Phenacoccus aceris (Signoret) (Hemiptera: Coccoidea: Pseudococcidae) in Farklı Konukçularda Yumurtlama Özelliklerinin Belirlenmesi*

Transkript

1 TARIM BİLİMLERİ DERGİSİ 2007, 13 (3) ANKARA ÜNİVERSİTESİ ZİRAAT FAKÜLTESİ Phenacoccus aceris (Signoret) (Hemiptera: Coccoidea: Pseudococcidae) in Farklı Konukçularda Yumurtlama Özelliklerinin Belirlenmesi* M. Bora KAYDAN 1 Neşet KILINÇER 2 Geliş Tarihi: Öz: Phenacoccus aceris in yumurta verimi ve yumurta açılma süreleri, üç farklı konukçuda (Fraxinus excelsior L., Acer negundo L. ve A. pseudoplatanus L.) 2002 ve 2003 yıllarında incelmiştir. F. excelsior üzerinde beslenen P. aceris bireylerinin diğer konukçulara nazaran daha fazla sayıda yumurtladıkları (2002 yılında F. excelsior üzerinde ortalama , A. negundo üzerinde ve A. pseudoplatanus üzerinde , 2003 yılında sırasıyla , , yumurta), tüm konukçularda yumurtalamanın büyük çoğunluğunun oviposizyon süresinin ilk haftasında, tamamına yakınının ise ilk 15 günde tamamlandığı tespit edilmiştir. Yumurtaların açılma sürelerinin 21 ile 24 gün arasında değiştiği ve konukçuya bağlı olarak farklılık gösterdiği belirlenmiştir. Anahtar Kelimeler: Phenacoccus aceris, akçaağaç unlubiti, yumurta verimi Determination of Egg Laying Character of Phenacoccus aceris (Signoret) (Hemiptera: Coccoidea: Pseudococcidae) on Different Host Plant Species Abstract: Egg fecundity and hatching time of Phenacoccus aceris (Signoret) were investigated in 2002 and 2003 on tree different host plant (Fraxinus excelsior L., Acer negundo L. and A. pseudoplatanus L.). It was determined that P. aceris individuals feeding on F. excelsior laid more eggs than other two host plant ( eggs on F. excelsior, eggs on A. negundo and eggs on A. pseudoplatanus in 2002, respectively , , eggs in 2003). Most of eggs were laid in the first week of the oviposition period and almost all of the eggs were laid first couple weeks of the oviposition period of P. aceris on all tree different host plants. Hatching time of the eggs laid by maple mealybug fed on different host plant ranged 21 to 24 days. Key Words: Phenacoccus aceris, maple mealybug, egg fecundity Giriş Avrupa kökenli, holoarktik ve polifag bir tür olan Phenacoccus aceris Signoret (Hemiptera: Coccoidea: Pseudococcidae) akçaağaç unlubiti olarak bilinmektedir (Bartlett 1978, Düzgüneş 1982, Kosztarab ve Kozar 1988, Danzig 1990, Kosztarab 1996, Kaydan ve ark. 2005). Çift eşeyli bir tür olan P. aceris yılda bir döl verir, genellikle konukçularının gövde, dal ve yapraklarında beslenir (Düzgüneş 1982, Kozstarab ve Kozar 1988, Danzig 1990). Bu tür bazı yıllarda süs bitkileri ve meyve ağaçlarında epidemilere neden olmakta ve bu yüzden ekonomik öneme sahip zararlılar arasında yer almaktadır (ScaleNet, 2006). Özellikle şehir ekosistemlerinde süs bitkisi olarak kullanılan Fraxinus spp., Acer spp., Aesculus sp., Acer pseudoplatanus, A. negundo, Platanus orientalis gibi bitkilerde önemli zararlara neden olmakta ve konukçu bitkinin özsuyunu emerek bitkinin zarar görmesine neden olmaktadır. (Düzgüneş 1982, Kaydan ve ark. 2005). Beslenme fazlası olarak dışarı atılan ballı madde üzerinde gelişen saprofit mantarlar, fumajin (karaballık) oluşturmakta ve özellikle süs ve park bitkilerinin estetik değerini azaltmaktadır. Akçaağaç unlubiti bitki virüs hastalıklarını taşıması bakımından da önemli olabilmektedir (Sforza ve ark. 2003). Ayrıca zarar gören bitki, diğer zararlı etmenlere ve olumsuz çevre koşullarına daha duyarlı hale gelmektedir. Şehir ekosistemlerinde bu tür ile mücadele yapılmadığı için ve/veya doğru şekilde mücadele yapılamadığı için populasyonu artmakta ve * Yüzüncü Yıl Üniv. Bilimsel Araştırma Projeleri Başkanlığı tarafından (Proje No: 2002-ZF-041) desteklenmiştir. 1 Yüzüncü Yıl Üniv. Ziraat Fak. Bitki Koruma Bölümü Kampus- Van 2 Ankara Üniv. Ziraat Fak. Bitki Koruma Bölümü Dışkapı- Ankara

2 KAYDAN, M.B. ve N. KILINÇER, Phenacoccus aceris (Signoret) (Hemiptera: Coccoidea: Pseudococcidae) in 225 farklı konukçularda yumurtlama özelliklerinin belirlenmesi yaygınlaşmaktadır. Özellikle şehir ekosistemlerinde bilinçsiz şekilde yapılan insektisit uygulamaları, insan sağlığı ve çevre açısından istenmeyen sonuçlara sebep olmaktadır. Bu nedenle Akçaağaç unlubitine karşı doğayla uyumlu mücadele yönteminin geliştirilmesi ve doğru zamanda uygulanması çok önemlidir. Mücadelede zararlının özellikle tercih ettiği konukçuları ve bu konukçular üzerinde vejetasyon periyodunda popülasyon dinamiğinin belirlenmesi büyük önem taşımaktadır. Bu nedenle iyi bir mücadele yöntemi geliştirebilmek için zararlının tüm biyolojik dönemlerinin çok iyi bilinmesi gerekmektedir. Zararlının en yüksek seviyede popülasyon oluşturduğu konukçunun belirlenmesi ve bu konukçu üzerinde takip eden yıllardaki gelecek popülasyonların tahmin edilmesi mücadele açısından önemlidir. Özellikle biyolojik mücadelede doğal düşmanların hedef zararlının hangi döneminde başarılı olduğunun bilinmesi ve buna göre uygulama zamanının tespit edilmesi gereklidir. Bunun yanı sıra coccoidler ile kimyasal mücadelede en hassas dönem olan ve koruyucu örtünün henüz salgılanmadığı yumurtadan yeni çıkmış bireyler hedef alınmaktadır. Bu nedenle yumurta bırakma süreçlerinin ve yumurta açılma sürelerinin tespit edilmesi önemlidir yılları arasında yapılan çeşitli araştırmalarda Ankara yeşil alanlarında P. aceris in oldukça yaygın olduğu tespit edilmiş, ancak özellikle akçaağaç ve dişbudak türlerinde popülasyonun çok yüksek olduğu gözlenmiştir. Bunun nedeni üzerinde durulmuş ve P. aceris in farklı konukçular üzerindeki gelişimi ve biyolojisi ile ilgili olarak bir dizi araştırma yapılmıştır (Kaydan ve ark. 2006, Kaydan ve Kılınçer 2007). Bu çalışmada, Akçaağaç unlubitinin farklı konukçularda yumurta verimlerinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Böylece zararlının yönetimi konusunda diğer çalışmalarda elde edilen bilgi alt yapısına önemli bir katkı sağlayacağı düşünülmektedir. Materyal ve Yötem Çalışmada Akçaağaç unlubitinin farklı konukçular üzerinde bıraktıkları günlük ve toplam yumurta sayılarının belirlenmesi ve yumurtaların açılma sürelerinin tespit edilmesi için denemeler planlanmıştır. i) Farklı konukçularda bir dişi tarafından bırakılan günlük yumurta sayılarının belirlenmesi ile ilgili çalışmalar, A.Ü. Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölümü bahçesinde yetiştirlen Acer negundo L., Acer pseudoplatanus L. ve Fraxinus excelsior L. fidanları üzerinde takip edilmiştir. Bunun için konukçular, P. aceris bireyleri ile bulaştırılmıştır. Unlubit dişilerinin ergin döneme geçmesi ile birlikte, her bir ergin dişi özel bir hücrede olacak şekilde yapraklar üzerinde takibe alınmıştır. Ergin dişi tarafından bırakılan yumurtalar günlük olarak sayılmış, sayılanlar ortamdan uzaklaştırılarak kaydedilmiştir. Bu işleme dişilerin ölümüne kadar devam edilmiştir. Böylece bir dişinin bıraktığı günlük ortalama yumurta sayısı, ovipozisyon süresindeki yumurtlama seyri, bıraktığı toplam yumurta sayısı ve ovipozisyon süresi tespit edilmiştir. Denemeler her konukçu için en az 15 tekerrür olacak şekilde düzenlenmiştir. ii) P. aceris dişilerinin bıraktıkları toplam yumurta sayılarını belirlemek amacı (ovipozisyon süresince herhangi bir müdahale olmadan yumurtlayan bireylerde) ile yumurta kesesi oluşturmuş dişiler farklı konukçular üzerinden toplanarak, üzerinde bulundukları yapraklar ile birlikte içerisine vazelin sürülen petri kaplarına alınmış ve petri kabı doğal koşullarda izlemeye alınmıştır. Denemeler her konukçu için en az 30 tekrar olacak şekilde tasarlanmıştır. Yumurtadan çıkan larvalar günlük olarak sayılarak kaydedilmiş ve en son olarak açılmayan yumurtalar sayılarak toplam yumurta verimleri belirlenmiştir. iii) Farklı konukçularda beslenen P. aceris yumurtalarının açılma sürelerini belirlemek amacıyla her bir konukçuda beslenen bireylerden günlük olarak alınan yumurtalar petri kaplarına konulmuş ve çıkan hareketli larvalar günlük olarak sayılarak kaydedilmiş ve ortamdan uzaklaştırılarak yumurtaların açılım süreleri tespit edilmiştir. Denemeler bir konukçu için en az 150 tekerrür olarak tasarlanmıştır. İstatistiksel değerlendirme ve grafiklerin çiziminde STATISTICA 6.0 paket programı kullanılmıştır. Grafiklerde ortalamalar üzerindeki hata çubukları %95 güven sınırlarını göstermektedir. Bulgular 2002 yılında farklı konukçulardaki günlük yumurta sayıları incelendiğinde, her üç konukçuda da en fazla yumurtlamanın farklı günlerde gerçekleştiği ve bırakılan yumurta sayılarının istatistiki olarak farklı olduğu görülmektedir (Şekil 1). A. pseudoplatanus üzerinde en yüksek yumurta sayısı ovipozisyonun üçüncü gününde ortalama 87.88±6.72 adet olarak tespit edilmiştir. F. excelsior ve A. negundo da üzerinde ise en fazla yumurta ovipozisyonun dördüncü gününde görülmüş ve sırasıyla ±7.07 ve 70.38±9.29 adet olarak belirlenmiştir. F. excelsior ile beslenen P. aceris bireylerinde ovipozisyonun 25. gününden, diğer konukçularda beslenen P. aceris bireylerinde 18. gününden itibaren yumurtaya rastlanmamıştır. Her üç konukçuda da yumurtaların büyük çoğunluğunun ilk yedi günde (F. excelsior da , A. pseudoplatanus ta , A. negundo da adet

3 226 TARIM BİLİMLERİ DERGİSİ 2007, Cilt 13, Sayı F(56, 1104)=3,6680, p=0,00000 Fraxinus excelsior Acer pseudoplatanus Acer negundo 100 Yumurta sayısı (dişi/adet) Günler Şekil yılında Phenacoccus aceris (Signoret) in farklı konukçularda bıraktığı günlük yumurta sayıları yumurta), tamamına yakınının ise ilk 15 günde bırakıldığı görülmektedir. Bir dişinin farklı konukçularda ömrü boyunca bıraktığı ortalama yumurta sayısı, F. excelsior da ±38.45, A. pseudoplatanus ta ±43 ve A. negundo da ±33.94 adet olarak tespit edilmiştir. A. pseudoplatanus ta beslenen P. aceris bireylerinin toplam yumurta sayısı ile A. negundo da beslenen P. aceris bireylerinin toplam yumurta sayısı birbirinden istatistiki olarak farklı bulunmazken, F. excelsior daki toplam yumurta sayısı, her iki konukçuda bırakılan yumurta sayısından farklı bulunmuştur (F (2. 48) = ; P=0.000) (Şekil 1). Şekil 2 de 2003 yılında farklı konukçular üzerinde beslenen P. aceris in günlük ortalama yumurta sayıları görülmektedir yılında olduğu gibi 2003 yılında da üç farklı konukçuda da yumurtaların büyük çoğunluğunun ilk yedi günde (F. excelsior da 605, A. pseudoplatanus ta , A. negundo da adet yumurta), tamamına yakınının ilk 15 günde bırakıldığı görülmektedir. Günlük yumurta sayıları incelendiğinde farklı konukçularda beslenen P. aceris bireylerinde yumurtlamanın yoğun olduğu ilk günlerde, yumurta sayılarının istatistiki olarak farklı olduğu görülmektedir (Şekil 2). En yüksek yumurta sayısı A. negundo üzerinde beslenen P. aceris bireylerinde ovipozisyonun üçüncü gününde ortalama 92.46±11.69 adet, F. excelsior ve A. pseudoplatanus ta beslenen P. aceris bireylerinde ovipozisyonun dördüncü gününde sırasıyla ±10.24 ve ±9.32 adet olarak belirlenmiştir. F. excelsior ile beslenen P. aceris bireylerinde ovipozisyonun 24. gününden, A. pseudoplatanus üzerinde 22. gününden ve A. negundo üzerinde 25. gününden itibaren yumurtlama sona ermiştir. Bir dişinin farklı konukçularda ömrü boyunca ortalama olarak F. excelsior da ±26.86, A. pseudoplatanus ta ±29.14 ve A. negundo da ±44.03 adet yumurta bıraktığı tespit edilmiş olup her üç konukçuda beslenen P. aceris bireylerinin toplam yumurta sayıları birbirinden istatistiki olarak farklı bulunmuştur (F (2. 53) = ; P=0.000). Her iki yıla ait iklim verileri Şekil 3 de görülmektedir yılında yapılan çalışmada denemeler tarihinde başlamış olup bu tarihte günlük ortalama hava sıcaklığı C, günlük ortalama nispi nem % 54.7, 2003 yılında denemelerin başladığı tarihinde bu değerler sırası ile C ve % 40.7 olarak kaydedilmiştir (Şekil 3) yılında 2002 yılına nazaran yumurtlama yaklaşık olarak bir hafta geç başlamıştır. Bunun nedeni incelendiğinde kıştan bahara geçişte unlubitin gelişimine uygun sıcaklıkların 2003 yılında 2002 yılına nazaran daha geç başladığı tespit edilmiştir

4 KAYDAN, M.B. ve N. KILINÇER, Phenacoccus aceris (Signoret) (Hemiptera: Coccoidea: Pseudococcidae) in 227 farklı konukçularda yumurtlama özelliklerinin belirlenmesi F(64, 1387)=2,2313, p=0,00000 Fraxinus excelsior Acer pseudoplatanus Acer negundo 100 Yumurta sayısı Günler Şekil yılında Phenacoccus aceris (Signoret) in farklı konukçularda bıraktığı günlük yumurta sayıları Şekil 3. Çalışmanın gerçekleştirildiği tarihlerdeki Ankara daki ortalama sıcaklık ve nem değerleri.

5 228 TARIM BİLİMLERİ DERGİSİ 2007, Cilt 13, Sayı 3 P. aceris bireylerinin farklı konukçularda, yumurta kesesi açılarak toplam yumurta adedinin belirlendiği deneme sonuçları Şekil 4 de görülmektedir yılında en yüksek yumurta F. excelsior üzerinde beslenen P. aceris bireylerinde (766.45±20.22 adet), en düşük yumurta A. negundo üzerinde beslenen bireylerde (484.06±19.01 adet) belirlenmiştir. Tüm konukçular üzerinde beslenen P. aceris bireylerinin yumurta sayıları arasındaki farklılıklar istatistiki olarak önemli bulunmuştur (F (2. 455) = ; P=0.000) yılında en yüksek yumurta yine F. excelsior üzerinde beslenen P. aceris bireylerinde (870.73±17.12 adet), en düşük yumurta A. negundo üzerinde beslenen P. aceris bireylerinde (552.73±29.78 adet) tespit edilmiştir. Yıllar arasındaki farklılıklar istatistiki olarak önemli bulunmuştur (F (1. 455) = 9.047; P=0.000). Bu denemede her üç konukçudaki toplam yumurta sayılarının, yine her üç konukçuda günlük yumurta sayılarak elde edilen toplam yumurta sayısından yüksek olduğu görülmektedir. Bunun, günlük yumurta sayımı yapılırken yumurtlayan dişilerin rahatsız edilmesinden kaynaklanabileceği tahmin edilmektedir. Bu nedenle dişi daha az miktarda yumurtlamış olabileceği düşünülmektedir. P. aceris in farklı konukçular üzerindeki yumurtalarının açılma süreleri incelendiğinde 2002 yılında F. excelsior üzerinde beslenen P. aceris bireylerinin yumurtaları 21.80±0.08 günde, 2003 yılında ise 21.68±0.10 günde açıldığı tespit edilmiştir. A. pseudoplatanus üzerinde beslenen unlubitlerin yumurtaları 2002 yılında 22,20±0,10 günde açılırken 2003 yılında 22.57±0.15 günde açılmıştır. Aynı değerler A. negundo ile beslenen unlubitlerin yumurtaları için sırasıyla 22.22±0,08 ve 23.79±0.17 gün olarak belirlenmiştir. Her iki yılda da F. excelsior üzerindeki beslenen bireylerin yumurtalarının daha kısa sürede, A. negundo da ise daha uzun sürede açıldığı ve aralarındaki farklılıkların istatistiki olarak önemli olduğu saptanmıştır (F( 2, 687 )=18,61; p=0,00) (Şekil 5). Tartışma P. aceris in farklı yıllarda farklı konukçular üzerinde günlük yumurta sayıları ve yumurtalama seyirleri incelendiğinde, her iki yılda ve her üç konukçuda da yumurtalamanın büyük çoğunluğunun yumurtlama periyodunun ilk bir haftasında, hemen hemen tamamının ilk 15 günde tamamlandığı görülmektedir. En fazla yumurta farklı konukçularda ve yıllarda değişmekle birlikte yumurtlama periyodunun üçüncü ve beşinci günleri arasında tespit edilmiştir. Senapati ve Ghose (1988), Planococcoides bengalensis Ghose ve Ghose (Hemiptera: Pseudococcidae) in yumurtlama periyodunun ikinci gününde en fazla sayıda yumurta bıraktığını, toplam yumurtlamanın % inin ilk bir haftada gerçekleştiğini, ovipozisyonun 12. gününde itibaren yumurta sayısının çok azaldığını bildirmiştir. Manichote ve Middlekauff (1967), Spilococcus mammilaria (McKenzie) (Hemiptera: Pseudococcidae) nin en fazla yumurtayı ovipozisyonun üçüncü gününde bıraktığını kaydetmiştir. Ghose (1983), Dysmicoccus brevipes (Cockerell) (Hemiptera: Pseudococcidae) dişilerinin yumurtaların %58 ini ovipozisyonun ilk haftasında, % 33 ünü ikinci haftasında gerçekleştiğini saptamıştır. Chong ve ark 2003, Phenacoccus madeirensis Gren (Hemiptera: Pseudococcidae) in iki haftalık yumurta bırakma periyodu içerisinde farklı sıcaklıklarda olmak üzere yaklaşık 400 adet yumurta üretebildiğini, yumurtaların %70 inden fazlasını ilk bir haftada bıraktığını bildirmişlerdir. Her iki yılda da F. excelsior üzerinde beslenen Akçaağaç unlubiti bireylerinin yumurta sayısının diğer konukçular üzerinde beslenen unlubit bireylerinin yumurta sayılarından daha fazla olduğu görülmektedir. Schmutterer (1952), Almanya da konukçu belirtmeksizin P. aceris dişilerinin ortalama 1839 adet yumurta bıraktığını, Düzgüneş (1982), Ankara koşullarında yumurta sayısının ortalama 1268 adet olduğunu, Badowska-Czubik ve Suski (1990), Polonya da ısıtılmayan sera koşullarında elma üzerinde beslenen P. aceris bireylerinin ortalama 1200 adet yumurta bıraktığını bildirmişlerdir. Bu çalışmada tespit edilen yumurta sayılarının literatürde belirtilen sayılardan az olduğu görülmektedir. Bu farklılığın, konukçu farkı ve iklim koşullarından kaynaklandığı düşünülmektedir. Böceklerde yumurta verimini etkileyen en önemli faktörlerin başında sıcaklık ile birlikte besin kalitesinin geldiği çeşitli araştırıcılar tarafından bildirilmiştir (Dent, 1997). Nitekim Kozstarab ve Kozar (1988), coccoidlerde yumurta veriminin konukçu ve iklim koşullarına göre değişebileceğini bildirmiştir. Ülgentürk (1998), Eulecanium ciliatum (Douglas) un Ankara koşullarında farklı konukçularda farklı sayılarda yumurta bıraktığını bildirmiştir. Farklı konukçulardaki yumurtaların açılma süreleri incelendiğinde, yumurtaların gün içerinde açıldığı tespit edilmiştir (her iki yılda da F. excelsior üzerinde beslenen bireylerin yumurtaları daha kısa sürede açılmıştır). Yumurtaların açılma süreleri özellikle sıcaklıkla ilgili olmakla birlikte, bireylerin beslendikleri konukçuların da etkisi önemlidir. Schmutterer (1952), Almanya da P. aceris yumurtalarının 30 gün içerisinde açıldığını bildirmiştir. Düzgüneş (1982) ise, Ankara da yumurtaların bırakıldıktan gün sonra açıldığını kaydetmiştir. Bildirilen yumurta açılma sürelerin bu çalışmada tespit edilen sürelerden farklı olduğu görülmektedir. Fakat bu farklılığın iklim şartları ve konukçu farklılığından kaynaklandığını düşünebiliriz.

6 KAYDAN, M.B. ve N. KILINÇER, Phenacoccus aceris (Signoret) (Hemiptera: Coccoidea: Pseudococcidae) in 229 farklı konukçularda yumurtlama özelliklerinin belirlenmesi Şekil yıllarında farklı konukçular üzerinde beslenen Phenacoccus aceris in bıraktığı toplam ortalama yumurta sayısı (Küçük harfler aynı yılda farklı konukçular üzerinde bırakılan yumurtaları, büyük harfler aynı konukçunun farklı yıllardaki bırakılan yumurtaları belirtmektedir). Şekil yıllarında farklı konukçularda beslenen Phenacoccus aceris (Signoret) in bıraktığı yumurtaların açılma süreleri (gün). Sonuç olarak park-süs bitkilerinde yoğun olarak bulunan ve özellikle F. excelsior, A. negundo ve A. pseudoplatanus gibi, yeşil alanlarda sıklıkla kullanılan bitkilerde zarara neden olan P. aceris in farklı konukçularda yumurta sayısının farklı olduğu, tüm konukçularda da yumurtaların tamamına yakınının yumurtlama periyodunun ilk 15 gününde gerçekleştiği, bu yumurtaların gün sonra

7 230 TARIM BİLİMLERİ DERGİSİ 2007, Cilt 13, Sayı 3 açılmaya başladığı tespit edilmiştir. Buna göre en fazla poplasyonun dolayısıyla da zararın F. excelsior da görüleceği beklenmelidir. Buradan hareketle kent içi ana arterlerinde bulunan dişbudak türlerinin bu zararlı açısından izlenmesi gerekmektedir. Bu çalışmada elde edilen sonuçlar yumurtlamanın başladığı ve en yüksek seviyeye ulaştığı zamanı göstermesi açısından çok önemlidir. Yumurtaların açılma zamanının ve ne kadar sürdüğünün bilinmesi, doğru mücadele zamanı için önemlidir. Gerekli hallerde bu dönemin takibi sonucu uygulanacak bir kimyasal uygulama ve/veya yumurta dönemi ile beslenen doğal düşmanların bu dönemde salımı şeklindeki biyolojik mücadele uygulamaları zararlı popülasyonunu ekonomik zarar eşiği altına çekmede yardımcı olacaktır. Teşekkür Yazarlar değerli yorum ve katkılarından dolayı Doç. Dr. Remzi ATLIHAN ve Doç. Dr. İsmail KASAP a (Y.Y.Ü. Ziraat Fakültesi, Bitki Koruma Bölümü VAN) teşekkür eder. Kaynaklar Badowska-Czubik, T. ve Z. W. Suski Biology of Phenacoccus aceris and its parasite Anagyrus quercicola In: Proceedings of the Sixth International Symposium of Scale Insect Studies, Part II. Cracow, Poland: August 6-12, Agricultural University Press, Cracow. Bartlett, B. R Pseudococcidae In: Clausen, C.P., Ed., Introduced Parasites and Predators of Arthropod Pests and Weeds: a World Review. Agricultural Research Service, United States Department of Agriculture, Washington, D.C., 545 pp. Chong, J., R. D. Oetting ve M. W. Iersel Tempature effects on the development, survival, and reproduction of the maderia mealybug, Phenacoccus madeirensis Green (Hemiptera: Pseudococcidae), on Chrysanthemum. Ann. Entomol. Soc. Am. 96 (4): Danzig, E. M Coccids of the Far-Eastern USSR (Homoptera: Coccinea). Phylogenetic analysis of coccids in the world fauna. Oxonian Press, New Delhi, India. 450 pp. Dent D. R Quantifying insect populations: Estimates and parameters pp. In: Methods in Ecological and Agricultural Entomology (Ed: D.R. Dent and M.P. Walton) Cab International. 387 pp. Ghose, S. K Biology of parthenogenetic race of Dysmicoccus brevipes (Cockerell) (Pseudococcidae, Hemiptera). Indian Journal of Agricultural Sciences 53: Kaydan, M. B., N. Kılınçer ve F. Kozar Studies on Pseudococcidae (Hemiptera:Coccoidea) fauna of urban ecosystem of Ankara province, Turkey. Boll. Zool. Agr. Bachic. Ser.II, 37 (2): Kaydan, M. B., N. Kılınçer, N. Uygun, G, Japoshvilli ve S. Gaimari Parasitoids and Predators of Pseudococcidae (Hemiptera: Coccoidea) in Ankara, Turkey. Phytoparasitica 34(4): Kaydan, M. B. ve N. Kılınçer Phenacoccus aceris (Signoret) (Hemiptera: Pseudococcidae) in doğal düşmanları ve bunların populasyon dalgalanmaları ile populasyona etkilerinin belirlenmesi. Bitki Koruma Bülteni (Baskıda). Kosztarab, M. ve F. Kozár Scale Insects of Central Europe. Akademiai Kiado, Budapest. 456 pp. Manichote, P. ve W. W. Middlekauff Life history studies of the cactus mealybug Spilococcus cactearum McKenzie (Homoptera: Coccoidea: Pseudococcidae). Hilgardia 37: ScaleNet, http//: ( ). Schmutterer, H Über drei neue an Gräsern lebende Schildlausarten der deutschen Fauna. (In German). Beiträge zur Entomologie. Berlin 2: Senapati, S. K. ve S. K. Ghose Biology of the mealybug Planococcoides bengalensis Ghosh and Ghose (Homoptera: Pseudococcidae). Environment & Ecology 6: Sforza R., Boudon-Padieu E., ve C. Grief New mealybug species vectoring Grapevine leafroolassociated viruses1 and 3 (GLRaV-1 and 3). European Journal of Plant Pathology 109: Ülgentürk, S Ankara ili park ve süs bitkilerinde zararlı coccidae (Homoptera:Coccoidea) türleri ve bunlardan Eulecanium ciliatum (Douglas) un Biyo-ekolojisi üzerine araştırmalar Doktora Tezi, Ankara Üniv. Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara. İletişim adresi: M. Bora KAYDAN Yüzüncü Yıl Üniversitesi Ziraat Fakültesi Bitki Koruma Bölümü Kampus- Van E-posta: borakaydan@yyu.edu.tr Düzgüneş, Z Türkiye de bulunan Pseudococcidae (Homoptera:Pseudococcidae) türleri üzerine incelemeler. Ankara Üniv. Ziraat Fak. Yay. No: s.