GÖKTÜRK-2 STEREOSKOPİK GÖRÜNTÜLERİNDEN SAYISAL YÜZEY MODELİ ÜRETİMİ

Ebat: px
Şu sayfadan göstermeyi başlat:

Download "GÖKTÜRK-2 STEREOSKOPİK GÖRÜNTÜLERİNDEN SAYISAL YÜZEY MODELİ ÜRETİMİ"

Transkript

1 GÖKTÜRK-2 STEREOSKOPİK GÖRÜNTÜLERİNDEN SAYISAL YÜZEY MODELİ ÜRETİMİ Al Özgün Ok Nevşehr H.B.V. Ünverstes, Jeodez ve Fotogrametr Mühendslğ Bölümü, 50300, 2000 Evler, Nevşehr Komsyon III ANAHTAR SÖZCÜKLER: Göktürk-2; Görüntü; Sayısal Yüzey Model; SIFT-Akış; Pozsyon-Dönüklük Model ÖZET: Bu çalışmada 2.5 m çözünürlüklü pankromatk Göktürk-2 stereo görüntülernden otomatk sayısal yüzey model (SYM) üretm konusu ele alınmıştır. Göktürk-2 stereo verler özelnde farklı nedenlerden dolayı pksel-altı düzeyde eppolar görüntüsünü operasyonel olarak üretmek mümkün gözükmemektedr. Bu nedenle Göktürk-2 verlernden herhang br kullanıcı grds olmadan eşlemey doğrudan ham geometrdek stereo verler üzernden yapablecek SIFT-akış yöntem adapte edlmştr. Devamında Göktürk-2 pankromatk verler çn pozsyon-dönüklük geometrk model gelştrlmş ve stereo eşlemes yapılan görüntülerden SYM üretlmştr. Test alanı olarak Bergama alanı seçlmş ve bu stereo ver çn Harta Genel Komutanlığı tarafından sağlanan Yer Kontrol Noktaları (YKN) geometrk modeln oluşturulması amacıyla oluşturulmuştur. Elde edlen sonuçlara göre geometrk model manuel olarak yeterl sayıda ve y dağılmış olarak toplanmış YKN ler çn yatayda 4 pksel cvarında br genel KOH değer üreteblmektedr. Bunun yanı sıra üretlen SYM de YKN ler çn düşeyde se yaklaşık olarak 6 m cvarında br KOH elde edlmştr. YKN ler çn maksmum hata se 15 m cvarında hesaplanmıştır. hatanın se sıfır değerne yakın olduğu gözlenmş ve bu da düşeyde sstematk br hatanın bulunmadığına şaret etmştr. Elde edlen tüm sonuçlar Göktürk-2 stereo pankromatk verlernden SIFT-Akış eşleme ve pozsyon-dönüklük fzksel model kullanılarak kabul edleblr düzeyde SYM elde edlebleceğne şaret etmektedr. ABSTRACT: In ths study, automated dgtal surface model (DSM) generaton from 2.5 m resoluton panchromatc Göktürk-2 stereo mages s dscussed. It seems mpossble to operatonally produce sub-pxel eppolar mages due to dfferent reasons for the Göktürk-2 stereo data. For ths reason, the SIFT-flow method has been adapted to the Göktürk-2 data, whch can perform the mappng drectly on stereo data n raw geometry wthout requrng any user nput. Thereafter, geometrc model of poston-rotaton for the Göktürk-2 panchromatc data was developed and DSM was generated from stereo-matched mages. As the test area, the Bergama regon was chosen, and the Ground Control Ponts (GCPs) provded by the General Command of the Mappng of Turkey was used to form the geometrc model. Accordng to the results computed, the geometrc model can produce an overall RMS around 4 pxels horzontally for the manually collected GCPs whch are n suffcent number and well scattered through the stereo mages. Besdes, an RMS of about 6 m was obtaned vertcally for the GCPs n the DSM generated. The maxmum error for computed for the GCPS was around 15 m. The average error was found to be close to zero, ndcatng that there was no systematc error n the vertcal drecton. All the results ndcate that an acceptable level of DSM can be obtaned from the Göktürk-2 stereo panchromatc data usng the SIFT-flow matchng and poston-rotaton physcal model. 1. GİRİŞ Mll Savunma Bakanlığı, TÜBİTAK Başkanlığı ve TÜBİTAK UZAY TUSAŞ İş Ortaklığıyla gelştrlen Göktürk-2 elektrooptk yer gözlem uydusu 18 Aralık 2012 tarhnde yaklaşık 685 km. dek yörüngesne fırlatıldığından bu yana çoğunlukla asker amaçlı kullanıma sunulmuş olsa da mümkün olduğunca svl amaçlı çalışmalara da hzmet vereblen yüksek yersel çözünürlüğe sahp 4-bantlı görüntü sağlanablen operasyonel br platformdur. Platform üzernde bulunan pankromatk algılayıcı görüntü merkeznde 2.5 m./pksel; çok bantlı algılayıcı se merkezde 5 m./pksel yer örnekleme aralığında algılama yapablmektedr. Her k algılayıcı da 11 bt (2048 kademe) radyometrk dernlğe sahptr. Platformda bulunan algılayıcıların operasyonel olarak ±30 o yönlendrleblmes htyaç halnde aynı alanın ortalama 2-3 gün aralıkla tekrar görüntüleneblmesn sağlamaktadır. Platform üzernde yer alan pankromatk kamera doğrusal dz CCD-algılayıcı şeklnde oluşturulmuş olup toplamda 8192 pksele sahptr. Pankromatk kameradak CCD-algılayıcı boyutu se 5 mkron ve kameranın efektf odak uzaklığı se mm. dr (Küpçü vd., 2014). Benzer şeklde platformdak çok-bantlı algılayıcı her br kend çersnde 4 farklı spektral aralığa (Mav, Yeşl, Kırmızı ve Yakın Kızılötes) duyarlı doğrusal dz CCD-algılayıcı çermektedr. Çok-bantlı kameradak CCD-algılayıcı boyutu se 10 mkron ve her spektral aralığa duyarlı 4 kameranın efektf odak uzaklığı se 1413 ve 1422 mm. arasında değşmektedr. Bu algılayıcılar le taranan yersel z düşüm genşlğ merkez bakış açısı le 20 km. dr (Teke, 2016). Uydu görüntülernden br bölgenn sayısal yüzey modeln elde edeblmek çn en az k farklı konumdan farklı bakış açıları le çeklmş stereo görüntülere htyaç vardır. Göktürk-2 platformu, stereo görüntüler uydu platformunun yunuslama açısını ler ve ger yönde değştrerek aynı yörüngede almaktadır. Boyuna-z stereoskops adı verlen bu teknk aynı zamanda ve IKONOS, Pleades, WorldVew gb çeştl uydularda da kullanılmaktadır. Bu stereo çekm teknğ temel olarak radyometrk değşklklern mnmum sevyede kalması açısından büyük avantaj sağlar (Toutn, 2001). görüntü sanyeler veya 286

2 dakkalar çnde çeklebldğnden elde edlen görüntüler tutarlılık ve kalte bakımından oldukça ydr. Bu nedenle, bu yöntemle elde edlen stereo görüntü çftler otomatk görüntü eşleme şlem çn en uygun stereo görüntülerdr ve topoğrafk hartalama çn uygun olan baz yükseklk (B/H) oranları kolayca elde edleblr. Bölgeye at 3-B koordnatları elde edeblmek çn br görüntü üzerndek her br pkseln paralaks değerlernn (veya eşlenk pksellern) bulunması gerekldr. Görüntülerdek eşlenk pksellern bulunmasının ardından br sensör model (örn. pozsyon-dönüklük) ve 3-B stereo kesşm yöntem yardımıyla mutlak yükseklk değerler elde edlmektedr. Göktürk-2 stereo görüntülernden sayısal yüzey model (SYM) üretm üzerne yapılan çalışmalar oldukça sınırlıdır. Yapılan lk çalışmada tcar br yazılım kullanılmış ve İzmr lne at stereo görüntü üzerne yapılan testler sonucunda eşlemenn genel olarak kaba hatalar çerdğ gözlenmştr (Atak vd., 2015). İknc çalışmada se Dyarbakır lne at br görüntü kullanılmış ve kısa mesafelerde eppolar doğrusu üzernde korelasyon tabanlı br eşleme gerçekleştrlmştr (Kozal ve Leloğlu, 2015). Br dğer çalışmada se Ok (2016) Göktürk-2 pankromatk görüntüler çn SIFT-akış algortması temelnde br eşleme stratejs önermştr. Fakat lteratürde henüz Göktürk-2 den elde edleblecek SYM hassasyet hakkında net br sonuç veren br çalışma bulunmamaktadır. Bu çalışmada 2.5 m çözünürlüklü pankromatk Göktürk-2 stereo görüntülernden sayısal yüzey model (SYM) üretm konusu ele alınmıştır. Göktürk-2 stereo verler özelnde farklı nedenlerden dolayı pksel-altı düzeyde eppolar görüntüsünü operasyonel olarak üretmek mümkün gözükmemektedr. Bu nedenle Göktürk-2 verlernden herhang br kullanıcı grds olmadan eşlemey doğrudan ham geometrdek stereo verler üzernden yapablecek SIFT-akış yöntem adapte edlmştr (Ok, 2016). Devamında Göktürk-2 pankromatk verler çn pozsyondönüklük geometrk model gelştrlmş ve stereo eşlemes yapılan görüntülerden SYM üretlmştr. Test alanı olarak Bergama alanı seçlmş ve bu stereo ver çn sayısal sonuçlar üretlmştr. Bldrde lk olarak stereo görüntülern otomatk eşlenmes konusu ele alınmış ve bu konuda adapte edlen SIFT-akış yöntem açıklanmıştır (Bölüm 2). Devamında Göktürk-2 çn gelştrlmş olan pozsyon-dönüklük geometrk model tanıtılmış (Bölüm 3) ve SYM üretm hakkında detaylar verlmştr (Bölüm 4). Bergama test alanına at blgler ve SYM sonuçları 5. Bölümde sunulmuştur. Son bölümde (Bölüm 6) bu çalışmada elde edlen sonuçlar özetlenmştr. 2. GÖRÜNTÜ EŞLEME skopk paralaks (aynı zamanda görüntü paralaksı olarak da adlandırılır) uydu hareket ve/veya her br stereo görüntü merkez noktasına göre görüş açısı farklılıkları le ortaya çıkan belrl br nesnenn konumunun zahr olarak tanımlanablr. skopk paralaks toplamda k türlü ortaya çıkar; () uçuş eksennde oluşan x paralaksı ve () uçuş eksenne dk olan y paralaksı. Uydu platformunun hareketnn doğal br sonucu x paralaks olarak tanımlanır ve gözlemlenen nesnelern yükseklk blglernn oluşturulması çn klt blgy oluşturur. Öte yandan, y paralaksı genellkle stereo görüntülern çekm esnasında oluşan yönelm farklılıklarının br sonucudur. Sayısal stereo görüntülerdek paralaksları elde edeblmek çn () lokal, () yarı-global ve () global olmak üzere üç ana yöntem bulunmaktadır (Ok, 2016). Fakat bu yöntemlerden yüksek performans elde edeblmek çn ham stereo görüntülern öncelkle eppolar görüntü düzlemne dönüştürülmes gerekllğ bulunmaktadır. Fakat bu hassas dönüşüm çn gereken yörünge ve yönelm blglernn Göktürk-2 çn yeterl düzeyde olmaması ve bu dönüşümün başarılı br şeklde gerçekleştrleblmes çn stereo olarak tanımlanmış çok sayıda (>10) ve hassas (yatayda ve düşeyde < 1 pksel) Yer Kontrol Noktası (YKN) htyacı nedenyle operasyonel anlamda Göktürk-2 stereo görüntülernden eppolar görüntü üretmek mümkün gözükmemektedr. Bu nedenle çok farklı görüntüler üzernde ble çalışablen ve temelnde görüntü hzalama problem çn gelştrlmş olan SIFT-akış yöntem (Lu vd., 2011) Göktürk-2 stereo eşleme problemne adapte edlmştr. SIFT-akış, k görüntü arasında yoğun olarak pksel bazında eşlemeye zn veren optk akış yöntemlernden esnlenlerek gelştrlen ve temelnde ham pksel değerler yerne SIFT betmleycs üzernde eşlemey gerçekleştren br yöntemdr. Br SIFT betmleycs yerel görüntü yapılarını ortaya çıkarmak ve bağlamsal blgler kodlamak çn her pksel çn tanımlanır. Devamında sürekszlk koruyan br akış tahmn algortması k görüntü arasında SIFT tanımlayıcıları eşleştrmek çn kullanılır. SIFT yerel gradyan blglern karakterze eden br betmleycdr (Lowe, 2004). Br görüntüdek her pkseln komşuluğu (örn. 16 x 16) 4 x 4 hücrel dzye bölünür, ve her hücredek gradyan yönelm 8 bn e bölünür ve her pksel çn 4x4x8 = 128 boyutlu br vektör elde edlr. Bu vektör stereo görüntülerdek tüm pkseller çn oluşturulur ve stereo görüntülerden SIFT görüntüler elde edlr. SIFT-akış çn optk-akış le aynı yöntem kullanılmış fakat eşleme çn stereo görüntülerdek sayısal değerlern yerne SIFT betmleycler kullanılmaktadır. Bu nedenle, SIFT-akışın amaç fonksyonu optk akış fonksyonuna çok benzemektedr. p=(x,y) görüntü pksel koordnatını, w(p)=(u(p),v(p)) se p pkselndek akış vektörünü, s 1 ve s 2 se eşlemek stenlen k SIFT görüntüsünü ve ε br pkseln 4-komşuluğunu tanımlar se SIFTakışın enerj denklem Eş. 1 tek gb yazılablr (Lu vd., 2011): E(w) = p mn ( s 1 (p) s 2 (p + w(p)) 1, t) + p η( u(p) + v(p) ) + (1) mn(α u(p) u(q), d) + mn(α v(p) v(q), d) (p,q) ε Eş. 1, ver term, küçük yer değştrme term ve pürüzsüzlük term olmak üzere 3 farklı termn brleşmnden meydana gelmektedr. Ver term akış vektörü boyunca eşleştrlecek SIFT betmleycler kısıtlamakta, küçük yer değştrme term başka br blg olmadığında mümkün olduğunca küçük akış vektörler oluşmasını sağlamakta ve pürüzsüzlük term komşu pksellern akış vektörlernn benzer olmasını garant etmektedr. t ve d se sırasıyla ver term ve pürüzsüzlük termler çn eşk değerlern tanımlamaktadır. Yöntemn çözümünde Eş. 3 tek enerj denklemn optmze etmek çn br çft katmanlı döngülü nanç yayılımı algortması (Lu vd., 2011) kullanılmaktadır. Bunun yanı sıra yöntemn performansını hem hız hem de eşleme doğruluğu bakımından arttırmak çn düşük çözünürlükten yüksek çözünürlüğe doğru gden ve SIFT görüntülernden oluşturulan görüntü pramtler kullanılmış ve kabadan detaya doğru eşleme yapablen br stratej de uygulanmıştır. Göktürk-2 Bergama test görüntüsünün SIFT-akış yöntem sonucunda elde edlen paralaks görüntüler Şekl 1 de sunulmuştur (Ok, 2016). 3. GEOMETRİK MODEL Bu çalışmada Göktürk-2 pankromatk verler çn pozsyondönüklük (P-D) geometrk model gelştrlmş ve stereo 287

3 dkkate alınacak şeklde Orun ve Natarajan (1994) tarafından önerlen şeklde alınmıştır: 2 X L X L a1 t b1 t L 2 YL YL a2 t b2 t L 2 ZL ZL a3 t b3 t (3) 2 L a4 t b4 t Eş. 3 te a 1 -a 4 ve b 1 -b 4 olmak üzere toplamda 8 blnmeyen katsayı bulunmaktadır. Bu çalışmada P-D modelndek blnmeyen tüm parametreler sağlanan YKN ler yardımıyla en küçük kareler yöntem le her k stereo görüntü çn ayrı ayrı tahmn edlmştr. Bu şlem sırasında ç yöneltme parametreler (f, x 0, y 0 ) sabt olarak alınmış ve hatasız olarak kabul edlmştr. Parametrelern tahmn sırasında Yerel koordnat sstem kullanılmıştır. Yerel koordnat sstemnde orjn Dünya üzernde tanımlanacak herhang br yer olablmektedr (Manual of Photogrammetry, 2004). Dolayısıyla, dönüşüm çn gerekl olan en öneml parametre Yerel koordnat sstemnn merkez noktasıdır. Bu çalışmada, merkez noktanın koordnatları, her görüntü çn, ayrı ayrı toplanmış ve P-D modelnn blnmeyenlernn tahmn edlmes çn gerekl olan YKN noktalarından lk noktanın koordnatları olarak tanımlanmış ve bu koordnatlar her görüntü çn oluşturulacak olan Yerel koordnat sstemnn merkez nokta koordnatları (Jacobsen, 2005) olarak kabul edlmştr. 4. SYM ÜRETİMİ Görüntü eşleme sonucunda elde edlen paralaks değerlernn yükseklk değerlerne dönüştürülmes gerekmektedr. 3B stereo kesşm yöntem, Bölüm 2 de elde edlen paralaks değerlern P- D model kullanılarak mutlak yükseklk değerlerne dönüştürmek çn kullanılan br yöntemdr. Bu yöntem stereo görüntüde aynı nesneye karşılık gelen eşlenk noktalardan geçen ışınların uzayda kesşmes gerektğ gerçeğn kullanır. Şekl 1. (lk satır) Göktürk-2 Bergama stereo test görüntüsü, (knc satır) lk görüntü çn SIFT-akış yöntem le elde edlen sırasıyla x ve y paralaks görüntüler. Syah kısımlar stereo verde ortak olmayan (kenar pkseller) veya paralaks tutarlılık test sonucunda hatası > 2 pksel olan alanları belrtmektedr. eşlemes yapılan görüntülerden SYM üretlmştr. P-D modelnn temel kolnear denklemlere dayanmaktadır (Km ve Dowman, 2006): x 0 X X L ( y ) = ( y ) = λ[r ] T ( Y Y L ). (2) f f Z Z L Eş. 2 de x ve y sensör koordnatlarını, f odak uzaklığını, λ ölçek katsayısını, R sensör düzlemnden drek olarak yer referans düzlemne geçş sağlayan ve üç (omega, ph, kappa) açının oluşturduğu toplamda dokuz elemandan oluşan dönüşüm matrsn, X, Y ve Z yer koordnatlarını ve X L, Y L ve Z L se sensör düzlem merkeznn koordnatlarını tanımlamaktadır. P- D modelnde tek br dönüşüm matrs kullanılması farklı uydular ve sensörler çn farklı matematksel yaklaşımlar zorunluluğunu ortadan kaldırmaktadır. Fakat yne çzgsel tarayıcı sensörün doğası gereğ, dış yöneltme parametrelernn (X L, Y L ve Z L, omega, ph, kappa) zamana bağlı olarak modellenmes gerekmektedr. Bu çalışmada, dış yöneltme parametrelernn zamana (t ) göre değşm, parametreler arası korelasyonlar da Br noktanın blnmeyen yer koordnatlarını (X, Y ve Z) bulmak çn yne Eş. 2 de verlen kolnear denklemlerden faydalanılır. Bu durumda k denklem sol görüntü ve k denklem sağ görüntü çn paralaks blgs de kullanılarak yazılablr. Toplamda elde edlen dört denklem üç blnmeyenl br problem en küçük kareler kestrm le çözmek çn yeterldr. Bu aşamada en küçük kareler metodundak terasyonlar blnmeyenler (aranan noktanın yer koordnatları) çn sonuçlar tatmn edc ve düzeltmeler önemsz olana kadar sürdürülmektedr. Bu hesaplamalar çn blnmeyenlere at başlangıç değerlernn önceden belrlenmes gerekmektedr ve yöntemde Yerel koordnat sstem kullanıldığı çn tüm noktalar çn başlangıç değerler X, Y ve Z de 0 olarak alınmıştır. Paralaks çıkarımı aşamasında bulunan tüm eşlenk noktalar stereo kesşm yöntem kullanılarak mutlak yükseklk değerlerne dönüştürülmüştür. Devamında elde edlen tüm noktalara at yer koordnatları br SYM oluşturulacak şeklde yenden örneklenmştr. Son aşamada, yenden örnekleme sonrasında SYM de oluşan boşluklar lneer enterpolasyon yöntem le doldurulmuş ve SYM üretm sonlandırılmıştır. 5. TEST ALANI VE SONUÇLAR Bu çalışmada 2.5 m yer örnekleme aralığına sahp Göktürk-2 pankromatk kamerası le çeklen Bergama (16,320x8,192 pksel) stereo görüntüsü kullanılmıştır (Şekl 1 - lk satır). Görüntüler 1B düzeynde olup radyometrk düzetmes (Teke 288

4 vd., 2016; Teke, 2016) yapılmış fakat herhang br geometrk düzeltme uygulanmamıştır. Bergama stereo vers çn Harta Genel Komutanlığı tarafından sağlanan YKN ler (Şekl 2) kullanılarak P-D geometrk model oluşturulmuştur. YKN lern konumsal koordnatları (X ve Y) 30 cm çözünürlüğe sahp ortogörüntülerden, yükseklk blgs (Z) se 1:25,000 ölçekl topoğrafk hartalardan toplanmıştır. SIFT-akış yöntemnn uygulanması sırasında her k stereo görüntüye ayrı ayrı 2-ölçekl SIFT uygulanmış (1 ve 4 pksel) ve çıkarılan özntelk blgler eşleme öncesnde her görüntü çn btştrlmştr. Aynı zamanda görüntülern boyutlarının büyük olması nedenyle hafıza ve hız problemlernn önüne geçeblmek amacıyla görüntü adım aralığı 2 pksel olarak seçlmş ve tüm eşleme bndrmel bloklar tanımlanarak paralel şleme stratejs le mümkün olan en hızlı şeklde gerçekleştrlmştr. SIFT görüntü pramtler se her görüntü çn mümkün olan en üst düzeyden tanımlanarak eşleme başlatılmıştır. Eş. 3 te yer alan parametreler çn se (α, d, η) en uygun değerler araştırılarak Göktürk-2 pankromatk görüntüler çn en y sonucu veren değerler kullanılmıştır. Bunlardan başka olarak paralaks görüntüler son şleme adımında otomatk olarak kaba hatalardan arındırılmıştır. Bu şlem çn lk görüntü çn hesaplanan paralaks, ayrıca knc görüntü çnde bağımsız olarak hesaplanmaktadır. Bu da elde edlen paralaks değerlernn doğruluğunun test edlebldğ solsağ paralaks tutarlılık testnn yapılmasına mkân vermektedr. Bu sayede görüntülerdek kaba hatalar da otomatk olarak büyük oranda temzlenmştr (Şekl 1). Sağlanan tüm noktalar YKN olarak verldğnde Bergama bölgesne at lk görüntünün P-D modelnn X yönündek genel KOH değer 3.30 pksel, Y yönündek genel KOH değer 2.70 pksel ve genel KOH değer 4.26 pksel olarak hesaplanmıştır. İknc görüntünün P-D modelnn se X yönündek genel KOH değer 3.31 pksel, Y yönündek genel KOH değer 2.78 pksel ve genel KOH değer 4.32 pksel olarak bulunmuştur (Tablo 1). Tablo 1 den de anlaşılacağı üzere her k görüntünün de X ve Y yönlerndek genel KOH değer uyum göstermekte ve toplamda YKN lerde yaklaşık olarak 4 pksellk genel KOH değer le dış yöneltme şlem gerçekleştrleblmektedr. O-N modelnn hassas YKN ler kullanıldığında toplamda 1 pkselden daha y Görüntü ID Toplam YKN Genel YKN KOH (pksel) X Y Toplam # # Tablo 1. Bergama stereo vers çn Harta Genel Komutanlığı tarafından sağlanan YKN ler çn P-D model sonuçları (X, Y). sonuçlar üretebleceğ daha öncek çalışmalarda kanıtlanmıştır (Ok, 2005). Bu nedenle 4 pksellk genel KOH değernn br kısmının YKN lern yükseklk verlernn yeternce hassas olmayan 1:25,000 ölçekl topoğrafk hartalardan toplanması nedenyle oluştuğu düşünülmektedr. Bunun yanı sıra kullanılan model sadece dış yöneltme parametrelern modellemekte, ç yöneltme parametrelern hatasız ve dğer algılayıcı tabanlı hata kaynaklarını sıfır kabul etmektedr. Bu varsayımların da 4 pksellk genel KOH değernn br kısmını oluşturduğu tahmn edlmektedr. Tablo 2 den görüleceğ üzere Z yönünde genel KOH hatası 6.07 m olarak hesaplanmıştır. YKN yükseklk değerlernn 1:25,000 ölçekl topoğrafk hartalardan toplandığı düşünüldüğünde bu değern oldukça başarılı olduğu düşünülmektedr. Yne sıfır değerne yakın ortalama hata ve 5.22 m düzeyndek ortalama mutlak hata sonuçların başarısını ortaya koymaktadır. 91 stereo YKN ele alındığında en yüksek mutlak hata değer se m olarak hesaplanmıştır. Yatayda elde edlen 4 pksellk KOH değer düşünüldüğünde bu sonucunda normal olarak kabul edlebleceğ düşünülmektedr. YKN Sayısı KOH Z En Yüksek Tablo 2. Bergama stereo vers çn Harta Genel Komutanlığı tarafından sağlanan YKN ler çn P-D model sonuçları (Z). Şekl 3 de Bergama stereo versnden elde edlen ve 2.5 m Yer Örnekleme Aralığına (GSD) sahp SYM sunulmuştur. Bu çalışmada ayrıca verlen tüm noktalardan 9 adet y dağılmış YKN seçlerek P-D modeln blnmeyen parametreler tahmn edlmş ve ger kalan noktalar bağımsız denetm noktası (BDN) olarak tanımlanmıştır (Şekl 4). Tablo 3 den görüleceğ üzere, 9 adet YKN kullanıldığında, YKN ler çn lk görüntünün P-D modelnn X yönündek genel KOH değer 2.10 pksel, Y yönündek genel KOH değer 1.45 pksel ve genel KOH değer 2.55 pksel olarak hesaplanmıştır. İknc görüntünün P-D modelnn se X yönündek genel KOH değer 1.51 pksel, Y yönündek genel KOH değer 0.67 pksel ve genel KOH değer 1.66 pksel olarak bulunmuştur (Tablo 3). Daha güvenlr br değerlendrme yapablmek çn BDN lern KOH ları hesaplanmış ve P-D model çn BDN lerde toplamda 5-6 pksel cvarında doğruluk değerler hesaplanmıştır (Tablo 3). Dokuz adet YKN kullanılması durumunda BDN ler çn hesaplanmış olan KOH değerler, tüm noktaların YKN olarak tanımlandığı ID YKN/ YKN KOH (pksel) BDN KOH (pksel) BDN X Y Toplam X Y Toplam #1 9 / #2 9 / Şekl 2. Harta Genel Komutanlığı tarafından sağlanan YKN ler. Tablo 3. Seçlmş YKN ve BDN ler çn P-D model sonuçları (X, Y). 289

5 durumdan 1-2 pksel cvarında daha kötü sonuç üretmştr ve P- D model çn bu değern kabul edleblr düzeyde olduğu düşünülmektedr. Tablo 4 ve 5 te YKN ve BDN ler çn Z yönünde elde edlen sonuçlara yer verlmştr. 9 YKN çn genel KOH değer 1.88 m ve en yüksek mutlak hata 4.38 m olarak hesaplanmıştır. 82 BDN de se genel KOH değer 8.14 m ve en yüksek mutlak hata yaklaşık 20 metredr. Tablo 2 ve Tablo 5 te verlen sonuçlar karşılaştırıldığında sonuçların genel olarak brbrleryle uyumlu olduğu düşünülmektedr. Sadece ortalama hata değernde belrgn br farklılık göze çarpmaktadır ve sadece 9 YKN seçlmesnn YKN lerde olmasa da BDN lerde belrl sevyede sstematk br hataya sebebyet verdğ görülmektedr. YKN Sayısı KOH Z En Yüksek < Tablo 4. Seçlen 9 YKN çn P-D model sonuçları (Z). BDN Sayısı KOH Z En Yüksek Tablo BDN çn P-D model sonuçları (Z). 6. SONUÇ Şekl 3. Bergama stereo versnden üretlen 2.5 m yer örnekleme aralığına sahp SYM (lneer enterpolasyon uygulanmış) Bu çalışmada 2.5 m çözünürlüklü pankromatk Göktürk-2 stereo görüntülernden SYM üretm konusu ele alınmıştır. Göktürk-2 stereo verler özelnde farklı nedenlerden dolayı pksel-altı düzeyde eppolar görüntüsünü operasyonel olarak üretmek mümkün gözükmemektedr. Bu nedenle Göktürk-2 verlernden herhang br kullanıcı grds olmadan eşlemey doğrudan ham geometrdek stereo verler üzernden yapablecek SIFT-akış yöntem adapte edlmştr. Devamında Göktürk-2 pankromatk verler çn pozsyon-dönüklük geometrk model gelştrlmş ve stereo eşlemes yapılan görüntülerden SYM üretlmştr. Test alanı olarak Bergama alanı seçlmş ve bu stereo ver çn sayısal sonuçlar üretlmştr. Elde edlen sonuçlara göre P-D model YKN ler çn (> 90 adet) yatayda 4 pksel cvarında br genel KOH değer üreteblmektedr. Bunun yanı sıra YKN ler çn düşeyde se yaklaşık olarak 6 m cvarında br KOH elde edlmştr. YKN ler çn maksmum hata se 15 m cvarında hesaplanmıştır. hatanın se sıfır değerne yakın olduğu gözlenmş ve bu da düşeyde sstematk br hatanın bulunmadığına şaret etmştr. YKN ler y dağılmış olarak 9 adet seçldğnde se BDN lerde sonuçların noktaların tamamının YKN olarak atandığı duruma göre 1-2 pksel cvarında kötüleştğ bulunmuştur. Elde edlen tüm sonuçlar Göktürk-2 verlernden P-D fzksel model kullanılarak tatmn edc düzeyde SYM elde edlebleceğn göstermektedr. Şekl 4. Seçlen YKN (sarı) ve BDN ler (kırmızı). Gelecek çalışmalarda Bergama test alanı çn Harta Genel Komutanlığı tarafından hazırlanan LDAR vers kullanılarak üretlen SYM le Göktürk-2 stereo versnden üretlen SYM karşılaştırılarak sonuç hassasyet alan bazında da ortaya konulacaktır. Br dğer çalışmada se ç yöneltme 290

6 parametrelernn de tahmn şlemne katılarak sonuçların daha ler sevyeye taşınableceğ düşünülmektedr. TEŞEKKÜR Bu çalışma MİYEG (Mll Yer İstasyonu Gelştrme) Projes kapsamında T.C. Kalkınma Bakanlığı'nın desteğ le gerçekleştrlmştr. Yazar, bu çalışmada kullanılan Göktürk-2 uydu test görüntülern sağlayan Hava Kuvvetler Komutanlığı na, TÜBİTAK Uzay Teknolojler Araştırma Ensttüsü ne ve ayrıca görüntülern hazırlanmasında emeğ geçen Mustafa Teke, Feray Öztoprak ve H. Seda Devec ye teşekkürlern sunar. Ayrıca yazar, Bergama görüntüsü çn SİU2016 yarışması kapsamında yer kontrol noktalarını sağlayan Harta Genel Komutanlığı na da teşekkürlern letr. Teke, M., Satellte mage processng workflow for RASAT and Göktürk-2, Journal Of Aeronautcs and Space Technologes, 9(1), pp Toutn, T., Revew artcle: elevaton modellng from satellte vsble and nfrared (VIR) data, Internatonal Journal of Remote Sensng, 22(6), pp REFERANSLAR Atak, V.O, Erdoğan, M., Yılmaz, A., Göktürk-2 uydu görüntü testler, Harta Dergs, 153(1), pp Jacobsen, K., BLTRA User Manual. Insttute for Photogrammetry and GeoInformaton Unversty of Hannover. Km, T., Dowman, I., Comparson of two physcal sensor models for satellte mages: poston-rotaton model and orbtatttude model, The Photogrammetrc Record, 21(114), pp Kozal, A. Ö., Leloğlu, U. M., Göktürk-2 görüntülernden üçboyutlu gerçatım. TUFUAB VIII. Teknk Sempozyumu, Mayıs, Konya, pp Küpçü, R., Teke, M, Çabuk, A., RASAT ve Göktürk-2 görüntülernn ortorektfkasyon başarımına referans ve sayısal yükseklk model seçmnn etks. 5. Uzaktan Algılama-CBS Sempozyumu, Ekm, İstanbul. Lu, C., Yuen, J., Torralba, A., SIFT Flow: dense correspondence across scenes and ıts applcatons, IEEE Transactons on Pattern Analyss & Machne Intellgence, 33(5), pp Lowe, D. G., Dstnctve mage features from scalenvarant keyponts, Internatonal journal of computer vson, 60(2), pp Manual of Photogrammetry, Amercan Socety for Photogrammetry and Remote Sensng, Ffth Edton. Ok, A. Ö., Accuracy Assessment of the DEM and Orthomage Generated from ASTER, Yüksek Lsans Tez, ODTÜ, Ankara. Ok, A. Ö., Göktürk-2 stereoskopk görüntülernn otomatk eşlenmes. IEEE 24. Snyal İşleme ve İletşm Uygulamaları Kurultayı, Mayıs, Zonguldak. Orun, A. B., Natarajan, K., A modfed bundle adjustment software for spot ımagery and photography: tradeoff, Photogrammetrc Engneerng and Remote Sensng, 60(12), pp Teke, M., Demrkesen, C., Halloğlu, O., İmre, E., Göktürk-2 uydusunun bağıl ve mutlak çapraz radyometrk kalbrasyonu, Harta Dergs, 155(1), pp

Göktürk-2 Stereoskopik Görüntülerinden Sayısal Yüzey Modeli Üretimi. Digital Surface Model Generation from Göktürk-2 Stereoscopic Images

Göktürk-2 Stereoskopik Görüntülerinden Sayısal Yüzey Modeli Üretimi. Digital Surface Model Generation from Göktürk-2 Stereoscopic Images Afyon Kocatepe Ünverstes Fen ve Mühendslk Blmler Dergs Göktürk-2 Stereoskopk Görüntülernden Sayısal Yüzey Model Üretm, Ok Afyon Kocatepe Unversty Journal of Scence and Engneerng AKÜ FEMÜBİD 17 (2017) Özel

Detaylı

ÇOKLU REGRESYON MODELİ, ANOVA TABLOSU, MATRİSLERLE REGRESYON ÇÖZÜMLEMESİ,REGRES-YON KATSAYILARININ YORUMU

ÇOKLU REGRESYON MODELİ, ANOVA TABLOSU, MATRİSLERLE REGRESYON ÇÖZÜMLEMESİ,REGRES-YON KATSAYILARININ YORUMU 6.07.0 ÇOKLU REGRESON MODELİ, ANOVA TABLOSU, MATRİSLERLE REGRESON ÇÖZÜMLEMESİ,REGRES-ON KATSAILARININ ORUMU ÇOKLU REGRESON MODELİ Ekonom ve şletmeclk alanlarında herhang br bağımlı değşken tek br bağımsız

Detaylı

5.3. Tekne Yüzeylerinin Matematiksel Temsili

5.3. Tekne Yüzeylerinin Matematiksel Temsili 5.3. Tekne Yüzeylernn atematksel Temsl atematksel yüzey temslnde lk öneml çalışmalar Coons (53) tarafından gerçekleştrlmştr. Ferguson yüzeylernn gelştrlmş hal olan Coons yüzeylernde tüm sınır eğrler çn

Detaylı

IRS-1C DÜZEY 1B GÖRÜNTÜSÜNÜN GEOMETRİK ANALİZİNİN SENSÖR YÖNELTME MODELLERİYLE VE DEĞİŞİK REFERANS VERİLERİYLE İRDELENMESİ

IRS-1C DÜZEY 1B GÖRÜNTÜSÜNÜN GEOMETRİK ANALİZİNİN SENSÖR YÖNELTME MODELLERİYLE VE DEĞİŞİK REFERANS VERİLERİYLE İRDELENMESİ TMMOB Harta ve Kadastro Mühendsler Odası. Türkye Harta Blmsel ve Teknk Kurultayı Mart, Ankara IRS-C DÜZEY B GÖRÜNTÜSÜNÜN GEOMETRİK ANALİZİNİN SENSÖR YÖNELTME MODELLERİYLE VE DEĞİŞİK REFERANS VERİLERİYLE

Detaylı

Deney No: 2. Sıvı Seviye Kontrol Deneyi. SAKARYA ÜNİVERSİTESİ Dijital Kontrol Laboratuvar Deney Föyü Deneyin Amacı

Deney No: 2. Sıvı Seviye Kontrol Deneyi. SAKARYA ÜNİVERSİTESİ Dijital Kontrol Laboratuvar Deney Föyü Deneyin Amacı SRY ÜNİVERSİESİ Djtal ontrol Laboratuvar Deney Föyü Deney No: 2 Sıvı Sevye ontrol Deney 2.. Deneyn macı Bu deneyn amacı, doğrusal olmayan sıvı sevye sstemnn belrlenen br çalışma noktası cvarında doğrusallaştırılmış

Detaylı

GPS/IMU VE YER KONTROL NOKTASININ FARKLI KOMBİNASYONLARI İLE ÜRETİLMİŞ ORTOFOTO GÖRÜNTÜLERİN PLANİMETRİK DOĞRULUKLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ

GPS/IMU VE YER KONTROL NOKTASININ FARKLI KOMBİNASYONLARI İLE ÜRETİLMİŞ ORTOFOTO GÖRÜNTÜLERİN PLANİMETRİK DOĞRULUKLARININ DEĞERLENDİRİLMESİ Türkye Ulusal Fotogrametr ve Uzaktan Algılama Brlğ VII. Teknk Sempozyumu (TUFUAB 013), 3-5 Mayıs 013, KTÜ, Trabzon. GPS/IMU VE YER KONTROL NOKTASININ FARKLI KOMBİNASYONLARI İLE ÜRETİLMİŞ ORTOFOTO GÖRÜNTÜLERİN

Detaylı

Sigma 29, , 2011 Research Article / Araştırma Makalesi MAP GENERATION USING HIGH RESOLUTION SATELLITE IMAGES

Sigma 29, , 2011 Research Article / Araştırma Makalesi MAP GENERATION USING HIGH RESOLUTION SATELLITE IMAGES Journal of Engneerng and Natural Scences Mühendslk ve Fen Blmler Dergs Sgma 9, 367-371, 011 Research Artcle / Araştırma Makales MAP GENERATION USING HIGH RESOLUTION SATELLITE IMAGES Nhat ERSOY *1, Erol

Detaylı

UYDU GÖRÜNTÜLERİNDEN KENTSEL AYRINTILARIN NESNE-TABANLI SINIFLANDIRMA YÖNTEMİYLE BELİRLENMESİ VE CBS ORTAMINDA BÜTÜNLEŞTİRİLMESİ

UYDU GÖRÜNTÜLERİNDEN KENTSEL AYRINTILARIN NESNE-TABANLI SINIFLANDIRMA YÖNTEMİYLE BELİRLENMESİ VE CBS ORTAMINDA BÜTÜNLEŞTİRİLMESİ YILDIZ TEKNİK ÜNİVERSİTESİ FEN BİLİMLERİ ENSTİTÜSÜ UYDU GÖRÜNTÜLERİNDEN KENTSEL AYRINTILARIN NESNE-TABANLI SINIFLANDIRMA YÖNTEMİYLE BELİRLENMESİ VE CBS ORTAMINDA BÜTÜNLEŞTİRİLMESİ Jeodez ve Fotogrametr

Detaylı

Bulanık Mantık ile Hesaplanan Geoid Yüksekliğine Nokta Yüksekliklerinin Etkisi

Bulanık Mantık ile Hesaplanan Geoid Yüksekliğine Nokta Yüksekliklerinin Etkisi Harta Teknolojler Elektronk Dergs Clt: 5, No: 1, 2013 (61-67) Electronc Journal of Map Technologes Vol: 5, No: 1, 2013 (61-67) TEKNOLOJİK ARAŞTIRMALAR www.teknolojkarastrmalar.com e-issn: 1309-3983 Makale

Detaylı

ENDÜSTRİNİN DEĞİŞİK İŞ KOLLARINDA İHTİYAÇ DUYULAN ELEMANLARIN YÜKSEK TEKNİK EĞİTİM MEZUNLARINDAN SAĞLANMASINDAKİ BEKLENTİLERİN SINANMASI

ENDÜSTRİNİN DEĞİŞİK İŞ KOLLARINDA İHTİYAÇ DUYULAN ELEMANLARIN YÜKSEK TEKNİK EĞİTİM MEZUNLARINDAN SAĞLANMASINDAKİ BEKLENTİLERİN SINANMASI V. Ulusal Üretm Araştırmaları Sempozyumu, İstanbul Tcaret Ünverstes, 5-7 Kasım 5 ENDÜSTRİNİN DEĞİŞİK İŞ KOLLARINDA İHTİYAÇ DUYULAN ELEMANLARIN YÜKSEK TEKNİK EĞİTİM MEZUNLARINDAN SAĞLANMASINDAKİ BEKLENTİLERİN

Detaylı

Bağımsız Model Blok Dengeleme için Model Oluşturma ve Ön Sayısal Bilgi İşlemleri

Bağımsız Model Blok Dengeleme için Model Oluşturma ve Ön Sayısal Bilgi İşlemleri Bağımsız Model Blok Dengeleme çn Model Oluşturma ve Ön Sayısal Blg İşlemler Emnnur AYHAN* 1. Grş Fotogrametrk nreng çeştl ölçütlere göre sınıflandırılablr. Bu ölçütler dengelemede kullanılan brm, ver toplamada

Detaylı

PARÇALI DOĞRUSAL REGRESYON

PARÇALI DOĞRUSAL REGRESYON HAFTA 4 PARÇALI DOĞRUSAL REGRESYO Gölge değşkenn br başka kullanımını açıklamak çn varsayımsal br şrketn satış temslclerne nasıl ödeme yaptığı ele alınsın. Satış prmleryle satış hacm Arasındak varsayımsal

Detaylı

UYUM ĐYĐLĐĞĐ TESTĐ. 2 -n olup. nin dağılımı χ dir ve sd = (k-1-p) dir. Burada k = sınıf sayısı, p = tahmin edilen parametre sayısıdır.

UYUM ĐYĐLĐĞĐ TESTĐ. 2 -n olup. nin dağılımı χ dir ve sd = (k-1-p) dir. Burada k = sınıf sayısı, p = tahmin edilen parametre sayısıdır. UYUM ĐYĐLĐĞĐ TESTĐ Posson: H o: Ver Posson dağılıma sahp br ktleden gelmektedr. H a : Ver Posson dağılıma sahp br ktleden gelmemektedr. Böyle br hpotez test edeblmek çn, önce Posson dağılım parametres

Detaylı

ROBİNSON PROJEKSİYONU

ROBİNSON PROJEKSİYONU ROBİNSON PROJEKSİYONU Cengzhan İPBÜKER ÖZET Tüm yerkürey kapsayan dünya hartalarının yapımı çn, kartografk lteratürde özel br öneme sahp olan Robnson projeksyonu dk koordnatlarının hesabı brçok araştırmacı

Detaylı

Metin Madenciliği ile Soru Cevaplama Sistemi

Metin Madenciliği ile Soru Cevaplama Sistemi Metn Madenclğ le Soru Cevaplama Sstem Sevnç İlhan 1, Nevchan Duru 2, Şenol Karagöz 3, Merve Sağır 4 1 Mühendslk Fakültes Blgsayar Mühendslğ Bölümü Kocael Ünverstes slhan@kocael.edu.tr, nduru@kocael.edu.tr,

Detaylı

X, R, p, np, c, u ve diğer kontrol diyagramları istatistiksel kalite kontrol diyagramlarının

X, R, p, np, c, u ve diğer kontrol diyagramları istatistiksel kalite kontrol diyagramlarının 1 DİĞER ÖZEL İSTATİSTİKSEL KALİTE KONTROL DİYAGRAMLARI X, R, p, np, c, u ve dğer kontrol dyagramları statstksel kalte kontrol dyagramlarının temel teknkler olup en çok kullanılanlarıdır. Bu teknkler ell

Detaylı

a IIR süzgeç katsayıları ve N ( M) de = s 1 (3) 3. GÜRÜLTÜ GİDERİMİ UYGULAMASI

a IIR süzgeç katsayıları ve N ( M) de = s 1 (3) 3. GÜRÜLTÜ GİDERİMİ UYGULAMASI Fırat Ünverstes-Elazığ MİTRAL KAPAK İŞARETİ ÜZERİNDEKİ ANATOMİK VE ELEKTRONİK GÜRÜLTÜLERİN ABC ALGORİTMASI İLE TASARLANAN IIR SÜZGEÇLERLE SÜZÜLMESİ N. Karaboğa 1, E. Uzunhsarcıklı, F.Latfoğlu 3, T. Koza

Detaylı

bir yol oluşturmaktadır. Yine i 2 , de bir yol oluşturmaktadır. Şekil.DT.1. Temel terimlerin incelenmesi için örnek devre

bir yol oluşturmaktadır. Yine i 2 , de bir yol oluşturmaktadır. Şekil.DT.1. Temel terimlerin incelenmesi için örnek devre Devre Analz Teknkler DEE AAĐZ TEKĐKEĐ Bu zamana kadar kullandığımız Krchoffun kanunları ve Ohm kanunu devre problemlern çözmek çn gerekl ve yeterl olan eştlkler sağladılar. Fakat bu kanunları kullanarak

Detaylı

Sistemde kullanılan baralar, klasik anlamda üç ana grupta toplanabilir :

Sistemde kullanılan baralar, klasik anlamda üç ana grupta toplanabilir : 5 9. BÖLÜM YÜK AKIŞI (GÜÇ AKIŞI) 9.. Grş İletm sstemlernn analzlernde, bara sayısı arttıkça artan karmaşıklıkları yenmek çn sstemn matematksel modellenmesnde kolaylık getrc bazı yöntemler gelştrlmştr.

Detaylı

NİTEL TERCİH MODELLERİ

NİTEL TERCİH MODELLERİ NİTEL TERCİH MODELLERİ 2300 gözlem sayısı le verlen değşkenler aşağıdak gbdr: calsma: çocuk çalışıyorsa 1, çalışmıyorsa 0 (bağımlı değşken) Anne_egts: Anne eğtm sevyes Baba_egts: Baba eğtm sevyes Kent:

Detaylı

Calculating the Index of Refraction of Air

Calculating the Index of Refraction of Air Ankara Unversty Faculty o Engneerng Optcs Lab IV Sprng 2009 Calculatng the Index o Reracton o Ar Lab Group: 1 Teoman Soygül Snan Tarakçı Seval Cbcel Muhammed Karakaya March 3, 2009 Havanın Kırılma Đndsnn

Detaylı

TRANSPORT PROBLEMI için GELIsTIRILMIs VAM YÖNTEMI

TRANSPORT PROBLEMI için GELIsTIRILMIs VAM YÖNTEMI Yönetm, Yl 9, Say 28, Ekm - 1997,5.20-25 TRANSPORT PROBLEMI ÇIN GELIsTIRILMIs VAM YÖNTEMI Dr. Erhan ÖZDEMIR I.Ü. Teknk Blmler M.Y.O. L.GIRIs V AM transport problemlerne en düsük malyetl baslangç çözüm

Detaylı

TÜRKİYE DEKİ 380 kv LUK 14 BARALI GÜÇ SİSTEMİNDE EKONOMİK YÜKLENME ANALİZİ

TÜRKİYE DEKİ 380 kv LUK 14 BARALI GÜÇ SİSTEMİNDE EKONOMİK YÜKLENME ANALİZİ TÜRİYE DEİ 38 kv LU 4 BARALI GÜÇ SİSTEMİDE EOOMİ YÜLEME AALİZİ Mehmet URBA Ümmühan BAŞARA 2,2 Elektrk-Elektronk Mühendslğ Bölümü Mühendslk-Mmarlık Fakültes Anadolu Ünverstes İk Eylül ampüsü, 2647, ESİŞEHİR

Detaylı

Bilgisayarla Görüye Giriş

Bilgisayarla Görüye Giriş Blgsayarla Görüye Grş Ders 8 Görüntü Eşleme Alp Ertürk alp.erturk@kocael.edu.tr Panorama Oluşturma Görüntüler eşlememz / çakıştırmamız gerekmektedr Panorama Oluşturma İk görüntüden özntelkler çıkar Panorama

Detaylı

YAYILI YÜK İLE YÜKLENMİŞ YAPI KİRİŞLERİNDE GÖÇME YÜKÜ HESABI. Perihan (Karakulak) EFE

YAYILI YÜK İLE YÜKLENMİŞ YAPI KİRİŞLERİNDE GÖÇME YÜKÜ HESABI. Perihan (Karakulak) EFE BAÜ Fen Bl. Enst. Dergs (6).8. YAYII YÜK İE YÜKENİŞ YAPI KİRİŞERİNDE GÖÇE YÜKÜ HESABI Perhan (Karakulak) EFE Balıkesr Ünverstes ühendslk marlık Fakültes İnşaat üh. Bölümü Balıkesr, TÜRKİYE ÖZET Yapılar

Detaylı

YAPILARIN ENERJİ ESASLI TASARIMI İÇİN BİR HESAP YÖNTEMİ

YAPILARIN ENERJİ ESASLI TASARIMI İÇİN BİR HESAP YÖNTEMİ YAPILARI EERJİ ESASLI TASARIMI İÇİ BİR HESAP YÖTEMİ Araş. Gör. Onur MERTER Araş. Gör. Özgür BOZDAĞ Prof. Dr. Mustafa DÜZGÜ Dokuz Eylül Ünverstes Dokuz Eylül Ünverstes Dokuz Eylül Ünverstes Fen Blmler Ensttüsü

Detaylı

YÖNETİM VE EKONOMİ Yıl:2006 Cilt:13 Sayı:1 Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. MANİSA

YÖNETİM VE EKONOMİ Yıl:2006 Cilt:13 Sayı:1 Celal Bayar Üniversitesi İ.İ.B.F. MANİSA YÖNETİM VE EKONOMİ Yıl:2006 Clt:3 Sayı: Celal Bayar Ünverstes İ.İ.B.F. MANİSA Bulanık Araç Rotalama Problemlerne Br Model Öners ve Br Uygulama Doç. Dr. İbrahm GÜNGÖR Süleyman Demrel Ünverstes, İ.İ.B.F.,

Detaylı

TRAFİK İŞARETLERİNİN HOUGH DÖNÜŞÜMÜ VE DVM KULLANILARAK SINIFLANDIRILMASI TRAFFIC SIGN CLASSIFICATION USING HOUGH TRANSFORM AND SVM

TRAFİK İŞARETLERİNİN HOUGH DÖNÜŞÜMÜ VE DVM KULLANILARAK SINIFLANDIRILMASI TRAFFIC SIGN CLASSIFICATION USING HOUGH TRANSFORM AND SVM TRAFİK İŞARETLERİNİN HOUGH DÖNÜŞÜMÜ VE DVM KULLANILARAK SINIFLANDIRILMASI TRAFFIC SIGN CLASSIFICATION USING HOUGH TRANSFORM AND SVM Emrah ONAT SDT - Space & Defence Technologes A.Ş. emrahonat@yahoo.com

Detaylı

( ) 3.1 Özet ve Motivasyon. v = G v v Operasyonel Amplifikatör (Op-Amp) Deneyin Amacı. deney 3

( ) 3.1 Özet ve Motivasyon. v = G v v Operasyonel Amplifikatör (Op-Amp) Deneyin Amacı. deney 3 Yıldız Teknk Ünverstes Elektrk Mühendslğ Bölümü Deneyn Amacı İşlemsel kuvvetlendrcnn çalışma prensbnn anlaşılması le çeştl OP AMP devrelernn uygulanması ve ncelenmes. Özet ve Motvasyon.. Operasyonel Amplfkatör

Detaylı

kadar ( i. kaynağın gölge fiyatı kadar) olmalıdır.

kadar ( i. kaynağın gölge fiyatı kadar) olmalıdır. KONU : DUAL MODELİN EKONOMİK YORUMU Br prmal-dual model lşks P : max Z cx D: mn Z bv AX b AV c X 0 V 0 bçmnde tanımlı olsun. Prmal modeln en y temel B ve buna lşkn fyat vektörü c B olsun. Z B B BB c X

Detaylı

Korelasyon ve Regresyon

Korelasyon ve Regresyon Korelasyon ve Regresyon 1 Korelasyon Analz İk değşken arasında lşk olup olmadığını belrlemek çn yapılan analze korelasyon analz denr. Korelasyon; doğrusal yada doğrusal olmayan dye kye ayrılır. Korelasyon

Detaylı

ORM 7420 USING SATELLITE IMAGES IN FOREST RESOURCE PLANNING

ORM 7420 USING SATELLITE IMAGES IN FOREST RESOURCE PLANNING ORM 7420 USING SATELLITE IMAGES IN FOREST RESOURCE PLANNING Asst. Prof. Dr. Uzay KARAHALİL Week IV NEDEN UYDU GÖRÜNTÜLERİ KULLANIRIZ? Sayısaldır (Dijital), - taramaya gerek yoktur Hızlıdır Uçuş planı,

Detaylı

G.1. : Y.Kutlu, M.Kuntalp, D.Kuntalp. : Öz Düzenleyici Haritalar Kullanilarak Diken Dalgalarin Analizi. Yay nlanan Kitapç k.

G.1. : Y.Kutlu, M.Kuntalp, D.Kuntalp. : Öz Düzenleyici Haritalar Kullanilarak Diken Dalgalarin Analizi. Yay nlanan Kitapç k. G.1 Yazarlar : Y.Kutlu, M.Kuntalp, D.Kuntalp Ba l k : Öz Düzenley Hartalar Kullanlarak Dken Dalgalarn Analz Yay nlanan Ktapç k : Genç Blm nsanlar le Beyn Byofz II. Çal tay, Izmr / Turkey, 21-23 ubat2008

Detaylı

ROTASYON ORMAN ALGORİTMASI İLE YÜKSEK ÇÖZÜNÜRLÜKLÜ MULTİSPEKTRAL UYDU GÖRÜNTÜLERİNİN SINIFLANDIRILMASI

ROTASYON ORMAN ALGORİTMASI İLE YÜKSEK ÇÖZÜNÜRLÜKLÜ MULTİSPEKTRAL UYDU GÖRÜNTÜLERİNİN SINIFLANDIRILMASI ROTASYON ORMAN ALGORİTMASI İLE YÜKSEK ÇÖZÜNÜRLÜKLÜ MULTİSPEKTRAL UYDU GÖRÜNTÜLERİNİN SINIFLANDIRILMASI İsmal ÇÖLKESEN 1, Tahsn YOMRALIOĞLU 2, Taşkın KAVZOĞLU 3 1 Araş. Gör., Gebze Yüksek Teknoloj Ensttüsü,

Detaylı

KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ Mühendislik Fakültesi Makina Mühendisliği Bölümü Mukavemet I Vize Sınavı (2A)

KOCAELİ ÜNİVERSİTESİ Mühendislik Fakültesi Makina Mühendisliği Bölümü Mukavemet I Vize Sınavı (2A) KOCELİ ÜNİVERSİTESİ Mühendslk akültes Makna Mühendslğ Bölümü Mukavemet I Vze Sınavı () dı Soyadı : 18 Kasım 013 Sınıfı : No : SORU 1: Şeklde verlen levhalar aralarında açısı 10 o la 0 o arasında olacak

Detaylı

JFM316 Elektrik Yöntemler ( Doğru Akım Özdirenç Yöntemi)

JFM316 Elektrik Yöntemler ( Doğru Akım Özdirenç Yöntemi) JFM316 Elektrk Yöntemler ( Doğru Akım Özdrenç Yöntem) yeryüzünde oluşturacağı gerlm değerler hesaplanablr. Daha sonra aşağıdak formül kullanılarak görünür özdrenç hesaplanır. a K I K 2 1 1 1 1 AM BM AN

Detaylı

İÇME SUYU ŞEBEKELERİNİN GÜVENİLİRLİĞİ

İÇME SUYU ŞEBEKELERİNİN GÜVENİLİRLİĞİ Türkye İnşaat Mühendslğ, XVII. Teknk Kongre, İstanbul, 2004 İÇME SUYU ŞEBEKELERİNİN GÜVENİLİRLİĞİ Nur MERZİ 1, Metn NOHUTCU, Evren YILDIZ 1 Orta Doğu Teknk Ünverstes, İnşaat Mühendslğ Bölümü, 06531 Ankara

Detaylı

Doğrusal Korelasyon ve Regresyon

Doğrusal Korelasyon ve Regresyon Doğrusal Korelasyon ve Regresyon En az k değşken arasındak lşknn ncelenmesne korelasyon denr. Kşlern boyları le ağırlıkları, gelr le gder, öğrenclern çalıştıkları süre le aldıkları not, tarlaya atılan

Detaylı

ARAŞTIRMA MAKALESİ/RESEARCH ARTICLE TEK ÇARPIMSAL SİNİR HÜCRELİ YAPAY SİNİR AĞI MODELİNİN EĞİTİMİ İÇİN ABC VE BP YÖNTEMLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI ÖZ

ARAŞTIRMA MAKALESİ/RESEARCH ARTICLE TEK ÇARPIMSAL SİNİR HÜCRELİ YAPAY SİNİR AĞI MODELİNİN EĞİTİMİ İÇİN ABC VE BP YÖNTEMLERİNİN KARŞILAŞTIRILMASI ÖZ ANADOLU ÜNİVERSİTESİ Blm ve Teknoloj Dergs A-Uygulamalı Blmler ve Mühendslk Clt: 14 Sayı: 3 013 Sayfa: 315-38 ARAŞTIRMA MAKALESİ/RESEARCH ARTICLE Faruk ALPASLAN 1, Erol EĞRİOĞLU 1, Çağdaş Hakan ALADAĞ,

Detaylı

UYDU ISIL KONTROL SİSTEMİNDE IŞINIM İLE ISI TRANSFERİNDE MONTE CARLO YÖNTEMİ

UYDU ISIL KONTROL SİSTEMİNDE IŞINIM İLE ISI TRANSFERİNDE MONTE CARLO YÖNTEMİ V. ULUSAL HAVACILIK VE UZAY KONFERANSI 8-10 Eylül 2014, Ercyes Ünverstes, Kayser UYDU ISIL KONTROL SİSTEMİNDE IŞINIM İLE ISI TRANSFERİNDE MONTE CARLO YÖNTEMİ Ens SARIKAYA *, Murat BULUT Türksat A.Ş., Ankara

Detaylı

Makine Öğrenmesi 10. hafta

Makine Öğrenmesi 10. hafta Makne Öğrenmes 0. hafta Lagrange Optmzasonu Destek Vektör Maknes (SVM) Karesel (Quadratc) Programlama Optmzason Blmsel term olarak dlmze geçmş olsa da bazen en leme termle karşılık bulur. Matematktek en

Detaylı

FLYBACK DÖNÜŞTÜRÜCÜ TASARIMI VE ANALİZİ

FLYBACK DÖNÜŞTÜRÜCÜ TASARIMI VE ANALİZİ FLYBACK DÖNÜŞTÜRÜCÜ TASARIMI VE ANALİZİ 1 Nasır Çoruh, Tarık Erfdan, 3 Satılmış Ürgün, 4 Semra Öztürk 1,,4 Kocael Ünverstes Elektrk Mühendslğ Bölümü 3 Kocael Ünverstes Svl Havacılık Yüksekokulu ncoruh@kocael.edu.tr,

Detaylı

VEKTÖRLER VE VEKTÖREL IŞLEMLER

VEKTÖRLER VE VEKTÖREL IŞLEMLER VEKTÖRLER VE VEKTÖREL IŞLEMLER 1 2.1 Tanımlar Skaler büyüklük: Sadece şddet bulunan büyüklükler (örn: uzunluk, zaman, kütle, hacm, enerj, yoğunluk) Br harf le sembolze edleblr. (örn: kütle: m) Şddet :

Detaylı

Kamuflaj Tespiti için Hiperspektral Görüntüleme Hyperspectral Imaging for Camouflage Detection

Kamuflaj Tespiti için Hiperspektral Görüntüleme Hyperspectral Imaging for Camouflage Detection Karaca A. C., Ertürk A., Güllü M. K., Elmas M., Ertürk S., Kamuflaj Tespt çn Hperspektral Görüntüleme, Clt 3, Sayı 5, Syf 35-39, Hazran 2013 SAVTEK Makales Kamuflaj Tespt çn Hperspektral Görüntüleme Hyperspectral

Detaylı

Türk Dilinin Biçimbilim Yapısından Yararlanarak Türkçe Metinlerin Farklı İmgelere Ayrılarak Kodlanması ve Sıkıştırılması

Türk Dilinin Biçimbilim Yapısından Yararlanarak Türkçe Metinlerin Farklı İmgelere Ayrılarak Kodlanması ve Sıkıştırılması Türk Dlnn Bçmblm Yapısından Yararlanarak Türkçe Metnlern Farklı İmgelere Ayrılarak Kodlanması ve Sıkıştırılması Banu DİRİ, M.Yahya KARSLIGİL Yıldız Teknk Ünverstes Elektrk Elektronk Fakültes - Blgsayar

Detaylı

HAFTA 13. kadın profesörlerin ortalama maaşı E( Y D 1) erkek profesörlerin ortalama maaşı. Kestirim denklemi D : t :

HAFTA 13. kadın profesörlerin ortalama maaşı E( Y D 1) erkek profesörlerin ortalama maaşı. Kestirim denklemi D : t : HAFTA 13 GÖLGE EĞİŞKENLERLE REGRESYON (UMMY VARIABLES) Gölge veya kukla (dummy) değşkenler denen ntel değşkenler, cnsyet, dn, ten reng gb hemen sayısallaştırılamayan ama açıklanan değşkenn davranışını

Detaylı

BETONARME YAPI TASARIMI

BETONARME YAPI TASARIMI BETONARME YAPI TASARIMI DEPREM HESABI Doç. Dr. Mustafa ZORBOZAN Mart 008 GENEL BİLGİ 18 Mart 007 ve 18 Mart 008 tarhler arasında ülkemzde kaydedlen deprem etknlkler Kaynak: http://www.koer.boun.edu.tr/ssmo/map/tr/oneyear.html

Detaylı

Üç Boyutlu Yapı-Zemin Etkileşimi Problemlerinin Kuadratik Sonlu Elemanlar ve Sonsuz Elemanlar Kullanılarak Çözümü

Üç Boyutlu Yapı-Zemin Etkileşimi Problemlerinin Kuadratik Sonlu Elemanlar ve Sonsuz Elemanlar Kullanılarak Çözümü ECAS Uluslararası Yapı ve Deprem Mühendslğ Sempozyumu, Ekm, Orta Doğu Teknk Ünverstes, Ankara, Türkye Üç Boyutlu Yapı-Zemn Etkleşm Problemlernn Kuadratk Sonlu Elemanlar ve Sonsuz Elemanlar Kullanılarak

Detaylı

Şiddet-Süre-Frekans Bağıntısının Genetik Algoritma ile Belirlenmesi: GAP Örneği *

Şiddet-Süre-Frekans Bağıntısının Genetik Algoritma ile Belirlenmesi: GAP Örneği * İMO Teknk Derg, 28 4393-447, Yazı 29 Şddet-Süre-Frekans Bağıntısının Genetk Algortma le Belrlenmes: GAP Örneğ * Hall KARAHAN* M. Tamer AYVAZ** Gürhan GÜRARSLAN*** ÖZ Bu çalışmada, Genetk Algortma (GA)

Detaylı

PROJE SEÇİMİ VE KAYNAK PLANLAMASI İÇİN BİR ALGORİTMA AN ALGORITHM FOR PROJECT SELECTION AND RESOURCE PLANNING

PROJE SEÇİMİ VE KAYNAK PLANLAMASI İÇİN BİR ALGORİTMA AN ALGORITHM FOR PROJECT SELECTION AND RESOURCE PLANNING Dokuz Eylül Ünverstes Sosyal Blmler Ensttüsü Dergs Clt 3, Sayı:2, 2001 PROJE SEÇİMİ VE KAYAK PLALAMASI İÇİ BİR ALGORİTMA lgün MORALI 1 C. Cengz ÇELİKOĞLU 2 ÖZ Kaynak tahss problemler koşullara bağlı olarak

Detaylı

Okullarda Coğrafi Bilgi Sistem Destekli Öğrenci Kayıt Otomasyon Sistemi Uygulaması: Trabzon Kenti Örneği

Okullarda Coğrafi Bilgi Sistem Destekli Öğrenci Kayıt Otomasyon Sistemi Uygulaması: Trabzon Kenti Örneği Okullarda Coğraf Blg Sstem Destekl Öğrenc Kayıt Otomasyon Sstem Uygulaması: Trabzon Kent Örneğ Volkan YILDIRIM 1, Recep NİŞANCI 2, Selçuk REİS 3 Özet Ülkemzde öğrenc veller le okul darecler, öğrenc kayıt

Detaylı

Sürekli Olasılık Dağılım (Birikimli- Kümülatif)Fonksiyonu. Yrd. Doç. Dr. Tijen ÖVER ÖZÇELİK

Sürekli Olasılık Dağılım (Birikimli- Kümülatif)Fonksiyonu. Yrd. Doç. Dr. Tijen ÖVER ÖZÇELİK Sürekl Olasılık Dağılım Brkml- KümülatFonksyonu Yrd. Doç. Dr. Tjen ÖVER ÖZÇELİK tover@sakarya.edu.tr Sürekl olasılık onksyonları X değşken - ;+ aralığında tanımlanmış br sürekl rassal değşken olsun. Aşağıdak

Detaylı

BİLGİSAYARLA GÖRÜ TABANLI, HAREKETLİ CİSİM YÖRÜNGESİ İZLEYEN ROBOT KOL TASARIMI

BİLGİSAYARLA GÖRÜ TABANLI, HAREKETLİ CİSİM YÖRÜNGESİ İZLEYEN ROBOT KOL TASARIMI BİLGİSAYARLA GÖRÜ TABANLI, HAREKETLİ CİSİM YÖRÜNGESİ İZLEYEN ROBOT KOL TASARIMI Emre Kouncu İstanbul Teknk Ünverstes Elektrk Mühendslğ ekouncu@kouncurobotc.com Osman Celan İstanbul Teknk Ünverstes Elektronk

Detaylı

Karasal, Hava ve Uzay Tabanlı Haberleşme Sistemleri Arasındaki Girişimin Minimizasyonu İçin Optimizasyon Yaklaşımı

Karasal, Hava ve Uzay Tabanlı Haberleşme Sistemleri Arasındaki Girişimin Minimizasyonu İçin Optimizasyon Yaklaşımı Karasal, Hava ve Uzay Tabanlı Haberleşme stemler Arasındak rşmn nmzasyonu çn Optmzasyon Yaklaşımı Optmzaton Approach to the nmzaton of Interference Between Terrestral, Ar and pace Based Communcaton ystems

Detaylı

AĞIR BİR NAKLİYE UÇAĞINA AİT BİR YAPISAL BİLEŞENİN TASARIMI VE ANALİZİ

AĞIR BİR NAKLİYE UÇAĞINA AİT BİR YAPISAL BİLEŞENİN TASARIMI VE ANALİZİ III. ULUSAL HAVACILIK VE UZAY KONFERANSI 16-18 Eylül 2010, ANADOLU ÜNİVERSİTESİ, Eskşehr AĞIR BİR NAKLİYE UÇAĞINA AİT BİR YAPISAL BİLEŞENİN TASARIMI VE ANALİZİ Davut ÇIKRIKCI * Yavuz YAMAN Murat SORGUÇ

Detaylı

Konumsal Enterpolasyon Yöntemleri Uygulamalarında Optimum Parametre Seçimi: Doğu Karadeniz Bölgesi Günlük Ortalama Sıcaklık Verileri Örneği

Konumsal Enterpolasyon Yöntemleri Uygulamalarında Optimum Parametre Seçimi: Doğu Karadeniz Bölgesi Günlük Ortalama Sıcaklık Verileri Örneği S. ZENGİN KAZANCI, E. TANIR KAYIKÇI Konumsal Enterpolasyon Yöntemler Uygulamalarında Optmum Parametre Seçm: Doğu Karadenz Bölges Günlük Ortalama Sıcaklık S. ZENGİN KAZANCI 1, E. TANIR KAYIKÇI 1 1 Karadenz

Detaylı

ELM201 ELEKTRONİK-I DERSİ LABORATUAR FÖYÜ

ELM201 ELEKTRONİK-I DERSİ LABORATUAR FÖYÜ T SAKAYA ÜNİESİTESİ TEKNOLOJİ FAKÜLTESİ ELEKTİK-ELEKTONİK MÜHENDİSLİĞİ ELM201 ELEKTONİK- DESİ LAOATUA FÖYÜ DENEYİ YAPTAN: DENEYİN AD: DENEY NO: DENEYİ YAPANN AD ve SOYAD: SNF: OKUL NO: DENEY GUP NO: DENEY

Detaylı

FOTOGRAMETRİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI FAALIYETLERI

FOTOGRAMETRİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI FAALIYETLERI FOTOGRAMETRİ DAİRESİ BAŞKANLIĞI FAALIYETLERI Fotg.D.Bşk.lığı, yurt içi ve yurt dışı harita üretimi için uydu görüntüsü ve hava fotoğraflarından fotogrametrik yöntemlerle topoğrafya ve insan yapısı detayları

Detaylı

YÖRÜNGE DÜZELTMELİ IRS-1C/1D PANKROMATİK MONO GÖRÜNTÜSÜNÜN GEOMETRİK DOĞRULUK VE BİLGİ İÇERİĞİ AÇISINDAN İNCELENMESİ

YÖRÜNGE DÜZELTMELİ IRS-1C/1D PANKROMATİK MONO GÖRÜNTÜSÜNÜN GEOMETRİK DOĞRULUK VE BİLGİ İÇERİĞİ AÇISINDAN İNCELENMESİ YÖRÜNGE DÜZELTMELİ IRS-1C/1D PANKROMATİK MONO GÖRÜNTÜSÜNÜN GEOMETRİK DOĞRULUK VE BİLGİ İÇERİĞİ AÇISINDAN İNCELENMESİ 2004 YÜKSEK MÜHENDİSLİK TEZİ HÜSEYİN TOPAN YÖRÜNGE DÜZELTMELİ IRS-1C/1D PANKROMATİK

Detaylı

Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi Pamukkale University Journal of Engineering Sciences

Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi Pamukkale University Journal of Engineering Sciences Pamukkale Ünverstes Mühendslk Blmler Dergs, Clt 0, Sayı 3, 04, Sayfalar 85-9 Pamukkale Ünverstes Mühendslk Blmler Dergs Pamukkale Unversty Journal of Engneerng Scences PREFABRİK ENDÜSTRİ YAPIARININ ARMONİ

Detaylı

DEÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MÜHENDİSLİK BİLİMLERİ DERGİSİ Cilt:13 Sayı:2 sh.75-87 Mayıs 2012

DEÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MÜHENDİSLİK BİLİMLERİ DERGİSİ Cilt:13 Sayı:2 sh.75-87 Mayıs 2012 DEÜ MÜHENDİSLİK FAKÜLTESİ MÜHENDİSLİK BİLİMLERİ DERGİSİ Clt:13 Sayı:2 sh.75-87 Mayıs 2012 ÇELİK YAPI SİSTEMLERİNDE İKİNCİ MERTEBE ANALİZ YÖNTEMLERİNİN İNCELENMESİ (INVESTIGATION OF SECOND ORDER ANALYSIS

Detaylı

TEKNOLOJĐK ARAŞTIRMALAR

TEKNOLOJĐK ARAŞTIRMALAR www.teknolojkarastrmalar.com ISSN:305-63X Yapı Teknolojler Elektronk Dergs 008 () - TEKNOLOJĐK ARAŞTIRMALAR Makale Başlığın Boru Hattı Etrafındak Akıma Etks Ahmet Alper ÖNER Aksaray Ünverstes, Mühendslk

Detaylı

SAYISAL ÇÖZÜMLEME. Sayısal Çözümleme

SAYISAL ÇÖZÜMLEME. Sayısal Çözümleme SAYISAL ÇÖZÜMLEME Syısl Çözümleme SAYISAL ÇÖZÜMLEME 7. Hft LİNEER DENKLEM SİSTEMLERİ (Devm) Syısl Çözümleme İÇİNDEKİLER Doğrusl Denklem Sstemlernn Çözümü İtertf Yöntemler Jcob Yöntem Guss-Sedel Yöntem

Detaylı

PÜRÜZLÜ AÇIK KANAL AKIMLARINDA DEBİ HESABI İÇİN ENTROPY YÖNTEMİNİN KULLANILMASI

PÜRÜZLÜ AÇIK KANAL AKIMLARINDA DEBİ HESABI İÇİN ENTROPY YÖNTEMİNİN KULLANILMASI PÜRÜZLÜ AÇIK KANAL AKIMLARINDA DEBİ HESABI İÇİN ENTROPY YÖNTEMİNİN KULLANILMASI Mehmet ARDIÇLIOĞLU *, Galp Seçkn ** ve Özgür Öztürk * * Ercyes Ünverstes, Mühendslk Fakültes, İnşaat Mühendslğ Bölümü Kayser

Detaylı

STANDART VE HİBRİD YAPILAR KULLANARAK YAPAY SİNİR AĞLARI İLE İMZA TANIMA

STANDART VE HİBRİD YAPILAR KULLANARAK YAPAY SİNİR AĞLARI İLE İMZA TANIMA STANDART VE HİBRİD YAPILAR KULLANARAK YAPAY SİNİR AĞLARI İLE İMZA TANIMA Canan ŞENOL Tülay YILDIRIM Kadr Has Ünverstes, Elektronk Mühendslğ Bölümü, 3430, Cbal, Fath-İstanbul Yıldız Teknk Ünverstes, Elektronk

Detaylı

TEKNOLOJĐK ARAŞTIRMALAR

TEKNOLOJĐK ARAŞTIRMALAR www.teknolojkarastrmalar.com ISSN:134-4141 Makne Teknolojler Elektronk Dergs 28 (1) 61-68 TEKNOLOJĐK ARAŞTIRMALAR Kısa Makale Tabakalı Br Dskn Termal Gerlme Analz Hasan ÇALLIOĞLU 1, Şükrü KARAKAYA 2 1

Detaylı

K-Ortalamalar Yöntemi ile Yıllık Yağışların Sınıflandırılması ve Homojen Bölgelerin Belirlenmesi *

K-Ortalamalar Yöntemi ile Yıllık Yağışların Sınıflandırılması ve Homojen Bölgelerin Belirlenmesi * İMO Teknk Derg, 2012 6037-6050, Yazı 383 K-Ortalamalar Yöntem le Yıllık Yağışların Sınıflandırılması ve Homojen Bölgelern Belrlenmes * Mahmut FIAT* Fath DİKBAŞ** Abdullah Cem KOÇ*** Mahmud GÜGÖ**** ÖZ

Detaylı

FOTOGRAMETRİK NOKTA AĞLARI İÇİN BASİT BİR OPTİMİZASYON METODU

FOTOGRAMETRİK NOKTA AĞLARI İÇİN BASİT BİR OPTİMİZASYON METODU Selçuk Ünverstes Jeode ve Fotogrametr Mühendslğ Öğretmnde 0. õl Sempoumu6-8 Ekm 00 Kona SUNULMUŞ İLDİRİ FOTOGRMETRİK NOKT ĞLRI İÇİN SİT İR OTİMİSON METODU Esra TUNÇ Jurgen FRIEDRICH Fev KRSLI Karaden Teknk

Detaylı

YOĞUN GÖRÜNTÜ EŞLEME ALGORİTMALARI İLE ÜRETİLEN YÜKSEK ÇÖZÜNÜRLÜKLÜ SAYISAL YÜZEY MODELİ ÜRETİMİNDE KALİTE DEĞERLENDİRME VE DOĞRULUK ANALİZİ

YOĞUN GÖRÜNTÜ EŞLEME ALGORİTMALARI İLE ÜRETİLEN YÜKSEK ÇÖZÜNÜRLÜKLÜ SAYISAL YÜZEY MODELİ ÜRETİMİNDE KALİTE DEĞERLENDİRME VE DOĞRULUK ANALİZİ YOĞUN GÖRÜNTÜ EŞLEME ALGORİTMALARI İLE ÜRETİLEN YÜKSEK ÇÖZÜNÜRLÜKLÜ SAYISAL YÜZEY MODELİ ÜRETİMİNDE KALİTE DEĞERLENDİRME VE DOĞRULUK ANALİZİ Naci YASTIKLI a, Hüseyin BAYRAKTAR b a Yıldız Teknik Üniversitesi,

Detaylı

Hüseyin TOPAN 1, Ali CAM 2, Murat ORUÇ 3, Mustafa TEKE 4

Hüseyin TOPAN 1, Ali CAM 2, Murat ORUÇ 3, Mustafa TEKE 4 804 [1208] GÖKTÜRK-2 GÖRÜNTÜLERİNİN GEOMETRİK VE RADYOMETRİK AÇIDAN DEĞERLENDİRİLMESİ ÖZET Hüseyin TOPAN 1, Ali CAM 2, Murat ORUÇ 3, Mustafa TEKE 4 1 Doç. Dr., Bülent Ecevit Üniversitesi, Geomatik Mühendisliği

Detaylı

Bulanık Mantık ve Yapay Sinir Ağları ile bir 3-3 Stewart Platformu nun Pozisyon Kontrolü

Bulanık Mantık ve Yapay Sinir Ağları ile bir 3-3 Stewart Platformu nun Pozisyon Kontrolü Bulanık Mantık ve Yapay Snr Ağları le br 3-3 Stewart Platformu nun Pozsyon Kontrolü İbrahm Yıldız 1, V.Emre Ömürlü 2, Ş.Nac Engn 3 1 Makne Mühendslğ Bölümü Yıldız Teknk Ünverstes, Beşktaş yldz@yldz.edu.tr

Detaylı

MIT Açık Ders Malzemeleri Bu materyallerden alıntı yapmak veya Kullanım Koşulları hakkında bilgi almak için

MIT Açık Ders Malzemeleri   Bu materyallerden alıntı yapmak veya Kullanım Koşulları hakkında bilgi almak için MIT Açık Ders Malzemeler http://ocm.mt.edu Bu materyallerden alıntı yapmak veya Kullanım Koşulları hakkında blg almak çn http://ocm.mt.edu/terms veya http://tuba.açık ders.org.tr adresn zyaret ednz. 18.102

Detaylı

Asimetri ve Basıklık Ölçüleri Ortalamalara dayanan (Pearson) Kartillere dayanan (Bowley) Momentlere dayanan asimetri ve basıklık ölçüleri

Asimetri ve Basıklık Ölçüleri Ortalamalara dayanan (Pearson) Kartillere dayanan (Bowley) Momentlere dayanan asimetri ve basıklık ölçüleri Asmetr ve Basıklık Ölçüler Ortalamalara dayanan (Pearson) Kartllere dayanan (Bowley) omentlere dayanan asmetr ve basıklık ölçüler Yrd. Doç. Dr. Tjen ÖVER ÖZÇELİK tover@sakarya.edu.tr III. Asmetr ve Basıklık

Detaylı

GÜNEŞ ENERJİLİ BİR SULAMA SİSTEMİNDE BOOST KONVERTERDEN BESLENEN ARM SÜRÜCÜ SİSTEMİNİN ANALİZİ

GÜNEŞ ENERJİLİ BİR SULAMA SİSTEMİNDE BOOST KONVERTERDEN BESLENEN ARM SÜRÜCÜ SİSTEMİNİN ANALİZİ GÜNEŞ ENERJİLİ BİR SULAMA SİSTEMİNDE BOOST KONERTERDEN BESLENEN ARM SÜRÜÜ SİSTEMİNİN ANALİZİ Mahr Dursun, Al Saygın Gaz Ünverstes Teknk Eğtm Fakültes Elektrk Eğtm Bölümü Teknkokullar, Ankara mdursun@gaz.edu.tr,

Detaylı

POLİNOMLARLA VE BULANIK MANTIK İLKELERİNE GÖRE GEOİT BELİRLEMENİN PRESİZYONA ETKİSİ

POLİNOMLARLA VE BULANIK MANTIK İLKELERİNE GÖRE GEOİT BELİRLEMENİN PRESİZYONA ETKİSİ TMMOB Harta ve Kadastro Mühendsler Odası 0. Türkye Harta Blmsel ve Teknk Kurultayı 8 Mart - Nsan 00, Ankara POLİNOMLARLA VE BULANIK MANTIK İLKELERİNE GÖRE GEOİT BELİRLEMENİN PRESİZONA ETKİSİ M. ılmaz,

Detaylı

SABİT-KUTUP YAKLAŞIMI KULLANILARAK TELEKONFERANSTA ODA AKUSTİK EKO YOK ETME

SABİT-KUTUP YAKLAŞIMI KULLANILARAK TELEKONFERANSTA ODA AKUSTİK EKO YOK ETME SABİ-KUUP YAKLAŞIMI KULLAILARAK ELEKOFERASA ODA AKUSİK EKO YOK EME uğba Özge ÖZDİÇ Rıfat HACIOĞLU Eletr-Eletron Mühendslğ Bölümü Mühendsl Faültes Zongulda Karaelmas Ünverstes, 671, Zongulda ozdnc_ozge@hotmal.com

Detaylı

PARMAKİZİ RESİMLERİNİN YAPAY SİNİR AĞLARI İLE TEMİZLENMESİ VE İYİLEŞTİRİLMESİ

PARMAKİZİ RESİMLERİNİN YAPAY SİNİR AĞLARI İLE TEMİZLENMESİ VE İYİLEŞTİRİLMESİ PARMAKİZİ RESİMLERİNİN YAPAY SİNİR AĞLARI İLE TEMİZLENMESİ VE İYİLEŞTİRİLMESİ Necla ÖZKAYA Şeref SAĞIROĞLU Blgsayar Mühendslğ Bölümü, Mühendslk Fakültes, Ercyes Ünverstes, 38039, Talas, Kayser Gaz Ünverstes,

Detaylı

4.5. SOĞUTMA KULELERİNİN BOYUTLANDIRILMASI İÇİN BİR ANALIZ

4.5. SOĞUTMA KULELERİNİN BOYUTLANDIRILMASI İÇİN BİR ANALIZ Ünsal M.; Varol, A.: Soğutma Kulelernn Boyutlandırılması İçn Br Kuramsal 8 Mayıs 990, S: 8-85, Adana 4.5. SOĞUTMA KULELERİNİN BOYUTLANDIRILMASI İÇİN BİR ANALIZ Asaf Varol Fırat Ünverstes, Teknk Eğtm Fakültes,

Detaylı

Kullanım Kitapçığı. Ürün: tempmate. -M1 Veri Toplayıcısı Kapsam: İşlem Talimatları. tempmate. -M1 için Çok Kullanımlı PDF Sıcaklık Veri Toplayıcısı

Kullanım Kitapçığı. Ürün: tempmate. -M1 Veri Toplayıcısı Kapsam: İşlem Talimatları. tempmate. -M1 için Çok Kullanımlı PDF Sıcaklık Veri Toplayıcısı Kullanım Ktapçığı tempmate. -M1 çn Çok Kullanımlı PDF Sıcaklık Ver Toplayıcısı Ürün: tempmate. -M1 Ver Toplayıcısı Kapsam: İşlem Talmatları Özet Tema Sayfa 01. Teknk Ver 2 02. Chaz İşlem Talmatı 2 03.

Detaylı

DİNAMİK ANALİZ PROBLEMLERİ İÇİN YENİ BİR ADIM ADIM SAYISAL ÇÖZÜMLEME YÖNTEMİ

DİNAMİK ANALİZ PROBLEMLERİ İÇİN YENİ BİR ADIM ADIM SAYISAL ÇÖZÜMLEME YÖNTEMİ . Türkye Deprem Mühendslğ ve Ssmoloj Konferansı 5-7 Eylül 0 MKÜ HATAY DİNAMİK ANALİZ PROBLEMLERİ İÇİN YENİ BİR ADIM ADIM SAYISAL ÇÖZÜMLEME YÖNTEMİ ÖZET: H. Çlsalar ve K. Aydın Yüksek Lsans Öğrencs, İnşaat

Detaylı

Fumonic 3 radio net kablosuz duman dedektörü. Kiracılar ve mülk sahipleri için bilgi

Fumonic 3 radio net kablosuz duman dedektörü. Kiracılar ve mülk sahipleri için bilgi Fumonc 3 rado net kablosuz duman dedektörü Kracılar ve mülk sahpler çn blg Tebrk ederz! Darenze akıllı fumonc 3 rado net duman dedektörler monte edlmştr. Bu şeklde ev sahbnz yasal donanım yükümlülüğünü

Detaylı

EMG İşaretlerinin K-Ortalama Algoritması Kullanılarak Öbekleştirilmesi. EMG Signal Analysis Using K-Means Clustering

EMG İşaretlerinin K-Ortalama Algoritması Kullanılarak Öbekleştirilmesi. EMG Signal Analysis Using K-Means Clustering KSÜ Mühendslk Blmler Dergs, (), 9 5 KSU Journal of Engneerng Scences, (), 9 EMG İşaretlernn K-Ortalama Algortması Kullanılarak Öbekleştrlmes Mücahd Günay, Ahmet ALKA, KSÜ Mühendslk-Mmarlık Fakültes Elektrk-Elektronk

Detaylı

X- IŞIN FOTOGRAMETRİSİNİN ORTOPEDİDE ÜÇ BOYUTLU KULLANIMI İÇİN MATEMATİK MODELLER

X- IŞIN FOTOGRAMETRİSİNİN ORTOPEDİDE ÜÇ BOYUTLU KULLANIMI İÇİN MATEMATİK MODELLER AMUKKALE ÜNİ VERSİ TESİ MÜHENDİ SLİ K FAKÜLTESİ YIL AMUKKALE UNIVERSITY ENGINEERING COLLEGE CİLT MÜHENDİ SLİ K B İ L İ MLERİ DERGİ S İ SAYI JOURNAL OF ENGINEERING SCIENCES SAYFA : 998 : 4 : - : 685-69

Detaylı

Otomatik Kontrol Ulusal Toplantısı, TOK2013, 26-28 Eylül 2013, Malatya DOĞRUSAL KONTROL SİSTEMLERİ

Otomatik Kontrol Ulusal Toplantısı, TOK2013, 26-28 Eylül 2013, Malatya DOĞRUSAL KONTROL SİSTEMLERİ DOĞRUSAL KONTROL SİSTEMLERİ 96 Anahtarlamalı Sstemler Kararlı Yapan PI Kontrolör Setnn Hesabı İbrahm Işık, Serdar Ethem Hamamcı Elektrk-Elektronk Mühendslğ Bölümü İnönü Ünverstes, Malatya {İbrahm.sk, serdar.hamamc}@nonu.edu.tr

Detaylı

Meteorolojik Verilerin Yapay Sinir Ağları Đle Modellenmesi

Meteorolojik Verilerin Yapay Sinir Ağları Đle Modellenmesi KSÜ Fen ve Mühendslk Dergs, 10(1), 2007 148 KSU Journal of Scence and Engneerng, 10(1), 2007 Meteorolojk Verlern Yapay Snr Ağları Đle Modellenmes Kemal ATĐK 1, Emrah DENĐZ 1, Enver YILDIZ 2 1 ZKÜ. Karabük

Detaylı

Obtaining Classical Reliability Terms from Item Response Theory in Multiple Choice Tests

Obtaining Classical Reliability Terms from Item Response Theory in Multiple Choice Tests Ankara Unversty, Journal of Faculty of Educatonal Scences, year: 26, vol: 39, no: 2, 27-44 Obtanng Classcal Relablty Terms from Item Response Theory n Multple Choce Tests Hall Yurdugül * ABSTRACT: The

Detaylı

TEKNOLOJĐK ARAŞTIRMALAR

TEKNOLOJĐK ARAŞTIRMALAR www.teknolojkarastrmalar.com ISSN:135-31X Yapı Teknolojler Elektronk Dergs (1) 13-1 TEKNOLOJĐK ARAŞTIRMALAR Makale Araz Yüzey Tanımlamada Nokta Dağılımının Önem Đk Deneysel Çalışma H.Murat YILMAZ *, Murat

Detaylı

Aerodinamik Akışların Modellenmesinde Döngülü Olan ve Olmayan 7 Yaklaşımın Uygulanması

Aerodinamik Akışların Modellenmesinde Döngülü Olan ve Olmayan 7 Yaklaşımın Uygulanması Aerodnamk Akışların Modellenmesnde Döngülü Olan ve Olmayan 7 Yaklaşımın Uygulanması Mehmet Önder Efe, Marco Debas, Peng Yan, Htay Özbay 4, Mohammad Sammy 5 Elektrk ve Elektronk Mühendslğ Bölümü TOBB Ekonom

Detaylı

BİNALARIN YÜKSEK ÇÖZÜNÜRLÜKLÜ UYDU GÖRÜNTÜLERİNDEN DESTEK VEKTÖR MAKİNELERİ SINIFLANDIRMA TEKNİĞİ KULLANILARAK BELİRLENMESİ

BİNALARIN YÜKSEK ÇÖZÜNÜRLÜKLÜ UYDU GÖRÜNTÜLERİNDEN DESTEK VEKTÖR MAKİNELERİ SINIFLANDIRMA TEKNİĞİ KULLANILARAK BELİRLENMESİ 292 BİNALARIN YÜKSEK ÇÖZÜNÜRLÜKLÜ UYDU GÖRÜNTÜLERİNDEN DESTEK VEKTÖR MAKİNELERİ SINIFLANDIRMA TEKNİĞİ KULLANILARAK BELİRLENMESİ Dlek Koç San 1 ve Mustafa Türker 2 1 ODTÜ, Fen Blmler Ensttüsü, Jeodez ve

Detaylı

Otomatik Kontrol Ulusal Toplantısı, TOK2013, 26-28 Eylül 2013, Malatya MEKATRONİK SİSTEMLER VE KONTROLÜ

Otomatik Kontrol Ulusal Toplantısı, TOK2013, 26-28 Eylül 2013, Malatya MEKATRONİK SİSTEMLER VE KONTROLÜ Otomatk Kontrol Ulusal Toplantısı, TOK23, 26-28 Eylül 23, Malatya MEKATRONİK SİSTEMLER VE KONTROLÜ 655 Otomatk Kontrol Ulusal Toplantısı, TOK23, 26-28 Eylül 23, Malatya EKF Tabanlı INS/GPS Entegrasyonu

Detaylı

RASAT VE GÖKTÜRK-2 GÖRÜNTÜLERİNİN ORTOREKTİFİKASYON BAŞARIMINA REFERANS VE SAYISAL YÜKSEKLİK MODELİ SEÇİMİNİN ETKİSİ

RASAT VE GÖKTÜRK-2 GÖRÜNTÜLERİNİN ORTOREKTİFİKASYON BAŞARIMINA REFERANS VE SAYISAL YÜKSEKLİK MODELİ SEÇİMİNİN ETKİSİ RASAT VE GÖKTÜRK-2 GÖRÜNTÜLERİNİN ORTOREKTİFİKASYON BAŞARIMINA REFERANS VE SAYISAL YÜKSEKLİK MODELİ SEÇİMİNİN ETKİSİ Ramazan KÜPCÜ 1,2, Mustafa TEKE 1, Alper ÇABUK 2 1. TÜBİTAK UZAY, Görüntü İşleme Grubu,

Detaylı

BÖLÜM 1 1.GİRİŞ: İSTATİSTİKSEL DOĞRUSAL MODELLER

BÖLÜM 1 1.GİRİŞ: İSTATİSTİKSEL DOĞRUSAL MODELLER BÖLÜM 1 1.GİRİŞ: İSTATİSTİKSEL DOĞRUSAL MODELLER Blmn amaçlarından br yaşanılan doğa olaylarını tanımlamak ve olayları önceden tahmnlemektr. Bu amacı başarmanın yollarından br olaylar üzernde etkl olduğu

Detaylı

Makine Öğrenmesi 6. hafta

Makine Öğrenmesi 6. hafta Makne Öğrenmes 6. hafta Yapay Snr Ağlarına Grş Tek katmanlı YSA lar Algılayıcı (Perceptron) Aalne (Aaptve Lnear Elemen Byolojk Snr Hücres Byolojk snrler ört ana bölümen oluşmaktaır. Bunlar: Denrt, Akson,

Detaylı

Denklem Çözümünde Açık Yöntemler

Denklem Çözümünde Açık Yöntemler Denklem Çözümünde Bu yöntem, n yalnızca başlangıç değer kullanılan ya da kökü kapsayan br aralık kullanılması gerekmez. Açık yöntemler hızlı sonuç vermesne karşın, başlangıç değer uygun seçlmedğnde ıraksayablr.

Detaylı

Doğal Kaynak Gözlem Uyduları

Doğal Kaynak Gözlem Uyduları Doğal Kaynak Gözlem Uyduları Landsat Uyduları Yeryüzündeki doğal kaynakların incelenmesi amacı ile NASA tarafından 1972 yılında LANDSAT uyduları programı başlatılmıştır. İlk LANDSAT uydusu ERST-I (Earth

Detaylı

Koordinat Dönüşümünde Deney Tasarımı Yaklaşımı

Koordinat Dönüşümünde Deney Tasarımı Yaklaşımı Harta Teknolojler Elektronk Dergs Clt: 5, No: 1, 213 (37-46) Electronc Journal of Map Technologes Vol: 5, No: 1, 213 (37-46) TEKNOLOJİK ARAŞTIRMALAR www.teknolojkarastrmalar.com e-issn: 139-3983 Makale

Detaylı

Sera İklimlendirme Kontrolü İçin Etkin Bir Gömülü Sistem Tasarımı

Sera İklimlendirme Kontrolü İçin Etkin Bir Gömülü Sistem Tasarımı Sera İklmlendrme Kontrolü İçn Etkn Br Gömülü Sstem Tasarımı Nurullah Öztürk, Selçuk Ökdem, Serkan Öztürk Ercyes Ünverstes, Blgsayar Mühendslğ Bölümü, Kayser ozturk.nurullah@yahoo.com.tr,okdem@ercyes.edu.tr,

Detaylı

Otomatik Kontrol Ulusal Toplantısı, TOK2013, 26-28 Eylül 2013, Malatya MODELLEME VE SİSTEM TANILAMA

Otomatik Kontrol Ulusal Toplantısı, TOK2013, 26-28 Eylül 2013, Malatya MODELLEME VE SİSTEM TANILAMA Otomatk Kontrol Ulusal Toplantısı, TOK3, 6-8 Eylül 3, Malatya MODELLEME VE SİSTEM TANILAMA 69 Otomatk Kontrol Ulusal Toplantısı, TOK3, 6-8 Eylül 3, Malatya Otonom Bsklet Modellenmes ve Kontrolü Ömer Faruk

Detaylı

UYDU GÖRÜNTÜLERİ VE SAYISAL UZAKTAN ALGILAMA

UYDU GÖRÜNTÜLERİ VE SAYISAL UZAKTAN ALGILAMA UYDU GÖRÜNTÜLERİ VE SAYISAL UZAKTAN ALGILAMA Son yıllarda teknolojinin gelişmesi ile birlikte; geniş alanlarda, kısa zaman aralıklarında ucuz ve hızlı sonuç alınabilen uzaktan algılama tekniğinin, yenilenebilir

Detaylı

A İSTATİSTİK. 4. X kesikli rasgele (random) değişkenin moment çıkaran. C) 4 9 Buna göre, X in beklenen değeri kaçtır?

A İSTATİSTİK. 4. X kesikli rasgele (random) değişkenin moment çıkaran. C) 4 9 Buna göre, X in beklenen değeri kaçtır? . Br torbada 6 syah, 4 beyaz top vardır. Bu torbadan yerne koyarak top seçlyor. A İSTATİSTİK KPSS/-AB-PÖ/006. Normal dağılıma sahp br rasgele (random) değşkenn varyansı 00 dür. Seçlen topların ksnn de

Detaylı