9. ULUSAL EĞİTİM YÖNETİM KONGRESİ. Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir.

Transkript

1

2 9. ULUSAL EĞİTİM YÖNETİM KONGRESİ Kitap içeriğinin tüm sorumluluğu yazarlarına aittir. Pegem Akademi Bu kitabın basım, yayın ve satış hakları Pegem Akademi Yay. Eğt. Dan. Hizm. Tic. Ltd. Şti.ne aittir. Anılan kuruluşun izni alınmadan kitabın tümü ya da bölümleri, kapak tasarımı; mekanik, elektronik, fotokopi, manyetik, kayıt ya da başka yöntemlerle çoğaltılamaz, basılamaz, dağıtılamaz. Bu kitap T.C. Kültür Bakanlığı bandrolü ile satılmaktadır. Okuyucularımızın bandrolü olmayan kitaplar hakkında yayınevimize bilgi vermesini ve bandrolsüz yayınları satın almamasını diliyoruz. 1. Baskı: Mayıs 2014, Ankara Yayın-Proje Yönetmeni: Ayşegül Eroğlu Dizgi-Grafik Tasarım: Cemal İnceoğlu Kapak Tasarımı: Gürsel Avcı Baskı: Ayrıntı Basım Yayın ve Matbaacılık Ltd. Sti İvedik Organize Sanayi 28. Cadde 770. Sokak No: 105/A Yenimahalle/ANKARA ( ) Yayıncı Sertifika No: Matbaa Sertifika No: İletişim Karanfil 2 Sokak No: 45 Kızılay / ANKARA Yayınevi Yayınevi Belgeç: Dağıtım: Dağıtım Belgeç: Hazırlık Kursları: İnternet: E-ileti: pegem@pegem.net ii

3 ÖNSÖZ 7-9 Kasım 2013 tarihinde İstanbul da düzenlenen 8. Ulusal Eğitim Yönetimi Kongresi nde, 9. Ulusal Eğitim Yönetimi Kongresi nin Siirt Üniversitesi nde düzenlenmesine karar verilmişti yılında Kasım ayında düzenlenen EYK, geleneksel olarak toplandığı mayıs ayına tekrar geri döndü. Sizlerin de destek ve katkılarıyla 2014 yılında dokuzuncusunun düzenlendiği kongremizi, hep beraber daha da ileriye taşıyacağız. Siirt Üniversitesi Eğitim Fakültesi ve EYED-DER işbirliğiyle düzenlenen kongremizin bugünlere gelmesinde emeği geçen herkese şükranlarımızı sunmayı borç biliriz. 9. Ulusal Eğitim Yönetimi Kongresi nin ana teması, Okul Reformu İçin Bir Köprü: Sürdürülebilir Okul Etkililiğinin Dünü, Bugünü ve Geleceği olarak belirlenmiştir. İstanbul daki Kongremizde Okul Geliştirme Sürecinde Öğretmen ve Yönetimin Niteliği: Politikalar ve Uygulamalar ağırlıklı olarak öğretmen yetiştirme alanındaki sorunlara yer verilmişti. Bu Kongremizde ise, okul ve eğitim yöneticilerinin sorunların çözümüne yönelik araştırmalar ve öneriler üzerinde odaklanarak, ortaya konulan sorunlara bilimsel yaklaşımla çözüm önerileri sunulması hedeflenmiştir. Eğitim süreçlerinde niteliği artırmak için insan kaynaklarının kapasitesinin geliştirilmesi, stratejik bir öncelik alanıdır. Bunun için ise, eğitim yöneticilerinin niteliğinin hizmet öncesi, hizmet-içi ve lisansüstü düzeyde eğitimlerle yükseltilmesi uzun vadeli ve etkili olabilecek bir çözüm yolu olarak yıllardır vurgulanmaktadır. Diğer taraftan, MEB in uygulamalarının bizleri şaşırtmadan, klasik bir biçimde devam ettiği de görülmektedir. Yönetici yeterliğini dikkate almadan oluşturulacak politika ve uygulamaların istenen yararı sağlayamayacağı açıktır. Yöneticilerin sadece tepede alınan kararların uygulayıcısı değildirler. Onlar aynı zamanda düşünen, uygulayan, ekip kuran, sorun çözen, iyi uygulamaları yaygınlaştıran ve okul geliştirme sürecini başlatan, sürdüren, sonuçlandıran ve sisteme düzeltmeler için önerilerde bulunan aktörlerdir. Önemli olan okulun ve sistemin, yöneticilerin, öğretmenlerin ve öğrencilerin gelişimi için uygun ortam ve fırsatlar sunabilmesidir. Okul, öğrenci, öğretmen ve yöneticiye yani okulda insan kaynaklarını geliştirmeye odaklanarak, üst yapının planlama, politika ve düzenlemelerini de etkileyebileceği öngörülmektedir. Bu durum eğitim sistemimizin yapı ve davranış boyutlarının yeniden ele alınması gerektiğini ortaya koymaktadır. Bu doğrultuda Kongremizin alt temaları olan okul etkililiği ve okul geliştirme, gelecek ve liderlik, okul reformu, öğretmen yetiştirme eğitim yönetiminin öncelikli ve güncel konularındandır. Eğitim yönetimi alanında çalışan bütün akademisyenler, lisansüstü eğitim öğrencileri, öğretmenler, okul ve eğitim yöneticileri, potansiyel okul ve eğitim yöneticileri, müfettişler ve Milli Eğitim Bakanlığı nın her düzeydeki yöneticilerini, Kongremize katılmaya davet ediyoruz. Eğitim sistemimizin sorunlarının, okul temelli çözümler geliştirerek aşılabileceği düşüncesinden hareketle, öncelikle politika belirleyicilerine ve okulun tüm paydaşlarına yol göstermesini diliyoruz. 9. Ulusal Eğitim Yönetimi Kongresi ne ev sahipliği yapmaktan ve bu vesileyle meslektaşlarımızı Siirt Üniversitesi nde ağırlamaktan dolayı mutluluğumuzu belirtir, sevgi ve saygılarımızı sunarız. Kongre Düzenleme Kurulu iii

4 DÜZENLEME KURULU Kongre Onursal Başkanı Prof. Dr. Murat ERMAN (Siirt Üniversitesi Rektörü) Kongre Eş Başkanı Prof. Dr. Ahmet AYPAY (EYEDDER Başkanı) Düzenleme Kurulu Başkanı Prof. Dr. Mehmet KORKMAZ (Siirt Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dekanı) Düzenleme Kurulu: Yrd. Doç. Dr. Veysel OKÇU (Bşk. Yrd.) Yrd. Doç. Dr. Çetin TAN (Bşk. Yrd.) Yrd. Doç. Dr. H. İsmail ARSLANTAŞ (Bşk. Yrd.) Doç. Dr. Cahit PESEN Doç. Dr. Cahit EPÇAÇAN Yrd. Doç. Dr. Cevdet EPÇAÇAN Yrd. Doç. Dr. Kamil AYDIN Yrd. Doç. Dr. Davut OKÇU iv

5 Yürütme Kurulu Üyeleri İçindekiler Yrd. Doç. Dr. Coşkun ÇELİK Yrd. Doç. Dr. Mustafa KAHYAOĞLU Yrd. Doç. Dr. M. Halil LEYLAK Yrd. Doç. Dr. Mehmet Fatih KAYA Yrd. Doç. Dr. Emrah ÖZBUĞUTU Öğr. Gör. Şerafettin DABAN Öğr. Gör. Dr. Ali ÇETİN Öğr. Gör. Selim ŞEKER Öğr. Gör. Mehmet SEVGİ Öğr. Gör. Muhammed KESKİN Öğr. Gör. Murat DİRLİKLİ Öğr. Gör. Ata PESEN Okt. Vahap BOZ Arş. Gör. Mehmet ÖZDEMİR Arş. Gör. Hakan ÇETİN Arş. Gör. Serdar ABUT Sosyal Etkinlik Kurulu Üyeleri Yrd. Doç. Dr. Şerif DEMİR Yrd. Doç. Dr. Rezan KARAKAŞ Yrd. Doç. Dr. Ergun ÇELİK Yrd. Doç. Dr. Mehmet GEDİK Öğr. Gör. Mucir ALTUNCU Öğr. Gör. Adem SANDIK Öğr. Gör. Halil KILIÇVURAN Öğr. Gör. Nejdet ÖZALP Sosyal Etkinlik Kurulu Üyeleri Öğr. Gör. Çağlar YILDIZ Öğr. Gör. Dr. Halil SAĞLAM Okt. Mustafa YÜKSEL Okt. Mustafa ÇAKIRCA Öğr. Gör. Timur AYHAN Öğr. Gör. Salih KESKİN Öğr. Gör. Nilgün ONURSAL v

6 Bilim Kurulu Prof. Dr. Esmahan AĞAOĞLU Prof. Dr. Recep Cengiz AKÇAY Prof. Dr. Mualla Bilgin AKSU Prof. Dr. Emine AKYÜZ Prof. Dr. Songül ALTINIŞIK Prof. Dr. Battal ASLAN Prof. Dr. Ayhan AYDIN Prof. Dr. Ahmet AYPAY Prof. Dr. İnayet PEHLİVAN AYDIN Prof. Dr. Ayşen BAKİOĞLU Prof. Dr. Ali BALCI Prof. Dr. Gülsüm ATANUR BASKAN Prof. Dr. Hüseyin BAŞAR Prof. Dr. Coşkun BAYRAK Prof. Dr. Esergül BALCI BUCAK Prof. Dr. Niyazi CAN Prof. Dr. Cevat CELEP Prof. Dr. Temel ÇALIK Prof. Dr. Vehbi ÇELİK Prof. Dr. Mustafa ÇELİKTEN Prof. Dr. Münevver ÖLÇÜM ÇETİN Prof. Dr. Ayşe DEMİRPOLAT Prof. Dr. Burhanettin DÖNMEZ Prof. Dr. Ahmet DUMAN Prof. Dr. Hoşcan ENSARİ Prof. Dr. Şule ERÇETİN Prof. Dr. İrfan ERDOĞAN Prof. Dr. Ali İlker GÜMÜŞELİ Prof. Dr. Musa GÜRSEL Prof. Dr. Kasım KARAKÜTÜK Prof. Dr. Emin KARİP Prof. Dr. M. Durdu KARSLI Prof. Dr. Yüksel KAVAK Prof. Dr. Yasemin KEPENEKÇİ Prof. Dr. Şükran YILBAŞ KÖKTAŞ Anadolu Üniversitesi Hasan Kalyoncu Üniversitesi Akdeniz Üniversitesi Ankara Üniversitesi TODAİE Hakkari Üniversitesi Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Ankara Üniversitesi Marmara Üniversitesi Ankara Üniversitesi Hacettepe Üniversitesi Hasan Kalyoncu Üniversitesi Anadolu Üniversitesi Dokuz Eylül Üniversitesi Sütçü İmam Üniversitesi Kocaeli Üniversitesi Gazi Üniversitesi Mevlana Üniversitesi Erciyes Üniversitesi Marmara Üniversitesi Gazi Üniversitesi İnönü Üniversitesi Muğla Üniversitesi Okan Üniversitesi Hacettepe Üniversitesi İstanbul Üniversitesi Okan Üniversitesi Necmettin Erbakan Üniversitesi Ankara Üniversitesi Talim ve Terbiye Kurul Başkanlığı Hasan Kalyoncu Üniversitesi Hacettepe Üniversitesi Ankara Üniversitesi Çukurova Üniversitesi vi

7 İçindekiler Bilim Kurulu Prof. Dr. Nuray OAKLEY Kocaeli Üniversitesi Prof. Dr. Servet ÖZDEMİR Gazi Üniversitesi Prof. Dr. Ruhi SARPKAYA Adnan Menderes Üniversitesi Prof. Dr. Hasan ŞİMŞEK Bahçeşehir Üniversitesi Prof. Dr. Abdurrahman TANRIÖVEN Pamukkale Üniversitesi Prof. Dr. Erdal TOPRAKÇI Ege Üniversitesi Prof. Dr. Fatih TÖREMEN Zirve Üniversitesi Prof. Dr. Selahattin TURAN Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Prof. Dr. Feyzi ULUĞ TODAİE Prof. Dr. Münevver YALÇINKAYA Ege Üniversitesi Prof. Dr. Semra ÜNAL Marmara Üniversitesi Prof. Dr. Halil IŞIK Yüzüncü Yıl Üniversitesi Doç. Dr. Abbas TÜRNÜKLÜ Dokuz Eylül Üniversitesi Doç. Dr. Necati CEMALOĞLU Gazi Üniversitesi Doç. Dr. Feridun SEZGİN Gazi Üniversitesi Doç. Dr. Habib ÖZGAN Gaziantep Üniversitesi Doç. Dr. Engin KARADAĞ Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Doç. Dr. Cemil YÜCEL Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Doç. Dr. Zülfü DEMİRTAŞ Fırat Üniversitesi Doç. Dr. İ. Bakır ARABACI Fırat Üniversitesi Doç. Dr. Kürşat YILMAZ Kütahya Dumlupınar Üniversitesi Doç. Dr. Bekir BULUÇ Gazi Üniversitesi Doç. Dr. Abdurrahman EKİNCİ Mardin Artuklu Üniversitesi Doç. Dr. İ. Halil ÇANKAYA Uşak Üniversitesi Doç. Dr. Ali Rıza TERZİ Balıkesir üniversitesi Doç. Dr. Nurhayat ÇELEBİ Marmara Üniversitesi Doç. Dr. Adnan BOYACI Anadolu Üniversitesi Doç. Dr. Hasan Basri MEMDUHOĞLU Yüzüncü Yıl Üniversitesi Doç. Dr. Mehmet KARAKUŞ Zirve üniversitesi Doç. Dr. Mehmet Akif HELVACI Uşak Üniversitesi Doç. Dr. Aycan Çiçek SAĞLAM Uşak Üniversitesi Doç. Dr. Cemalettin İPEK Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Doç. Dr. Feyyat GÖKÇE Uludağ Üniversitesi Doç. Dr. Refik BALAY Harran Üniversitesi Doç. Dr. İsmail AYDOĞAN Erciyes Üniversitesi vii

8 Bilim Kurulu Doç. Dr. Engin ARSLANARGUN Doç. Dr. Hasan Basri GÜNDÜZ Doç. Dr. İbrahim KOCABAŞ Doç. Dr. Fatma ÖZMEN Doç. Dr. Ali AKSU Doç. Dr. Osman TİTREK Düzce Üniversitesi Yıldız Teknik Üniversitesi Yıldız Teknik Üniversitesi Bahçeşehir Üniversitesi Dokuz Eylül Üniversitesi Sakarya Üniversitesi Kongre Sekretaryası: Dr. Esef Hakan TOYTOK Arş. Gör. Mehmet ÖZDEMİR Arş. Gör. Hakan ÇETİN Arş. Gör. Ayşe ERDOĞAN Arş. Gör. Serdar ABUt Öğr. Gör. Cüneyt DEMİR Öğr. Gör. Emrah ERİŞ viii

9 İÇİNDEKİLER KOLAYLAŞTIRICI LİDERLİK Hüsameddin DEMİR...1 KÜRESELLEŞME VE SON ON YILLIK SÜREÇTE TÜRK EĞİTİM POLİTİKALARI ÜZERİNE ETKİLERİ Servet BALIKCI, Zülfü DEMİRTAŞ...2 ORTAOKUL ÖĞRETMENLERİNİN HİZMETİÇİ EĞİTİM FAALİYETLERİNE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ: NİTEL BİR ARAŞTIRMA Burak AYDIN, Mustafa DEMİR, Bekir KUDU...5 EĞİTİME YAPILAN YATIRIMLAR BAĞLAMINDA PISA (2012) SONUÇLARI Ayhan AYDIN, Abdullah SELVİTOPU, Metin KAYA...6 OKUL YÖNETİCİLERİNİN BİLGİ YÖNETİMİ YETERLİKLERİ İLE PROBLEM ÇÖZME BECERİLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ Hüseyin AKAR Mehmet ÜSTÜNER...7 BRANŞ ÖĞRETMENLİĞİNE GEÇEN SINIF ÖĞRETMENLERİNİN BU KARARLARININ SEBEPLERİ VE GEÇİŞ SONRASI KARŞILAŞTIKLARI SORUNLAR Mehmet Selman KAYAN, Habib ÖZGAN...10 TÜRKİYE DE SON YILLARDA YAPILAN EĞİTİM REFORMLARININ BASINDAKİ YANSIMALARI Abdullah DURAKOĞLU...11 OKUL MÜDÜRLERİNİN YÖNETİMSEL DAVRANIŞLARINDA İNSAN İLİŞKİLERİ Mehmet OKUTAN...13 OKUL MÜDÜRLERİNİN MÜDÜR ALGILARININ İNCELENMESİ Ahmet BAŞTAN, İlhan TETİK, Cengiz KASIMAY...14 İRAN VE TÜRKİYE EĞİTİM SİSTEMLERİNE GENEL BİR BAKIŞ: KARŞILAŞTIRMALI BİR YAKLAŞIM Murat POLAT, Doğan ÖZLÜK...16 KAMU SENDİKACILIĞI HAKKINDA ÜYE GÖRÜŞLERİNE İLİŞKİN Durdu Mehmet BAYRAKTAR...18 OKUL YÖNETİCİLERİNİN OKUL-ÇEVRE(PAYDAŞ) İLİŞKİLERİNİ YÖNETMEYE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ Abdullah SELVİTOPU, Abdullah BALIKÇI, Ahmet AYPAY...21 İLKOKUL VE ORTAOKUL YÖNETİCİLERİNİN YETKİ KULLANIM KAYGI DÜZEYLERİ İLE RİSK YÖNETME VE ÖZYETERLİKLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ İbrahim ÇANKAYA Çetin TAN...22 DÖNÜŞÜMCÜ LİDERLİK DAVRANIŞININ ÖĞRENEN ÖRGÜTE VE GELİŞİM KÜLTÜRÜNE ETKİSİ (EĞİTİM KURUMLARINDA BİR ARAŞTIRMA) Gamze Ebru ÇİFTÇİ, Melahat ÖNEREN, Zeynep BOZTEPE...24 OKUL İKLİMİNİN AKADEMİK BAŞARIYA ETKİSİ: BİR META ANALİZ ÇALIŞMASI Özge ÖZTEKİN, Engin KARADAĞ, Sabiha İŞÇİ, Fatih BEKTAŞ...26 UTRECHT İŞLE BÜTÜNLEŞME ÖLÇEĞİ NİN TÜRKÇEYE UYARLANMASI: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMALARI Hasan KAVGACI, Temel ÇALIK...28 TÜRKİYE DEKİ PSİKOLOJİK DANIŞMANLIK VE REHBERLİK LİSANS PROGRAMLARININ GÖRECELİ PERFORMANSLARIN ÖLÇÜLMESİ Metin ÖZKAN...31 ÜNİVERSİTE NOT DÖNÜŞÜM TABLOLARINDA YAŞANAN KAOS Yeşim ÖZER ÖZKAN...33 SOSYAL ADALET LİDERLİĞİ ÖLÇEĞİ: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI Kadir BEYCİOĞLU Fatma KESİK...35 ÖRGÜTSEL ADALET VE ÖRGÜTSEL GÜVEN ALGISININ ÖRGÜTSEL BAĞLILIK DAVRANIŞINA ETKİSİ Yar Ali METE Hüseyin SERİN...38 ix

10 ORTAÖĞRETİM OKULLARINDA GÖREV YAPAN OKUL MÜDÜRLERİNİN VİZYONER LİDERLİK DAVRANIŞLARI İLE ÖĞRENCİ BAŞARISI ARASINDAKİ İLİŞKİ Zülfü DEMİRTAŞ, Özkan KÜÇÜK...39 EĞİTİM FAKÜLTESİ 4. SINIF ÖĞRENCİLERİNİN ÜNİVERSİTEDE ALMIŞ OLDUKLARI EĞİTİME İLİŞKİN BAKIŞ AÇILARI İsmet KESEN, Murat POLAT...41 ÖĞRETMENLERİN POZİTİF PSİKOLOJİK SERMAYE YETERLİKLERİ İLE TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ Rasim TÖSTEN, Zakir ELÇİÇEK, Veysi KANSU...43 OKUL KÜLTÜRÜNDEKİ DEĞİŞMENİN MÜDÜR DEĞİŞİMİ BAĞLAMINDA MECAZLAR AÇISINDAN ANALİZİ Burhaneddin TÖNMEZ, Aslı AĞIROĞLU BAKIR...44 OKUL YÖNETİCİLERİNİN YETİŞTİRİLMESİNDE PROBLEM TEMELLİ ÖĞRENME: BİR MODEL ÖNERİSİ Songül KARABATAK, Muhammed TURHAN...46 AB PROJELERİ KATKILARI DEĞERLENDİRME ÖLÇEĞİ: GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI Fatma KESİK, Esergül BALCI...49 İLKOKULLARDA PERFORMANS YÖNETİMİ UYGULAMALARI İLE ÖĞRETMENLERİN ÖRGÜTSEL ADALET ALGILARI ARASINDAKİ İLİŞKİ Ümit KAHRAMAN...51 ANAOKULLARINDA VE ANASINIFLARINDA ÇALIŞAN OKUL ÖNCESİ ÖĞRETMENLERİNİN ÖRGÜTSEL BAĞLILIK DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ Canan KİŞİAL...53 KİM NE SÖYLEDİ? SERBEST KIYAFET UYGULAMASI Celal Tayyar UĞURLU, Soner DOĞAN, İhsan TOPÇU, Ahsen DEMİR...55 TÜRKİYE VE ABD YÜKSEKÖĞRETİM SİSTEMLERİNDE ARAŞTIRMA GÖREVLİLERİNİN İSTİHDAMI VE ÇALIŞMA KOŞULLARI Enes GÖK, Cemalettin İPEK...57 İLKÖĞRETİM OKULLARINDA ÇALIŞAN YÖNETİCİLERİN ÖRGÜTSEL SİNİZM ALGISI (ÇANAKKALE-BALIKESİR ÖRNEĞİ) İbrahim HABACI Aysun Çalışkan Sanem Dilbaz Ayşe Özge Küpeli...59 OKUL MÜDÜRLERİNİN YÖNETİM STİLLERİNİN YÖNETİM KURAMLARI AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ Durdağı AKAN Şenol SEZER...61 DEZAVANTAJLI BÖLGELERDE BULUNAN KAMU OKULLARINDAKİ ÖĞRETMEN AÇIKLARI NEDENLER, SONUÇLAR, ÇÖZÜMLER Yar Ali METE...64 ÜNİVERSİTE ÖĞRENCİLERİNİN ALGILARINA GÖRE SOSYAL SORUMLULUK ALANINDA GÖREV ALMA NEDENLERİ VE SONUÇLARI Ebru KÜLEKÇİ, Habib ÖZGAN...65 OKUL İYİLEŞTİRME VE GELİŞTİRME: BİR LİTERATÜR TARAMASI Ali TAŞ, Abdullah SELVİTOPU, Veysel BORA, Bekir GÜNEY, Himmet SELVİTOPU...67 ÖĞRETMENLERİN VE YARDIMCI PERSONELİN ÖRGÜTSEL DEPRESYONA MARUZ KALMA DERECELERİ Damla ASLAN, Hüseyin ASLAN Süleyman GÖKSOY, Mahmut SAĞIR...68 TAŞIMALI EĞİTİM YAPILAN OKULLARDAKİ ÖĞRENCİLERİN TAŞIMALI EĞİTİM SÜRECİNDE KARŞILAŞTIKLARI SORUNLARA İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ Mehmet Emin USTA, Ahmet MEMEK, Çetin TAN...70 x

11 İçindekiler I. KAMU İLKOKUL VE ORTAOKULLARINDA DEĞERLERLE YÖNETİM Nihat ÖNER...72 ÖĞRETMENLERİN YAŞAM KALİTESİNİN YÜKSELTİLMESİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİNİN ANALİZİ (SWOT) Aygül OKTAY, Sümeyra Dilek UYLAS, Sefer YERLİKAYA...74 ÖĞRETMEN ADAYLARININ BENİMSEDİKLERİ SINIF İÇİ DİSİPLİN MODELLERİ Aygül OKTAY Özge Nur ATİK...75 OKUL MÜDÜRÜ DAVRANIŞLARININ ÖĞRETİM LİDERLİĞİ AÇISINDAN DEĞERLENDİRİLMESİ Engin ASLANARGUN...77 OKUL DÖNÜŞÜMÜ VE DÖNÜŞÜM LİDERLİĞİ Mehmet Şükrü BELLİBAŞ...79 ÖĞRENCİLERİN MATEMATİK DERSİNDE AKILLI TAHTA KULLANIMINA YÖNELİK TUTUMLARININ ÇEŞİTLİ DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ Samet GÜNDÜZ, H. Coşkun ÇELİK...81 PROJE TABANLI ÖĞRENME YAKLAŞIMINI TEMEL ALAN ÇALIŞMALARIN DEĞERLENDİRİLMESİ: TÜRKİYE ÖRNEĞİ H. Coşkun ÇELİK, Samet GÜNDÜZ...83 KAMU KURUMLARINDA STRATEJİK YÖNETİMİN UYGULANABİLİRLİĞİ: ŞIRNAK MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ ÖRNEĞİ ÜZERİNDEN BİR İNCELEME Arzu YILDIRIM Oktay YILDIRIM...85 ÖRGÜT KÜLTÜRÜNÜN ÖRGÜTSEL ÖĞRENME ÜZERİNDEKİ ETKSİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Arzu YILDIRIM Oktay YILDIRIM...87 EĞİTİM KURUMLARINDA TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ ANLAYIŞI: ŞIRNAK MİLLİ EĞİTİM MÜDÜRLÜĞÜ ÖRNEĞİ Arzu YILDIRIM Oktay YILDIRIM...89 AVRUPA BİRLİĞİ ÜYELİK SÜRECİNDE TÜRKİYE DE UYGULANAN EĞİTİM POLİTİKALARININ DEĞERLENDİRİLMESİ Arzu YILDIRIM Oktay YILDIRIM...91 AVRUPA BİRLİĞİ ÜLKELERİ VE TÜRKİYE DE ÖĞRETMEN YETİŞTİRME SİSTEMLERİNİN KARŞILAŞTIRILMALI ANALİZİ Arzu YILDIRIM Oktay YILDIRIM...93 AK PARTİ HÜKÜMETLERİ DÖNEMİNDE ( ) UYGULANAN EĞİTİM POLİTİKALARININ EĞİTİMDE FIRSAT EŞİTLİĞİ BAKIMINDAN ANALİZİ Turan CANÖZ...95 LİSELERDE ZÜMRE ÖĞRETMENLERİN GERÇEKLEŞTİRDİKLERİ İŞBİRLİĞİ FAALİYETLERİNİN ETKİLİLİĞİ / ŞİŞLİ İLÇESİ ÖRNEĞİ Nurhayat ÇELEBİ, Turan Tolga VURANOK, Işıl Hasekioğlu TURGUT...97 OKUL YÖNETİCİLERİNİN BELİRLİ SÜRELERLE GÖREVLENDİRİLMESİ EĞİTİM YÖNETİMİNDEKİ DURAĞANLIĞI KALDIRILABİLİR Mİ? Eray DEMİRÇELİK PEDAGOJİK FORMASYON UYGULAMASINDA KARŞILAŞILAN SORUNLAR (ONDOKUZ MAYIS ÜNİVERSİTESİ ÖRNEĞİ) İbrahim GÜL, Sibel BAKAN, Avni ÜNAL ÖĞRETMENLERDE DUYGUSAL ZEKÂNIN TÜKENMİŞLİĞE ETKİSİNDE STRES DÜZEYLERİNİN ARACILIK ETKİSİ Ahmet Cezmi SAVAŞ, Bayram BOZKURT ÖĞRETMENLERDE İŞ STRESİNİN İŞTEN AYRILMA NİYETİNE ETKİSİNDE DEPRESYON DÜZEYLERİNİN ARACILIK ETKİSİ Fatime EROL, Ahmet Cezmi SAVAŞ xi

12 ÖĞRETMENLERDE İŞ STRESİNİN SAĞLIK PROBLEMLERİNE ETKİ M. Kürşat HAMURLU, Ahmet Cezmi SAVAŞ SAYILI DÜZENLEMENİN (4+4+4) EĞİTİM-ÖĞRETİM SÜRECİNE ETKİLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİNE YÖNELİK ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ Muhammed TURHAN, Özgün ZİNCİRLİ, Muhammed ZİNCİRLİ OECD ÜLKELERİ İLE TÜRKİYE DE YÜKSEKÖĞRETİMİN VE FİNANSMANIN YÖNETİMİNİN KARŞILAŞTIRILMASI VE TÜRKİYE İÇİN FİNANSMAN YÖNETİMİ MODEL ÖNERİSİ Yüksel KAVAK, Haydar ATEŞ OKUL YÖNETİCİLERİ VE ÖĞRETMENLERİN KAYNAŞTIRMA UYGULAMALARINDAKİ DESTEK EĞİTİM ODALARINA İLİŞKİN GÖRÜŞLERİNİN İNCELENMESİ Nihan ÇAĞLAR İLKÖĞRETİM OKULU YÖNETİCİLERİNİN VE ÖĞRETMENLERİNİN OKULLARINDAKİ İNSAN KAYNAKLARININ YETERLİĞİNE VE ETKİLİ OLMASINA İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ Ferhat HAN Mehmet ÜSTÜNER OKUL YÖNETİCİLERİNİN MENTOR OLARAK YETİŞTİRİLMESİNE YÖNELİK MÜDÜRLERİN GÖRÜŞLERİ : GAZİANTEP İLİ ÖRNEĞİ Sevilay ŞAHİN, Tuba AYDIN VARDİYALI ÇALIŞANLARIN TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİNE YÖNELİK BİR ARAŞTIRMA (AKSARAY ÖRNEĞİ) Erol KOYUNCU, Atilla ELÇİ OKUL ÖNCESİ EĞİTİM KURUMLARINDA YÖNETİM SORUNLARI Rıdvan KÜÇÜKALİ, Şükrü ADA, Durdağı AKAN, Mustafa DAL BİR OKUL KÜLTÜRÜ OLUŞTURMA DENEMESİ: MALKARA ÖRNEĞİ İbrahim ÇAKAL OKUL MÜDÜRLERİNİN OKULLARDA PSİKOLOJİK SERMAYEYİ ARTTIRMA BECERİSİNE İLİŞKİN ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ Semra KURT EĞİTİMDE KALİTE İÇİN KARŞILAŞTIRMALI EĞİTİMİN ÖNEMİ İsmet KAYMAK, Halil İbrahim AKTAŞ LİSE ÖĞRENCİLERİNİN GÖÇ PROFİLİ VE GELECEK BEKLENTİLERİ Özge Hacıfazlıoğlu, Muhammet Öztabak, Selçuk Şirin, Özlem Karaırmak EĞİTİMDE FENOMENOLOJİK YAKLAŞIM: SINIRLILIKLARI VE ÇÖZÜM ÖNERİLERİ Sezen DİNCEL, Mehmet ŞAHİN SAYILI KANUN UN GETİRDİĞİ YENİ SORUN VE SORUMLULUKLAR ÇERÇEVESİNDE OKUL VE KURUM MÜDÜRÜ SEÇME TEKNİĞİ OLARAK ANALİTİK HİYERARŞİ SÜRECİ Nuri BALOĞLU İLKOKULLARDA MESLEKİ ÖĞRENME TOPLULUKLARININ OLUŞTURULMASINDA KARŞILAŞILABİLECEK GÜÇLÜKLER Çiğdem ÇAKIR, Sevilay ŞAHİN BAĞIMSIZ İLKOKULLAR İLE ORTAOKULLAR İLE BİRLİKTE KURULAN İLKOKULLARIN ETKİLİLİK DÜZEYLERİNİN ÖĞRETMEN ALGILARINA GÖRE KARŞILAŞTIRILMASI Evrim ÇETİNKAYA YILDIZ, Bahadır Emre KOÇAK, Duygu ÇELİKESİR ÜNAL KAMU VE ÖZEL İLKÖĞRETİM KURUMLARINDA GÖREV YAPAN YÖNETİCİ VE ÖĞRETMENLERİN OKULLARINDAKİ ÖRGÜTSEL YARATICILIK UYGULAMALARINA İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ Hasan Basri MEMDUHOĞLU İbrahim Halil UÇAR ETİK KÜLTÜRÜN YORDAYICISI OLARAK MORAL KİMLİK VE ETİK LİDERLİK Vehbi ÇELİK ÇOKDİLLİ EĞİTİM POLİTİKALARI, UYGULAMALARI VE DİL İDEOLOJİLERİ: ŞİKAGO ÖRNEĞİ Ayşe DEĞERLİ xii

13 İçindekiler EĞİTİM ÖRGÜTLERİNDE ALGI YÖNETİMİ Eray DEMİRÇELİK, Kenan IŞIK, Elnur Can MAMMADOV ORTAÖĞRETİMDE FARKLILIKLARIN YÖNETİMİ İLE FARKLILIKLARA SAYGI ARASINDAKİ İLİŞKİ Ahmet SAYLIK, Numan SAYLIK, Mahmut POLATCAN ETKİLİ OKUL OLUŞTURMADA EĞİTİM LİDERLERİNİN YÖNETİM SÜREÇLERİ BAKIMINDAN ÖĞRETMEN BEKLENTİLERİNİ KARŞILAMA DÜZEYİ Kemal GİRGİN DİN KÜLTÜRÜ VE AHLÂK BİLGİSİ ÖĞRETMENLERİNİN SINIF YÖNETİMİNDE BENİMSEDİKLERİ AHLÂKİ DEĞERLERE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİNİN İNCELENMESİ Arcan AYDEMİR, Mevlüt KAYA ÖĞRENCİLERE GÖRE OKUL MÜDÜRÜ Ahmet BAŞTAN, Cengiz KASIMAY, İlhan TETİK DEĞERLER EĞİTİMİ TARTIŞMASINDA YÜZ YIL ÖNCESİNE KULAK VERMEK: W BENJAMİN VE ELEŞTİREL AHLAK EĞİTİMİ YAKLAŞIMI Münevver Ölçüm ÇETİN, Köksal BANOĞLU OKUL YÖNETİCİLERİNDE YÖNETSEL GÜÇLÜLÜK, STRES VE DEPRESYON İLİŞKİSİ Muhammed TURHAN, Dönüş ŞENGÜR, Songül KARABATAK, Muhammed ZİNCİRLİ YABANCI DİL DERSLERİNİN YÜRÜTÜLMESİNDEKİ FARKLILIKLAR, SEBEPLERİ VE ÖĞRENCİ TUTUMLARINA ETKİLERİ Semra Kıranlı GÜNGÖR Neşet DURUCEYLAN Mehmet GÜNGÖR ULUSLARARASI ÖĞRENCİ DEĞERLENDİRME PROGRAMI (PISA) VERİLERİNE GÖRE OKUL İKLİMİNİ ETKİLEYEN BAZI FAKTÖRLERİN İNCELENMESİ Metin ÖZKAN ORTAOKUL ÖĞRETMENLERİNDE İŞ-AİLE ÇATIŞMASI DÜZEYLERİ Ramazan ÖZKUL, Melike CÖMERT ORTAÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNDE OKULA YABANCILAŞMA Aytaç GEDİK, Melike CÖMERT MESLEK LİSELERİNDE KAYNAŞTIRMA EĞİTİMİ Serdar HALİS, Adem ÇİLEK İbrahim YAVUZ ÖĞRETMENLERİN OKULDA YALNIZLIK DÜZEYLERİ İLE İŞE KARŞI DUYGU DURUMLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ Aynur B.BOSTANCI, İbrahim SAYILIR İLKOKULLARDA TAKIMDAŞLIK VE LİDERLİK BİLİNCİ OLUŞTURMA KONUSUNDA BİR UYGULAMA ÖRNEĞİ İsmail KAHRAMAN, Mevlüt KARA İLK VE ORTA OKULLARDA GÖREVLİ ÖĞRETMENLERİN OKULDA RUHSAL ATMOSFERE İLİŞKİN ALGILARI Habib ÖZGAN, Mustafa Cüneyt ARSLAN EĞİTİM KURUMU YÖNETİCİLERİNİN ATANMA ŞEKİLLERİNE GÖRE ÖRGÜTSEL BAĞLILIKLARI Refik BALAY, Mehmet Nezir ÇEVİK MESLEKİ VE TEKNİK ORTAÖĞRETİM YÖNETİCİLERİ TEKNİK YÖNETİCİLİK BECERİ ÖLÇEĞİ GELİŞTİRME Gökçe ÖZDEMİR, Sevilay ŞAHİN ÜNİVERSİTELERDE MESLEKİ GELİŞİMİN DÜNÜ, BUGÜNÜ VE TÜRKİYE İÇİN ÖNGÖRÜLER Lola BULUT, Habib ÖZGAN ÖĞRETMENLERİN RUHSAL LİDERLİK VE ÖRGÜTSEL VATANDAŞLIK DAVRANIŞI ALGILARI ARASINDAKİ İLİŞKİ İsmail ÇİMEN xiii

14 21. YÜZYILDA ETKİLİ OKUL KRİTERLERİNİN BELİRLENMESİ HAKKINDA YÖNETİCİ VE ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ (ADIYAMAN ÖRNEĞİ) Muhittin KOYUN ÖĞRETMENLERİN SINIF İÇİ YÖNETİM BECERİLERİNİN ÖĞRENCİLERİN OKULA İLİŞKİN TUTUMLARINA ETKİSİ Ali CÜLHA, Abdullah ADIGÜZEL CHARTER SCHOOL (SÖZLEŞMELİ OKUL) SİSTEMİNİN VE OKUL YÖNETİMİNİN TÜRKİYE EĞİTİM SİSTEMİNE UYGULANABİLİRLİĞİNİN OKUL YÖNETİCİLERİNİN GÖRÜŞLERİNE GÖRE DEĞERLENDİRİLMESİ Sinan YÖRÜK, Ahmet SU TÜRKİYE VE FİNLANDİYA DAKİ HİZMET ÖNCESİ ÖĞRETMEN YETİŞTİRME VE ATAMA SİSTEMLERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR BAKIŞ Mehmet YAŞAR, Bünyamin AĞALDAY, Ahmet GÖK ORTAÖĞRETİM ÖĞRETMENLERİNİN ÖRGÜTSEL MUTLULUĞA İLİŞKİN GÖRÜŞLERİNİN BELİRLENMESİ Ayhan BULUT, Habib ÖZGAN ÖĞRETMEN ADAYLARININ LİSANSÜSTÜ EĞİTİME İLİŞKİN TUTUMLARININ BAZI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ Gündüz GÜNGÖR, Cem ERİMEZ, Ceyhun Kutlu BAHAR EĞİTİM ARAŞTIRMALARI ÇERÇEVESİNDE OKUL MÜDÜRLERİNİN GÖRÜŞLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ Yasir ARMAĞAN, Nail YILDIRIM ORTAÖĞRETİM MATEMATİK ÖĞRETMENLERİNİN SINIF YÖNETİMİNDE SERGİLEDİKLERİ YAKLAŞIMLAR Murat DİRLİKLİ, Ali Fatih SAKALLI, Levent AKGÜN KARAR VERME SÜRECİNDE OKUL YÖNETİCİLERİNİ ETKİLEYEN DEĞERLER Ali Faruk YAYLACI, Adem BELDAĞ ,EĞİTİM BİLİMLERİ DERS KİTAPLARININ KARŞILAŞTIRMALI OLARAK İNCELENMESİ Enes GÖK, Cemalettin İPEK, Ali Faruk YAYLACI, Adem BELDAĞ STRATEJİK PLANLAMA UYGULAMALARININ İLKÖĞRETİM KURUMLARININ ETKİLİLİĞİNİ YORDAMA GÜCÜ Betül BALKAR, Şeyma DURMAZ ÖĞRETMENLERİN MESLEKİ TUTUMLARI İLE SINIFTA UYGULADIKLARI DİSİPLİN YAKLAŞIMLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ Sinem DEMİRSOY, Şeyma BAYCAN, Bilal YILDIRIM STRATEJİK PLANLAMA EĞİTİMİNİN ÖĞRETMENLERİN STRATEJİK PLANLAMAYA İLİŞKİN ALGILARI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ Betül BALKAR, Mahinur Gözde KASURKA OKUL MÜDÜRLERİNİN MOTİVE EDİCİ DAVRANIŞLARININ, ÖĞRETMENLERİN İŞ DOYUMUNA ETKİSİNE YÖNELİK ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ Necati ÖZTÜRK, Hüseyin KARACAN, İsmail KAHRAMAN, Emine BERK KARACAN ÖĞRETMEN ADAYLARININ BİLİMSEL EPİSTEMOLOJİK İNANÇLARI: KARMA YÖNTEM ÇALIŞMA Sevgi KOÇ, Hasan Basri MEMDUHOĞLU OKUL MÜDÜRLERİNİN OKULLARDA SOSYAL SERMAYEYİ ARTTIRMA BECERİSİNE İLİŞKİN ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ Emine BERK KARACAN, Hüseyin KARACAN OKUL MÜDÜRLERİNİN GÖREVLENDİRİLMESİNE DAİR KANUN DEĞİŞİKLİĞİNE İLİŞKİN OKUL YÖNETİCİLERİNİN GÖRÜŞLERİ: NİTEL BİR ÇALIŞMA Nazım ÇOĞALTAY, Fatih BEKTAŞ, Engin KARADAĞ xiv

15 İçindekiler KARİZMATİK LİDERLİK İLETİŞİM ÖLÇEĞİNİN TÜRK KÜLTÜRÜNE UYARLAMA ÇALIŞMASI Hüsametttin DEMİR, Murat GÜRPINAR, Sevim ÖZTÜRK OKUL MÜDÜRLERİNİN GÖSTERDİKLERİ DÖNÜŞÜMCÜ LİDERLİK DAVRANIŞLARININ ÖĞRETMENLERİN ÖRGÜTSEL BAĞLILIKLARINA ETKİSİ: BİR META ANALİZ ÇALIŞMASI Nazım ÇOĞALTAY Engin KARADAĞ, Özge ÖZTEKİN YÖNETİCİ VE ÖĞRETMENLERİN GÖRÜŞLERİNE GÖRE İLKÖĞRETİM KURUMLARI STANDARTLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ İ. Bakır ARABACI KOLEKTİF ÖĞRETMEN YETERLİĞİ İNANCI ÖLÇEĞİNİ TÜRKÇE YE UYARLAMA ÇALIŞMASI Burhanettin DÖNMEZ, Ufuk ERDOĞAN, Metin KIRBAÇ AKADEMİSYENLERİN BAKIŞ AÇISIYLA YÜKSEKÖĞRETİM KURUMU: METAFOR ARAŞTIRMASI Başak EROĞLU SINIF ÖĞRETMENLERİNİN ÖRGÜTSEL SAĞLIK ALGILARININ DEMOGRAFİK ÖZELLİKLERE GÖRE İNCELENMESİ Bekir BULUÇ ÖĞRETMENLERİN OKULDA YALNIZLIKLARININ KARİYER EVRELERİNE GÖRE İNCELENMESİ Ayşen BAKİOĞLU, Mithat KORUMAZ EĞİTİM DENETMENLERİNİN MESLEKİ ETİK İLKELERE UYMALARINA İLİŞKİN OKUL YÖNETİCİLERİNİN GÖRÜŞLERİ Abdurrahman EKİNCİ, Abdulhakim ASLAN, Fehmi DEMİR, Şehmus ORAL SINIF ÖĞRENCİLERİ İÇİN EN ÇOK TERCİH EDİLEN OKUMA KİTAPLARININ PISA OKUMA ALANI VE TÜRKÇE ÖĞRETİM PROGRAMI TEMEL BECERİLERİNİ KARŞILAMA DÜZEYLERİNİN İNCELENMESİ Emel DİNÇ ÖĞRETMEN ADAYLARININ OKUL YAŞAM KALİTESİNE İLİŞKİN ALGILARI İLE OKULA YABANCILAŞMA ALGILARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ Öznur ATAŞ, Ahmet AYIK ÖĞRETMENLERİN YILDIRMA DAVRANIŞLARINA (MOBBİNGE) UĞRAMALARI İLE ÖRGÜTSEL BAĞLILIKLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ (ŞIRNAK-İDİL ÖRNEĞİ) Hasan Basri MEMDUHOĞLU İsmail ASLAN LİSELERDE AKADEMİK BAŞARISIZLIK: NEDENLERİ VE ÖNLENMESİNE İLİŞKİN ÖĞRETMEN VE OKUL YÖNETİCİLERİNİN GÖRÜŞLERİ Ferudun SEZGİN, Emre ER, Didem KOŞAR, Serkan KOŞAR SOSYO-EKONOMİK YÖNDEN DEZAVANTAJLI OKULLARDA ÖĞRENCİLERE SAĞLANAN AKADEMİK VE SOSYAL İMKÂNLARIN İNCELENMESİ Serkan KOŞAR, Ferudun SEZGİN, Zeki ÖĞDEM, Emre ER ÖĞRETMENLERİN MESLEKİ GELİŞİMLERİ KONUSUNDA OKUL MÜDÜRLERİNİN DESTEKLEYİCİ ROL VE DAVRANIŞLARININ İNCELENMESİ Ferudun SEZGİN, Serkan KOŞAR, Emre SÖNMEZ, Ali Çağatay KILINÇ, Emre ER ÖĞRETMENLERİN İŞ YAŞAM KALİTELERİ İLE ÖRGÜTSEL BAĞLILIKLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ Sinan YALÇIN, İsa YILDIRIM, Durdağı AKAN, Şükrü ADA İLKOKUL VE ORTAOKUL YÖNETİCİ VE ÖĞRETMENLERİN SİNERJİK YÖNETİMİNE İLİŞKİN ALGILARI Refik BALAY, Nilgün MÜJDECİ ÖĞRETMENLERİN GÖREV YAPTIKLARI OKULA İLİŞKİN BAKIŞ AÇILARININ OLUMSUZ OLMASINI ETKİLEYEN FAKTÖRLER Selahattin TURAN Fatih BEKTAŞ, Yasir ARMAĞAN, Mikail YALÇIN ÖĞRETMENLERİN İŞ TATMİNLERİNİN YAŞAM KALİTESİ ÜZERİNE ETKİLERİNİN BELİRLENMESİ Mustafa TAŞLIYAN, Malik Ejder ÇİFTASLAN, Muharrem GEMCİOĞLU xv

16 ORTAÖĞRETİM ÖĞRETMENLERİNİN ETKİLİ LİDERLİK DAVRANIŞLARI HAKKINDAKİ ÖĞRENCİ GÖRÜŞLERİ Sefer YERLİKAYA, Nuri AKGÜN, Sümeyra Dilek UYLAS TÜRKİYE TÜRKÇESİ ATASÖZLERİNDE YÖNETİM VE YÖNETİCİYE İLİŞKİN İFADELER Taner ATMACA, Engin ASLANARGUN ORTAOKUL MÜDÜRLERİNİN MESLEKİ ÖĞRENME TOPLULUĞU YARATMADA ROLLERİNE İLİŞKİNİN GÖRÜŞLERİ Temel ÇALIK Emine DAĞLI, Fatma KALKAN, ORTA ÖĞRETİM ÖĞRETMENLERİNE GÖRE OKUL MÜDÜRLERİNİN ÖĞRETİMSEL LİDERLİK DAVRANIŞLARI (BATMAN İLİ ÖRNEĞİ) MUSTAFA ERDEM Mehmet Konak AKADEMİK TÜKENMİŞLİĞİN YORDAYICISI OLARAK ÖĞRETMENE GÜVEN: LİSE ÖĞRENCİLERİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA Nazife KARADAĞ, Servet ATİK, Niyazi ÖZER İLK ORTA VE LİSE KIYAFET YÖNETMELİĞİNİN VELİ VE ÖĞRENCİ GÖRÜŞLERİNE GÖRE İNCELENMESİ Ahmet AKBABA Mehmet KONAK OKUL YÖNETİCİLERİ VE ÖĞRETMENLERİN EĞİTİM KURUMU YÖNETİCİLERİ ATAMA VE YER DEĞİŞTİRME YÖNETMELİĞİ NİN BAZI MADDELERİNE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ Necmi GÖKYER Fulya ÖZER OKUL ZORBALIĞI, OKUL BAŞARISI VE BİLİNÇLİ OKUL FARKINDALIĞI: BİR YAPISAL EŞİTLİK MODELLEME ÇALIŞMASI Esra ÇAKMAK OKUL YÖNETİCİLERİNİN ATAMA-GÖREVLENDİRİLME USULÜNE İLİŞKİN YÖNETİCİ VE ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ Ahmet GÖÇEN, Ömer Faruk AK OKUL KÜLTÜRÜNDE GÜÇ MESAFESİ Ahmet GÖÇEN, Ömer Faruk AK ÖĞRENCİ GÖRÜŞLERİNE GÖRE OKUL YÖNETİCİLERİNİN SAHİP OLMASI GEREKEN YETERLİLİKLER İbrahim Hakan KARATAŞ, Esra SEYRATLI, Emel DİNÇ EĞİTİM YÖNETİMİNDE PROFESÖRLÜK Ahmet AYPAY, Muhammed ÖZ, Özge ÖZTEKİN, Mikail YALÇIN ÖĞRETMEN ADAYLARININ KADIN EĞİTİM YÖNETİCİLERİNE KARŞI TUTUMU Osman ÇEKİÇ CUMHURİYET DÖNEMİ MİLLİ EĞİTİM BAKANLARI VE POLİTİKALARI İ.Bakır ARABACI Aysel NAMLI EĞİTİM KURUMLARI YÖNETİCİ ATAMA YÖNETMELİĞİ VE EK-2 DEĞERLENDİRME FORMUNA İLİŞKİN YÖNETİCİ GÖRÜŞLERİ İ.Bakır ARABACI İsa ÜLKER YILLAR EĞİTİME ARASINDA UYGULANAN İLİŞKİN SOSYAL POLİTİKALARIN ANALİZİ İmran BAYRAKDAR ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİNE GÖRE İLKÖĞRETİM OKUL MÜDÜRLERİNİN ÖRGÜTSEL GÜÇ KAYNAKLARINI KULLANMA DÜZEYLERİ Hasan Basri MEMDUHOĞLU Mehmet TURHAN İSTENMEYEN ÖĞRENCİ DAVRANIŞLARI VE ÖĞRETMENLERİN BAŞ ETME YOLLARI İ.Bakır ARABACI Aysel NAMLI ORTAOKUL MÜDÜRLERİNİN MİZAH DAVRANIŞLARININ FARKLI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ Servet ÖZDEMİR, Necati CEMALOĞLU, Ergün RECEPOĞLU xvi

17 İçindekiler ÖĞRETMENLERİN VE YÖNETİCİLERİN YILDIRMA DAVRANIŞLARI İLE ÇATIŞMA YÖNETİMİ STRATEJİLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ A. Faruk LEVENT, Selami KILINÇARSLAN, R.Şamil TATIK ÖĞRETMENLERİN ÖRGÜTSEL SİNİSİZM VE DENETİM ODAĞI ALGILARI ARASINDAKİ İLİŞKİ Gökhan KAHVECİ Zülfü DEMİRTAŞ Fatih CAMADAN OKUL YÖNETİCİSİ YETİŞTİRME VE ATAMALARINA SİSTEM DIŞI BİR BAKIŞ: EMEKLİ OKUL YÖNETİCİLERİNİN GÖRÜŞLERİ Gökhan DEMİRHAN, Ahmet AYPAY, Cemil YÜCEL ÖĞRETMENLERİN MESLEKLERİNİ İCRA EDERKEN KARŞILAŞTIKLARI EĞİTİMSEL SORUNLARA İLİŞKİN ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ: ŞIRNAK İLİ ÖRNEĞİ Murat ÖZDEMİR, Yunus Emre ÇETİN, Nurhayat KARAPINAR, Deniz ÖZEL, Şeyda CİVELEK OKUL MÜDÜRÜNÜN ÜSLUBUNA İLİŞKİN ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİNİN DEĞERLENDİRİLMESİ İzzet DÖŞ ERASMUS ÖĞRENCİ DEĞİŞİM PROGRAMINDAN YARARLANAN ERZİNCAN ÜNİVERSİTESİ ÖĞRENCİLERİNİN PROGRAM SÜRECİNDE KARŞILAŞTIKLARI SOSYO-KÜLTÜREL, AKADEMİK VE EKONOMİK UYGULAMALARA İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ Mustafa AKIN, Mehmet ÖZBAŞ, Turgut USLU, Sait AKBAŞLI OKUL YÖNETİCİLERİNİN ÖRGÜTSEL DEĞERLERİ İLE ÖRGÜTSEL BAĞLILIKLIKLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ Bahri AYDIN İLKOKULLARDA ÖĞRETMEN LİDERLİĞİNİN ÖĞRETMEN VE OKUL YÖNETİCİLERİNİN GÖRÜŞLERİNE GÖRE ANALİZ EDİLMESİ Emek ÖZDELEN, Mustafa KALE ÖĞRETMENLERİN KİŞİŞSEL VE MESLEKİ DEĞİŞİME AÇIKLIK DÜZEYLERİ İLE İŞ DOYUMU VE DEĞER UYUM DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ Murat TAŞDAN, Ali İbrahim Can GÖZÜM SINIF ÖĞRETMENLERİNİN ÖRGÜTSEL BAĞLILIK DÜZEYLERİNİN BELİRLENMESİ(SİİRT İLİ ÖRNEĞİ) Hasan Basri MEMDUHOĞLU Mehmet Sabir ÇEVİK MAARİF MÜFETTİŞLERİNİN 6528 SAYILI KANUNUN GETİRDİĞİ YENİLİKLERE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ Süheyla BOZKURT, Kemal SOLAK, Melih KOÇAKOĞLU OKUL MÜDÜRLERİNİN KURUMLARINDAKİ ÖĞRETMENLERİN LİSANSÜSTÜ EĞİTİM ALMALARINA YÖNELİK BAKIŞ AÇILARI Şaban TEZCAN, Bülent Baki TELEF, Mazhar BAL, Mehmet TOK, Ajda KAHVECİ EĞİTİM YÖNETİMİ SARMALINDA FARKLI BİR PENCERE: HZ. MEVLANA NIN ANLAYIŞINDA EĞİTİM VE EĞİTİM YÖNETİMİ Celal GÜLŞEN, Yavuz TAHMAZ ÖĞRETMENLERDE İŞ STRESİNİN TÜKENMİŞLİK DÜZEYLERİNE ETKİSİ Ahmet Cezmi SAVAŞ, Ahmet Yaşar DEMİRKOL, Melih Mustafa HABAN ÖĞRETMENLER GÖRÜŞLERİNE GÖRE DEĞİŞİMSEL LİDERLİĞİN ÖRGÜTSEL BAĞLILIĞA ETKİSİ Ahmet Cezmi SAVAŞ, Demet ÇETİN ÇAĞRICI ÖĞRETMENLERE SAĞLANAN İŞ KAYNAKLARININ ÇALIŞMAYA TUTKUNLUK DÜZEYLERİNE ETKİSİ Hüseyin GEZEN, Ahmet Cezmi SAVAŞ YÖNETİMDE YERELLEŞMEYE (OKUL TEMELLİ YÖNETİME) İLİŞKİN ÖĞRETMEN VE YÖNETİCİ GÖRÜŞLERİNİN İNCELENMESİ Ömer KAYNAK, Ahmet Cezmi SAVAŞ İLKÖĞRETİM OKULLARI MÜDÜRLERİNİN LİDERLİK DAVRANIŞLARININ ÖĞRETMENLERİN ÖĞRENEN OKUL ALGILARINA ETKİSİNDE MÜDÜRE GÜVENİN ARACILIK ETKİSİ Ahmet Cezmi SAVAŞ, Hasan SERTKAYA xvii

18 OKUL MÜDÜRÜNÜN KOÇLUK DAVRANIŞI VE SINIF ÖĞRETMENİNİN İŞ DOYUMU Kadriye IŞIKLAR PÜRÇEK SAYILI KANUNLA OKUL YÖNETİCİSİNİN GÖREVLENDİRMESİNDE YAPILAN DEĞİŞİKLİĞE İLİŞKİN OKUL YÖNETİCİLERİNİN GÖRÜŞLERİ Fatih BOZBAYINDIR Mahmut KALMAN OKUL YÖNETİMİ VE DENGE Nail YILDIRIM, Veda YAR YILDIRIM ÖĞRETMENLERİN NÖBET ALGISI ÖLÇEĞİNİN GELİŞTİRİLMESİ Fehmi DEMİR, Şehmus ORAL OKUL MÜDÜRLERİNİN MOTİVE EDİCİ DAVRANIŞ SERGİLEMELERİ İLE ÖĞRETMENLERİN İŞ-ÖZEL YAŞAM DENGELERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ Hasan Basri MEMDUHOĞLU, Birsen KAYA ETKİLİ OKUL MODELİ VE ETKİLİ OKULUN BOYUTLARI ÜZERİNE BİR İNCELEME Erdem OKTAYGİL OKULÖNCESİ ÇOCUKLARDA ZORBALIK DÜZEYLERİ Nuray ERAN OKUL ETKİLİLİĞİNİN ÖĞRETMENLERİN İŞ DOYUMU AÇISINDAN İNCELENMESİ Şükrü ADA, Durdağı AKAN, İsa YILDIRIM, Sinan YALÇIN ELEŞTİREL VE SORGULAYICI DÜŞÜNMEYİ GELİŞTİRMEYE YÖNELİK YENİ BİR TEKNİK OLARAK SORU TOPLARI TEKNİĞİNİN ÖĞRENCİLERİN SORU SORMA BECERİSİ VE AKADEMİK BAŞARISI ÜZERİNDEKİ ETKİSİ Numan SAYLIK, Hasan Basri MEMDUHOĞLU, Ahmet YAYLA OKUL ÖNCESİ EĞİTİM KURUMLARININ GELİŞTİRİLMESİNDE VİZYONER LİDERLİK ROLÜNÜN OKUL YÖNETİCİ VE ÖĞRETMENLERİN GÖRÜŞLERİNE GÖRE İNCELENMESi Cemil ŞAHİN Adem ASLAN KADINLARIN YÖNETİCİ OLMASININ ÖNÜNDEKİ ENGELLER: CAM TAVAN SENDROMU M. Cevat YILDIRIM, Zeynep AKGÜL, C. Tayyar UĞURLU SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETMENLERİNİN OTANTİK LİDERLİK DAVRANIŞLARI İLE ORTAOKUL 7. SINIF ÖĞRENCİLERİNİN SOSYAL BİLGİLER DERSİNE YÖNELİK TUTUMLARI ARASINDAKİ İLİŞKİ Kamil AYDIN, Ata PESEN EĞİTİMDEKİ TEKNOLOJİK DEĞİŞİMLERİ KOLAYLAŞTIRAN FAKTÖRLER ÜZERİNE BİR İNCELEME: AKILLI TAHTA ÖRNEĞİ Mustafa SAMANCIOĞLU, Murat BAĞLIBEL, Murat ÖZDEMİR, İslim Derya DENİZ OKULLARDA TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ UYGULAMALARI ÜZERİNE NİTEL BİR ARAŞTIRMA Durdağı AKAN, Mücella SAVAŞ YÜKSEKÖĞRETİMDE PERFORMANSA DAYALI FİNANSMAN: ÇIKTI TEMELLİ BAKIŞ AÇISI Osman ÇEKİÇ TÜRKİYE DE YILLARI ARASINDA EGİTİM ORTAMLARİNA ILİSKİN EĞİTİM POLİTİKALARININ ANALİZİ M.Nurdan GOKDEMİR İLKÖĞRETİM OKULU YÖNETİCİ VE ÖĞRETMENLERİNİN ÖRGÜTSEL YARATICILIK ALGILARININ İNCELENMESİ (GAZİANTEP NİZİP ÖRNEĞİ) Müslüm EROĞLU ÖĞRETMENLERDE DUYGUSAL EMEĞİN TÜKENMİŞLİĞE ETKİSİNDE DEPRESYON DÜZEYLERİNİN ARACILIK ETKİSİ Hasan YAŞAR, Selim DEMİR, Ahmet Cezmi SAVAŞ İLKÖĞRETİM KURUMLARINDA GÖREV YAPAN ÖĞRETMENLERİN ÖRGÜTSEL SİNİZM VE ÖRGÜTSEL ÖZDEŞLEŞME ALGILARI ARASINDAKİ İLİŞKİNİN İNCELENMESİ Yunus emre AVCI, İsmet KAYA, Mehmet DEMİRKOL xviii

19 İçindekiler OKUL YÖNETİM SÜREÇLERİNE KATILIM İLE İLGİLİ VELİ GÖRÜŞLERİ Abdurrahman EKİNCİ, Ömer Murat ÖTER, Faysal ÖZDAŞ OKUL-ÇEVRE İLİŞKİLERİ: OKUL YÖNETİCİ VE ÖĞRETMENLERİNİN FAKÜLTE İLE İŞBİRLİĞİNE YÖNELİK GÖRÜŞLERİ Ela Ayşe KÖKSAL, Buket AKYOL ÖĞRETMENLERİN ÖRGÜTSEL SİNİZM DÜZEYLERİ İLE ÖRGÜTSEL ADANMIŞLIK DÜZEYLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ Yunus AVCI, İsmet KAYA, Mehmet DEMİRKOL OKUL YÖNETİCİLİĞİ, YÖNETİCİLİK STİLLERİ VE YÖNETSEL DEĞERLERE İLİŞKİN YÖNETİCİ VE ÖĞRETMEN GÖRÜŞLERİ Şenol SEZER, Durdağı AKAN ÖĞRENCİ KOÇLUĞUNA İLİŞKİN ÖĞRETMEN VE ÖĞRENCİ GÖRÜŞLERİ: BAYBURT ÖRNEĞİ Figen ÇAM TOSUN, Arslan BAYRAM, Hanefi ÖZBEK YAZILI BASINA YANSIMALARIYLA TÜRKİYE DE YÜKSEKÖĞRETİMİN İNCELENMESİ Ayşe DÖNMEZ, Ahmet AYPAY ÖĞRETMENLERİN SAHİP OLDUKLARI İŞLE İLGİLİ DEĞERLERİN ÖRGÜTSEL BAĞLILIK DÜZEYLERİ İLE İLİŞKİSİ Mehmet KARAKUŞ, Hüseyin BAĞRIYANIK SINIF YÖNETİMİNDE İSTENMEYEN ÖĞRETMEN DAVRANIŞLARINA İLİŞKİN ÖĞRETMEN ADAYLARININ GÖRÜŞLERİ Adil ÇORUK, Tugay TUTKUN ÜNİVERSİTE OKUL İŞBİRLİĞİ BAĞLAMINDA OKULUN BİLİMSEL ANALİZİ VE OKULA AKADEMİK DESTEK Sevim ÖZTÜRK, Münir ŞAHİN, Celalettin KORKMAZ, Nesip DEMİRBİLEK, Bülent BERKEBAN, Muhammet Ekber ÖZDEMİR ÖRGÜN EĞİTİM KADEMELERİNDE YAŞANAN SORUNLARA YÖNELİK ÖĞRETMEN ADAYLARININ GÖRÜŞLERİ Salih Zeki GENÇ, Tugay TUTKUN, Adil ÇORUK BEKLENTİ VE LİDERLİK YAPILARI ÖLÇEĞİNİN TÜRKÇEYE UYARLANMASI VE ÖĞRETMEN BEKLENTİLERİ VE OKUL YÖNETİCİLERİNİN LİDERLİK YAPILARININ İNCELENMESİ Aydın BALYER, Ali YILDIZ, Kenan ÖZCAN, ÖĞRENCİNİN GÖZÜNDEN SERBEST KIYAFET Duygu ÖZEN KILIÇ SINIF YÖNETİMİ DERSİNİN ÖĞRETMEN ADAYLARINA OLAN KAZANIMLARININ BAZI DEĞİŞKENLER AÇISINDAN İNCELENMESİ Tugay TUTKUN, Adil ÇORUK KRİZ YÖNETİMİ İLE ÖRGÜTSEL PSİKOLOJİK SERMAYE ARASINDAKİ İLİŞKİ Ahmet KAYA ORTAÖĞRETİM ÖĞRENCİLERİNİN YILMAZLIK DURUMLARININ OKUL TERKİ EĞİLİMLERİNE ETKİSİ Hüseyin ŞİMŞEK, Ahmet KAYA, Songül TINAZ İLKOKUL VE ORTAOKULLARDA KALİTE GÜVENCESİ VE AKREDİTASYON Metin KIRBAÇ, Ferhat HAN, Turgut USLU, Fulya ÖZER ÖĞRETMENLERİN YAŞAM KALİTESİ İLE ÖRGÜTSEL BAĞLILIK VE PERFORMANS İLİŞKİSİNİN İNCELENMESİ Mustafa TAŞLIYAN, Malik Ejder ÇİFTASLAN, Muharrem GEMCİOĞLU ORTAÖĞRETİM KURUMLARINDA GÖREV YAPMAKTA OLAN ÖĞRETMENLERİN MÜDÜRLERİNİN LİDERLİK STİLLERİNE İLİŞKİN ALGILARI Burcu BİLİR, Hasan ARSLAN xix

20 İŞBİRLİĞİNE DAYALI OKUL SÜREÇLERİ ÖLÇEĞİNİN TÜRKÇEYE UYARLANMASI VE ÖĞRETMEN YETERLİLİĞİNİN İNCELENMESİ Aydın BALYER, Kenan ÖZCAN, Ali YILDIZ, POZİTİF OKUL YÖNETİMİ VE ÖRGÜTSEL SAĞLIK ARASINDAKİ İLİŞKİ Ahmet KAYA, H. İsmail ARSLANTAŞ, Ahmet AYDOĞDU OKUL YÖNETİCİLERİNİN OKUL-AİLE BİRLİĞİNİN İŞLEYİŞİNE İLİŞKİN GÖRÜŞLERİ Alpay ERSÖZLÜ Emine SAKLAN EĞİTİM FAKÜLTESİ ÖĞRETİM ELEMANLARININ ÖRGÜTSEL GÜVEN VE SİNİZM ALGILARININ ÖRGÜTSEL BAĞLILIKLARI ÜZERİNDEKİ ROLÜ Evrim EROL MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI MERKEZ TEŞKİLATI PERSONELİNİN ÖRGÜTSEL ÖĞRENME DÜZEYLERİ VE İŞ DOYUMLARI Mehmet Fatih KÖSE OKUL YAŞAMI VE BAŞARISIZ BİR ÇOCUK! YERDEKİ YILDIZLAR FİLMİNİN ETİKETLEME TEORİSİ AÇISINDAN İNCELENMESİ Elif AYDOĞDU ÖZOĞLU, Selahattin TURAN ÇOCUK GELİŞİMİ BÖLÜMÜ 2. SINIF ÖĞRENCİLERİNİN MÜDÜR KAVRAMINA İLİŞKİN ALGILARININ METAFORLAR YARDIMIYLA ANALİZİ Ata PESEN İdris KARA AKADEMİK PERSONELİN PSİKOLOJİK SÖZLEŞME İHLALİ ALGISININ ÖRGÜTSEL GÜVEN ÜZERİNDEKİ ETKİSİ ÜZERİNE BİR ARAŞTIRMA Esra ULUKÖK, Adnan AKIN VELİLERİN GÖRÜŞLERİNE GÖRE: GÜNÜMÜZ OKUL MÜDÜRLERİ NASIL YETİŞTİRİLMELİ Tuba YAVAŞ, Cemal AKÜZÜM, Çetin TAN, M. Berat UÇAR İLKÖĞRETİM KURUMLARINDA ÖĞRENCİLERİN DEVAMSIZLIK VE OKUL TERKİ NEDENLERİ Cemal AKÜZÜM, Tuba YAVAŞ Çetin TAN, M. Berat UÇAR OKUL YÖNETİCİLERİNİN ÖRGÜT KÜLTÜRÜ ALGISI Ayşe ŞİMŞEK MAX WEBER İN YÖNETİCİ TİPLERİNİN TÜRK TOPLUM YAPILANMASI AÇISINDAN YENİDEN YORUMLANMASI Ejder ÇELİK MEKANİK-ORGANİK ÖRGÜT KURAMI BAĞLAMINDA 6548 NOLU KANUNUN OKUL YÖNETİCİLERİNE İLİŞKİN HÜKÜMLERİNİN DOĞURGULARININ İNCELENMESİ Kamil YILDIRIM RİSK ALTINDAKİ ÖĞRENCİLERİN OKUL YAŞAMI KALİTESİ ALGILARI İLE ŞİDDET EĞİLİMLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ Esra KARABAĞ KÖSE, Veysel OKÇU, Serpil DEMİREZEN ÖĞRETMEN YETERLİKLERİNE FARKLI BİR BAKIŞ: ÖĞRETMEN ADAYLARININ SOSYAL-DUYGUSAL YETERLİK DÜZEYLERİ Mehzudil Tuğba YILDIZ EKİN OKUL ÖNCESİ EĞİTİM KURUMLARINA DEVAM EDEN 4-5 YAŞ ÇOCUKLARININ KİŞİSEL/ SOSYAL-DİL-İNCE MOTOR-KABA MOTOR GELİŞİMLERİNDE YARATICI DRAMANIN ETKİLİĞİ Erkan YAMAN Nuray ERAN EKOLOJİK SİSTEMLER KURAMI ÇERÇEVESİNDE YÖNETİCİLERİN KARAR VERME DAVRANIŞINI ETKİLEYEN FAKTÖRLERİN İNCELENMESİ Canan DEMİR YILDIZ Burhanettin DÖNMEZ xx

21 KOLAYLAŞTIRICI LİDERLİK Hüsameddin DEMİR 1 9. Ulusal Eğitim Yönetimi Kongresi, 8-10 Mayıs 2014 Siirt Bildiri No: 1 Bu kuramsal çalışma son yıllarda özellikle popüler olan bir liderlik biçemiyle ilgilidir. Bu biçem henüz Türkiye de iyice tanınmamış ve üzerinde yüksek lisans, doktora çalışması yapılmamıştır. Bu biçem Kolaylaştırıcı liderliktir(facilitative leadership ). Facilitative -kolaylaştırıcı kelimesi aslen Latince facilis kolaylaştırma kelimesinden türemiş, eski İngilizceye geçmiştir. Eski Fransızca ve İtalyancada facilitare kelimesi de vardır. İngilizcedeki facilitative kelimesi facilitate kelimesinin sıfat halidir. Bu kelime liderlik kelimesiyle birleşmiş ve facilitative leadership kolaylaştırıcı liderlik olarak kullanılmıştır li yıllarda eğitim örgütlerin okulları yeniden yapılandırmayı araştırmaya başladıkları sırada çıkmıştır. Kolaylaştırıcı liderlik üzerine çalışmalar normatif güç, okul kültürü ve işbirlikçi politik işlemler - cooperative political process- üzerine olmuştur. Çalışmada Kolaylaştırıcı Liderlik, kısaca K.L. olarak adlandırılacak, tanımı, tarihi, günümüzde özellikle eğitim örgütlerinde kullanılabilirliğine dair ipuçları verilecektir. Bu çalışma kavramın Türkiye deki bilinirliğine katkı yapması, alan yazında bilgi birikimi oluşturması, ölçek geliştirme çalışmalarına katkı yapması ve alanda ilk kez yapılabilecek mastır, doktora çalışmalarına alt yapı hazırlaması açısından önemli olarak görülmektedir. Anahtar Kelimeler: Kolayalaştırıcı liderlik, liderlik, liderlik biçemleri 1 Okutman, Zirve Üniversitesi, xucamee@gmail.com 1

22 KÜRESELLEŞME VE SON ON YILLIK SÜREÇTE TÜRK EĞİTİM POLİTİKALARI ÜZERİNE ETKİLERİ Servet BALIKCI 1, Zülfü DEMİRTAŞ 2 9. Ulusal Eğitim Yönetimi Kongresi, 8-10 Mayıs 2014 Siirt Bildiri No: 2 Giriş İnsanların dünya görüşlerine göre farklı tanımları yapılan küreselleşme, yaşamın her alanında belirgin etkiler göstermektedir. Özellikle bin dokuz yüz seksen sonrasında hızla yayılarak, tüm dünyada ekonomik, siyasi ve kültürel alanlar başta olmak üzere eğitim alanında önemli değişikliklere neden olmaktadır. Türkiye de 2000 yılından itibaren Birleşmiş Milletler (BM), Avrupa Birliği (AB), Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatı (OECD) ve Dünya Bankası gibi uluslararası örgüt ve kuruluşlar eğitim politikasının belirlenmesinde doğrudan ya da dolaylı olarak etkili olmaktadır. Bu örgütlerin yoğunlaştığı küresel eğitim, hesap verilebilirlik, stratejik yönetim, insani sermaye, ekonomik kalkınma ve işbirliği, nitelikli iş ve iş gücü, yaşam boyu öğrenme ve çok kültürlülük gibi bakış açıları eğitim politikalarının belirlenmesinde belirgin bir etkiye sahiptir. Bu çalışma, alan yazının taranması ve son on yılda Türkiye deki eğitim politikalarının analizini yaparak küreselleşmenin Türkiye nin eğitim politikalarını nasıl etkilediğini ortaya koymayı amaçlamaktadır. Yöntem Alan yazının ve konu ile ilişkili ulusal ve uluslararası belgelerin taranması yöntemiyle gerçekleştirilen araştırma betimsel bir nitelik taşımaktadır. İlgili alan yazın taranarak, 2003 yılından itibaren Türkiye de yürürlüğe giren yasa, yönetmelik, kanun hükmünde kararnameler, uygulanan projeler ve uluslararası antlaşmalar ve uluslararası kuruluşlar tarafından yapılan değerlendirmeler incelenmiş ve bunun sonucunda son on yıllık süreçte küreselleşmenin eğitim politikaları üzerindeki etkileri ve bu sonuçları üreten koşullar açıklanmaya çalışılmıştır. Bulgular Küreselleşme ve eğitim politikaları üzerindeki etkileri PISA sınavı sonuçlarını eğitim politikaları üzerine etkileri ve AB süreci, Yaşam Boyu Öğrenme Stratejisi ve Lizbon Kriterlerinin son on yılda kalkınma planları, politikalar, yasa ve yönetmelikler ve ulusal projeler üzerindeki etkileri bölümler halinde gösterilecektir. Genel olarak küreselleşmenin eğitim sistem ve politikalarını dünya çapında etkileyen temel faktörler dört grupta toplanabilir. Bilgi toplumu ve bilgi ekonomisi, yaşam boyu öğrenme, beşeri sermaye, hesap verilebilirlik, küresel göç ve neo-liberalizm gibi küresel süreç ve söylemler birinci grubu oluşturmaktadır. Dünya Bankası, Ekonomik Kalkınma ve İşbirliği Örgütü, Birleşmiş Milletler ve Avrupa Birliği gibi uluslararası örgüt ve kuruluşlar ikinci grupta toplanmaktadır. Birleşmiş Milletler Uluslararası Çocuklara Yardım Fonu (UNICEF=United Nations International Children s Emergency Fund) ve Dünya Sağlık Örgütü (WHO=World Health Organization) gibi insan hakları, kadın, çocuk ve çevre konularında dünya genelinde çalışmalar yapan sivil toplum kuruluşları üçüncü grubu oluşturur. Dördüncü grupta ise eğitim ve bilgi teknolojileri alanında ürün ve hizmet satan çok uluslu şirketler bulunmaktadır. Türkiyede eğitim alanında birçok yeni reform, ulusal eğitim politikasını dönüştürme çabaları ve projelerin kaynağının uluslararası 1 Doktora öğrenci, Fırat Üniversitesi, s.balikcielbilsem@hotmail.com 2 Doç.Dr., Fırat Üniversitesi, 2

23 kuruluşlar olduğu görünmektedir. Dünya Bankası nın desteğiyle başlatılan Temel Eğitim Projesi I (1997) ve Temel Eğitim Projesi II ( ) ile eğitim kalitesinin iyileştirilmesi amaçlanmıştır yılında eğitimin kalitesini ve eğitime erişim oranını yükseltmek amacıyla, zorunlu eğitim sekiz yıldan her biri dört yıllık üç seviye olan ilkokul, ortaokul ve üst orta öğrenim yani lise olmak üzere on iki yıla çıkartılmıştır. Eğitim sisteminde eşitliğin sağlanması, kalitenin yükseltilmesi, Avrupa standartlarıyla uyumun sağlanması ve mesleki eğitimin geliştirilmesi amacıyla AB tarafından sağlanan hibeler, Dünya Bankası ndan alınan krediler ve UNICEF tarafından desteklenen çeşitli projeler MEB tarafından uygulanmaktadır. Son on yıllık süreçte kalkınma planlarında mesleki eğitimin iyileştirilmesi, okullaşma oranları ve kız çocuklarının eğitime katılımın arttırılması konuları ele alınmıştır. Özellikle zorunlu eğitimin süresinin arttırılması başlığı son on yıllık süreçte ülkenin eğitim gündeminde sürekli yer almıştır. Gerek kalkınma planlarında gerekse MEBin stratejik planında yer alan zorunlu eğitimin süresi ile ilgili olarak Avrupa ülkeleri ile karşılaştırmalar yapılmış ve bu ülkelerdeki zorunlu eğitim süresine ve okullaşma oranına ulaşmak hedef olarak belirlenmiştir. Tartışma, Sonuç ve Öneriler Küreselleşme, tüm dünyada ekonomik alanda olduğu kadar eğitim sistem ve politikaları üzerinde etkili olmaktadır. Hiçbir ülkenin kendisini küreselleşmenin etki ve sonuçlarından soyutlaması mümkün değildir. Bugün Türkiye de eğitime yön veren üç temel belge bulunmaktadır: Milli Eğitim Bakanlığı Stratejik Plan Belgesi ( ), Onuncu Kalkınma Planı ( ) ve Hayat Boyu Öğrenme Strateji Belgesi. Bu belgeler üzerinde AB ve OECD gibi uluslararası kuruluşlar başta olmak üzere küreselleşme sürecinin etkileri görülmektedir. Asıl sorun bu etkinin ülkenin geleceğine nasıl yansıyacağıdır. Çünkü küreselleşme sağladığı olanaklarla birlikte kültürel yozlaşma, emperyalizm ve dışa bağımlılık gibi bazı tehditleri beraberinde getirmektedir. Yirmi birinci yüzyılda vatandaşlarına daha fazla bilgi ve beceri kazandırma ve yeni fırsatlar yaratma çabaları ülkeleri daha rekabetçi ve dışa bağımlı hale getirecektir. Bu nedenle Türkiye nin eğitim plan ve politikalarını yaparken küreselleşmenin bu karanlık yönünü hesaba katması gerekmektedir. Aksi takdirde çok uluslu şirketler için kârlı bir pazar olması, kültürel emperyalizmin etkilerine maruz kalması, petrol ve doğalgaz gibi enerji kaynaklarında olduğu gibi eğitim alanında dışa bağımlı hale gelmesi kaçınılmaz olacaktır. Anahtar Kelimeler: Küreselleşme, Eğitim Politikası, Küresel Aktörler Anahtar Kelimeler: Küreselleşme, Eğitim Politikası, Küresel Aktörler Kaynaklar Breakspear, S. (2012), The Policy Impact of PISA: An Exploration of the Normative Effects of International Benchmarking in School System Performance, OECD Education Working Papers, No. 71, OECD Publishing, Carnoy, M. (1999) Globalization and educational reform: what planners need to know. Paris; UNESCO, International Institute for Educational Planning. ISBN , Carnoy, M. ve Rhoten, D. (2002) What does globalization mean for educational change? A comparative approach Comparative Education Review, 46(1), 1-9 Chinnammai, S. (2005) Effects of globalisation on education and culture ICDE International Conference New Delhi, 1-6 Dale, R. and Robertson, S. (2002) Varrying effects of organizations as subjects of globalization for educational change Comparative Education Review 46 (1), Derné, S. (2008) Globalization on the ground, media and the transformation of culture, class, and gender in India New Delhi: SAGE, Dikkaya, M. ve Özyakışır, D. (2006) Küreselleşme ve bilgi toplumu: eğitimin küreselleşmesi ve neo-liberal politikaların etkileri Uluslararası İlişkiler, 3(9),

24 Dokuzuncu Kalkınma Planı Sayılı Resmi Gazete 2006 ( Eğitim Politikası Genel Görünümü Türkiye OECD 2013 ( European Council (2000) Lisbon European Council 23 and 24 March Presidency Conclusions. en.htm (last retrieved Dec. 2009) European Council Council Resolution of 27 June 2002 on Lifelong Learning. Official Journal of the European Communities, C 163/01. European Council Maastricht Communiqué on the Future of Enhanced European Cooperation in Vocational Education and Training (VET). (Review of the Copenhagen Declaration of 30 November 2002). Giddens, A. (1999) Runaway world: How globalisation is reshaping our lives, London, Profile Books, 7-9. Hamano,T. (2011) Globalization of student assessments and its impact on educational policy Proceedings 13, Karaman, K. (2010) Küreselleşme ve eğitim Journal of World of Turks 2(3), Karip, E. (2005) Küreselleşme ve Lizbon Eğitim 2010 Hedefleri Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi Dergisi 42, Knight, J, (2006) Higher education crossing borders. A Report prepared for the Commonwealth of Learning and UNESCO, Kumar, A.I ve Parveen S. (2013) Teacher education in the age of globalization Research Journal of Educational Sciences 1(1), Küçüker, E. (2012) Türkiye de kalkınma planları kapsamında yapılan eğitim planlarının analizi Kastamonu Eğitim Dergisi 20(1), MEB Stratejik Planı MEB Strateji Geliştirme Başkanlığı Ankara 2009 MEB Projeler ( Aralık 2013 MEB Faaliyet Raporu 2011 Strateji Geliştirme Başkanlığı 2012, MEB Hayat Boyu Öğrenme Strateji Belgesi Yüksek Planlama Kurulu 2009, OECD Education Policy Analysis 2003 OECD Factbook 2013 Economic, Environmental and Social Statistics 2013 OECD PISA 2009 Results: Volume I, What Students Know and Can Do: Student Performance in Reading, Mathematics and Science, 2010 OECD PISA 2009 Results: Volume II, Overcoming Social Background:Equity in Learning Opportunities and Outcomes, Onuncu Kalkınma Planı DPT 2013 ( Parjanadze, N, (2009) Globalisation theories and their effect on education IBSU Scientific Journal 2(3), PISA 2012 Ulusal Ön Raporu MEB Yenilik ve Eğitim Tenolojileri Genel Müdürlüğü 2013 Power, C. N. (2000) Global trends in education. International Education Journal, 1(3), Shahlberg, P. (2006) Education Reform for Raising Economic Competitiveness Journal of Education Change 7(4), Spring, J.(2009) Globalization of education an introduction Taylor&Francis Group (1-15) ISBN Stromquist, N. P. (2002) Globalization, the I, and the other. Current Issues in Comparative Education, 4(2), Tilky, L. (2001) Globalisation and education in the postcolonial world: Towards a conceptual framework Comparative Education Volume 37 (2), Uzun Vadeli Strateji ve Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı DPT Ankara 2000 ( Vulliamy, G. (2010) Educational reform in a globalised age: What is globalization and how is it affecting education worldwide? NYCU Education Journal 5, Waldow,F. (2009) What PISA did and did not do:germany after PISA-shock European Educational Research Journal 8(3),