SIVI ELEKTROLİT DENGESİ/DENGESİZLİĞİ VE SIVI TAKİBİ

Transkript

1 SIVI ELEKTROLİT DENGESİ/DENGESİZLİĞİ VE SIVI TAKİBİ TC BÜLENT ECEVİT ÜNİVERSİTESİ SAĞLIK UYGULAMA VE ARAŞTIRMA MERKEZİ HEMŞİRELİK HİZMETLERİ MÜDÜRLÜĞÜ HİZMET İÇİ EĞİTİM HEMŞİRELİĞİ

2 SIVI ELEKTROLİT DENGESİ Sağlıklı bir vücutta, vücut sıvılarının hacimleri ve bileşimleri bir çok metabolik aktiviteye rağmen, dikkate değer şekilde dengede tutulur. Böbreklerin idrarla vücudun gereksinimlerine göre su, elektrolit ve solüt atımını düzenlemesi sonucu korunan bu denge mekanizmasına sıvı-elektrolit dengesi denir.

3 SIVI ELEKTROLİT DENGESİ Sıvı ve elektrolit dengesi fizyolojik homeostazise bağlıdır. Homeostazis, dış etkenlere karşı hücrelerin bulunduğu iç ortamdaki dengenin sürdürülmesidir. Hem sağlığın sürdürülmesi hem de hastalıkların tedavisinde sıvı ve elektrolit dengesinin sağlanması önemlidir. 3

4 VÜCUT SIVILARI Vücut sıvılarının başında su gelmektedir. Sağlıklı, yetişkin bir bireyde vücut ağırlığının ortalama %60-70'ini toplam vücut suyu oluşturur. Toplam vücut suyu oranındaki değişiklikler yaş, cinsiyet ve vücuttaki yağ miktarına bağlıdır. Cinsiyetin toplam vücut suyuna etkisi ise kadınlarda adölesan döneminden itibaren, erkeklere göre yağ dokusunun miktarının nisbeten daha fazla olmasından kaynaklanmaktadır. 4

5 VÜCUT SUYUNUN KOMPARTMANLARA DAĞILIMI Toplam Vücut Suyu = Vücut ağırlığının %50-60 ı (erkeklerde %60 ı, kadınlarda %50 si) Su oranı yaş, cinsiyet, obezite gibi faktörlerle değişiklik göstermektedir İntraselüler su (2/3) 28 litre Ekstraselüler su (1/3) 14 litre İnterstisyel su (2/3) 28 litre 9.4 litre 4.6 litre İntravasküler su (1/3)

6 6

7 7

8 VÜCUT İÇİNDE SUYUN GÖREVLERİ Hücre metabolizması için uygun ortam hazırlar. Maddelerin hücre içine ve hücre dışına taşınmasını sağlar. Hücre fonksiyonları için gerekli katı maddelere çözücü görevi yapar. Vücut ısısını düzenler. Vücut sıvılarının fiziksel ve kimyasal devamlılığını sağlar. Besinleri moleküllerine ayırır böylece sindirime yardım eder. Kan volümünü sağlar. Vücuttan artık maddelerin atılabilmesi için gerekli ortamı sağlar. Eklemlerin kayganlığını ve cildin esnekliğini sağlar. Besinlerin depolanması su ile gerçekleşir. 8

9 *NORMAL SIVI DENGESİ* Suyun vücuda alınış yolu Sıvı içecekler ile alınan su Alınan Besinlerdeki gizli su Metabolik süreçler sonucu elde edilen Alınan su miktarları Suyun vücuttan atılış yolu 1200 İdrarla kaybedilen su 1100 Solunumla kaybedilen su Kaybedilen su miktarları 1500 Bedende normal sıvı hacminin korunması için günlük sıvı alımının günlük sıvı kaybına yaklaşık eşit olması gerekir Terle kaybedilen 600 Toplam alınan 2600 Toplam kaybedilen

10 VÜCUTTA SIVI DENGESİNİN SAĞLANMASI: Normal bir birey tarafından günde ortalama 2-3 lt su alınır. (Bu suyun yaklaşık 0.5 lt si vücuda alınan katı gıdaların kapsadığı su ve oksidasyon sonucu oluşan sudur) Su, barsaklardan süratle emilir ve hücre zarının geçirgenliği nedeniyle ekstrasellüler ve intrasellüler kompartmanlara difüzyonla dağılır. Günlük alınan suyun, 0.1 lt si Barsaklardan feçesle 0.3 lt si Solunum sisteminde buharlaşma ile 0.4 lt si Deriden terlemeyle kaybedilir. Geri kalan 1,5 lt si ise Böbreklerden idrarla atılır.

11 VÜCUT SIVILARININ DAĞILIMI Organizmada vücut sıvıları, hücre içi (intraselüler) ve hücre dışı (ekstraselüler) sıvı olmak üzere iki şekildedir. İntraselüler Sıvı: Hücre içinde bulunur ve hücrenin kimyasal işlevlerini sürdürebilmesi için gereken sıvı ortamı sağlar. Metabolik olaylar hücre içi sıvıda oluşur, hücreler bu sıvıdan O2 ve besin gereksinimlerini alırlar ve hücre metabolizma atıklarını da bu sıvıya boşaltırlar. İntraselüler sıvı, toplam vücut suyunun yaklaşık %70 ini oluşturur. 11

12 VÜCUT SIVILARININ DAĞILIMI Ekstraselüler Sıvı: Hücre dışında bulunur ve toplam vücut suyunun yaklaşık %30'unu oluşturur. Ekstraselüler sıvı, organizmada besin maddeleri, oksijen ve metabolik atıklar gibi maddeleri taşır ve hücrenin gerekli madde alışverişini yapabilmesi için de sıvı ortamı sağlar. 12

13 Ekstrasellüler sıvı organizmada başlıca 3 biçimde bulunur. İntravasküler Sıvı (Plazma): Plazma, kanın hücresiz kısmıdır. Yetişkin bir bireyde plazma volümü yaklaşık 3 litredir. İnterstisyel Sıvı: Hücreler arasındaki boşlukları doldurur. "Doku sıvısı "da denir, tüm ekstraselüler sıvının 3/4'ünü oluşturur. Transsellüler Sıvı: Epitel zar aracılığı ile diğer vücut kısımlarından ayrılmış olan sıvılardır. Beyin omurilik, eklem içi, göz içi, plevra, periton ve perikart sıvıları ile sindirim bezlerinin sıvılar bu gruba girer. 13

14 ELEKTROLİTLER Vücut sıvılarının en büyük kısmını su oluşturur. Geri kalan ise bu suda erimiş maddelerdir. Bu maddelerin çoğu elektrolitlerdir. "Elektrolit", herhangi bir çözücüde pozitif ve negatif elektrik yüklü iyonlarına ayrışarak elektrik akımını ileten maddedir. Elektrolitlerin en iyi bilinen örnekleri, asitler, bazlar ve tuzlardır. Pozitif yüklü iyonlara "katyon", negatif yüklü iyonlara ise "anyon" denir. Elektrolitlerin ölçüm birimi "miliekivalan" (meq)'dır. 14

15 Organizmada Bulunan Başlıca Elektrolitler Katyonlar (meq/l): Sodyum (Na+), Potasyum (K+), Kalsiyum (Ca++), Magnezyum (Mg++), Total katyonlar Anyonlar (meq/l): Klorür (CI-), Bikarbonat (HCO3-), Fosfat ve Sülfat, Organik asitler, Proteinler, Total anyonlar 15

16 16

17 17

18 Elektrolitlerin Görevleri Nöromüsküler irritabiliteyi sağlar. Sıvıların ozmolaritesini sağlar. H+ dengesini düzenlemede görev alır. Organizmada su hacminin düzenlenmesinde görev alır. Organizmada bölümler arası sıvı dağılımı sağlar. Hücre membranının işlevinde etkilidir. Biyolojik süreçlerde işlev görür. Hücre işlevlerinde yer alır. 18

19 SIVI VE ELEKTROLİTLERİN HAREKETLERİ Osmolarite: 1 lt sıvıda çözünmüş 1 mol katı partiküle denir. ( 1 Osm/lt ) Osmolalite : 1 kg sıvıda çözünmüş 1 mol katı partiküle denir. ( 1 Osm/kg ) Vücut sıvıları gibi seyreltik sıvılarda 1 kg ile 1 lt arasındaki fark küçük olduğundan bu iki terim hemen hemen eş anlamlı kullanılır. Aktif Transport: İyonların hücre membranından kimyasal ve elektriksel bir güce karşı geçmesidir ve enerji gerektiren bir 19 olaydır.

20 SIVI ELEKTROLİT DENGESİNİ ETKİLEYEN FAKTÖRLER Yaş Vücut Yapısı Çevre Isısı Beslenme Stres Egzersiz Hastalıklar Vücut Sıvı Kaybı 20

21 SIVI VE ELEKTROLİT DENGESİNİ DÜZENLEYEN SİSTEMLER Nöro - Endokrin Sistem: Antidiüretik Hormon, Aldesteron, Tiroid Hormon, Diüretik Hormon, Parathormon, Kalsitonin Gastrointestinal Sistem: Gastrointestinal sistem fonksiyonlarındaki bozukluklar sıvı elektrolit dengesizliklerine neden olur. Renal Sistem: Herhangi bir renal hastalık böbrek fonksiyonunu bozarak bedenin sıvı elektrolit dengesini bozabilir. Sinir Sistemi: Vücudun sıvı kaybetmesini engelleyen ADH, hipotalamustan salgılanır, arka hipofizde depolanır. 21 Solunum Sistemi: Solunum yolu ile günde yaklaşık 400 ml su kaybı da olmaktadır.

22 SIVI ELEKTROLİT DENGESİZLİKLERİNİN BAŞLICA NEDENLERİ: Sıvı ve elektrolitlerin az olması; gereksinimden daha az alınması ya da atımın artması, Sıvı ve elektrolitlerin fazla olması; normalde vücuttan atılabilecek miktardan daha fazla alınması, böbrek ve karaciğer hastalığı nedeniyle yeterli atımın olmaması, yanık ve travmalarda doku ölümü nedeniyle vücutta fazla miktarda elektrolit birikimi, Sıvı ve elektrolitlerin bedende tutulması (örneğin, ödem), Sıvı-elektrolit dengesini düzenleyici mekanizmaların bozulması. 22

23 Sıvı elektrolit dengesizlikleri 1. Su-sodyum dengesizlikleri 2. Potasyum dengesizlikleri 3. Kalsiyum dengesizlikleri 4. Magnezyum dengesizlikleri 5. Hidrojen iyonu dengesi/dengesizlikleri olarak yer almaktadır. 23

24 Su-Sodyum Dengesizlikleri 1. Ozmolar dengesizlikler - Hiperozmolar dengesizlikler - Hipoozmolar dengesizlikler 2. Volüm dengesizlikleri (izotonik dngesizlikler) 24

25 Hiperozmolar dengesizlikler Vücut sıvılarında su miktarının azalması ya da sodyum miktarının artmasına bağlı olarak ortaya çıkar. Hastada dehidratasyon belirtileri ortaya çıkar. Susama hissi, deri turgorunda azalma, göz kürelerinde yumuşama, ateş yüksekliği, tansiyonda düşme, kan vizkotesinde artma görülür. 25

26 Tedavi ve Hemşirelik Bakımı Kaybolan sıvının yerine konması: Sıvı takibi ve kaydının yapılması, AÇT takibi, saatte 30, 24 saatte 500 ml den az idrar çıkımı doktora bildirilmelidir. Vital bulgular 2 saatte bir alınmalı, Hastanın bilinç düzeyi takip edilir, Hasta her gün tartılır, Deri ve mukoz membran bütünlüğü izlenir, 26

27 Hipoozmolar dengesizlikler Vücut sıvılarında su miktarının azalmasına bağlı olarak ortaya çıkar. Su alınmasının arttığı durumlarda, su atılımının azaldığı durumlarda, ADH salınımının fazla olduğu durumlarda, Na + kaybının fazla olduğu durumlarda ortaya çıkar. 27

28 Volüm Dengesizlikleri İzotonik veya volüm dengesizliklerinde Na + ve su birlikte azalır veya çoğalır. Bu birliktelik direkt olarak ekstraselüler sıvının hacmini etkiler. Ekstraselüler sıvı volüm azalması ve ekstraselüler sıvı volüm fazlalığı olarak iki şekilde görülür. Kliniğine uygun tedavi planlanır. 28

29 Vücudun günlük idame sıvı gereksinimi HOLIDAY - SEGAR YÖNTEMİ Vücut ağırlığı kg Su gereksinimi ml / gün 3 10 kg 100 ml/kg kg 1000 ml + 50 ml/kg >20 kg 1500 ml + 20 ml/kg

30 Vücudun günlük idame elektrolit gereksinimi HOLIDAY-SEGAR YÖNTEMİ Sodyum Potasyum Klor 3 meq / 100 ml su 2 meq / 100 ml su 2 meq / 100 ml su

31 Potasyum (K+) Dengesizliği Hipokalemi: Serum potasyum düzeyinin normal değerinin (3.5 meq/lt) altında olmasıdır. Diyare, kusma, nazogastrik dekompresyon, organizmadan potasyum kaybına neden olan bazı ilaçların kullanımı gibi durumlarda hipokalemi ortaya çıkar. 31

32 Hipokalemi belirtileri Kardiyak bulgular EKG değişiklikleri (T dalgasının düzleşmesi, U dalgasının çıkması), dijital intoksikasyonu, aritmiler Nöromüsküler bulgular Halsizlik, kas krampları, konstipasyon, ileus paralizi, rabdomiyoliz, Renal bulgular Hipopotasemik nefropati (proksimal tubuluslarda vakuolizasyon, tubulointerstisyel fibrozis), metabolik alkaloz, amonyak sentezinde artma, nefrojenik diabetes insipidus Metabolik bulgular İnsülin sekresyonunda azalma, renin artma, aldosteron salgılanmasında azalma salgılanmasında 32

33 Tedavide dikkat edilmesi gerekenler Oral potasyum tedavisi Potasyum klorür veya potasyum sitrat Böbrek fonksiyonu normal olan hastalarda günde meq a kadar verilebilir. Parenteral potasyum tedavisi Parenteral potasyum tedavisi mutlaka infüzyon şeklinde yapılmalıdır. 1 amp KCl (10 ml) 10 meq K+ içerir (1000 meq/l)! POTASYUMUN DİREKT İNTRAVENÖZ VERİLMESİ ÖLÜME YOL AÇAR! İnfüzyon sıvısındaki K+ konsantrasyonu meq/l yi geçmemelidir. İnfüzyon hızı saatte meq ı geçmemelidir! 33

34 Tıbbi Tedavi Ve Hemşirelik Bakımı Hipokalemiye aday olan hastaların diyetine K + içeren yiyeceklerin konulması (muz, portakal, şeftali, domates, patates vs.) K + u yerine koymak için kullanılacak diğer bir yol hastaya oral ilaçlar verilmesidir. K + hastaya IV yollat verilebilir. K + un verilmesi sırasında hastaların damaryollarında aşırı ağrı olabilir, mayinin yavaş verilmesi gerekmektedir. IV K + alan hasta monitörize edilmelidir. Hasta yakından takip edilmelidir. AÇT takibi yapılmalıdır ve kaydedilmelidir. 34

35 Potasyum (K+) Dengesizliği Hiperkalemi: Serum potasyum düzeyinin normal sınırların üzerinde olmasıdır. Böbrek yetmezliği, yanık ve travma gibi hücre harabiyetine neden olan durumlar, potasyum içeren intravenöz sıvıların hızlı verilmesi gibi nedenlerle hiperkalemi gelişir. Potasyumun aşırı artışı acil bir durumdur ve hastada kardiyak arrest olabilir. 35

36 Belirti Ve Bulgular; Kardiyak bulgular: EKG değişiklikleri (T dalgasının sivrileşmesi, P dalgasının düzleşmesi, PR aralığının uzaması, QRS kompleksinin genişlemesi), aritmiler. Nöromüsküler bulgular: Halsizlik, parestezi, paralizi. Renal bulgular: Amonyak sentezinin azalması. Metabolik bulgular: İnsülin sekresyonunda artma, aldosteron salgılanmasında artma. 36

37 Tıbbi Tedavi ve Hemşirelik Bakımı Hiperkalemide hemşirelik bakımının amacı risk altındaki hastalarda hiperkaleminin gelişmesini önlemek ve serum K + düzeyinin düşürülmesine yardımcı olmaktır. Vücutta biriken K + un atılması idrar miktarının artırılması ile olasıdır. İdrar atılımının iyi olmadığı, böbrek fonksiyonlarının yetersiz olduğu durumlarda hemodiyaliz veya peritoneal diyalize başvurulur. 37

38 Tıbbi Tedavi Ve Hemşirelik Bakımı Kayexalate K + un bağırsaktan atılmasını sağladığı için kullanılabilir. İnfüzyon şeklinde verilecek glukoz ve insülinde K + un hücre içine girmesini sağlayarak serum K + değerinin düşmesine yardımcı olur. Fazla K + içeren yiyeceklerin diyetten kısıtlanması, Enfeksiyon varsa tedavi edilmesi (doku yıkımı K + un açığa çıkmasına neden olur), Hastaya diyette yeterli karbonhidrat verilmesi tedavide yardımcı birer yoldur. 38

39 Kalsiyum (Ca) Dengesizliği Hipokalsemi: Serum Ca ++ unun %9 mgr ın altında olmasıyla ortaya çıkan tablodur. Yanlışlıkla paratiroid bezlerinin de çıkarıldığı tiroidektomilerden sonra, Diyette D vitamininin yetersiz alınması durumunda, Fazla miktarda sitratlı kan verilmesi durumunda, Ca ++ gereksinimnin artmış olduğu gebelik ve laktasyon dönemlerinde, Diyare, pankreatit, hipoparatiroidizm, böbrek hastalıkları gibi durumlarda gelişir. 39

40 Tıbbi Tedavi Ve Hemşirelik Bakımı Hipokalsemi IV, IM veya oral kalsiyum tuzları verilerek düzeltilmeye çalışılır. Oral veriliyorsa yemeklerden yarım önce veya uyku zamanı verilmeli emilimin yüksek olması için IV verilirken doku harabiyetine neden olduğu için infiltrasyon oluşumu önlenmelidir. 40

41 Tıbbi Tedavi Ve Hemşirelik Bakımı Ca + +, fosfat ve karbonat içeren sıvılara eklendiğinde çökme olacağından bu mayilere (izolayt M, hipotamine vb.) eklenmemelidir. Dijital alan hastaya Ca + + verilmemelidir. Ca + + iyonları dijital etki yapacağından dijital alan hastalarda dijital zehirlenmesine yol açabilir. Ca + + tedavisi kardiyak arreste neden olacağından hastanın EKG monitörüne bağlanması önerilir. 41

42 Kalsiyum (Ca) Dengesizliği Hiperkalsemi: Serum kalsiyum düzeyinin %11 mg ın üstüne çıkmasına denir, vücuda fazla miktarda kalsiyum ve D vitamini alınması, hiperparatiroidizm, böbrek yetmezliği gibi nedenlerle ortaya çıkar. 42

43 Tıbbi Tedavi Ve Hemşirelik Bakımı Ca + + ve D vitamini alımı kısıtlanır. Hastaya izotonik solüsyonların infüzyonla verilmesi Ca + + un idrarla atılımını kolaylaştırır. Hiperkalsemili hastalar kas zayıflığı nedeniyle kaza ve yaralanmalara yatkın olurlar. Bu nedenle hemşire travmalar yönünden gerekli tedbirleri almalıdır. 43

44 Magnezyum (Mg) Dengesizliği Hipomagnesemi: Serum magnezyum düzeyinin 1.5 meq/lt'nin altına düşmesiyle ortaya çıkan tablodur. Diyetle yetersiz magnezyum alımı, kronik alkolizm, diyare ve bazı ilaç tedavilerine bağlı olarak ortaya çıkar. 44

45 Tıbbi Tedavi Ve Hemşirelik Bakımı İlk iş eksik olan Mg ++ u yerine koymaktır. Bu amaçla magnezyum sülfat kullanılmaktadır. IV ve IM formu vardır. Eğer IM yapılacaksa gluteal kasa çok derine yapılmalıdır, oldukça ağrılıdır. Magnezyum oligürik ve şiddetli volüm açığı olan hastalarda verilmemelidir. 45

46 Tıbbi Tedavi Ve Hemşirelik Bakımı IV yapabilmek için BFT değerleri normal olmalıdır. IV infüzyonda hasta yakından izlenmeli, aşağıda yer alan durumlarda infüzyon hemen durdurulmalıdır: Sıcaklık hissi, Susama Kızarma ve terleme Letarji Motor fonksiyonlarda azalma Kan basıncında düşme Derin tendon reflekslerde azalma veya kaybolma. 46

47 Magnezyum (Mg) Dengesizliği Hipermagnesemi: Serum Mg ++ düzeyinin 2,5 meq/l nin üstüne çıkmasıyla ortaya çıkan tablodur. Mg ++ içeren laksatiflerin fazla kullanılması Böbrek yetmezliği, Hipomagnesemisi olan hasataya fazla Mg ++ nedenlerle ortaya çıkar. verilmesi gibi Sıcaklık hissinde artış, derin tendon reflekslerinde artış,letarji, konfüzyon, koma, solunum depresyonu, kardiyak arreste kadar varabilen belirtiler ile ortaya çıkabilir. 47

48 Tıbbi Tedavi Ve Hemşirelik Bakımı Tedavinin iki amacı vardır; 1. Amaç: Hipermagnesemiye yol açan durumun düzeltilmesidir. Bu amaçla dehidratasyon varsa düzeltilir, BFT bozukluğunda ise diyalize başlanır. 2. Amaç: Mg ++ fazlalığının neden olduğu durumları düzeltmektir. Magnezyum düzeyi 10 mg/dl i geçiyorsa acil tedavi gerekir. Birlikte bulunan asidoz düzeltilir. Hücre dışı sıvı açığı düzeltilir, 5-10 meq/kg kalsiyum klorür veya kalsiyum glukonat IV verilir. 48

49 PARENTERAL SOLÜSYONLAR (KRİSTALOİDLER) Dekstroz Solüsyonları % 5 Dekstroz (50 g/l dekstroz) 200 kcal/l 250 mosm/l %10 Dekstroz (100 g/l dekstroz) 400 kcal/l 500 mosm/l %20 Dekstroz (200 g/l dekstroz) 800 kcal/l 1000 mosm/l Sodyum Klorür İçeren Solüsyonlar İzotonik NaCl (%0.9 NaCl) (154 meq/l Na +, 154 meq/l Cl - ) 310 mosm/l %3 NaCl solüsyonu (513 meq/l Na +, 513 meq/l Cl - ) 1025 mosm/l Dekstroz ve Sodyum Klorür İçeren Solüsyonlar % 5 Dekstroz, % 0.9 NaCl solüsyonu (50 g/l dekstroz, 154 meq/l Na +, 154 meq/l Cl - ) 200 kcal/l 560 mosm/l % 5 Dekstroz, % 0.45 NaCl solüsyonu (50 g/l dekstroz, 77 meq/l Na +, 77 meq/l Cl) 200 kcal/l 405 mosm/l

50 PARENTERAL SOLÜSYONLAR (KRİSTALOİDLER) Potasyum İçeren Solüsyonlar Isolyte 140 meq/l Na +, 10 meq/l K +,5 meq/l Ca ++, 3 meq/l Mg ++, 103 meq/l Cl -, 47 meq/l asetat, 8 meq/l sitrat 320 mosm/kg Kadalex 50 g/l dekstroz, 27 meq/l K +, 27 meq/l Cl kcal/l 310 mosm/kg Isolyte-M 50 g/l dekstroz, 40 meq/l Na +, 35 meq/l K +, 40 meq/l Cl -, 15 meq/l HPO 4=, 20 meq/l asetat 200 kcal/l 320 mosm/kg

51 Poliiyonik Solüsyonlar Ringer solüsyonu PARENTERAL SOLÜSYONLAR (KRİSTALOİDLER) 147 meq/l Na +, 4mEq/L K +, 4 meq/l Ca ++, 155 meq/l Cl mosm/kg Laktatlı Ringer solüsyonu 130 meq/l Na +, 4mEq/L K +, 3 meq/l Ca ++, 109 meq/l Cl -, 28 meq/l laktat 310 mosm/kg %5 Dekstrozlu Laktatlı Ringer solüsyonu 50 g/l dekstroz, 130 meq/l Na +, 4mEq/L K +, 3 meq/l Ca ++, 109 meq/l Cl -, 28 meq/l laktat 200 kcal/l 310 mosm/kg

52 SIVI-ELEKTROLİT TEDAVİSİ İLKELERİ Nabız, hematokrit ve santral venöz basınç veya pulmoner kapiller kapak Büyük miktarda sıvı hızla verildiği durumlarda veya böbrek yada kalp hastalığıteşhis edilen hastalarda, salin çözeltileri verilirken; kan basıncı, basıncı gibi hacim parametreleri dikkatle takip edilmelidir! Dextroz içeren solüsyonlar tüm vücut bölmelerine dağılır. NaCl içeren solüsyonlar yaklaşık üçte ikisi interstisiyuma, kalan üçte biri damar içi bölüme olmak üzere extrasellüler bölüme dağılır.

53 SIVI-ELEKTROLİT TEDAVİSİ İLKELERİ Sodyumun böbrekte birikimi ile kendini belli eden durumlarda böbreklerden Na ın atılım hızına ve extrasellüler sıvı hacim artışındaki orana göre Na alımı önlenmelidir!!! İntravenöz uygulanan kolloid içeren solüsyonlar genellikle tamamen damar içi bölümde kalır ancak assit, nefrotik sendrom, erişkin respiratuar distres sendromu ya da yaygın doku travmasında bu durum olmayabilir. 53

54 İlaç Etkileşimleri Ve Dikkat Edilmesi Gerekenler Parenteral kalsiyum ile parenteral potasyumun birlikte verilmesi kardiyak aritmi riskini arttırır. Kalsiyum ile sefalotin, tetrasiklinler verilmemeli. Sodyum bikarbonat; Kalsiyum amp, vitamin amp, Ringer Laktat, tetrasiklinler, NorAdrenalin amp ile karıştırılmamalı. Furosemid hiçbir ilaçla (elektrolit dahil) karıştırılmamalıdır. Mannitol ve protein çözeltilerine hiçbir madde (elektrolit) ilave edilmemelidir. 54

55 İlaç Etkileşimleri Ve Dikkat Edilmesi Gerekenler İ.V. kalsiyum, magnezyumun etkisini antagonize eder. Kalsiyum tuzları, magnezyum sülfat ile karışırsa CaSO 4 çöker. ( kalsiyum sülfat) Kalsiyum içeren ampuller tetrasiklin sınıfı antibiyotiklerle birlikte alındığında bu antibiyotikleri etkisiz duruma getirir. Dopamıne DBL, sodyum bikarbonat gibi herhangi bir alkali intravenöz solüsyona eklenmemelidir. Açılmış ampullerde arta kalan içerik atılmalı ve daha sonraki kullanım için saklanmamalıdır. 55

56 ŞİFA BEKLEYEN YÜREKLERE SEVGİ GÖTÜREN ÇOK KIYMETLİ HEMŞİRELER