BERNARD SUITS Çekirge: Oyun, Yaşam ve Ütopya kitabıyla bütün dünyanın tanıdığı Prof. Bernard Suits, Kanada da Waterloo Üniversitesi nde Felsefe

Transkript

1 BERNARD SUITS Çekirge: Oyun, Yaşam ve Ütopya kitabıyla bütün dünyanın tanıdığı Prof. Bernard Suits, Kanada da Waterloo Üniversitesi nde Felsefe Bölümü nde öğretim üyesidir. Chicago Üniversitesi nde yüksek lisans ve Ilinois Üniversitesi nde doktora yapmıştır. Çeşitli derlemelere katkıda bulunmuş, ayrıca makaleleri Journal of Philosophy, Philosophy of Science, Ethics, Canadian Journal of Philosophy, Proceedings of the Charles S. Peirce Society, Dialogue,Canadian Philosophical Reviews, Canadian Journal of Comparative Literature, Nineteenth Century Fiction,Journal of the Philosophy of Sport, Simulation and Games, Philosophy of the Social Sciences dergilerinde yayımlanmıştır.

2 Ayrıntı: 116 İnceleme Dizisi: 60 Çekirge: Oyun, Yaşam ve Ütopya Bernard Suits Kitabın Özgün Adı The Grasshopper Games, Life and Utopia İngilizce den Çeviren Süha Sertabiboğlu Yayıma Hazırlayan Ferma Lekesizalın Son Okuma Mehmet Celep Çizimler Frank Newfeld Kapak Fotoğrafı Michiko Maeda/Imagezoo/Getty Images Turkey University of Toronto Press/1978 basımından çevrilmiştir by Bernard Suits Bu kitabın Türkçe yayım hakları Ayrıntı Yayınları na aittir. Kapak Tarasımı Arslan Kahraman Kapak Düzeni Gökçe Alper Dizgi Esin Tapan Yetiş Baskı Kayhan Matbaacılık San. ve Tic. Ltd. Şti. Davutpaşa Cad. Güven San. Sit. C Blok No.:244 Topkapı/İstanbul Tel.: (0212) Sertifika No.: Birinci Basım 1995 İkinci Basım 2012 Baskı Adedi 2000 ISBN Sertifika No.: AYRINTI YAYINLARI Hobyar Mah. Cemal Nadir Sok. No.: 3 Eminönü İstanbul Tel.: (0212) Faks: (0212) & info@ayrintiyayinlari.com.tr

3 Bernard Suits Çekirge: Oyun, Yaşam ve Ütopya

4 İNCELEME DİZİSİ ÖPÜŞME, GIDIKLANMA VE SIKILMA ÜZERİNE/A. Phillips Ë İMKÂNSIZIN POLİTİKASI/J.M. Besnier Ë GENÇLER İÇİN HAYAT BİLGİSİ EL KİTABI/R. Vaneigem Ë EKOLOJİK BİR TOPLUMA DOĞRU/M. Bookchin Ë İDEOLOJİ/T. Eagleton Ë DÜZEN VE KALKINMA KISKACINDA TÜRKİYE/A. İnsel Ë AMERİKA/J. Baudrillard Ë POSTMODERNİZM VE TÜKETİM KÜLTÜRÜ/M. Featherstone Ë ERKEK AKIL/G. Lloyd Ë BARBARLIK/M. Henry Ë KAMUSAL İNSANIN ÇÖKÜŞÜ/R. Sennett Ë POPÜLER KÜLTÜRLER/D. Rowe Ë BELLEĞİNİ YİTİREN TOPLUM/R.Jacoby Ë GÜLME/H. Bergson Ë ÖLÜME KARŞI HAYAT/N. O. Brown Ë SİVİL İTAATSİZLİK/Der.: Y. Coşar Ë AHLÂK ÜZERİNE TARTIŞMALAR/J. Nuttall Ë TÜ- KETİM TOPLUMU/J. Baudrillard Ë EDEBİYAT VE KÖTÜLÜK/G. Bataille Ë ÖLÜMCÜL HASTALIK UMUTSUZLUK/S. Kierkegaard Ë ORTAK BİR ŞEYLERİ OLMAYANLARIN ORTAKLIĞI/A. Lingis Ë VA- KİT ÖLDÜRMEK/P. Feyerabend Ë VATAN AŞKI/M. Viroli Ë KİMLİK MEKÂNLARI/D. Morley-K. Robins Ë DOSTLUK ÜZERİNE/S. Lynch Ë KİŞİSEL İLİŞKİLER/H. LaFollette Ë KADINLAR NEDEN YAZDIKLARI HER MEKTUBU GÖNDERMEZLER?/D. Leader Ë DOKUNMA/G. Josipovici Ë İTİRAF EDİLEMEYEN CEMAAT/M. Blanchot Ë FLÖRT ÜZERİNE/A. Phillips Ë FELSEFEYİ YAŞAMAK/R. Billington Ë POLİ- TİK KAMERA/M. Ryan-D. Kellner Ë CUMHURİYETÇİLİK/P. Pettit Ë POSTMODERN TEORİ/S. Best-D. Kellner Ë MARKSİZM VE AHLÂK/S. Lukes Ë VAHŞETİ KAVRAMAK/J.P. Reemtsma Ë SOSYOLOJİK DÜŞÜNMEK/Z. Bauman Ë POSTMODERN ETİK/Z. Bauman Ë TOPLUMSAL CİNSİYET VE İKTİDAR/ R.W. Connell Ë ÇOKKÜLTÜRLÜ YURTTAŞLIK/W. Kymlicka Ë KARŞIDEVRİM VE İSYAN/H. Marcuse Ë KUSURSUZ CİNAYET/J. Baudrillard Ë TOPLUMUN McDONALDLAŞTIRILMASI/G. Ritzer Ë KUSURSUZ NİHİLİST/K.A. Pearson Ë HOŞGÖRÜ ÜZERİNE/M. Walzer Ë 21. YÜZYIL ANARŞİZMİ/Der.: J. Purkis & J. Bowen Ë MARX IN ÖZGÜRLÜK ETİĞİ/G. G. Brenkert Ë MEDYA VE GAZETECİLİKTE ETİK SORUNLAR/ Der.: A. Belsey & R. Chadwick Ë HAYATIN DEĞERİ/J. Harris Ë POSTMODERNİZMİN YANILSAMALARI/T. Eagleton Ë DÜNYAYI DEĞİŞTİRMEK ÜZERİNE/M. Löwy Ë ÖKÜZÜN A SI/B. Sanders Ë TAHAYYÜL GÜCÜNÜ YENİDEN DÜŞÜNMEK/Der.: G. Robinson & J. Rundell Ë TUTKULU SOSYOLOJİ/A. Game & A. Netcalfe Ë EDEPSİZLİK, ANARŞİ VE GERÇEKLİK/G. Sartwell Ë KENTSİZ KENTLEŞME/M. Bookchin Ë YÖNTEME KARŞI/P. Feyerabend Ë HAKİKAT OYUNLARI/J. Forrester Ë TOPLUMLAR NASIL ANIMSAR?/P. Connerton Ë ÖLME HAKKI/S. İnceoğlu Ë ANARŞİZMİN BUGÜNÜ/Der.: Hans-Jürgen Degen Ë MELANKOLİ KADINDIR/D. Binkert Ë SİYAH AN LAR I-II/J. Baudrillard Ë MODERNİZM, EV- RENSELLİK VE BİREY/Ş. Benhabib Ë KÜLTÜREL EMPERYALİZM/J. Tomlinson Ë GÖZÜN VİCDANI/R. Sennett Ë KÜRESELLEŞME/Z. Bauman Ë ETİĞE GİRİŞ/A. Pieper Ë DUYGUÖTESİ TOPLUM/S. Mestroviç Ë EDEBİYAT OLARAK HAYAT/A. Nehamas Ë İMAJ/K. Robins Ë MEKÂNLARI TÜKETMEK/J. Urry Ë YAŞAMA SANATI/G. Sartwell Ë ARZU ÇAĞI/J. Kovel Ë KOLONYALİZM POSTKOLONYALİZM/A. Loomba Ë KREŞTEKİ YABANİ/A. Phillips Ë ZAMAN ÜZERİNE/N. Elias Ë TARİHİN YAPISÖKÜMÜ/A. Munslow Ë FREUD SAVAŞLARI/J. Forrester Ë ÖTEYE ADIM/M. Blanchot Ë POSTYAPISALCI ANARŞİZ- MİN SİYASET FELSEFESİ/T. May Ë ATEİZM/R. Le Poidevin ËAŞK İLİŞKİLERİ/O.F. Kernberg Ë POST- MODERNLİK VE HOŞNUTSUZLUKLARI/Z. Bauman Ë ÖLÜMLÜLÜK, ÖLÜMSÜZLÜK VE DİĞER HAYAT STRATEJİLERİ/Z. Bauman Ë TOPLUM VE BİLİNÇDIŞI/K. Leledakis Ë BÜYÜSÜ BOZULMUŞ DÜNYAYI BÜYÜLEMEK/G. Ritzer Ë KAHKAHANIN ZAFERİ/B. Sanders ËEDEBİYATIN YARATILIŞI/F. Dupont Ë PARÇALANMIŞ HAYAT/Z. Bauman Ë KÜLTÜREL BELLEK/J. Assmann Ë MARKSİZM VE DİL FELSEFESİ/V. N. Voloşinov Ë MARX IN HAYALETLERİ/J. Derrida Ë ERDEM PEŞİNDE/A.MacIntyre Ë DEVLETİN YENİDEN ÜRETİMİ/J. Stevens Ë ÇAĞDAŞ SOSYAL BİLİMLER FELSEFESİ/B. Fay Ë KAR- NAVALDAN ROMANA/M. Bakhtin Ë PİYASA/J. O Neill Ë ANNE: MELEK Mİ, YOSMA MI?/E.V. Welldon Ë KUTSAL İNSAN/G. Agamben Ë BİLİNÇALTINDA DEVLET/R. LourauË YAŞADIĞIMIZ SEFALET/A. Gorz Ë YAŞAMA SANATI FELSEFESİ/A. Nehamas Ë KORKU KÜLTÜRÜ/F. Furedi Ë EĞİTİMDE ETİK/F. Haynes Ë DUYGUSAL YAŞANTI/D. Lupton Ë ELEŞTİREL TEORİ/R. Geuss Ë AKTİVİSTİN EL KİTABI/R. Shaw Ë KARAKTER AŞINMASI/R. Sennett Ë MODERNLİK VE MÜPHEMLİK/Z. Bauman Ë NIETZSCHE: BİR AHLÂK KARŞITININ ETİĞİ/P. Berkowitz Ë KÜLTÜR, KİMLİK VE SİYASET/Nafiz Tok Ë AYDINLANMIŞ ANARŞİ/M. Kaufmann Ë MODA VE GÜNDEMLERİ/D. Crane Ë BİLİM ETİĞİ/D. Resnik Ë CEHENNE- MİN TARİHİ/A.K. Turner Ë ÖZGÜRLÜKLE KALKINMA/A. Sen Ë KÜRESELLEŞME VE KÜLTÜR/J. Tomlinson Ë SİYASAL İKTİSADIN ABC si/r. Hahnel Ë ERKEN ÇÖKEN KARANLIK/K.R. Jamison Ë MARX VE MAHDUMLARI/J. Derrida Ë ADALET TUTKUSU/R.C. Solomon Ë HACKER ETİĞİ/P. Himanen Ë KÜLTÜR YORUMLARI/Terry Eagleton Ë HAYVAN ÖZGÜRLEŞMESİ/P. Singer Ë MODERNLİĞİN SOSYOLOJİSİ/P. Wagner Ë DOĞRUYU SÖYLEMEK/M. Foucault Ë SAYGI/R. Sennett Ë KURBANSAL SUNU/M. Başaran Ë FOUCAULT NUN ÖZGÜRLÜK SERÜVENİ/J. W. Bernauer Ë DELEUZE & GUATTARI/P. Goodchild Ë İKTİDARIN PSİŞİK YAŞAMI/J. Butler Ë ÇİKOLATANIN GERÇEK TARİHİ/S.D. Coe & M.D. Coe Ë DEVRİ- MİN ZAMANI/A. Negri Ë GEZEGENGESEL ÜTOPYA TARİHİ/A. Mattelart Ë GÖÇ, KÜLTÜR, KİMLİK/I. Chambers Ë ATEŞ VE SÖZ/G.M. Ramírez Ë MİLLETLER VE MİLLİYETÇİLİK/E.J. Hobsbawm Ë HOMO LUDENS/J. Huizinga Ë MODERN DÜŞÜNCEDE KÖTÜLÜK/S. Neiman Ë ÖLÜM VE ZAMAN/E. Lévinas Ë GÖRÜNÜR DÜNYANIN EŞİĞİ/K. Silverman Ë BAKUNIN DEN LACAN A/S. Newman Ë ORTAÇAĞ- DA ENTELEKTÜELLER/J. Le Goff Ë HAYAL KIRIKLIĞI/Ian Craib Ë HAKİKAT VE HAKİKATLİLİK/B. Williams Ë RUHUN YENİ HASTALIKLARI/J. Kristeva Ë ŞİRKET/J. Bakan Ë ALTKÜLTÜR/C. Jenks Ë BİR AİLE CİNAYETİ/M. Foucault Ë YENİ KAPİTALİZMİN KÜLTÜRÜ/Richard Sennett Ë DİNİN GELE- CEĞİ/Santiago Zabala Ë ZANAATKÂR/Richard Sennett Ë MELEZLİĞE ÖVGÜ/Michel Bourse Ë SERMAYE VE DİL/Christian Marazzi Ë SAVAŞ OYUNLARI/Roger Stahl Ë BİR İDEA OLARAK KOMÜNİZM/Alain Badiou & Slavoj Žižek Ë NİHİLİZM/Bülent Diken Ë MADDESİZ/André Gorz Ë BİLGİNİN ARKEOLOJİSİ/M. Foucault Ë TÜKETİM TOPLUMU, NEVROTİK KÜLTÜR ve DÖVÜŞ KULÜBÜ/H. Övünç Ongur Ë ANTİKAPİTALİZM/Jeremy Gilbert Ë ÇALIŞMAK SAĞLIĞA ZARARLIDIR/Annie Thébaud-Mony Ë BE- RABER/Richard Sennett Ë HAYATIN ANLAMI/Terry Eagleton Ë DUYURU/Michael Hardt-Antonio Negri Ë FLANÖR DÜŞÜNCE/Hüseyin Köse

5 Nancy ve Mark ve Conn için

6 Teşekkür Bu kitabın bazı bölümleri başka yerlerde yayımlanmıştır. Birinci bölüm, üçüncü bölümün son kısmı ve on beşinci bölüm, The Philosophy of Sport: A Collection of Original Essays (Charles C. Thomas, 1973) adlı kitapta ilk kez yayımlanmış iki denemenin bazı kısımlarının gözden geçirilmiş versiyonudur; üçüncü bölümün birinci kısmı Oyun nedir? adı altında, özgün biçimiyle Philosophy of Science 1967 de yer almıştır; yedinci bölüm, şu anki başlığı ile Philosophy of Science 1969 da yayımlanmıştır; üçüncü bölümden birçok paragraf ise ilk kez Ethics 1967 de (Copyright 1967, Chicago Üniversitesi) yayımlanan, Yaşam, Oynadığımız Bir Oyun mudur? dan alınmıştır. Bütün bu malzemenin bu kitaba alınmasına izin veren yayımcılara teşekkürü borç bilirim. Bu kitap, Kanada İnsan Bilimleri Araştırma Konseyi nin bağışı ve Kanada Konseyi nin sağladığı fonlar kullanılarak yayımlanmıştır. Bu kitabın ortaya çıkması, yıllardır oyun üzerindeki çalışmalarımı yüreklendiren ve bunlara ilgi duyan çok sayıda insan sayesinde olmuştur. Benim için yaptıklarından dolayı Charner Perry ye, Richard Rudner e, J. Sayer Minas a, Nathan Brett e ve özellikle Jan Narveson a teşekkür ediyorum. Yaptıkları çok keyifli işbirliği için Toronto Üniversitesi basın görevlilerine, özellikle R.I.K. Davidson, Jean Jamieson, Margaret Parker, Laurie Lewis ve William Rueter e şükranlarımı sunmak isterim. Son olarak, metnime kazandırdığı grafik espri için Frank Newfeld e teşekkür ederim.

7 İçindekiler Önsöz...9 Oyuncular Çekirge nin Ölümü Müritler Bir Tanımın Oluşturulması...35 A. YETERSİZ ARAÇLARIN SEÇİMİYLE OYUN OYNAMA B. OYUNDA KURALLAR ILE AMAÇLARIN AYRILMAZLIĞI...37 C. OYUN KURALLARININ KESİN BAĞLAYICI OLMAMASI...40 D. KURALLARIN DEĞİL, ARAÇ VE YÖNTEMLERİN SONUL OLMAMASI...43 E. KURALLAR OLANAK TANIDIKLARI EYLEMLER ÖLÇÜSÜNDE KABUL OLUNUR...45

8 F. ARAÇ VE YÖNTEMLERİ SINIRLAYAN KURALLARA GÖRE AMAÇ KAZANMAK DEĞİLDİR...47 G. TANIM...49 H. TANIM Aylaklar, Hilebazlar ve Oyunbozanlar Eve Uzun Yoldan Dönmek İvan ve Abdül Oyun ve Paradoks Dağa Tırmanış Ters Dil Sinsi Porphyryo nun İlginç Kariyeri Bela Bartholomew Vakası Açık Oyun Amatörler, Profesyoneller ve İnsanların Oynadığı Oyunlar A. RADİKAL ARAÇSALCILIK B. İNSANLARIN OYNADIĞI OYUNLAR Diriliş Çözüm...204

9 Önsöz B u kitaptaki Çekirge, Ezop un tedbirsizlik simgesi olarak sonsuza dek ünlendirdiği Çekirge dir. Ezop bu ilginç yaratığı ibret verici bir masalın kahramanı haline getirmekten tatmin oladursun, bu masal kahramanı en yaşanmaya değer yaşam biçiminin örneği -ve açıksözlü savunucusu- olarak belirmektedir. O, zamanın ilerisinde militan bir ütopyacı olduğundan kendini taviz vermez bir biçimde olgunlaşmamış bir ideale adayarak kendi mahvına neden olmuştur. Ama aynı zamanda düşünen bir ütopyacı olduğundan kaçınılmaz son gelmeden önce o ideali -ve onu yürekten izlemenin tahmin edilir sonucu olan ölümü- savunabilir. Bu savunmanın merkezinde, Çekirge nin ütopik varoluşun oyun oynama ile çok derinden ilgili olduğu savı bulunur; bu nedenle kitabımız esasen, bir oyun kuramı oluşturmaya adanmıştır. 9

10 Her ne kadar bazı oyun kuramcıları bu kuramı çok önemsiz bulmasa da resmi olarak Oyun Kuramı diye bilinen araştırma alanına bir katkı niyetiyle ortaya konmamıştır. Öte yandan, rol oynama konusunda geniş bir tartışma içermesine ve bir bölümünde, Eric Berne in İnsanların Oynadığı Oyunlar ının etraflıca tartışılmasına karşın, kitap esas olarak sosyoloji ya da sosyal psikolojiye bir katkı değildir. Kitabın yönelimi, geleneksel anlamda felsefidir. Bu, bir tanımı bulma ve formüle etme; bu buluşun ima ettiği şeyleri, bizi şaşırtıcı, bazen düzen bozucu yönlere götürseler de izleme girişimidir. Günümüzün felsefe toplumunda ve genelde entelektüel toplulukta, tanımların peşine düşmenin artık pek de hoşa giden bir şey olmadığının farkındayım elbette. Tanım karşıtı tutumun en güçlü sözcülerinden biri (ve kesinlikle en merak uyandıranı) Wittgenstein, oyunları tanımlama girişimini, herhangi bir şeyi tanımlamanın ne kadar abes olduğunu gösteren başlıca örnek olarak seçmesiyle ünlüdür. Wittgenstein bize şu öğüdü verir: Ortak bir şey olmalı, yoksa ona oyun demezler demeyin; herkes için ortak bir şey olabilir mi ona bakın! Bu, itiraz kaldırmaz bir öğüt. Ama maalesef Wittgenstein kendisi buna uymadı. O da baktı elbette ama oyunun tanımlanamayacağına önceden karar vermiş olduğundan bakışı üstünkörüydü ve pek de bir şey görmedi. Ben de okuyucuyu, oyunlara daha uzun ve derinlemesine bir bakışta bana katılmaya ve tüm oyunlarda herkes için ortak bir şeylerin olup olmadığı konusundaki yargısını bu araştırma bitene dek ertelemeye davet ediyorum. Olası bir yanlış anlamayı önlemek için bir de feragatname ekliyorum: Bu sorgulama, tanım karşıtlarına karşı bir manifesto olmadığı ve böyle sayılmaması gerektiği gibi, insanı tanım oluşturmanın evrensel yararlarına inandırmak zorundaymış gibi de görülmemelidir. Bazı şeylerin tanımlanabilir, bazılarının da tanımlanamaz olduğu hipoteziyle başlamak daha mantıklı görünüyor ve neyin ne olduğunu anlamanın tek yolu Wittgenstein ın harika öğüdü bak ve gör ü izlemektir. 10

11 Oyuncular ÇEKİRGE: Uygulamalı Entomoloji nin * miskin ama düşünceli bir pratisyeni KUŞKUCU ve SAĞDUYU: Çekirge nin müritleri PROFESÖR ŞEKERLEME: Kaza yapmaya eğilimli bir akademisyen Dr. TEHDİT: SMITH ve JONES: ROBINSON: İVAN ve ABDÜL: MANTIĞIN SESİ: SIR EDMUND HILLARY: SİNSİ PORPHYRYO: BELA BARTHOLOMEW: Dr. HEUSCHRECKE: GAYRETLİ JOHN ve ARAYICI WILLIAM: Bir katil Kendilerini sıkıcı ama ibret verici durumlara sokma eğilimli iki oyuncu Smith ve Jones un gerektiğinde çağırdıkları arkadaşları Bir parça eğlence arayan iki asker emeklisi İvan ve Abdül ün korkulu düşmanı Bir dağcı Dünyanın en büyük casusu Dünyanın en sıkıcı insanı Sinsi ve Bela yla konsültasyon yapan bir terapist İki mahzun ütopyacı * Böcekbilim (ç.n.) 11

12 ...zorlu kışlar olmasaydı Çekirge müstehakını bulmaz, karınca ise o haksız zaferini kazanamazdı. 12

13 13

14

15 1 Çekirge nin Ölümü Burada Çekirge, yaşam biçiminin ve yaklaşmakta olan ölümünün bir savunusunu yaptıktan sonra ölür. Çekirge nin kıştan sağ çıkamayacağı kesindi ve hayranları onun çevresinde, sonuncusu olduğuna kuşku duymadıkları bir toplantıda bir araya geldiler. Çoğu onun yaklaşmakta olan ölümünü kabullenmişti ama birkaçı böyle bir şeyin olmasına göz yumulabilmesini hâlâ ayıplıyordu. Bayan Sağduyu bu ikinci gruptandı ve Çekirge ye son bir ricayla yanaştı. Çekirge dedi birkaçımız bahara çıkabilmen için yiyeceklerimizin bir kısmını seninle paylaşmayı kabul ediyoruz. Sonra, önümüzdeki yaz çalışır, onu bize geri ödersin. 15

16 Çekirge: Oyun, Yaşam ve Ütopya Sevgili yavrum dedi Çekirge, sen hâlâ anlamıyorsun. Gerçek şu ki onu sizlere geri ödemek için çalışmayacağım. Hiçbir zaman çalışmayacağım. Karınca beni kapısından kovduğunda sanırım bunu gayet açıkça belirtmiştim. Zaten ona gitmem de bir hataydı elbette. Bir daha asla göstermeyeceğim bir zayıflıktı. Ama dedi Sağduyu, biz bir parça yiyeceği senden esirgeyecek değiliz. Eğer istersen geri de ödemeyebilirsin. Sonuçta biz karınca değiliz. Hayır diye yanıtladı Çekirge, siz karınca değilsiniz artık. Ama çekirge de değilsiniz. Neden emeğinizin ürününü bana veresiniz ki? Size geri ödemeyeceğimi söylediğim halde bunu yapmanız doğru olmaz. Ama dedi Sağduyu, böylesi bir adalet yalnızca karıncalara göre doğrudur. Çekirgelerin böyle bir adalet le ilgisi yoktur. Haklısın! dedi Çekirge, Alışverişte doğruluk demek olan adaletin, gerçek çekirgelerin yaşamıyla bir ilgisi yoktur. Ama sizin önerinizi geri çevirmeme neden olan başka tür bir adalettir. Benim yaşamam için çalışmayı neden istiyorsunuz? Sizin gönlünüzde yatan şeyin bir örneğini oluşturduğum için ve bu gönlünüzdekinin modeli yok olmasın diye değil mi? Sizin isteğiniz anlaşılabilir, hatta bir noktaya dek övgüye değer. Ama temelde tutarsız ve kendi içinde çelişkili. Ayrıca -sanırım pervasızca konuşmama darılmazsınız- ikiyüzlü de. Bunlar ağır sözler Çekirge. Ama kötülüğünüz için söylenmediler. Benim yaşamımın amacı asıl temsilin yanında bir ek gösteri olmak değil, bunu anlamalısınız; çünkü onu öyle gördüğünüz anlaşılıyor. Bana değer veriyorsunuz; çünkü benim gibi olmayı istiyorsunuz ve üstelik karıncalara, çekirgenin, o doğa garabetinin yakın bir dostu olarak hava atabilmek istiyorsunuz. Bunu asla yapmadık Çekirge! Size inanıyorum. Ama yaptığınız önerinin iyi bir şey olduğuna inanıyorsanız, pekâlâ böyle de düşünmüş olabilirsiniz. Sonuçta öneriniz gelip çalışmaya dayanıyor, ama ben çalışmayacağım. Benim size öğretmek istediğim en önemli şey sizin aylak olmanızdır. Oysa siz beni yalnızca çalışmanın değil, eskiye oranla daha çok çalışmanın bahanesi haline getirmeyi öneriyorsunuz; çünkü yalnızca kendinizi 16