Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 52, Eylül 2017, s

Transkript

1 Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 52, Eylül 2017, s Yayın Geliş Tarihi / Article Arrival Date Yayınlanma Tarihi / The Publication Date Yrd. Doç. Dr. Nermin KİŞİ Bülent Ecevit Üniversitesi, Çaycuma Meslek Yüksekokulu, Yönetim ve Organizasyon Bölümü ncelik@beun.edu.tr İNOVATİF ŞİRKETLERİN ÖZELLİKLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA 1 Öz Küreselleşmenin beraberinde getirdiği hızlı ve sürekli değişim, şirketleri rekabet ortamına sürüklemektedir. Şirketlerin rekabette başarılı olabilmelerinin yolu ürün, hizmet veya süreçlerinde farklılık yaratarak katma değer sağlayacak faaliyetler sunmaktan diğer bir ifade ile inovasyon yapmalarından geçmektedir. Sürdürülebilir büyümenin anahtarı olan inovasyon günümüzde küçük, orta veya büyük ölçekli tüm şirketlerde temel rekabet aracı olarak görülmeye başlamıştır. Bu araştırmada çeşitli kriterler çerçevesinde Dünya daki ve Türkiye deki inovasyon konusunda en başarılı şirketlerin analizi yapılmıştır. Buna göre araştırmada şirketlerin konumu, sektörü, ürün/hizmet konusu vb. temel özellikleri incelenmiştir. Yıllar itibariyle sektörler arası farklılıkların olup olmadığı tespit edilmiştir. Ayrıca, araştırmanın sonunda inovatif şirketlerin sahip olduğu ortak özelliklere de yer verilmiştir. Araştırmanın orijinal yönü, yıllar itibariyle ülke ve sektör bazında şirketlerin yenilikçilik konusunda değişim ve gelişim seyrinin ortaya konulmasıdır. Anahtar kelimeler: İnovasyon, inovatif firmalar, rekabet 1 Bu çalışma Alanya Alaaddin Keykubat Üniversitesi ev sahipliğinde düzenlenen II. Uluslararası Sosyal Bilimler Sempozyumu nda sözlü bildiri olarak sunulmuştur.

2 A RESEARCH ON THE CHARACTERISTICS OF INNOVATIVE COMPANIES Abstract The rapid and constant change that globalization brings companies into a competitive environment. The way in which companies can achieve success is to provide value-added activities by creating differences in their products, services or processes, in other words to make innovation. Innovation, the key to sustainable growth, has now begun to be seen as a key competitive tool in all small, medium and largescale companies. In this research, the analysis of the most successful companies in innovation in Turkey and in the world is done in the framework of various criteria. According to this, in the research, companies basic features (position, sector, product/service etc.) is examined. By years, it is determined whether there are sectoral differences. In addition, common features that innovative companies have are listed at the end of the research. The original direction of the research is to demonstrate the change and development progress of companies about innovation in country and sector basis by years. GİRİŞ Keywords: Innovation, innovative firms, competition Günümüzde bilişim ve iletişim kaynaklarının baş döndürücü şekilde artışı bilginin çok hızlı yayılmasına sebep olmaktadır. Bu durum teknolojik gelişmeleri her zamankinden yüksek bir seviyeye taşımaktadır (Karaata, 2012:5). Değişime uyum sağlama ve iş hayatında başarılı olabilmenin yolu yenilikçi ve yaratıcı olmaktan geçmektedir. Yeni fikirler, buluşlar ve yaratıcı inovasyonlar dünya ekonomisindeki rekabetçi ilerlemenin sihirli formülü sayılmaktadır. Yenileşmeyi ticari başarıyla taçlandırabilen şirketler başarıyı yakalayacaktır (DW, 2014). Rekabet ortamında ayakta kalmak isteyen işletmelerin küresel gelişmeleri takip etmenin yanında ürün, hizmet ya da üretim yöntemlerini sürekli olarak yenilemeleri ve gerektiğinde değiştirmeleri gerekmektedir. Değişim ve gelişim birbiriyle ilişkili ve kesintisiz bir süreç olup, bu sürecin en önemli aktörü inovasyondur. İşletmeler açısından oldukça önemli olan bu kavram, ülkeler için de sürdürülebilir büyüme, toplumsal refah ve artan iş olanakları açısından büyük önem taşımaktadır. Tüm ülkeler inovasyon yarışında öne geçmek için yoğun çaba harcamaktadır (Yılmaz, 2015:1). Bu araştırmada inovasyon kavramından bahsedildikten sonra, Dünya daki ve Türkiye deki en inovatif şirketler analiz edilecektir. Son olarak, inovatif şirketlerin ortak özelliklerine yer verilecektir. 1. İNOVASYON KAVRAMI Bilgi ve iletişim teknolojisinin hızla gelişmesi küreselleşmenin belirleyicisi olmuştur. Pazarların küreselleşmesiyle birlikte artan talepler, pazarın büyümesini ve yenilikler sonucu ortaya çıkan getirilerin artmasını sağlamıştır. Bu anlamda, değişen ve gelişen günümüz ekonomisinde, yenilik en önemli rekabet aracı haline gelmiştir (Kılıç vd., 2014:38). Yenilik ürün, hizmet ve iş süreçlerinin geliştirilmesi ve başarıyla piyasaya sunulmasıdır. Bir örgütün konumunu rakiplerine kıyasla güçlendirmek için tasarlanan ve uygulanan, uzun vadede rekabet avantajı yaratan her türlü faaliyet olarak da tanımlanan yenilik, dünya pazarlarında liderliği elde tutmanın anahtarı 228

3 olarak görülmektedir. (Kaygısız, 2015:10). İnovasyon ile ilgili farklı yazarlar tarafından yapılan tanımlamalar şöyledir: Boer ve During (2001) e göre inovasyon yeni bir ürün-pazar-teknoloji-organizasyon kombinasyonunun yaratılmasıdır. Johannessen vd. (2001:21) e göre inovasyon yeni ürünler, yeni hizmetler, yeni üretim metotları, yeni pazarlara açılma, yeni kaynak tedariki ve yeni düzenlemelerdir. OECD (2005:46) ye göre inovasyon işletme içi uygulamalarda, işyeri organizasyonlarında veya dış ilişkilerde yeni veya önemli derecede iyileştirilmiş bir ürün veya süreç, yeni bir pazarlama yöntemi, yeni bir organizasyonel yöntemin gerçekleştirilmesidir. Bozkurt ve Taşcıoğlu (2007:3) na göre inovasyon ya radikal fikirler sonucu daha önce denenmemiş ve geliştirilmemiş ürün/hizmet, yöntem, yapı, fikir, süreç, teknoloji ve pazarın ortaya çıkarıldığı büyük atılımlardan oluşan ya da birbirini takip eden süreçlerden oluşan bir dizi geliştirme ve iyileştirme faaliyetini içeren çalışmalardır. Uzkurt (2010:37) a göre inovasyon yeni olan bir şeyin ekonomik ve sosyal bir katma değere dönüştürülecek şekilde ticarileştirilmesidir. Duman (2015:77) na göre inovasyon, değer yaratacak yeni bir ürün, yöntem ya da uygulama fikrinin tasarlanmasından kullanılmasına kadar geçen süreçtir. Burada önemli olan, değer yaratması öngörülen bu sürecin firmaları veya ekonomileri daha rekabetçi bir konuma taşımasıdır. Kaygısız (2015:10) a göre inovasyon yeni/geliştirilmiş bir ürün, hizmet, iş akışı veya piyasa koşulunun rekabet avantajı kazanmak maksadıyla geliştirilmesi ve başarıyla uygulanması olarak ifade edilebilir. Chuluun vd. (2017:193) e göre inovasyon firma değerinin, performansının ve varlığını sürdürmesinin başlıca belirleyicilerinden biridir. 2. DÜNYA DA İNOVASYON KONUSUNDA EN BAŞARILI ŞİRKETLER Dünya da inovasyon konusunda en başarılı şirketleri belirlemek için uluslararası yönetim ve iş danışmanlığı firması olan Boston Consulting Group (BCG) tarafından En İnovatif Şirketler araştırmasından yararlanılmıştır. BCG tarafından yayınlanan sıralamada kullanılan veriler, her yıl birçok ülkeden 1500 civarında kıdemli şirket yöneticisinin görüşleri alınarak elde edilmiştir. Son 5 yıllık süreçte Dünya nın en inovatif şirketleri her yıl yapılan araştırma sonuçları ayrı ayrı incelenerek, Tablo 1 de görüldüğü gibi sıralanmıştır. Tablo 1. Dünya nın En İnovatif Şirketleri 229 No Apple Apple Apple Apple Apple 2 Google Samsung Google Google Google 3 Samsung Google Samsung Tesla Tesla 4 Microsoft Microsoft Microsoft Microsoft Microsoft 5 Facebook Toyota IBM Samsung Amazon 6 IBM IBM Amazon Toyota Netflix 7 Sony Amazon Tesla BMW Samsung 8 Haier Ford Toyota Gilead Sciences Toyota 9 Amazon BMW Facebook Amazon Facebook 10 Hyundai General Electric Sony Daimler IBM 11 Toyota Sony Hewlett-Packard Bayer Bayer 12 Ford Facebook General Electric Tencent Southwest Airlines 13 Kia Motors General Motors Intel IBM Hewlett-Packard 14 BMW Volkswagen Cisco System SoftBank BMW 15 Hewlett-Packard Coca-Cola Siemens Fast Retailing General Electric 16 General Electric Hewlett-Packard Coca-Cola Yahoo Daimler 17 Coca-Cola Hyundai LG Electronics Biogen Uber 18 Dell Honda BMW The Walt Disney C. Dupont 19 Intel Audi Ford Marriott International Dow Chemical Comp. 20 Wal-Mart Daimler Dell Johnson & Johnson BASF 21 Starbucks Wal-Mart Volkswagen Netflix Airbnb

4 22 Nissan Lenova 3M AXA Under Armour 23 BASF Procter & Gamble Lenova Group Hewlett-Packard Gilead Sciences 24 HTC Bayer Nike Amgen Regeneron Pharmaceuticals 25 Audi LG Electronic Daimler Allianz Cisco System 26 Siemens Shell General Motors Tata Motors Pfizer 27 Lenova SoftBank Shell General Electric General Motors 28 HSBC BASF Audi Facebook JPMorgan Chase 29 General Motors Nokia Philips BASF Johnson & Johnson 30 Anheuser-Busch InBev. Intel Softbank Siemens AXA 31 SoftBank Dell Procter & Gamble Cisco Systems Nike 32 Fast Retailing Co. Boeing Fiat Dow Chemical Comp. Expedia 33 Philiphs Fast Retailing Airbuss Renault Allianz 34 Renault Unilever Boeing Fidelity Investment SpaceX 35 Shell Tencent Xiaomi Technology Volkswagen Xiaomi 36 Huawei Kia Yahoo Visa The Walt Disney C. 37 Virgin Nike Hitachi DuPont Hilton 38 Boeing Nissan McDonald's Hitachi Renault 39 Nike Siemens Oracle Roche NTT Docorno 40 Ceterpillar ExxonMobil Salesforce.com 3M Intel 41 McDonald's Tesla Fast Retailing NEC Marriott International 42 Dupont Virgin Wal-Mart Medtronic 3M 43 Twitter Fiat Tata Motors JPMorgan Chase Dell 44 China Petrol.& Chemic. BP Nestle Pfizer Orange 45 Volkswagen Dow Chemical Bayer Huawei Siemens 46 Airbus Cisco Starbucks Nike Huawei 47 Tata Motors Target Tencent Holdings BT Group Bristol-Myers Squibb 48 Indidex Renault BASF MasterCard Honda 49 Procter & Gamble Philips Unilever Salesforce.com BT Group 50 3M Nestle Huawei Technologies Lenova Procter & Gamble Kaynak: Boston Consulting Group, Tablo 1 de Dünya nın en inovatif şirketlerinden yılları arasında sıralamaya giren ilk 50 şirket yer almaktadır. Buna göre yılları arası dünya inovasyon birincisi Apple dır. Sıralamada her yıl ilk 10 da yer alan şirketler Samsung, Google, Microsoft, IBM ve Amazon dur yılında Uber, Airbnb, Under Armour, Expedia, SpaceX, NTT Docorno ve Orange gibi yeni inovasyon yıldızları Dünya nın en inovatif şirketleri listesine katılmıştır. Bu şirketlerin genel merkezlere göre dağılımını belirlemek için Tablo 2 çizilmiştir. Tablo 2. Dünya nın En İnovatif Şirketlerinin Genel Merkezlere Göre Dağılımı Genel Merkez Amerika Almanya Japonya Çin Güney Kore Fransa Birleşik Krallık Hollanda Hindistan İsviçre İtalya Tayvan Belçika İspanya Finlandiya İrlanda

5 Buna göre inovatif şirkete en fazla sahip olan ülke Amerika dır. Özellikle 2016 yılında tüm şirketlerin %68 i Amerika merkezlidir. Bunu sırasıyla Almanya, Japonya, Çin ve Güney Kore izlemektedir. Yıllar itibariyle genel merkezlerin sayısında düzenli bir değişim görülmemekle beraber son yıllarda bazı ülkelerde (Amerika, Almanya, Japonya vb.) yığılmalar görülmektedir. Yıllar itibariyle Güney Kore merkezli inovatif şirketlerin sayısında azalış görülmektedir. Ayrıca, bazı ülkelerin (Tayvan, Belçika, İspanya, Finlandiya, İrlanda) bir tek yıl listede yer aldığı görülmüştür. Hollanda merkezli olan Philips ve Shell yılları arasında listeye girmeyi başararak ülkelerini temsil etmişlerdir. Aynı şekilde Fiat 2013 ve 2014 yılında ana ülkesi olan İtalya yı tek başına temsil etmiştir. Dünyanın en inovatif şirketlerinin ürün ve hizmet konusu dikkate alınarak sektörlere göre dağılımını belirlemek için Tablo 3 çizilmiştir. Tablo 3. Dünya nın En İnovatif Şirketlerinin Sektörlere Göre Dağılımı Sektör Teknoloji ve telekominikasyon Otomotiv Tüketici ve perakende Endüstriyel ürün ve süreçler Sağlık hizmetleri Finansal hizmetler Turizm ve seyahat hizmetleri Enerji ve çevre Karma Dünya nın en inovatif şirketleri arasında teknoloji ve telekominikasyon şirketlerinin ağırlığı dikkat çekmektedir. Özellikle 2014 yılına bakıldığında şirketlerin %40 ının teknoloji ve telekominikasyon alanında faaliyet gösterdiği görülmektedir yılında sıçrayış yaşayan otomotiv üreticilerinin sayısı ilerleyen yıllarda azalışa geçmiştir. Son yıllarda tüketim malları üreticilerinde azalışın göze çarptığı Dünya nın en inovatif şirketleri listesinde, sağlık hizmetleri ile turizm ve seyahat hizmetleri şirketlerinde artış görülmektedir. Ayrıca, enerji ve çevre sektöründe inovasyon yapan şirketlerdeki 2013 yılından sonraki azalış dikkat çekmektedir. Karma sektör kapsamında birden fazla sektörde faaliyet gösteren şirketler olan holdingler ele alınmıştır yılları arasında Tencent Holding tek başına listeye girmeyi başarmıştır. 3. TÜRKİYE DE İNOVASYON KONUSUNDA EN BAŞARILI ŞİRKETLER Capital Dergisi 1999 yılından beri Türkiye nin en beğenilen şirketleri listesini yayınlamaktadır. Bu liste her sektörden yaklaşık 1500 den fazla yöneticinin katılımıyla belirlenmekte, sektörlerin en beğenilen şirketleri sadece o sektörün profesyonellerinin bakışını yansıtmaktadır. Araştırmaya katılan yönetici profili CEO, yönetim kurulu üyesi, üst ve orta düzey yöneticilerden oluşmaktadır (Zenna Danışmanlık, 2016:2). Sektör ve kriter bazında en başarılı bulunan şirketlerin de ortaya konulduğu araştırmada, her yıl toplumsal sorumluluk, uluslararası pazarlara entegrasyon, yönetim kalitesi ve şeffaflığı, sürdürülebilirlik, kurumsal yönetim, müşteri memnuniyeti vb. çeşitli kriterlerde ilk on şirket belirlenmektedir. Yeni ürün geliştirme ve yenilikçilik kriteri de incelenen kriterler arasında yer almaktadır (Barem, 2015:6,17,18). Yine 1999 yılından günümüze kadar her yıl Türkiye nin önde gelen şirketlerinin CEO larının katıldığı anketle inovasyonda en başarılı on şirket belirlenmiştir. Bu on şirkete, inovasyon stratejilerini ortaya koyan bir soru formu gönderilmiştir. Bu soru formunun temel amacı, şirketlerin inovasyonu kimlerin görevi olarak gördüklerini, kurumsal bir yapının ve buna bağlı fikir yönetim sisteminin varlığını, inovasyon sürecinde kurum dışı işbirliklerin mevcudiye- 231

6 tini ve sonuçta bunun gelirlere yansımasını anlayabilmekti. Gelen yanıtları profesyonel yöneticiler ve iş adamlarından oluşan jürinin değerlendirmesi sonucunda şirketlerin sıralaması belli olmuştur (Capital, 2008a) yılları arasında Türkiye nin en beğenilen şirketleri araştırmasında yeni ürün geliştirme ve yenilikçilik kriterinde başarılı bulunan ilk on şirket Tablo 4 te görüldüğü gibi sıralanmıştır. Tablo 4. Türkiye nin En İnovatif Şirketleri No Vodafone Vodafone Procter & Gamble Arçelik Arçelik 2 BSH Microsoft Turkcell Turkcell Garanti Bankası 3 Arçelik Arçelik Unilever Garanti Bankası Turkcell 4 Ülker BSH Arçelik Vodafone Vestel 5 Turkcell Procter & Gamble Garanti Bankası Vestel Vodafone 6 Microsoft Ülker Koç Holding Unilever Boyner 7 Garanti Bankası Unilever Eczacıbaşı Holding Eti Koç Holding 8 Procter & Gamble Turkcell Türkiye İş Bankası Coca Cola Unilever 9 Unilever Garanti Bankası Coca Cola Koç Holding Borusan Holding 10 Mercedes Benz Türk Sabancı Holding Türk Hava Yolları Ülker Eczacıbaşı Topluluğu Kaynak: Capital Dergisi, Arçelik, Turkcell, Garanti Bankası ve Unilever 2012 yılından bu yana her yıl düzenli olarak listeden yer alırken, 2012 ve 2013 yıllarında listenin ilk sırasında yer alan Vodafone 2014 yılında listeye girememiş, 2015 ve 2016 yılında sırasıyla 4. ve 5. sırada yerini almıştır. Mercedes Benz Türk, Eczacıbaşı Holding, Türkiye İş Bankası, Türk Hava Yolları, Eti ve Boyner sadece bir yıl listede yer alan şirketlerdir. 232 Türkiye nin en inovatif şirketlerinin sektörlere göre dağılımı, Tablo 5 çizilerek gösterilmiştir. Türkiye de inovasyon gücü en yüksek şirketler tüketici ve perakende alanında faaliyet göstermektedir. Oysa dünya genelinde inovasyon açısından bu sektörde faaliyet gösteren şirketlerde düşüş gözlenmektedir. Türkiye de inovasyon açısından teknoloji ve telekominikasyon şirketlerinde azalış görülürken, dünya genelinde bu şirketler inovasyon liderleridir. Endüstriyel ürün ve süreçler kategorisinde her yıl Arçelik şirketinin adı geçmektedir. Finansal hizmetler sektöründe her yıl tek başına listeye girmeyi başaran Garanti Bankası na, 2014 yılında İş Bankası eşlik etmiştir. Tablo 5. Türkiye nin En İnovatif Şirketlerinin Sektörlere Göre Dağılımı Sektörler Tüketici ve perakende Teknoloji ve telekominikasyon Endüstriyel ürün ve süreçler Finansal hizmetler Karma Otomotiv Turizm ve seyahat hizmetleri Birden fazla sektörde (enerji, otomotiv, dayanıklı tüketim, finans, çelik, enerji, lojistik, inşaat, medya, turizm, enerji vb.) hizmet veren holding yapısındaki şirketler karma sektör bünyesinde değerlendirilmiş ve 2013 yılından sonra listede yer almaya başlamıştır. Tablo 4 te yer alan şirketler arasında otomotiv ile turizm ve seyahat hizmetleri kategorisinde yer alan inovatif şirket sayısı en azdır. Yine, inovasyon listelerine bakıldığında Dünya da enerji ve çevre sektöründe faaliyet gösteren şirket sayısındaki azalış ve sağlık hizmetleri sektöründe faaliyet gösteren

7 şirket sayısında artış görülürken, Türkiye de bu sektörlerde faaliyet gösteren hiçbir inovatif şirkete rastlanmamıştır. 4. İNOVATİF ŞİRKETLERİN SAHİP OLDUĞU ORTAK ÖZELLİKLER BCG Türkiye Genel Müdürü ve Yönetici Ortağı Burak Tansan a göre en yenilikçi şirketler olarak kabul edilen şirketlere bakıldığında, onları diğerlerinden ayıran 6 temel faktör olduğu görülmektedir (Girişimhaber, 2013): Müşterileri sürece erken bir noktada dâhil etmek: Birçok yenilikçi şirket, yeni fikir geliştirme ve inovasyon kararları alma süreçlerinde müşterilerinden yararlanmaktadır. Zorlu kararları mutlaka veri analizinin ışığında vermek: Yeniliklere yön veren yöneticiler, rakamsal analizlerle desteklenen yatırım kararlarını alırken doğru ve detaylı verilerden yararlanmaktadır. Alternatifleri stratejik olarak değerlendirmek: Yükselişte olan şirketlerin liderleri iştirakler, pazarlar, bölgeler ve diğer belirleyiciler üzerinde inovasyon yatırımının nasıl yönlendirileceği konusunda net kararlar alırken, bu kararları geçmiş yılın bütçesine bakmaktan ziyade gelecekteki fırsatları değerlendirerek almaktadır. İnovasyona bütünsel olarak yaklaşmak: İnovatif şirketler, yenilikçilik stratejilerini oluştururken bütünsel bir yaklaşım sergilemekte ve yenilikçiliğin rekabete karşı nasıl bir avantaj oluşturacağını detaylı olarak değerlendirmektedir. Üst yönetimin inovasyona inanması: Şirketlere inovasyonu getirmede ve yaygınlaştırmada en etkili itici güç CEO lardır. Fikri mülkiyet haklarının en iyi şekilde kullanılması: Başarılı yenilikçiler fikri mülkiyet haklarını yenilik gündemlerini desteklemek, hızlandırmak ve değer kazanmak için güçlü bir silah olarak kullanmaktadır. Yenilikçi Şirketler adlı kitabın yazarı Keith McFarland a göre yenilikçi şirketlerin ortak özelliklerinden bazıları şunlardır (Capital, 2008b): 233 Çalışanların kendini geliştirmesi ve sürekli eğitimi: İnovatif şirketlerde çalışanların kendilerini geliştirmelerine büyük önem verilmektedir. Ayrıca, şirketler çalışanların eğitimi ve istihdam edilmesi için önemli çalışmalar yapmaktadır. İnovatif şirketlerde çalışanların geçmişte ne yaptığı değil, işyerindeki kişilerle nasıl çalıştığı önemlidir. Kolay öğrenilen şirket kültürü: Şirket kültürü kolay öğrenebilir hale getirildiğinde sıradan çalışanlar bile başarılı olabilmektedir. Şirkete bağlılık: İnovatif şirketlerin liderleri kendilerine duyulan kişisel bağlılığı daha az önemserken, şirkete bağlılığa daha çok önem verirler. Dış uzmanlarla işbirliği: Şirketler sadece çalışanlarından değil, diğer kurum ve kuruluşlardan da destek almalıdır. IBM Türkiye Genel Müdürü Eray Yüksek e göre inovatif şirketler iş modellerinde yenilik yapabilecek esnekliğe ve hıza sahiptir. Dışarıdan gelen güçlere dayanabilmek, değişimin hızına ayak uydurabilmek için temel değişiklikleri yapabilme kabiliyetleri vardır. İnovasyonu her yönüyle ele alıp, ajandalarının en önemli maddesi olarak benimsemektedirler. Hem iş modelinde hem operasyonel alanda inovatif çalışmalar yaparak pazarda önemli bir rekabet avantajı elde etmektedirler. İnovasyonu şirketin kültürü olarak benimsemeleri, yeniliklerin sürdürülebilmesi

8 açısından kritik öneme sahiptir (Capital, 2008a). İnovatif şirketlerin kurucuları olan inovatif girişimcilerin ortak özellikleri ise aşağıdaki gibi sıralanabilir (Innogrow, 2016:3-4): Kararlılık: En belirgin kişisel özellikleri kararlı bir yapıya sahip olmalarıdır. Genellikle hedeflerine ulaşana kadar karşılarına çıkan tüm engellere rağmen azimle ilerler, kolayca vazgeçmez ve mümkün olduğunca çok kez denerler. Meraklılık: Her konuya karşı meraklı bir yaklaşım sergilerler. Yenilikleri çok rahat öğrenir, aradıklarını bulana kadar araştırır, gözlemler ve sorgularlar. Esneklik: Değişimler ile kolayca başa çıkabilir, belirsizliği yönetebilir, farklı durum ve şartlara uyum sağlayabilirler. İşbirlikçilik: Girişimleri içindeki ve dışındaki diğer insanlara uzlaşmacı bir tutum içinde yaklaşırlar. Başkaları ile paylaşmaya, onları motive etmeye ve onlardan destek almaya açıktırlar. Tutku: Başarıya ulaşma yolunda güçlü bir arzu ile ilerlerler. Fırsatları iyi görür, değerlendirirler ve girişimlerinin inovatif büyümesi için karşılarına çıkan tüm sorunlarla çekinmeden yüzleşirler. Proaktiflik: Pazarda sürekli yeni fırsat arayışında olur. Pazardaki değişimi başkalarından önce yaratmak için harekete geçerler. Değişim için bekleyip ona ayak uydurmaktansa, değişimi yaratanın kendileri olması için ellerinden geleni yaparlar. Bütüncül yaklaşım: Girişimlerini her zaman bir bütün olarak ele alırlar. Araştırma ve geliştirme, üretim, pazarlama, finans ve insan kaynakları gibi işletme fonksiyonlarını aynı anda düşünür ve yönetirler. SONUÇ Belirsizliğin yoğun olduğu ve sürekli değişimlerin yaşandığı günümüz iş dünyasında rakiplerinin önüne geçme yarışında olan işletmeler, inovatif güçleri sayesinde ürün, hizmet ve süreçlerinde fark yaratmalarının yollarını aramaktadır. İnovasyon bir yandan katma değerli üretim yaparak etkili büyüme ile şirketlerin rekabet avantajı sağlayarak başarılarının artmasında en önemli unsurlardan biri iken, öte yandan ülkelerin sosyal ve ekonomik kalkınması ile istihdamın arttırılmasında önemli bir role sahiptir. Sürdürülebilir büyümenin ve dünya pazarında liderliği elde tutmanın anahtarı olan inovasyon son yıllarda araştırmacı ve uygulayıcıların dikkatini çeken, farklı açılardan incelenmesi gereken konular arasında yer almaktadır. Bu araştırmada Dünya nın ve Türkiye nin en inovatif şirketlerini tespit etme ve bu şirketleri ülkelere / sektörlere göre incelemenin yanı sıra inovatif şirketlerin ortak özelliklerini belirleme amaçlanmıştır. Elde edilen bulgulara göre; Dünyanın en inovatif şirketleri listesine Amerikan şirketleri hâkimdir. İnovasyon kriterinde başarılı, küresel piyasada fark yaratan diğer ülkelerden Almanya, Japonya, Çin ve Güney Kore liste başında yer almaktadır. Araştırma sonuçlarına göre Dünya nın en inovatif şirketi Apple olmuştur. Dünyanın en inovatif şirketleri sıralamasında teknoloji ve telekominikasyon şirketleri ağırlıktayken, Türkiye nin en inovatif şirketleri listesinde tüketici ve perakende sektöründe faaliyet gösteren şirketler göze çarpmaktadır. Dünya daki inovatif otomobil üreticilerindeki azalışa paralel olarak, Türkiye de de otomotiv sektörü inovasyon kriterinde en alt sıralarda yer almaktadır. Son yıllarda Dünya nın en inovatif şirketleri listesinde enerji ve çevre sektöründe azalış, sağlık hizmetleri ile turizm ve seyahat 234

9 hizmetleri sektöründe faaliyet gösteren şirketlerde artış söz konusudur. Türkiye de 2013 yılından itibaren holdingler listeye girmeyi başarmıştır. İnovatif şirketlerin nasıl başarılı olduklarını araştıran kişiler bu şirketlerin ortak özellikleri ortaya koymuşlardır. Buna göre inovatif şirketlerde müşteriler yenilik sürecine dâhil edilir, rakamsal analizlerle hareket edilir, gelecekteki fırsatlar değerlendirilir, üst yönetim inovasyona inanır, fikri mülkiyet hakları yenilikçilik için kullanılır, çalışanlar kendileri sürekli geliştirir ve eğitir, kolay öğrenilen şirket kültürü, şirkete bağlılık, dış uzmanlarla işbirliği vardır. Bu şirketler değişime ayak uydurabilmek için hızlı ve esnek bir yapıya sahiptir. İnovasyonu şirketin kültürü olarak benimserler. İnovatif girişimciler ise genel olarak kararlı, meraklı, esnek, işbirlikçi, tutkulu, proaktif ve bütüncül bir yaklaşıma sahiptir. İnovatif şirketlerin son 5 yıllık süreçte karşılaştırmalı olarak değerlendirildiği ve ortak özelliklerine yer verildiği bu araştırma; Dünya da ve Türkiye de yenilikçilik konusundaki gerek ülke bazında gerek sektör bazında değişim ve gelişim seyrini ortaya koymak açısından özgünlük taşımaktadır. Dünya da ve Türkiye de yenilikçilik konusunda adı en çok geçen veya listede her yıl düzenli olarak yer alan şirketler üzerine yenilikçilik konusunda kapsamlı araştırmalar yapılması ve farklı araştırma/danışmanlık şirketlerinin yenilikçilik konusunda şirket bazında yaptığı çalışmaların birlikte değerlendirilmesi ileri çalışma önerileri olarak sunulabilir. KAYNAKLAR Barem. (2015). En Beğenilen Şirketler Araştırması. adresinden erişildi. (E.T: ) 235 Boston Consulting Group. ( ). The Most Innovative Companies adresinden erişildi. (E.T: ) Bozkurt, Ö. ve Taşcıoğlu, H. (2007). Kobi lerde İnovasyon Çalışmaları ve Örnekleri Üzerine Bir İnceleme. Akademik Bakış, 11, Capital. (2006). İnovasyon Şampiyonları. Capital_1106.pdf adresinden erişildi. (E.T: ) Capital. (2008a). Yenilikçilik Şampiyonları. yenilikcilik-sampiyonlari-haberdetay-5215 adresinden erişildi. (E.T: ) Capital. (2008b). Yenilikçilerin 10 ortak sırrı. yenilikcilerin-10-ortak-sirri-haberdetay-5107 adresinden erişildi. (E.T: ) Capital. ( ). Türkiye nin En Beğenilen Şirketleri. Sayı: Aralık Chuluun, T., Prevost, A. ve Upadhyay, A. (2017). Firm network structure and innovation. Journal of Corporate Finance, 44, Duman, M.C. (2015). Rekabetçi Bir Dünyanın Anahtarı: İnovasyon. İktisat ve Toplum, 51, DW. (2014). İşte en yaratıcı şirketler. adresinden erişildi. (E.T: )

10 Girişimhaber. (2013). Huzurlarınızda Dünyanın En Yenilikçi 50 Şirketi! 50-Sirketi.aspx adresinden erişildi. (E.T: ) Innogrow. (2016). İnovatif Girişimcinin Yetkinlik Profili. content/uploads/2016/05/o1-competency-profile-of-an-innovative- Entrepreneur_TR.pdf adresinden erişildi. (E.T: ) Johannessen J., Olsen, B. ve Lumpkin, G.T. (2001) Innovation as Newness: What is New, How New, and New to Whom? European Journal of Innovation Management, 4/1, Karaata, S. (2012). Yenilik-Yenileşim-İnovasyon Dünyasına Bir Yolculuk. adresinden erişildi. (E.T: ) Kaygısız, B. (2015). İnovasyon. Anahtar, Aralık 2015, Yıl:27, Sayı:324, Kılıç, E., Eren, H. ve Gürsoy, E. (2014). Yenilikçilik Faktörlerinin Örgütlerin Vizyon ve Misyon İfadelerindeki Varlığı; Fortune Türkiye İlk 100 Firma Örneği. İşletme Araştırmaları Dergisi, 6/4, OECD (2005). Oslo Manual Guidelines For Collecting And Interpreting Innovation Data, Third Edition, Paris: OECD Publishings. Uzkurt, C. (2010). İnovasyon Yönetimi: İnovasyon Nedir, Nasıl Yapılır ve Nasıl Pazarlanır?. Dosya, Temmuz/Ağustos 2010, Yılmaz, A. (2015). İnovasyon. Anahtar, Aralık 2015, Yıl:27, Sayı:324, Zenna Danışmanlık. (2016). Capital Türkiye nin En Beğenilen Şirketleri Araştırması r_arastirmasi_raporu.pdf adresinden erişildi. (E.T: ) 236