MÜHENDİSLİK EKONOMİSİ DERSİ ÖDEV SORULARI CEVAP ANAHTARI

Transkript

1 MÜHEDİSLİK EKOOMİSİ DERSİ ÖDEV SORULARI CEVA AAHTARI SORU-: Yıllık 800 TL para yatırılan %0 faizli bir hesaptan yılda bir çekilen para miktarını bulunuz? A=800 TL/yıl İ=%0 800*( 0.) TL SORU-: Bir firma, bir kredi kuruluşundan yıllık % 0 faizle ve üç aylık periyotlarda geri ödeme koşuluyla TL borç alarak, kredi sözleşmesi yapmıştır. Borcun vadesi yıldır. Bu hesaba göre, a) irma borcunu. yılın sonunda ödediği toplam parayı hesaplayınız? İ=% (yılda defa ödeyeceği için 0/=) =0 ( yılda ödeme yılda 0 ödeme yapacağı için) =00000 TL 00000*( 0,0) TL b) Kredi anlaşmasına göre dönemsel ödeme tutarını hesaplayınız? SORU-: =A[(+İ) n -]/i 0660 A*(,0 A 609TL 0 ) / 0,0 Bir yol yapım firması yıl sürecek duble yol inşaatları için kullanabileceği iki adet asfalt dökme makinesine ihtiyaç duymaktadır; iki alternatif söz konusudur, ya yeni bir makine satın alacak veya kiralayacaktır. Yol inşaatında asfalt dökme makinesinin kullanımı 8 ay/yıl dır. Bu süreden sonra asfalt makinesi boşta duracaktır. Bu boş süre zarfında makinelerin operatörleri benzer işlerde istihdam edileceğinden dolayı boşta kalmayacak ve asfalt makinesinin operatör gideri hesaplanırken, operatörün sadece asfalt makinesi ile çalıştığı süre hesaba katılacaktır. Asfalt makinesi ayda gün çalışacaktır. aiz oranı, i = % 0 alınacaktır. Asfalt Makinelerinin Satın Alınmaları Durumunda (her bir makine için): Satın Alma Maliyeti: Bakım-Onarım Maliyeti: İlk yıl için.000 dur. Ayrıca bu maliyet her sene için 00 artmaktadır. Yakıt ve yağ gideri: 0 /gün Operatör ücreti: 0 /gün Asfalt makinesinin. yılsonundaki hurda değeri = dur. Asfalt Makinelerinin Kiralanmaları Durumunda (her bir makine için): Aylık kira:.00 Yakıt ve yağ gideri: 00 /gün

2 Operatör ücreti : /gün Asfalt makinesi satın mı alınmalı, kiralanmalı mı? (hesap yapıldıktan sonra cevap verilmelidir) ot: irma işe başlamadan karar vermesi gerektiğinden tüm değerler bugünkü değere aktarılır. Hesaplamalar tek bir makine içindir. Bulduğumuz toplam parayı en son ile çarpılacaktır. Satın alınmaları durumunda: için Satın alma maliyeti: için Bakım-onarım maliyeti ilk yıl:.000 (her yıl 00 artacak) için Yakıt ve yağ gideri: 0**8 = 600 için Operatör ücreti: 0**8 = 80 için Hurda değeri: ( i) ( i) i A G i( i) i ( i) ( 0,) ( 0,) 0,* ,( 0,) 0, ( 0,) ( i) ( 0,) A i( i) 0,( 0,) ( i) ( 0,) A i( i) 0,( 0,) ( i) 0000*( 0,) 660 = = 9978 makine olduğu için *9978 = 8796 Kiralama durumu için: için Aylık kira: 00* = 8000 yıllık kira bedeli için Yakıt ve yağ gideri = 00**8 = 00 için Operatör ücreti = **8 = 660 ( i) ( 0,) A i( i) 0,( 0,) ( i) ( 0,) A i( i) 0,( 0,) ( i) ( 0,) A i( i) 0,( 0,) makine olduğu için *986 = > 8796 olduğundan Satın almak daha mantıklı olacaktır.

3 SORU-: Bir ambar binası TL a inşa edilmiştir. Ekonomik ömrü 0 yıl olarak düşünülen bu binanın hiçbir hurda değeri olmayacağı varsayılmaktadır. Ambardaki malzeme tedarikini kolaylaştırmak için TL lık mekanik bir ekipman montajı yapılmıştır. Bu mekanik ekipmanın tahmini ömrü 0 yıl ve bu ömür sonundaki hurda değeri ise TL olacaktır. Bu ekipman 0 yıl sonra yenilenecektir. Ambar sahibi bugünkü değerle yaptığı tüm masrafları yıl içinde ve yıllık %0 artış gösteren bir kira ile amorti etmeyi hesaplamaktadır. Buna göre bu ambarın ilk yılki kira bedelini hesaplayınız. aiz oranı i=% dir. İlk yatırım maliyeti= 00000TL (mekanik ekipman) dir. = TL *( 0,) 00TL(Yeni ekipmanın fiyatı eski ekipmanın hurda değeri 0000 = (0. Yılın sonunda mekanik ekipman için cepten çıkan para)) *( 0,) 8TL = = 06 TL ambar için yapılan toplam harcamanın bugünkü değeridir. Bu para yıl boyunca ve % 0 artış miktarıyla bize geri gelecek ise; ( j) *( i) A* i j ( 0,) *( 0,) 06 A* 0, 0, SORU-: A TL Hidrolik olarak çalıştırılabilecek bir ekipman TL a imal edilebilmektedir. Bu ekipmanın yılsonundaki hurda değeri 0,000 TL olacaktır. Ekipmanın yıllık bakım masrafı TL/yıl ve İşletme maliyeti ise 0 TL/saat tir. Bu ekipmana alternatif olarak; Mekanik çalışan bir ekipman TL a üretilebilmektedir. Bu ekipmanın hiçbir hurda değeri olmayacak ve hizmet süresi yıl olacaktır. Bu ekipmanın bakım işletme maliyetleri 0 TL/saat olacaktır. İşletme 7/ çalışmakta olup faiz oranı, i=%0 olduğuna göre her iki makinanın yıl sonundaki maliyetini karşılaştırınız. Hidrolik ekipman için; = yıllık bakım maliyetinin. Yıl sonundaki değeri = İlk maliyetin. Yıl sonundaki değeri = hurda değeri = Yıllık işletme maliyetinin. Yıl sonundaki değeri Yıllık işletme maliyeti bugünkü değeri = 0**0* = 000 TL

4 ( i) A i 00000*( 0,) 0.000TL ( 0,) ,.0TL 6.0TL ( i) ( 0,) A TL i 0, TL Mekanik ekipman için; = yıllık işletme ve bakım maliyetinin. Yıl sonundaki değeri = İlk maliyetin. Yıl sonundaki değeri Yıllık işletme maliyeti bugünkü değeri = 0**0* = TL ( i) A i *( 0,) ( 0,) , 96.6TL = = TL TL < TL olduğundan Hidrolik ekipman tercih edilmelidir. SORU-6: Bir imalat firmasının yeni ürünüyle ilgili verileri aşağıdaki gibidir: Satış iyatı,00 TL/ Ekipman maliyeti (Sabit gider) TL Bakım ve Onarım Maliyetleri TL/İşletim Saati Ham madde ve makine kullanım maliyeti TL/İşletim Saati Üretim Zamanı 0 saat, Yıllık üretim kapasitesi 0000 /yıl (a) irmanın kâr edebilmesi için kaç üretim yapması gerekir (BB analizi) (b) BB oktasındaki toplam hasılatı hesaplayınız? (c) Eğer değişken gider maliyetleri yukarıda belirtildiği gibi başlar ve her yıl % artarsa başa baş noktası miktarı nasıl değişir? (ot: satış fiyatı sabittir. faiz oranı %0 dur. ) Satış iyatı b = TL Sabit gider SG = TL Saatte += 70 TL değişken gider var buda 0 e tekabül etmektedir. Bu nedenle maliyet d = 7 TL SG a) Q b Adet ürettikten sonra ki üretilenler kar b d 7 SG b) R= TL d 7 b

5 c) irma ilk yıl belirtilen maliyetten kapasitesi kadar üretim yapacak olup geri kalan ürünü bir sonraki yıl zamlı fiyattan üretilecektir. Bu durumda BB oktası zam nedeniyle değişecektir. Buna göre firmanın yıllık kapasitesi 0000 ürün olduğuna göre BB için gerekli olan adedi yeni fiyattan yani 7*(+0,) = 8,0 TL dan üretilecektir. Başabaş noktası için eksik kalan kısım yüzde olarak ifade edilirse; adet %00 ise adet % kaçtır? bu oran % = 0,00 olarak çıkacaktır. Bu durumda fark eski BB nın %0 u ile yeni fiyatın geçerli olduğu BB oktasının %0 u arasındaki fark bize zam nedeniyle oluşan değişimi verecektir. SG Yeni durumda başabaş noktası Q b 00 adet olur. Buna göre ürün adedinin % 0 u b d 8,0 = 00*0, = 0 adet olur Değişim ise iki yıl arasındaki farktır. buda; 0 - = 707 adet olur. Sonuç olarak ilk yıl başlayıp ikinci yıla sarkan ve zamlanan üretim maliyeti nedeniyle ürünün başabaş noktası = +707= 0 adet olur. SORU-7: Bir fabrika sahasına ulaşım sağlayabilmek için bir tasarımcı ana demiryolu hattı geçişinde problem yaşamaktadır. Bu geçiş için tasarımcı ya köprü geçişi veya alt geçit tasarlamak durumundadır. Bu iki alternatifin yaklaşık maliyet ve ekonomik ömürleri aşağıdaki gibidir: KÖRÜ ALTGEÇİT. Yapının ilk yatırım bedeli TL TL. Toprak işleri ilk maliyeti TL TL. Yıllık bakım ve onarım 0 000TL TL. Yüzey suyu pompalama yıllık maliyeti 0 000TL. Yapı ekonomik ömrü 60 yıl 0 yıl Yıllık aiz oranını %0 olması halinde Şimdiki Değer Yöntemine göre hasap yaparak alternatifleri kıyaslayınız. Öncelikle kıyaslama yapabilmek için ekonomik ömürlerin eşitlenmesi gerekir bunun için ya köprü 0 yıla çekilir ya alt geçit 60 yıla alınır yada her ikisinin en küçük ortak katları alınır. Bu çözümde en küçük ortak kat olan 0 yılı esas alınmıştır. Bu durumda köprüden adet, alt geçitten adet yapılacak ve tüm harcamalar bugünkü değere taşınacaktır. KÖRÜ TL 0 ( i) ( 0,) A TL 0 i( i) 0,( 0,) 00000*( 0,) 0609TL 60 6TL

6 Alt geçit TL 0 ( i) ( 0,) A TL 0 i( i) 0,( 0,) *( 0,) 0 ( 0,) 000* 0,*( 0,) 680TL *( 0,) TL TL <.68.0 olduğundan Köprü alt geçide göre daha ucuz. SORU-8: Bir sulama projesinde nehir deplasmanı (güzergâh değişimi) için aşağıda belirtilen iki alternatif hazırlanmıştır: Alternatif : Açık Kanal ve Tünel Kapital Alternatif : Boru ve Açık Kanal Yatırım Maliyeti = TL TL Yıllık Bakım Maliyeti = TL/yıl TL/yıl Yenileme maliyeti = 0 0 yılda bir 0000 TL Yukarıdaki her iki alternatif de istenen hizmeti 00 yıl boyunca sunabilecek niteliktedir. Bugünkü değer esasına göre bu iki alternatifi kıyaslayınız. aranın piyasada kâr etme oranı, i = % alınacaktır. Açık kanal ve tünel kapital TL ( 0,) 0000* 0,*( 0,) 9998TL Boru ve açık kanal TL 0000*(,) ( 0,) 0000* 0,*( 0,) TL 666TL 0000*(,) *(,) *(,) *(,) *(,) *(,) 0000*(,) 76TL Boru ve açık kanal olan. alternatif daha uygun *(,) *(,) TL SORU-9: Yüksek mukavemetli beton üretmek için kullanılan katkı malzemeleri üretim tesisinin maliyeti TL olmuştur. Bu kapital yatırımında ortalama TL/yıl bir gelir elde edilmektedir. Üretim tesisinin genişlemesi düşünülmüştür. Eğer, genişleme hemen başlayacaksa kapital yatırımında ilave TL artış olacaktır. Ve bir yıl süren yapım sonucunda, tesisin işletmeye alınmasından sonraki yılında cari gelire ilaveten TL/yıl artış gösterecektir. Daha sonra gelir son yıla göre her

7 yıl TL artacak ve bu artış yıl devam edecektir.. yıl sonundan itibaren de gelir sabitlenecektir. Veya Tesisin genişletilmesi yıl geciktirilerek yapılan genişletme çalışmalarına kapital yatırımında ilave TL artış olacaktır. Bir yıl süren yapım sonucunda ek tesis üretime alındıktan sonra gelirin her yıl %8 artacağı beklenmektedir. Tesisin kullanım ömrü 0 yıl olduğuna göre Yukarıda sunulan; tesisin aynen kalması, hemen geliştirilmesi veya yıl sonra geliştirilmesi tekliflerini, i = %0 kâr oranı kullanarak bugünkü değer analizine göre analiz ediniz. hangi seçeneğin tercih edilmesi gerektiğini açıklayınız. Bu soruda üç alternatifin birbiriyle karşılaştırılması istenmektedir. Buna göre TL TL TL. durumda 0 yıl boyunca sabit bir gelir olduğundan bugünkü değerle; 0 ( 0,) 00000*.79. TL gelir elde edilecektir. Bu durumda 0 0,*( 0,) = -.6 TL zarar edilecektir.. durumda; Yıl boyunca G= TL TL TL TL TL TL

8 Maliyet TL ( i) ( 0,) A TL i( i) 0,( 0,) ( 0,) ( 0,) 0,* TL 0,( 0,) 0, ( 0,) * ( 0,) ( 0,) * 0 0,* ( 0,) 777TL TL BD * ( 0,) 87 * ( 0,) * ( 0,) 7906TL = TL Zarar vardır.. durumda; İlk beş yıl TL TL TL ( i) ( 0,) A TL i( i) 0,( 0,) ( j) *( i) A* i j *( 0,) ( 0,08) *( 0,) 00000* 0, 0, TL 6.7.6TL Maliyet = * (+0,) - =.8.68 TL = 8886 TL Kar edeceğinden. Durum tercih edilmelidir. SORU-0: Yatırdığı kapitaline en az %0 kâr oranı isteyen bir şirket, sizden alternatif (A, B ve C) arasında bir değerlendirme yapılmasını istemektedir. Yatırım alternatiflerinin tahmini detayları aşağıdaki gibidir: ROJE A ROJE B ROJE C İlk Maliyet (TL) Hurda Değer (TL) Yıllık et Gelirler (TL) Ekonomik Ömür (yıl) Hangi yatırım yapılmalıdır? eden? Analizle cevaplandırılacaktır.

9 A projesi harcanan gelir B projesi harcanan gelir C projesi harcanan gelir 00000( 0,) ( 0,) 900 0, 00000( 0,) ( 0,) , ( 0,) 900 0, ( 0,) TL 86TL 8 877TL 998TL TL TL A ve C projesi karlı projeler olmakta ancak şirketin en az % 0 kar istemesi nedeniyle yalnızca C projesi tercih edilebilir. SORU-: Şehir lanlama çalışmaları kapsamında sıkışık trafiğe çözüm olacak iki alternatif üzerinde durulmaktadır. Birincisi, mevcut yolun genişletilip yenilenmesi, diğeri ise mevcut yolun olduğu gibi bırakılıp, semt çevresinde yeni bir yol ihdas edilmesidir. roblemle ilgili veriler aşağıdadır: Mevcut Yol Yeni Yol Yenileme Maliyeti TL İnşaat Maliyeti TL Bakım Onarım Maliyeti TL (Her yıl) Bakım Onarım Maliyeti TL ( yılda bir) Yol Uzunluğu km Yol Uzunluğu km Her iki yolun değerlendirmesi için yıllık bir periyot ve %0 faiz oranı kullanılacaktır. Yol Kullanımıyla İlgili Veriler Araç Sınıfı Günlük Araç Sayısı Ortalama Maliyet Ort. Zaman Tasarrufu Ağır Taşıtlar 00 TL / km 0 dakika Minibüsler 00 TL / km 0 dakika Binek Otomobilleri 000 TL / km dakika Motosikletler 00 0, TL / km dakika ot: Her iki alternatifinde yapılması tabloda verilen zaman tasarrufunu sağlanması için yeterlidir. Yeni yol yapılması durumunda eski yolun iptal edileceği var sayılmıştır. Ayrıca ticari araç saatlik tasarrufu (kazancı) 0 TL/saat ve ticari olmayan (özel) araç tasarrufu TL/saat ise ve Ağır Taşıtlar ile Minibüslerin tamamı ticari, Binek otomobillerinin %0 u ticari ve motosikletlerin ise tamamının ise özel araçlar olduğu varsayıldığında, Mevcut Yol ile Yeni Yol alternatiflerinin a) Her iki durum için roje Yapım maliyetini hesaplayınız. b) Kamuya sağlayacağı zaman ve maliyet tasarruf açısından iki ihtimali karşılaştırınız. c) Tüm alternatifleri kamu zararı açısından kıyaslayınız. a) Mevcut yol için maliyet

10 000000TL ( i) ( 0,) A TL i( i) 0,( 0,) 6TLmaliyet Yeni yol için maliyet TL *( 0,) 60879TLmaliyet *( 0,) TL b) Yolların herhangi birisinin yapılması durumunda yılda sağlayacağı tasarrufu hesaplayalım; Ağır araçlar=00*6,667*6*= TL (6,667 değeri 60 dakikada 0 TL tasarruf ediliyorsa 0 dakikada kaç TL tasarruf edilir bağıntısından çıkarılmıştır.) Minibüsler= 00*0*6*= TL Binek Otomobiller = 000*0,**6*+000*0,7*,*6* = TL Motosikletler = 00*0,7*6*=..8 TL Taşıtların toplam tasarrufu TL Mevcut yol genişletilirse beklemelerden dolayı kamuya sağlayacağı fayda = TL Yeni yol yapılırsa beklemelerden dolayı kamuya sağlayacağı fayda =.0. TL olur. Ancak bu seçenekte yol güzergahı km uzadığından c) Kamu zararı tespit edilebilmesi için hem yapılması hemde yapılmaması durumu incelenerek toplam kar zarar durumuna bakılır. Herhangi bir işlem yapılmaması durumunda; yılın sonunda yapılan harcamalar Ağır araçlar=00***6*=.0.00 TL Minibüsler= 00***6*= TL Binek Otomobiller = 000***6*= TL Motosikletler = 00**0,*6*=.06.0 TL Taşıtların toplam harcaması.8.70 TL Yol genişletmesi yapılması durumunda; tüm araç ve yol masraflarından kaynaklı yılın sonunda yapılan harcamalar yol mesafesi değişmediğinden; H = = TL Yeni Yol yapılması durumunda; yol mesafesi km olacağından yılın sonunda araç ve yol yapımından kaynaklı yapılan toplam harcamalar; Ağır araçlar=00***6*= TL (tasarruf miktarı) =6.96. TL

11 Minibüsler= 00***6*= TL = TL Binek Otomobiller = 000***6*= TL.0.00 = TL Motosikletler = 00**0,*6*=0..0 TL -..8 = TL Toplam harcama = (yol yapım masrafı) = 0..6 TL <.8.70 < 0..6 TL olduğundan Kamu zararı açısından en avantajlı durum yolun genişletilmesi daha sonra yolun aynen kalması en olumsuz durum ise yeni yol yapılmasıdır. SORU-: Bir gömlek şirketi firma değeri TL olup ticaret yapmaktadır.et mali borcu ise TL dir. Ödenmiş sermaye ise TL dir. Buna göre TL nominal hisse değeri nedir? Öz sermaye= =000000tl Hisse değeri=000000/00000=0tl SORU-: A firmasının; Halka arz tarihi: isan 0, Hisse senedi fiyat aralığı:,80 8,00 TL, ihai arz fiyatı: 7, 0 TL, iyasa Değeri: 8,7 mn TL ve AD: 00 mn TL ise D/AD çarpan aralığı aşağıdakilerden hangisidir? Halka arz fiyat aralığına göre: Taban fiyat=8,7*,8=76,76tl Tavan fiyat=8,7*8=69,6tl D/AD Çarpan aralığına göre Taban fiyat=76,76/00=0,6 Tavan fiyat=69,6/00=0,60 SORU-: X holdinge ait Mali borçlar: 7 Milyon TL, İştiraklerden alacaklar: Milyon TL, İştirak portföyü: 00 Milyon TL olduğuna göre bu holdingin et Aktif Değeri hesaplayınız. AD=00+-7=868 milyon TL SORU-: Barış inşaat, bir projede iki tip konut üretmektedir. Bu konutlardan Tİ A.000 TL/adet satış fiyatı ile Tİ B.000 TL/adet satış fiyatı ile satılacaktır. İşletmenin pazarlama bölümünde yaptığı araştırmalar sonucunda, dönem içinde Tİ A dan 00 adet ve Tİ B den 7 adet konut satılabileceği ortaya çıkmıştır. Tİ A nın maliyeti 0000 TL, Tİ B nin maliyeti TL sabit maliyet ise TL olduğuna göre; a) İşletmenin başabaş noktası satış tutarı ve A tipi-b tipi konut adedini hesaplayınız b) İşletmenin Gelir vergisi oranı %0 ve vergi sonrası lira kâr elde etmesi için kaç adet Tİ A ve Tİ B konut satması gerekir hesaplayınız

12 A tipi DEĞİŞKE GİDER ORAI: BİRİM DEĞİŞKE GİDER/BİRİM SATIŞ İYATI DGO A= 0000/000=0,77 SATIŞ HACMİ ORAI (SO) = HER TÜR İÇİ SATIŞ TAHMİİ TUTARI / TOLAM SATIŞ TUTARI SO A =00*000/(00*000+7*000)=0,68 B tip DGO B= 90000/000=0,7 SO B=7*000/(00*000+7*000)=0,6 BB SATIŞ HASILATI R = SABİT GİDERLER (SG)/( - [ (DGO * SO ) + (DGO *SO )+(DGO n*so n)]) R= /(-(0,77*0,68+0,7+0,6)) =.69.7TL A tipi için satış adedi =.69.7*0,68= 0 /.000 =, adet B tipi için satış adedi =.69.7*0,6= 8 /.000 = 0, adet b) z y 6000TL A ve B tipi konut satışları 00 ve 7 adet olduğundan t 0, KAR= Toplam Satış Gelirleri Toplam Değişken Maliyet - Toplam Sabit Maliyet olduğundan; = B*.000+B*.000-(B*0.000+B*90.000) = B = 7, adet bu durumda; A= 7,* = 68, adet konut satışı yapılmalıdır. SORU-6: Bir bisküvi fabrikasında farlı ürün üretilmektedir. A B C D Satış fiyatı TL 0, TL TL TL Birim maliyet 0, TL/Adet 0, TL/Adet, TL/Adet, TL/Adet Üretim ve sipariş kapasitesi adet/yıl adet/yıl adet/yıl adet/yıl Sabit maliyet TL Buna göre; a) abrikanın ürüne göre BB analizini yapınız b) abrikanın her bir ürün için BB analizini yapınız c) abrikanın her bir ürüne göre TL net kar edebileceği ürün adetlerini bulunuz (t = % 0) d) abrikanın a şıkkında hesaplanan BB oktasına göre çalışma kapasitesini belirleyiniz.

13 b TL R SO SO SO SO TL Toplamsatış DGO DGO DGO DGO D C B A D C B A D C B A D C B A , , , 0, , ) / 796*0, / 796*0, / 0, 796*0, / 796*0, ,*0,8) 0,6*0, 0,6*0,97 (0,*0, ,8 0000/ , / , / , / * * 00000*0, * 0,, 0,6, 0,6 0, 0, 0, 0, abrika ABCD ürünleri için yıl sonunda başabaş noktasına erişebilmesi için %60 kapasiteyle çalışması gerekmektedir. %9,77 0, /0.000 %9,99 0, / %9,87 0, / %9,9 0, / ) , ) / ( , ) / ( , ) / 0, ( , ) / ( , ) yani D yani C yani B yain A d Q Q Q Q TL t z y c ürünüiçin ürünüiçin ürünüiçin ürünüiçin kara kara karb kara