Aralıklı a. Sabit b. Değişken TARİFE TANIM ÖRNEK ÖĞRENME VE TEPKİ HIZINA ETKİSİ Sürekli Sabit zaman aralıklı Her tepkiden sonra pekiştirme Belli bir zaman aralığında pekiştirme Her ödev yaptığında ödül verme Haftalık sınav, vize ve finaller Tepkiyi hızlı bir biçimde öğrenme Pekiştirme zamanı yaklaştığında tepki artar, pekiştireçten sonra azalır SÖNMEYE KARŞI DİRENÇLİLİĞİ Çok az kararlı, tepki çok hızlı kaybolur Az kararlı pekiştirme durduğunda ve görülmediğinde tepkide hızlı bir azalma Değişken zaman aralıklı Farklı zamanlarda pekiştirme Habersiz sınavlar Yüksek ve tutarlı tepki oranı, pekiştireçten sonra bir süre duraklama Oldukça kararlı, tepki oranındaki azalma daha yavaş Sabit oran aralıklı Belli sayıdaki tepkiden sonra pekiştirme Her 3 ödevden sonra ödül verme Hızlı tepki oranı, pekiştireçten sonra yavaşlama Az kararlı, belli sayıdaki tepkiden sonra pekiştireç gelmediğinde tepkide hızlı düşüş Değişken oran aralıklı Farklı sayıdaki tepkiden sonra pekiştirme Oyun makineleri, ödül ortalama 3 ödevden sonra ise; bazen 2, bazen 6, bazen 1 ödevden sonra ödül verme Çok hızlı öğrenme, pekiştireçten sonra çok az yavaşlama Oldukça kararlı, tepki oranı oldukça yüksek ve yavaş yavaş azalma 35
36 Genelleme: Bir uyarıcıya karşı belli bir şekilde cevap verme tepkisi düzenli olarak oluşuyorsa, o cevap diğer uyarıcılara karşı da oluşursa bu duruma genelleme denir. Örneğin, iyi akademik alışkanlıkları olan öğrenciler tipik olarak derslere gelir, etkinliklere katılır, notlar tutar, gerekli okumaları yapar ve ödevlerini yetiştirir. Bu bileşke davranışlar, yüksek başarı ve yüksek notları getirir. Böyle öğrenciler yeni bir derse başladıklarında, ders içeriğinin daha önce kayıt yaptırdıkları derslerle benzer olmasına gerek yoktur. Bileşke davranışlar tekrar eden pekiştireçler almıştır ve böylece yeni ortamda da genelleme eğilimindedir. Ayırt Etme: Ayırt etme genellemeyi tamamlayıcı bir süreçtir, uyarıcının ya da bir durumun arasındaki değişik özelliklerinin, şekillerinin, yoğunluklarının ya da oranlarının fark edilmesini gerektirir. Öğretmenler öğrencilerin öğrendiklerini diğer durumlara da genellemelerini isteyebilir. Ancak öğrencilerinden farklıkları görerek değişen özelliklere göre uygun cevap vermelerini isterler. Örneğin, matematik problemi çözerken, öğretmenler, öğrencilerden verilen ve ihtiyaç olan bilgileri belirlemek, resim çizmek, faydalı formülleri çıkarmak gibi basamaklardan oluşan genel problem çözme yaklaşımını uygulamalarını isteyebilirler. Öğretmenler, ayrıca öğrencilerin problem türlerini ayırt etmelerini de isteyebilirler (örneğin; alan, zaman-oran mesafesi, faiz oranları vs). Problemin türünü çabuk belirlemek öğrencinin başarısını artırır. 36
37 ÖZ DÜZENLEME Öz düzenleme, pekiştirme teorisi esas olarak Skinner'in çalışmasından ortaya çıkmıştır. Öz düzenlenmiş davranış, alternatif hareket türlerinden bir tanesini, tipik olarak farklı ve genellikle daha büyük olan bir gelecekteki pekiştirecin lehine, ani bir pekiştireci erteleyerek seçmeyi kapsar. Müge, ders çalışma konusunda zorlanmaktadır. İyi niyetine rağmen, çalışmak için yetersiz zaman ayırmakta ve kolayca dikkatini dağıtmaktadır. Davranışını değiştirmek için bir anahtar, ders çalışabilmesi için ayırt edici uyarıcı uygulamaktır. Lisedeki danışmanının yardımıyla, Müge ders çalışmak için belirli bir zaman ve yer ayırır (bir defa 10 dakikalık ara vererek 7'den 9'a kadar odasında çalışacaktır). Dikkat dağıtan işaretleri ortadan kaldırmak için, Müge ders çalışma sırasında telefonunu, CD çalarını, bilgisayarını veya TV sini kullanmamayı kabul eder. Pekiştirme için Müge, kendi kendine programın başarılı şekilde uyduğu her gece için bir puan verecektir. 10 puan topladığında, bir gece izin alabilecektir. 37
38 Operant koşullanma perspektifine göre, 1.Kişi hangi davranışların düzenleneceğine karar verir, 2.Onların gerçekleşmesi için ayırt edici uyarıcı kullanır, 3.Standartlara uyup uymadığı konusunda performansını değerlendirir ve 4.Pekiştirmeleri yönetir. Öz düzenleme sürecinde üç temel alt süreç görev yapar. 1. Öz İzleme Öz izleme kişinin davranışının bazı yönlerine dikkatini yöneltmesi anlamına gelir ve çoğunlukla sıklık ve yoğunluğuyla birlikte gelir. İnsanlar ne yaptıklarının bilincinde değillerse hareketlerini düzenleyemezler. Davranışlar kalite, oran, miktar ve özgünlük gibi boyutlar üzerinde değerlendirilebilir. Bir dönem ödevi yazarken, öğrenciler periyodik olarak ödevlerinin önemli fikirler verip vermediğini, belirlenen tarihte bitirip bitiremeyeceklerini, çok uzun ya da çok kısa olup olmadığı, fikirlerini içerip içermediğine bakarak değerlendirebilir. Kişiler, motor becerileri, sanatsal çalışmaları ve sosyal davranışları (sosyal ortamlarda ne kadar çok konuşuyor) gibi değişik alanlarda özizleme uygulayabilir. 38
39 Sıklıkla öğrencilere bir ya da daha fazla öz izleme metodu öğretilir. Metotlar, öyküleme, sıklık hesaplama, süre ölçümü, zaman örnekleme ölçüleri, davranış oranları, davranış izleri ve arşiv kayıtları gibi yöntemler içerir. Öykülemeler davranışların ve onların gerçekleştiği bağlamların yazılı kayıtlarıdır. Öyküler çok detaylıdan açık uçlu olanlara kadar uzanır. Sıklık hesaplama, belirli davranışların belirli zaman aralığında kişisel kayıtlarını tutmak için kullanılır (30 dakikalık oturma alıştırmasında öğrencinin sırasında dönüp durduğu anların miktarı). Süre ölçümü, bir davranışın belirli bir zaman aralığında gerçekleştiği zamanın miktarını (bir öğrencinin 30 dakika içerisinde ders çalıştığı dakikaların toplamını) kaydeder. Zaman örnekleme ölçümleri, bir zaman aralığını daha kısa aralıklara bölerek bir davranışın her bir aralıkta ne kadar sıklıkla gerçekleştiğini kaydeder. 30 dakikalık ders çalışma zamanı 6 adet 5 dakikalık aralığa bölünebilir; öğrenciler her bir 5 dakikalık aralık için tüm zaman ders çalışıp çalışmadıklarını kaydederler. 39
40 Davranış oranları, bir davranışın belirli bir zamanda ne kadar sıklıkla gerçekleştiğini kestirmeyi gerektirir (örneğin; her zaman, bazen, hiçbir zaman). Davranış izlen ve arşiv kayıtları diğer değerlendirmelerden bağımsız olarak var olan kalıcı kayıtlardır (örneğin; tamamlanan çalışma kâğıtlarının sayısı, doğru çözülen problemlerin sayısı). Kişisel kayıtların yokluğunda başarı ve başarısızlığa ait bilgiler seçici bellekle hatırlanır. Seçici bellekten gelen sonuçlar ve inançlarımız çoğunlukla gerçek sonuçlarımızı tam olarak yansıtmaz. Kişisel kayıtlar şaşırtıcı sonuçlar verebilir. Etkinliklerinin yazılı kaydını tutan, çalışmakta güçlük çeken öğrenciler çalışma zamanlarının yarısından fazlasını akademik olmayan konularda harcadıklarını öğrenebilirler. Öz izleme için iki önemli ölçüt vardır: Düzenlilik ve yakınlık. Düzenlilik davranışı bir düzen temelinde izleme demektir. Örneğin, davranışı haftada bir kez kaydetmek yerine günlük bir kayıt tutun. Düzensiz gözlemleme çoğunlukla yanıltıcı sonuçlar verir. Yakınlık davranışın gerçekleştiği zamana yakın bir izlemenin yapıldığını gösterir. Ne yaptığımızı yazmak için günün bitmesini bekleyip de yaptığımız işleri hatırlamaya çalışmak yerine işler olurken onları kaydetmek daha iyi olur. 40
41 Öz izleme metotları, davranış değerlendirme sorumluluğunu öğrenciye verir. Bu metotlar çoğunlukla belirgin davranış gelişimlerine ya da tepkisel etkilere yol açar. Öz izleme yapılmış cevapların ve davranışların sonucunun kaydedilmesidir. Bu sonuçlar gelecekte yapılacak davranışları etkiler. Kişisel kayıtlar önceki davranışlar ve uzun dönemdeki sonuçları arasındaki ilişkiyi bir arada görmeyi sağlar. Çalışma kitabı sayfalarını tamamladıklarını izleyen öğrenciler kendilerine yaptıkları işle öğretmen övgüsü ve iyi notlar gibi uzak sonuçlar arasındaki bağı hatırlatan ani pekiştireçler sağlarlar. Araştırmalar, başarılı sonuçlar için ön izlemenin faydalarını desteklemektir. Sagotsky, Patterson ve Lepper (1978) matematik derslerinde çocuklara periyodik olarak performanslarını izlettirmiş ve uygun eğitim araç gereçleri üzerinde çalışıp çalışmadıklarını kaydetmelerini istemiştir. Diğer öğrenciler günlük performans hedefleri koymuş ve üçüncü durumdaki öğrenciler öz izleme ve hedef koyma desteği almıştır. Öz izleme görev üzerinde harcanan zamanda ve matematik başarısında artış sağlamış; hedef belirlemenin çok az etkisi olmuştur. Hedef koymanın performansı etkilemesi için, öğrencilerin ilk olarak zorlayıcı ama ulaşılabilen hedefleri nasıl belirleyebileceklerini öğrenmeleri gerekir. 41
42 Schunk (1983) sınıfta çıkarma işlemi yapamayan öğrenciler için, çıkarma dersi ile ilgili ek çalışmalar ve alıştırmalar yapmıştır. Birinci gruptaki öğrenciler öz izleme yaparak her bir eğitim süresinden sonra çalışmalarını gözden geçirmiş ve tamamladıkları alıştırma sayfalarını kendi kendilerine kaydetmişlerdir. İkinci bir gruptaki öğrenciler dışarıdan izleme' çalışması yapılmıştır. Her dersten sonra tamamladıkları sayfaları kaydeden bir yetişkinle çalışmalarını gözden geçirmişlerdir, izleme yapmayan çocuklar ayni dersleri ve eğitimi almışlar ancak çalışmaları izlenmemiş ya da izlemeleri istenmemiştir. Öz izleme ve dışarıdan izleme yapılan öğrenciler, izlenmeyen öğrencilere göre daha yüksek öz yeterlilik, beceri ve tutarlılık göstermişlerdir. Öğrencilerin yaptıkları ödevler açısından ve eğitim süresi sırasındaki performans açısından üç grup arasında farklık olmamasına karşın izleme yapılmasının çocukların öğrenme gelişimi ve öz yeterlilik algılarını geliştirdiği görülmüştür. 42
43 Öz Eğitim Öz eğitim, pekiştirmeye yol açan öz düzenleyici cevaplara oluşturan ayırt edici uyarıcılara denir. Öz eğitimin bir türü çevreyi ayrıt edici uyarıcı üretecek şekilde ayarlamaktır. Bir sonraki gün ders notlarını gözden geçirmeye ihtiyacı olduğunun farkında olan öğrenciler yatmadan önce kendilerine hatırlatıcı notlar yazar. Yazılı hatırlatıcılar hatırlamak için pekiştirmeyi daha muhtemel kılan işaret görevi görür. Diğer bir tür öz eğitim, davranışa rehberlik etmek için ayırt edici uyarıcı işlevi gören ifadeler (kurallar) şeklinde olur. Bu tür öz eğitim, öz eğitimler öğretimi prosedüründe yer alır. Strateji eğitimi, okuması zayıf kişiler arasında öz etkinliği ve kavramayı artırmak için etkili yollardan biridir. Schunk ve Rice (1986, 1987) sorunlu okuyuculara okuma parçalarını kavrama çalışmalarında aşağıdaki öz eğitim stratejisini öğretmiştir. Ne yapmam gerekiyor? 1) Soruları oku. 2) En çok ne hakkında olduğunu bulmak için parçayı oku. 3) Detayların hangi ortak noktalara sahip olduğunu düşün. 4) Neyin iyi bir başlık olabileceğini düşün 5) Sorulara cevap veremiyorsan hikâyeyi tekrar oku Çocuklar bireysel basamakları onları parçaya uygulamadan önce seslendirmelidir. 43
44 Öz eğitimsel ifadeler çok çeşitli akademik, sosyal ve motor becerileri öğretmek için kullanılmıştır. Örneğin öğrenme güçlüğü çeken öğrencilere yazma becerisini geliştirmeyi öğretmek için kullanılabilecek öz eğitim prosedürü aşağıdaki gibidir (Kosievvicz, Hallahan, Lloyd & Graves, 1982): 1) Yazılacak şeyi yüksek sesle söyle, 2) İlk heceyi söyle, 3) O hecedeki harflerin her birini üç defa söyle, 4) Her harfi yazıldığı gibi tekrar et, 5) Takip eden her hece için 2 ile 4 arasındaki her basamağı tekrar et, Bu uygulama zinciri öğrencinin masasında bir kartta görünür. Eğitim sırasında, öğrenci tamamladığı basamaklar için övgü alır. Öğrenci prosedürü öğrendiğinde, övgü devam etmez ve benzer uygulama zinciri daha iyi el yazısı elde edilmesi için uygulanır. Öz Pekiştirme Öz pekiştirme bireylerin verdikleri tepkiye bağlı olarak ve gelecekteki cevabın verileme olasılığını artıracak bir şekilde pekiştireç sağlamaları sürecine denir. Daha önce de tartışıldığı gibi, bir pekiştireç etkilerine bakılarak tanımlanır. Örneğin, Müge nin puanlı sistem uyguladığını düşünün. Bir coğrafya kitabında okuduğu her sayfa için kendisini bir puanla ödüllendirir. Her hafta kayıt tutar ve haftalık puanlar bir önceki haftanın puanlarını % 50'den fazla geçerse, Cuma günü en az 30 dakika boş zaman kazanır. Bu düzenlemenin öz pekiştirme olarak görülüp görülemeyeceği düzenli olarak boş zaman kazanıp kazanamayacağı bilinene kadar belirlenemez. Eğer kazanırsa (örneğin; ortalama performansı dönem ilerledikçe artar) o zaman öz pekiştirme durumları onun akademik davranışlarını düzenlemektedir denilebilir. 44
45 Birçok araştırma, pekiştirme durumlarının akademik performansı artırdığını göstermiştir, ama öz pekiştirmenin dışarıdan yönetilen pekiştirmeden (öğretmen tarafından verilenler gibi) daha etkili olup olmadığı açık değildir, öz pekiştirmeyi inceleyen çalışmalar çoğunlukla problemlidir. Akademik ortamlarda, pekiştirme durumları sıklıkla eğitim ve kurallar içeren bir bağlamda gerçekleşir. Öğrenciler tipik olarak araç-gereçler üzerinde kendi istedikleri zaman değil öğretmenleri onlardan çalışmalarını istedikleri zaman çalışırlar. Öğrenciler ödevleri üzerinde öncelikle öz pekiştirmeden dolayı değil de öğretmenin sınıf kontrolü etmesi ve cezalandırma korkusu yüzünden çalışırlar. Öz pekiştirmenin, öz düzenlenmiş davranışın etkili bir bileşeni olduğu iddia edilmiştir ama pekiştirmenin kendisi, pekiştirme yapan aracıdan (kişinin kendisi ya da diğerleri) daha önemli olabilir. Öz pekiştirme davranışın zamanla sürdürülmesini artırsa da pekiştirmeyi açık olarak sağlamak öz düzenleyici beceriler öğrenilirken daha faydalı olabilir. Bilişsel ve duyuşsal faktörleri göz önünde bulundurmadığı için operant koşullanma Öz düzenlenmiş öğrenmenin kapsamı ve karmaşıklığı hakkında yetersiz bir açıklama sunar. 45
46 MUTLAKA OKUYUNUZ Morgan, C.T. (2011). Psikolojiye Giriş (Çev. Ed. S. Karakaş ve R. Eski). Konya: Eğitim Akademi. Öğrenmenin İlkeleri (Sayfa 65-92) KAYNAK Schulk, D.H. (2009). Öğrenme Teorileri Eğitimsel Bir Bakışla (Çev. Ed. M. Şahin). Ankara: Nobel Yayın Dağıtım. Morgan, C.T. (2011). Psikolojiye Giriş (Çev. Ed. S. Karakaş ve R. Eski). Konya: Eğitim Akademi. Diğer 46
EDİMSEL KOŞULLANMA. Doç. Dr. Tülin ŞENER
EDİMSEL KOŞULLANMA Doç. Dr. Tülin ŞENER Skinner (1904-1990) Programlı öğretimin kurucusu olarak bilinir. Skinner in görüşlerine dayalı olarak geliştirilen davranışı biçimlendirme yaklaşımı otistik ve zihinsel
DetaylıÖğrenme, Örgütsel Öğrenme
Öğrenme, Örgütsel Öğrenme Öğrenme: Kişide istediği sonuca ulaşmak amacıyla hareket etmesini engelleyecek çeşitli eksiklikleri tamamlamasını sağlayacak bir süreç Hayatın her sürecinde öğrenme İşyerinde
DetaylıÖĞRENME KLASİK VE EDİMSEL KOŞULLAMA
ÖĞRENME KLASİK VE EDİMSEL KOŞULLAMA Öğrenmede Temel Kavramlar Öğrenme, deneyim yoluyla yeni ve kalıcı bilgi ya da davranış edinme süreci olarak tanımlanabilir. Yiyecek/acı gibi olayları beklemeyi ve bu
DetaylıEdimsel Koşullama ÖĞRENMEDE ÖDÜL VE CEZANIN ROLÜ. Doç.Dr.Hacer HARLAK
Edimsel Koşullama ÖĞRENMEDE ÖDÜL VE CEZANIN ROLÜ Edimsel Koşullama Davranış ile sonuç arasında bağlantı kurmayı öğrenmedir. Pekiştirilen (memnun edici sonuçlara yol açan) davranışlar güçlenir, cezalandırılan
DetaylıBİTİŞİKLİK KURAMI. Hzl: ELİF ŞİRİNGÜL ASLIHAN AKBAĞ
BİTİŞİKLİK KURAMI Hzl: ELİF ŞİRİNGÜL ASLIHAN AKBAĞ JOHN BROADUS WATSON (1889-1958) Güney Carolina, Greenvilel'de yoksul bir ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen Watson, katılık ölçüsünde dindar bir anne
DetaylıÖĞRENME. Temel Kavramlar
ÖĞRENME Temel Kavramlar Öğrenme nedir? Davranışlarda göreli olarak kalıcı değişimlere yolaçan deneyimlerdir. Olgunlaşma sonucu davranışların değişmesi öğrenme sayılmaz. Davranışta kısa süreli ufak değişiklikler
DetaylıÖĞRENME KURAMLARI. Davranışçı Kuram Bilişsel Kuram Duyuşsal Kuram
ÖĞRENME KURAMLARI Davranışçı Kuram Bilişsel Kuram Duyuşsal Kuram DAVRANIġÇI KURAMLAR Davranışçı kuramlar, öğrenmenin uyarıcı ile davranış arasında bir bağ kurularak geliştiğini ve pekiştirme yoluyla davranış
DetaylıBİTİŞİKLİK VE BAĞDAŞIMCILIK KURAMLARI. John Broadus Watson Edwin Ray Guthrie Edward Lee Thorndike
BİTİŞİKLİK VE BAĞDAŞIMCILIK KURAMLARI John Broadus Watson Edwin Ray Guthrie Edward Lee Thorndike Hedef ve Kazanımlar Watson ın psikoloji bilimine katkılarını kavrayabilme. Watson ın görüşlerini eğitim
DetaylıEDIMSEL KOŞULLANMA ELİF GÖKALP TAŞ EMEL DOKUR MERMERDAŞ
EDIMSEL KOŞULLANMA ELİF GÖKALP TAŞ EMEL DOKUR MERMERDAŞ Camilerin etrafında güvercin ve kumruların toplanması, kuşların dindar olduğunu mu gösterir? Nasrettin Hoca, eşeğine nasıl okuma öğretti? EDİMSEL
DetaylıEğitimin Psikolojik Temelleri
Eğitimin Psikolojik Temelleri Eğitim sürecinin daima iki boyutu olmuştur. Bunlardan birincisi yukarıda değindiğimiz toplumsal ya da sosyal boyut, diğeri ise bireysel boyuttur. Eğitim ne kadar sosyal amaçlarla
DetaylıADIM ADIM YGS LYS Adım DAVRANIŞ 2
ADIM ADIM YGS LYS 187. Adım DAVRANIŞ 2 SONRADAN KAZANILMIŞ DAVRANIŞLAR (ÖĞRENİLMİŞ DAVRANIŞLAR) Deneyim sonucu kazanılan davranışlardır. Bu davranışlar aynı türün farklı bireylerinde farklı sonuçlar doğurabilir.
DetaylıÖĞRENMEDE DAVRANIŞSAL YAKLAŞIMLAR Sevim Çiftçi
ÖĞRENMEDE DAVRANIŞSAL YAKLAŞIMLAR Sevim Çiftçi 183-202 Kaynak II; Eğitim Psikolojisi Yazar;B.YEŞİLYAPRAK Hazırlayan; Sevim ÇİFTÇİ 2005-2006 Slaytları Yeniden Düzenleyen; Doç. Dr. Nasip DEMİRKUŞ Ders Sor.;
DetaylıÖĞRENME. Temel Kavramlar. Doç.Dr.Hacer HARLAK
ÖĞRENME Temel Kavramlar Öğrenme nedir? Davranışlarda göreli olarak kalıcı değişimlere yolaçan deneyimlerdir. Olgunlaşma sonucu davranışların değişmesi öğrenme sayılmaz. Davranışta kısa süreli ufak değişiklikler
DetaylıDeğerlendirme. Psikolojiye Giriş. Haftalık okuma raporları. Arasınav (%30) Final (%35) Haftalık okuma raporları (%15) Kitap inceleme (%20)
Değerlendirme Arasınav (%30) Final (%35) Psikolojiye Giriş Temeller, Bölüm 2: Skinner Ders 4 Haftalık okuma raporları (%15) Kitap inceleme (%20) Deneye katılım 2 Değerlendirme Arasınav (%30) Final (%35)
Detaylı1. ÜNİTE İÇİNDEKİLER EĞİTİM PSİKOLOJİSİ / 1
İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... iii YAZARLAR HAKKINDA... iv 1. ÜNİTE EĞİTİM PSİKOLOJİSİ / 1 Giriş... 2 Eğitim Psikolojisi ve Öğretmen... 3 Eğitim Psikolojisi... 3 Bilim... 6 Psikoloji... 8 Davranış... 9 Eğitim...
DetaylıÖzet İçerik. Sözlük 517. Kaynakça 530. Yazar Adları Dizini 566. Dizin 573
Özet İçerik 1 Öğrenme: Giriş, Sorunlar ve Tarihsel Bakış Açıları 1 2 Koşullanma Teorileri 27 3 Sosyal Bilişsel Teori 77 4 Bilişsel Bilgi İşlem Teorisi 130 5 Bilişsel Öğrenme İşlemleri 183 6 Yapılandırmacı
DetaylıİÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...III ÜNİTE: 1. PSİKOLOJİ VE GELİŞİM PSİKOLOJİSİ15
İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ...III ÜNİTE: 1. PSİKOLOJİ VE GELİŞİM PSİKOLOJİSİ15 Bilimin Anlamı ve Özellikleri...17 Psikoloji...18 Gelişim Psikolojisi...25 Öğrenme Psikolojisi...26 Psikolojide Araştırma Yöntemleri...26
DetaylıKişinin çevresiyle etkileşimi sırasında kişide ve çevrede oluşan gözlenebilir ve ölçülebilir değişikliklere davranış denir.
DAVRANIŞ PROBLEMLERİ VE ÇÖZÜMLERİ Özel Eğitim Öğretmeni Seyyar KILIÇ Davranış Nedir? Kişinin çevresiyle etkileşimi sırasında kişide ve çevrede oluşan gözlenebilir ve ölçülebilir değişikliklere davranış
DetaylıKENDİNİ GELİŞTİRME ve KENDİ KENDİNE (ÖZ) YÖNETİM
KENDİNİ GELİŞTİRME ve KENDİ KENDİNE (ÖZ) YÖNETİM 1. ÖĞRENME VE KİŞİSEL ÖĞRENME GEREKLERİ Öğrenme, bir değişim aracı, ya da değişimin sonucunda varılan bir olgudur. İnsanın öğrenmesini tanımlamak zordur;
DetaylıBÖLÜM I GELİŞİM İÇİNDEKİLER 1. ÜNİTE 2. ÜNİTE. ÖNSÖZ... v YAZARLAR HAKKINDA... vii
İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ... v YAZARLAR HAKKINDA... vii BÖLÜM I GELİŞİM 1. ÜNİTE GELİŞİMLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR, GELİŞİMİN TEMEL İLKELERİ VE GELİŞİMİ ETKİLEYEN ETMENLER... 1 GELİŞİM İLE İLGİLİ TEMEL KAVRAMLAR...
DetaylıÖğrenme nedir? Büyüme ve yaşa atfedilmeyecek yaşantılar sonucunda davranış ve tutumlarda meydana gelen nispeten kalıcı etkisi uzun süre
Öğrenme nedir? Büyüme ve yaşa atfedilmeyecek yaşantılar sonucunda davranış ve tutumlarda meydana gelen nispeten kalıcı etkisi uzun süre değişimlerdir. Öğrenmede değişen ne???? İnsan ve hayvan arasında
DetaylıİNSAN NASIL ÖĞRENİR?
İNSAN NASIL ÖĞRENİR? Mustafa SÖZBİLİR Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi OFMAE Bölümü Kimya Eğitimi Anabilim Dalı sozbilir@atauni.edu.tr İnsan öğrenir! Biyolojik bir varlık olarak dünyaya
DetaylıÖğrenmeye Bilişsel Yaklaşım
Öğrenmeye Bilişsel Yaklaşım Öğrenmeye Bilişsel Yaklaşımlar Bireyin algılama, hatırlama ve düşünme gibi bilişsel süreçlerine ağırlık veren bir bakış açısı. Bilişsel öğrenme: Doğrudan gözlenemeyen zihinsel
DetaylıSINIF YÖNETİMİNİN TEMELLERİ
SINIF YÖNETİMİNİN TEMELLERİ Yrd. Doç. Dr. Çetin ERDOĞAN cerdogan@yildiz.edu.tr Sınıf Nedir? Ders yapılır Yaşanır Zaman geçirilir Oyun oynanır Sınıf, bireysel ya da grupla öğrenme yaşantılarının gerçekleştiği
DetaylıUYGULAMALI DAVRANIŞ ANALİZİ. UDA nın Kökenleri
UYGULAMALI DAVRANIŞ ANALİZİ UDA nın Kökenleri Bilişsel açıklamalar Wertheimer Algılanan şeyler arasındaki ilişkiler algılanan şeylerden daha önemlidir. Neyin görüldüğü ve duyulduğu görülen veya duyulan
DetaylıÖĞRENME PSİKOLOJİSİ TARAMA-1 (UĞUR YILMAZER)
1. Bir öğrenci öğretmenin bütün çabalarına rağmen matematik dersinden asla geçemeyeceğine inanmakta ve bu dersi öğrenmek için hiçbir etkinlikte bulunmamaktadır. Bu durum aşağıdakilerden hangisiyle ifade
DetaylıPsikoloji biliminin konusu gözlenebilir davranışlardır.
Davranışçı Yaklaşım Bu yaklaşıma göre; Psikoloji biliminin konusu gözlenebilir davranışlardır. Duygu, düşünce, güdü gibi özellikler gözlenip ölçülemediği için bilimsel olarak araştırılamaz ancak uyaranlar
Detaylı30 GÜNDE EĞİTİM BİLİMLERİ
KPSS KONU LÜĞÜ 30 DE EĞİTİM BİLİMLERİ PSİKOLOJİSİ ISBN: 978-605-2329-00-9 Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Kısayol Yayıncılık a aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan yayınların tümü ya da herhangi
DetaylıHedef Davranışlar. Eğitim Programının birinci boyutudur. Öğrencilere kazandırılması planlanan niteliklerdir (davranışlar).
Hedef Davranışlar Eğitim Programının birinci boyutudur. Öğrencilere kazandırılması planlanan niteliklerdir (davranışlar). Bu nitelikler bilişsel, duyuşsal ve psikomotordur. 2 aşamada ele alınmaktadır.
DetaylıEğitim bilimlerinde birbiri ile karışan kavramlar.
Eğitim bilimlerinde birbiri ile karışan kavramlar. Kaçma Koşullanması - Kaçınma Koşullanması Farkı Kaçma koşullanması kaçınma koşullanması arasındaki farkı bilmek KPSS denemelerinde ve sınavda arkadaşlara
DetaylıÖrnek öğrenmeler söyleyin? Niçin?
Örnek öğrenmeler söyleyin? Niçin? Öğrenmede değişen ne???? İnsanlar ve hayvanların öğrenmelerindeki farklar? Öğrenme??? Büyüme ve yaşa atfedilmeyecek yaşantılar sonucunda davranış ve tutumlarda meydana
DetaylıĠNSAN NASIL ÖĞRENĠR?
ĠNSAN NASIL ÖĞRENĠR? Mustafa SÖZBİLİR Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi OFMAE Bölümü Kimya Eğitimi Anabilim Dalı sozbilir@atauni.edu.tr Ġnsan vs Hayvan İnsan altı varlıkların büyük
DetaylıEĞİTİM-ÖĞRENME-ÖĞRETİM İLİŞKİSİ VE TEMEL KAVRAMLAR
EĞİTİM-ÖĞRENME-ÖĞRETİM İLİŞKİSİ VE TEMEL KAVRAMLAR EĞİTİM VE ÖĞRENME İLİŞKİSİ Eğitim: İstendik davranış değiştirme ya da oluşturma sürecidir. Öğrenme: Bireyin kendi yaşantısı yoluyla davranışlarında meydana
Detaylıİçindekiler. Ön Söz Çeviri Editörünün Sunuşu. xvii xix
İçindekiler Ön Söz Çeviri Editörünün Sunuşu xvii xix KISIM BİR Öğrenmeye Giriş 1 Bölüm 1 Öğrenme Nedir? 1 Öğrenme, Davranış Değişikliğine Neden Olmalı mı? 2 Nispeten Kalıcı Olan Nasıl Kalıcıdır? 3 Öğrenme
DetaylıDavranışçı Yaklaşımlar Kuramı - 1. Yönetici tarafından yazıldı Salı, 07 Temmuz :30 - Son Güncelleme Pazar, 26 Eylül :26
Davranışçı Yaklaşımlar Kuramı Öğrenme ile ilgili ilk deneysel araştırmalar 20. yüzyılın başında Pavlov un Rusya da Watson ve Thorndike ın Amerika da yaptıkları insan ve hayvanların laboratuarda belli bir
DetaylıSAYILAR VE SAYMA TEKRAR TESTİ
İŞLEM KAVRAMI SAYILAR VE SAYMA TEKRAR TESTİ SAYILAR VE SAYMA KONU ÖZETİ SAYI KAVRAMI VE SAYMA Sayı ve sayma kavramı öncesinde öğrenilmiş olması gereken alt düzey temel beceriler: Karşılaştırma Sınıflandırma
DetaylıDers Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS
DERS BİLGİLERİ Ders Adı Kodu Yarıyılı T+U Saati Ulusal Kredisi AKTS Eğitim Psikolojisi MB 102 2 3+0 3 3 Ön Koşul Dersleri Dersin Dili Dersin Seviyesi Dersin Türü Türkçe Lisans Zorunlu / Yüz Yüze Dersin
DetaylıİÇİNDEKİLER. BİRİNCİ BÖLÜM Seval FER, İlker CIRIK. İKİNCİ BÖLÜM Sertel ALTUN, Esma ÇOLAK
İÇİNDEKİLER SUNUŞ /iii İÇİNDEKİLER /v ÖĞRENME ÖĞRETME KURAM ve YAKLAŞIMLARINA GİRİŞ / vi BİRİNCİ BÖLÜM Seval FER, İlker CIRIK TEMEL KAVRAMLAR Yasa, İlke, Kuram, Strateji, Model, Yöntem, Teknik, Taktik,
DetaylıŞİMDİ LYS ZAMANI FEM YAYINLARI REHBERLİK KOORDİNATÖRLÜĞÜ
ŞİMDİ LYS ZAMANI FEM YAYINLARI REHBERLİK KOORDİNATÖRLÜĞÜ Asıl puan LYS lerde gelecek YGS yi hedeflediği gibi sonuçlandıran adaylarda bir rahatlama gözlenirken sınavı hedeflediği biçimde sonuçlanamayan
DetaylıWertheimer, Köhler ve Kofka tarafından geliştirilmiş bir yaklaşımdır. Gestalt psikolojisi, bilişsel süreçler içerisinde özellikle "algı" ve "algısal
Gestalt Psikoloji Wertheimer, Köhler ve Kofka tarafından geliştirilmiş bir yaklaşımdır. Gestalt psikolojisi, bilişsel süreçler içerisinde özellikle "algı" ve "algısal örgütlenme" konularında yoğunlaşmış
DetaylıBAĞLAŞIMCILIK. HAZIRLAYAN: Mustafa GÜNENDİ
BAĞLAŞIMCILIK HAZIRLAYAN: Mustafa GÜNENDİ Edward Lee Thorndike (1874-1949) Thorndike ilk yazılarında, öğrenmenin temelinin, duyusal uyarıcılar ile harekete geçiriciler arasında kurulan bir bağ olduğunu
DetaylıOkula o gün kırmızı çizgili gömleğinizle gittiniz. Arkadaşlarınız size çok yakıştığını söyledi. Sonraki davranışınız ne olurdu?
EDİMSEL KOŞULLANMA (SKINNER) Giriş Edimsel Koşullanma İlkeleri Edimsel Koşullanma Süreci Edimsel Koşullanmada Temel Kavramlar Pekiştireçler Klasik ve Edimsel Koşullanma Arasındaki Farklar Eğitsel Sonuçlar
Detaylı1-B SINIFI İLKOKUL ARALIK AYI BÜLTENİ
1-B SINIFI İLKOKUL ARALIK AYI BÜLTENİ GİRİŞ Sayın Velimiz, Sizlere öğrenci ve öğretmenlerimiz tarafından yapılan ve yapılacak olan çalışmalar / etkinlikler hakkında bilgi vermek üzere hazırlanan bu bülteni
DetaylıBİLİŞSEL AÇIDAN ÇOCUK GELİŞİMİNİN BASAMAKLARI
BİLİŞSEL AÇIDAN ÇOCUK GELİŞİMİNİN BASAMAKLARI REYHAN SAĞLAM ÇOCUK GELİŞİMİ VE EĞİTİMİ ÖĞRETMENİ BILIŞ NE DEMEKTIR? Biliş; düşünme, öğrenme ve hatırlama süreçlerine denir. Bilişsel gelişim neleri kapsar?
DetaylıADEM TOLUNAY ANADOLU LİSESİ REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMA SERVİSİ ÖĞRENME VE BAŞARI
ADEM TOLUNAY ANADOLU LİSESİ REHBERLİK VE PSİKOLOJİK DANIŞMA SERVİSİ ÖĞRENME VE BAŞARI Anlamlı ve kalıcı öğrenme ancak bireyin(kişinin) kendi isteği, çabası ve bilinçli bir şekilde bilgileri işlemesi ile
DetaylıİÇİNDEKİLER ÖN SÖZ...III
İÇİNDEKİLER ÖN SÖZ...III Ünite:I Eğitim Psikolojisinde Bilimsel Araştırma Yöntem ve Teknikleri 13 Psikoloji ve Eğitim Psikolojisi 15 Eğitim Psikolojisi ve Bilim 17 Eğitim Psikolojisi ve Bilimsel Araştırma
DetaylıEĞİTİM PSİKOLOJİSİ KISA ÖZET KOLAYAOF
EĞİTİM PSİKOLOJİSİ KISA ÖZET KOLAYAOF 2 Kolayaof.com 0 362 2338723 Sayfa 2 İÇİNDEKİLER 1. ÜNİTE- EĞİTİM VE PSİKOLOJİ İLİŞKİSİ: EĞİTİM PSİKOLOJİSİ.... 4 2. ÜNİTE-GELİŞİMİN TEMELLERİ........7 3. ÜNİTE-FİZİKSEL
DetaylıBölüm Onbir Hataların Düzel4lmesi
Bölüm Onbir Hataların Düzel4lmesi Genel Bir Bakış Geri Bildirim Çeşitleri İçsel geribildirim Dışsal (destekleyici) geribildirim Hareke&n hemen arkasından ve Hareket sırasında verilen geribildirim Performans
DetaylıÖĞRENME PSİKOLOJİSİ. soru KPSS 2017 EĞİTİM BİLİMLERİ. önce biz sorduk. Eğitimde
KPSS 2017 önce biz sorduk 80 Soruda 62 soru EĞİTİM BİLİMLERİ ÖĞRENME PSİKOLOJİSİ konu anlatımlı pratik bilgiler sınavlara en yakın özgün sorular ve açıklamaları çıkmış sorular ve açıklamaları Eğitimde
DetaylıİÇİNDEKİLER. BÖLÜM 1 EĞİTİM PSİKOLOJİSİ: ÖĞRETİM İÇİN YAPILANMA Prof. Dr. Ayşen Bakioğlu - Dilek Pekince EĞİTİM ve PSİKOLOJİ... 3 İYİ ÖĞRETMEN...
İÇİNDEKİLER BÖLÜM 1 EĞİTİM PSİKOLOJİSİ: ÖĞRETİM İÇİN YAPILANMA Prof. Dr. Ayşen Bakioğlu - Dilek Pekince EĞİTİM ve PSİKOLOJİ... 3 İYİ ÖĞRETMEN... 6 Yansıtıcı Öğretmen... 8 İyi Öğretmenden Sahip Olması Beklenen
DetaylıGİRNE AMERİKAN ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ OKUL ÖNCESİ ÖĞRETMENLİĞİ AKTS
GİRNE AMERİKAN ÜNİVERSİTESİ EĞİTİM FAKÜLTESİ OKUL ÖNCESİ ÖĞRETMENLİĞİ AKTS Dersin Adı Psikolojiye Giriş Dersin Kodu OKÖ105 Dersin Türü Zorunlu Dersin Seviyesi Lisans Dersin AKTS kredisi 4 Haftalık Ders
Detaylı1.Giriş İÇİNDEKİLER. Önsöz... xxv Teşekkür... xxvii Çeviri Eser İçin Önsöz... xxix İkinci Baskı İçin Önsöz... xxx.
Öğrenme ve Bellek İÇİNDEKİLER Önsöz... xxv Teşekkür... xxvii Çeviri Eser İçin Önsöz... xxix İkinci Baskı İçin Önsöz... xxx 1.Giriş Öğrenme Çalışmalarının Kökenleri... 4 Epistemoloji Felsefesi... 4 Evrim...
DetaylıEğitim Bilimlerine Giriş
Eğitim Bilimlerine Giriş Yrd. Doç. Dr. Tuncay Sevindik E-posta: tuncaysevindik@hotmail.com Web: www.tuncaysevindik.com 1/44 Ders İçeriği Bu dersin amacı; eğitimle ilgili temel kavramlar, eğitimin psikolojik,
DetaylıPSİKOLOJİK BOZUKLUKLARIN TEDAVİSİ. PSİ154-PSİ162 Psikolojiye Giriş II
PSİKOLOJİK BOZUKLUKLARIN TEDAVİSİ Psikolojik bozukluklar nasıl iyileştirilir? Tedavi için uygun kişi kimdir? En mantıklı tedavi yaklaşımı hangisidir? Bir terapi biçimi diğerlerinden daha iyi midir? Herhangi
Detaylı3/B SINIFI ARALIK AYLARI BÜLTENİ
3/B SINIFI ARALIK AYLARI BÜLTENİ GİRİŞ Sayın Velimiz, Sizlere öğrenci ve öğretmenlerimiz tarafından yapılan olan çalışmalar / etkinlikler hakkında bilgi vermek üzere hazırlanan bu bülteni her ay için web
DetaylıCan kardeş Rehberlik ve Psikolojik Danışma Birimi Nisan Ayı Rehberlik Bülteni Can Velimiz ;
Can kardeş Rehberlik ve Psikolojik Danışma Birimi Nisan Ayı Rehberlik Bülteni Can Velimiz ; Anne babalar için çocuklarının ilk kelimelerini duymak heyecan verici bir deneyimdir. Duyduğu yeni kelimeleri
DetaylıDavranışların ölçülmesi
Davranışların ölçülmesi Doğal ortam ve durumlardaki davranış örüntülerini kayıt etmek, hedef davranışın boyutlarını ölçmek ve hedef değişkenle ilişkili değişkenleri belirlemek. + Kullanılan yöntemlerin
DetaylıHatırlama ve Unutma. Doç.Dr.Hacer HARLAK-PSİ154-PSİ162
Hatırlama ve Unutma Üç aşamalı bellek modeli Enformasyonu belleğe kodlama (kaydetme) Enformasyonu bellekten geri getirme konularından sözdeceğiz. Duyu Belleği Kısa süreli bellek Uzun süreli bellek Bellek
DetaylıMEV KOLEJİ ÖZEL BASINKÖY OKULLARI OKUL BAŞARISINI GELİŞTİREN VERİMLİ ÇALIŞMA YÖNTEMLERİ
MEV KOLEJİ ÖZEL BASINKÖY OKULLARI OKUL BAŞARISINI GELİŞTİREN VERİMLİ ÇALIŞMA YÖNTEMLERİ Rehberlik Servisi Ekim 2018 Değerli Veliler, Öğrenciler çoğu zaman ders çalışmaya başlamakta güçlük çektiklerinden,
DetaylıDİKKAT KONTROLLERİ SİSTEMLERİ
DİKKAT KONTROLLERİ SİSTEMLERİ Pek çok çocuk dikkat kontrolleriyle ilgili sorunlar yaşamasına rağmen, her bir çocuk bu konuda zayıf ve güçlü yanlarının oluşturduğu birbirinden farklı değişik modellere sahip
DetaylıGölgeleme: İki nötr uyarıcının bir arada verilmesi durumunda, koşullanmanın daha çok dikkati çeken uyarana verilmesidir.
Gölgeleme Ve İlkeleri Gölgeleme: İki nötr uyarıcının bir arada verilmesi durumunda, koşullanmanın daha çok dikkati çeken uyarana verilmesidir. İlkeleri: İki nötr uyaran bir arada, aynı anda verilir. Bu
DetaylıGELİŞTİRMENİN KURAMSAL TEMELLERİ PROGRAM GELİŞTİRMENİN PSİKOLOJİK TEMELLERİ. Temel Kavramlar. Temel Kavramlar. Program Geliştirme ve Psikoloji
PROGRAM GELİŞTİRMENİN KURAMSAL TEMELLERİ PROGRAM GELİŞTİRMENİN KURAMSAL TEMELLERİ Program Geliştirmenin Tarihi Temelleri Program Geliştirmenin Felsefi Temelleri Program Geliştirmenin Psikolojik Temelleri
DetaylıTüketici Satın Alma Davranışı Tüketici Davranışı Modeli
Bölüm 6 Pazarları ve Satın alma Davranışı Bölüm Amaçları davranış modelinin unsurlarını öğrenmek davranışını etkileyen başlıca özellikleri belirtmek Alıcı karar sürecini açıklamak Satın Alma Davranışı
DetaylıOKUL ÖNCESİ REHBERLİK HİZMETİ
OKUL ÖNCESİ REHBERLİK HİZMETİ Marmara Evleri Anaokulunda Rehberlik Hizmetleri (3 6 yaş) Okulumuzdaki tüm öğrencilerin her yönüyle sağlıklı gelişmeleri, okul ortamına uyum sağlamaları ve kapasitelerini
DetaylıSoru-2: Buna göre Emre, Kohlberg in ahlak gelişim kuramında hangi evrede yer almaktadır?
Edimsel Koşullanma Hedef ve Kanımlar 1. Olumlu ve olumsuz pekiştireçleri ayırt eder 2. Cezanın olumsuz etkilerini kavrar 3. Skinner in ceza yerine önerdiği seçenekleri bilir 4. Pekiştirme tarifelerinin
DetaylıEK-1 BEDEN EGİTİMİ DERSİNDE ÖĞRENCİ BAŞARISININ DEĞERLENDİRİLMESİ
BEDEN EGİTİMİ DERSİNDE ÖĞRENCİ BAŞARISININ DEĞERLENDİRİLMESİ EK-1 Beden eğitimi dersinde öğrencilerin başarıları; sınavlar, varsa projeler, öğrencilerin performanslarını belirlemeye yönelik çalışmalardan
DetaylıBeyin Temelli ve Basamaklı Öğrenme S
Beyin Temelli ve Basamaklı Öğrenme S.240-247 Kaynak II; Eğitimde Program Geliştirme Yazar;Ö.DEMİREL Hazırlayan; Abdurrahman İNAN 2005-2006 Ders Sor.; Doç. Dr. Nasip DEMİRKUŞ, 1-Önce Soruları Tıklayın Yanıtlamaya
DetaylıTam Öğrenme Kuramı -2-
Tam Öğrenme Modeli Tam Öğrenme Kuramı Okulda öğrenme (Tam öğrenme) kuramı, başarıyı normal dağılım eğrisinden üçgen dağılıma götüren ya da okuldaki % 20 oranındaki beklendik başarıyı % 75 ile % 90'a hatta
Detaylı2011-2012 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI PSİKOLOJİ DERSİ 10. SINIFLAR I. DÖNEM II. ORTAK YAZILI SINAVI
Adı: 2011-2012 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI A GRUBU AAA ADI SOYADI: SINIFI: NO: 08.01.2011 AAA Soyadı: PSİKOLOJİ DERSİ 10. SINIFLAR PUAN 2010 2011 EĞİTİM ÖĞRETİM YILI.11.A SINIFI SOSYOLOJİ DERSİ 1.DÖNEM 2.YAZILI
DetaylıK. Ç. Tanı Süreci: ABA Programı: /Algiozelegitim
K. Ç. Tanı Süreci: Nisan 2013 doğumlu K. Ç. ın yerinde sallanması, 1,5 yaşına geldiğinde etrafı ile iletişimi kesmesi, eve gelen misafirlerle hiç etkileşime geçmemesi ailenin çocuğunda bir farklılık olduğunu
DetaylıNASIL ÇALIŞILIR? NASIL BAŞARILI OLUNUR?
NASIL ÇALIŞILIR? NASIL BAŞARILI OLUNUR? BEYNİ ÖĞRENMEYE HAZIRLAMAK 1. Fizyolojik Hazırlık Duruşunuzu Düzeltin İyi Beslenin Sağlığınıza Dikkat Edin Olumlu Yüz İfadesi Oluşturun Hareket Edin Gerginlikten
DetaylıÖğrenciler 2 yıllık çalışma sürecinde;
Diploma Programı Çerçevesi Diploma programı her kültürün kendisine adapte edebileceği esnek bir program sunarak kendi değerlerini yitirmeyen uluslararası farkındalığa ulaşmış bireyler yetiştirmeyi hedefler.
DetaylıÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ VE MATERYAL GELİŞTİRME
ÖĞRETİM TEKNOLOJİLERİ VE MATERYAL GELİŞTİRME Araç-Gereç (Materyal) Geliştirme Derslerin yürütülmesi sürecinde çağdaş öğretim yöntemleri uygulanırken, eğer uygun ortamlarda öğrencilerin gerekli araç-gereçlerle
DetaylıEğitim Durumlarının Düzenlenmesi
Eğitim Durumlarının Düzenlenmesi Program geliştirme sürecinin üçüncü öğesi öğrenme öğretme süreci dir. Eğitim durumları olarak da bilinen bu öğe nasıl? sorusuna yanıt arar. Eğitim durumları, öğrencilere
DetaylıAKTİF EĞİTİMDE BİLGİ BÜTÜNLÜĞÜNÜ SAĞLAMA:
AKTİF EĞİTİMDE BİLGİ BÜTÜNLÜĞÜNÜ SAĞLAMA: MÖDÜL SENARYOSU BÜTÜNLÜĞÜ 1. AKTİF EĞİTİM KURULTAYI ( 29-30 MAYIS 2004) Yrd. Doç. Dr. Şükrü KEYİFLİ- Doç. Dr. Osman BİLEN TEORİK ÇERÇEVE Üniversite eğitim ve öğretimi
DetaylıALİAĞA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ DAVRANIŞ DEĞİŞTİRME. Hazırlayan Semiramis Gülenç
ALİAĞA REHBERLİK VE ARAŞTIRMA MERKEZİ DAVRANIŞ DEĞİŞTİRME Hazırlayan Semiramis Gülenç DAVRANIŞIN TANıMı Bir organizmanın gösterdiği her türlü tepki,organizmanın, çevrede ve/veya çevreyle olan ilişkisinde
DetaylıÖĞRENCİ GÖZLEM VE DEĞERLENDİRME RAPORU
ÖĞRENCİ GÖZLEM VE DEĞERLENDİRME RAPORU PSİKOMOTOR GELİŞİM: RİTME UYGUN DANS ETME GİBİ KABA MOTOR BECERİLERİNDE BAŞARILI. JİMNASTİK DERSLERİNDE İSTEKLİ VE DAYANIKLILIĞI ARTIŞ GÖSTERİYOR. YUVARLAK ÇİZME,
DetaylıİŞLETME RİSK YÖNETİMİ. Yrd. Doç. Dr. Tülay Korkusuz Polat 1/21
İŞLETME RİSK YÖNETİMİ Yrd. Doç. Dr. Tülay Korkusuz Polat 1/21 Kuruluşların, artan belirsizlik ortamında, stratejilerini belirlemeleri ve bu stratejiler doğrultusunda gelişimlerini sürdürmelerinde, yeni
DetaylıİÇİNDEKİLER. Bölüm 3. Bilişsel Kavramsallaştırma 29 Bilişsel Model 30 İnançlar 32 Davranışın Otomatik Düşüncelerle İlişkisi 36.
İÇİNDEKİLER Bölüm 1. Bilişsel Davranış Terapisine Giriş 1 Bilişsel Davranış Terapisi Nedir? 2 Bilişsel Davranış Terapisinde Altta Yatan Teori Nedir? 3 Araştırmalar Ne Diyor? 4 Beck, Bilişsel Davranış Terapisini
DetaylıPSİKOLOJİK DANIŞMANLIK VE REHBERLİK KASIM AYI BÜLTENİ
PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK VE REHBERLİK KASIM AYI BÜLTENİ BAŞARIDA PLANLI ÇALIŞMA, AKILDA TUTMA ve KOLAY ÖĞRENME TEKNİKLERİ Başarılı olmak için çok çalışmak tek başına yeterli olmayabilir. Çok çalıştıkları
DetaylıFMV ÖZEL AYAZAĞA IŞIK ANAOKULU 4 YAŞ SINIFI BÜLTENİ
KAVRAMLAR Renk Kavramı; Kırmızı-Sarı-Mavi Zıt Kavramlar; Büyük-Küçük, Sıcak-Soğuk, Kirli-Temiz Duyu Kavramı; Pürüzlü-Pürüzsüz Şekil Kavramı; Daire-Kare-Üçgen Miktar; Ağır-Hafif GELİŞİMSEL ARŞİV (Portfolyo)
DetaylıDavranışsal Öğrenmenin Temel İlkeleri Mehmet DOĞAN
Davranışsal Öğrenmenin Temel İlkeleri Mehmet DOĞAN 196-206 Kaynak II; Eğitim Psikolojisi Yazar;B.YEŞİLYAPRAK Hazırlayan;Mehmet DOĞAN 2005-2006 Ders Sor.; Doç. Dr. Nasip DEMİRKUŞ, 1-Önce Soruları Tıklayın
DetaylıKPSS/1-EB-CÖ/ Bir öğretim programında hedefler ve kazanımlara yer verilmesinin en önemli amacı aşağıdakilerden hangisidir?
82. Belgin öğretmen öğrencilerinden, Nasıl bir okul düşlerdiniz? sorusuna karşılık olarak özgün ve yaratıcı fikir, öneri ve değerlendirmeleri açıkça ve akıllarına ilk geldiği şekilde söylemelerini ister.
DetaylıŞu davranışçılar da sadist midir, anlamadım gitti yahu!!! Biri zavallı köpekleri et,et diye inletir, biri de kedileri kafese kapatır.
Şu davranışçılar da sadist midir, anlamadım gitti yahu!!! Biri zavallı köpekleri et,et diye inletir, biri de kedileri kafese kapatır. Thorndike deneylerini kediler üzerinde gerçekleştirmiştir. Thorndike'ın
DetaylıFEN ve TEKNOLOJİ ÖĞRETİMİNDE. Neden işbirliği? Neden birbirimize yardım ederiz? İŞBİRLİKLİ ÖĞRENME İŞBİRLİKLİ ÖĞRENME
FEN ve TEKNOLOJİ ÖĞRETİMİNDE Temel amaç, öğrencilerin ortak bir amaç doğrultusunda küçük gruplar halinde, birbirinin öğrenmelerine yardım ederek çalışma yapmalarıdır. Heterojen (farklı özelliklerde) bir
DetaylıSINIF REHBERLĠĞĠ PROGRAMI. Prof. Dr. Serap NAZLI
SINIF REHBERLĠĞĠ PROGRAMI Prof. Dr. Serap NAZLI Tam Öğrenme Modeli Tam öğrenme modeli, bütün öğrencilerin okullarda öğretileni öğrenebilecekleri varsayımına dayanır. Bloom işin başından beri olumlu öğrenme
DetaylıUzaktan Eğitim. Doç.Dr. Ali Haydar ŞAR
Uzaktan Eğitim Doç.Dr. Ali Haydar ŞAR Kurucuları: Max wertheimer, Wolfgang,Köhler, Kurt Koffka ve Kurt Lewin Gestalt kuramına göre bütün,parçaların toplamından daha fazladır ve birey, bütünü parçalarına
DetaylıUYGULAMALI DAVRANIŞ ANALİZİ İŞLEVSEL ANALİZ HİPOTEZ OLUŞTURMA
UYGULAMALI DAVRANIŞ ANALİZİ İŞLEVSEL ANALİZ HİPOTEZ OLUŞTURMA DAVRANIŞ DEĞİŞTİRMEDE HİPOTEZ OLUŞTURMAK / İŞLEVSEL DEĞERLENDİRME Problem davranış için; 1.Davranışı ölçülebilir / gözlenebilir tanımlıyoruz.
DetaylıAdım Adım Başarıya...
Adım Adım Başarıya... Sevgili Gençler, Etkili çalışma yöntemleri ve bunların uygulanması kısa vadede okul başarınızı arttırıcı bir faktördür. Uzun vadede ise yaşamda başarılı bir kişi olmanızı sağlar.
DetaylıDers İzlencesi Eğitim Yılı ve Güz Dönemi Program adı: ÇOCUK GELİŞİMİ PROGRAMI
Ders İzlencesi 2016 2017 Eğitim Yılı ve Güz Dönemi Program adı: ÇOCUK GELİŞİMİ PROGRAMI Dersin adı: Genel Psikoloji Dersi veren öğretim görevlisi: Gözde AKKAYA Dersin veriliş şekli: Yüz yüze Dersin genel
DetaylıAKTIF (ETKİN) ÖĞRENME
AKTIF (ETKİN) ÖĞRENME 2 AKTIF (ETKİN) ÖĞRENME Aktif öğrenme, bireyin öğrenme sürecine aktif olarak katılımını sağlama yaklaşımıdır. Bu yöntemle öğrenciler pasif alıcı konumundan çıkıp yaparak yaşayarak
DetaylıĠNSAN NASIL ÖĞRENĠR? Ne biliyoruz? DüĢünelim TartıĢalım! Ġnsan öğrenir! Ġnsan vs Hayvan ÖĞRENME TEORĠLERĠ SOSYAL
ĠNSAN NASIL ÖĞRENĠR? Mustafa SÖZBİLİR Atatürk Üniversitesi Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi OFMAE Bölümü Kimya Eğitimi Anabilim Dalı sozbilir@atauni.edu.tr Ġnsan öğrenir! Biyolojik bir varlık olarak dünyaya
DetaylıREHBERLİK NEDİR? Bahsedilen rehberlik tanımlarının ortak yönleri ise:
REHBERLİK SÜREÇLERİ REHBERLİK NEDİR? Bireye kendini anlaması, çevredeki olanakları tanıması ve doğru kararlar vererek özünü gerçekleştirebilmesi için yapılan sistematik ve profesyonel yardım sürecidir
DetaylıDAVRANIŞI BİÇİMLENDİRME TEKNİKLERİ
DAVRANIŞI BİÇİMLENDİRME TEKNİKLERİ Prof.Dr.Binnur YEġĠLYAPRAK Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi ( Türk PDR-DER BaĢkanı)2008 Davranışçı Yaklaşım Temel Önermesi:Çevre koģulları,uyarıcılar denetlenerek
DetaylıDAVRANIŞ BİLİMLERİ ÖĞRENME VE ÖĞRENME TEORİLERİ
DAVRANIŞ BİLİMLERİ ÖĞRENME VE ÖĞRENME TEORİLERİ Doç. Dr. Mahmut AKBOLAT * Öğrenme Kuramı : Bir çok kapsamlı araştırma sonucuna dayalı olarak insanların NASIL ÖĞRENDİĞİNİ açıklamak üzere oluşturulmuş çeşitli
DetaylıBilişsel Gelişimle İlgili Kavramlar
Bilişsel gelişimi anlayabilmek için gizil güç, yetenek, algı, dikkat, kavram oluşturma, belek ve hatırlama gücü, akıl yürütme ve problem çözme ile yaratıcılık kavramlarının açıklaması gerekir. Gizil Güç:
DetaylıGeçen Haftadan Ne Öğrendik?
Kibrit yakmaktan hoşlanan bir çocuğa çok fazla kibrit verilmiş ve kibrit yakmaktan bıkması sağlanmaya çalışılmıştır. Bu durumda kibrit yakma alışkanlığı yok edilirken aşağıdaki öğrenme kuramcılarının hangisinin
DetaylıZİHİNSEL ENGELLİ ÇOCUKLAR
ZİHİNSEL ENGELLİ ÇOCUKLAR 1)ÖZELLİKLERİ 2)KARŞILAŞMA SIKLIĞI 3)TÜRKİYE VE DÜNYADA YAPILAN FAALİYETLER 4)EĞİTİMLERİ 5)AİLEYE VE ÖĞRETMENLERE ÖNERİLER ÖZELLİKLERİ MOTOR GELİŞİM ÖZELLİKLERİ ZİHİNSEL GELİŞİM
DetaylıSunuş yoluyla öğretimin aşamaları:
ÖĞRETĠM STRATEJĠLERĠ Öğretim stratejisi, belirlenmiş hedeflere ulaşmak için seçilen genel yoldur. Öğretim stratejileri; sunuş yoluyla öğretim, buluş yoluyla öğretim, araştırma ve inceleme yoluyla öğretim
Detaylı