FİZİKSEL UYGUNLUK AKTİVİTELERİNİN İLKÖĞRETİM OKULU ÖĞRENCİLERİNDE FİZİKSEL VE FİZYOLOJİK PARAMETRELERİ ÜZERİNE OLAN ETKİLERİNİN İNCELENMESİ

Transkript

1 FİZİKSEL UYGUNLUK AKTİVİTELERİNİN İLKÖĞRETİM OKULU ÖĞRENCİLERİNDE FİZİKSEL VE FİZYOLOJİK PARAMETRELERİ ÜZERİNE OLAN ETKİLERİNİN İNCELENMESİ Serkan İBİŞ* Gürkan YILMAZ* Tarık SEVİNDİ* ÖZET Bu çalışmanın amacı ilköğretim okulu Beden Eğitimi ders müfredatı içerisine ilave edilen fiziksel uygunluk programının öğrencilerin bazı fiziksel ve fizyolojik parametreleri üzerine olan etkilerini incelemektir. Çalışmaya 7. sınıf düzeyindeki farklı iki şubeden toplam 52 erkek öğrenci gönüllü olarak katıldı. Deney grubu öğrencilerine 40 dakikalık beden eğitimi derslerinin 15 dakikalık bölümünde, o günkü ders programına uygun aerobik-anaerobik dayanıklılık, esneklik, kas kuvveti ve dayanıklılığı çalışması uygulandı. Kontrol grubuna ise yıllık müfredat programı uygulandı. Her iki grupta bulunan deneklerin, aerobik güç, anaerobik güç, esneklik, pençe kuvvetleri; alan ve laboratuar testleri uygulanarak öğretim yılı başında ve sonunda ölçüm değerleri belirlendi. İstatistiki analizler t testi ile yapıldı. (p<0,05) düzeyinde anlamlılıkları araştırıldı. Çalışma sonunda deney grubunun boy, vücut ağırlığı, anaerobik güç, esneklik, pençe kuvveti, istirahat kalp atım sayılarında anlamlı gelişme bulunurken (p<0,05); kontrol grubunda ise; sadece boy ve vücut ağırlığında anlamlı gelişmeler tespit edilmiştir (p<0,05). Kontrol grubunun, diğer parametrelerinde ise anlamlı bir gelişme olmadığı saptanmıştır (p>0,05). Sonuç olarak beden eğitimi müfredat programları içeriğinin fiziksel uygunluk etkinliklerine yönelik olarak arttırılması durumunda, öğrencilerin fiziksel ve fizyolojik parametrelerinin daha olumlu yönde artabileceği düşünülmektedir Anahtar Kelimeler: Fiziksel Etkinlik Programı, Beden Eğitimi, Fiziksel Fizyolojik Parametreler The Examination of Physical Fitness Activities' Effects on Physical and Physiological Parameters of Primary Students ABSTRACT The purpose of this research is to analyse the effect of physical fitness program, which was added into the physical education and sports course curriculum in primary education The subject group of the research was composed of 52 male students from different classes. Aerobic-Anaerobic endurance, flexibility, muscular power and endurance exercises was applied to the students who are studying at 7th classroom for 15 minutes of 40 minutes physical education and sport course. Same procedure was also aplied to the control group. Aerobic power, anaerobic power, grip power, flexibility measurements of both groups were made at the beginning and end of education year. In the statistical analysis t-test was applied to the gathered data according to p<0.05 significance level. As a result significant differences were found in the experimental groups height, body weight, anaerobic power, flexibility, hand grip, power and resting heart rate valves (p<0.05). in control group there were significant differences found in height and body weight values, but in the other parameters of control group there was no significant difference has been observed (p<0.05). As a result, it is considered that if we increase the activity of physical fitness in physical education and sports course curriculum we will see positive influence on the physical and physiological parameters Key Words: Primary Education Details Program, Physical Education, Physical Physiological Parameters Niğde Üniversitesi Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu. NİĞDE.

2 GİRİŞ Fiziksel uygunluk bireylerin günlük aktivitelerini yapmalarını sağlayan, inaktivite sonucu oluşan sağlık problemleri riskini azaltan ve belli bir fiziksel aktivite programına katılımına izin verecek düzeyi sağlayan bir durumdur(1). Bir aktiviteyi aşırı derecede yorulmadan yapabilme yeteneği veya sosyal, zihinsel ve fiziksel olarak iyi olma hali olarak tanımlanabilir. Sağlıkla ilgili fiziksel uygunluk geliştikçe fiziksel ve zihinsel sağlıkta gelişir. Buna etki eden faktörler ise soya çekim, cinsiyet, yaş, kilo ve aktivite düzeyidir(2). Clark (1975)'a göre fiziksel uygunluk üç unsurdan oluşur. Bunlar; kas kuvveti, kas dayanıklılığı ve dolaşım- solunum dayanıklılığıdır(3). Kalp dolaşım sistemi ve kaslar gibi organlar, sistemlerin işleyişi genel sağlık hakkında bilgi verir(2). Fiziksel uygunluk fizyolojik yada motor performansın saptanmasına yönelik testlerle değerlendirilmektedir. Fiziksel uygunluk testleri sağlığın bir göstergesi olup kalp-solunum fonksiyonu, kuvvet, dayanıklılık, esneklik konularında fikir vermektedir. Fiziksel uygunluk öğretimi dengeli bir beden eğitimi programının vazgeçilmez bir unsurudur(4). Buna rağmen ülkemiz orta öğretim beden eğitimi müfredat programlarında bu konuya gereken önemin tam anlamıyla verildiği söylenemez(2). Geleneksel beden eğitimi dersi müfredat programlarında öncelikli amaç spor olduğu için kardiyorespiratör fonksiyonların gelişmesine etkisi olduğu söylenemez(5). Beden eğitimi dersi, öğrencilerin sağlıklı ve bilinçli bir aktivite alışkanlığını geliştirmek, onlara kendi bünyelerine uygun aktivitelerle optimal bir fiziksel uygunluğu, hayat boyunca muhafaza ettirme amacı taşımalıdır(6). Ülkemizde beden eğitimi müfredat programları incelendiğinde ise; motor beceri öğretiminin ön planda olduğu, fiziksel aktivite kavramının fazla önem taşımadığı görülmektedir. Bu yıllar içerisinde öğrencilere kazandırılacak yaşam boyu fiziksel aktiviteleri yapma alışkanlığı ve bu konuda bilinçlendirmek toplum sağlığını geliştirmede önemli olacaktır(4). Bu çalışmanın amacı, orta öğretim beden eğitimi yıllık planına ilave edilen fiziksel uygunluk aktivitelerin, öğrencilerin bazı fiziksel ve fizyolojik parametrelerine etkilerini belirlemektir. MATERYAL VE METOD Bu araştırmaya ilköğretim okulu 7. sınıf düzeyinde iki farklı şubede bulunan toplam 52 erkek öğrenci gönüllü olarak katıldı. Denekler tesadüfî yöntemle deney (n:26) ve kontrol (n:26) gruplara ayrıldılar. Deney grubunu oluşturan şubedeki öğrencilere yıllık beden eğitim dersi müfredat programında belirtilen konulara ilave olarak bir fiziksel uygunluk programı (aerobik-anaerobik dayanıklılık, esneklik, kas kuvveti ve dayanıklılığı)

3 uygulandı. Program, o günkü ders konusuna uygun olmak kaydıyla 40 dakikalık toplam ders süresinin 15 dakikalık bölümü içerisinde uygulandı. Kontrol grubuna ise yıllık ders programında bulunan konular uygulandı. Her iki grupta bulunan deneklere, öğretim yılı başında (ön test) ve sonunda (son test) olmak üzere iki test uygulandı. Deneklerin boy uzunlukları ayaklar çıplak halde Holtain Limited marka boy ölçer ile (0,01) hassasiyetinde, vücut ağırlıkları ayaklar çıplak Angel elektronik baskül ile ölçülmüştür. MakV0 2, 20 m mekik koşu protokolü uygulanarak tahmin edilmiştir. Anaerobik güç, dikey sıçrama testi kullanılarak, Lewis nomogramı ile belirlenmiştir. Deneklerin pençe kuvveti ölçümleri kg arası kuvvet ölçen Takei Grip-D marka el dinamometresi ile ölçülmüştür. Esnekliğin ölçülmesinde ise otur- uzan ( sit and reach) sehpası kullanılarak denekler ısındıktan sonra esneklikleri cm cinsinden alınmıştır. İstirahat kalp atım sayısının tespitinde siteteskop ve kronometre kullanılarak 60 sn' lik süredeki kalp atım sayıları alınmıştır. Sistolik ve diastolik kan basınçları ise yatar pozisyonda steteskop ve tansiyon aleti kullanılarak mmhg cinsinden kaydedilmiştir (7). Çalışmada elde edilen veriler, SPSS for Windows paket programında değerlendirilmiştir, "t" test analizi ile gruplar arasındaki anlamlılıklar (p<0,05) düzeyinde incelenmiştir. BULGULAR Tablo 1: Kontrol ve deney grubunun antrenman öncesi ve sonrası, bazı fiziksel ve fizyolojik ölçüm değerleri. Deney grubu (n=26) Kontrol Grubu (n=26) Değişkenler On Test. X±SD Son Test. X±SD t Değeri On Test. X±SD. Son Test. X±SD t Değeri Boy (cm) 149,54±8,89 150,27±9,43 4,05* 150,42±6,7 150,80±6,6 3,95* Vücut Ağırlığı (kg) 39,69±8,09 40,27±8,16 2,89 41,61 ±7,74 42,38±8,13 4,81* Pençe Kuvveti sağ El (kg) 19,73±4,77 22,69±5,38 5,89* 18,84±2,69 19,52±3,90 1,52 Pençe Kuvveti sol El (kg) 19,51±4,43 22,66±5,18 4,91* 17,08±2,95 17,33±2,85 1,12 Esneklik (cm) 31,35±3,57 32,96±3,71 10,9* 30,65±3,21 30,53±2,76 0,384 Aerobik Güç (ml.kg/dk) 36,95±5,50 39,71 ±6,39 2,06 32,97±7,92 33,08±8,02 0,956 Anaerobik Güç (kg-m/sn) 48,33±11,19 53,24±11,13 13,5* 46,40±9,81 47,61 ±9,67 2,83 İstirahat Kalp AtımSay (atım/dk) 76,77±3,23 75,46±3,09 5,75* 80,30±2,94 80,38±3,56 0,175 (P<0,05) Tablo 1'e bakıldığında; deney grubunun boy, esneklik, anaerobik güç, sağ-sol el pençe kuvveti, istirahat kalp atım sayısında anlamlı gelişme tespit edilmiştir (p<0,05). Deney grubunun, vücut ağırlığı ve aerobik gücünde ise anlamlı bir gelişme tespit edilmemiştir (p>0,05). Kontrol grubunda ise; boy ve vücut ağırlığında anlamlı gelişmeler tespit edilirken (p<0,05); diğer parametrelerinde anlamlı bir gelişme olmadığı tespit edilmiştir (p>0,05). TARTIŞMA VE SONUÇ Bu çalışmada; ilköğretim okulları beden eğitimi dersi müfredatı içerisine ilave edilen, fiziksel uygunluk programının öğrencilerin boy, vücut ağırlığı, sağ-sol pençe

4 kuvveti, esneklik, aerobik güç, anaerobik güç, istirahat kalp atım sayısı, gibi fiziksel ve fizyolojik parametreleri üzerine olan etkilerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Öğretim yılı sonunda çalışmaya katılan deney ve kontrol grubunun boylarında anlamlı gelişmeler tespit edilmiştir (p<0,05). Deney grubunun vücut ağırlıklarında anlamlı gelişme olmazken, kontrol grubunun vücut ağırlığında anlamlı gelişmeler tespit edilmiştir. Çocuklarda yaşamın ilk yıllarında hızlı büyümenin gerçekleştiği ve ergenlik döneminde kızlarda 7 cm erkeklerde 10 cm lik boy gelişiminin meydana gelebileceğini belirtmiştir (8). Maline (1993), tarafından da belirtildiği gibi çocukların ergenlik döneminin sonuna kadar boy uzunlukları bakımından hızlı gelişme kaydettikleri bilinmektedir(9). Bu dönemde özellikle sporla uğraşan çocukların inaktif çocuklara göre daha fazla uzadıkları da belirtilmiştir. Araştırmaya katılan deney grubu çocuklarının sağ el pençe kuvveti 19,73 kg'den 22,69 kg ye yükselmiştir. Sol el pençe kuvveti ise 19,51 kg'den 22,66 kg' a yükselmiştir. Bu artışlar istatistik? açıdan anlamlı bulunmuştur (p<0,05). Kontrol grubunu sağ ve sol el pençe kuvvetlerinde anlamlı gelişme tespit edilmemiştir (p>0,05). Benzer çalışmada deney grubu sağ el pençe kuvvetini kg, kontrol grubu sağ el pençe kuvvetini kg olarak tespit etmiştir(4). Çalışma sonunda deney grubunda esneklik 31,35 cm den 32,96 cm ye yükselmiş, artış anlamlı bunmuştur (p<0,05). Kontrol grubu esneklik değerlerindeki artış ise anlamlı bulunmamıştır (p>0,05). Fiziksel aktivitenin esneklik üzerinde olumlu etkileri vardır. Ergenlik çağında esneklik üst seviyeye çıkar(10). Chatterjee ve Branyopadhyay (1983), yaş grubu erkek öğrencilere uyguladıkları antrenman programı sonucunda deney grubunda %2,2'lik oranında esneklik artışı tespit etmişlerdir(11). Esneklik değerleri, literatürle karşılaştırıldığında literatürle paralellik göstermektedir. Çalışmaya katılan deney ve kontrol grubundaki çocukların aerobik güç değerlerinde gelişme görülmemiştir yaşlarına kadar kız ve erkek çocuklarında maxv02 gelişimi farklılık göstermektedir (12). Erkeklerde maksimum değerlere ancak yaşlarında ulaşılmaktadırlar (14). Çocukluk yıllarında maxv02, dayanıklılık eğitimiyle geliştirilebilir. Fakat sağlıklı aktif çocuklarda aerobik eğitilebilirlik derecesi sınırlıdır(15,16). Çalışma sonunda, deney grubundaki anaerobik güç değerlerindeki gelişme anlamlı bulunmuştur (p<0,05). Deney grubunda anaerobik güç antrenman öncesi 48,33 kg-m/sn iken antrenman sonrası 53,24 kg-m/sn ye çıkmıştır. Kontrol grubunda ise anlamlı gelişme tespit edilmemiştir (p>0,05). Bale, yaş ortalamaları 15,56 olan 18 İngiliz basketbolcu üzerinde yaptığı çalışmada anerobik güç ortalamasını 47,4 kg-m/sn olarak tespit etmiştir (17). Medbo ve Burgersn; 6 haftalık uygun antrenman programları ile

5 anaerobik güç kapasitenin %10 civarında artırılabileceğini belirtmişlerdir (18). Çalışma sonunda deney grubunda istirahat kalp atım sayısı 76,77 atım/dk'dan 75,46 atım/dk'ya düşmüştür. Bu düşüş anlamlı bunmuştur (p<0,05). Kontrol grubu istirahat kalp atım sayısı değerlerindeki değişim ise anlamlı bulunmamıştır (p>0,05). Cicioğlu, yaşları olan basketbolcular üzerinde yaptığı çalışmada istirahat kalp atı sayısını 77,50 atım/dk olarak tespit etmiştir (19). İstirahat kalp atım sayılarının, antrenmanla birlikte düştüğü araştırmacılar tarafından belirlenmiştir (20,21). Kalp atım hacmi kalp debisi ve kalp atım hızı egzersiz sonucu oluşan yeni metabolik dengeye uyum sağlamaktadır. Antrenmanların kronik etkisi kalp atım hızının azalması ve kalp atım hacminin artmasına neden olmaktadır (14,22). Sonuç olarak; deney grubunun boy, esneklik, anaerobik güç, sağ-sol el pençe kuvveti, istirahat kalp atım sayısında anlamlı gelişme tespit edilmiştir (p<0,05). Vücut ağırlığı ve aerobik gücünde ise anlamlı bir gelişme tespit edilememiştir (p>0,05). Kontrol grubunda ise; boy ve vücut ağırlığında anlamlı gelişmeler bulunurken (p<0,05); diğer parametrelerinde bir gelişme olmadığı tespit edilmiştir (p>0,05). Bu sonuçlara bakıldığında; beden eğitimi ders saatinin artırılması, müfredat programları içeriğinin fiziksel uygunluk etkinliklerine yönelik olarak arttırılması durumunda, öğrencilerin fiziksel ve fizyolojik parametrelerinin daha olumlu yönde artabileceği düşünülmektedir. KAYNAKLAR 1- Safrit MJ (1990) Incroduction to Measurement in Physical Education and Exercise, Science. Ded.St.Lovis: Times Mirror/Mosby Collrge Publishing, U.S.A. 2- Sharkey BJ(1990)Physology of Fitness, 3rd Ed.lhnois: Human Kinetics Boks. 3- Clark, DH (1975) Exercise Physiology, Prentice-Hall Inc.USA. 4- Şenel Ö (1998) İlköğretim Beden Eğitimi Dersi Müfredat Programına Entergre Edilen Fiziksel Uygunluk Aktivitelerinin Öğrencilerin Fiziksel ve Fizyolojik Parametreleri Üzerindeki Etkilerinin İncelenmesi. G.Ü.Bed.Eğt.Spor. Bil.Der., 4: pp Hinkle JS (1987) Tuckman.B.VV., Chilldrens Fitness Managing A Running Program, Joperd, January, pp Petray C et al. (1989) Programming For Physical Fitness Joperd, January, pp Tamer K (1999) Sporda Fiziksel-Fizyolojik Parametrelerin Ölçülmesi ve Değerlendirilmesi, Bağırgan Yayınevi, pp , Ankara. 8- Astrand PO, Rodahl K (1987) Textbook of Work Physiology, Third Edition, Mcgraw Hill Book Comp.New York. 9- Maline R (1993) Physical Activity and Training Effect on Stature And Adolescent Growth Spurt, Medicine and Sicience İn Sport and Exercise. 26,(6), pp Hockey V (1993) The Pathway to Healthful Living, Mosby, Publishing. U.S.A. 11-Chatterjee S., Branyopadhyay A (1983) Slow Speed Running For 12 Weeks Year Old İndian Boys, B Journal of Sports Medicine. Biritish. 12-Gaesser GA.,Rich,RG (1984) Effect of Hihg and Low İntesity Exercise Training on Aerobic Capacity and Blood Lipids. Medicine and Science İn Sport and Exercise, 16, pp Çetin N (2000) Genel Kondüsyon Antrenmanı ve Sporda Performans Kontrolü, Tekten Ofset. s. 46, Niğde. 14-Özer K (1998) Çocuklar'da Motor Gelişim, Kazancı Matbaacılık, pp , İstanbul.

6 15-Roemmich JN,Rogol AD (1995) Physiology of Growt Development Its Relationship to Performance in the Young Athlete. Clinical Sport Medicine. U.S.A. 16-Bale P (1997) Anthropametrik Body Composition and Performance Young Elite Female Basketball Players, J. Sport Medicine Physical Fitness. Birtsh. 17-Mebro J I., Burgers S (1990) Effect of Training on the Anaerobic Capacity. Medicine and Science in Sports and Exercise.22:4, pp Cicioğlu İ (1995) Polimetrik Antrenmanın Yaş Grubu Basketbolcuların Dikey Sıçraması ile Bazı Fiziksel ve Fizyolojik Parametreleri Üzerine Etkisi, G.Ü. Beden Eğitimi ve Spor Anabilim Dalı Yüksek Lisans Tezi, Ankara. 19-Kandeydi H, Ergen E (1984) Beden Eğitimi ve Spor Yüksekokulu İle Tıp Öğrencilerinin Fizyolojik Ve Fonksiyonel Özelliklerinin Karşılaştırılması, Spor Hekimliği Dergisi. Ankara. 20-Tunç K (1990) Spor Hekimliği, Gata Basımevi, pp , Ankara. 21-Çimen O, Cicioğlu İ, Günay M (1997) Erkek ve Bayan Türk Genç Milli Masatenisçilerinin Fiziksel ve Fizyolojik Profilleri, Beden Eğitimi ve Spor Bilimleri Dergisi, pp.24-32, Ankara.