KADININ EKONOMİK KALKINMADAKİ YERİ VE ETKİNLİĞİNİN ARTTIRILMASI PROJESİ Referans Numarası: TRH3.1.LLLII/P-03/5 KADINA KARŞI ŞİDDETE SON!

Transkript

1 KADININ EKONOMİK KALKINMADAKİ YERİ VE ETKİNLİĞİNİN ARTTIRILMASI Referans Numarası: TRH3.1.LLLII/P-03/5 KADINA KARŞI ŞİDDETE SON! KADINA YÖNELİK AİLE ŞİDDET BİLGİLENDİRME KİTAPÇIĞI Bu yayın Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti nin mali desteği ile hazırlanmıştır. Bu yayının içeriği yalnızca Mesleki Eğitim ve Girişimcilik Destekleme Derneği (MEGDER) sorumluluğundadır ve bu içerik hiçbir çekilde Avrupa Birliği ve Türkiye Cumhuriyeti nin görüş ve tutumunu yansıtmamaktadır.

2

3 KADININ EKONOMİK KALKINMADAKİ YERİ VE ETKİNLİĞİNİN ARTTIRILMASI 01 KADINA KARŞI ŞİDDETE SON! Kadına Yönelik Şiddet / Aile içi Şiddet Nedir? Kadına yönelik şiddet en yaygın insan hakları ihlalidir! Şiddet, Kişinin, fiziksel, cinsel, psikolojik veya ekonomik açıdan zarar görmesiyle veya acı çekmesiyle sonuçlanan veya sonuçlanması muhtemel hareketleri, buna yönelik tehdit ve baskıyı ya da özgürlüğün keyfî engellenmesini de içeren, toplumsal, kamusal veya özel alanda meydana gelen fiziksel, cinsel, psikolojik, sözlü veya ekonomik her türlü tutum ve davranış olarak Kadına yönelik şiddet, kadınlara, yalnızca kadın oldukları için uygulanan veya kadınları etkileyen cinsiyete dayalı bir ayrımcılık ile kadının insan hakları ihlaline yol açan ve Kanunda şiddet olarak tanımlanan her türlü tutum ve davranışı ifade eder. Kadına yönelik şiddet tüm dünyada ciddi bir toplumsal sorun olarak varlığını sürdürmektedir Aile içi şiddet; aile üyelerinden biri tarafından aynı ailedeki bir diğer üyenin yaşamını fizik veya psikolojik bütünlüğü veya bağımsızlığını tehlikeye sokan, kişiliğine veya kişilik gelişimine ciddi boyutlarda zarar veren eylem veya ihmaldir. Temel İlkeler Şiddet bir toplum ruh sağlığı problemi ve insan hakları sorunudur. Şiddet yasal yansımaları ile bir suç teşkil eder. Bu nedenle zamanında ve etkin şekilde tanımlanmalıdır. Bireyler haklarını kullanabilecekleri ve bir bütün olarak gelişmelerine olanak sağlayan koşullarda yaşama hakkına sahiptir. Tüm müdahaleler kişilerin haklarına saygı ve kendi kararlarını kendilerinin almalarına izin veren bir yolla yapılmalıdır.

4 02 KADININ EKONOMİK KALKINMADAKİ YERİ VE ETKİNLİĞİNİN ARTTIRILMASI KADINA YÖNELİK AİLE İÇİ ŞİDDETİN TÜRLERİ VE YAYGINLIĞI Fiziksel Şiddet İtip kakmak Tokatlamak, Tartaklamak, Tekmelemek, Kesici ve vurucu aletlerle ya da yakıcı maddelerle bedene zarar vermek Sağlıksız koşullarda yaşamaya mecbur bırakmak Sağlık hizmetlerinden yararlanmasına engel olmak suretiyle bedensel zarara uğratmak Duygusal/ Psikolojik Şiddet Bağırmak Hakaret etmek Aşağılamak Başka kadınlarla kıyaslamak Korkutmak Kıskanmak Kadının nasıl giyineceğine, nereye gideceğine, kimlerle görüşeceğine karar vermek Kadına veya çocuklara zarar vermekle, öldürmekle tehdit etmek Diğer insanlarla ilişkilerini sınırlamak Kendini geliştirmesine engel olmak Yaşadığı şiddetin sorumlusu olarak görmek Kültürel farklılıklarını reddetmek, bastırmaya çalışmak veya bu gerekçeyle kötü muamelede bulunmak.

5 KADININ EKONOMİK KALKINMADAKİ YERİ VE ETKİNLİĞİNİN ARTTIRILMASI 03 Cinsel Şiddet Kadını istemediği yerde, istemediği zamanda ve istemediği biçimde cinsel ilişkiye zorlamak Çocuk doğurmaya zorlamak Kürtaja zorlamak Fuhşa zorlamak Cinsel organlarına zarar vermek Cinsel özellikleri bakımından başka kadınlarla kıyaslamak!!!! Ülke genelinde evli kadınlardan %15 i cinsel şiddet içeren davranışlardan en az birini yaşamıştır.( KSGM 2009) AİLE İÇİNDE KADINA UYGULANAN ŞİDDETİ ORTAYA ÇIKARAN PEKİŞTİREN FAKTÖRLER Çok sayıda toplumsal faktör, aile içinde kadına uygulanan şiddeti ortaya çıkarmakta, meşrulaştırmakta ve pekiştirmektedir. vb konularda yasal ayrımcılık Çalışma hayatına katılımda yaşanan güçlükler Kadınlara eğitimde eşit fırsat tanınmaması Kültürel Faktörler: Kadın ve erkeğe yüklenen roller ve beklentileri Erkeğin güçlü, kadının zayıf olduğu inancı Erkeğin kadın üzerinde söz hakkı olduğu inancı Erkeklerin şiddeti uygulamasının normal olduğu görüşü Evlilik gelenekleri (başlık parası, çeyiz) Ailenin öze alan olduğu ve bu alanın erkeğin kontrolünde olduğu görüşü Ekonomik Faktörler: Kadının ekonomik olarak erkeğe bağımlı hale getirilmesi Kadınların paraya ulaşım sınırlılığı Mülkiyet hakları, boşanması sonrası ekonomik haklar Yasal Faktörler: Kadının yasalarda ve uygulamalarda ikincil yasal statüsü Boşanma, velayet, mirasa ilişkin yasalar Aile içi şiddet ve tecavüzün yasal tanımlamaları Eğitimsizlik Polis ve hakimlerin yeterince duyarlı olmaması Politik Faktörler: Yetkili pozisyonlarda, politika, sağlık, medya ve hukukta kadın temsiliyetinin azlığı Aile içi şiddetin ciddiye alınmaması Ailenin, devletin müdahale alanı içinde yer almadığı görüşü Kadınların politik sistem içinde yer alamaması

6 04 KADININ EKONOMİK KALKINMADAKİ YERİ VE ETKİNLİĞİNİN ARTTIRILMASI ŞİDDETTİN KADIN ÜZERİDEKİ ETKİLERİ Yalnızlık! Korku! Çaresizlik Güçsülük Dü ük Özgüven Depresyon Utanma! Kızgınlık Duyma Ba arısızlık Hissi ŞİDDETE UĞRADIĞIMIZDA VEYA UĞRAMA TEHLİKESİ BULUNDUĞUNDA NE YAPMALIYIZ? Aşağıdaki kurumlara şahsen veya telefonla başvurabiliriz. Olaya ve duruma tanık olan kişiler (komşu, akraba, vb.) de bu kurumlara başvurabilirler: Polis merkezleri, jandarma karakolları Sağlık kuruluşları Cumhuriyet Savcılığı Şiddet Önleme ve İzleme Merkezleri (KOZA-ŞÖNİM) Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı İl Müdürlükleri Alo 183 (Aile, Kadın, Çocuk ve Özürlü Sosyal Hizmet Danışma Hattı) Belediyelerin Kadın Danışma Merkezleri- Baroların Kadına Yönelik Şiddet telefon hatları ve Adli Yardım Kurulları Kadın örgütleri

7 KADININ EKONOMİK KALKINMADAKİ YERİ VE ETKİNLİĞİNİN ARTTIRILMASI 05 En yakın polis karakoluna ya da jandarmaya başvurursak: Şiddete uğradığımızda veya uğrama tehlikesi bulunduğunda bu olayla ilgili şikayette bulunarak tutanak tutturmalıyız. Gerekiyorsa avukat ve uzman (psikolog, sosyal hizmet uzmanı vb.) desteği talep edebiliriz. Fiziksel şiddete uğramışsak, vücudumuzdaki izler kaybolmadan muayene olmamız önemlidir. Bu yüzden tutanak yazılmadan önce hastaneye sevkimizin yapılması konusunda ısrarcı olmalıyız. Polis tarafından tutanak hazırlanırken yaşadığımız olayı ayrıntılı bir şekilde anlatmalıyız. Yazılan tutanağı okumadan asla imzalamamalıyız. Eğer anlattıklarımız polis tarafından tutanağa farklı veya eksik şekilde geçirilmişse düzeltilmesini istemeliyiz, ve düzeltildikten sonra imza atmalıyız. Tutanağın polis memuru tarafından imzalı bir örneğini mutlaka kendimiz için almalıyız. İfade alındıktan sonra Aile İçi Şiddet Olayları Kayıt Formu ile Risk Değerlendirmesi Formunun doldurulmasını istemeliyiz.risk değerlendirmesi sonucunu öğrenip kendimizi ve varsa çocuklarımızı/yakınlarımızı korumak için 6284 sayılı Kanun kapsamında alınabilecek en uygun önleyici ve koruyucu tedbirlerin neler o- labileceğini değerlendirmeliyiz. Acil bir durum (gecikmesinde sakınca bulunan bir hal) varsa polisten/jandarmadan derhal gerekli önleyici ve koruyucu tedbir kararını almasını istemeliyiz.polisin ve jandarmanın şiddet uygulayanla bizi barıştırma gibi bir görevi ve yetkisi yoktur. Kadına yönelik şiddet suçlarında uzlaşma ve arabuluculuk önerilemez.yaşadığımız veya tehdidi altında olduğumuz şiddet olayı ile ilgili olarak doğrudan Cumhuriyet Savcılığı na veya Aile Mahkemesi ne başvurabiliriz. Cumhuriyet Savcılığı na veya Aile Mahkemesi ne başvurursak: Şikayetimizi/talebimizi anlatan bir dilekçe yazmalıyız. Başvurumuzun sonucunu takip edebilmek için verdiğimiz dilekçenin Savcı veya Hakim tarafından imzalanmış (havale edilmiş) bir kopyasını, veya tevzi bürolarınca verilecek başvuruyu gösteren evrakı saklamalıyız, başvuru tarihini ve dosya numarasını not etmeliyiz. Sağlık kuruluşuna başvurursak: Şikâyetimizi hastane polisine iletebiliriz. Şikâyetçi olmak konusunda henüz karar vermediysek bile, durumu hekimimizle paylaşabilir, muayenemizin yapılıp durumumuzun kayıt altına alınmasını sağlayabiliriz. Hekimler hasta sırrını saklamakla yükümlüdürler. -Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (ASPB) İl Müdürlükleri ve/veya bulunduğumuz ilde varsa Şiddet Önleme ve İzleme Merkezi ne (KOZA-ŞÖNİM) başvurursak: Sığınma, hukuki ve psikolojik destek hizmetlerinden faydalanma hakkımız vardır. ASPB/ŞÖNİM görevlileri tarafından hizmet alımı öncesinde karakola şikayette bulunmamız gerektiği ifade ediliyorsa ve şikayette bulunmak istemiyorsak bunu belirtebiliriz. ASPB/ŞÖNİM hizmetlerinden yararlanmak için polise şikayet yasal bir zorunluluk değildir.bazen karakol, savcılık veya mahkeme görevlileri, çeşitli nedenlerden ötürü, başvurumuzu almaya yetkili olmadıklarını söyleyebilir veya işlem yapmak istemeyebilirler. Bu yüzden kanunda belirtilen hakkımızı onlara kararlı bir şekilde hatırlatmak, bir dilekçe vermek ve bu dilekçenin işleme konulmasında ısrarcı olmak gerekir.

8 06 KADININ EKONOMİK KALKINMADAKİ YERİ VE ETKİNLİĞİNİN ARTTIRILMASI Sığınma evine gitmek istiyorsak!!! Kendimiz ve çocuklarımız için kalacak güvenli bir yere ihtiyacımız varsa, bize en yakın karakola, ASPB İl Müdürlüğü ne, Şiddet Önleme ve İzleme Merkezi ne (KOZA-ŞÖNİM), Kaymakamlık-Valiliklere, Cumhuriyet Başsavcılığı na, Aile Mahkemelerine başvurabiliriz. KOZA-ŞÖNİM, Kaymakamlık-Valilik, ve acil durumlarda polis bizi sığınmaevine yerleştirmekle yükümlüdür; bunun için aile mahkemesi kararı gerekmez.belediyelerin kadın danışma merkezlerine başvurarak da bu konuda bilgi ve destek alabiliriz.ayrıca kadın da(ya)nışma merkezlerini arayarak hem kendimiz hem de çocuğumuz için destek alabiliriz. Birçok merkez hukuki ve psikolojik destek vermektedir. Bu merkezlerle yapacağımız görüşmeler bizi güçlendirerek yalnız olmadığımızı hissettirir. Şiddet uygulayan kişiyi evden uzaklaştırmak istiyorsak!!! Şiddet uygulayan veya uygulama ihtimali bulunan kişiyle aynı evde yaşıyorsak bu kişinin evden uzaklaştırılması için bize en yakın karakola, ASPB İl Müdürlüğü ne, Şiddet Önleme ve İzleme Merkezi ne (KOZA-ŞÖNİM), Cumhuriyet Başsavcılığı na, Aile Mahkemelerine başvurabiliriz sayılı Ailenin Korunmasına ve Kadına Yönelik Şiddetin Önlenmesine Dair Kanun a göre, medeni halimize bakılmaksızın, şiddet uygulayan kişi veya kişiler evden uzaklaştırılabilir; işyerimize, çocuğumuzun o- kuluna ve bize yaklaşmaları engellenebilir. Acil durumlarda polisin de mahkeme kararı aramadan bu tedbiri alma yetkisi vardır. Koruma istiyorsak!!! Şiddet uygulayan veya uygulama ihtimali bulunan kişinin bize zarar vermesinden endişeleniyorsak çeşitli koruma tedbirleri isteyebiliriz. Örneğin, dışarı çıktığımızda bizi koruması için bize eşlik edecek bir polisin görevlendirilmesini isteyebiliriz. Bunun için bize en yakın karakola, ASPB İl Müdürlüğü ne, Şiddet Önleme ve İzleme Merkezi ne (KOZA-ŞÖNİM), Kaymakamlık-Valiliklere, Cumhuriyet Başsavcılığı na, Aile Mahkemelerine başvurabiliriz. Kaymakamlık veya valilik bizi savcılığa veya aile mahkemesine yönlendirmeden koruma verme yetkisine sahiptir. Acil durumlarda polis de koruma sağlamakla yükümlüdür. Bir avukata ihtiyaç duyuyorsak!!! Eğer şiddet olayı için polise veya jandarmaya başvurmuşsak ve kendi avukatımız yoksa Ceza Muhakemesi Kanunu kapsamında ifade alınmadan önce Barodan ücretsiz avukat atanmasını isteyebiliriz. Ayrıca Aile Mahkemelerine başvurular için bulunduğumuz ilin barosuna başvurarak bir avukat atanmasını isteyebiliriz. Birçok baro bu konularda ücretsiz danışmanlık sağlamaktadır ve adli yardım büroları ücretsiz avukat tayini yapmaktadır. Avukat atanması için yapılacak olan başvuruda gerekli belgeler; nüfus cüzdanı fotokopisi, ikametgâh belgesi, muhtardan alınacak fakirlik belgesi, SGK dan geliri olmadığına ve Tapu Müdürlüğü nden üzerine kayıtlı herhangi bir malı olmadığına dair ilgili yazılardır.

9 KADININ EKONOMİK KALKINMADAKİ YERİ VE ETKİNLİĞİNİN ARTTIRILMASI 07 KADINA YÖNELİK AİLE İÇİ ŞİDDETLE İLGİLİ YANLIŞ İNANIŞLAR Yoksullar ve eğitimsizler arasında rastlanır. Şiddet abartılan bir durumdur. Aile içi şiddet o kadarda fazla değildir. Dayak yiyen kadınlar davranışlarını değiştirler. Aile içinde böyle şeyler olur. Aile fertleri birbirlerini sevdikleri için ilişkileri şiddetten etkilenmez Erkekleri daha çok kadınlar kışkırtır. Dayak zamanla ortadan kalkar Şiddetin asıl sorumlusu alkol ve ilaçtır. Dövülen kadın bundan hoşlanır gibi yanlış inanışlar toplumumuzda vardır. Aile çi iddete Tanık Olan Ço unuza Çocuğunuzun her şeyin farkında olduğunu bilin Çocuğunuzla şiddeti konuşun Onu dinleyin ve duygularını kabul edin Çocuğunuza şiddet kullanmamayı öğretin Çocuğu aracı olarak kullanmayın Güven verin Gerektiğinde çocuğunuzun öğretmeni ile konuşun Korunmayı öğretin

10 08 KADININ EKONOMİK KALKINMADAKİ YERİ VE ETKİNLİĞİNİN ARTTIRILMASI VAN İLİ KADINA YÖNELİK ŞİDDET BAŞVURU VE DESTEK KURULUŞLARI İLETİŞİM LİSTESİ AİLE VE SOSYAL POLİTİKALAR İL MÜDÜRLÜĞÜ Cumhuriyet Caddesi Hükümet Konağı C Blok Kat: 2 VAN / Merkez Telefon : 0(432) Fax : 0(432) Mail : van@aile.gov.tr VAN BAROSU Hastane Cad. Elit İş Merkezi 4/20 VAN Telefon :

11

12 KADINA KARŞI ŞİDDETE SON!