MİKROBİYOLOJİ LABORATUARI ÇALIŞMA PROSEDÜRÜ

Transkript

1 ÇALIŞMA KOD.MİK.PR.01 YAYIN TRH. MART 2005 REV. TRH.EYLÜL 2012 REV. NO.4 SAYFA NO.1/11 1.AMAÇ: Mikrobiyoloji Laboratuarı preanalitik, analitik ve post analitik süreçlerinin yürütülmesini sağlamak. 2. KAPSAM: Bu talimat Mikrobiyoloji Laboratuarını kapsar 3. TANIMLAR: 4. İŞLEM: ARB: Aside Rezistans Bakteri TBC: Tüberküloz 4.1. Doktor tarafından istenen tahliller servislerde bilgisayara işlenir. Bilgisayardan her tetkik grubuna uygun barkotlar basılarak uygun tüplerin ve numune kaplarının üzerine yapıştırılır. Barkotlanmış tüplere ve numune kaplarına örnekler alındıktan sonra laboratuvara tüpler pnömatik sistem yoluyla ve/ veya bir personel aracılığıyla, diğer numuneler ise bir personel aracılığıyla olmak üzere gönderilir Hastanın sorumlu hekimi tarafından istenen tetkikler servis sekreterleri tarafından sisteme girilir. Hastane otomasyon sistemine tetkik girişleri yapıldıktan sonra barkotları basılır ve tetkik gruplarına göre uygun tüplerin üzerine yapıştırılır. Örnekler YÖN.TL.06 (Kültür alma talimatı) na ve YÖN.TL.29 (Numune alma ve transfer talimatı) na göre alınır. Barkotlanmış tüplere alınan numuneler pnömatik sistem veya taşıma kaplarına yerleştirilmiş olarak personel aracılığıyla laboratuvara gönderilir Laboratuvara gönderilen örneklerin Numune Kabul Birimi nde laboratuvara kabul işlemi yapılır. Kabulü yapılan numuneler laboratuvar çalışanları tarafından alınarak mikrobiyoloji laboratuvarına teslim edilir. Örnekler teslim alındıktan sonra LAB.TL.01 (Laboratuvar numune kabul ve ret kriterleri talimatı) na göre numunelerin tüp kabulü veya reddi yapılır. Reddedilen numuneler LAB.FR.10 (Laboratuvar Tekrarlanan Test Kayıt Formu) na işlenir. Ayrıca reddedilen numunelerin aylık değerlendirmesi Mikrobiyoloji Uzmanı tarafından yapılarak LAB.FR.04 (Laboratuvar Aylık Preanalitik Hata Değerlendirme Formu) na işlenir Tetkiklerin çalışılacağı cihazlar açılır. Cihazların günlük bakım ve yıkama işlemleri yapılır. Kitlerin ve sarf malzemelerin yeterli olup olmadığı kontrol edilip eksik olanlar tamamlanır Tüm kit ve sarf malzemelerin miatları kontrol LAB.FR.29 (kit miat takip formu) na kaydedilir Bakım işlemleri tamamlanan cihazlara internal kalite kontrol serumları /kanları okutulur. Çıkan kontrol sonuçları Mikrobiyoloji Uzmanı tarafından değerlendirilir. Kontrol sonuçları 2 SD nin dışında çıktığında

2 kalibrasyon yapılır. Tekrar internal kalite kontrol serumları /kanları okutulur. Sonuçlar Mikrobiyoloji uzmanı tarafından değerlendirildikten sonra internal kalite kontrol sonuçları +/-2 SD aralığında çıkan testler için günlük çalışılma başlatılır. Kontrol sonuçları 2 SD nin dışında çıkan testler için Mikrobiyoloji uzmanı tarafından LAB.FR.05 (Laboratuvar İnternal kalite kontrol değerlendirme formu) doldurulup düzeltici işlemler ve sonuçları kaydedilir Testler çalışıldıktan sonra sonuçlar Mikrobiyoloji uzmanı tarafından değerlendirilir. Değerlendirme sonrasında uygun olan test sonuçları otomasyon sistemine aktarılır. Sistemdeki sonuçların onayı mesai saatleri içerisinde Mikrobiyoloji uzmanı tarafından yapılır. Uzmanın olmadığı durumlarda idarece belirlenerek yetkilendirilmiş kişi onay yapabilir Sonuçlar onaylandıktan sonra bildirilmesi gereken panik değerler varsa laboratuvar teknisyenleri veya uzmanlarınca YÖN.TL.32 (Panik Değer Bildirim Talimatı) na göre ilgili servis ve polikliniklere bildirim yapılır. LAB.FR.06 (Panik değer bildirim formu) doldurulur Sonuçlar onaylandıktan sonra ilgili servis veya poliklinikten hastane otomasyon sistemi aracılığıyla sonuçlar görülebilir veya yazıcıdan çıktıları alınabilir Laboratuvarımız kalite güvenliği için EQAS, ECAT Foundation gibi uluslar arası düzeyde çok sayıda laboratuvarın katıldığı dış kalite kontrol programlarına katılmaktadır. Belirli periyotlarla laboratuvarımıza gönderilen ve çalışılarak belirlenmiş merkezlere sonuçları iletilen dış kalite kontrol örnekleri dünyanın her yerinden bu programa katılmış çok sayıda laboratuvarın sonuçları ile karşılaştırılır ve gerçek değere uygunluk denetlenir. Laboratuvarımızda nefelometre ile çalışılan serolojik testlerin, ELISA testlerinin, tam otomatize bakteri identifikasyon sisteminin eksternal kalite kontrol çalışmaları periyodik olarak yapılmaktadır. Laboratuvarda çalışılan tetkiklerin dış kalite kontrolleri yılda 4 kez olmak üzere yapılarak sonuçları Mikrobiyoloji uzmanı tarafından değerlendirilir. Değerlendirme LAB.FR.12 (Dış kalite kontrol değerlendirme formu) na işlenir Analitik ve postanalitik hatalar aylık olarak laboratuvar uzmanları tarafından değerlendirilerek LAB.FR.02 (Laboratuvar Analitik Hata Değerlendirme Formu) na ve LAB.FR.03 (Laboratuvar Postanalitik Hata Değerlendirme Formu) na işlenir Cihazların temizlik ve bakımları periyotlara göre günlük, haftalık, aylık veya yıllık olarak ilgili firmalar tarafından ve/veya laboratuvar teknisyenleri tarafından yapılır. Yapılan bakımlar LAB.FR.20 (Tam Otomatize Bakteri İdentifikasyon ve Antibiyogram Cihazı Bakım Formu,LAB.FR.21 Kan Kültür Cihazı Bakım Formu,LAB.FR.22 Nefelometre cihazı bakım formu) na işlenir Tıbbi cihazların kalibrasyonları YÖN.TL.07 (izleme ve ölçme cihazlarının kontrolü talimatı) na göre

3 yapılır Mikrobiyoloji uzmanı tarafından nöbet ve çalışma çizelgeleri hazırlanır.ilaç ve sarf malzeme ihtiyacı için, hastane eczanesinden otomasyon üzerinden istem yapılan malzeme ve ilaçlar görevli personelce getirilir Kırtasiye ve malzeme ihtiyacında istem defteri Mikrobiyoloji uzmanı tarafından doldurulup ilgili müdür yardımcısına onaylattırılır. Gerekli malzemeler görevli personel tarafından depodan alınır Laboratuvar temizliği LAB.TL.03 (Laboratuvar Temizlik, Dezenfeksiyon ve Sterilizasyon Talimatı) ve (Laboratuvar temizlik Planı) na göre yapılır. Kayıtları LAB.FR.25 (laboratuvar temizlik takip formu) na işlenir Hasta ve çalışanlarla ilgili güvenlik tedbirleri LAB.TL.02 (Laboratuvar Güvenliği Talimatı) na göre alınır. Laboratuvar çalışanları koruyucu ekipmanları YÖN.TL.20 Koruyucu Ekipman Kullanma talimatı na göre kullanırlar. Herhangi bir yaralanma veya kaza durumunda YÖN.TL.38 (Personel Yaralanmaları Takip Talimatı) na göre hareket edilir Laboratuvarın ve buzdolaplarının sıcaklık ve nem takipleri yapılarak YÖN.FR.26 (Isı ve nem takip formu) na işlenir Laboratuvarda ATK.TL.01 Atık Yönetimi -çöp toplama hizmeti talimatı) na göre tıbbi atıklar kırmızı poşete, iğne uçları ve kesici atıklar tıbbi atık kutularına, şişe-kâğıt gibi geri dönüşebilen atıklar mavi poşete (geri dönüşümlü atıklar), formu) na kaydedilir. evsel atıklar siyah poşette toplanır. Atık miktarları ATIK.FR.08 (atık takip Tehlikeli maddelerin kullanımı STK TL.04 (tehlikeli maddelerin kullanımı, atık kontrolü ve transferi talimatı) na göre gerçekleştirili.stk.ls.01 tehlikeli kimyasallar listesi kullanım alanında bulundurulur Serviste tamir ve onarım gereken cihazlar var ise TSY.FR.02 (Arıza Bildirim Formu) düzenlenerek teknik hizmetlere bildirilir. Ayrıca laboratuvar hizmet alımı cihazlarında meydana gelen arıza durumlarında LAB.FR.01(Laboratuvar arıza bildirim formu) doldularak bildirim yapılır Mikrobiyoloji testlerinin çalışılması: YÖN.FR.49 (Laboratuvar istem formu) (Anti HAV IgM, Anti HAV IgG, HBsAg, Anti HBs, HBeAG, Anti HBe, Anti-HBc IgM, Anti-HBc IgG, Anti-HCV, Anti HIV, Anti Toxo IgM, Anti-Toxo IgG, Anti Rubella IgM, Anti Rubella IgG, Anti CMV IgM, Anti CMV IgG, Salmonella agg. (TO), Salmonella agg. (TH), Salmonella agg. (BO), Salmonella agg. (BH), Brucella lam aggl., Brucella Tüp aglütinasyonu, Boğaz Kültürü, İdrar Kültürü, Gaita Kültürü, BOS Kültürü, Kan Kültürü, Yara Pü vs. Kültürü, Kulak Kültürü, Balgam Kültürü, Gram Boyama, ARB, Plazmodium, Direkt Mikroskobi, Rota virüs antijeni, Enterik Adeno virüs antijeni, Giardia antijeni, Entameoba histolytica adezin antijeni ve ile servis veya kan alma biriminden

4 alınan numunelerin laboratuvar kabulleri numune kabul biriminde yapıldıktan sonra ilgili laboratuarlara ulaştırılır Kültür Ekim işlemi: Kültür numuneleri bekletilmeden besiyerlerine ekimleri yapılır. Kültür ekimi, antibiyogram işlemleri, Gram ve ARB boyama vb. işlemler biyogüvenlik kabini içerisinde gerçekleştirilir. Kan kültür cihazında inkübe edilen kan kültürleri pozitif sinyal verdikten sonra Kanlı agar, EMB agar ve Çukulata agar a ve yine yara kültürleri, steril vücut sıvısı kültürleri, BOS kültürleri Kanlı agar, EMB agar ve Çukulata agar a, idrar kültürleri Kanlı ve EMB agar besiyerine, gaita kültürleri Kanlı agar, EMB agar ve SS agar a, boğaz kültürleri Kanlı agar besiyerine ekilir. Çukulata besiyerleri %10 luk CO 2 li ortamda inkübe edilir Kan Kültürü; Alınan 2 cc kan, kan kültürü şişelerine inoküle edilerek mikrobiyoloji laboratuvarına gönderilir. Laboratuvara gönderilen kan kültür şişeleri, kan kültür cihazına konulur, pozitif üreme sinyali ve 5 gün sonundaki negatif sinyal mikrobiyoloji uzmanı tarafından değerlendirilir. Pozitif üreme sinyali veren kan kültür şişelerinden hazırlanan Gram boyama ile üreyen bakteriye dair ilk sonuç servislere bildirilir. Ardından kan uygun besiyerlerine ekilerek 35 C etüvde 24 saat inkübe edilir. Süre sonunda üremeler değerlendirilir BOS Kültürü ve steril vücut sıvısı kültürleri; Laboratuvara gönderilen BOS ve steril vücut sıvısı örnekleri bekletilmeden uygun besiyerlerine ekilerek 35 C etüvde 24 saat inkübe edilir. Bunun yanında lam lamel arası boyasız ve Gram boya ile boyalı preparatlar değerlendirilerek sonuçlar servise bildirilir. 35 C etüvde 24 saat inkübasyon sonunda üremeler değerlendirilir Yara kültürleri; Laboratuvara gönderilen yara örnekleri bekletilmeden uygun besiyerlerine ekilerek 35 C etüvde 24 saat inkübe edilir. Hazırlanan Gram boya ile boyalı preparatlar değerlendirilerek sonuçlar servise bildirilir. İnkübasyon sonunda üremeler değerlendirilir İdrar kültürleri; Laboratuvara gönderilen idrar örnekleri bekletilmeden uygun besiyerlerine ekilerek 35 C etüvde 24 saat inkübe edilir. İnkübasyon sonunda üremeler değerlendirilir Gaita kültürleri; Özellikle pamuklu eküvyon yardımı ile numunenin kanlı ve mukuslu yerinden alınarak Selenit F besiyeri içine konulur. 4-6 saat etüvde inkübasyon sonrası besiyeri içerisindeki pamuklu eküvyon alınarak uygun besiyerlerine ekimler yapılarak 35 C de inkübe edilir. İnkübasyon sonrası özellikle SS agarda üreyen şeffaf ve H 2 S li koloniler değerlendirmeye alınır. Üreyen bakteriler patojen ise sisteme girilerek bildirilir. Patojen bakteri üremesi saptanmamış ise Normal flora bakterileri üredi şeklinde sisteme girilerek bildirilir

5 Boğaz Kültürleri; Transport besiyeri içerisinde laboratuvara gönderilmiş olan boğaz kültürleri uygun besiyerine ekilip 35 C etüvde 24 saat inkübe edildikten sonra değerlendirilir. Beta hemolitik koloniler değerlendirmeye alınır. Öze ile 3 4 koloni β-hemolitik streptokok alınıp ikiye bölünmüş kanlı agar plağının bir yarısına ekilir. Az miktarda bakteri inokülasyonu yanlış değerlendirmelere neden olabileceğinden yeterli sayıda koloni alınmasına özen gösterilmelidir. Steril eküvyon veya öze ile yayılan şüpheli kolonilerin inoküle edildiği alana Basitrasin ve SXT diskleri birbirlerine çok yakın olmayacak şekilde yerleştirilir. Plak 35 C de aerobik ortamda inkübe edilir. Diskler etrafında herhangi bir zon açılması duyarlılık, hiç zon açılmaması direnç olarak değerlendirilmektedir. Basitrasin ve SXT duyarlılıklarına bakılarak olası A grubu β- hemolitik Streptokok ve Grup A dışı β-hemolitik Streptokok olarak rapor edilmelidir. Basitrasin duyarlı, SXT dirençli suşlar A grubu β-hemolitik Streptokok, her ikisine dirençli suşlar B grubu β-hemolitik Streptokok, bunlar dışındaki sonuçlarda suşlar Grup A ve B dışı Streptokok olarak adlandırılır Tüm örneklerde besiyerlerine yapılan ekimler 35 C etüvde 24 saat bekletildikten sonra mikrobiyoloji uzmanı tarafından değerlendirmeye alınır saat sonunda yapılan değerlendirmede besiyerlerinde üreme saptanırsa üreyen bakterinin identifikasyon testleri ve antibiyotik duyarlılık testleri yapılır Üreme olmadı ise sonuç bilgisayara girilir, uzman doktor tarafından onaylanır İdentifikasyon işlemi: Üreyen kolonilerden hazırlanan Gram boyama (bkz 4.7) sonucuna göre identifikasyon işlemlerinin seçimi yapılır Üreyen bakteri Gram pozitif kok ise önce katalaz testi yapılır Katalaz testi pozitif olan bakteriye koagülaz testi uygulanır Koagülaz testi pozitif ise Staphylococcus aureus olarak tanımlanır Koagülaz testi negatif ise Koagülaz negatif stafilokok olarak tanımlanır Katalaz testi negatif olan Gram pozitif bakteriler hemoliz tiplerine göre tanımlama işlemlerine alınırlar: Beta hemolitik katalaz negatif Gram pozitif bakteriler; Basitrasin-trimetoprim sulfametaksazol (SXT) testine alınır. Basitrasin duyarlı, SXT dirençli ise Streptococcus pyogenes olarak tanımlanır. Basitrasin ve SXT dirençli ise CAMP testi uygulanır. CAMP testi pozitif ise S. agalactiae olarak tanımlanır Hemolizsiz katalaz negatif Gram pozitif bakteriler; Hemolizsiz katalaz negatif Gram pozitif bakterilere safra eskulin testi uygulanır ve koloni %6.5 NaCl içeren kanlı agara pasajlanır. Safra eskulin testi pozitif olan ve %6.5 NaCl içeren kanlı agarda üreyen suşlar Enterococcus spp. olarak tanımlanır. Safra

6 eskulin testi pozitif olan ancak %6.5 NaCl içeren kanlı agarda üremeyen suşlar D grubu streptokok olarak tanımlanır Alfa hemolitik katalaz negatif Gram pozitif bakteriler; Alfa hemolitik katalaz negatif Gram pozitif bakteriler Streptococcus pneumoniae açısından değerlendirme amacı ile optokin testine alınır. Ayrıca, hemolizsiz katalaz negatif Gram pozitif bakteriler kısmında belirtildiği şekilde safra eskulin testi uygulanır ve koloni %6.5 NaCl içeren kanlı agara pasajlanır ve bu bölümde belirtildiği şekilde tanımlanır. Optokine duyarlı olan izolatlar S. pneumoniae olarak tanımlanır. Optokine dirençli olan izolatlar alfa hemolitik Streptococcus spp. olarak tanımlanır Üreyen bakteri Gram negatif basil ise ilk olarak oksidaz testi yapılır. Oksidaz testi EMB plağından yapılmamalıdır Oksidaz testi pozitif ise nonfermentatif Gram negatif bakteri tanımlamasına geçilir Oksidaz testi negatif ise Gram negatif enterik bakteri tanımlamasına geçilir Nonfermentatif Gram negatif bakteri tanımlaması; Oksidaz testi pozitif olan Gram negatif bakteriler TSI besiyerine pasajlanır. Oksidaz testi negatif olan ancak Acinetobacter spp. olabileceği düşünülen koloniler de TSI besiyerine pasajlanır. TSI besiyerindeki görünüme göre bakterinin nonfermentatif Gram negatif bakteri olduğu kesinleştirilir. Oksidaz pozitif nonfermentatif Gram negatif bakteri, hareketli ve pigmentli ise Pseudomonas spp. olarak tanımlanır. Oksidaz pozitif nonfermentatif Gram negatif bakteri, hareketli ve imepeneme dirençli ancak trimetoprime duyarlı ise Stenotrophomonas maltophilia olarak tanımlanır. Oksidaz negatif ve hareketsiz nonfermentatif Gram negatif bakteri Acinetobacter spp. olarak tanımlanır Gram negatif enterik bakteri tanımlaması; Oksidaz testi negatif olan Gram negatif bakteriler TSI besiyerine pasajlanır, indol, metil kırmızısı, sitrat ve üre testlerine alınır TSI besiyerinde dip ve yatık kısımlar asit (sarı) ise diğer test sonuçlarına göre aşağıdaki değerlendirmeler yapılır: İndol ve metil kırmızısı testleri pozitif, sitrat ve üre testleri negatif, TSI besiyerinde gaz içeren, EMB agarda yeşil metalik refleli koloniler Escherichia coli olarak tanımlanır. İndol ve metil kırmızısı testleri negatif, sitrat ve üre testleri pozitif, TSI besiyerinde gaz içeren mukoid koloniler Klebsiella pneumoniae olarak tanımlanır. Aynı reaksiyonu gösteren ancak indolü pozitif olan izolatlar Klebsiella oxytoca olarak tanımlanırlar. İndol, metil kırmızısı, üre testleri negatif, sitrat testi pozitif, TSI besiyerinde gaz içeren mukoid veya S

7 koloniler Enterobacter spp. olarak tanımlanır TSI besiyerinde dip kısım asit (sarı) ve yatık kısım alkali (kırmızı) ise diğer test sonuçlarına göre aşağıdaki değerlendirmeler yapılır: İndol testi negatif, metil kırmızısı, üre testleri pozitif, sitrat testi değişken, TSI besiyerinde H 2 S oluşturan bakteriler Proteus mirabilis olarak tanımlanır. Aynı reaksiyonu gösteren ancak indolü pozitif olan izolatlar Proteus vulgaris olarak tanımlanırlar. İndol testi değişken, metil kırmızısı pozitif, sitrat, üre testleri negatif, TSI de gaz oluşturmayan hareketsiz Gram negatif enterik basilde Shigella spp. düşünülür. Aynı özellikleri bazı E. coli tiplerinin de gösterebilmesi nedeni ile aglütinasyon testi ile serotiplendirme de yapılmalıdır. İndol ve üre testi negatif, metil kırmızısı ve sitrat testi pozitif, TSI besiyerinde gaz ve H 2 S oluşturan (Bazı türleri ise gaz ve H 2 S oluşturmayan) hareketli Gram negatif enterik basilde Salmonella spp. düşünülür. Aynı özellikleri Citrobacter spp. de gösterebildiği için aglütinasyon testi ile serotiplendirme de yapılmalıdır Antibiyogram işlemi: Bakteri identifiye edilmiş ise, üremiş bakteriden pamuklu eküvyon çubuğu ile alınarak distile suda süspanse edilir. Hazırlanan bakteri süspansiyonu McFarland 0,5 bulanıklığında ayarlanarak Mueller Hinton Agar besiyerlerine yayılır. Üzerine o bakteri için CLSI nın önermiş olduğu antibiyotik diskleri yerleştirilir. 37 C etüvde 24 saat bekletildikten sonra mikrobiyoloji uzmanı tarafından değerlendirmeye alınır. Sonuç bilgisayardan hastaya verilir.stoktaki Antibiyotik diskleri -20 C,kullanımdaki diskler 4-8 C de saklanır Gram boyama: Boyalı preparat hazırlamak için üreyen bakteriden lam üzerine bir miktar alınıp serum fizyolojik ile süspanse edilir ve kurutulur. Gram boyama yapılır Boyama aşamaları İlk aşama preparatın tespit edilmesidir. Kültürde üremiş koloniden hazırlanan preparat alevde, klinik örnekten hazırlanan preparat alkol ile tespit edilir Tespit edilmiş preparatın üzerine Kristal viole dökülür.(1dakika) Süre sonunda preparat çeşme suyu ile yıkanır. Lugol dökülür (1 dakika) Süre sonunda preparat çeşme suyu ile yıkanır. Alkol ile dekolorize edilir (30 saniye) Süre sonunda preparat tekrar çeşme suyu ile yıkanır. Sulu fuksin dökülür (30 saniye) Preperat tekrar çeşme suyu ile yıkanarak kurumaya bırakılır Preperatın üzerine imersiyon yağı damlatılarak mikrobiyoloji uzmanı tarafından 100x büyütmeli mikroskopta incelenir.

8 ARB boyama: Gelen numuneden lam üzerine az miktarda alınır. İki lam arasında ezilerek kurutulur Kurutulduktan sonra alevde tespit edilir. Soğumaya bırakılır Preparatın üzerine Karbol Fuksin dökülür. Altından alev geçirilir. (5 dakika- kaynamayacak şekilde) Çeşme suyu ile yıkanır Üzerine asit alkol dökülür. (2 dakika) Çeşme suyu ile yıkanır Metilen mavisi dökülür. (3 dakika) Çeşme suyu ile yıkanır. Kurumaya bırakılır Preperatın üzerine immersiyon yağı damlatılarak mikrobiyoloji uzmanı tarafından 100x büyütmeli mikroskopta incelenir Gelen gaita örneğinden parazit bakısı istenmişse; numune geldikten sonra özellikle numunenin kanlı ve mukuslu yerinden alınarak bir damla serum fizyolojik damlatılıp lam ve lamel arasında mikroskopta amip ve parazit yönünden incelenir. Bunun yanında Rota/Adeno virüs, Giardia antijen, Entamoeba antijen, H. pylori antijen, Gaitada gizli kan testleri de kaset test (immunokromatografik yöntem) kullanılarak çalışılır. Sonuçlar sisteme girilir Mikolojik Tetkikler: Hastadan alınan kazıntı örneği ise lam üzerine konulur. Üzerine %15 lik KOH (potasyum hidroksit) çözeltisinden bir damla damlatılıp lamelle kapatılır. Nemli ortamda bekletilir. Yarım saat sonra mikroskopta incelenir. Sonuç, bilgisayardan hastaya verilir Hastadan alınan ve mikolojik açıdan değerlendirilmesi istenen diğer örnekler Kanlı agar, EMB agar ve SDA agar besiyerine ekilerek 24 saat 37 C de inkübe edilir. Süre sonunda maya veya küf üremesi açısından değerlendirilir Özellikle SDA besiyerinde üreyen maya benzeri koloni lam lamel arasında boyasız olarak 40x büyütmeli mikroskopta incelenir. Mikroskopta maya görülürse germ tüp testine alınarak 2 saat sonra değerlendirilir. Germ tüp testi pozitif ise C. albicans, negatif ise non albicans Candida olarak tanımlanır. Sonuç sisteme girilir SDA besiyerinde üreyen küf benzeri koloni laktofenol pamuk mavisi boyası ile lam lamel arasında incelenerek tanımlanır. Sonuç sisteme girilir ELİSA testlerinin çalışılması: Barkot numaralı kanlar 4000 devirde 10 dk. santrifüj edilir Ayrılan serumlar raklara yüklenir.

9 Kan tüplerindeki barkot numaraları bilgisayara girilerek, çalışma listesi oluşturulur Bu çalışma listesi ELİSA cihazına aktarılarak cihaz yüklenir. Serum dolu raklar cihaza konularak çalışma başlatılır Çıkan sonuçların sayısal değerleri Mikrobiyoloji uzmanı tarafından kontrol edilerek onaylanır Onaylanan sonuçlar sisteme aktarılır. Hastalar ellerindeki barkot numaraları ile sonuçlarını doktorlarının poliklinik bilgisayarlarından alırlar Serolojik testlerin çalışılması: Barkot numaralı kanlar 4000 devirde 10 dk. santrifüj edilir Ayrılan serumlar raklara yüklenir Kan tüplerindeki barkot numaraları bilgisayara girilerek, çalışma listesi oluşturulur Bu çalışma listesi nefelometre cihazına aktarılarak cihaz yüklenir. Serum dolu raklar cihaza konularak çalışma başlatılır Çıkan sonuçların sayısal değerleri Mikrobiyoloji uzmanı tarafından kontrol edilerek onaylanır Onaylanan sonuçlar sisteme aktarılır. Hastalar ellerindeki barkot numaraları ile sonuçlarını doktorlarının poliklinik bilgisayarlarından alırlar Manuel testlerin çalışılması: Barkot numaralı kanlar 4000 devirde 10 dk. santrifüj edilir Barkod üzerindeki tetkiklere göre tüpler ayrılır Brucella istemi olan tüplerden 50 µl serum alınarak eşit miktarda Rose Bengal solüsyonu ile karıştırılır. 4 dk rotatuarda veya el ile rotasyon hareketi ile karıştırılır. Aglütinasyon veren serum sonuçları pozitif olarak, aglütinasyon vermeyen serum sonuçları negatif olarak sisteme girilir. Pozitif serumlar tüp aglütinasyon testi çalışılmak üzere ayrılır. Gün sonunda tüm pozitifler birlikte tüp aglütinasyon testine alınır. Çalışılan saat not edilerek saat sonra değerlendirilir. Değerlendirme sonucunda aglütinasyon görülen en son titre sonucu sisteme girilir Çıkan sonuçlar Mikrobiyoloji uzmanı tarafından kontrol edilerek onaylanır Onaylanan sonuçlar sisteme aktarılır. Hastalar ellerindeki barkot numaraları ile sonuçlarını doktorlarının poliklinik bilgisayarlarından alırlar Salmonella typhi O, Salmonella typhi H, Salmonella paratyphi O, Salmonella paratyphi H istemi olan tüplerden 50 µl serum alınarak eşit miktarda antijen ile karıştırılır. 1 dk rotatuarda veya el ile rotasyon hareketi ile karıştırılır. Aglütinasyon veren serum sonuçları pozitif olarak, aglütinasyon vermeyen serum sonuçları negatif olarak sisteme girilir.

10 Çıkan sonuçlar Mikrobiyoloji uzmanı tarafından kontrol edilerek onaylanır Onaylanan sonuçlar sisteme aktarılır. Hastalar ellerindeki barkot numaraları ile sonuçlarını doktorlarının poliklinik bilgisayarlarından alırlar Laboratuvarda kullanılan ekim yapılmış ve değerlendirilmiş petri kutuları, düzenli olarak biriktirilir. Sonuçlar çıktıktan sonra aynı gün içinde 121ºC de 20 dakika otoklavda steril edilir Hastane dışında çalışılan testler: EBV, Kabakulak, Kızamık, Parvovirus B19, VZV (Su çiçeği) tanıları için alınan örnekler dış laboratuvarda çalışılmaktadır Doktor tarafından istenen dış istem tahlilleri polikliniklerde, servislerde ve acilde bilgisayara işlenir. Bilgisayardan her tetkik grubuna uygun barkotlar basılarak uygun tüplerin üzerine yapıştırılır. Barkotlanmış tüplere örnekler alındıktan sonra numuneler laboratuvara pnömatik sistem yoluyla veya bir personel aracılığıyla gönderilir Dış tetkikin yapıldığı laboratuvar tarafından temin edilen tetkik istem formuna hastanın bilgileri ile çalışılması istenen testler kayıt edilerek ilgili laboratuvarın görevlisi tarafından her gün saat 14:30 da hastanemiz laboratuvarından teslim alınır Dış laboratuvarda çalışılan testler ilgili laboratuvarın uzmanları tarafından onaylandıktan sonra hastanemiz otomasyon sistemine aktarılır. Aktarılma işlemi sağlanamadığı durumlarda laboratuvar uzmanları tarafından ilgili laboratuvarın internet sayfasından kontrol edildikten ve hastanemiz otomasyonuna girildikten sonra onay işlemi yapılır Testlerin hangi örnekten çalışılacağı, hangi tüpe alınacağı ve çalışılma süreleri tüm birimlere dağıtılmış olan Laboratuvar Rehberi nde belirtilir Dış tetkikin yapıldığı laboratuvar yılda en az 2 defa değerlendirilir. 5. SORUMLULUK: Bu talimatın uygulanmasından Mikrobiyoloji Laboratuvarında çalışan laboratuar teknisyenleri ve mikrobiyoloji uzmanı sorumludur. 6. EKLER: 6.1. YÖN.FR.78 (Kit miat takip formu) 6.2. YÖN.FR.49 ( Laboratuar İstek Formu) 6.3. LAB.FR.04 (Laboratuvar Aylık Preanalitik Hata Değerlendirme Formu) 6.4. LAB.FR.05 (Laboratuvar İnternal kalite kontrol değerlendirme formu) 6.5. LAB.FR.12 (Dış kalite kontrol değerlendirme formu)

11 6.6. LAB.FR.02 (Laboratuvar Analitik Hata Değerlendirme Formu) 6.7. LAB.FR.03 (Laboratuvar Postanalitik Hata Değerlendirme Formu) 6.8. LAB.FR.20 (Tam Otomatize Bakteri İdentifikasyon ve Antibiyogram Cihazı Bakım Formu) 6.9. LAB.FR.10 (Laboratuvar Tekrarlanan Test Kayıt Formu) LAB.FR.06 (Panik değer bildirim formu) LAB.FR.21 (Kan Kültür Cihazı Bakım Formu) LAB.FR.22 (Nefelometre cihazı bakım formu) LAB.PL (Laboratuvar temizlik Planı) LAB.FR.25 (Laboratuvar temizlik takip formu) YÖN.FR.26 (Isı ve nem takip formu) LAB.FR.01 (Laboratuvar arıza bildirim formu) ATK.FR.08 (Atık takip formu) TSY.FR.02(Arıza Bildirim Formu) Hazırlayan : Mikrobiyoloji Uzmanı Kontrol Eden: Kalite Yönetim Direktörü Onaylayan: Baştabip