YGS TAR H. Tahsin FINDIK Bar fl AKBULUT KONU ANLATIMLI VE UYARILI ÖRNEK ÇÖZÜMLÜ 1236 SORU 73 KONU TEST

Transkript

1 YGS TAR H Tahsin FINDIK Bar fl AKBULUT KONU ANLATIMLI VE UYARILI ÖRNEK ÇÖZÜMLÜ 1236 SORU 73 KONU TEST ZAFER YAYINLARI

2 TEŞEKKÜR Bu kitabın hazırlanmasında emeğini hiç esirgemeyen başta Tahsin FINDIK a, ve Barış AKBULUT a ayrıca, Zafer Dershaneleri tarih öğretmenlerine ve de dizgisinden baskısına kadar kitaba emek veren tüm çalışanlara teşekkür ederim. Ali DEMİR Zafer Yayınları Kurucusu COPYRIGHT ZAFER E T M VE Ö RET M L M TED fi RKET BU K TAP ZAFER DERSHANELER YAYINIDIR. HER HAKKI SAKLIDIR. K TAPTAK TESTLER VE SORULAR AYNEN YA DA DE fit R LEREK YAYIMLANAMAZ. YEN MÜFREDATA TÜMÜYLE UYGUN EYLÜL 2013 ANKARA Dizgi Grafik Rukiye ÖZTÜRK Zehra BÜLBÜL Muharrem ÇEL K Mevsimben ÖZBEK ISBN

3

4 İSTİKLAL MARŞI Korkma, sönmez bu şafaklarda yüzen al sancak; Sönmeden yurdumun üstünde tüten en son ocak. O benim milletimin yıldızıdır, parlayacak; O benimdir, o benim milletimindir ancak. Çatma, kurban olayım, çehreni ey nazlı hilâl! Kahraman ırkıma bir gül! Ne bu şiddet, bu celâl? Sana olmaz dökülen kanlarımız sonra helâl... Hakkıdır, Hakk'a tapan, milletimin istiklâl! Ben ezelden beridir hür yaşadım, hür yaşarım. Hangi çılgın bana zincir vuracakmış? Şaşarım! Kükremiş sel gibiyim, bendimi çiğner, aşarım. Yırtarım dağları, enginlere sığmam, taşarım. Garbın âfâkını sarmışsa çelik zırhlı duvar, Benim iman dolu göğsüm gibi serhaddim var. Ulusun, korkma! Nasıl böyle bir imanı boğar, "Medeniyet!" dediğin tek dişi kalmış canavar? Arkadaş! Yurduma alçakları uğratma, sakın. Siper et gövdeni, dursun bu hayâsızca akın. Doğacaktır sana va'dettiği günler Hakk'ın... Kim bilir, belki yarın, belki yarından da yakın. Bastığın yerleri "toprak!" diyerek geçme, tanı: Düşün altındaki binlerce kefensiz yatanı. Sen şehit oğlusun, incitme, yazıktır, atanı: Verme, dünyaları alsan da, bu cennet vatanı. Kim bu cennet vatanın uğruna olmaz ki fedâ? Şühedâ fışkıracak toprağı sıksan, şühedâ! Cânı, cânânı, bütün varımı alsın da Hüdâ, Etmesin tek vatanımdan beni dünyada cüdâ. Ruhumun senden, İlâhi, şudur ancak emeli: Değmesin mabedimin göğsüne nâmahrem eli. Bu ezanlar ki şahadetleri dinin temeli Ebedî yurdumun üstünde benim inlemeli. O zaman vecd ile bin secde eder varsa taşım, Her cerîhamdan, İlâhi, boşanıp kanlı yaşım, Fışkırır ruh ı mücerred gibi yerden na'şım. O zaman yükselerek arşa değer belki başım. Dalgalan sen de şafaklar gibi ey şanlı hîlâl! Olsun artık dökülen kanlarımın hepsi helâl. Ebediyen sana yok, ırkıma yok izmihlâl: Hakkıdır, hür yaşamış, bayrağımın hürriyet; Hakkıdır, Hakk'a tapan, milletimin istiklâl! Mehmet Âkif Ersoy

5 10. YIL MARŞI Çıktık açık alınla on yılda her savaştan; On yılda on beş milyon genç yarattık her yaştan; Başta bütün dünyanın saydığı başkumandan, Demir ağlarla ördük anayurdu dört baştan. Türk'üz: Cumhuriyet'in göğsümüz tunç siperi; Türk'e durmak yaraşmaz, Türk önde, Türk ileri! Bir hızda kötülüğü, geriliği boğarız, Karanlığın üstüne güneş gibi doğarız. Türk'üz, bütün başlardan üstün olan başlarız; Tarihten önce vardık, tarihten sonra varız. Türk'üz: Cumhuriyet'in göğsümüz tunç siperi; Türk'e durmak yaraşmaz, Türk önde, Türk ileri! Çizerek kanımızla öz yurdun haritasını, Dindirdik memleketin yıllar süren yasını; Bütünledik her yönden istiklâl kavgasını... Bütün dünya öğrendi Türklüğü saymasını! Türk'üz: Cumhuriyet'in göğsümüz tunç siperi; Türk'e durmak yaraşmaz, Türk önde, Türk ileri! Örnektir milletlere açtığımız yeni iz; İmtiyazsız, sınıfsız, kaynaşmış bir kitleyiz: Uyduk görüşte bilgiye, gidişte ülküye biz. Tersine dönse dünya yolumuzdan dönmeyiz. Türk'üz: Cumhuriyet'in göğsümüz tunç siperi; Türk'e durmak yaraşmaz, Türk önde, Türk ileri! Söz: Behçet Kemal Çağlar, Faruk Nafiz Çamlıbel Müzik: Cemal Reşit Rey

6

7 Sevgili Ö renciler, Amac n z, üniversite s navlar n kazanmak, üniversiteli olmak. Bu nedenle, yaflam n z n önemli bir dönüm noktas nda bulunuyorsunuz. Böylesi bir noktada, üniversitenin herhangi bir ö retim program n rastgele tercih edip kazanman n ötesinde, istedi iniz ö retim program na girmeyi temel amaç edinmeniz gerekiyor. Çünkü tercih edip kazanaca n z üniversite yüksekö retim program, bir bak ma gelece inizi belirleyecektir. Ancak, ülkemizde, her ö rencinin istedi i üniversite yüksekö retim program na girmesi bir yana, üniversite s navlar n kazanmas ve üniversiteli olmas art k kolay de il. Sorun, üniversite s navlar na baflvuran aday say s n n yüz binleri bulmas ndan; buna karfl l k üniversite yüksekö retim programlar ndaki kontenjanlar n s n rl l ndan kaynaklan yor. Bu durumda, yüz binlerin aras ndan s yr l p öne ç karak üniversite s navlar nda baflar l olabilmenin birtak m koflullar yla karfl karfl yas n z demektir. Birinci koflul, düzenli, disiplinli, verimli bir çal flma temposu tutturmakt r. kinci koflul, üniversite s navlar na haz rlama amac yla ç kar lan ciddi yay nlarla çal flman z destekleyip sürdürmektir. Üçüncü koflul, yetene inize uygun, baflar n zla uyumlu üniversite ö retim programlar n sa l kl bir biçimde seçmektir. Zafer Yay nlar, çal flmalar n z desteklemek amac yla, özgün, titiz, yo un çal flma ürünü olan ve yeni sisteme bütünüyle uygun yeni serisini hizmetinize sunmaktan gurur duymaktad r. Elinizdeki YGS TAR H konu anlat ml kitab bu amaca hizmet eden ve sizlerin bu yöndeki gereksiniminizi karfl layacak yönde haz rlanm fl yetkin bir baflvuru kayna d r. Üniversite adaylar n n tümü hangi alandan tercih yaparlarsa yaps nlar YGS'de yer alan sosyal bilimler testi içerisindeki tarih sorular ndan sorumludurlar. YGS TAR H konu anlat ml kitab bu ihtiyac karfl lamak için, Yüksekö retime Geçifl S nav nda yer alaca düflünülen konulardan ç kabilecek, zorluk katsay s YGS'ye uygun özgün sorulardan haz rlanm flt r. fiimdiye de in yay mlanan konu anlat ml kitaplardan nitelikçe çok daha üstün olan bu kitap yirmibir bölümden oluflmaktad r. Kitab m zda her konu, düflündürerek ö retme anlay fl yla ele al nm flt r. Her bölüm, alt bafll klardan sonra çözümlü testlerle pekifltirilmifl ve zenginlefltirilmifltir. Her bölüm, konuyu hiç boflluk b rakmaks z n tarayan sorulardan oluflmufl, geçerlili i ve güvenirlili i s nanm fl, yeterli say da testlerle tamamlanm flt r. Konu testleri kapsam ve nitelik aç s ndan YGS'deki de ifliklikler, ÖSYM standartlar dikkate al narak haz rlanm flt r. Bu kitaptan yararlanarak yapaca n z al flt rmalar, daha önce ö rendi iniz kavramlar n, terimlerin, zihninizde somut biçimler kazanmas n, giderek daha da netleflmesini sa layacakt r. Tüm sorular eksiksiz çözdü ünüzde, eminim, kendinizi YGS'deki TAR H sorular n çözmeye haz r hissedeceksiniz. Okuldan üniversiteye uzanan yolda, tüm ö rencilere baflar lar diliyorum. Ankara, Eylül 2013 ALİ DEMİR Zafer Yayınları Kurucusu

8 Ç NDEK LER 1. BÖLÜM 2. BÖLÜM 3. BÖLÜM 4. BÖLÜM 5. BÖLÜM 6. BÖLÜM 7. BÖLÜM 8. BÖLÜM 9. BÖLÜM 10. BÖLÜM 11. BÖLÜM 12. BÖLÜM 13. BÖLÜM 14. BÖLÜM 15. BÖLÜM 16. BÖLÜM 17. BÖLÜM 18. BÖLÜM 19. BÖLÜM 20. BÖLÜM 21. BÖLÜM TAR H B L M TAR H ÖNCES ÇA LAR Çözümlü Test Konu Testi LK ÇA UYGARLIKLARI Çözümlü Test Konu Testi LK TÜRK DEVLETLER Çözümlü Test Konu Testi SLAM TAR H VE UYGARLI I Çözümlü Test Konu Testi TÜRK SLAM DEVLETLER Çözümlü Test Konu Testi ORTA ÇA 'DA AVRUPA ( ) Çözümlü Test Konu Testi YEN ÇA 'DA AVRUPA ( ) Çözümlü Test Konu Testi BEYL KTEN DEVLETE ( ) Çözümlü Test Konu Testi DÜNYA GÜCÜ OSMANLI DEVLET ( ) Çözümlü Test Konu Testi OSMANLI KÜLTÜR VE UYGARLI I Çözümlü Test Konu Testi OSMANLI MPARATORLU U DURAKLAMA DÖNEM ( ) Çözümlü Test Konu Testi OSMANLI MPARATORLU U GER LEME DÖNEM ( ) Çözümlü Test Konu Testi YAKIN ÇA 'DA AVRUPA Çözümlü Test Konu Testi OSMANLI MPARATORLU U ÇÖKÜfi VE DA ILMA DÖNEM Çözümlü Test Konu Testi DEN 1919 A MUSTAFA KEMAL Konu Testi XX. YÜZYILDA OSMANLI MPARATORLU U Çözümlü Test Konu Testi KURTULUfi SAVAfiI HAZIRLIK DÖNEM Çözümlü Test Konu Testi KURTULUfi SAVAfiI'NDA CEPHELER VE ANTLAfiMALAR Çözümlü Test Konu Testi CUMHUR YET DÖNEM Ç VE DIfi S YASAL OLAYLARI Çözümlü Test Konu Testi DEVR MLER VE ATATÜRK LKELER Çözümlü Test onu Testi M LL GÜVENL K B LG LER Çözümlü Test Konu Testi

9 Tarih Bilimi ve Tarih Öncesi Çağlar / Bölüm 1 9 TARİH BİLİMİ VE BÖLÜM TARİH ÖNCESİ ÇAĞLAR 1 TARİH BİLİMİ VE ÖZELLİKLERİ Tarih, insan topluluklarının, yaşayışlarını, birbirleriyle olan ilişkilerini, meydana getirdikleri kültür ve uygarlık ları, yer göstererek, zaman bildirerek, belgelere dayanarak, neden sonuç ilişkisi içerisinde inceleyen ve anlatan bir bi - lim dalıdır. Yapılan tanım, tarih biliminin özelliklerini de içermektedir. Buna göre tarih biliminin; 1 Temel özelliği geçmişte yaşanan olayları incelemesidir. Bu nedenle; a) Deneyi ve gözlemi yapılamaz. b) Tekrarlanamaz. d) Kesin kanunları yoktur. 2 Olaylar arasında neden sonuç ilişkisi kurar. 3 İnsan etkinliklerini inceler. 4 Kendisini yenileyen bir bilim olduğu için dinamiktir. 5 Yer ve zaman belirtir. Olay, insanı ilgilendiren sosyal, ekonomik, dini vb. her alanda, olan ortaya çıkan tek tek meydana gelen herşeydir. Malazgirt Savaşı gibi. Olgu, aynı türdeki olayları bir bütün olarak anlatmak için kullanılır. Olaya göre daha soyut ve geneldir. Belli bir yer ve zaman söz konusu değildir. Anadolu nun Türkleşmesi gibi Tanımdan da anlaşılacağı gibi, tarih geçmişteki insan topluluklarının; yaşam tarzlarını, birbirleriyle ilişkilerini, savaş, barış, antlaşma, ayaklanma gibi insan toplu lukları arasındaki ilişkileri araştırır. Toplumların meydana getirdiği kültür ve uygarlıkları inceler. TARİH BİLİMİNİN METODU A. NEDEN SONUÇ İLİŞKİSİ KURMA Bütün bilim dallarının ortak metodu neden sonuç ilişkisi kurmaktır. Bilim dallarında neden sonuç ilişkisi kurarak ulaşılmak istenen hedef mevcut durumlar arasında bağlantı ku - rarak kendisini ispatlama çabasıdır. Tarih bilimi olaylar arasında neden-sonuç ilişkisi kurarak bilimsel nitelik kazanır. B BELGELERİ İNCELEME Tarihi bilgilerin doğru ve güvenilir olması için tarihi olaylarla ilgili kaynaklara başvurmak gerekir. Tarihi bir olay hakkında bilgi veren her türlü malzeme kaynak adını alır. Kaynaklar oluştuğu döneme ve araştırmacının kullanım önceliğine göre iki gruba ayrılır. 1) Birinci elden kaynaklar: Tarihi olayın geçtiği döneme ait her türlü bulgudur. 2) İkinci elden kaynaklar: Olayın geçtiği döneme yakın ya da dönemin kaynaklarından yararlanılarak meydana getirilen eserlerdir. Ayrıca tarihi kaynaklar bilgi veren kaynağın ve malzemenin türüne göre şu şekilde sınıflandırılır. 1) Yazılı kaynaklar: Para, mühür, ferman 2) Sözlü kaynaklar: Destan, efsane, hikaye 3) Kalıntılar: Arkeolojik buluntular; taş, toprak, maden ve kemikten yapılmış eşyalar 4) Çizili, sesli ve görüntülü kaynaklar: CD, fotoğraf, film ve resim Tarihin yöntemi, tarihi olayları inceleyerek anlamak ve açıklamaktır. Tarihi olaylar hakkında doğru bilgi edinmek ancak o dönemden kalan ve olaya tanıklık edebilecek belge ve bulguların değerlendirilmesiyle mümkündür. Belgelerle ilgili sırasıyla şu işlemler yapılır: Tarama (Kaynak tarama): Tarihe kaynaklık edebilecek her türlü bilgi ve verilerin bulunması aşamasıdır.

10 10 Bölüm 1 / Tarih Bilimi ve Tarih Öncesi Çağlar Tasnif (sınıflandırma): Belgeler, incelenmeyi kolaylaştırmak amacıyla sınıflandırılır. İncelenen konu hakkındaki kaynakların bulunmasından sonra bunlardan elde edilecek bilgiler bir sistem dahilinde sınıflandırılır. Tahlil (çözümleme): Belgeyi incelemektir. Elde edilen verilerin kaynak ve bilgi yönünden kontrol edilmesidir. Tenkid (eleştiri): Belgeler, doğruluğunu belirlemek amacıyla eleştirilir. Tenkit Yazar görüşlerinin eser üzerindeki etkileri araştırılır. Verilen bilgilerin farklı kaynaklarda ne şekilde yer aldığına bakılır. Eserin adı, yazarı, basıldığı yer ve basım tarihi tespit edilir. Belgelerin orijinalliği, tarihi yönleri araştırılır. Terkib (sentez): İncelemelere bağlı olarak bir sonuca ulaşmaktır. C. OBJEKTİFLİK Bir olayın objektif olarak değerlendirilebilmesi için; olayın meydana geldiği günün koşullarını dikkate almak gerekir. Bu tarih bili minde objektif olmanın en önemli kuralıdır. Bunun yanısıra; kaynak taraması yapılmalıdır ve diğer bilim dallarından faydalanılmalıdır. D. TARİHİ BÖLÜMLERE AYIRMA Tarihte meydana gelen olayların incelenmesini kolaylaştırmak ve karşılaştırmasını yapabilmek için, tarihteki olaylar dönemlere ayrılmıştır. Tarih dönemlere ayrılırken insanlığın gelişimindeki değişimler ve yenilikler dikkate alınır. Sümerler tarafından yaklaşık MÖ 3200 yıllarında yazının bulunması tarihi iki ana bölüme ayırmamızı sağlar. Tarih (Yazının bulunmasına göre) Tarih Öncesi Çağlar Taş Çağları Maden Çağları Paleolitik (Yontma Taş) Kalkolitik (Bakır Çağı) Mezolitik (Orta Taş) Tunç Çağı Neolitik (Cilalı Taş) Demir Çağı Tarih Çağları İlk Çağ (MÖ 3200 MS 375) Orta Çağ ( ) Yeni Çağ ( ) Yakın Çağ (1789?) E. TARİHİN SINIFLANDIRILMASI Tarihi olayları iyi bir şekilde incelemek ve öğrenmek için geniş bir çalışma alanına sahip olan tarih sınflandırılır. a) Zamana Göre Sınıflama: İlk Çağ Tarihi, XIX. Yüzyıl Tarihi gibi b) Mekana Göre Sınıflama: Türkiye Tarihi, Avrupa Tarihi gibi c) Konuya Göre Sınıflama: Tıp Tarihi, Sanat Tarihi gibi

11 Tarih Bilimi ve Tarih Öncesi Çağlar / Bölüm 1 11 F. DİĞER BİLİM DALLARINDAN YARARLANMA Bilim dalları kendi başlarına hiçbir anlam içermezler. Bilim dalları, diğer bilim dallarıyla bağlantı sağladığında bilimsel özellik kazanmaya başlarlar. Bu nedenle tarih biliminin de faydalandığı bilim dalları vardır. Bunlar: Arkeoloji: Kazı bilimi olup, mağara resimleri, kapkacak vb. gibi belgeleri de inceleyen bilimdir. Özellikle yazı kaynakların olmadığı dönemlerin aydınlatılması açısından önemlidir. Antropoloji: Geçmişte yaşayan insanların iskelet yapılarını ve evrimini inceleyen bilimdir. Tarih Öncesi Devirlerin araştırılmasında, tarihe en çok yardımcı olan bilim dalıdır. Etnoloji: Tarihteki toplulukların, öz kültürlerini, kültür kalıntılarını inceleyen bilimdir. Epigrafi: Anıtlar, kitabeler ve tabletleri inceleyen bilimdir. Paleografi: Eski yazı türlerini inceleyen bilimdir. Diplomatik: Devletlerarası yazışmaları, fermanları, kanunları inceleyen bilimdir. Nümizmatik (Meskûkat): Paraları inceleyen bilimdir. Kronoloji (Takvim Bilgisi): Olayların zamanını bildirerek sıralamasını yapar. Yazılı olmayan dönemlere ait belgelerde kimya biliminin Karbon 14 Metodu kullanılır. Sigilografya: Mühür bilimidir. Heraldik: Arma bilimi olup, tarihte devletlerin kullandığı armaları inceler. Edebiyat: Tarih boyunca meydana gelmiş önemli olaylar edebiyata konu olmuş, bu olayların aktarılmasında edebiyat önemli bir rol oynamıştır. Kimya: Ele geçen eserlerin hangi döneme ait olduğunun belirlenmesinde yardımcı olur. Aynı zamanda belgelerin orijinal olup olmadığıyla ilgili bilgi verir. İstatistik: İstatistik, belirli bir amaç için veri toplama, tablo ve grafiklerle özetleme, sonuçları yorumlama, özellikler arasındaki ilişkiyi araştırma, çeşitli konularda geleceğe ilişkin tahmin yapma ilkelerini kapsayan bir bilimdir. Ekoloji: İnsanın üretim tüketim faaliyetlerinin doğanın dengesini bozması bu bilimin doğmasına neden olmuştur. Canlıların birbirleri ve çevreleriyle ilişkilerini inceler Sanat Tarihi: Toplumların kültür seviyelerinin, medeniyete katkılarının tespiti ve o toplumdaki sanatın geliştiği ortamın ayrıntılarıyla bilinmesi aşamasında tarih bilimine yardımcı olur. Toponimi: Yer adlarını inceleyen bilimdir. Antroponimi: Şahıs adlarını inceleyen bilimdir. Felsefe: Bütün bilimlerin temelidir. Çünkü insanlar diğer canlılardan ayıran özellik olan düşünce nin ince - lenmesini yapar. Olayların doğru tahlili ancak o devrin felsefesinin bilinmesiyle mümkündür. Coğrafya: Yer bilimidir. Tarihi olayların oluşumu esnasında iklim, yeryüzü şekilleri, ekonomik faaliyetler ve konum gibi faktörlerin etkilerini inceler. Sosyoloji: Toplumsal yapının kuruluş ve işleyişini çözümleyerek, toplumsal olayların bağlı olduğu gelenekleri saptayan ve geleneklerden yaptığı çıkarımlarla toplumsal gidişe yön veren bilimdir. Folklor: Halk bilimidir. Filoloji: Dil bilimidir. Diller arasında akrabalık bağlarını, sözcük alışverişlerini araştırır. İktisat: Ekonomi bilimidir. Hukuk: Bir topluma ait hukuk kurallarıyla o toplumun iktisadi, siyasi, kültürel yapıya ilgili bilgiler elde edilebilir.

12 12 Bölüm 1 / Tarih Bilimi ve Tarih Öncesi Çağlar TARİH YAZICILIĞI İnsanlar edindiği tecrübeleri, yaşadığı olayları gelecek nesillere aktarma ihtiyacı duymuş; bu durum tarih yazıcılığını ortaya çıkarmıştır. Beklentiler, siyasi ve ekonomik yapı gibi etkenler farklı tarih yazımlarını ortaya çıkarmıştır. TARİH YAZICILIĞININ ÇEŞİTLERİ Hikayeci Tarih Yazıcılığı Hikaye ve efsanelerle dolu bilgiler aktarılır. Sebep-sonuç ilişkileri üzerinde durulmaz. Yer ve zamandan bahseder. Herodotos (Herodot)un yazdığı tarih bu türün ilk örneğidir. Öğretici (Pragmatik) Tarih Yazıcılığı Milli birlik ve ahlaki değerleri geliştirme amaçlanır. Topluma fayda sağlamak amaçtır. İlk temsilcisi Thukydides (Tukidides)tir. Araştırıcı (Bilimsel) Tarih Yazıcılığı XlX. yüzyılda doğmuştur. Tarihi olaylar kaynaklara dayalı olarak araştırılır ve başvurulan kaynaklar belirtilir. Olayların yeri, zamanı, nedeni, sonuçları ve bunlar arasındaki ilişkileri bir bütün olarak değerlendirilir. TAKVİM BİLGİSİ Kronoloji, olayların farklı takvimlere göre sıralanmasında tarih bilimine yardımcı olmaktadır. Zamanı belirleme ve olayları sıralama ihtiyacı da takvimlerin ortaya çıkmasına neden olmuştur. Takvim; zamanı yıllara, aylara, haftalara ve günlere ayrıma yöntemidir. İnsanlar zaman ölçüsü olarak çeşitli takvimler kullanmışlardır. Sümerler ve Mısırlılar takvim kullanılmasında öncü olmuşlardır. İlk Güneş takvimi ni Mısırlılar, ilk Ay takvimi ni Sümerler oluşturmuştur. Takvime başlangıç olarak tarihi olaylar esas alınmıştır. İbraniler, MÖ 3761 yaratılış yılını; Yunanlılar, ilk olimpiyat oyunlarının yapıldığı MÖ 776; Romalılar, Roma şehrinin kuruluşu olan MÖ 793; Müslümanlar ise Hz. Muhammed in Mekke den Medine ye hicret ettiği 622 yılını başlangıç olarak kabul etmişlerdir. MÖ MS lv. çeyrek asır lll. çeyrek asır ll. çeyrek asır l. çeyrek asır lv. çeyrek asır lll. çeyrek asır ll. çeyrek asır l. çeyrek asır l.yarı asır ll.yarı asır l.yarı asır ll.yarı asır TÜRKLERİN KULLANDIĞI TAKVİMLER 1) 12 HAYVANLI TÜRK TAKVİMİ Güneş yılı esasına dayanır. 1 yıl 365 gün 5 saat olarak kabul edilmiştir. Yıllar hayvan isimleriyle belirtilmiştir. 12 yılda bir devir yapar. Aylar sayılarla belirtilmiştir. Bu takvim Türkler dışında Çinliler ve Tibetliler tarafından da kullanılmıştır.

13 Tarih Bilimi ve Tarih Öncesi Çağlar / Bölüm ) HİCRİ TAKVİM (KAMERİ TAKVİM) Ay yılı esasına dayanır. Ayın dünya etrafındaki dönüşüne göre hesaplanır. Kaynağı Mezopotamya Uygarlığında, Sümerlere kadar uzanır. Bir yıl 354 gün olduğu için Miladi yıl ile arasında 11 günlük zaman farkı var - dır. Müslümanların, Mekke den Medine ye göç ettiği Hicret Olayı nın tarihi olan 16 Temmuz 622 başlangıç yılıdır. Hz. Ömer Dönemi nde düzenlenmiştir. 3) RUMİ TAKVİM Osmanlı Devleti nde Avrupa yla mali işleri düzenlemek amacıyla oluşturulan, güneş yılı esasına dayanan, başlangıç yılını ise Hicret Olayı ndan alan takvime denir. Bir yıl 365 gün 6 saat olarak kabul edilmiştir. Osmanlı Devleti nde 1676 larda başlayan yeni takvim oluşturma çabası sonucunda 1839 yılında Rumi Takvim yürürlüğe girmiştir. 4) CELALİ TAKVİM Güneş yılı esasına dayanır. Bir yıl 365 gün 6 saat olarak hesaplanmıştır. Büyük Selçuklu hükümdarı Melikşah tarafından Ömer Hayyam a hazırlatılmıştır. Takvimin başlangıcı olarak 1079 yılı kabul edilmiştir. Babürlüler tarafından da kullanılmıştır. 5) MİLADİ TAKVİM: Güneş yılı esasına dayalıdır. Mısır uygarlığında Nil Nehri nin periyodik olarak taşmasından dolayı bulunmuş, daha sonra Roma İmparatoru Julius Cesar ve 1582 yılında da Papa XIII. Gregor tarafından düzeltilmiş ve bugün kullandığımız Miladi takvim meydana gelmiştir. Tarih biliminde Miladi takvim kullanılmaktadır. Özellikleri: a) 0 (Sıfır) yılı başlangıç yılıdır. 0 (Sıfır) yılı matematikteki gibi yalnız başına anlamsız olmayıp Miladi tak - vimde ilk yani birinci yıl anlamındadır. 0 yılı Hz. İsa nın doğum yılı olarak kabul edilir. 0 yılından önceki yıllar Milattan Önce (MÖ) ya da İsa dan Önce (İÖ) diye adlandırılır ve bu yıllar 0 (Sıfır) yılına yaklaştıkça küçülme gösterir. Milattan Önceki yılların önüne mutlaka MÖ ifadesi yazılmalıdır. b) 0 (Sıfır) yılından sonraki yıllar Milattan Sonra olarak tanımlanır. Milattan Sonraki yılların önüne MS yi koymaya gerek yoktur. Milattan Sonraki yıllar günümüze yaklaştıkça büyüme gösterir. c) 100 yıl bir asır, 50 yıl yarıasır, 25 yıl ise çeyrek asır olarak kabul edilir. Bir yıl 365 gün 6 saattir. TARİH ÖNCESİ ÇAĞLAR (MÖ ) Tarih Öncesi Çağlar, o zamandan kalan araç ve gereçlere göre bölümlere ayrılır. Bu eserlerin büyük bir çoğunluğu toprak altında kal mıştır. Bu dönemin incelenmesinde daha çok arkeoloji, antropoloji ve etnografya bilimlerinden yararlanılır. Tarih Öncesi Çağlar, iki ana bölüme ayrılmıştır. Bunlar; Taş Çağları ve Maden Çağları dır. TAŞ ÇAĞLARI a) Eski Taş Çağı (Paleolitik Çağ) (MÖ ) Havaların soğuması, buzulların güneye kayması ve şiddetli rüzgarlar, insanların ma ğaralara yer leşmelerine neden olmuştur. Bu dönemde, çakmak taşından iki yüzü yontulmuş ve bir ucu daha iyi işlenmiş bıçaklar, nesne leri del mek için araçlar, kemikten hançer ve mızrak uçları yapılmıştır. Mağara duvarlarına hayvan ve av sahneleri resimleri yapmışlardır. Anaerkil yapı görülür. Ortak mülkiyet vardır. Dinsel inançlar ortaya çıkmıştır. Klan toplumu görülür. UYARI Henüz yerleşik hayata geçiş, toprağı işleme ve diğer tarımsal faaliyetler görülmez.

14 14 Bölüm 1 / Tarih Bilimi ve Tarih Öncesi Çağlar Kadınların toplayıcılık, erkeklerin avcılıkla uğraştıkları bu dönemde cinsiyete dayalı doğal iş bölümü vardır. Bu dönemin sonunda so ğuk tan, yırtıcı hayvanlardan korunmada ve aydınlatmada insanlar ateşi kullanmaya başladılar. İnsanlığın en uzun dönemidir. UYARI İnsanların klan, gen ya da boy denilen topluluklar halinde yaşadığı bu dönemde TÜKETİCİ GÖÇEBE YAŞAM sürdürülür. Bu çağa ait kalıntılara Türkiye de İstanbul, Yarımburgaz Mağarası; Antalya, Karain, Beldibi ve Belbaşı mağaralarında rastlanır. b) Orta Taş Çağı (Mezolitik Çağ) (MÖ ) Buzul ikliminden ılıman iklime geçiş yaşanan bir dönemdir. Yontma Taş Çağı ndan farkı taş aletlerin daha kullanışlı hale getirilmesidir. Çakmak taşından yapılmış mikrolit adı verilen küçük araç gereçler yapılmıştır. Bu çağa ait kalıntılara Türkiye de Antalya, Beldibi; Ankara, Macunköy; Samsun, Tekkeköy de rastlanır. c) Yeni Taş Çağı (Neolitik Çağ) (MÖ ) İklim günümüz koşullarına dönüşünce insanlar mağaralardan çıkmış, vahşi hayvanlardan korunmak için çev - resi hendek ve çitlerle çevrili kulübeler yapmaya başlamış, ilk köyler oluşturulmuştur. İnsanlar, avcılık ve balıkçılığın yanısıra köpek, at, koyun, keçi, sığır gibi hayvanları evcilleştirmiş, tarımla uğraşmaya başlamış, böylece yer leşik hayata geçmişlerdir. Tekerlek kullanılmaya başlandı. Taş araçlar perdahlanarak parlatıldı. Sıvıları saklamak için kilden kaplar yapıldı ve bunlar fı rında pişirilerek seramik üretildi. Böylece seramik yapımı da başladı. Bazı bitkilerin liflerinden elbise gibi dokumaya dayalı eşyalar yapıldı. Orak ve saban kullanılmaya başlandı. Sulama kanalları yapıldı. UYARI İlkel dokuma tezgahlarında bitki liflerinden dokumacılığın yapılması ENDÜSTRİYEL ÜRETİMİN baş langıcı sayılır. Dolmen ve Menhir denilen anıt mezarlar yapıldı. Mezarlarda süs eşyaları bulunmuştur. Türkiye de bu çağa ait kalıntılara Konya, Çatalhöyük; Diyarbakır Çayönü ve Gaziantep Sakçagözü nde rastlanır. Çayönü, Türkiye ve Güneydoğu Avrupa nın ilk köy yerleşim yeri; Çatalhöyük ise tarihin bilinen ilk şehir yerleşmesi olarak kabul edilir. MADEN ÇAĞLARI (MÖ ) Ateşin bulunması, madenlerin eritilerek işlenmesi, taştan yapılan araç ve ge reçlerin yerine ma den den yapılmış olanların kullanılması sonucunu doğurdu. Böylece Maden Çağı başlamış oldu. Maden Çağı başlıca üç kısma ayrılır: 1. Bakır Çağı (Kalkolitik Çağ): İnsanların ilk buldukları ve kullandıkları maden bakırdır. 2. Tunç Çağı: Site adı verilen ilk şehir devletleri kurulmuştur. Mezopotamya da Sümer ve Akad; Anadolu da da Hitit gibi ilk büyük devletler ortaya çıkmıştır. 3. Demir Çağı: Üretim artmış, ticaret ve silah yapım teknikleri gelişmiştir. Yeni Taş Çağı nı bir geçiş dönemi niteliğindeki Kalkolitik Çağ (Bakır Taş) izlemiştir. Taş Bakır Çağı nda altın, gümüş ve bakır işlenmiştir. Daha sonra, bakır - kalay karışımından tunç elde edilmiş ve bu dönemde siyasi yaşamın da temelleri atılmıştır. Daha sonra da doğada daha az bulu nan ve iş lenmesi daha zor olan demir kullanılmaya başlanmıştır. Demirin bugünkü uygarlığın oluşma sında ve in san ha ya tında çok önemli bir rolü vardır. Sanayinin gelişmesinde başlıca etkendir.

15 Tarih Bilimi ve Tarih Öncesi Çağlar / Bölüm 1 15 UYARI Değişik bölgelerde yaşayan insanlar, aynı zaman diliminde aynı çağları yaşamamış; bir kısmı Yontma Taş Çağı nda iken, diğer bir kısmı Cilalı Taş Çağı nı ve hatta Maden Çağı nı yaşamıştır. UYARI İlk uygarlıklar, iklim bakımından elverişli ve toprağın verimli olduğu ırmak kenarla rında oluşmuştur. Anadolu, Mısır, Mezopotamya, Hint ve Çin uygarlıkları gibi, deniz ke nar ları, ticaret yollarının geçtiği yerlerdeki uygarlıklar gelişmiştir. Ege denizi ve Suriye bölgesi buna örnektir. UYARI Tarihsel süreci sırasıyla yaşayan bir bölgede, toprağın en alt katından en üst katına doğru sırasıyla; taş, toprak, bakır, tunç ve demirden yapılmış araç gereçlere rastlanır. UYARI Tarih Öncesi Çağlara ait toplumlar bir başka toplumdan etkilenerek Tarih Öncesi Çağları sırayla yaşamayabilir. Örneğin, Cilalı Taş Çağı nı yaşayan bir toplumun Demir Çağına geçmesi gibi. YAZININ KULLANILMASI VE TARİH ÇAĞLARI Yazıya örnek sayı labile cek ilk şekiller Mezopotamya, Mısır ve Çin de ortaya çıkmıştır. Mezopotamya da yaşayanlar çivi yazısını kullanmışlardır. Mısır da hiyeroglif denilen resim yazısı geliştirilmiştir. Çin de binlerce yıl kullanılan resim yazısında kavramlar ayrı ayrı şekillerle gösterilmiştir. UYARI Mezopotamya ve Çin yazısı ilkel niteliğini korumuş, hiç bir zaman harf ve alfabe ha line gelmemiştir. Fenikelilerce oluşturulan ilk alfabe daha sonra sırasıyla Yu nanlılar ve Romalılarca kullanıldı. Yunan ve Latin alfabeleri böylece ortaya çıktı. Bir başka koldan Arap al fabesi de gelişti. Türkler, sırayla Göktürk, Uygur, Arap ve La tin alfabe lerini kullandılar. TARİH ÇAĞLARI Yazının ilk defa Sümerler tarafından bulunup kullanılmasıyla, Tarih Çağları başlamıştır. Tarih Çağları dörde ayrılır: İlk Çağ: Yazının bulunup kullanılmasıyla MÖ 4000 MÖ 3000 arası başlar, 375 te Kavimler Göçü ne kadar devam eder. Orta Çağ: 375 te Kavimler Göçü yle başlar, İstanbul un 1453 te fethedilmesiyle sona erer. Yeni Çağ: İstanbul un 1453 te Türkler tarafından fethiyle başlar, 1789 Fransız İhtilali yle sona erer. Yakın Çağ: Fransız İhtilali nden günümüze kadar sürer.

16 16 Bölüm 1 / Tarih Bilimi ve Tarih Öncesi Çağlar ÇÖZÜMLÜ TEST 1. Eski Taş Devri nde, I. Üretici yapıya geçilmemesi II. Ekonominin avcılık ve toplayıcılığa dayan - ması III. Ateşin kullanılması gelişmelerinden hangilerinin insanları göçebe yaşam tarzına zorladığı söylene bilir? ÇÖZÜM Soruda Anadolu nun Tarih öncesi çağlarına ait gelişmelerle ilgili bilgiler verilmiştir. YANIT: E A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) II ve III ÇÖZÜM Üretim yapılamamasına bağlı olarak, avcılık ve toplayıcılık yapılması göçebe yaşamı zorunlu kılmıştır. YANIT: D 2. Yeni Taş Devri nde Anadolu da insanlar taştan yaptıkları aletleri kum ile perdahlamışlardır. Tarımla birlikte hayvancılık gelişmiş ve köyler kurmuşlardır. Bu bilgilere göre, I. Kilden araç yapımı başlamıştır. II. Yönetim şekli değişmiştir. III. Yaşam biçimi değişmiştir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız III C) I ve II D) I ve III E) I, II ve III ÇÖZÜM Verilen bilgide sadece insan topluluklarının yaşam biçiminin değiştiği vurgulanmıştır. YANIT: B 3. Anadolu da, Eski Taş Devri nde, Antalya Karain, Beldibi ve Belbaşı mağralarında Yeni Taş Devri nde, Diyarbakır Çayönü, Antep Sakçagözü, Konya Çatalhöyük te Maden Devri nde, Kayseri Kültepe gibi bölgelerde yerleşik hayatın varlığı elde edilen bulgular sonucunda kanıtlanmıştır. Bu bilgiye göre, Analodu yla ilgili aşağıdaki yargılardan hangisine ulaşılabilir? A) Tarım her dönemde ana geçim kaynağıdır. B) Farklı etnik gruplar bir arada yaşamıştır. C) Siyasi birlik sağlanmıştır. D) Uygarlığın gelişimi tamamlanmıştır. E) Tarih öncesini aydınlatmada önemli bir merkezdir. ZAFER YAYINLARI ZAFER YAYINLARI 4. Yeni Taş Devri nin temel geçim kaynakları ta rım ve hayvancılıktır. Tarım hayatının başlama sı, insanları toprağa bağlamış ve sürekli yerleşimi zorunlu kılmıştır. Buna göre Cilalı Taş Dönemi yle ilgili, I. Göçebelik tamamen sona ermiştir. II. Üretici toplum yapısına geçilmiştir. III. Toplumsal yaşam biçimi değişmiştir. yargılarından hangilerine ulaşılamaz? A) Yalnız I B) Yalnız II C) I ve II D) II ve III E) I, II ve III ÇÖZÜM Yeni Taş Çağı nda tarımsal üretimin başlama - sından sonra da, çevre ve iklim koşullarına bağlı olarak göçebe yaşam sürdüren toplumlar varolmuştur. YANIT: A 5. MÖ 3000 li yıllarda Anadolu da şehirler kurul - muş, taş temeller üzerine kerpiç evler yapılmış ve seramik sanatı gelişmiştir. Bu bilgiler Anadolu ile ilgili, I. Mimari gelişmeye başlamıştır. II. Siyasi örgütlenmeye geçilmiştir. III. Çanak çömlek yapımı ilerlemiştir. IV. İlk Çağ a girilmiştir. durumlarından hangilerini kanıtlamaz? A) I ve II B) I ve III C) II ve III D) II ve IV E) II, III ve IV ÇÖZÜM Bu bilgide siyasal örgütlenme ile ilgili herhangi bir gelişmeden söz edilmiştir. Anadolu da yazının kullanılması da M.Ö II. binyılda gerçekleşmiştir. YANIT: D

17 Tarih Bilimi ve Tarih Öncesi Çağlar / Bölüm Diyarbakır Çayönü, Türkiye ve Güneydoğu Avrupa da üretimle ilgili bugüne kadar bulunmuş en eski yerleşim yeridir. Burada orak ve bıçaklar, tahıl öğütme taşları ele geçmiştir. Çatalhöyük te ise parlak bir uygarlık yaşamıştır. Burası insanlık tarihinin ilk şehir yerleşmesi olarak kabul edilmektedir. Bu bilgiye göre aşağıdakilerden hangisine ulaşılabilir? A) Anadolu tarih öncesi dönemleri daha uzun yaşamıştır. B) Çayönü dünyanın ilk seramik üretim mer - kezidir. C) Kentleşme sürecine girmiştir. D) Anadolu da ekonomi ticarete dayalıdır. E) Üretim tüketimden çok olmuştur. ZAFER YAYINLARI ÇÖZÜM Dokuma ve seramik üretimiyle hayvanların evcilleştirilmesi çalışmaları insanların doğayı denetim altına almaya çalıştığının kanıtıdır. YANIT: E 9. Diyarbakır Çayönü nde yapılan kazılarda av silahlarının yerini, tahıl kalıntıları ve üretim araçlarının aldığı görülmüştür. Bu bilgiye göre, I. Tarımsal faaliyetler başlamıştır. II. Yaşam biçimi değişmiştir. III. Üreticilikten tüketiciliğe geçilmiştir. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? ÇÖZÜM Kentlerin kurulması kentleşme kavramını yaratmıştır. YANIT: C 7. Eski Taş Devri insanları, mağara duvarla rına av sahneleri, av törenleri ve avladıkları hayvan ların resimlerini çizmişlerdir. Bu bilgiye göre, I. Hayvanların evcilleştirildiği II. Yaşam tarzının sanat anlayışını etkilediği III. Madenden av silahları yapıldığı yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III D) I ve II E) I, II ve III ÇÖZÜM Eski Taş Çağı nda henüz hayvanlar evcil - leştirilmemiş, maden kullanımı başlamamıştır. YANIT: B 8. Yeni Taş Devri nde yaşanan, I. dokumacılık faaliyetlerinin başlaması, II. seramik yapımının öğrenilmesi, III. hayvanların evcilleştirilmesi gelişmelerinden hangileri doğanın kontrol altına alınmaya çalışıldığın kanıtıdır? A) Yalnız I B) I ve II C) I ve III D) II ve III E) I, II ve III ZAFER YAYINLARI A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III ÇÖZÜM D) I ve II E) I, II ve III Tarım aletleri ve tahıl tanelerinin bir arada olması üretici toplumsal yaşama geçildiğinin göstergesi dir. YANIT: D 10. Eski Taş Devri, insanlığın tarihi bilinen en eski ve en ilkel dönemidir. Bu dönemde henüz üretim aşamasına ulaşılamamıştır. Yalnız bu bilgiye göre, I. Geçim biçimi avcılık ve toplayıcılıktır. II. Takas usülüyle ticaret başlamıştır. III. Alet yapımında toprak kullanılmıştır. yargılarından hangilerine ulaşılamaz? A) Yalnız I B) Yalnız II C) Yalnız III ÇÖZÜM D) I ve III E) II ve III Üretim yapılmadığı için insanlar avcılık ve toplayıcılık yapmıştır. Ticari yaşam ve kullanılan aletlerin niteliği ile ilgili açıklayıcı bilgi verilmemiştir. YANIT: E

18 18 Bölüm 1 / Tarih Bilimi ve Tarih Öncesi Çağlar TARİH BİLİMİ VE TEST TARİH ÖNCESİ ÇAĞLAR 1 1. Tarih biliminin konusu; insan topluluklarının yaşayışları, yarattıkları uygarlıkları, bu topluluk ve uygarlıkların günümüze kadar geçirdikleri değişimlerdir. Ekonomik, siyasi, sosyal, kültürel, felsefi, dini ve sanatsal gelişmelerin tümü tarih biliminin konusunu oluşturur. Bu bilgiye dayanarak, aşağıdakilerden han gisinin tarihin kapsamı içinde olduğu söy lenemez? A) İnsanoğlunun yerleşik yaşama geçmesi so - nucu yarattığı mimari eserler B) Ulusların aralarındaki savaşlar, barışlar ve kültürel etkileşimler C) Tek tanrılı ve çok tanrılı dinlerin doğuşu D) Toplumların yeni üretim tarzlarına geçmeleri E) Doğal afetlerin oluşum biçimi ZAFER YAYINLARI 4. Tarih bilimini, pozitif bilimlerden ayıran en önemli özellik, deney ve gözlemin yapılamamasıdır. Tarih biliminde deney ve gözlem metod larının uygulanmaması, l. tarihi olayların tekrarlanamaz olması, ll. bilim ve teknolojinin olanak vermemesi, lll. geçmiş dönemleri incelemesi özelliklerinden hangilerinin sonucu değildir? A) Yalnız l B) Yalnız II C) I ve II D) l ve lll E) li ve lll 2. Tarihçi, bir dönemi incelerken olaylara kendi gözlükleriyle değil, bu gözlüklerin dışında so mut nedenlere dayanarak, o günün koşullarını bilerek, bugünü esas almadan bakmalıdır. Bu bilgiye dayanarak, doğru bir tarih yorumuna ulaşmak için, uyulması gereken te mel prensibin aşağıdakilerden hangisi ol duğu söylenebilir? A) Objektif olma B) Yazılı belgelere dayanma C) Belgelerin güvenirliğini ölçme D) Tarihe yardımcı bilimlerden yararlanma E) Olayın geçtiği yer hakkında bilgi edinme 5. Tarih, doğanın insanların üzerindeki etkileri, toplumların birbirleriyle ilişkileri ve et kileşimle riyle örülür. Bu bilgiye dayanarak, Tarih kavramı için aşağıdakilerden hangisine ulaşılamaz? A) Coğrafyanın insanlar üzerindeki etki lerini inceler. B) İnsanlığın varoluşundan günümüze kadar yaşadığı tüm olayları araştırır. C) Doğayı ve doğal olguları inceleyerek açıklar. D) İnsan faaliyetlerini, bu faaliyetlerin sonuçlarını anlatır. E) Zaman içinde, uzun sürede oluşan olguları inceler. 3. Tarih biliminde değişmez kanunlara ulaşma amacı olmadığı gibi, genellemeler de yapılamaz. Aşağıdakilerden hangisi bu yargının bir so - nucudur? A) Tarihin çağlara ve dönemlere ayrılması B) Yorumlamalar yapılmasına olanak ver mesi C) Olayların belgelere dayanarak açıklanmasıyla ye tinilmesi D) Tarihçiler arasında görüş alışverişinin yapılması E) Diğer bilim dallarından yararlanılması ZAFER YAYINLARI 6. Tarih öncesi çağlara ait bir yerleşim mer kezinde yapılan kazı araştırmasında aşağıdaki buluntulardan hangisinin ele geçirilmesi beklenemez? A) Madeni paralar B) Tarımsal aletler C) Seramik kaplar D) Madeni silahlar E) Mimari kalıntılar

19 Tarih Bilimi ve Tarih Öncesi Çağlar / Bölüm Heredot; Burada insanlar tarafından gerçek - leştirilenler zamanla unutulmasın diye tarih yazdım demiştir. Bu bilgiye dayanarak Heredot un, l. bilgi birikimini sağlamak, ll. sözlü edebiyatı geliştirmek, lll. diplomatik ilişkileri başlatmak amaçlarından hangilerine ulaşmak istediği söylenebilir? A) Yalnız l B) Yalnız ll C) Yalnız lll D) l ve ll E) ll ve lll 8. Tarihte bazı krallar, Yaptıkları her şeyi yıllara göre sıralatıp yazdırmışlardır. Yaptıkları savaşlarda hem yenilgilerine hem zaferlerine değinmişlerdir. Bu tutum l. kronolojik, ll. hikayeci, lll. objektif tarih anlayışlarından hangileriyle ilişkilendirilebilir? A) Yalnız l B) Yalnız ll C) Yalnız lll D) l ve lll E) ll ve lll ZAFER YAYINLARI 11. Tarih bilimi belgelere dayanır. Doğru bilgiyi elde edebilmek için her belgeyi inceleme alanına dahil eder. Bulunacak yeni bir belge, bi lineni tamamlayabileceği gibi tamamen de değiştirebilir. Yalnız bu bilgiye dayanarak, l. bilgiye ulaşmada arkeolojiden yarar lanıldığı, ll. belgelerin kendi aralarında sınıflandırıldığı, lll. tarihsel bilginin zaman içerisinde değişebileceği yargılarından hangilerine ulaşılabiilr? A) Yalnız ll B) Yalnız lll C) l ve ll D) l ve lll E) ll ve lll 12. Tanım: Tarih, insan topluluklarının geçmişteki yaşayışlarını, kültürlerini, birbirleriyle olan ilişkilerini yer ve zaman göstererek, neden sonuç ilişkisi içerisinde, belgelere dayanarak inceleyen bir bilim dalıdır. Durum: 1402 Ankara Savaşı nda Timur, Yıldırım Bayezit i Çubuk Ovası nda yenilgiye uğratmıştır. Bu olayla birlikte yıkılma tehlikesi geçiren Osmanlı Devleti nde taht kavgaları başlamıştır. Yukarıda verilen durumda, Tarihin tanımında yer alan öğelerden hangisi yer almamıştır? 9. Avrupa da yaşanan Kavimler Göçü sonucu Roma İmparatorluğu ikiye ayrılmıştır. Bu bilgilerde Tarih biliminin, l. yer, ll. zaman, lll. neden sonuç ilişkisi öğelerinden hangilerine yer verilmiştir? A) Topluluklar arasındaki ilişkiler B) Yer bildirmesi C) Neden sonuç ilişkisi D) Zaman göstermesi E) Kültürel özellikler A) Yalnız l B) Yalnız ll C) Yalnız lll D) l ve lll E) ll ve lll 10. Geçmişte yaşamış toplumların yazılı metinlerinin okunmasını sağlayarak tarih bilimine yardımcı olan bilim dalı, aşağıdakilerden hangisidir? ZAFER YAYINLARI 13. Tarihe yardımcı bilimlerden Arkeoloji, toprak ve su altında kalmış geçmişe ait maddi ve kültürel değerleri ortaya çıkarır. Tarih ise bu malzemeleri ete ve kemiğe büründürür. Bu bilgiye dayanarak, l. Tarihin konusu tüm canlılardır. ll. Tarih buluntular üzerinde değerlendirmeler yapar. lll. Tarih yazıyla ilgili bilimlerden de yarar lanır. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Etnografya B) Antropoloji C) Nümizmatik D) Filoloji E) Paleografya A) Yalnız l B) Yalnız ll C) Yalnız lll D) l ve lll E) ll ve lll

20 20 Bölüm 1 / Tarih Bilimi ve Tarih Öncesi Çağlar 14. Tarih, dünü, bugünü ve yarını da içine alan de - vamlı bir zaman akışı olmanın ötesinde anlam lar da taşır. Dünü anlayıp bugünü yapılandır mada ve geleceğe daha güvenle bakmada, hem kişisel hem de toplum sal tarih oldukça önemli bir yere sahiptir. Bu bilgiye dayanarak, l. Tarih, hiç bitmeyecek bir sürekliliktir. ll. Gelecekle ilgili kaygı duyan bireyler ve toplumlar tarihten faydalanmalıdırlar. lll. Tarihin tasnif edilmesi ortaya çıkacak fay dayı arttırmaya yarar. yargılarından hangilerine ulaşılabilir? A) Yalnız l B) Yalnız ll C) Yalnız lll D) l ve ll E) ll ve lll ZAFER YAYINLARI 17. Birbirini izleyen iki tarihsel olaydan birinin, diğerinin nedeni sayılıp sayılamayacağını anlamak için, l. iki olayın konuları arasında bir benzerlik olup olmadığı, ll. olayların sonuçları arasında benzerlik olup olmadığı, lll. sonrakinin nedenlerinin, öncekinin sonuçları arasında olup olmadığı koşullarından hangileri aranmalıdır? A) Yalnız l B) Yalnız ll C) Yalnız lll D) l ve ll E) ll ve lll 18. Tunç Çağı nın yaşandığı bir kazı taba kasında aşağıdaki buluntulardan hangisi bulunamaz? A) İnsan heykelleri B) Demir silahlar C) Bakır eşyalar D) Toprak kaplar E) Orak ve sabanlar 15. Aşağıdakilerden hangisi Yontma Taş Devri nin özellikleri arasında yer alır? A) Hayvanların evcilleştirilmesi B) Tarıma başlanması C) Köylerin kurulması D) Ticari faaliyetlerin başlaması E) İş bölümünün ortaya çıkması 19. Tarihi olaylarda rolü olanların katkılarının doğru değerlendirilmesi, olayın geçtiği zaman daki şartların incelenmesine bağlıdır. Bulgu ve yazılı belge eksikliğinden dolayı çok eski zamanlar daki olayları inceleyerek, o dönemin şartlarını ortaya çıkarmak oldukça zordur. Bu bilgiye dayanarak, aşağıdakilerden han gisinin ait olduğu dönemin aydınlanmasında Tarihe daha çok yardımcı olduğu söylene bilir? A) Madeni araçlar B) Efsaneler C) Destanlar D) Mağara resimleri E) Kitabeler 16. Eski bir yerleşim yerinde yapılan araştırmada veraset yasasının varolduğunu ve kadınlara, erkekler ile eşit mülkiyet hakkı tanındığını belir ten kitabelere rast lanmıştır. Bu yerleşim bölgesiyle ilgili, l. Hukuk anlayışı oluşmuştur. ll. Yazı kullanılmaktadır. lll. Göç yolları üzerinde bulunmaktadır. yargılarından hangileri söylenebilir? A) Yalnız l B) Yalnız ll C) l ve ll D) l ve lll E) ll ve lll ZAFER YAYINLARI 20. Bir düşünün, doğumumuzdan önceki geçmiş sonsuz hayatın bizi nasıl ilgilendireceğini. Bu, ölümümüzden sonraki gelecek zamanı görme - miz için doğanın tuttuğu bir aynadır. di yen bir tarihçinin, aşağıdakilerden hangi sini vur guladığı söylenebilir? A) Tarihin yol gösterici özelliğinin olduğu B) Geleceğin tarih biliminin konusu olduğu C) Tarihin bilimsel öğelere dayanması ge rektiği D) Bilgiye ulaşmada yardımcı bilimlerin önemli olduğu E) Kronolojinin tarihsel olayları aydınlattığı 1.E 2.A 3.C 4.B 5.C 6.A 7.A 8.D 9.D 10.E 11.B 12.E 13.B 14.C 14.D 15.E 16.C 16.B 17.C 18.B 19.E 20.A