AK Parti Hükümetlerinin Yoksullukla Mücadele Performansı ve Sosyal Devlet

Transkript

1 AK Parti Hükümetlerinin Yoksullukla Mücadele Performansı ve Sosyal Devlet Türkiye yarım yüzyılı aşkın bir süredir Avrupa Birliği üyeliğine aday bir ülke. Ne var ki, son on yılda kat edilen büyük gelişmelere rağmen, sosyo ekonomik kalkınmada AB nin hala çok gerisinde. Türkiye de sosyal yardımlara yönelik yapılan olumlu ve olumsuz değerlendirmeleri bir uzmanla konuştuk. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Öğretim Üyesi 3.Bölge AK Parti Milletvekili Aday Adayı Prof.Dr. Metin TOPRAK ile ülkemizdeki sosyal devlet ve sosyal yardım olgularını değerlendiren bir söyleşi yaptık. AK Parti Hükümetlerinin Yoksullukla Mücadele Performansı ve Sosyal Devlet Türkiye yarım yüzyılı aşkın bir süredir Avrupa Birliği üyeliğine aday bir ülke. Ne var ki, son on yılda kat edilen büyük gelişmelere rağmen, sosyo ekonomik kalkınmada AB nin hala çok gerisinde. Türkiye de sosyal yardımlara yönelik yapılan olumlu ve olumsuz değerlendirmeleri bir uzmanla konuştuk. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Öğretim Üyesi Prof.Dr. Metin TOPRAK 1 / 7

2 ile ülkemizdeki sosyal devlet ve sosyal yardım olgularını değerlendiren bir söyleşi yaptık. Sayın Hocam Türkiye de yoksulluk ne düzeydedir, bu yönde olumlu bir gelişme sözkonusu mudur? Türkiye de 2003 yılından bu yana yoksulluğun azaltılmasında önemli bir mesafe kat edildiğini söyleyebiliriz. Yoksulluk ölçümlerinde dünyada kullanılan ölçüt günlük 4,3 doların altında yaşayan nüfus oranıdır de bu oran yüzde 30,3 iken, 2012 de %2,3 e gerilemiştir. Yine günlük 2,15 doların altında yaşayan nüfus oranı 2002 de %3,04 iken 2012 de bu oran %0,06 ya gerilemiştir. Kuşkusuz, bu olumlu gelişmede krizin ağır yaşandığı bir yıl hariç ekonomik büyümenin belirleyici etkisi olmuştur; ancak sosyal yardımlardaki büyük artış da bu gelişmede önemli bir katkı sağlamıştır. Nitekim 2002 de sosyal yardımlar 1,3 Milyar TL iken, 2013 yılında bu meblağ 20,9 Milyar TL ye yükselmiştir. Sosyal yardım niteliğindeki transferlerin GSYH ya oranı 2002 de %0,3 iken, 2013 te 1,35 e çıkmış ve 2002 deki düzeyinin katına ulaşmış, yüzde 350 artış kaydetmiştir. Sosyal yardımların yanısıra sosyal hizmet harcamaları da dikkate alındığında oran aynı yıllar için yüzde 0.5 ten yüzde 1.47 ye ulaşmaktadır. Gelir dağılımında tedrici bir iyileşme olmakla birlikte, kişi başına gelir artışındaki düzeyde değildir. Türkiye gibi dönüşüm sürecinde olan ülkelerde gelir dağılımının nispeten bozuk olması genelde tolere edilebilir bir sonuç olarak değerlendirilmektedir. Birleşmiş Milletlerin 2013 İnsani Gelişme Raporuna göre Türkiye insani gelişme endeksi açığını en hızlı kapatan ilk 10 ülke arasındadır. İnsani Gelişme Endeksinde Türkiye 2003 yılında 96 ncı sıradayken, 2013 yılında 69 uncu sıraya yükselmiştir. Türkiye nin uluslararası görünümü / 7

3 yılında Orta İnsani Gelişme seviyesinde iken; 2013 sonunda Yüksek İnsani Gelişme seviyesine yükselmiştir. Tablo 1. Yoksulluk Göstergeleri 2002 (%) 2012 (%) Günlük 4,3 doların altında tüketimle yaşayan nüfus 30,30 2,27 Günlük 2,15 doların altında tüketimle yaşayan nüfus 3,04 3 / 7

4 0,06 Gini Katsayısı 0,440 0,402 Sosyal yardım niteliğindeki transferlerin GSYH ya oranı 0,30 1,35 Sosyal harcamaların (sosyal yardım+sosyal hizmet) GSYH ya oranı 0,50 1,47 4 / 7

5 Sayın Hocam, sosyal yardımları hangi kurumlar yapıyor, devlet ve sivil toplum bunun neresinde? Türkiye, sosyal yardımlaşma ve dayanışmada örnek gösterilebilecek ülkeler arasındadır. Bunun birçok örneğini yakın tarihte de bugün de görüyoruz. Bulgaristan, Irak ve Suriye den Türkiye ye olan kitlesel büyük göçlerin yanısıra diğer mülteci ve sığınmacılar bakımından da Birleşmiş Milletler ve diğer uluslararası örgütlerden sıkça övgü alan bir ülke Türkiye. Türkiye sosyal yardımları merkezi olarak Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma (SYD) Fonu ve bunun için kurulmuş genel müdürlük yoluyla yürütmektedir. Bütün il ve ilçe merkezlerinde SYD vakıfları vardır. Kamu, özel ve sivil toplumun temsil edildiği vakıf mütevelli heyetleri şeffaflık, hesap verebilirlik ve performans bakımından örnek gösterilebilecek kuruluşlardır. Ne tür yardımlar yapılıyor acaba? Proje destekleri, periyodik yardımlar, sağlık yardımları, eğitim yardımları, aile yardımları ve bunların dışında kalan yardımlar başlıca kalemleri oluşturuyor. Nüfusun ne kadarı bu yardımlardan yararlanıyor? 2013 yılında 3 milyon hane yardımlardan yararlanmıştır. Yardımlardan düzenli yararlanan hane sayısı 2.3 milyon civarındadır. Sosyal yardımlara aktarılan kaynak 2013 yılında 6 milyar TL nin üzerinedir. Yardım alan haneler itibariyle hane başı yıllık sosyal yardım tutarı 1966 TL, aylık ise 164 TL dir. Yardım alan hane sayısının devasa boyutu hane başına düşen yardımı düşürüyor. Kadınların yardım alanlar arasındaki konumu nedir? Tüm sosyal yardım alanlar içinde kadınların bir ağırlığı sözkonusu (yüzde 60). Kadınların düzenli yardım alanlar arasındaki oranı yüzde 70, süreli yardım alanlardaki oranı ise yüzde 50 dir. Kadınlara yönelik yardımların da uzun vadeli sürdürülebilir bir yaklaşımı gerektirdiği 5 / 7

6 açıktır. Yardım alanlar içinde evli sosyal yardım hak sahiplerinin oranı yüzde 68 dir. Hane büyüklüğü arttıkça, yardıma müstahak olma oranı da yükseliyor. Nüfusa oranla, en az yardım alan il İstanbul (%2) iken, nüfusuna oranla en fazla yardım alan il Bingöl dür (%18). Hocam, sosyal yardımlar hangi programlar altında veriliyor? Verilere bakıldığında, sosyal devletin önemli bir uygulama aracı olan sosyal yardımların dengeli dağılım gösterdiği ve Türkiye nin koşullarıyla uyumlu olduğu söylenebilir yılında verilen toplam sosyal yardım tutarı 12.5 milyar TL kadardır. Bu yardım içinde genel sağlık sigortası %46 (9.1 milyon kişi), altmış beş yaş üstü yaşlılık ve engellilik %27 (1.3 milyon kişi), sosyal konut %8 (18 bin konut teslim edilmiştir), şartlı eğitim ve sağlık %6 (3.1 milyon çocuk, 1.2 milyon aile), eşi vefat etmiş kadınlar %6 (288 bin kadın) civarlarında paylar almıştır. Diğer yardım programları arasında muhtaç asker aileleri (60 bin aile), gıda (658 bin kişi), barınma (20 bin kişi), yakacak (2.2 milyon aile), aşevleri (24 bin kişi), Milli Eğitim Bakanlığına aktarılan öğle yemeği (626 bin öğrenci), ücretsiz ders kitabı (15 milyon öğrenci) ile engelli öğrencilerin ücretsiz taşınması (43.5 bin öğrenci) yer almaktadır. Sayın Toprak, sizin bireysel olarak sosyal yardımlarla ilgili nasıl bir ilginiz var? Ben kamu görevine Aile Araştırma Kurumunda uzman yardımcısı olarak başladım ve dört yıla yakın bir zaman çalıştım, daha sonra üniversiteye geçtim. Üniversitede iken, Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğünce yürütülen bazı çalışmalarda yer aldım. Dolayısıyla, kişisel formasyonumun ilk aşamalarında bu konu görev alanım içinde yer alıyordu. Hocam, sosyal yardımlar alanında, Türkiye nin yapması gereken başka faaliyetler ve projeler var mıdır? Yakın geçmişte benim de içinde bulunduğum projeler dahil birçok projenin tamamlandığını, 6 / 7

7 uygulama arifesinde olduğunu söyleyebilirim. Bütünleşik Sosyal Yardım Bilgi Sistemi ile merkezi sosyal yardım veri bankası oluşturulacak ve yerel yönetimler ile Kızılay sisteme dahil edilecektir. Gelir açığı veya asgari gelir desteği modeli çalışmaları tamamlanmak üzeredir ve insan onuruna daha uygun bir yaklaşım olup çağdaş ülkelerde tercih edilen bir yöntemdir. Sosyal yardımlar gelişmiş dünyada milli gelirin yüzde 3 ü civarındadır. Türkiye de uzun dönemde bu orana yaklaşan bir kaynak tahsisinin yapılması yönünde çeşitli senaryolar üzerinde çalışılmaktadır. Sayın Hocam verdiğiniz bilgiler için teşekkür ederiz. Prof. Dr. Metin TOPRAK İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Öğretim Üyesi {jathumbnail off} создание сайта киев регистрация торговой марки ジェネリックバイアグラ 7 / 7