TOPRAK MAHSULLERİ OFİSİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ

Transkript

1 TOPRAK MAHSULLERİ OFİSİ GENEL MÜDÜRLÜĞÜ SAYI: 2014/5 HUBUBAT BÜLTENİ ) TMO HUBUBAT ALIMLARI VE FİYATLARI A- HUBUBAT TÜİK verilerine göre, ülkemizde 2013 yılında bin ton buğday, bin ton arpa, 365 bin ton çavdar, 235 bin ton yulaf, 118 bin ton tritikale üretimi gerçekleşmiştir yılında ise bin ton buğday, bin ton arpa, 310 bin ton çavdar, 212,5 bin ton yulaf, 110 bin ton tritikale üretiminin olacağı tahmin edilmektedir (TÜİK 1. tahmini). Bahsi geçen ürünlerin toplam üretimi 2013 yılında bin ton iken, 2014 yılında % 11 azalışla ,5 bin ton olarak gerçekleşeceği tahmin edilmektedir dönemi hasadı arpa da 2 Mayıs ta Şanlıurfa da, buğday da 5 Mayıs ta Adana da başlamıştır. Cari gün itibariyle ülkemiz geneli arpa hasatı %28, buğday hasatı %30 olup kurumumuzca piyasalar yakinen takip edilmektedir. B- MISIR TÜİK verilerine göre 2012 yılında 4,6 milyon ton olan Türkiye mısır üretimi 2013 yılında bir önceki yıla göre % 28 artışla 5,9 milyon ton olarak gerçekleşmiştir. 7 Ağustos 2013 de mısır müdahale alım fiyatı 640 TL/ton olarak açıklanmış ve 12 Ağustos itibariyle peşin ve emanet mısır alımlarına başlanmış bu kapsamda ton peşin, ton emanet alım yapılmıştır. Ödemeler, ürün teslimatını müteakip 30 gün içerisinde; ürün teslimatını banka kartı ile yapanlara ise 10 gün içerisinde yapılmaktadır. Ürün bedellerinin tamamı ürün sahiplerine ödenmiştir. Mısır alımlarında tam randevulu alım sistemine geçilmiş olup bugüne kadar randevuların gerçekleşme oranı %79, banka kartı ile ürün teslim edenlerin oranı % 96 dır dönemi birinci ürün mısır ekilişleri tamamlanmıştır. İkinci ürün mısır ekilişleri, Çukurova, Amik Ovası ve Güneydoğu Anadolu bölgesinde başlamıştır. TÜİK verilerine göre 2014 yılında mısır üretimi 2013 yılına göre % 6,8 oranında azalış göstererek bin ton olarak gerçekleşeceği tahmin edilmektedir (1.tahmin). C- ÇELTİK TÜİK verilerine göre 2013 yılında 900 bin ton olan çeltik üretimi 2014 yılında % 1,1 oranında azalış göstererek 890 bin ton (pirinç karşılığı 534 bin ton) olacağı tahmin edilmektedir. (I. Tahmin) 2013 yılında üretimi yapılan çeltiklerin % 74 ünü Osmancık, % 17 sini Baldo, % 9 unu ise diğer çeşitler oluşturmaktadır. Ülkemizin yıllık pirinç tüketimi 650 bin ton civarındadır döneminde, piyasada işlem gören çeltik fiyatları TMO ca öngörülen fiyatın üzerinde seyrettiğinden, müdahale alım fiyatlarının açıklanmasına gerek duyulmamıştır dönemi çeltik ekilişleri ülkemiz genelinde Mayıs ayının ilk haftası itibariyle başlamış olup Haziran ayı ortasında tamamlanmıştır. 1

2 2-) T.M.O. İÇ SATIŞ ŞEKİLLERİ, ESAS VE FİYATLARI İLE BORSA FİYATLARI A-) İÇ SATIŞ ŞEKİL VE ESASLARI - Peşin Bedel Mukabili Satışlarımız: ton makarnalık buğday 17 Nisan 30 Mayıs 2014 tarihleri arasında arasında değişen fiyatlarla kullanıcılarına (makarna, irmik, şehriye ve bulgur fabrikaları) yönelik olarak satışa açılmıştır. Yaklaşık 1,7 milyon ton ekmeklik buğday, Mayıs 2014 tarihleri arasında fiyat aralığında sadece un, bulgur ve bisküvi fabrikalarına talep toplamak suretiyle peşin bedel mukabili satışa açılmıştır. Stoklarımızda bulunan 197 bin ton yerli ve ithal arpa Mayıs 2014 tarihleri arasında 649 fiyatla besici, yetiştiriciler, kendi yemini imal eden işletmeler ile yem fabrikalarına yönelik peşin satışa açılmıştır. 14 bin ton çavdar, kişi ve kuruluş ayrımı yapılmaksızın 679 fiyatla 01 Mayıs 30 Mayıs 2014 tarihleri arasında peşin bedel mukabili olarak satışa açılmıştır. Stoklarımızda bulunan mısırın 67 bin tonu, 01 Mayıs 30 Mayıs 2014 tarihleri arasında 735 fiyatla sadece kullanıcılarına yönelik olarak peşin bedel mukabili satışa açılmıştır. Hasatın tamamlanmasını müteakip, stoklarında çeltik ve pirinç bulunan bir kısım kişi ve firmaların daha yüksek kâr beklentisiyle piyasaya yeterince ürün arz etmediklerinden pirinç ve çeltik fiyatlarının spekülatif olarak arttığı gözlenmiştir. TMO stoklarında bulunan Osmancık çeşidi yerli pirincini perakende olarak 2,50 TL/kg fiyatla TMO işyerlerinde (172 noktada) satmasının yanında, 2 kg lık ambalajlarda 2,90 TL/kg dan, ithal Calrose pirincini ise 1 kg lık ambalajlarda 2,80 TL/kg dan marketlerde de halkımızın istifadesine sunmaktadır. Bunun yanında pirinç sanayicilerinin hammadde ihtiyacını karşılamak amacıyla da 10 bin ton ithal çeltik (60 Randıman karşılığı) fiyattan satışa açılmış olup tonunun satışı 49 firmaya yapılmış olup teslimatlar devam etmektedir. Peşin bedel mukabili hububat satışlarımızda; talep sahiplerince yatırılan emtia bedelleri TMO Alınan Sipariş Avansları hesaplarına alınır. Teslimat süresince TMO fiyat ve ücretlerinde değişme olursa değişiklik teslimatı yapılmamış mala aynen yansıtılır. Alıcı mal almaktan vazgeçerse, bakiye mal bedeli alıcıya iade edilir. Ayrıca teslim anında satışların her hangi bir sebeple TMO tarafından durdurulması halinde teslimatı yapılmamış malın bedeli talepleri halinde alıcıya iade edilir veya satışların yeniden açılmasını müteakip cari fiyat, ücret ve esaslarla teslimata devam edilir. Paranın banka TMO hesabına alınmış olması satış için kabul anlamına gelmemektedir. Ayrıca, işyeri bilgisi dışında banka hesabına para yatırılmış olması durumunda akit ve zımni kabul anlamı doğmamaktadır. Stoklarımızda bulunan tüm pirinçler kişi ve kuruluş ayrımı yapılmaksızın peşin bedel mukabili satılmaktadır. 2

3 - Vadeli Satışlarımız: 14 bin ton çavdar, kişi ve kuruluş ayrımı yapılmaksızın 679 fiyatla 01 Mayıs 30 Mayıs 2014 tarihleri arasında 90 gün vadeli ve vade farksız olarak satışa açılmıştır. Vadeli satışlar, Genel Müdürlükçe hazırlanarak teşkilata gönderilen sözleşme esasları doğrultusunda yapılır. Vadeli satışlarda gerçek veya tüzel kişi firmalardan kesin ve mal bedeli teminatı alınır. Gerek kesin ve gerekse mal bedeline karşılık olarak Nakit Türk Lirası, Devlet tahvili, Hazine Bonosu, Köprü ve Baraj kar Ortaklığı Senetleri ile Mali İşler Daire Başkanlığınca yayınlanan teminat mektubu düzenlemeye Yetkili Banka ve Katılım Bankaları Listesinde yer alan banka ve katılım bankalarına ait teminat mektupları teminat olarak kabul edilir. Teminat mektupları süresiz olabileceği gibi süreli olarak da kabul edilebilir. Teminat mektubunun süreli olması halinde mektup süresi sözleşmenin vade sonu tarihinden itibaren en az 6 ay daha ilave bir süreyi kapsamalıdır. Süreli teminat mektubunun süresi sözleşmeyi imzalayan birim tarafından takip edilir. Satış fiyatlarında bir artış olduğu takdirde yeni fiyat henüz tesellüm edilmemiş mala uygulanır. Bu durumda kalan malın fiyat farkı için ilave teminat alınır veya kalan kısmın teslimatında meydana gelen fiyat farkını karşılayacak miktarda kesinti yapılır. Satış fiyatlarında bir azalış olduğu takdirde teslimata sözleşmede yer alan fiyatlar üzerinden devam edilir. Vadeli satışlarda sözleşmenin imzalanması ve teminatların alınmasını takiben yapılacak teslimatlarda mutlak surette alıcı temsilcisinin hazır bulunması ve düzenlenen evrakları Ofis yetkilileri ile birlikte imzalaması; malı teslim almaya ve sevketmeye yetkili olduğuna dair cari yıla ait noter tasdikli yetki belgelerini teslimatı yapan işyerine vermesi gerekir. Aksi takdirde teslimat yapılmaz. - Maniplasyon ücretleri; Açık yığın, MAYDÜ ve Nodalarda 5,00, Tüm kapalı depolarda 7,50 Çuvallı hububat satışlarında 7,50 Pirinç satışlarında maniplasyon ücreti alınmamaktadır. 3

4 B) İÇ SATIŞ FİYATLARI Hububat iç satış fiyatlarımız Tablo:1 de belirtilmektedir. ÜRÜN ADI MAKARNALIK BUĞDAYLAR HUBUBAT SATIŞ FİYATLARI* ÜRÜN KODU SATIŞ FİYATI (TL/TON) DÜŞÜK VASIFLI MAKARNALIK BUĞDAYLAR ANADOLU SERT BUĞDAYLAR DİĞER EKMEKLİK BUĞDAYLAR DÜŞÜK VASIFLI EKMEKLİK BUĞDAYLAR ARPA ÇAVDAR MISIR NOT: Yukarıda belirtilen fiyatlara KDV ve Maniplasyon ücreti hariç, şubeler arası nakliye ilave ücreti dahildir. *Ekmeklik buğday, arpa, çavdar ve mısır iç satış fiyatları (dahil) tarihleri arasında geçerli olup, makarnalık buğday iç satış fiyatları (dahil) tarihleri arasında geçerlidir. Tablo: 1 Pirinç satış fiyatlarımız Tablo:2 de belirtilmektedir. PİRİNÇ SATIŞ FİYATLARI PAKETLİ PAKETLİ PAKETLİ CİNSİ KOD NO 5 KG (TL) 2 KG (TL) 1 KG (TL) Osmancık ,50 5,00 2,50 NOT: Paketleme ücreti, Maniplasyon, Nakliye İlave Ücreti ve KDV dahil, diğer masraflar hariçtir. Tablo: 2 4

5 C) BORSA İŞLEM HACİMLERİ VE FİYATLAR Borsalarda işlem gören buğday, arpa, çavdar ve yulaf Kuruluşumuzca Eskişehir, Konya, Polatlı, Çorum, Bandırma ve Edirne ticaret borsalarından, mısır ise Adana ticaret borsasından günlük olarak takip edilmektedir Mayıs ayına ait ortalama fiyatlar Tablo:3 de gösterilmiştir. ÜRÜN ADI BORSA FİYATLARININ KARŞILAŞTIRILMASI TMO BORSALAR SATIŞ FİYATI ESKİŞEHİR KONYA POLATLI ÇORUM EDİRNE ADANA BANDIRMA DURUM BUĞDAYI ANADOLU KIRMIZI SERT EKM. BUĞ DİĞER BEYAZ EKM. BUĞDAY DİĞER KIRMIZI EKM. BUĞDAY DÜŞÜK VASIFLI BEYAZ BUĞDAY DÜŞÜK VASIFLI KIRMIZI BUĞDAY ARPA ÇAVDAR YULAF MISIR PİRİNÇ* ÇELTİK* * Pirinç ve Çeltik fiyatları Osmancık çeşidine ait olup, serbest piyasa toptan fiyat ortalamasıdır. Tablo:3 Mayıs 5

6 33-) DÜNYA HUBUBAT PİYASALARI (Aşağıdaki veriler IGC nin tarih 444 nolu aylık özet raporuna göredir.) 2014/15 dönemine ilişkin küresel üretim beklentilerindeki genel iyimserliğin etkisi ile buğday ihracat fiyatlarında ve hava koşullarının ABD de iyileşme kaydetmesinin etkisi ile de mısır ihracat fiyatlarında görülen düşüşlere bağlı olarak, IGC nin Hububat ve Yağlı Tohumlar Endeksi (GOI) önceki ay boyunca %2 oranında gerilemiştir. Arjantin deki hasat gecikmelerine bağlı olarak görülen ılımlı artışların diğer ülkelerdeki önemsiz düşüşleri geride bırakmasına bağlı olarak, soya fasulyesi alt Endeksi kabaca değişmeden kalmıştır. Tayland daki değer kaybı ile görülen gerilemenin diğer Asyalı ihracatçılarda yaşanan ılımlı artışlarla fazlasıyla dengelenmesi sonucunda pirinç bir miktar yükselmiştir. 2014/15 dönemindeki toplam hububat üretimine ilişkin öngörü bu ay ılımlı bir artışla m t seviyesine yükseltilirken, buna mısır ile ilgili tahminde yapılan artış da dahildir. Bu rakam yıllık bazda %2 oranında azalmaya karşılık gelecek olmakla birlikte, kayda geçen ikinci en yüksek seviyeye işaret etmektedir ve %1 artışla m t seviyesine yükselmesi beklenen talebi ise aşması öngörülmektedir. Arzdaki artışa paralel olarak sezon sonu stoklarının da yükselmesi beklenmektedir. Büyük oranda Çin in ekmeklik buğday ithalatı gereksiniminin önemli bir seviyede de olsa daha düşük miktarda gerçekleşeceği tahminine bağlı olarak, ticaret hacimlerinin 288 milyon ton ile bu sezona ait tepe noktasının altına gerileyeceği tahmin edilmektedir. 2013/14 dönemindeki küresel pirinç stoklarının hemen hemen aynı kalması ve beklenmektedir ve Tayland ile diğer ülkelerdeki artışların Hindistan daki gerilemeyi dengelemesine bağlı olarak başlıca ihracatçılarda yaşanan ılımlı artış bunda etkilidir. 2013/14 dönemindeki soya fasulyesi üretimine ilişkin öngörüler, verimin bu ay daha önceki beklentilerin üzerine çıkmasının sonucunda, hem Brezilya hem de Arjantin ile ilgili olarak ılımlı bir şekilde yükseltilmişlerdir. Sonuçlar sezon başında yapılan tahminin hala gerisinde kalıyor olmakla birlikte, üretimin her iki ülkede de rekor yüksel seviyelerde gerçekleşeceği tahmin edilmektedir. Soya küspesi tüketiminde azalma olduğuna ilişkin gelen haberlere ve işleme marjlarındaki azalmaya (bkz. Piyasa Odağı) rağmen, Çin in ithalat talebi gücünü korumuştur ve küresel ticareti 2013/14 döneminde %13 oranında yükselterek yeni bir rekora ulaştırması beklenmektedir. Şu ana değin görülen satış iptallerinin beklenenin daha altında olmasına bağlı olarak, Eyl/Ağu pazarlama yılındaki ABD satışlarının bir önceki yıla göre %20 oranında yükselerek 43,5 m t seviyesine ulaşacakları tahmin edilmektedir. BUĞDAY 2014/15 döneminde küresel arzın yüksek miktara ulaşacağı beklentilerinin yarattığı baskıya bağlı olarak, IGC GOI buğday alt Endeksi bir önceki aya göre %4 oranında gerilemiştir. Ortalama verimin önceki sezona ait olağandışı yüksek seviyelerin altına gerilemesine bağlı olarak, dünya üretiminin 2014/15 döneminde %2 oranında gerilemesi ve 694 m t seviyesinde gerçekleşmesi beklenmektedir. Gıda ve yemlik kullanımda yaşanan artışların tüketimi %1 oranında yükseltmesi beklenmektedir ve dünya devir stoklarının ise başlıca ihracatçıların öncülüğünde ılımlı bir şekilde gerilemesi olasıdır. Yerli hasadın daha iyi kalitede olacağı varsayılarak Çin in alımlarının gerileme kaydetmesi beklenmekte olup, ticaretin 145 m t seviyesi ile bir önceki yılın daha gerisinde olması beklenmektedir. 6

7 MISIR IGC GOI mısır alt Endeksi kuzey yarımküredeki üretim beklentilerinin çoğunlukla olumlu seyretmesine ve ihraç edilebilir arzın yüksek olacağı yönündeki beklentilere bağlı olarak bir önceki aya göre %5 gerilemiştir. Küresel üretimin 2014/15 döneminde 955 m t seviyesinde gerçekleşerek verimde yaşanan azalmanın sonucunda bir önceki yılın %1 daha gerisinde kalacağı tahmin edilmektedir. Dünyadaki talep 2014/15 döneminde biraz daha yükseliyor olmakla birlikte, yemlik ve endüstriyel kullanımlara yönelik talepteki artış önceki yıla kıyasla oldukça yavaş seyredecektir. Son üretim rakamlarının yüksek olmasının ve Çin deki stoklardaki artışla birlikte talepte yaşanan durgunlaşmanın ardından, toplam ihracatçı stoklarının ABD nin öncülüğünde %17 oranında yükselerek 2014/15 döneminde son yedi yılın en yüksek seviyesine ulaşacağı tahmin edilmektedir. PİRİNÇ Tayland ın ihracat fiyatlarında yaşanan ılımlı düşüş Asya nın diğer ülkelerinde görülen artışlarla denge bulmuştur ve IGC GOI pirinç alt Endeksi bir önceki aya az da olsa artış kaydetmiştir. Uzakdoğu Asya daki yüksek üretime bağlı olarak küresel pirinç üretiminin 2013/14 döneminde yeni bir rekor kırması beklenmekte iken, dünya tüketiminin de tüm zamanların en yüksek seviyesine ulaşacağı tahmin edilmektedir. Başlıca ihracatçıların stoklarında bir önceki yıla göre önemli bir değişiklik beklenmemekte olup, Tayland, Viyetnam ve Pakistan daki artışların Hindistan daki gerilemeyi telafi etmesi öngörülmektedir. Dünya ticaretinde 2014 yılında görülmesi beklenen %4 oranındaki toparlanmayan Asalı alıcılardan gelen yüksek ithalat talebi öncülük edecektir. YAĞLI TOHUMLAR Hasatta yaşanan gecikmelerin sağladığı destekle Arjantin de görülen ılımlı artışların diğer menşelerdeki fiyatların sabit kalması veya az miktarda gerilemesi ile tezat oluşturmasına bağlı olarak, IGC GOI soya fasulyesi alt Endeksi bir önceki ay ile hemen hemen aynı kalmıştır. Dünya soya fasulyesi üretiminin 2013/14 döneminde bir önceki yıla göre %4 oranında artış kaydederek 284 m t rekor seviyeye ulaşması beklenirken, toplam sezon sonu stoklarının ise art arda ikinci yılında da yükseleceği öngörülmektedir. Küresel ticarette 2013/14 (Eki/Eyl) döneminde yaşanması beklenen yıllık %13 oranındaki artışa Çin in ithalat gereksinimlerinin öncülük etmesi beklenmektedir. Kanada da yaşanacağı tahmin edilen belirgin düşüşe bağlı olarak, 2014/15 dönemindeki kolza/kanola üretiminin bu sezona ait tahmini rekorun %4 altına gerilemesi beklenmektedir. 7

8 24/06/2014 TARİHLİ DÜNYA HUBUBAT FİYATLARI ÜRÜN KODU FİYAT ABD$/Ton ABD 2HRW 320,00 FRANSIZ EKM. BUĞ. 264,80 RUS EKM. BUĞ. 281,50 ARJANTİN EKM. BUĞ. 370,00 ABD 2SRW 241,00 FRANSIZ DURUM 380,69 FRANSIZ ARPA 235,20 RUS ARPA 234,00 ABD MISIR (3YC) 213,30 ABD UZUN DANE PİRİNÇ 592,00 (*)24/06/2014 Tarihli Merkez Bankası $ Satış Kuru: 2,1431 (**)KAYNAK: REUTERS (***) Arjantin Ekm. Buğday ve ABD Uzun Tane Pirinç fiyatı IGC Raporuna göredir. (****)Fransız Durum fiyatı tarihli FRANCE AGRIMER raporu kaynaklıdır. (*****) Rus Buğday ve Arpa fiyatı APK Inform raporuna göredir. Tablo: 4 DÜNYA BUĞDAY ÜRETİM, TİCARET, TÜKETİM VE STOK MİKTARLARI (MİLYON TON) 2012/ / /15 BUĞDAY 2009/ / /12 TAHMİN ÖNGÖRÜ PROJEKSİYON ÜRETİM TİCARET TÜKETİM STOK *KAYNAK: IGC MAYIS 2014 Tablo:5 DÜNYA MISIR ÜRETİM, TİCARET, TÜKETİM VE STOK MİKTARLARI (MİLYON TON) MISIR 2009/ / / /13 TAHMİN 2013/14 ÖNGÖRÜ 2014/15 PROJEKSİYON ÜRETİM TİCARET TÜKETİM STOK *KAYNAK: IGC MAYIS 2014 Tablo: 6 DÜNYA HUBUBAT ÜRETİMİ (2014/15 ÖNGÖRÜ, MİLYON TON) ÜLKE ADI BUĞDAY ARPA MISIR AB ,9 56,0 65,8 ÇİN 120,0 2,1 215,0 HİNDİSTAN 95,0 1,7 21,5 ABD 55,0 4,2 350,0 RUSYA 51,0 15,2 9,2 KANADA 29,0 7,7 12,5 AVUSTRALYA 25,5 8,1 0,4 PAKİSTAN 24,0 0,3 3,3 UKRAYNA 20,0 8,0 26,5 TÜRKİYE 17,0 6,2 4,2 KAZAKİSTAN 15,0 2,2 0,5 İRAN 13,3 3,1 1,8 ARJANTİN 12,9 4,0 27,0 DÜNYA TOPLAMI 694,1 134,5 955,2 *KAYNAK: IGC MAYIS 2014 Tablo: 7 8

9 DÜNYADA BUĞDAY ÜRETEN ÜLKELERİN ÜRETİM DURUMLARI (MİLYON TON) BUĞDAY ÜRETEN ÜLKELER 2010/ / / /14 TAHMİN 2014/15 ÖNGÖRÜ 2014 ÖNGÖRÜ ÜRETİM RAKAMLARINA GÖRE DÜNYA ÜRETİMİNDEKİ PAYI % UZAK DOĞU 227,3 235,6 247,5 247,4 246,9 35,6 ÇİN 115,2 117,4 120,6 121,7 120,0 17,3 HİNDİSTAN 80,8 86,9 94,9 93,5 95,0 13,7 AVRUPA 140,7 141,8 136,0 146,4 148,8 21,4 AB ,8 137,4 131,6 142,2 144,9 20,9 FRANSA 38,1 36,1 37,9 38,6 38,3 5,5 ALMANYA 24,0 23,0 22,4 24,7 24,5 3,5 İNGİLTERE 14,9 15,3 13,3 11,9 15,2 2,2 POLONYA 9,5 9,3 8,7 9,5 9,6 1,4 İSPANYA 5,7 6,8 5,1 7,7 6,9 1,0 BAĞ.DEVL.TOPL. 81,1 115,0 77,2 102,7 100,1 14,4 RUSYA 41,5 56,2 37,7 52,1 51,0 7,3 UKRAYNA 16,8 22,3 15,8 22,3 20,0 2,9 KAZAKİSTAN 9,6 22,7 9,8 13,9 15,0 2,2 ABD 60,1 54,4 61,8 58,0 55,0 7,9 KANADA 23,3 25,3 27,2 37,5 29,0 4,2 AVUSTRALYA 27,4 29,9 22,5 27,0 25,5 3,7 PAKİSTAN 23,9 24,2 23,3 24,0 24,0 3,5 TÜRKİYE 17,5 18,8 17,5 18,0 17,0 2,4 İRAN 15,0 13,5 14,0 14,5 13,3 1,9 ARJANTİN 15,9 14,5 8,2 10,0 12,9 1,9 DÜNYA 652,9 695,4 654,9 709,1 694,1 *KAYNAK: IGC MAYIS 2014 Tablo: 8 9