ANKARA KALKINMA AJANSI

Transkript

1 1

2 İÇİNDEKİLER AMAÇ VE KAPSAM MEVCUT DURUM ALANIN KONUMU, TANIMI VE SINIRLARI YASAL STATÜ MÜLKİYET YASAL HAKLAR DİĞER PLANLAR YÖNETİM ALTYAPISI KURUMLAR SORUMLULUKLAR İKLİM ALANIN JEOLOJİSİ VE TOPOĞRAFİK YAPISI JEOLOJİK YAPI TOPOĞRAFİK YAPI TOPRAK HİDROLOJİ VE HİDROJEOLOJİ YERÜSTÜ SULARI (GÖL, AKARSU) YERALTI SULARI EKOSİSTEMLER (HABİTATLAR) FLORA FAUNA ALAN İÇİNDE İNSAN KULLANIMLARI DOĞA KORUMA TURİZM TARIM VE HAYVANCILIK ORMANCILIK REKREASYON AVCILIK VE BALIKÇILIK KAZI, MADENCİLİK SU KULLANIMI EĞİTİM, TANITIM VE ARAŞTIRMA ALAN DIŞINDA VE ALANI ETKİLEYEN İNSAN KULLANIMLARI DOĞA KORUMA TARIM VE HAYVANCILIK ORMANCILIK REKREASYON AVCILIK VE BALIKÇILIK KAZI, MADENCİLİK SU KULLANIMI i

3 2. NÜFUS, DEMOGRAFIK YAPI VE SOSYO-EKONOMIK DURUM NÜFUS BELEDİYE NÜFUSUNUN DEĞİŞİMİ OKUR YAZARLIK DURUMU OKULLAŞMA ORANI HANE SAYISI, HANE HALKI SAYISI, ORTALAMA HANE HALKI BÜYÜKLÜĞÜ İŞGÜCÜ DURUMU DEMOGRAFİK YAPI NÜFUS ARTIŞ HIZLARI CİNSİYET DOĞUM ORANLARI GÖÇ YAŞ GRUPLARI GEÇMİŞTE İNSAN KULLANIMI KÜLTÜREL MİRAS KÜLTÜREL MİRAS PEYZAJ VE ESTETİK KALİTE ALANDA GERÇEKLEŞTİRİLEN ÇALIŞMALAR GZFT ANALİZİ İDEAL VE UYGULAMA HEDEFLERİ EYLEMLER İZLEME VE DEĞERLENDİRME KAYNAKÇA EKLER EK 1: PROJE ALANI FLORA VE FAUNA TÜRLERİNE AİT FOTOĞRAFLAR EK 2: ANKET FORMLARI EK 3: 24 KASIM 2012 TARİHLİ EĞİTİM SUNUMLARI EK 4: I. VE 2. PAYDAŞ VE EĞİTİM TOPLANTILARI KATILIMCI LİSTELERİ EK 5: ÇALIŞMA VE İŞ PROGRAMI EK 6: PERSONEL ÖZGEÇMİŞLERİ ii

4 TABLOLAR DİZİNİ Tablo 1: Ankara İli İlçelerine Ait Kentsel Nüfus, Belediye ve Köy Sayıları... 8 Tablo 2: Mülkiyet Durumu (Kamu Arazileri)... 9 Tablo 3: Paydaş Analizi Tablo 4: Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna Ait Rüzgâr Rejimi Rasat Kayıtları ( ) 14 Tablo 5: Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna Ait Ortalama Yerel Basınç Kayıtları (hpa) ( ) Tablo 6: Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna Ait Ortalama Buhar Basıncı Kayıtları (hpa) ( ) Tablo 7: Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna Ait Aylık Sıcaklık Değerleri ( ) Tablo 8: Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna Ait Bağıl Nem Kayıtları ( ) Tablo 9: Toprak Kabiliyeti Büyük Toprak Grupları Tablo 10: Toprak Kabiliyeti Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıflaması Tablo 11: Bölgede Çıkan Termal Suyun Kimyasal Özelliği Tablo 12: Flora Yapısı Tablo 13: Proje Alanı ve Yakın Çevresinde Bulunan ve Habitat Özelliği Nedeniyle Bulunması Muhtemel İkiyaşamlı (Ampnbia) Türleri, Korunma Durumları ve Statüleri Tablo 14: Proje Alanı ve Etki Alanında Bulunan ve Habitat Özelliği Nedeniyle Bulunması Muhtemel Sürüngen (Reptilia) Türleri, Korunma Durumları ve Statüleri Tablo 15: Proje Alanı ve Etki Alanında Bulunan ve Habitat Özelliği Nedeniyle Bulunması Muhtemel Kuş (Aves) Türleri, Korunma Durumları ve Statüleri Tablo 16: Merkez Av Komisyonu'nun Av Dönemi Kararına Göre İrdelenmiş ve Bununla İlgili Kısaltmalar Tablo 17: Bern Sözleşmesine Göre Koruma Altına Alınan Fauna Türleri Kategorileri Tablo 18: Merkez Av Komisyon Kararı Tablo 19: Türkiye kuşları" (Kiziroğlu,2008) Adlı Esere Göre Proje Alanı ve Çevresinde Bulunan ve Bulunması Muhtemel Kuş Türleri İçin Yapılan Red Data Book Sınıflandırması ve Türkiye'de Bulunan Statüleri Tablo 20: Kuş Türlerinin Türkiye'de Bulundukları Statüler Tablo 21: Ankara İli ve Güdül İlçesi Üretilen Ürünler ve Yüzdeleri Tablo 22: Ankara İli ve Güdül İlçesi Hayvan Sayıları ve Elde Edilen Süt Tablo 23: Yılları Arasında Belediye Nüfusunun Değişimi Tablo 24: Yılları Arasında Nüfusun Oransal Dağılımı Tablo 25:Çağa Belediyesi Cinsiyete Göre Okur Yazarlık Durumu (2011) Tablo 26: Ankara İli, Güdül İlçesi ve Çağa Beldesi Eğitim Durumları Tablo 27: Eğitim Seviyelerine Göre Okullaşma Oranı ( ) Tablo 28: Çağa Belediyesi 2009 Yılı Toplam Nüfus, Hane Büyüklüğü ve Hane Sayısı Tablo 29: Yıllara Göre Türkiye ve Ankara da İstihdam Oranları (%) Tablo 30: Yıllara Göre Türkiye ve Ankara da İstihdam Oranları (%) Tablo 31: Ankara İline Bağlı İlçelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması Tablo 32: Çağa Belediyesi Nüfus Değişimi Tablo 33: 2011 Yılı Ülke, İl ve Belediye Nüfusu Tablo 34: Çağa Belediyesi Nüfus Artış Hızı Tablo 35: Yılları Arasında Belediye Nüfusunun Değişimi Tablo 36: Yılları Arasında Nüfusun Oransal Dağılımı Tablo 37: Ankara İli ndeki Doğum Sayısı iii

5 Tablo 38: Bölgelerin Aldığı, Verdiği, Net Göç ve Net Göç Hızı ( ) Tablo 39: Güdül İlçesi Nüfusun Cinsiyetlere Göre Dağılımı Tablo 40: Çağa Belediyesi Kentsel Nüfus Özellikleri (2009) Tablo 41: Çağa Belediyesi Kentsel Nüfus Özellikleri Yüzdesi (2009) Tablo 42: Hanede Yaşayan Ortalama Kişi Sayısı Tablo 43: Hanede Çalışan Kişi Sayısı Tablo 44: Haneler Yaşayan Emekli Sayısı Tablo 45: Hanelerin Ortalama Aylık Gelir Düzeyi Tablo 46: Hayvan Sayıları Ortalamaları Tablo 47: GZFT Analizi Tablo 48: Ankara Bölge Planı ( ) Turizm Hedefleri Tablo 49: Ankara Bölge Planı ( ) Kırsal Endüstriler Hedefleri Tablo 50: Ankara Bölge Planı ( ) Erişim Hedefleri Tablo 51: Ankara Bölge Planı ( ) Ankara İçi Ulaşım Hedefleri GRAFİKLER DİZİNİ Grafik 1: Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna Ait Yıllık Rüzgâr Esme Sayıları Toplamı ( ) Grafik 2: Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna Ait Yıllık Ortalama Rüzgâr Hızı ( ).. 15 Grafik 3: Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna Ait Kış Mevsimi Rüzgâr Esme Sayıları Toplamı ( ) Grafik 4: Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna Ait Kış Mevsimi Ortalama Rüzgâr Hızı ( ) Grafik 5: Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna Ait İlkbahar Mevsimi Rüzgâr Esme Sayıları ( ) Grafik 6: Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna Ait İlkbahar Mevsimi Ortalama Rüzgâr Hızı ( ) Grafik 7: Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna Ait Yaz Mevsimi Rüzgâr Esme Sayıları ( ) Grafik 8: Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna Ait Yaz Mevsimi Ortalama Rüzgâr Hızı ( ) Grafik 9: Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna Ait Sonbahar Mevsimi Rüzgâr Esme Sayıları ( ) Grafik 10: Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna Ait Sonbahar Mevsimi Ortalama Rüzgâr Hızı ( ) Grafik 11: Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna Ait Ortalama Yerel Basınç Değerlerinin Grafiksel Gösterimi ( ) Grafik 12: Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna Ait En Yüksek Yerel Basınç Değerlerinin Grafiksel Gösterimi ( ) Grafik 13: Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna Ait En Düşük Yerel Basınç Değerlerinin Grafiksel Gösterimi ( ) Grafik 14: Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna Ait Ortalama Buhar Basıncı Değerlerinin Grafiksel Gösterimi ( ) Grafik 15: Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna Ait Ortalama Sıcaklık Değerlerinin Grafiksel Gösterimi ( ) iv

6 Grafik 16: Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna Ait Ortalama Düşük Sıcaklık Değerlerinin Grafiksel Gösterimi ( ) Grafik 17: Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna Ait Ortalama Yüksek Sıcaklık Değerlerinin Grafiksel Gösterimi ( ) Grafik 18: Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna Ait Ortalama Bağıl Nem Verilerinin Grafiksel Gösterimi ( ) Grafik 19: Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna Ait En Düşük Bağıl Nem Verilerinin Grafiksel Gösterimi ( ) Grafik 20: Toprak Kabiliyeti Büyük Toprak Grupları Grafik 21: Toprak Kabiliyeti Büyük Toprak Grupları Grafik 22: Yılları Arasında Nüfusun Oransal Dağılımı Grafik 23: Çağa Belediyesi Okuma-Yazma Oranları ( ) Grafik 24: Çağa Belediyesi Okuma-Yazma Durumu (2011) Grafik 25: Çağa Belediyesi Okur Yazarların Eğitim Durumuna Göre Dağılımı (2011) Grafik 26: Çağa Belediyesi Cinsiyete Göre Okuma-Yazma Durumu Grafik 27: Nüfus Değişimi Grafik 28: Nüfus Artış Hızlarının Grafiksel Gösterimi Grafik 29: Yılları Arasında Nüfusun Oransal Dağılımı Grafik 30: Güdül İlçesi Yaş Piramidi Grafik 31: Görüşülen Kişi Grafik 32: Görüşülen Kişinin Cinsiyeti Grafik 33: Medeni Durum Grafik 34: Eğitim Durumu Grafik 35: Çağa-Güdül-Ankara-Türkiye Eğitim Durumu Karşılaştırması Grafik 36: Görüşülen Kişilerin Mesleği Grafik 37: Görüşülen Kişinin Yaptığı İş Grafik 38: Çağa Beldesi Yaş Grupları Dağılımı Grafik 39: Hanelerde Okula Gidenlerin Dağılımı Grafik 40: Okula Giden Çocukların Gittikleri Okul Türüne Göre Dağılımı Grafik 41: Çalışmak İçin Başka Bir Kent/İlçede Yaşayan Hane Üyesi Var mı? Grafik 42: Temel Gelir Kaynağı Grafik 43: Hane Bazında İşsizlik Grafik 44: Üretim Yapılan Arazi Sahipliliği Durumu Grafik 45: Arazilerin Mülkiyet Durumu Grafik 46: Beldede Yetiştirilen Özel Bir Ürün Var mı? Grafik 47: Tarımsal Üretimde Gübre ve İlaç Kullanma Durumu Grafik 48: Kooperatiflere Üyelik Grafik 49: Sulamada Karşılaşılan Sorunların Dağılımı Grafik 50: Sulama Yöntemi Verimliliği Grafik 51: Sulama Kooperatifine Üyelik Durumu Grafik 52: Yetiştirdiğiniz Ürünleri Nasıl Değerlendiriliyorsunuz? Grafik 53: Ürünleri Gerçek Değerinden Satabiliyor musunuz? Grafik 54: Üretimde Yaşanan Sorunlar Grafik 55: Yöresel Bir Pazar Kurulsa Bu Pazarda Yer Almak İster Misiniz? Grafik 56: Bu Pazarda Yer Alması İstenen Kullanımlar Nelerdir? Grafik 57: Elde Edilen Ürünlerin Değerlendirme Durumları Grafik 58: Hayvancılıkta Yaşanan Sorunlar Grafik 59: Beldede Görülmesi Gereken Önemli Yerler v

7 Grafik 60: Beldenin Ekonomik Olarak Değerlendirilebilecek Potansiyelleri Grafik 61: Beldenin En Önemli Sorunu Nedir? Grafik 62: Beldede Sağlık Veya Diğer Amaçla Bitki Toplanmakta Mıdır? Grafik 63: Yaşadığınız Yerde Nesli Tükenmekte Olan Bitki Yada Hayvan Var mı? Grafik 64: Bölgede Avcılık Yapılıyor mu? Grafik 65: Avlanma İçin Bölge Dışından Gelenler Var mı? Grafik 66: Çağa Beldesinde Yürütülmekte Olan Yönetim Planı Projesi Hakkında Bilginiz Var mı? Grafik 67: Projenin Olumlu Etkisi Olur mu? Grafik 68: Yönetim Planı İle İlgili Projelere Katılmak İster misiniz? Grafik 69: Hayır ise Nedenleri Nelerdir? Grafik 70: Eğer Gerekirse Yönetim Planı İle İlgili Eğitim Almak İster misiniz? Grafik 71: Hangi Konularda Eğitim Almak İstersiniz? Grafik 72: Projenin Olumlu Etkileri Grafik 73: Projenin Olumsuz Etkileri Grafik 74: Turizme Bakış Açısı HARİTALAR DİZİNİ Harita 1: Jeolojik Yapı Harita 2: Yükselti Harita 3: Eğim Durumu Harita 4: Bakı Durumu Harita 5: Toprak Yapısı (Büyük Toprak Grupları) Harita 6: Toprak Yapısı (Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıfları) Harita 7: Hidrolojik Yapı Harita 8: Arazi Kullanım Durumu Harita 9: Çağabey Beldesinin de Yer aldığı Antik Yol Harita 10: Nüfus Büyüklüğü Şematik Gösterim Harita 11: Nüfus Büyüklüğü Şematik Gösterim Harita 12: Net Göç Hızları Harita 13: İlçeler itibarıyla Gelişmişlik Düzeyleri Harita 14: İlçeler itibarıyla Agro-ekolojik Bölgeler Harita 15: Eğitim ve Bilişim Öngörüleri Harita 16: Turizm Geliştirme Stratejileri ŞEKİLLER DİZİNİ Şekil 1: Çağa Beldesinin Ülke ve Bölge İçindeki Yeri... 5 Şekil 2: Belde Sınırları ve Mahalleler... 7 Şekil 3 : Yönetim Yapısı ve Organizasyon Şeması Şekil 4: Bölgesel Gösterim Şekil 5: Ayrıntılı Gösterim Şekil 6: Türkiye de Toplam Doğurganlık Hızının Dağılımı (1980) Şekil 7: Türkiye de Toplam Doğurganlık Hızının Dağılımı (2000) Şekil 8: Türkiye deki Toplam Doğurganlık Hızının Değişimi ( ) vi

8 FOTOĞRAFLAR DİZİNİ Fotoğraf 1: İlhan Çayı Fotoğraf 2: İnönü Mağaraları Fotoğraf 3: İnönü Mağaraları Fotoğraf 4: Çağabey Beldesi, Güneyce Mahallesi nde Bulunan Höyük Fotoğraf 5: Kazılar İle Açığa Çıkarılan Kalıntılar Fotoğraf 6: Düzgün Kesme Taş Duvarlardan Bir Kesit Fotoğraf 7: Hamamın Güneyden Görünüşü Fotoğraf 8: Beldenin Tamamında Görülen Bozkır Fotoğraf 9: Belde Merkezi-Güneyce Mahallesi Yolu Fotoğraf 10: Fatih Mahallesi Merkezi Fotoğraf 11: Konut Dokusu Fotoğraf 12: Güneyce Mahallesi Fotoğraf 13: Eski Çağa Evleri Fotoğraf 14: Yönetim Planı Kapsamında Restore Edilmesi Planlanan Merkezdeki Çamaşırhane Fotoğraf 15: Çamaşırhanenin İçi Fotoğraf 16: Çamaşırhanenin İçi Fotoğraf 17: Belde Merkezindeki Çamaşırhanenin Yanında Bulunan Tarihi Çeşme Fotoğraf 18: Eski Çağa Evlerine Ait Mimari Detaylar Fotoğraf 19: Güneyce Mahallesi Arılık mevkiindeki Çöp Dökülen Alan Fotoğraf 20: Belde Merkezinde Gelişigüzel Bırakılan Çöpler Fotoğraf 21: Cephe İyileştirmesi Yapılmış İyi Bir Örnek Fotoğraf 22: Belde İçerisinde Yeni İnşa Edilen ve Tadilat Gören Yapılara Örnek Fotoğraf 23: Yıpranmış Konut Dokuları Fotoğraf 24: Yıpranmış Konut Dokuları Fotoğraf 25: I. Arazi Çalışması ve Bilgilendirme Toplantısı Fotoğraf 26: I. Paydaş Toplantısı (5 Temmuz 2012) Fotoğraf 27: II. Paydaş Toplantısı (6 Kasım 2012) Fotoğraf 28: Eğitim Çalışması (24 Kasım 2012) Fotoğraf 29: Anket Çalışmaları vii

9 GENEL BİLGİLER İç Anadolu Bölgesinde Ankara İli sınırları içerisinde yer alan Çağa Beldesi, Ankara İl merkezinin 82 km kuzeybatısında bulunmaktadır. 4 mahallesi bulunan Belde nin toplam nüfusu dır. Belde ye ulaşım Ankara-Ayaş-Beypazarı-Adapazarı devlet karayolu üzerinden ayrılan yol ile sağlanmaktadır. Belde ye aynı yol üzerinden ayrılan Güdül yolu ile de ulaşmak da mümkündür. Ankara nın kuzeybatısında yer alan Çağa nın batısında Beypazarı, güneydoğusunda Ayaş, kuzeydoğusunda Güdül, kuzeybatısında Uruş ilçeleri yer almaktadır. Belde Beypazarı na 36 km, Kızılcahamam a 103 km, Ayaş a 22 km mesafededir. Ankara ili Güdül ilçesine bağlı Çağa Beldesi nin bilinen bir tarihi yoktur. Ancak gerek Belde komşuları bulunan belde ve diğer yerleşim yerleri tarihçeleri ve gerekse Belde de yaşayan yaşlı insanlarca kesin olarak türbesi bulunan Anadolu Selçuklu Beylerinin Uç Bey i olarak bilinen Çağabey in buraya gelip, yerleşmesi ve ismini de bu beldeye verdiği bilinmektedir ( Halk geçimini büyük çapta tarım ve hayvancılıkla sağlamaktadır. Sebzecilik ile meyvecilik gelişmiş durumdadır. Ankara ya çok yakın olması nedeni ile ticari faaliyetler kısmen gelişmiştir. Yörede İç Anadolu nun tipik karasal iklimi hüküm sürmektedir. Yazları sıcak ve kurak kışları ise soğuk ve yağışlı geçer. Bölgede en sıcak aylar Temmuz ve Ağustos, en soğuk aylar ise Ocak ve Şubattır. Don olayları görülebilmektedir. Beypazarı Meteoroloji İstasyonu verilerine göre Beldede yıllık yağış miktarı 367,9 mm yıllık ortalama sıcaklık miktarı 12,4 C yıllık ortalama nispi nem miktarı ise % 55 dir. Belde ortalama m kotlarındadır. Yörede topografya güney-kuzey doğrultusunda yükselti vermektedir. Çağa Beldesi (Merkez) güneye alçalan hafif eğimli yamaç üzerinde, Güneyce Mahallesi ise İlhan Çayı nın akış istikametine göre sağ tarafında genellikle düzlük bir topografya üzerine kuruludur. Belde sınırları içinde yaklaşık 225 ha sulu tarım alanı, 255 ha kuru tarım alanı bulunmaktadır. Tarım dışı boş ve kayalık alanlar ise yaklaşık 325 ha dır (İller Bankası Anonim Şirketi Şehircilik Dairesi Başkanlığı, Çağa (Ankara) (İlave-Revizyon) İmar Planı Araştırma Raporu, 2011). Belde yakın çevresi genel olarak çok dağlık olmayan bir araziye sahip olup, yer yer alçak tepeler bulunmaktadır. Çağa nın en büyük özelliklerinden biri toprak zenginliğidir. Beldede hem kuru hem de sulu tarım yapma olanağı vardır. Bunun yanı sıra belde sebze ve meyvecilikte de oldukça gelişmiştir. Yerleşmede özellikle Güneyce Mahallesi güneyinde, İlhan Çayı etrafında gelişmiş tarımsal üretim yapılmaktadır. 1

10 Beldede üretimi yapılan sulu tarım ürünlerinin başında domates gelmektedir. Beldede, dönümü Çağa sınırları içinde bulunan dönümlük arazide ülke çapında adını duyurmuş olan ve Ayaş Domatesi adıyla bilinen domates üretilmektedir. Ayaş Domatesi olarak bilinen bu domatesin 2012 yılında Çağa, Güdül, Ayaş Domatesi adıyla marka tescili alınmıştır. Domatesten başka yetiştirilen ürünler arasında, kavun, karpuz, biber, yonca ve ayçiçeği gelmektedir. Kuru tarım ürünlerinde ise başta arpa ve buğday olmak üzere mercimek, nohut ve fee (hayvan yemi) yetiştirilen ürünlerdir. 2

11 AMAÇ ve KAPSAM Dünyada özellikle son elli yıllık dönemde yaşanılan ekonomik, sosyal ve teknolojik gelişimler turizm kavramının algılanmasında ve pratiğinde önemli değişime neden olmuştur. Bu değişim ve dönüşüm turizm sektöründe sadece turist sayısındaki artış, turizm gelirlerindeki yükseliş, vb. olarak değil, aynı zamanda turizm isteminde ve tercihlerinde de kendini göstermiştir. Bu dönüşüm özellikle gelişmiş ülkelerde gittikçe yaygınlaşan ve genel olarak alternatif turizm kapsamında ele alınan turizm etkinliklerinin artmasına neden olmuş ve ekoturizm, kırsal turizm, doğaya saygılı turizm ve özel ilgi turizmi gibi farklı turizm türleri geleneksel kitle turizmine karşıt olarak doğayla bütünleşik ve doğaya dost olması nedeniyle alternatif turizm adı altında değerlendirilmeye başlanılmıştır. Özellikle kontrolsüz ve hızlı bir biçimde gelişen kentleşme ve sanayileşme süreci ile birlikte doğa tahribatı ve fiziksel çevre koşullarındaki bozulma günümüz insanını olumsuz yönde etkilemekte ve neslinin başlangıcından itibaren doğanın içinde ve doğayla bütünleşik durumda olan insanın doğa ile olan karşılıklı bağını zayıflatmakta ve hatta koparmaktadır. Bu nedenle artık doğaya dönüş gibi kavramlardan söz edilir ve bu durum sorgulanır durumdadır. Bu süreç insanların kent yaşamının getirdiği olumsuzluklardan kaçışında ve değişiklik amacıyla sakinlik-sessizlik ve doğaya yönelik olarak turizm istem ve tercihlerinin değişmesinde önemli bir rol oynamaktadır. Bu kapsamda ele alındığında doğaya yönelik olarak değişen tercihler doğrultusunda turizm etkinliklerinin yürütülebileceği alanlara yönelik politikaların oluşturulması, planlanma çalışmalarının yapılması ve uygulanması gereklidir. Bu bağlamda Çağa Beldesi nin sahip olduğu doğal, kültürel ve sosyo-ekonomik değerlerin tespit edilerek, sürdürülebilir kalkınmayı mümkün kılacak kırsal turizmin geliştirilmesi için rehber niteliğinde bir yönetim planı hazırlamak ve buna dayalı örnek bir uygulama gerçekleştirmektir. Yönetim Planı; Beldede kırsal turizmin geliştirilmesi ve kırsal turizmden gelir elde edebilmesi amacıyla önümüzdeki 5 yıl içerisinde ( ) uygulanması gerekli politikaları ve atılması gereken adımları (faaliyetleri) içerecektir. Projenin hedefleri arasında; - Belde sınırları içerisinden geçen İlhan Çayı Rekreasyon Alanı Projesi nin hazırlanması, - Belde merkezinde yer alan ve eskiden Çamaşırhane olarak kullanılan yapının restore edilmesi, - Beypazarı yolu üzerindeki Pazar Yeri nin düzenlenmesi, yer almaktadır. 3

12 1. MEVCUT DURUM 1.1 Alanın Konumu, Tanımı ve Sınırları İç Anadolu Bölgesinde Ankara İli sınırları içerisinde yer alan Çağa Beldesi, Ankara İl merkezinin 82 km kuzeybatısında bulunmaktadır (Şekil 1). Belde sınırları içinden Ayaş- Beypazarı yolu geçmektedir. Belde merkezi ise, bu yolun biraz kuzeyinde yer almaktadır. Beldeye ulaşım; Ayaş-Beypazarı-Adapazarı istikametinden ayrılan Güdül yolu ile ya da yine bu yol üzerinden, Belde sınırları içinde yer alan Güneyce Mahallesi içinden geçilerek sağlanmaktadır. Belde, Beypazarı na 36 km, Güdül e 20 km ve Ayaş a uzaklığı 22 km uzaklıktadır. Beldenin çevresinde bulunan belediyeler ise; Beldenin batısında Beypazarı İlçesi Merkez Belediyesi, Beldenin kuzeyinde Güdül ilçesi Merkez Belediyesi ve Beldenin doğu ve güneyinde ise Ayaş İlçesi Merkez Belediyesi olarak sıralanabilir. 4 mahallesi bulunan Belde nin 2011 yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sistemi Verilerine göre toplam nüfusu; 828 i erkek, 808 ı kadın olmak üzere toplam kişidir. 4

13 Şekil 1: Çağa Beldesinin Ülke ve Bölge İçindeki Yeri 5

14 1.2 Yasal Statü Ankara il sınırlarında; 1990 yılına kadar idari birtakım düzenlemeler yapılmıştır. Bu kapsamda; Kırıkkale ilçesi, Ankara ilinden ayrılarak il olmuştur. Kırıkkale nin il olması ile birlikte; Ankara ya bağlı olan bazı kasabalar, ilçe olmak suretiyle Kırıkkale ye bağlanmıştır yılında kabul edilen 2962 Sayılı Kanunla birlikte merkez ilçe başta olmak üzere birçok ilçede idari sınırlar değişmiştir. Bu kanunla birlikte; merkez ilçe kaldırılarak Altındağ ilçesine bağlanmıştır. Yine aynı kanunla; Mamak ve Gölbaşı, Çankaya ilçesinden ayrılmış; Keçiören, Altındağ ilçesinden ayrılmış; Sincan, Yenimahalle ilçesinden ayrılmış ve ilçe haline gelmiştir. Ankara ilinde 16 ilçe merkezi, 23 Temmuz 2004 tarih ve Sayılı Resmi Gazete de yayınlanarak yürürlüğe giren 5216 sayılı Büyükşehir Belediyesi Kanunu ile birlikte Büyükşehir Belediyesi sınırlarına dahil olmuştur. İlin idari yapısına bakıldığında ile bağlı 25 ilçe, 1 büyükşehir belediyesi, 25 ilçe belediyesi, 20 belde belediyesi ve 631 köy bulunmaktadır. Güdül ilçesine bağlı 3 belde belediyesi (Çağa, Sorgun, Yeşilöz) ve 23 köy bulunmakta olup Çağa Beldesi de bu 3 belde belediyesinden biridir yılında belediye teşkilatı kurulan Beldenin Fatih, Mescit, Güneyce ve Çağakent olmak üzere 4 mahallesi bulunmaktadır (Şekil 2). 6

15 Şekil 2: Belde Sınırları ve Mahalleler 7

16 Belediye ve köylerin ilçelere göre dağılımı aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 1: Ankara İli İlçelerine Ait Kentsel Nüfus, Belediye ve Köy Sayıları İlçe Adı Kentsel Nüfus (*) Belediye Sayısı Köy Sayısı Akyurt Altındağ Ayaş Bala Çankaya Çubuk Elmadağ Etimesgut Gölbaşı Kalecik Kazan Keçiören Mamak Pursaklar Sincan Yenimahalle Merkez İlçeler Top Beypazarı Çamlıdere Evren Güdül Haymana Kızılcahamam Nallıhan Polatlı Ş.Koçhisar İl Toplamı (*) İlçe Merkezleri Sınırları İçindeki Nüfustur. Kaynak: TÜİK 2011 Yılı Adrese Dayalı Nüfus Kayıt Sitemi Verileri Mülkiyet İller Bankası Anonim Şirketi Şehircilik Dairesi Başkanlığı tarafından 2011 yılında hazırlanan Çağa İlave-Revizyon İmar Planı Araştırma Raporuna göre Beldenin mülkiyet yapısı incelenmiş ve yerleşik doku içinde bulunan arazinin büyük çoğunluğunun özel mülkiyete ait olduğu tespit edilmiştir. Aynı çalışmaya göre mülkiyet dağılımları; belediye mülkiyetinde toplamda 7,04 ha lık alanda; belediye binası, belediye hizmet alanları, dini tesis alanları ve mezarlık alanları bulunurken, Sağlık Bakanlığı na ait 0,42 ha lık alanda sağlık ocağı bulunmaktadır. Milli Eğitim Bakanlığı na ait 2,02 ha lık alanda ise; 2 adet ilköğretim okulu ve yurt alanı bulunmaktadır. Mevcut imar planında bulunan eski okul alanı özel mülkiyete konudur. Hazineye ait 0,88 ha lık alanda futbol sahası bulunurken; kentsel alan dışında orman olarak tanımlanmış 1,88 ha lık alanda hazine arazisine dahildir. Tescil harici kamunun hüküm ve tasarrufundaki alanlar ise; Mescit Mahallesi güneyindeki kamu kullanımlarının tamamını (tarım kredi, hayvan pazarı, cami, BHA, küçük sanatlar sitesi, rekreasyon, spor vb.) kapsayan alanlardır. 8

17 Bunların dışında, özellikle Çağa merkezinde yer alan Fatih ve Mescit Mahallelerinin çeperinde ve kuzeydeki bu mahallelerle yaklaşık 7 km güneyde konumlanmış olan, Güneyce Mahallesi arasında kalan bölgede çok büyük miktarda devletin hüküm ve tasarrufu altında tescil harici alan bulunmaktadır. Boş kayalık ve tescil harici alanların toplamı 325 ha yı bulmaktadır. Mülkiyetlerin dağılımı aşağıdaki tabloda verilmiştir. Tablo 2: Mülkiyet Durumu (Kamu Arazileri) Mülkiyet Alan (ha) Belediye-köy tüzel kişiliği 7,04 Milli Eğitim Bakanlığı 2,02 Sağlık Bakanlığı 0,42 Tescil harici alanlar 324,99 Toplam 334,47 Kaynak: Belediye ve Tapu Kadastro İlçe Müdürlüğü Yasal Haklar 1980 yılında belediye teşkilatı kurulan Çağa nın, Fatih, Mescit, Güneyce ve Çağakent olmak üzere 4 adet mahallesi bulunmakta olup, Güneyce mahallesi Sarıkaya mevkiinde 1. ve 3. Derece Arkeolojik Sit Alanları bulunmakta olup, bu alanlar Kültür ve Turizm Bakanlığı nın yetki ve sorumluluğundadır. Arkeolojik Sit Alanları dışında Belde sınırları içerisinde herhangi bir korunan alan ve yasal statü bulunmamaktadır Diğer Planlar Üst Ölçekli İmar Planı Kararları Çağa Beldesini ilgilendiren herhangi bir üst ölçekli plan kararı henüz bulunmamaktadır. Ankara Büyükşehir Belediyesi tarafından hazırlanarak gün ve 525 sayılı Belediye Meclisi kararı ile onaylanmış bulunan 1/ ölçekli 2023 Başkent Ankara Nazım İmar Planı halen yürürlüktedir. Bu plan sınırları, Çağa belde sınırlarına gelmeden, Ayaş yerleşme çıkışında son bulmaktadır. Mevcutta İller Bankası tarafından geçmiş yıllarda hazırlanmış olan Nazım İmar planı yürürlükteki tek üst ölçekli plandır. İmar Planı Kararları, Uygulaması, Etkinliği 2009 yılı itibariyle yerleşim, İlave ve Revizyon İmar Planı çalışmasına konu olmuştur yılında İller Bankası Anonim Şirketi tarafından da Beldenin İlave ve Revizyon İmar Planı yapılmıştır. Fatih, Mescit, Güneyce ve Çağakent olmak üzere 4 adet mahallenin bulunduğu beldede, planlama alanı sınırlarının içerisine Fatih, Mescit ve Güneyce mahallesinin de büyük bir kısmı girerken, Çağakent Mahallesi planlama alanı dışında kalmaktadır. Yapılan projeksiyon hesapları doğrultusunda Beldenin nüfusu 2025 yılı için 3762 kişi bulunmuştur. Ancak yörenin termal su alternatifleriyle çekim noktası olma potansiyelinden dolayı 2025 yılı için nüfus 5000 kişi olarak kabul edilmiştir. 9

18 Beldenin ekonomisine hakim olan tarım ve hayvancılık sektörünün ileriki yıllarda da ekonomideki öncüllüğünün süreceği öngörülmüştür. Yerleşimin Ayaş-Beypazarı-Nallıhan karayolu üzerinde olmasından ötürü ulaşım sektöründe de gelişmelerin olacağı düşünülmüştür. 1.3 Yönetim Altyapısı Kurumlar Çağa da toplumsal ve ekonomik kalkınmanın sağlanması için pek çok kuruluş görev alacaktır. Bunların, görev ve katkıları ile bir paydaş analizi yapılarak ve önemli paydaşlar vurgulanarak Bölüm de sunulmuş ve şematik olarak ayrıca gösterilmiştir. Bu kurum ve kuruluşlar kamu ve özel kesim olarak gruplandırılmaktadır. Kamu kurum ve kuruluşları da merkezi hükümet ve yerel yönetimler olarak da ayrıştırılabilmektedir. Bu bağlamda, valilik ve kaymakamlık, bunlara bağlı il ve ilçe müdürlükleri önemli merkezi hükümet kuruluşlarıdır. Çağa Projesi kapsamında özellikle, İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü İlçe Özel İdare Müdürlüğü İlçe Gıda, Tarım ve Hayvancılık Müdürlüğü İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü Tarım Kredi Kooperatifleri Diğerleri Çalışmaya önemli katkı koyacaklardır. Yerel yönetimler olarak; Ankara ve Güdül İl Özel İdaresi Çağa Belediyesi Mescit, Çağabey, Güneyce, Fatih Mahalleleri Muhtarları Çalışmanın ana paydaşları olarak belirmektedir. Özel kesim diğer önemli kurumsal adresleri barındırmaktadır. Bu bağlamda; Yatırımcılar, Ticari ve hizmet sunum sunucuları, Çağa esnaf ve sanatkârları, Tur operatörleri önemli paydaşlar arasında sayılmalıdır. 10

19 Projede ayrıca yerel sivil toplum kuruluşları görev alacaklardır. Bunların başında Çağa Kalkınma, Yardımlaşma ve Güzelleştirme Derneği gelecektir. Türkiye ölçeğinde ve özellikle Ankara ve Güdül de bulunan diğer sivil toplum kuruluş ve platformlarının da gerektiğinde katkısı alınacaktır. Meslek örgütleri bir diğer önemli kurumsal katılımcılar olarak belirmektedir. Bunlara ek olarak; akademik kuruluşların, üniversitelerin konu hakkındaki görüş ve katkıları alınacaktır. Proje kapsamında katkıları beklenecek kurum ve paydaşlar, çalışmanın gelişmesine göre gözden geçirilecek ve gerekli eklemeler yapılacaktır Sorumluluklar Paydaş Analizi ve Yönetimi Paydaş analizleri, daha önce verilen kurumsal yapıdaki adresler gözetilerek yapılmıştır. Bir beldenin ekonomik ve toplumsal kalkınma sürecinde pek paydaş görev almaktadır. Aşağıda Projenin başlangıç aşamasında belirlenen önemli paydaşlar itibarı ile bir değerlendirme yapılmıştır. Tablo 3: Paydaş Analizi Paydaşlar Mülki amirler olarak; Ankara Valiliği ve Güdül Kaymakamlığı Faaliyeti ve Faaliyet Alanı İlçenin en büyük ve önemli idari birimi ve ita amiridir. Projeye, kurumsal ve teknik destek yönetimsel anlamda destek sağlayacak, kamu kurumları arasında eşgüdüm ve uyumu sağlayacaktır. Güdül Kaymakamlığı, kuşkusuz bu yükümlülüğünü, idari olarak bağlı olduğu Ankara Valiliğinin, ilgili bağlı müdürlüklerin mali kaynak ve destlerini alarak ve talimatlarını uygulayarak yapacaktır. Çağa Belediyesi Beldenin yönetiminden sorumludur. Projenin Çağalılar adına sahibidir ve çalışmalara yönetsel ve mali destek sağlayacaktır. Bazı fiziki düzenlemeler Çağa Belediyesi mülkiyetinde bulunan alanlarda yapılacaktır. Mescit, Çağabey, Güneyce, Fatih Mahalleleri Muhtarları Mahalle bazında yönetimden sorumludurlar. Mahalle muhtarları yönetimsel anlamda destek sağlarlar. Ankara İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü İlde turizm sektörünün kalkındırılması teme görevleri arasındadır. Beldenin tanıtımına ve belde sakinlerinin becerilerinin artırılmasına destek vermesi öngörülmektedir. İlçe Özel İdare Müdürlüğü Proje alanına, idari ve mali destek sağlayacaktır. Başta yol olmak üzere, alt yapı faaliyetleriyle ilgili çalışmalar yapacaktır. 11

20 İlçe Tarım Müdürlüğü İlçede her türlü tarımsal faaliyetin geliştirilmesi ve yayımından sorumludur. Tarım alanlarının sürdürülebilir kullanımı için yöre halkına teknik destek sağlar. Bu yükümlülüğünü sürdürecektir. İlçe Milli Eğitim Müdürlüğü Belde halkının eğitim ve bilinçlendirme çalışmalarına destek sağlar. Bu yükümlülüğünü sürdürecektir. Çağa da bulunan okulların da ekonomik kalkınma, tarım ve turizm gelişmesi konusunda bilinçlendirmeye katkıları, bu konularda yarışmalar ve sergi düzenlemeleri, benzer etkinliklerde bulunmaları sağlanacaktır. Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü Eğitim ve bilinçlendirme çalışmalarına destek sağlar. Bu proje kapsamında da, ekonomik kalkınma ve beceri geliştirme konusunda desteği Orman İşletme Şefliği talep edilecektir. Ormanlık alanın işletilmesinden sorumlu Orman ürünleri için yetkilidir. Projenin ilerleme aşamalarına koşut olarak ilgi ve ayni desteği talep edilecektir. Tarım Kredi Kooperatifi Tarımsal faaliyetlere mali ve teknik destek sağlamaktadır. Farklı proje bileşenlerine destek sağlaması talep edilecektir. Özel kesim, yatırımcılar ve Hizmet Sunucular Yerel Sivil Toplum Kuruluşları (Çağa Kalkınma, Yardımlaşma ve Güzelleştirme Derneği) Çağa ve yakın çevrede yatırım yapan girişimciler, turizm tesisi (konaklama, apart otel, hafta sonu evi, yeme-içme tesisleri sahip ve işletmecileri) Projeye, Proje tanıtımına ve finansmanına katkı koyacaklardır. Yöre halkının bilinçlendirilmesi ve alanı sahiplenmelerine yönelik çalışmalar yaparlar. Projenin farklı bileşenlerine mali ve teknik desteğinin sağlanması, yöre halkının motivasyonu temel görevleri olacaktır. Ankara Kökenli Tur Operatörleri Yöre halkının bilinçlendirilmesi ve alanı sahiplenmelerine yönelik çalışmalar yaparlar. Bu proje bağlamında, ziyaretçilerin Çağa ve yakın çevresini tanımaları, grup ya da münferit seyahatlerin organize edilmesi ana görevlerini yükleneceklerdir. Kaynak: BEL-DA LTD Paydaşlar Arası İlişkiler ve Görev Dağılımı Önemli kurum ve kuruluşların, paydaşların proje üretim ve uygulama sürecine katkıları aşağıda şematik olarak gösterilmiştir. Şekil 3, bu raporun başlangıcında açıklanan genelden özele ve özelden genele başlıkları altında verilen açıklama ve akımlara göre hazırlanmıştır. 12

21 Şekil 3 : Yönetim Yapısı ve Organizasyon Şeması 13

22 1.4 İklim Geniş bir bölge içinde ve uzun yıllar boyunca değişmeyen ortalama hava koşullarına iklim denir. İklimi etkileyen birçok faktör vardır. Bunlar; sıcaklık, rüzgâr, havadaki nem, basınç ve bunların gün ve yıl içinde nasıl değiştiğidir. Bir yerin iklimini ortaya koyabilmek için, o yerin iklim elemanlarının (sıcaklık, basınç, nem, yağış, rüzgar, güneşlenme, buharlaşma vb.) uzun yılları kapsayan ortalama ve ekstrem değerlerinin incelenmesi gereklidir. Beldede İç Anadolu Bölgesinin tipik karasal ikim özellikleri görülmektedir. Yazları sıcak ve kurak, kışları soğuk ve yağışlı geçmektedir. En sıcak ay Temmuz ve Ağustos, en soğuk aylar ise Ocak ve Şubat aylarıdır. İkliminden dolayı don olayları yaşanmaktadır. Çağa Beldesinde metereoloji istasyonu bulunmamaktadır. Yerleşime en yakın metereoloji istasyonu Beypazarı ndadır. Bu nedenle Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna ait iklim verileri kullanılmıştır. Rüzgâr Son 41 yıllık esme sayıları toplamı göz önüne alındığında; sayıca en fazla esen rüzgârlar batıkuzeybatı (WSW) ve güneybatı (NW) yönündedir. En hızlı esen rüzgâr Batı (W) yönünde olup hızı ortalama 31,7 m/s olarak kaydedilmiştir. İlde ortalama fırtınalı günlerin sayısı 3,9, ortalama rüzgâr hızı ise 1,6 m/s dir. Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna ait rüzgâr verileri Tablo 8 de, uzun yıllar esme sayılarına göre hazırlanan yıllık ve mevsimlik rüzgâr gülleri ile yönlere göre ortalama rüzgâr hızları Şekil 2-11 arasında gösterilmiştir. Tablo 4: Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna Ait Rüzgâr Rejimi Rasat Kayıtları ( ) Aylar Ortalama Rüzgâr Hızı (m/s) En Hızlı Esen Rüzgârın Hızı (m/s) Yönü Ortalama Fırtınalı Gün Sayısı (R.Hızı 17.2m/s) Ortalama Kuvvetli Rüzgârlı Gün Sayısı (R.Hızı 10,8-17,1m/s) Ocak 1,4 25,4 SW 0,3 1,1 Şubat 1,6 25,4 ENE 0,2 1,8 Mart 1,8 32,8 SW 0,5 2,9 Nisan 1,9 29,5 SSE 0,6 4,3 Mayıs 1,9 23,5 SW 0,4 4,5 Haziran 2,0 29,0 WSW 0,8 4,2 Temmuz 2,1 28,8 SW 0,4 3,9 Ağustos 1,9 27,3 WSW 0,3 2,7 Eylül 1,6 31,7 W 0,2 1,8 Ekim 1,3 20,6 WSW 0,0 1,2 Kasım 1,3 23,7 WSW 0,1 1,1 Aralık 1,3 25,4 SSW 0,1 1,1 YILLIK 1,6 31,7 W 3,9 30,6 Kaynak: Beypazarı Meteoroloji İstasyonu Rasat Kayıtları 14

23 Grafik 1: Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna Ait Yıllık Rüzgâr Esme Sayıları Toplamı ( ) Grafik 2: Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna Ait Yıllık Ortalama Rüzgâr Hızı ( ) Kaynak: Beypazarı Meteoroloji İstasyonu Rasat Kayıtları Grafik 3: Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna Ait Kış Mevsimi Rüzgâr Esme Sayıları Toplamı ( ) Grafik 4: Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna Ait Kış Mevsimi Ortalama Rüzgâr Hızı ( ) Kaynak: Beypazarı Meteoroloji İstasyonu Rasat Kayıtları Grafik 5: Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna Ait İlkbahar Mevsimi Rüzgâr Esme Sayıları ( ) Grafik 6: Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna Ait İlkbahar Mevsimi Ortalama Rüzgâr Hızı ( ) Kaynak: Beypazarı Meteoroloji İstasyonu Rasat Kayıtları 15

24 Grafik 7: Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna Ait Yaz Mevsimi Rüzgâr Esme Sayıları ( ) Grafik 8: Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna Ait Yaz Mevsimi Ortalama Rüzgâr Hızı ( ) Kaynak: Beypazarı Meteoroloji İstasyonu Rasat Kayıtları Grafik 9: Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna Ait Sonbahar Mevsimi Rüzgâr Esme Sayıları ( ) Grafik 10: Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna Ait Sonbahar Mevsimi Ortalama Rüzgâr Hızı ( ) Kaynak: Beypazarı Meteoroloji İstasyonu Rasat Kayıtları Basınç Basınç atmosferde meydana gelen cephesel geçişler ile hava sıcaklığına bağlı olarak hava yoğunluğundaki artma ve azalmalar sebebiyle değişebildiği gibi yükseklik, yerçekimi ve mevsimlere göre de farklılık göstermektedir. Kış aylarında yüksek basınç, yaz aylarında ise alçak basınç hakimdir. Beypazarı Meteoroloji İstasyonunda ölçülen yıllık ortalama yerel basınç 937,2 hpa olup, kış aylarında alçak basınç yaz aylarında ise yüksek basınç hakimdir. 16

25 Tablo 5: Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna Ait Ortalama Yerel Basınç Kayıtları (hpa) ( ) Ortalama Yerel En Yüksek Yerel En Düşük Yerel Aylar Basınç (hpa) Basınç (hpa) Basınç (hpa) Ocak 939,2 960,9 909,7 Şubat 937,2 953,4 917,9 Mart 936, ,7 Nisan 934,8 948,6 920,6 Mayıs 935,8 947,3 924,1 Haziran 935,5 945,8 923,8 Temmuz 934,4 945,8 923,7 Ağustos 935,2 945,3 925,2 Eylül 937,8 946,6 922,9 Ekim ,4 928,1 Kasım 940,4 954,1 921,5 Aralık 939, ,4 YILLIK 937,2 951,3 920,6 Kaynak: Beypazarı Meteoroloji İstasyonu Rasat Kayıtları Grafik 11: Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna Ait Ortalama Yerel Basınç Değerlerinin Grafiksel Gösterimi ( ) Kaynak: Beypazarı Meteoroloji İstasyonu Rasat Kayıtları 17

26 Grafik 12: Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna Ait En Yüksek Yerel Basınç Değerlerinin Grafiksel Gösterimi ( ) Kaynak: Beypazarı Meteoroloji İstasyonu Rasat Kayıtları Grafik 13: Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna Ait En Düşük Yerel Basınç Değerlerinin Grafiksel Gösterimi ( ) Kaynak: Beypazarı Meteoroloji İstasyonu Rasat Kayıtları Beypazarı Meteoroloji İstasyonunda ölçülen yıllık ortalama yerel basınç 11,2 hpa olup, kış aylarında alçak basınç yaz aylarında ise yüksek basınç hakimdir. 18

27 Tablo 6: Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna Ait Ortalama Buhar Basıncı Kayıtları (hpa) ( ) Aylar Ortalama Buhar Basıncı (hpa) Ocak 9 Şubat 9 Mart 9,7 Nisan 10,1 Mayıs 11,6 Haziran 13,1 Temmuz 15 Ağustos 14,8 Eylül 12,1 Ekim 10,7 Kasım 9,9 Aralık 10,1 YILLIK 11,2 Kaynak: Beypazarı Meteoroloji İstasyonu Rasat Kayıtları Grafik 14: Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna Ait Ortalama Buhar Basıncı Değerlerinin Grafiksel Gösterimi ( ) Kaynak: Beypazarı Meteoroloji İstasyonu Rasat Kayıtları Sıcaklık Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna ait yıllık ortalama sıcaklık 13,1 ºC dir. Ortalama sıcaklıklar kışın 1,1 ºC ve 3 ºC arasında değişir. Yazın da 25 ºC ye kadar yükselir. Ortalama sıcaklıklarda en düşük değer Ocak ayında, en yüksek değere de Temmuz ayında ulaşılmaktadır. Beypazarı Meteoroloji istasyonunda kaydedilen en yüksek ortalama sıcaklık 32,2 ºC ile Temmuz ayına, en yüksek sıcaklıksa 39,4 ºC ile Haziran ayına aittir. Aynı istasyondan kaydedilen en düşük ortalama sıcaklık -1,8 ºC ile Ocak ayına, en düşük sıcaklıksa -19,2 ºC ile yine Ocak ayına aittir. Bu özellikler yörede Karasal iklim özelliklerinin hüküm sürdüğünü göstermektedir. 19

28 Tablo 7: Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna Ait Aylık Sıcaklık Değerleri ( ) Ortalama En Düşük En Yüksek Aylar Sıcaklık ( o C) Sıcaklık ( o Ortalama Düşük C) Sıcaklık ( o C) Sıcaklık ( o Ortalama Yüksek C) Sıcaklık ( o C) Ocak 1,1-19,2-1,8 18,2 4,6 Şubat 3-17,7-0,9 20,1 7,5 Mart 7,3-13,8 2,1 26,2 12,9 Nisan 12,5-6,2 6, ,4 Mayıs 17,4 0,4 10,8 35,1 23,9 Haziran 21,7 4,8 14,4 39,4 28,6 Temmuz 25 7,9 17, ,2 Ağustos 24,7 8,2 17,1 41,5 32,0 Eylül 20, ,1 27,3 Ekim 14,1-2 8,7 34,9 20,4 Kasım 7,5-10,1 3,3 23,1 12,6 Aralık 2,9-12,9 0 18,2 6,4 YILLIK 13,1-19,2 7,6 39,4 18,9 Kaynak: Beypazarı Meteoroloji İstasyonu Rasat Kayıtları Grafik 15: Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna Ait Ortalama Sıcaklık Değerlerinin Grafiksel Gösterimi ( ) Kaynak: Beypazarı Meteoroloji İstasyonu Rasat Kayıtları Grafik 16: Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna Ait Ortalama Düşük Sıcaklık Değerlerinin Grafiksel Gösterimi ( ) Kaynak: Beypazarı Meteoroloji İstasyonu Rasat Kayıtları 20

29 Grafik 17: Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna Ait Ortalama Yüksek Sıcaklık Değerlerinin Grafiksel Gösterimi ( ) Kaynak: Beypazarı Meteoroloji İstasyonu Rasat Kayıtları Nem DMİ Genel Müdürlüğü tarafından temin edilen Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna ait ortalama ve en düşük bağıl nem verileri Tablo 8 de, ortalama ve en düşük bağıl nemin grafiksel gösterimi ise Grafik 18 ve Grafik 19 da verilmiştir. Beypazarı Meteoroloji İstasyonu kayıtlarına göre yıllık ortalama bağıl nem % 61,5 dir. En düşük bağıl nem % 4 ile Temmuz ayında, en yüksek bağıl nem ise % 77,3 ile Ocak ayında gözlenmektedir. Tablo 8: Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna Ait Bağıl Nem Kayıtları ( ) Aylar Ortalama Bağıl En Düşük Bağıl Nem (%) Nem (%) Ocak 77,3 29 Şubat Mart 63,5 10 Nisan 59,8 13 Mayıs 56,7 11 Haziran 52,3 10 Temmuz 48,4 4 Ağustos 49 9 Eylül 51,7 8 Ekim 61,5 9 Kasım 70,1 24 Aralık YILLIK 61,5 14,4 Kaynak: Beypazarı Meteoroloji İstasyonu Rasat Kayıtları 21

30 Grafik 18: Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna Ait Ortalama Bağıl Nem Verilerinin Grafiksel Gösterimi ( ) Kaynak: Beypazarı Meteoroloji İstasyonu Rasat Kayıtları Grafik 19: Beypazarı Meteoroloji İstasyonuna Ait En Düşük Bağıl Nem Verilerinin Grafiksel Gösterimi ( ) Kaynak: Beypazarı Meteoroloji İstasyonu Rasat Kayıtları 1.5 Alanın Jeolojisi ve Topoğrafik Yapısı Jeolojik Yapı Bölgesel Jeoloji 26/12/2005 tarihli imar planına esas jeolojik etüt raporunda belirtildiği üzere; Çağa bölgesinin jeolojisi daha önce birçok kişi tarafından çalışılarak ayrıntılı stratigrafik istif ortaya çıkarılmıştır (Akyürek ve diğ., 1982,1984.;Akyürek ve diğ., 1996; Demirtaş, R., 1996b.; Ergünay, O ; Ketin, İ ). Formasyon adlandırmaları daha önce yapılmış olan çalışmalara dayandırılmıştır. Etüt alanı ve çevresinde Orta-Üst Triyas, Üst Jura, Eosen, Miyosen-Pliyosen ile Kuvaterner'e ait birimler yüzeylenmektedir. 22

31 Jeolojik birimler Orta-Üst Triyas Elmadağ Formasyonu (Trael): Elmadağ Formasyonu alttan üste doğru metamorfizması gittikçe azalan ve ilksel konumunu kısmen korumuş metaçakıltaşı, metakumtaşı, metamiltaşı, metaçamurtaşı, kumlu kireçtaşı, kumtaşı, kireçtaşı ile volkarenit, aglomera, metavolkanit ve metatüften oluşur. Birim sarı, boz, kahverengi ve gri renkte, ince, orta tabakalanmalı ve sık kıvrımlıdır. Karmaşık bir içyapı gösterir. Formasyon genel olarak kumtaşı, şeyi ardalanması şeklinde çökelen kaya türlerinden ve bunların içinde gelişmiş çakıltaşı kanal çökellerinden oluşur. Birim çökelimine devam ederken gelişen volkanizmanın ürünleri, değişik evrelerde oluşan istifle giriftlik sunmuşlar ve bunun yanı sıra Karbonifer ve Permiyen yaşlı kırıntılar ve kireçtaşları değişik boyutlarda bloklar halinde çökelme ortamına gelmiş ve çökelime katılmışlardır (Akyürek ve diğ., 1996) Üst Jura Akbayır Formasyonu (Ja): Akbayır Formasyonu beyaz, krem, kırmızı renkli, ince-orta tabakalarmıalı, ince taneli silis bant ve yumrulu killi kireçtaşlarmdan oluşur. Tabaka kalınlıkları 5-40 cm arasında değişen kireçtaşlan içerisinde, gri-kahve renkli çört mercek ve bantlarının bulunması formasyonun tipik özelliğini oluştururken, formasyon içerisinde Radiolarya, Spongia, Echinodermata ve Calpioneüid fosil ve kırıntıları yaygın olarak görülmektedir (Akyürek ve diğ., 1996) Eosen Taşlıdere Formasyonu (Tmt): Kumtaşı, çamurtaşı, ortada tüflü kumtaşı ve tüfitten oluşur. Kumtaşları beyaz, sarı renklerde, orta-sıkı tutturulmuş, ince kaim tabakalıdır. Tüflü kumtaşları sarı renkli, sıkı tutturulmuş, ince ve orta tabakalıdır. Tüfler sarı kırmızı renkli, sıkı tutturulmuş, ince ve orta tabakalıdır. Yer yer paralel lamilanma gösterir. Çamurtaşları gri renkli, az tutturulmuş ince ve kaim tabakalıdır. Formasyon kumsal ve kıyı arası ortamlarında oluşmuştur. Kumsal çökelleri yoğun canlı eşelemeli ve içyapısız kumtaşları ile düşük açılı çapraz tabakalı kumtaşlarıdır. Bu formasyon kumsal ve kıyı ovası ortamlarında oluşmuştur. Fosil içerirler, bunlardan Nummilites sp., Operculina sp. ve Discocyclina sp. saptanmıştır. Bunlara istinaden birimin yaşı Ipresiyen- Lutesiyen olarak belirlenmiştir (Akyürek ve diğ.,1996). 23

32 Miyosen-Pliyosea Kavaklı Formasyonu (Tka): Killi kireçtaşı, marn, kiltaşı, çakıltaşı, kumtaşı, konglomera ve tüfitlerin ardalanmasından oluşmaktadır ve yer yer jips içerir. Bu ardalanmada yerel olarak bazı kaya türleri egemen duruma geçebilmektedir. Ayrıca birim içersinde andezit silleri gözlenmektedir. Killi kireçtaşı ve marnlar, beyaz, sarımsı beyaz renkli ince orta tabakalı olup, kiltaşı ve tüfıtlerle ardalanmaktadır. Kavaklı formasyonu altta ve yanalda Karapınar formasyonu ile üstte ve yanalda Mamak formasyonu ile geçişlidir. Birim kenarında alüvyon yelpazelerinin geliştiği karasal bir havzadaki ırmak ve gölde çökelmiştir. Göl daha yaygın ve uzun süreli olmuş ve havza giderek tümüyle göl karakterine bürünmüştür. Gölde çökelim devam ederken, bölgede etkinliğini sürdüren volkanizmanın ürünlerinden tüfıtler çökelime katılmış, andezitler ise siller halinde çökellerin arasına girmiştir (Akyürek ve diğ., 1982,1984). Tekke Volkaniti (Tt): Birim çoğunlukla andezit, trakiandezit, bazalt, andezitik tüf ve aglomeralardan oluşur. Andezitler kırmızı, pembe, gri, boz ve siyah renktedirler. Bazaltlar gri, siyah ve kahve renklerdedir. Andezit ve bazalt türündeki kayaçlar yer yer gözenekli cüruf yapısında, yer yer blok lavlar şeklinde ve yer yer masif özellik gösterirler. Andezitik tüfler beyaz, sarı, gri renklidir. Aglomeralar ise sarı kırmızı, gri ve kahverenginin değişik tonlarında olup, yer yer küçük blok ve çakılların, sarı renkte tüf ile yer yer de iri blokların gri renkli tüf ile tutturulmasından oluşmuştur. Andezit, andezitik tüf ve aglomeralar bazı kesimlerde ardalarıma gösterirler. Volkanitler üzerinde tektonizma etkisi ile oluşan çatlak ve kırık sistemleri gözlenmektedir. Neojen'de tamamen karasal ortamda ve önemli ölçüde aşınmış tüm birimler üzerine, bir yandan kırmızı kırıntılar depolanırken diğer yandan lav akıntıları bu kırıntılara karışmıştır. Neojen yaşlı çökellerin yer yer dik faylardan etkilenmiş ve önemli eğim kazanmış olması, Neojen'den bu yana havzada daha çok düşey tektonik hareketlerin etkili olduğunu göstermektedir (Akyürek ve diğ.,1996). Mamak Formasyonu (Tma) Aglomera, tüf ve andezitten oluşur. Aglomeralar beyaz, gri ve kırmızı renkli, tüf ile tutturulmuş, değişik boyutlarda andezit çakıllarından oluşur ve bazı kesimlerde belirgin tabakalarıma gösterirler. Mamak formasyonu, altta Kavaklı formasyonu olmaksızın Karapınar formasyonu ile geçişlidir. Üstte ise Tekke volkaniti ve bazen de doğrudan Bozdağ bazaltı tarafından örtülüdür. Mamak formasyonu, Tekke volkanitlerinin oluştuğu dönemde var olan göllere taşman, çeşitli boyutlardaki volkanik malzemenin çökelmesinden oluşmuştur (Akyürek vediğ.,1996). 24

33 Bozdağ Bazaltı (Tb) Koyu siyah, sert, masif ve sarımsı ayrışma renkli, bol gaz boşluklu ve boşlukları kalsit dolguludur. Bazaltla birlikte çok az da olsa bazaltik tüf ve aglomeralar görülür. Bozdağ bazaltı bölgenin en genç volkanik ürünüdür (Akyürek ve diğ.,1996). Gölbaşı Formasyonu (Tg) Gri, boz, kırmızı renkli, tutturulmamış, az tutturulmuş, çeşitli boyda değişik kökenli konglomera, kumtaşı ve silttaşmdan oluşur. Çoğunlukla tabakalanmasız olup, bazı yerlerde yatay tabakalanma izlenir. Kumtaşı ve silttaşları arasında moloz akması süreçleriyle oluşmuş konglomeralar vardır. Bu formasyon alüvyon yelpazesi ve akarsu çökellerinden oluşmuştur. Önünde geliştiği kaynak alanının kayatürüne bağlı olan çakıl içeriği vardır. Gölbaşı formasyonu altta Bozdağ bazaltı ve eski birimler üzerine uyumsuz olarak gelir (Akyürek ve diğ.,1996) Kuvaterner Alüvyon (Qy,Qe): Bölgedeki çayların yatağına göre çeşitli yüksekliklerde korunmuş eski alüvyonlar vadi tabanlarında, İlhan Çayının geçtiği alanlarda yayılım gösterirler. Bu birim kil, kum ile çakıl boyutundan, blok boyutuna kadar farklı kökenli malzemeden ibaret çökeller topluluğudur. Tutturulmamış veya çok az tutturulmuş yapıda izlenir İnceleme Alanı Jeolojisi İnceleme alanı ve çevresinde Miyosen-Pliyosen ile Kuvaterner'e ait birimler yüzeylenmektedir Miyosen-Pliyosen Kavaklı Formasyonu (Tka): Killi kireçtaşı, marn, kiltaşı, çakıltaşı, kumtaşı, konglomera ve tüfitlerin ardalanmasından oluşmaktadır ve yer yer jips içerir. Bu ardalanmada yerel olarak bazı kaya türleri egemen duruma geçebilmektedir. Ayrıca birim içersinde andezit silleri gözlenmektedir. Killi kireçtaşı ve marnlar, beyaz, sarımsı beyaz renkli ince orta tabakalı olup, kiltaşı ve tüfitlerle ardalanmaktadır. Bu formasyon içindeki marn, tüfit ve kiltaşı birimleri çoğunlukla ayrışmış olarak izlenir. Tekke Volkaniti (Tt): Birim çoğunlukla andezit, trakiandezit, bazalt, andezitik tüf ve aglomeralardan oluşur. Andezitler kırmızı, pembe, gri, boz ve siyah renktedirler. Bazaltlar gri, siyah ve kahve renklerdedir. Andezit ve bazalt türündeki kayaçlar yer yer gözenekli cüruf yapısında, yer yer 25

34 blok lavlar şeklinde ve yer yer masif özellik gösterirler. Andezitik türler beyaz, sarı, gri renklidir. Aglomeralar ise sarı kırmızı, gri ve kahverenginin değişik tonlarında olup. yer yer küçük blok ve çakılların, sarı renkte tüf ile yer yer de iri blokların gri renkli tüf ile tutturulmasından oluşmuştur. Andezit, andezitik tüf ve aglomeralar bazı kesimlerde ardalarıma gösterirler. Volkanitler üzerinde tektonizma etkisi ile oluşan çatlak ve kırık sistemleri gözlenmektedir Kuvateraer Eski Alüvyon ve Alüvyon (Qy,Qe): Bölgedeki çayların yatağına göre çeşitli yüksekliklerde korunmuş eski alüvyonlar İlhan Çayının geçtiği alanlarda yayılım gösterirler. Bu birim Güneyce Mahallesi civarında daha yaygındır. Kil, kum ile çakıl boyutundan, blok boyutuna kadar farklı kökenli malzemeden ibaret çökeller topluluğudur. Tutturulmamış veya çok az tutturulmuş yapıda izlenir Zemin ve Kaya Türlerinin Jeoteknik Özellikleri Zeminler Etüt alanı içerisinde blok boyutundan kil boyutuna kadar değişen zeminler Miyosen-Pliyosen ve Kuvateraer birimler içerisinde gözlenir. İri taneli zeminler (Qy,Qe) ve ince taneli zeminler (Tkal) olmak üzere ikiye ayrılmışlardır İri Taneli Zeminler İnceleme alanında Güneyce Mahallesinin çevresinde çoğunlukla gözlenen; blok, çakıl-kum boyutlu malzemeler çoğunlukla yeni alüvyonlarda (Ç)y) ve eski alüvyonlarda (Qe) görülür. Burada civarda bulunan temel kayalardan alman kireçtaşı, kumtaşı, serpantinit, trakiandezit, andezit, bazalt vb gibi malzemeleri görmek mümkündür. Genelde tane destekli olarak, kötü boylanmak olarak gözlenen birimde belirgin bir derecelenme gözlenememiştir. Tanelerde yuvarlaklaşmanın yüksek hızda dere akımının etkisiyle yüksek olduğu görülür. Zeminde ince malzeme az olduğundan dolayı çok sıkı tutturulmamıştır. Bu tür zeminler çoğunlukla yeraltı suyu içerir. Yüksek geçirimliliğe sahiptir İnce Taneli Zeminler İnceleme alanında yine Güneyce Mahallesi civarında gözlenen Kavaklı Formasyonu (Tkal) içerisindeki bozuşmuş marn, tüfit ve kiltaşı birimlerinde meydana gelen killeşmelerden dolayı ince taneli zemin olarak ayırtlanmıştır. Killeşmeler düzlük alanlarda daha yaygın olarak gözlenir. Birim beyaz, gri, boz renkli, tutturulmamış, az tutturulmuş, çeşitli boyda değişik kökenlidir. 26

35 Kaya Türleri İnceleme alanında gözlenen kaya türleri, Miyosen-Pliyosen (Kavaklı Formasyonu) (Tka2), Tekke Volkaniti (Tt), formasyonları içinde bulunan; killi kireçtaşları, kumtaşları, andezit, trakiandezit. bazalt, andezitik tüf ve aglomeralardan oluşur. Kavaklı Formasyonunda bulunan; killi kireçtaşı ve marnlar, beyaz, sarımsı beyaz renkli ince orta tabakalı olup, kiltaşı ve tüfıtlerle ardalanmaktadır. Tekke Volkaniti Andezitleri ise kırmızı, pembe, gri, boz ve siyah renktedirler. Bazaltlar gri, siyah ve kahve renklerdedir. Andezit ve bazalt türündeki kayaçlar yer yer gözenekli cüruf yapısında, yer yer blok lavlar şeklinde ve yer yer masif özellik gösterirler. Andezitik türler beyaz, sarı, gri renklidir. Aglomeralar ise sarı kırmızı, gri ve kahverenginin değişik tonlarında olup, yer yer küçük blok ve çakılların, sarı renkte tüf ile yer yer de iri blokların gri renkli tüf ile tutturulmasından oluşmuştur. Andezit, andezitik tüf ve aglomeralar bazı kesimlerde ardalanma gösterirler. Volkanitler üzerinde tektonizma etkisi ile oluşan çatlak ve kırık sistemleri gözlenmektedir. Bazaltlar; koyu siyah, sert, masif ve sarımsı ayrışma renkli, bol gaz boşluklu ve boşlukları kalsit dolguludur. Bazaltla birlikte çok az da olsa bazaltik tüf ve aglomeralar görülür. Kumtaşı ve silttaşları arasında moloz akması süreçleriyle oluşmuş konglomeralar vardır Afet Durumu İnceleme alanı içerisinde Yerleşme merkezinde Fatih ve Mescit mahallelerini ayıran Oluklu Deresi nin kent içinden geçen parçası ıslah edilmiştir. Bununla birlikte bu derenin yerleşmenin kuzey ve güneyinde kalan parçalarında taşkın riski DSİ tarafından belirtilmiştir. Sulama alanı kapsamında kalan Güneyce Mahallesinde Islah edilen İlhan Çayı nın yerleşmeye yakın alanlarında taşkın riski bulunmamaktadır. Depremsellik açısından bölge geneli aktiftir. Hersinien orojenezi ile kıvrılmaya uğrayan metamorfıkler, Mesozoik kalkerlerle beraber Alpin orojenezi Laremik fazında tekrar kıvrılmaya uğramışlardır. Miyosen sonunda Alpin orojenezi Atik fazında ve post Pliyosen tektonik hareketlerinde metamorfıkler ve kalkerler kıvrılması zor kırılan temel rolü oynarken Neojen sedimanter formasyonları örtü kıvrımları karakterini göstermişlerdir. Pliyosen formasyonlarının bazalt, andezit ve kalker tepeleri eteklerinde post-pliyosen tektonik hareketleriyle eğimleri artmıştır. Miyosende az derin sular ve volkanizma mevcut olup, andezit ve bazalt akıntıları bölgenin büyük bir kısmını kaplamıştır. Pliyosen ve post-pliyosen tektonik hareketleri sonucunda meydana gelen faylar, Pliyosen formasyonlarında ve andezit bazalt akıntıları içinde görülmektedir. Genel olarak bu faylar NW-SE, E-W ve SW-NE yönlüdürler ve doğrultu atım bileşenli düşey faylar dır (Akyürek ve diğ., 1996). 22 Ağustos 2000 tarihinde Uruş Beldesi'nin (Beypazarı-Ankara) 3 km. kuzeyinde küçük büyüklükte (Ml=4,8) bir deprem olmuştur. Depremin aletsel dış-merkezi, K ve D 27

36 (DAD) koordinatları arasında saptanmıştır. Depremin gözlemsel merkezi (şiddete dayanan) ise Kırkavak - Sağar ile Tahtacıörencik Köyleri arasında yer almıştır. Uruş - Güdül Fayı ve Kuzey Anadolu Fay Zonu ile olan ilişkisi. Uruş Fayı-Çeltikçi Fayı olarak isimlendirilen fay, K80D doğrultulu olup, Devrez Fayı-Orta Fayı'nm (Demirtaş vd. 2000b) batı devamı gibi görünmektedir. Bu depremde Uruş Fayı'nm hareket ettiği tahmin edilmektedir. Uruş Fayı, Kırkavak, Sağar ve Tahtacıörencik Köyleri civarında topoğrafik olarak çok belirgindir. Bu köyler civarında belirgin normal fay sarplıkları izlenmektedir. Bu özellikler, fayın Orta Fayı'na benzer şekilde sağ yanal doğrultu atım bileşenli normal atımlı fay olduğunu göstermektedir. Deprem, yüzeyde herhangi bir deformasyon oluşturmamıştır. Depremin Cimder (Kırkavak) - Tahtacıörencik arasında, 6,2 km derinlikte yaklaşık 1-2 km uzunlukta bir yırtılmaya neden olduğu düşünülmektedir. Deprem, Uruş'un 3 km güneydoğusunda bulunan ve jips gibi gölsel birimlerden oluşan Akyar Tepe kayalıklarında kaya düşmelerine neden olmuştur. Akyar Tepe'nin hemen güneyinde dar ve derin vadi şeklinde Kirmir Çayı akmaktadır. Akyar Tepe kayalıkları, Kirmir Çayı'nın yatağını daha derin kazması sonucu gelişmiştir. Bu durum bölgenin bölgesel olarak yükseldiğine işaret etmektedir. 22 Ağustos ile 29 Ağustos arasında olmuş artçı depremler Uruş Fayı ve yakın civarında dağılım göstermiştir. Artçı deprem derinliklerinin yeryüzünün 1,7 km ile 10,2 km altında değiştiği görülmektedir. Bölgenin Miyosen yaşlı gölsel birimler ve volkanitler üzerinde kurulması nedeniyle hasar hiç olmamıştır. Deprem odak derinliği (6,2 km) yüzeye çok yakın olduğu için çok yerel ölçekte hafif hasar gelişmiştir. Deprem, Uruş Fayı nın 2 km güneyinde, 12 villa tipi konutta, çatlaklara neden olmuştur. Bu villalardaki hasar, yapım hatasından kaynaklanmış olup önemli hasar olarak nitelendirilmemektedir. Deprem, ayrıca Cimder (Kırkavak), Tahtacıörencik, Sağar, Kayıköy, Karacaviran, Özköy, Kalta, Adalıkuzu, Garipçe köyleri ve Güdül merkezde çok hafif ölçekte hasara neden olmuştur. Deprem, Beypazarı'nda hiç hasar yapmamıştır. Hasarın çok hafif olması, kuvvetli yer hareketi (% 5 g) süresinin (2 saniye) kısa olması ve büyüklüğünün çok küçük olmasından ileri gelmiştir. Depremin şiddeti, dış-merkez ve yakın civarım kapsayan çok dar bir alan için V (MSK) olarak belirlenmiştir. Arazi gözlemleri, artçı deprem ve hasar dağılımları, 22 Ağustos 2000 depremi dış-merkezinin, Beypazarı değil Uruş (Güdül) olduğunu göstermektedir. Bu depremin dış-merkezi belirlemesinde 30 km'lik hata yapılmıştır yılları arasında Kuzey Anadolu Fay Zonunda (KAFZ) 35 hasar yapıcı deprem meydana gelmiştir (Demirtaş ve Yılmaz 1996). Bu depremlere bağlı olarak KAFZ boyunca Anadolu bloğu ortalama 100 m batıya kaymıştır. Anadolu bloğunun batıya doğru kaçması, Orta Anadolu Bölgesinde içsel yamulmaya neden olmuştur. Bu yamulmaya bağlı olarak da Tuzgölü Fayı, Sivrihisar Fayı, Ecemiş Fayı ve Ovacık Fayı gibi Kuzey Anadolu Fay Zonu'ndan (KAFZ) ayrılan ve Anadolu bloğunun GB'ya dönmesini sağlayan KD-GB yönlü faylar boyunca önemli gerilme artışları olmuştur. Bu gerilmeler sonucu, son yıllarda Ezinepazarı-Kırıkkale Fayı, Almus Fayı, Merzifon-Salhançayı Fayı, Ovacık Fayı ve Orta Fayı, Uruş-Çeltikçi fayı gibi bu tür faylar üzerinde sismik etkinliklerde önemli artışlar gözlenmektedir. Uruş-Çeltikçi fayında 22 Ağustos 2000 Ml= 4,8 (Demirtaş vd. 2000b) depremler bu fayların yakın gelecekte önemli deprem potansiyellerine sahip olduklarım göstermektedir. Son yıllarda Ankara ve yakın 28

37 çevresini yakından etkileyen önemli depremler olmaktadır. Bu depremlerin hiç biri Ankara merkezli ve yıkıcı olmamıştır. Ankara'yı etkileyen en önemli deprem 1 Şubat 1944 Gerede- Bolu depremidir (Ms= 7,4). Bu deprem, Ankara'nın yaklaşık 100 km kuzeyinden geçen ve KAFZ'nun Abant-Gerede-İsmetpaşa arasında uzanan parçası üzerinde meydana gelmiştir. Bu deprem sonucu Beypazarı, Ayaş, Çamlıdere ve Kızılcahamam ilçelerinde önemli hasar ve can kayıpları (125 ölü, 158 yaralı, 1450 yıkık, 2716 hasarlı) olmuştur (Taşman 1944, Ketin 1969, Ambraseys 1970, Baran 1996, Demirtaş 2000) Kırşehir-Keskin depremi (Ms= 6,6), Ankara'da oldukça şiddetlice hissedilmiş ve önemli can kaybı ve hasara (149 ölü, 211 yaralı, 3860 yıkık) neden olmuştur (Ergünay 1978) yılında Köşker'de hasar yapan Ml= 4,1 büyüklüğünde bir deprem meydana gelmiştir. Ankara ve yakın çevresinde bazı küçük depremler şeklinde sismik etkinlikler görülmektedir yıllan arasında büyüklükleri Ml= 2,2 ile Mİ= 4,2 arasında değişen 285 deprem olmuştur. Bu sismik etkinlikler, Ankara ve yakın çevresinde yer alan Orta Anadolu Ova Bölgesinin yükselmesine bağlı olarak gelişmiş KD-GB ve KB-GD doğrultulu ikincil normal faylardan ileri gelmektedir. Bu faylar, boyut olarak çok küçük olup, en büyük 4,0-5,0 arasında değişen depremler üretebilecek potansiyellere sahiptir (Demirtaş vd. 2000b). İnceleme alanı Bakanlar Kurulu'nun gün ve 96/8109 sayılı kararı ile kabul edilen yeni "Türkiye Deprem Bölgeleri Haritası"nda 3. derece deprem bölgesi sınırları içinde yer almaktadır. Bu nedenle, "Afet Bölgelerinde Yapılacak Yapılar Hakkındaki Yönetmelik' in ilgili maddelerine uyulmalıdır. Bu çalışma 7269 sayılı Afet Yasası kapsamında yapılan bir çalışma olmayıp, herhangi bir yasaklayıcı karar yoktur. 29

38 Harita 1: Jeolojik Yapı 30

39 1.5.2 Topoğrafik Yapı Çağa Beldesi nin Fatih ve Mescit Mahallelerinin bulunduğu merkezi alan Kirmir Vadisi nin güneyinde yer alan volkanik kayaçlardan oluşmuş engebeli arazilerin hemen güneyinde konumlanmıştır. Beldenin topografyası kuzey-güney doğrultuda yükselmektedir. Yerleşim nispeten düzlük alanda kurulmuştur. Belde merkezinden itibaren yaklaşık 7 km güneydeki Güneyce Mahallesine kadar çok kırık ve engebeli bir topoğrafik eşikten geçilerek Beypazarı yoluna cepheli ve İlhan Çayı na paralel tarım açısından uygun düzlüklere ulaşılır. Yerleşim ortalama m kotlarında, Güneyce Mahallesi ise m kotları arasındadır. Belde sınırları içerisinde en yüksek nokta 1129 m yükseklikteki Erikli Tepe dir (Harita 2,3,4). 31

40 Harita 2: Yükselti 32

41 Harita 3: Eğim Durumu 33

42 Harita 4: Bakı Durumu 34

43 1.6 Toprak Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ndan temin edilen 1/ ölçekli toprak haritalarına göre; Belde sınırları içerisinde üç çeşit toprak grubu görülmektedir. Bunlar; alüvyal, kolüvyal ve kahverengi topraklardır. Bunlardan kahverengi topraklar Beldenin büyük bir kısmında görülürken, Çağabey ve Güneyce Mahalleri arasında kalan alanda alüvyal topraklar, Güneyce Mahallesinin kuzey ve kuzeydoğusunda kalan alanlarda ise kolüvyal topraklar görülmektedir. Bu toprakların Belde sınırları içerisindeki kapladığı alanlar ve oranları Tablo 9 ve Grafik 15 te verilmiştir. Tablo 9: Toprak Kabiliyeti Büyük Toprak Grupları Büyük Toprak Grupları Alan (ha) Oran (%) Alüvyal 1.020,42 7 Kolüvyal 376,07 2 Kahverengi ,51 91 Toplam Kaynak: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Grafik 20: Toprak Kabiliyeti Büyük Toprak Grupları Belde de görülen toprak grubuna ait özellikler şu şekildedir. Alüvyal Topraklar: İlden geçen ırmaklar boyunca görülür. Kızılırmak, Sakarya ve Ankara Çayı boyunca görülmektedir. Ankara, Haymana ve Çubuk ilçesi toprakları alüvyal büyük toprak grubundandır. Bu tür topraklar işlemeli tarıma elverişlidir. Kolüvyal Topraklar: Bu tür topraklar dik eğim ve vadi ağızlarında bulunmaktadır. İlde ise daha çok akarsu vadilerinde görülmektedir. Kahverengi Topraklar: Neredeyse İlin bütün topraklarında görülmektedir. Daha çok Polatlı ve Haymana ilçelerinde yoğunluk göstermektedir. Kahverengi toprakların % 37,8'i çayır ve mera olarak kullanılmaktadır. 35

44 Belde sınırları içerisinde yedi tür arazi kullanım kabiliyetine sahip toprak bulunmaktadır. Bu toprakların yerleri ve alan büyüklükleri aşağıdaki tablo ve haritada verilmiştir (Tablo 10-Harita 5). Tablo 10: Toprak Kabiliyeti Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıflaması Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıflaması Alan (ha) Oran (%) I. Sınıf ,5 II. Sınıf 557 3,6 III. Sınıf ,4 IV. Sınıf VI. Sınıf ,8 VII. Sınıf ,6 VIII. Sınıf 11 0,1 Toplam Kaynak: Gıda, Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Grafik 21: Toprak Kabiliyeti Büyük Toprak Grupları I. Sınıf Arazi: Birinci sınıf arazi; alışılmış ziraat metotları uygulanabilen düz veya düze yakın, derin, verimli ve kolayca işlenebilen toprakları ihtiva eden arazidir. Bu sınıf arazide pek az su ve rüzgar erozyonu olabilir. Topraklar iyi drenaja sahiptirler, su taşkın zararlarına maruz değildirler. Çapa bitkileri ve diğer entansif yetiştirilen ürünlere uygundurlar. Yağışların az olduğu yerlerde sulanan birinci sınıf araziler % 1 den az meyilli, derin, tınlı yapılı, iyi su tutma kapasitesi olan, orta derecede geçirgen topraklara sahip arazilerdir. II. Sınıf Arazi: İkinci sınıf arazi ancak bazı özel tedbirler alınmak suretiyle kolayca işlenebilen iyi bir arazidir. Bunun birinci sınıf araziden farkları, hafif meyillilik, orta derecede erozyona maruz kalmak, orta derecede kalın toprağa sahip olmak, ara sıra orta derecede taşkınlara uğramak ve kolayca izole edilebilecek orta derecede ıslaklık ihtiva etmek gibi sınırlayıcı faktörlerden bir veya bir kaçı olabilir. III. Sınıf Arazi: Üçüncü sınıf arazi, üzerinde iyi bir bitki münavebesi kullanılmak ve uygun ziraat metotları tatbik edilmek suretiyle fazla gelir getiren çapa bitkileri için orta derecede iyi 36

45 bir arazidir. Orta derecede meyillilik, erozyona fazla hassasiyet, fazla ıslaklık, yüzlek toprak, taban taşının varlığı, fazla kumluluk veya çakıllılık, düşük su tutma kapasitesi ve az verimlilik bu sınıf araziye ait olan özelliklerdir. IV. Sınıf Arazi: Dördüncü sınıf arazi, özellikle devamlı olarak çayıra tahsis edilmeye müsait arazi sınıfıdır. Ara sıra tarla bitkileri de yetiştirilebilir. Fazla meyil, erozyon, kötü toprak karakterleri ve iklim bu sınıf topraklar üzerinde yapılacak ziraatı sınırlayıcı faktörlerdir. Kötü drenaja sahip az meyilli topraklar da dördüncü sınıfa ithal edilirler. Bunlar erozyona maruz kalmazlar, fakat ilkbaharda birdenbire kuruduklarından ve verimlilikleri de pek az olduğundan birçok ürünlerin yetiştirilmesine uygun değildirler. Yarı-arid bölgelerde dördüncü sınıf araziler üzerinde baklagilleri ihtiva eden münavebe sistemlerinin uygulanması genellikle iklim dolayısıyla mümkün olmamaktadır. V. Sınıf Arazi: Beşinci sınıf arazi kültür bitkileri yetiştirmeye müsait olmadığından çayır ve orman gibi uzun ömürlü bitkilere tahsis edilir. Kültivasyona, taşlılık ve ıslaklık gibi bir veya birkaç faktör mani olur. Arazi düz veya düze yakındır. Fazla miktarda su ve rüzgar erozyonuna maruz değildir. Otlatma ve ağaç kesimi iyi bir toprak örtüsünün devamlı muhafazası şartıyla yapılır. VI. Sınıf Arazi: Altıncı sınıf arazi, ormanlık veya çayır olarak kullanılmada dahi orta derecede tedbirler alınmasını icap ettiren arazidir. Fazla meyillidir ve şiddetli erozyona maruz kalır. Yüzlektir, ıslak veya çok kurudur veya başka sebeplerden dolayı kültivasyona müsait değildir. VII. Sınıf Arazi: Yedinci sınıf arazi, çok meyilli, erozyona fazla uğramış, taşlı ve arızalı olup, yüzlek, kuru, bataklık veya diğer bazı elverişsiz toprakları ihtiva eder. Çok fazla ihtimam gösterilmek şartıyla çayır veya orman olarak kullanılabilir. Üzerindeki bitki örtüsü azalırsa erozyon çok şiddetlenir. 37

46 Harita 5: Toprak Yapısı (Büyük Toprak Grupları) 38

47 Harita 6: Toprak Yapısı (Arazi Kullanım Kabiliyet Sınıfları) 39

48 1.7 Hidroloji ve Hidrojeoloji Yerüstü suları (Göl, akarsu) Beldenin içinden geçen ve batı istikametinde akan Ayaş Çayı ile kuzeybatıdaki İlhan Çayı devamlı akış gösteren akarsulardır. Bu iki akarsu birleşerek akışa devam etmekte ve Kirmir Çayı'na karışmaktadır. Fatih ve Mescit Mahallelerini ayıran Oluklu Deresi nin kent içinden geçen parçası ıslah edilmiştir. Bununla birlikte bu derenin yerleşmenin kuzey ve güneyinde kalan parçalarında taşkın riski DSİ tarafından belirtilmiştir. Sulama alanı kapsamında kalan Güneyce Mahallesinde ıslah edilen İlhan Çayı nın yerleşmeye yakın alanlarında taşkın riski bulunmamaktadır (Fotoğraf 1). Fotoğraf 1: İlhan Çayı Kaynak: BEL-DA LTD İnceleme alanında önemli sayılabilecek kaynaklar önceki yıllarda kapte edilerek Belde ye akıtılmıştır. - Çakmacık Kaptajı (KK:1100 m Qmax.= 2,5 lt/sn) - Karadere Kaptajı Qmax.= 3,5 lt/sn - Kabaköy Kaptajı (KK: 1181 m) - Başkaraağaç Kaptajı (KK: 1323 m) - Ahmet Şifa Kaptajı (KK: 1376 m) Kabaköy, Başkaraağaç ve Ahmet Şifa Kaptajları birlikte isale edilmiştir. Qmax.= 5 lt/sn dir. Belde sınırları içerisinde göl, bataklık, gölet, baraj, adi ve keson kuyu saptanmamıştır Yeraltı suları Beldenin içme suyu ihtiyacının karşılanması amacıyla İller Bankası tarafından kuş uçuşu yaklaşık 10 km. kuzey-batıda İlhan Çayı alüvyonunda sondaj kuyuları açılmıştır. Kuyulara ait veriler şöyledir. 40

49 Kuvu No : L1 (06/176) Açılış tarihi : Derinlik : 30 m St. Sv. : 1,50 m Dn. Sv : 12,50 m Debi(Q) : 25 lt/sn Kuvu No : L3A06/2919) Açılış tarihi : Derinlik : 31 m St. Sv. : 1,65 m Dn. Sv : 13,50 m Debi(Q) : 22,40 lt/sn Litoloji 0-16 m : Çakıl-kumlu m : Kil Litoloji 0-1 m : Nebati toprak 1-13 m : Blok m : Çakıl:killi m : Kil L-3 (06/2919) no'lu kuyu 06/176 no'lu kuyunun yedeği olarak açılmıştır. Belediyesi Ayaş Çayı alüvyonunda içme suyu amaçlı kullanmak üzere özel bir firmaya sondaj kuyusu açtırmış ve kullanmaya başlamıştır. Belediye Özel Kuyusu Açılış Tarihi : 1995 Derinlik : 40 m St.Sv. : 11,10 m Dn.Sv. : 18 m Debi (Q) : 23 lt/sn Belde, yeraltı suyu kaynakları açısından son derece önemli bir bölgede yer almaktadır. Ayaş içmeleri olarak bilinen termal su Belde sınırları içerisinde yer almaktadır. Ayaş/Güdül/İçmece Mevkii bölgesi kaplıca suyunun sıcaklığı 58 C dir, Bölgenin zengin mineral yapısı nedeniyle (toplam mineral konsantrasyonu 9369,365 mg/l) benzersiz bir kaynak özelliği taşımaktadır. Sodyum-Klorürlü (tuzlu) sülfatlı, bikarbonatlı, kalsiyumlu ve florürlü termomineral su özelliğindedir. Kas/iskelet sistemi hastalıklarında, aşırı zorlama sonucu oluşan fonksiyon bozukluklarında ve hasarlarda, tedaviyi tamamlayıcı etkisi vardır. Strese bağlı kas hastalıklarının nekahat devresinde kas ve eklemlerin güçlendirilmesinde, egzersizlerle birlikte uygulandığında çok iyi sonuçlar alınmaktadır. Tablo 11: Bölgede Çıkan Termal Suyun Kimyasal Özelliği Bir Litre Suda Bulunan Maddeler Toplam Mineralizasyon 9369,365 mg/l KATYONLAR MİLİGRAM Potasyum İyonu (K) 45,6 Sodyum İyonu (Na) 2249,2 Kalsiyum İyonu (Ca) 686,2 Magnezyum İyonu (Mg) 97,5 Demir İyonu (Fe) 9,9 Alüminyum İyonu (Al) 2,8 ANYONLAR Klor İyonu (Cl) 2166,5 Sülfat İyonu (SO4) 3000 Hidrokarbonat İyonu (HCO3) 1145,9 Kaynak: 41

50 Harita 7: Hidrolojik Yapı 42

51 1.8 Ekosistemler (Habitatlar) Etrafı dağlarla çevrili olan Ankara, kışları soğuk, yazları kurak geçen bir iklime (karasal iklim) sahiptir. En yağışlı mevsim ilkbahardır. Yükseklikler m arasında değişmektedir. Bu iklim şartları ve topoğrafik yapı, Ankara ve çevresinde iki ayrı bitki topluluğunun (step ve orman) gelişmesine imkân sağlamıştır. Ankara esas olarak step flora bölgesi içinde bulunurken, aynı zamanda Kuzey Anadolu orman bölgesine geçiş kuşağı üzerinde bulunuşu doğal orman bölgelerinin oluşmasını sağlamıştır. Karadeniz Bölgesi nde kıyı dağları ile güneydeki dağların kuzeye bakan yamaçları arasında genel olarak 1000 yükseklikten sonra, Karadeniz ardı plato ve dağları yarı nemli soğuk iğne yapraklı orman bölümü adı verilen ayrı bir ortam ortaya çıkar. Bu ortam Türkiye nin ekolojik bölgelerinden Karadeniz İklim Bölgesinin, iki ana bölgesinden biri olan Karadeniz Ardı Ekolojik Bölgesi nin plato ve dağlarında bulunmaktadır. Bu ortamda soğuk yarı nemli iklim koşulları altında yetişen iğne yapraklı ormanlar yaygındır. Batı Karadeniz geçiş kuşağında İç Anadolu ya yakın kesimlerde meşe ormanları yer alır. Örneğin, Ankara nın kuzeybatısında yer alan Kızılcahamam dolaylarında Kirmir Çayı Vadisi boyunca meşeler yaygın duruma geçer. Ankara da en yüksek ve yağışlı kesimler Kızılcahamam çevreleridir. İklimi diğer yörelere göre daha serin ve yağışlıdır. Buralar, Batı Karadeniz bitki örtüsünün temsilcilerini barındırır. Kızılcahamam ilçesi yakınlarından başlamak üzere orman örtüsü sıklaşmaya ve gürleşmeye başlar ki, burada iğne yapraklı ağaçlar yaygın türü oluştururlar. Burada yer alan ormanlarında göknar (Abies nordmanniana subsp. bornmuelleriana), sarıçam ve karacam (Pinus sylvestris, Pinus nigra) gibi kozalaklı bitkiler dikkati çeker. Benzer özellikteki Karadeniz kalıntı ormanına Çubuk, Karagöl de de rastlanır. Ankara genel olarak İç Anadolu Ekolojik Bölgesinde yer alırken, Nallıhan ilçesi Marmara Geçiş Bölgesi içinde bulunmaktadır. Bu bölgenin bölümlerinden biri olan Kuru Orman (Maki- Kızılcam) Bölümü ve Marmara Yarı Nemli Orman (Meşe-Karacam) Bölümü Sakarya oluğunun Hasan Polatkan Barajına kadar ulaşır. Nallıhan dolayları ormanları bu iki ekolojik bölge içinde kalmaktadır. Kuru orman bolumu bitki örtüsü olan makiler ve kızılcam toplulukları Sakarya Vadisi boyunca, Nallıhan a kadar görülür. Ankara çevresinde plato üzerinde yükselen münferit dağlar ile kuzeydeki dağlık sahada, yağışlardaki artış yüzünden orman örtüsü kendini belli etmeye başlar. Bozkır (step) ortasında adacıklar halinde görülen ormanlar, genelde tahripten arta kalan korulardır. Bu tür ormanlarda hakim ağaç türü karaçam, ardıç ve yer yer meşedir. Çağa Beldesi ve çevresinde ise genel olarak; bozkırlar, vadiler, tuzlu topraklar, sulu ve kuru tarım alanları, meralar, meyve ve sebze bahçeleri, bağlar, kayalık alanlar ve erozyonlu yerler gibi tür zenginliğini destekleyen farklı yaşam ortamlarına (biyomlara) rastlanır. Tekdüze gibi görünse de, bozkırlar jeolojik geçmişiyle, toprağıyla, topografyasıyla nadir ve çok farklı yaşamların doğduğu yerlerdir. Alan ve çevresinde çok sayıda hayvan türü yaşamaktadır. Türkiye de nesli yok olmak üzere olan hayvan türlerinin büyük kısmı bozkırlara özgüdür. Bu hayvanların hızla, yok oluşlarının nedenleri, doğal bozkırların hızla tarım alanına dönüştürülmesi, zehirleme, aşırı otlatma ve avcılık gibi sebeplerdir. 43

52 1.9 Flora Çağa Beldesi özellikle orta ve kuzey kesimleri itibariyle engebeli bir topografyaya sahiptir. Yüzyıllardır yerleşim alanı olması nedeniyle çok ön plana çıkan baskın bir doğal bitki örtüsünden bahsedilemez. Tarım arazileri dışında kalan ve kullanılamayacak kadar kayalık ve eğimli olan alanlarda genelde çalı ve küçük ot türlerinden oluşan step bitkileri bulunmaktadır. Özellikle Mescit Mahallesinin doğusunda, Güdül bağlantı yolu üzerindeki tescil harici araziler ile Çağa-Güneyce Mahallelerini birbirine bağlayan yolun geçtiği bölgeler bu niteliktedir. Güneyce Mahallesinin tamamına yakının tarımsal aktiviteye konu olması nedeniyle doğal bitki örtüsü olarak ancak İlhan Çayı kenarında yer alan dere boyu ağaçlıklardan bahsedilebilir. Çalışmada flora ve fauna araştırması, literatür çalışmalarına göre yapılmıştır. Literatür çalışmalarında; T. Ekim, M. Koyuncu, M. Vural, H. Duman, Z. Aytaç ve N. Adıgüzel tarafından hazırlanan Türkiye Bitkileri Kırmızı Kitabı 2000, P. H. Davis in Flora of Turkey And The East Aegean Islands (11 cilt) adlı eseri, Y. Akman Türkiye Orman Vejetasyonu ve T. Baytop un hazırladığı Türkçe Bitki Adları Sözlüğü adlı eserlerden yararlanılmıştır. Belde ve yakın çevresinde Bern Sözleşmesi veya Red Data Book kategorilerine giren herhangi bir flora türü tespit edilmemiştir. Genel olarak, bölgenin coğrafi konumu ve ekolojik özellikleri bitki gen kaynakları bakımından rezerv alanı olma özelliğine de sahip değildir. Buna göre yapılan literatür çalışmalarında, proje alanı ve etki alanında saptanan bitkiler, fitocoğrafik bölgeler (elementi), endemizm durumu, Red Data Book Kategorisi, habitatlar, uluslar arası sözleşmeler (BERN), Tehlike (IUCN) kategorileri, korunma durumları açısından irdelenmiş olup, tablo halinde aşağıda verilmiştir. 44

53 Tablo 12: Flora Yapısı Kaynak: Pirinç Yetiştirme Tesisi ÇED Başvuru Dosyası, Anadolu Müh. Müş. Gıda San. Tic. A.Ş.,

54 Kaynak: Pirinç Yetiştirme Tesisi ÇED Başvuru Dosyası, Anadolu Müh. Müş. Gıda San. Tic. A.Ş.,

55 1.10 Fauna Alanın faunası araştırması, literatür çalışmalarına göre yapılmış olup, Mustafa Kuru nun Omurgalı Hayvanlar, A. Demirsoy un Türkiye Omurgalıları- Memeliler, Amfibiler, İbrahim Baran ın Türkiye nin Amfibi ve Sürüngenleri adlı eseri, İ. Kiziroğlu (2008) tarafından hazırlanan Türkiye Kuşları Kırmızı Listesi adlı eserlerden faydalanılmıştır. Çalışmalar sonucunda bu alanda saptanan fauna elemanlarının, habitatları, Türkçe adı, Merkez Av Komisyonu kararları ek listesi durumları ve ulusal ve uluslararası korunma durumlarını gösteren envanter tablolar oluşturulmuştur. Tablo 13: Proje Alanı ve Yakın Çevresinde Bulunan ve Habitat Özelliği Nedeniyle Bulunması Muhtemel İkiyaşamlı (Ampnbia) Türleri, Korunma Durumları ve Statüleri TAKIM/FAMİLYA TÜR ADI Tkm: URODELA TÜRKÇE ADI HABİTAT MAK IUCN BERN Kuyruklu kurbağalar Fam: Bufonidae Bufo bufo bufo Siğilli kurbağa Taş altı,toprak içi - LC EK Bufo viridis Gece kurbağası Taş altı,toprak içi - LC EK II Fam: Hylidae Hyla arborea arborea Ağaç kurbağası Otların arasında - LC EK II Kaynak: Pirinç Yetiştirme Tesisi ÇED Başvuru Dosyası, Anadolu Müh. Müş. Gıda San. Tic. A.Ş.,

56 Tablo 14: Proje Alanı ve Etki Alanında Bulunan ve Habitat Özelliği Nedeniyle Bulunması Muhtemel Sürüngen (Reptilia) Türleri, Korunma Durumları ve Statüleri TAKIM/FAMİLYA TÜR ADI Tkm: CHELONIA Fam: TESTUDINIDAE Testudo graeca SQUAMATA LACERTILIA LACERTIDAE Ophisops elegans Tkm: OPHIDIA Fam: BOIDAE TÜRKÇE ADI HABİTAT MAK IUCN RDB BERN Kaplumbağalar Kara kaplumbağalar Adi tosbağa Pullular Kertenkeleler Gerçek kertenkeleler Tarla kertenkelesi Yılanlar Taşlı kumlu araziler, Az bitkili açık alanlar 1 C EK II 1 - EK II Eryx jaculus Mahmuzlu yılan Kumlu, taşlı alan 1 - EK III Fam: COLUBRIDAE Coluber najadum İnce yılan Taşlık çalılık, kuru ortamlar 1 LC EK II Coluber schmidti Kırmızı yılan Yamaçlar 1 LC EK III Elaphe hohenackeri Kafkas yılanı Açık arazi veya ormanlık 1 - EK III kısımlar Telescopus fallax Kedi gözlü yılan Güneşli taşlık yamaçlar, yol kenarları 1 LC EK II Suya yakın Natrix natrix persa Küpeli su yılanı taşlık ve çalılık yerlerde 1 LC Ek III Natrix tesellata Suya yakın tesellata Suyılanı taşlık ve çalılık yerlerde 1 - Ek II Fam: VİPERİDAE Alçak boylu bitkilerle örtülü Vipera ammodytes Boynuzlu engerek kuru taşlık 1 LC EK II kısımlar Tarlalar, açık Turdus pilaris Tarla Ardıcı alanlar K 1 B.2 EK III çalılıklar, STURNIDAE Seyrek ağaçlı Sturnus vulgaris Sığırcık açık araziler, tarım arazileri, Y 2 A.5 EK II Kaynak: Pirinç Yetiştirme Tesisi ÇED Başvuru Dosyası, Anadolu Müh. Müş. Gıda San. Tic. A.Ş.,

57 Tablo 15: Proje Alanı ve Etki Alanında Bulunan ve Habitat Özelliği Nedeniyle Bulunması Muhtemel Kuş (Aves) Türleri, Korunma Durumları ve Statüleri TAKIM/FAMİLYA TÜR ADI TKM: PASSERİFORMES FAM:ALAUDİDAE Galerida cristata TÜRKÇE ADI HABİTAT KONUM MAK RDB BERN Tepeli Toygar Açık, ağaçsız kuru bölgelerde, tarlalarda FAM: SİTTİDAE Kaya zeminli bölgelerde kayalık Sitta neumayer Kaya Sıvacısı vadiler FAM: CORVİDAE Kargagiller Ormanlar, meyve ve zeytin Garrulus glandarius Alakarga bahçeleri Corvus corone Ağaçlıklı tarım Leş Kargası pallescens alanları,bahçeler, Tarım alanları ile seyrek ağaçlı Pica pica Saksağan alanlar ve çalılıklar FAM: PASSERİDAE Kayalıklarda, taşlı ve kumlu Petronia petronia Kaya Serçesi alanlarda, açık ve genellikle bitki örtüsü cılız alanlar FAM: FRİNGİLLİDAE Carduelis carduelis Saka Ağaçlık alanlar, bozkırlar, dikenlik açık alanlar, bahçeler ve köyler Y A.3 EK III Y A.2 EK II Y 3 A.3. 1 EK II Y 3 A.5 EK II Y 3 A.2 EK III Y A.3 EK II Y 1 A.3.1 EK II FAM: EMBERİZİDAE Emberiza cia Kaya Çintesi Çalılık ve dikenlik araziler Y 1 A.2 EK II Miliaria calandra Tarla Çintesi Değişik yeşil alanlarda 1 EK III TURDİDAE Parklar, bahçeler, korular da Turdus merula Karatavuk dahil olmak üzere şehir Y 3 A.3 EK III merkezlerinden dağlık FAM: PHASIANIDAE Kayalık ve sarp araziler. Yarı kurak ve kurak bölgelerde, çalı ve otlarla kaplı yamaçlarda, Y MAK-III A.2 EK-II Alectoris chukar Keklik vadilerde ve yüksek tepelerdeki ekili alanlar ve bağların çevresindeki kayalık, taşlı arazilerde FAM: UPUPIDAE Upupa epop FAM: TURDIDAE Turdus pilaris FAM: STURNIDAE İbibik Ardıç Açık kısa bitkili ve seyrek ekili alanları sever. Tarlalar, açık alanlar çalılıklardır, ormanlar ve parklar. Sert kışlarda bahçeler YZ MAK-I A.2 EK-II KZ MAK-II B.2 EK-III Seyrek ormanlar, seyrek ağaçlı açık araziler, tarım arazileri, Y MAK-II A.5 - Sturnus vulgaris Sığırcık zeytin bahçeleri, parklar, meyve bahçeleri, çiftlikler ve şehir merkezleri Kaynak: Pirinç Yetiştirme Tesisi ÇED Başvuru Dosyası, Anadolu Müh. Müş. Gıda San. Tic. A.Ş.,

58 Bazı kısaltmalar ve açıklamalar: Ex: Soyu tükenmiş nt : Yaygın, bol olan ve tehlikede olmayan E: Tehlikede O : Tehlike Dışı I : Bilinmiyor R : Nadir, küçük popülasyonlar halinde bulunan K: Yetersiz V : Zarar görebilir Yukarıdaki fauna tabloları, Orman ve Su İşleri Bakanlığı Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü'nün Tarih ve Sayılı Resmi Gazete yayımlanarak yürürlüğe giren Merkez Av Komisyonu'nun av dönemi kararına göre irdelenmiş ve bununla ilgili kısaltmalar aşağıda verilmiştir. Tablo 16: Merkez Av Komisyonu'nun Av Dönemi Kararına Göre İrdelenmiş ve Bununla İlgili Kısaltmalar EK Liste 1 Çevre Orman Bakanlığınca Korumaya Alınan Yaban Hayvanları EK Liste 2 Merkez Av Komisyonunca Koruma Altına Alınan Av Hayvanları EK Liste 3 Merkez Av Komisyonunca avına belli edilen sürelerde izin verilen av hayvanları Tablo 17: Bern Sözleşmesine Göre Koruma Altına Alınan Fauna Türleri Kategorileri II Kesin olarak koruma altına alınan türler III Korunan türler Kesin Olarak Koruma Altına Alınan Türler Her türlü kasıtlı yakalamada alıkoyma, kasıtlı öldürme şekilleri Üreme veya dinlenme yerlerine kasıtlı olarak zarar vermek veya bunları tahrip etmek Yabani faunayı bu sözleşmenin şartlarına ters düşecek şekilde özellikle üreme, geliştirme ve kış uykusu dönemlerinde kasıtlı olarak rahatsız etmek, Yabani çevreden yumurta toplamak veya kasten tahrip etmek veya boş dahi olsa bu yumurtaları alıkoymak, Fauna türlerinin canlı veya cansız olarak elde bulundurulması ve iç ticareti yasaktır. Korunan Fauna Türleri Yabani faunayı yeterli popülasyon düzeylerine ulaştırmak amacıyla uygun durumlarda geçici veya bölgesel yasaklama. Kapalı av mevsimleri ve diğer ulusal esaslar 50

59 Tablo 18: Merkez Av Komisyon Kararı EX (EXTINCT) Nesli tükenmiş olan takson CR (CRITICALLY ENDANGERED) Şiddetli tehdit altında olan takson. Bu kategorinin taksonları yakın gelecekte yok olma tehlikesiyle karşı karşıyadır. EN ( ENDANGERED) Nesli tehlike altında olan takson. Bu kategorideki türlerin nesilleri şiddetli tehdit altında değildir, ancak yakın gelecekte yok olma sinyalleri vermektedir. VU ( VULNERABLE) Zarar görebilir. LR/nt (LOWER RİSK/ Near Threatened) Düşük risk. Nesli tehlike altında olmayan takson. LR/Ic (LOWER RİSK/ Least Consern) Düşük risk. Nesli gelecekte de tehlike altında olmayan takson. Kaynak: Pirinç Yetiştirme Tesisi ÇED Başvuru Dosyası, Anadolu Müh. Müş. Gıda San. Tic. A.Ş., 2011 Tablo 19: Türkiye kuşları" (Kiziroğlu,2008) Adlı Esere Göre Proje Alanı ve Çevresinde Bulunan ve Bulunması Muhtemel Kuş Türleri İçin Yapılan Red Data Book Sınıflandırması ve Türkiye'de Bulunan Statüleri A.1.1. Nesli tükenmiş A.1.2. Nesli tehlikede olanlar A.2 Şiddetli tehlike altında olanlar A.3 Tehlike altındakiler A.4 Potansiyel olarak tehlike sinyali verenler B Kategorileri Geçici- Transit Türler Kaynak: Pirinç Yetiştirme Tesisi ÇED Başvuru Dosyası, Anadolu Müh. Müş. Gıda San. Tic. A.Ş., 2011 Tablo 20: Kuş Türlerinin Türkiye'de Bulundukları Statüler G Göçmen türler Y Yerli Türler T Transit göçer türler KZ Kış ziyaretçisi türler Kaynak: Pirinç Yetiştirme Tesisi ÇED Başvuru Dosyası, Anadolu Müh. Müş. Gıda San. Tic. A.Ş, Alan İçinde İnsan Kullanımları Doğa Koruma Belde sınırları içerisinde; milli park, tabiat parkı, tabiat anıtı, tabiatı koruma alanı, yaban hayatı koruma sahası, yaban hayvanı yetiştirme alanı, sulak alan, özel çevre koruma bölgesi, biyogenetik rezerv alanı, biyosfer rezervi özel koruma alanı vb. koruma altına alınmış herhangi bir alan, endemik bitki veya hayvan türü bulunmamaktadır Ağustos 2012 tarihleri arasında Beldede gerçekleştirilen anket çalışmaları ve birebir görüşmeler neticesinde, Beldede avcılık yapıldığı bilgisine ulaşılmıştır. Gerek Belde halkı gerekse dışarıdan gelenler tarafından yılın tüm ayında Beldede kaçak avcılık yapılmaktadır. Beldede bir takım altyapı eksiklikleri vardır. Bunlardan en önemlisi kanalizasyondur. Beldede kanalizasyon sistemi bulunmamaktadır. Fosseptik çukurları kullanılmaktadır. Beldeye ait katı 51

60 atık arıtma tesisi ve düzenli çöp depolama alanı yoktur. Çöpler Güneyce ve Fatih Mahallesi arasında tepelik bir alanda toplanmaktadır. Bu durum Beldede görüntü kirliliğine ve rüzgârlarla birlikte kötü kokulara sebebiyet vermektedir. Yukarıda bahsedilenler dışında yapılan arazi çalışmaları, gözlemler ve literatür çalışmaları sonucunda alanı kirletici herhangi bir faaliyete veya olumsuzluğa rastlanılmamıştır Turizm Dünyada özellikle son elli yıllık dönemde yaşanılan ekonomik, sosyal ve teknolojik gelişimler turizm kavramının algılanmasında ve pratiğinde önemli değişime neden olmuştur. Bu değişim ve dönüşüm turizm sektöründe sadece turist sayısındaki artış, turizm gelirlerindeki yükseliş, vb. olarak değil, aynı zamanda turizm isteminde ve tercihlerinde de kendini göstermiştir. Bu dönüşüm özellikle gelişmiş ülkelerde gittikçe yaygınlaşan ve genel olarak alternatif turizm kapsamında ele alınan turizm etkinliklerinin artmasına neden olmuş ve ekoturizm, kırsal turizm, doğaya saygılı turizm ve özel ilgi turizmi gibi farklı turizm türleri geleneksel kitle turizmine karşıt olarak doğayla bütünleşik ve doğaya dost olması nedeniyle alternatif turizm adı altında değerlendirilmeye başlanılmıştır. Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de turizm olgusu gün geçtikçe değişmekte insanların turizm konusundaki tercihleri de giderek farklılaşmaktadır. İstatistikler ülkemizde kırsal alanlara olan ilginin giderek artmakta olduğunu göstermektedir. Bunun başlıca nedenleri arasında kırsal alanların kent insanına doğal çevreyi en iyi sunabilen alanlar olmasının yanında insanların bu tür alanları temiz hava, sessizlik, doğanın görsel çekiciliği vb. nedenlerle tercih etmeleridir. Ankara nın ilçeleri de özellikle son yıllarda kırsal turizmle ön plana çıkmaktadır. Özellikle Nallıhan, Beypazarı ve Kızılcahamam ilçelerinin köy ve beldeleri hafta sonları buraları görmek isteyen ziyaretçilerle dolup taşmaktadır. Buralardaki orman, vadi ve göl peyzajlarının hakim olduğu kırsal rekreasyon alanları, doğal ve coğrafik yapının elverdiği ölçüde trekking, kampçılık, tırmanma, doğa araştırması, bilimsel çalışmalar vb. eylemler için yoğun olarak kullanılmaktadır. Bu tür eylemler ayrıca düşük maliyetleri ile de kent insanına ekonomik dinlence olanağı da sunmaktadır. Yukarıda bahsi geçen tüm bu ilçeler gibi Güdül ilçesi ve bağlı bulunduğu Çağa Beldesi de benzer şekilde bozulmamış kırsal dokuya ve rekreasyonel faaliyetlerin yapılabileceği alanlara sahiptir. Yukarıda bahsi geçen özelliklere ve potansiyele rağmen Çağa da herhangi bir turizm hareketinden söz etmek mümkün değildir. Bunun en büyük nedenlerinden birisi tanıtım eksikliğidir. Belde son yıllarda sahip olduğu jeotermal su kaynaklarından ötürü adını duyurmaya başlamıştır. Ayaş içmeleri olarak ünlenen jeotermal su Çağa Beldesi sınırları içerisinde kalmakta, Ayaş Domatesi olarak ünlenen ve marka halini alan domates ise uzun 52

61 yıllardır büyük oranda Çağa da üretilmektedir. Belde de turizm hareketini sınırlayan bir başka faktör ise Belde merkezinin ana yol dışında kalıyor olmasıdır. Ayaş ve Kızılcahamam ilçelerindeki sıcak su kaynaklarına paralel olarak termal kullanıma bölgede aday olan tek yerleşme Çağa dır. Ankara ili genelinde çok sayıda olan ve Ayaş içmeceleri olarak ün yapan jeotermal su kaynakları Çağa Beldesi sınırları içindedir. Belde merkezinde konaklama yapılacak herhangi bir işletme bulunmamakla birlikte, termal kullanıma yönelik tesis yapım taleplerinde hızlı bir artış vardır. Özellikle son yıllarda bölgedeki termal turizm potansiyeli ile birlikte çok sayıda termal tesis Beldeye yatırım yapmaktadır. Çağabey Mahallesi sınırları içerisinde yapımı biten ve devam eden 4 adet jeotermal kaynaklı termal turizm tesisi bulunmaktadır (Hitit Ayaş Termal, İnci Life Termal, Alya Termal ve Telya Termal). Tesisler devre mülk ve otel şeklinde hizmet vermektedirler. Bu 4 tesisteki toplam yatak kapasitesi yaklaşık olarak civarındadır. Ankara dan özellikle hafta sonları bu tesislere büyük talep olması beklenmektedir. Yönetim Planı kapsamında Çağabey, Fatih, Güneyce ve Mescit Mahallelerinde gerçekleştirilen anket çalışmaları sonucunda, belde halkının turizme sıcak baktığı tespit edilmiştir. Belde halkına yöneltilen sorularda Turizme bakışınız nasıl? sorusuna ankete katılanların % 72 si olumlu cevabını vermiştir. Yine anket soruları arasında yer alan Beldeye turist gelse evinizde ağırlar mısınız? sorusuna ise % 70 oranında evet yanıtı alınmıştır Tarım ve Hayvancılık Belde sınırları içinde yaklaşık 225 ha sulu tarım alanı, 255 ha kuru tarım alanı bulunmaktadır. Tarım dışı boş ve kayalık alanlar ise yaklaşık 325 ha dır (İller Bankası Anonim Şirketi Şehircilik Dairesi Başkanlığı, Çağa (Ankara) (İlave-Revizyon) İmar Planı Araştırma Raporu, 2011). Belde yakın çevresi genel olarak çok dağlık olmayan bir araziye sahip olup, yer yer alçak tepeler bulunmaktadır. Çağa nın en büyük özelliklerinden biri toprak zenginliğidir. Beldenin başlıca gelir kaynağı tarım ve hayvancılık olup tarım ve hayvancılık sektöründe çalışan yaklaşık 650 kişi, çalışan nüfusun % 79,27 sini oluşturmaktadır. Beldede hem kuru hem de sulu tarım yapma olanağı vardır. Bunun yanı sıra belde sebze ve meyvecilikte de oldukça gelişmiştir. Yerleşmede özellikle Güneyce Mahallesi güneyinde, İlhan Çayı etrafında gelişmiş tarımsal üretim yapılmaktadır. Beldede üretimi yapılan sulu tarım ürünlerinin başında domates gelmektedir. Beldede, dönümü Çağa sınırları içinde bulunan dönümlük arazide ülke çapında adını duyurmuş olan ve Ayaş Domatesi adıyla bilinen domates üretilmektedir. Ayaş Domatesi olarak bilinen bu domatesin 2012 yılında Çağa, Güdül, Ayaş Domatesi adıyla marka tescili alınmıştır. Domatesten başka yetiştirilen ürünler arasında, kavun, karpuz, biber, yonca ve ayçiçeği gelmektedir. Kuru tarım ürünlerinde ise başta arpa ve buğday olmak üzere mercimek, nohut ve fee (hayvan yemi) yetiştirilen ürünlerdir. 53

62 Yönetim Planı kapsamında alandaki üreticilerle birebir görüşmeler ve anket çalışmaları yapılarak üretimde yaşanan sorunlar tespit edilmeye çalışılmıştır. Buna göre yapılan anket çalışmaları neticesinde tarım ve havyacılıkta yaşanan sorunların başında üretimde yaşanan düşük verim, sulama suyundan kaynaklı problemler ve ürünlerin değerinden satılamaması gelmektedir. Yapılan anket çalışmalarına göre üreticiler domateste dekar başına ortalama 1,5 ton ürün almaktadır. Yine bir başka problem ise anket yapılan üreticilerin neredeyse tamamına yakını sulama sistemi olarak salma (vahşi) sulama tercih etmektedir. Bu sistem toprağın gereğinden fazla sulanmasına neden olmakta, bu durum ise zamanla toprakta tuzlulaşmaya sebebiyet vererek toprağın, dolayısıyla ürünün verimini düşürmektedir. Yapılan görüşmelerde tespit edilen bir başka durum ise üreticilerin ürettikleri malları değerinin çok altında sattıklarıdır yılında 1 kasa domatesin (25 kg) 5 TL ye kadar satıldığı yapılan görüşmelerde dile getirilmiştir. Domatesin bu kadar ucuza satılmasının nedenlerinden biri komisyoncuların kar oranlarının oldukça yüksek olmasıdır. Bir diğer nedense Çağa Domatesinin (yerli tohumumun) ithal tohumdan üretilen domateslere (yabancı tohumlara) göre daha az dayanıklı olması. Bu durum Çağa domatesinin raf ömrünün kısa olmasına ve diğer domateslere göre marketler tarafından çok tercih edilmemesine bağlıdır. Beldenin ticari ilişkileri daha çok Ankara ile olduğundan, ürünlerin büyük bir kısmı Ankara piyasasına sürülmektedir. Bir kısım ürün ise Ankara-Beypazarı yolu üzerinde seyyar olarak satılmaktadır. Beldede tarım kadar olmasa da hayvancılıkla da uğraşılmaktadır. Beldede yaklaşık kadar büyükbaş, kadar küçükbaş hayvan bulunmaktadır. Küçükbaş hayvanlardan yaklaşık ila arasını tiftik keçisi, geriye kalanını ise merinos koyunu oluşturmaktadır. Belde süt sığırcılığı konusunda önemli bir üretim kapasitesine sahiptir. Güdül Gıda, Tarım ve Hayvancılık İlçe Müdürlüğü verilerine göre Beldede ayda 300 ton süt üretimi yapılmaktadır. Bu üretimin üçte biri Ankara İli Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği tarafından toplanmakta, üçte ikisi ise üreticiler (25-30 aile) tarafından Ankara il merkezinde seyyar olarak satılmaktadır. Bunun haricinde Mescit ve Güneyce Mahallerinde birer adet süt deposu bulunmakta olup Ankara İli Damızlık Sığır Yetiştiricileri Birliği tarafından Ülker Firmasına işletme hakkı verilmiştir. Beldede bazı üreticiler sütlerini buradaki depolara satmaktadır. Beldede bulunan yaklaşık ila arasındaki tiftik keçisi senede bir defa (Nisan ve Mayıs aylarında) kırpılmakta ve yünü Ankara da faaliyet gösteren Tiftik ve Yaprağı Tarım Satış Kooperatif Birliği ne bağlı Ayaş ve Güdül de bulunan kooperatifler tarafından alınmaktadır. Güdül Gıda, Tarım ve Hayvancılık İlçe Müdürlüğü yetkilileri ve tiftik üreticileri, Beldedeki üreticilerin tiftik yünlerini bu birliğin Güdül ve Ayaş ta faaliyet gösteren kooperatiflerine devlet desteği de dahil olmak üzere kilosunu 24 TL ye sattıklarını belirtmişlerdir. Tiftik keçisi devlet desteğinde olup yünün kilogramına 17 TL destek almaktadır. Ankara iline has bir keçi türü olan tiftik keçisi, başka bir ilde yetiştirilmemektedir. Ankara dan toplanan tüm yünün % 10 nu Çağa dan karşılanmaktadır. Belde den geçen sene yaklaşık 14 ton tiftik yünü toplanmıştır. 54

63 Ormancılık Genellikle kara ikliminin hakim sürdüğü Ankara ilinde farklı iklimler görülmektedir. İlin Batı Karadeniz Bölgesi'nde yer alan kuzey kesimleri haricindeki büyük kısmı İç Anadolu Bölgesi'nde yer alır ve kara iklimine sahiptir. Çağa da İç Anadolu Bölgesi nin tipik karasal ikim özellikleri görülmektedir. Belde fazla yağış almamaktadır ve bu nedenle orman alanlarından yoksun bozkır (step) bitkileri görülmektedir. Belde sınırları içerisinde ormanlık alan olmaması sebebiyle herhangi bir ormancılık faaliyeti de söz konusu değildir Rekreasyon Rekreasyon kişilerin serbest zamanları içerisinde, günlük yaşamın sıkıcı, disiplinli ve monoton geçen çalışmasının etkisinden kurtulmak, dinlenmek ve hoşça vakit geçirmek amacıyla gösterdikleri çeşitli aktiviteleri içermektedir (Uzun ve Altunkasa 1991). Kırsal rekreasyonel alanlar kent insanına doğal çevreyi en iyi sunabilen alanlardır. İnsanlar bu tür alanları temiz hava, sessizlik, doğanın görsel çekiciliği vb. nedenlerle tercih etmektedir. Özellikle orman, vadi ve göl peyzajlarının hakim olduğu kırsal rekreasyon alanları, doğal ve coğrafik yapının elverdiği ölçüde trekking, kampçılık, tırmanma, doğa araştırması, bilimsel çalışmalar vb. eylemler için yoğun olarak kullanılmaktadır. Bu tür eylemler ayrıca düşük maliyetleri ile kent insanına ekonomik dinlence olanağı da sunmaktadır. Çağa Beldesi de sahip olduğu doğal, kültürel ve rekreasyonel kaynak değerleri ile insanların rekreasyon ihtiyaçlarına cevap verebilecek olanaklar sunmaktadır. Bununla birlikte Beldenin sahip olduğu bu potansiyel henüz istenen düzeyde kullanılamamakta, yöreye istenen düzeyde turist çekilememektedir. Belde merkezinde çok sayıda yerel mimariye sahip konut (yaklaşık 150 adet) bulunmakla birlikte, bu konutların fiziksel durumlarındaki olumsuzluklar göze çarpmaktadır. Çağa ya 30 km. mesafede bulunan Beypazarı ilçe merkezindeki konutlarda (konaklarda ve evlerde) son yıllarda yapılan cephe iyileştirmeleri ve restorasyon çalışmaları ile ilçe çekim merkezi haline gelmiştir. Yürütülmekte olan Proje kapsamında Çağa belde merkezinde eskiden çamaşırhane olarak kullanılan yapının restore edilerek beldeye kazandırılması planlanmaktadır. Su yüzeyleri rekreasyon amaçlı en çok tercih edilen alanlardır. Su yüzeyleri çekici olmaları nedeniyle rekreasyon faaliyetlerinde aranılan bir kaynaktır. Bazen çeşitli rekreasyon kullanımlarına olanak vererek kaynak görevini üstlenmekte bazen de yüzey şekillerini bütünleyip görsel etkiyi artırarak alanın rekreasyonel potansiyelini etkilemektedir. Belde sınırlarından geçen İlhan Çayı rekreasyonel faaliyetler için zengin olanaklar sunmaktadır. Halihazırda hafta sonları günübirlikçiler tarafından kullanılmakta olan Çay alanının, Yönetim Planı Projesi kapsamında yapılması planlanan peyzaj projesi ile günübirlik kullanımlar için bir cazibe merkezi haline dönüştürülmesi planlanmaktadır. 55

64 Avcılık ve Balıkçılık Yönetim Planı çerçevesinde yapılan birebir görüşmelerden ve anket çalışmalarından elde edilen bilgiler ışığında Beldede çoğu zaman yerel halk ve dışardan gelenler tarafından Haziran, Temmuz ve Ağustos aylarında avcılık faaliyeti yapılmaktadır. Belde de avlanan hayvanlar arasında keklik, tavşan ve bıldırcın gelmektedir. Belde sınırları içerisinden geçen tek akarsu olan İlhan Çayı nda herhangi bir balıkçılık faaliyeti yapılmamakla birlikte, Beldenin kuzeydoğusundan geçen Kirmir Çayı nda yayın, sazan, kefal, bekir, gümüş ve in balığı türleri avlanmaktadır Kazı, Madencilik Belde sınırları içerisinde ülke ekonomisi açısından ya da stratejik önemi nedeniyle çevresinde önemli yasal sınırlamalar uygulanacak herhangi bir maden kaynağı ve rezerv alanı bulunmamakla birlikte merkezi Ankara da bulunan ve şantiyesi Belde nin Güdül yolu üzerindeki girişinde yer alan Onka Maden, Mühendislik, İnşaat, Taahhüt, Sanayi ve Tic. Ltd. Şirketi ne ait taş çıkarma, kırma ve eleme tesisi yer almaktadır. Tesisin 2011 yılı sonundan 2012 yılı Nisan ayına kadar Beldede taş çıkarma, kırma ve eleme tesisi olarak faaliyet göstermiş olup faaliyette olduğu aylarda yaklaşık kişi kapasiteyle çalıştığı bilgisine ulaşılmıştır. Şu an faaliyette olmayan taş ocağı alanında şirketin makineleri bekletilmektedir Su Kullanımı Beldeye güneydoğuda bulunan Çakmacık Yaylası mevkiindeki kaptajdan Qmax.: 2,5 lt/sn, kuzeydoğudaki Başkaraağaç kaptajndan Qmax.:5 lt/sn, Karadere kaptajından Qmax.: 3,5 lt/sn İlhan Çayı alüvyonunda açılmış 06/176 (yedeği 06/2919 nolu kuyu) numaralı derin kuyudan Q: 12 lt/sn olmak üzere toplam 25 lt/sn su verilebilmektedir. Ancak belediyesi 06/176 nolu kuyuyu işletmemekte; bunun yerine Ayaş Deresi alüvyonunda açtırmış olduğu sondaj kuyusunu (Q: 12 lt/sn) kullanmaktadır. Belde içme suyu ihtiyacı iki ayrı kaynaktan sağlanmaktadır. Bunlardan ilki, İlhan Çayı çay mecrası içerindeki bir adet keson kuyu (Q=7 lt/sn), ikincisi ise, Oluklupınar mevkiinde bulunan iki adet sondaj kuyusudur (Q=30 lt/sn) (İller Bankası Anonim Şirketi Şehircilik Dairesi Başkanlığı, Çağa (Ankara) (İlave-Revizyon) İmar Planı Araştırma Raporu, 2011) Eğitim, Tanıtım ve Araştırma Eğitim Çalışmaları Beldenin geçim kaynağı % 80 oranında tarım ve hayvancılığa dayanmaktadır. Bu nedenle Beldede eğitim çalışmaları daha çok tarım ve hayvancılık konuları üzerinedir. Güdül Gıda, Tarım ve Hayvancılık İlçe Müdürlüğü yetkilileri ile yapılan görüşmeler sonucunda, 2012 yılı içerisinde Çağa Beldesinde 1 adet kurs ve 2 adet eğitim çalışması gerçekleştirilmiştir. 56

65 Ankara Gıda, Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü personeli tarafından Çağa Beldesinde tarihleri arasında arıcılık kursu verilmiştir. Kursa 55 kişi katılmış olup, kursa katılanlara arıcılık sertifikası verilmiştir. Kurs sonunda 4 kişiye toplam 36 adet kovansız (5 er çerçeve) arı dağıtılmıştır. Bu 4 kişiden 2 sinin daha önce arıcıkla ilgili herhangi bir faaliyette bulunmadığı İlçe Müdürlüğü yetkililerinde belirtilmiştir yılı Nisan ayı içerisinde biri Gıda Tarım ve Hayvancılık İlçe Müdürlüğü, diğeri Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüğü uzmanlarınca Çağa Beldesinde birer günlük eğitim çalışması gerçekleştirilmiştir tarihindeki eğitim çalışmasının konusu TARSİM (Tarım Sigortaları), tarihinde gerçekleştirilen eğitimin konusu ise zirai ilaç kullanımı üzerine olmuştur. İlk toplantı Ankara İl Müdürlüğü yetkililerince gerçekleştirilmiş olu bu eğitime 18 kişi katılmıştır. Diğer eğitim ise İlçe Tarım Müdürlüğü uzmanlarınca verilmiş olup bu eğitim çalışmasına ise 22 kişi katılmıştır yılında gerçekleştirilen bu kurs ve eğitim çalışmaları haricinde Güdül Kaymakamlığı nın desteği ile İlçe Tarım Müdürlüğü tarafından tiftik keçisinin üretimi ile ilgili bir proje üzerinde çalışıldığı bilgisine ulaşılmıştır. İl ve İlçe Tarım Müdürlüklerinin yapmış ve yapmayı planladığı tüm bu eğitim ve kurs çalışmaları haricinde, yapılmakta olan Yönetim Planı Projesi kapsamında Kasım ayı içerisinde Belde halkına konusu kesinleşmemekle birlikte organik tarım, süt ve süt ürünleri konularında eğitim çalışması verilmesi planlanmaktadır. Tanıtım Çalışmaları Beldenin tanıtımı istenilen düzeyde olmasa da bazı platformlarda bazı ulusal ve yerel etkinliklerle olmaktadır. Beldenin tanıtımın yeteri kadar yapılamadığının en büyük kanıtı Ayaş İçmeleri ve Ayaş Domatesi olarak bilinen her iki markanın da Çağa ya ait olmasıdır. Bunlardan Ayaş domatesi olarak bilinen ve markalaşan domatesin 2012 yılında Çağa, Güdül, Ayaş Domatesi adıyla marka tescili alınmıştır. Son yıllarda Beypazarı ve Güdül ile birlikte diğer komşu ilçeler, tarihi yapılarının gün yüzüne çıkarılması ile birlikte, özellikle iç turizme yönelik atılım yaşamaktadır. Ayrıca, Ayaş ve Kızılcahamam ilçelerindeki sıcak su kaynaklarına paralel olarak termal kullanıma bölgede aday olan tek yerleşme Çağa dır. Ankara ili genelinde çok bilinen Ayaş içmeceleri Çağa Belediye sınırları içindedir. Termal kullanıma yönelik tesis yapım taleplerinde hızlı bir artış vardır. Belde, yoğun bir biçimde bu gelişmelerden etkilenmektedir. Çağabey Mahallesi sınırları içerisinde yapımı biten ve devam eden 6 adet jeotermal kaynaklı termal turizm tesisi bulunmaktadır. Bu tesisler termal fuarlarda kendi tesislerinin tanıtımı yaparken Çağa yı da tanıtmış olmaktadırlar. Önceki yıllarında iki kere gerçekleştirilen domates festivali yaklaşık son 10 yıldır yapılmamaktadır. Önceki festival etkinlikleri 1 gün süreli olarak Ağustos sonu ve Eylül başında yapılmıştır. Yerel sanatçıların gelip konser verdiği, en iyi domates yarışmasının yapıldığı festivale genelde Belde yakın çevresindeki yerleşmelerden katılımın olduğu bilgisine ulaşılmıştır. 57

66 Geçen yıl 15. incisi düzenlenen Agrotec Uluslararası Tarım ve Tarım Teknolojileri Fuarı na şimdiye kadar İlçe Tarım Müdürlüklerini temsilen İl Tarım Müdürlükleri kendi stantlarıyla katılım gerçekleştirmiştir. İlçe Tarım Müdürlüğü yetkilileri ile yapılan görüşmeler neticesinde bu yıl her senekinden farklı bir düzenleme yapılarak aynı fuara İlçe Tarım Müdürlüklerinin kendi stantları ile katılması kararı alınmıştır. Geçen sene Güdül Bebeği ve Güdül Leblebisinin yer aldığı stantta bu yıl tiftik yünü ile yapılan kışlık giysilerin (eldiven, atkı, bere vb) ve çağa domatesinin de yer almasının düşünüldüğü Güdül Gıda, Tarım ve Hayvancılık İlçe Müdürlüğü yetkilileri tarafından ifade edilmiştir Alan Dışında ve Alanı Etkileyen İnsan Kullanımları Doğa Koruma Beldenin bağlı bulunduğu Güdül ilçesi kuzeydoğusunda yer alan Kızılcahamam ilçesinde Soğuksu Milli Parkı, batısında yer alan Beypazarı ilçesinde, Nallıhan ilçesinde Emremsultan Yaban Hayatı Geliştirme Sahası ve Nallıhan Kuş Cenneti, Kapaklı Yaban Hayatı Geliştirme Sahası yer almaktadır Tarım ve Hayvancılık 1927 yılında tarım sektörü milli gelirden % 67, sanayi sektörü % 10 ve hizmet sektörü ise % 23 oranında pay almakta iken 72 yıl sonra 1987 sabit fiyatlarıyla bu oranlar tarım sektöründe % 13,4 e gerilemiş, sanayi sektöründe % 28,5 e hizmetler sektöründe de % 56,4 e yükselmiştir. Tarım sektörünün ulusal hâsıladaki payının azalması ekonomik gelişmenin doğal bir sonucu olup istenilen bir durumdur. Gelişmiş ülkelerde tarımın GSYĐH içerisindeki payı ise % 2-4 civarındadır. Tarım sektörünün ulusal hasıla içindeki payının azalmasını sadece ekonomik gelişmenin bir sonucu olarak kabul etmek doğru değildir. Tarım kesiminin yarattığı üretim değerlerinin diğer sektörlerde özellikle sanayi sektöründe yaratılan değerlerin altında olması tarım ürünleri fiyatlarının, diğer sektörlerdeki ürün fiyatlarından daha yavaş, bir artış göstermesi bu oranın düşmesinde bir ölçüde etkilidir. Ayrıca tarım sektörünün büyüme hızının diğer sektörlerdekine göre düşük olması hasıla katkısını olumsuz yönde etkilemiştir (Tarım İl Master Planı, 2004) yıllarında sektörel dağılıma bakıldığında; Ankara da tarım sektörünün GSYİH deki payı, 1990 yılında % 5,3 iken, 2000 yılında % 4,7 oranına düşmüştür. Ankara ile Güdül İlçesi tarım ürünleri karşılaştırıldığında üretim oranlarında en çok payın Antep fıstığında olduğu görülmektedir. Ankara da üretilen antep fıstığının % 78,9 u Güdül İlçesinde üretilmektedir. Mısır, nohut, hayvan pancarı, fiğ (yeşil ot), hıyar (sofralık), ayva, antep fıstığı, dut ve üzüm (sofralık-çekirdekli) ürünlerinde üretim payı yüksektir. 58

67 Tablo 21: Ankara İli ve Güdül İlçesi Üretilen Ürünler ve Yüzdeleri GÜDÜL ANKARA ÜRÜNLER Grup Adı Ürün Adı Üretim (ton) Üretim (ton) Yüzde (%) Mısır (Dane) Tahıllar Buğday (Durum) Buğday (Diğer) Arpa (Diğer) Nohut Baklagiller Mercimek (Yeşil) Fiğ (Dane) Endüstriyel Bitkiler Seker pancarı Yağlı Tohumlar Ayçiçeği (Çerezlik) Yumru Bitkiler Hayvan Pancarı Yonca (Yeşil Ot) Yem Bitkileri Mısır (Hasıl) Fig (Yesil Ot) Mısır (Silajlık) Lahana (Beyaz) TARLA ÜRÜNLERİ SEBZELER MEYVELER Marul (Göbekli) Yaprağı Yenen Sebzeler Marul (Kıvırcık) Ispanak Pırasa Baklagil Sebzeler Fasulye (Taze) Meyvesi Yenen Sebzeler Soğansı-Yumru- Kök Sebzeler Yumuşak Çekirdekliler Taş Çekirdekliler Sert Kabuklular Üzüm ve Üzümsüler Kaynak: Balkabağı Kavun Karpuz Kabak (Sakız) Patlıcan Biber (Dolmalık) Biber (Sivri) Hıyar (Sofralık) Domates (Sofralık) Soğan (Taze) Havuç Turp (Kırmızı) Armut Ayva Elma (Golden) Elma (Starking) Elma (Amasya) Erik Kayısı Kiraz Vişne Antep Fıstığı Ceviz Dut Üzüm (Sofralık- Çekirdekli)

68 Ankara ile Güdül ilçesi hayvan sayıları ve elde edilen ürün karşılaştırıldığında tiftik keçisi ve kültür sığırı sayısı Ankara içinde en çok yüzdeye sahip olan hayvan türleridir. Ankara ilindeki tiftik keçisinin % 20,49 u Güdül ilçesinde bulunmaktadır. Tablo 22: Ankara İli ve Güdül İlçesi Hayvan Sayıları ve Elde Edilen Süt Hayvan Cinsi Hayvan Sayısı Ankara Elde Edilen Süt (Ton) Hayvan Sayısı Güdül Elde Edilen Süt (Ton) Güdül ün Ankara İçindeki Yüzdesi Hayvan Sayısı Elde Edilen Süt (Ton) Yığılma Katsayıları Yığılma Katsayıları (Hayvan Sayısı) Yığılma Katsayıları (Elde Edilen Ürün) Sığır (yerli) ,46 % 0,65 % 0,37 0,15 Manda ,00 % 0,00 % 0,00 0,00 Sığır (kültür) ,18 % 8,18 % 1,32 1,91 Sığır (melez) ,89 % 0,88 % 0,48 0,20 Koyun (merinos) ,51 % 1,34 % 0,64 0,31 Koyun (yerli) ,54 % 1,70 % 0,65 0,39 Keçi (kıl) ,60 % 1,85 % 0,92 0,43 Keçi (tiftik) ,49 % 13,81 % 5,25 3,22 Kaynak: Ormancılık Alan dışından alanı etkileyebilecek herhangi bir ormancılık faaliyeti bulunmamaktadır Rekreasyon Güdül, Ankara nın tarihi en eski zamanlara dayanan yerleşimden birisi olup, çevresindeki tarihi eserler bunun en önemli kanıtlarındandır. Güdül çevresinin, tarih öncesi çağlardan beri popüler bir yerleşke olduğu yönünde ciddi bulgulara rastlanmakta ve bugün hala bununla ilgili çalışmalar devam etmektedir. Bilinen tarihi kaynaklara göre M.Ö yıllarında Etiler in burada hüküm sürdüğü, M.Ö. 8. yy da ise Firiglerin buraya hâkim olduğu tahmin edilmektedir. Güdül Romalılarca Hıristiyanlığın yayılması döneminde kullandığı konusunda çeşitli bulgulara rastlanmıştır. Tüm bu uygarlıklara ev sahipliği yapan ilçede önemli tarihi ve arkeolojik değerler yer almaktadır. Bu değerlerden biride İlçe sınırları içerisinden geçen Kirmir Çayı kenarında yer alan İnönü Mağaralarıdır. Bölgenin jeomorfolojik özelliklerinden dolayı şekillenen bu tarihi yerüstü mağaralarının Bizanslılar döneminden kaldığı tahmin edilmektedir. Dağın içini oymak suretiyle yapılan bu mağaralarda, merdivenlerle kat kat yukarılara çıkılmaktadır. İç Anadolu daki Ürgüp-Göreme mağaralarına benzerlik göstermekte olan İnönü Mağaraları aynı zamanda merkezi bir yerdeki kilisesi ile bir köy topluluğunu andırmaktadır. Kirmir Çayı nın zamanla altını oyduğu 60

69 dağın parçalanmasıyla yukarı katlara çıkan merdivenlerin bazıları açıkta kalmış tarihi bir görünüm arz etmektedir. Özellikle hafta sonları Ankara dan ve çevre ilçelerden Kirmir Çayı ve İnönü Mağaralarına çok sayıda yerli turist gelmektedir. Ilıman İklimi, Gölü ve doğasıyla kış aylarında ziyaretçilere keyifli anlar yaşatan Kirmir Çayı, yaz aylarında da piknikçilerin vazgeçilmez uğrak yerlerinden biridir. Fotoğraf 2: İnönü Mağaraları Fotoğraf 3: İnönü Mağaraları Kaynak: Sorgun Yaylası Güdül ilçesinin kuzeyinde, ilçeye 23 km. uzaklıkta bulunan Sorgun Yaylasının erafı zengin çam ormanlarıyla kaplıdır. Yayla, dağ ve doğa yürüyüşü, çadırlı kamping, günübirlik dinlenme ve sportif balıkçılık gibi çok amaçlı turizm potansiyeline sahip olup hafta sonları çok sayıda turisti ağırlamaktadır. 61

70 Çamlıdere-Benli Yaylaları (Yılanlı, Osmansin, Peçenek, Çukurören Yaylaları): Çamlıdere nin doğusunda, 40 km. uzaklıkta yer alan yaylanın etrafı zengin çam ormanları tabanı ise çayırlarla kaplıdır. Yayla evleri genellikle ahşaptır. Yayla turizmi, doğa yürüyüşü ve çadırlı kamp kurmaya elverişlidir. Yeşilöz Güdül ün bir beldesi olan Yeşilöz Kasabası ve burada bulunan Kirmir Çayı Vadisi, adalar mevkii, bük civarı ve Kızık yaylaları görülmeye değer turistik yerlerdendir. Ankara ilinin 96 km. kuzey batısında Güdül-Kızılcahamam karayolu üzerinde bulunmaktadır. KIZILCAHAMAM Soğusu Milli Parkı Güdül e 60 km mesafede bulunan Kızılcahamam ilçesi sınırları içerisinde yer alan Soğuksu Milli Parkı nda 8000 ziyaretçinin ihtiyacını karşılayacak piknik masası, piknik ocağı, çöp bidonu, çeşmeler, tuvaletler ve yağmur sığmakları mevcut bulunmaktadır. Bu tesislere ayrıca her yıl yenileri ilâve edilmektedir. Yılda ortalama kişinin ziyaret ettiği Soğuksu Milli Parkı ziyaretçilerinin çoğunu, ilkbahar ve sonbaharda Ankara'dan hafta sonu geçirmek üzere gelenler teşkil etmektedir. Milli Park dahilinde bir adet idare binası, bir adet sekiz yataklı misafirhane, iki adet gazino, bir adet memba suyu işletmesi, bir adet büfe, 500 kişilik açık hava tiyatrosu ve 80 yatak kapasiteli her türlü konforu haiz bir turistik otel mevcuttur. Milli Park sahasında yaban domuzu, ayı, tilki, çakal, sincap ve tavşan gibi hayvanlar ve otuzbeşin üzerinde kuş çeşidi bulunmaktadır. İlçede ayrıca termal turizmde yapılmaktadır. İlçede Romalılar zamanından beri kullanılmakta olan kaplıcalarla her dönemde önemini artırarak ve gelişmelerle günümüze kadar gelmiştir. Biri ilçe merkezinde, diğeri de Seyhamamı nda olmak üzere iki önemli termal merkez bulunmaktadır. AYAŞ Güdül e 33 km mesafede bulunan Ayaş ilçesi yerleşim alanı olarak bir vadi içinde olması sebebiyle yayla bakımından zengin, temiz havası yeşili ile eşsiz doğal güzelliğe sahiptir. Üçüncü zamanın sonlarında dağların yükselmesi sırasında arazinin, yeraltının sıcak bölgelerine kadar çatlaması sonunda derinden gelen şifalı sular Ayaş ı termal bir ilçe olma özelliğine kavuşturmuştur. Selçuklu İmparatorluğu zamanındaki kaplıcası ile insanlara sağlık dağıtan termal su sıcak su olması nedeniyle fizik tedavi olarak kullanılmaktadır ve son zamanlarda Ayaş ta termal turizmin canlanmasını sağlamıştır. İlçe özellikle Ayaş İçmeleri adıyla ünlenen termal turizmi sayesinde adını duyurmuş ve sağlık turizmi ile ilçeye çok sayıda yerli ve yabancı turist çekmektedir. 62

71 Şekil 4: Bölgesel Gösterim 63

72 Şekil 5: Ayrıntılı Gösterim Avcılık ve Balıkçılık Alan dışında alanı etkileyen herhangi bir avcılık ve balıkçılık faaliyeti bulunmamaktadır Kazı, Madencilik Metalik madenler bakımından ildeki en önemli madenler altın, bakır, kurşun, çinko, demir ve manganezdir. Çubuk-Gicik altın sahasında 3-10 gr/ton altın değerleri saptanmıştır. Bakırkurşunçinko cevherleşmesi Kızılcahamam-Güvem Işıkdağı sahasında yer almakta olup, burada % 47 Pb, % 4 Zn tenörlü toplam 30 ton rezerv belirlenmiştir. Ayrıca yatakta yan ürün olarak da gr/ton Au, gr/ton Ag değerleri bilinmektedir. İlde çok sayıda manganez zuhurları bulunmaktadır. Bu zuhurlar özellikle Elmadağ, Güdül, Haymana, Kalecik ve Kızılcahamam ilçelerinde gözlenmektedir. 64

73 Ankara ili metalik madenlerin yanı sıra endüstriyel hammadde kaynakları bakımından oldukça zengin bir ilimizdir. Bunlar başta trona olmak üzere çimento hammaddeleri, bentonit, jips, kaya tuzu, kireçtaşı, kum-çakıl, perlit, sodyum sülfat, sepiyolit ve mermerdir. Dünyanın en büyük ikinci trona yatağı Beypazarı nda bulunmuştur. Yatakta % 56 ve üzeri trona tenörüne sahip ton trona, ton nakolit olmak üzere toplam ton görünür soda rezervi vardır. İldeki bir diğer trona yatağı ise Kazan da bulunmaktadır. % 36 ve üzeri trona içeriğine sahip yatakta 600 milyon ton toplam rezerv bulunmakta olup, yatakta özel sektör tarafından işletme hazırlık çalışmaları devam etmektedir. Tronadan sonra ildeki önemli endüstriyel hammaddeler Şereflikoçhisar ilçesindeki kaya ve göl tuzu ve Çubuk, Güdül ve Kızılcahamam daki perlit yataklarıdır. Güdül-Boyalık Köyünde ise ton görünür perlit rezervi bulunmaktadır. Elmadağ, Sincan, Kazan ve Ayaş ilçelerinde iyi kaliteli çimento hammaddeleri bulunmakta olup, Ayaş-Sinanlı sahasında 15 milyon ton mümkün kireçtaşı rezervi belirlenmiştir. Ayrıca Nallıhan-Dudaş Köyü ve Yenimahalle-Dodurga Köyü nde de % CaCO3 tenörlü toplam ton kireçtaşı rezervi vardır. Bunların dışında Beypazarı-Çayırhan da % 44,6 Na2SO4 tenörlü ton görünür+muhtemel sodyum sülfat yatağı bulunmakta olup, yatak işletilmektedir. Beypazarı-Oymaağaç Köyündeki 1150 ton görünür+muhtemel rezerve sahip % 12,3 K 2 O ve % 2.23 Na 2 O tenörlü feldispatlar seramik ve 2. kalite cam sektörü için geçmiş yıllarda işletilmiştir. Jips yatak ve zuhurları Şereflikoçhisar, Beypazarı ve Nallıhan ilçelerinde bulunmaktadır. Bu ilçelerdeki toplam rmuhtemel jips rezervi 150 milyon ton civarındadır. Ankara ili kömür oluşumları ve jeotermal alanlar bakımından da önemli potansiyele sahip olup, il sanayisi ve turizminin gelişiminde linyit ve jeotermal kaynaklar belirgin rol oynamaktadır. İl sınırları içerisinde yılları arasında yapılan çalışmalar sonucunda Beypazarı-Çayırhan, Gölbaşı-Karagedik, Gölbaşı-Bahçeköy, Ayaş-Kayıbucak ve Şereflikoçhisar kömür sahaları ortaya çıkarılmıştır. Beypazarı-Çayırhan sahasındaki 3 sektörün toplam görünür rezervi 390 milyon tondur. Buradaki kömürler kapalı işletme yöntemi uygulanarak, teshin ve termik santrallerde kullanılmaktadır. Ayaş-Kayıbucak sahasındaki 2513 Kcal/kg alt ısıl değerine sahip kömürlerin muhtemel rezervi ton olarak tespit edilmiştir. Kızılcahamam ilçesi ildeki önemli jeotermal sahalardandır. İlçedeki sıcak su kaynakları şehir ısıtılması ve yerli turizmin gelişimde ilçe ekonomisine önemli oranlarda katkı sağlamaktadır. Bunun dışında il sınırları içerisinde Ayaş İçmeceleri, Haymana, Seyhamamı, Çubuk- Melikşah, Beypazarı-Dutlu, Beypazarı-Kapullu sahaları gibi çok sayıda jeotermal alan bulunmaktadır Su Kullanımı Alan dışından alanı etkileyen herhangi bir su kullanımı faaliyeti bilgisine rastlanılmamıştır. 65

74 Harita 8: Arazi Kullanım Durumu 66

75 2. NÜFUS, DEMOGRAFIK YAPI VE SOSYO-EKONOMIK DURUM 2.1 Nüfus Belediye Nüfusunun Değişimi Belediyede nüfusun 1965 sayımlarından 2000 yılı nüfus sayımına kadar sürekli bir artış gösterdiği görülmektedir. Ancak 2000 yılından sonra nüfusta bir azalma yaşanmıştır yılına kadar süren bu azalış, 2009 yılında artmış ve daha sonra tekrar azalmıştır. Belediyenin 2011 yılı nüfusu 828 erkek, 808 kadın olmak üzere toplam kişidir. Tablo 23: Yılları Arasında Belediye Nüfusunun Değişimi SAYIM YILI Toplam Erkek Kadın Kaynak: Belediyede nüfus oranı 1965 yılından 2011 yılına kadar düzensiz olarak değişmiştir. Oranın erkek nüfus oranı olarak en yoğun görüldüğü yıl 2000 yılı iken, 1980 yılı kadın nüfus oranının en fazla olduğu yıldır. Aşağıdaki tabloda nüfusun oransal dağılımı görülmektedir. Tablo 24: Yılları Arasında Nüfusun Oransal Dağılımı SAYIM YILI Erkek Nüfus Kadın Nüfus Oranı (%) Oranı (%) ,74 51, ,97 51, ,38 48, ,35 51, ,13 49, ,37 47, ,80 47, ,34 48, ,02 48, ,14 50, ,48 49, ,61 49,39 Kaynak: 67

76 Grafik 22: Yılları Arasında Nüfusun Oransal Dağılımı Kaynak: Okur Yazarlık Durumu Okur-yazarlık durumu bir yerleşmenin gelişmişlik derecesini belirlemede önemli bir göstergedir. Çağa Belediyesi nde okur-yazar oranı % 96,3 olup, bu oran Türkiye ortalamasının üstündedir. Çağa Belediyesi nde okuma ve yazma bilen nüfusun oranı ( yılları arasında elde edilen verilere göre) ülke genelinde olduğu gibi her iki cinsiyet için de sürekli artış göstermektedir yılında erkeklerin % 52,8 i, kadınların ise % 47,2 si okuma yazma bilirken; bu oran 2011 yılında erkeklerde % 52,1 e düşmüştür. Kadınlarda ise % 47,9 a yükselmiştir. Grafik 23: Çağa Belediyesi Okuma-Yazma Oranları ( ) Kaynak: 68

77 Grafik 24: Çağa Belediyesi Okuma-Yazma Durumu (2011) Kaynak: 69

78 Tablo 25:Çağa Belediyesi Cinsiyete Göre Okur Yazarlık Durumu (2011) Kaynak: 70

79 Tablo 25 e göre kadınlarda okuma yazma bilmeyenlerin sayısı erkeklere göre daha fazladır. Okuma yazma bilen kadınların sayısı erkeklere göre daha azdır. Okuryazarların eğitim durumuna göre dağılımında ise; her eğitim seviyesi için erkeklerin oranı kadınlara göre daha yüksek olup, bir okul bitirmemiş okuryazarların cinsiyete göre dağılımında erkeklerin sayısı daha azdır. Grafik 25: Çağa Belediyesi Okur Yazarların Eğitim Durumuna Göre Dağılımı (2011) Kaynak: Grafik 26: Çağa Belediyesi Cinsiyete Göre Okuma-Yazma Durumu 2011 Kaynak: 71

80 Çağa Beldesi nde yaşayan nüfus için, okuryazarlık oranı yüksek olmasına karşın, bilmeyenler il ortalamasının altında kalmıştır. Okuryazar nüfus içerisindeki eğitim düzeyleri ise ilkokul seviyesinde il ve ilçe değerlerinin üzerindedir. Yaşayan nüfus, ağırlıklı olarak emeklilerden oluşmaktadır. Emekli olanlar daha çok devlet kurumlarından emekli olduğu için, en az ilköğretim mezunudurlar. Tablo 26: Ankara İli, Güdül İlçesi ve Çağa Beldesi Eğitim Durumları ANKARA GÜDÜL ÇAĞA Oran Toplam Toplam Oran Oran Toplam Bitirilen Okul (%) (%) (%) İlköğretim , , ,8 Ortaöğretim , , ,6 Yüksek Öğretim , ,1 23 1,5 Okuryazar ama Okul Bitirmeyen , , ,4 Okuma Yazma Bilmeyen ,7 52 2,2 42 2,7 Bilinmeyen ,3 53 2,2 15 1,0 Toplam , , ,0 Kaynak: Okullaşma Oranı Ankara İli nde okullaşma oranı, hem ilköğretimde, hem de ortaöğretimde Türkiye genelinden daha yüksektir. Okullaşma oranı cinsiyetlere göre farklılık göstermekte olup, erkeklerde daha yüksektir (Tablo 27). Tablo 27: Eğitim Seviyelerine Göre Okullaşma Oranı ( ) İlköğretim Ortaöğretim Kadın Erkek Toplam Kadın Erkek Toplam Türkiye 98,67 98,77 98,56 67,37 68,53 66,14 Ankara 99,55 99,63 99,47 82,93 81,82 84,11 Kaynak: *Çağa Belediyesi ne ait okullaşma oranı TÜİK te bulunmamaktadır. Bu sebeple genel anlamda Türkiye ve Ankara ili oranları karşılaştırılmıştır Hane Sayısı, Hane Halkı Sayısı, Ortalama Hane Halkı Büyüklüğü Hane halkı, Aralarında akrabalık bağı bulunsun veya bulunmasın aynı konutta veya konutun bir kısmında yaşayan, hane halkı hizmet ve yönetimine katılan, gelir ve giderlerini ayırmayan, bir veya birkaç kişinin oluşturduğu topluluk olarak tanımlanmaktadır. Çağa Belediyesi sınırlarında yaklaşık 1105 hane bulunmaktadır. Belediye sınırları genelinde ortalama hane halkı büyüklüğü 1,69 dur(tablo 28). Bu durum yetişmiş olan genç nüfusun sürekli göç ettiğini, yerleşmede sadece yaşlı ebeveynler ile orta yaş üstü nüfus ikamet eder hale geldiğini göstermektedir. 72

81 Tablo 28: Çağa Belediyesi 2009 Yılı Toplam Nüfus, Hane Büyüklüğü ve Hane Sayısı Mahalle Hane Sayısı Hane Büyüklüğü Nüfus Fatih 180 1, Mescit 175 1, Güneyce 400 2, Çağakent 350 1, Toplam/Ortalama , Kaynak: İşgücü Durumu dönemi ele alındığında işgücünün nüfus içindeki oranını gösteren işgücüne katılma oranının bölge için artış oranının Türkiye için artış oranından daha az olduğu görülmektedir (Tablo 29). Tablo 29: Yıllara Göre Türkiye ve Ankara da İstihdam Oranları (%) İstihdam Oranları ,2 31,9 57,8 49,7 9,2 Ankara ,1 33,8 58,8 52,3 12, ,2 34,9 59,7 54,8 15,6 Kaynak: Tablo 30: Yıllara Göre Türkiye ve Ankara da İstihdam Oranları (%) İstihdam Oranları ,1 52,9 56,9 57,4 56,7 49,1 39, ,5 11,7 Türkiye ,6 39,9 55,4 59,1 60,1 59,5 52,1 41,1 32,4 25,8 11, ,4 43,2 57,1 60,9 62,2 61,2 55,5 43,9 34,6 27,1 12,6 Kaynak: Beldenin ekonomik yapısına bakıldığında; beldede hakim sektörün tarım ve hayvancılık sektörü olduğu gözlenirken; beldenin kırsal nitelikli bir yerleşme olduğu ve bununla birlikte diğer faaliyet kollarında da fazla bir gelişme göstermediği gözlenmiştir. Tarım ve hayvancılık sektörlerinden sonra beldede sırasıyla; ticaret, resmi kurum, inşaat ve ulaşım sektörleri ön plana çıkmaktadır. Beldede sanayi kuruluşuna yönelik faal durumda biri Fatih Mahallesinde, diğer üçü Beypazarı karayolu üzerinde dört adet sanayi tesisi bulunmaktadır. Küçük sanatlara yönelik ise bir küçük sanayi alanı Çağa imar planında ayrılmıştır. Ancak, beldede planlı alanda yer seçmemiş bir adet kaynakçı ve bir adet marangoz atölyesi faaliyet göstermektedir. Beldede tarım ve hayvancılık sektöründen sonra ikinci sektör olan ticaret sektörü incelendiğinde ise; ticaretin daha çok belde sınırları içerisinde yer alan ancak harita alanı dışında kalan Çağakent Mahallesinde yaygın olduğu görülmektedir. Mahallede; 7 adet bakkal, 4 adet kahvehane, 2 adet süt toplama merkezi, 1 i faal olmayan 3 adet akaryakıt istasyonu ve 1 adet fırın faaliyet gösterirken; belediye sınırları içinde de 1 adet siyasi parti ve 4 adet de boş dükkân bulunmaktadır. 73

82 Tablo 31: Ankara İline Bağlı İlçelerin Sosyo-Ekonomik Gelişmişlik Sıralaması 872 İlçe içinde İlçeler Gelişmişlik Sırası Gelişmişlik Grubu Gelişmişlik Endeksi Gölbaşı , Kazan , ,78712 Elmadağ , ,15308 Akyurt , ,13339 Polatlı ,1783 1,06823 Çubuk , ,88645 Beypazarı , ,67674 Şereflikoçhisar , ,5053 Nallıhan , ,419 Kızılcahamam , ,20565 Ayaş , ,20084 Çamlıdere , ,05674 Güdül ,1399-0,0642 Evren ,3548-0,0743 Kalecik ,1446-0,2047 Haymana ,404-0,4754 Bala ,403-0,5065 Kaynak: Demografik Yapı 1965 yılından 2000 yılına kadar nüfusta artış yaşanmıştır. Ancak 2007 yılı sayımından sonra nüfusta ciddi bir azalma yaşanmıştır. Belediyede erkek ve kadın nüfus oranları birbirine yakın olmuştur. Tablo 32: Çağa Belediyesi Nüfus Değişimi Yıllar Toplam Nüfus Erkek Kadın (kişi) Kaynak: 74

83 Grafik 27: Nüfus Değişimi Kaynak: Türkiye deki duruma paralel olarak Çağa Belediyesi nde de nüfus azalma eğilimindedir. Yıllar itibaren değişkenlik gösteren nüfus 1965 döneminden 2000 yılına kadar genel anlamda artmış ve 2007 yılından sonra tekrar azalışa geçmiştir. Tablo 33: 2011 Yılı Ülke, İl ve Belediye Nüfusu 2010 Yılı Nüfusları Kentsel Nüfus Kırsal Nüfus Toplam Nüfus Türkiye Ankara Güdül Kaynak: Nüfus Artış Hızları Çağa Belediyesi nüfusunda yılları arasında artış yaşanmıştır yıllarında da kent toplamında bir artış olmuştur Bu artış yılına oranla daha fazla olmuştur. Ancak yılları arasında nüfus artış hızında bir azalış yaşanmıştır. Tabloda nüfus artış hızları görülmektedir. Tablo 34: Çağa Belediyesi Nüfus Artış Hızı Toplam Nüfus 0, , , ,00452 Kaynak: 75

84 Grafik 28: Nüfus Artış Hızlarının Grafiksel Gösterimi Kaynak: Cinsiyet Belediyede nüfusun 1965 sayımlarından 2000 yılı nüfus sayımına kadar sürekli bir artış gösterdiği görülmektedir. Ancak 2000 yılından sonra nüfusta bir azalma yaşanmıştır yılına kadar süren bu azalış, 2009 yılında artmış ve daha sonra tekrar azalmıştır. Belediyenin 2011 yılı nüfusu 828 erkek, 808 kadın olmak üzere toplam kişidir. Tablo 35: Yılları Arasında Belediye Nüfusunun Değişimi Sayım Yılı Toplam Erkek Kadın Kaynak: Belediyede nüfus oranı 1965 yılından 2011 yılına kadar düzensiz olarak değişmiştir. Oranın erkek nüfus oranı olarak en yoğun görüldüğü yıl 2000 yılı iken, 1980 yılı kadın nüfus oranının en fazla olduğu yıldır. Aşağıdaki tabloda nüfusun oransal dağılımı görülmektedir. 76

85 Tablo 36: Yılları Arasında Nüfusun Oransal Dağılımı Sayım Yılı Erkek Nüfus Oranı (%) Kadın Nüfus Oranı (%) ,74 51, ,97 51, ,38 48, ,35 51, ,13 49, ,37 47, ,80 47, ,34 48, ,02 48, ,14 50, ,48 49, ,61 49,39 Kaynak: Grafik 29: Yılları Arasında Nüfusun Oransal Dağılımı Kaynak: Doğum Oranları Ankara ilindeki doğum sayısının son 10 yıllık analizi yapıldığında doğum sayısının özellikle 2008 yılından sonra azaldığı görülmektedir. Son 10 yıl içindeki doğum sayısının yıllar itibariyle değişkenlik gösterdiği söylenebilir. Tablo 37: Ankara İli ndeki Doğum Sayısı Yıl Doğum Sayısı Kaynak: 77

86 Şekil 6: Türkiye de Toplam Doğurganlık Hızının Dağılımı (1980) Kaynak: Özgür E. Murat (2004) Türkiye de Toplam Doğurganlık Hızının Mekânsal Dağılışı, Ankara Şekil 7: Türkiye de Toplam Doğurganlık Hızının Dağılımı (2000) Kaynak: Özgür E.Murat (2004) Türkiye de Toplam Doğurganlık Hızının Mekânsal Dağılışı, Ankara Ülke genelinde doğurganlık hızı incelendiğinde, toplam doğurganlık hızının ülke genelinde düşme eğiliminde olduğu görülmektedir. Toplam doğurganlık hızı, 20 yıllık dönemde, ulusal ortalama olarak 0,88, bölgesel düzeyde ise 0,3 ile 1,47 arasında düşmüştür. Düşüş, en fazla Orta Anadolu Bölgesi nde en az Güneydoğu Anadolu Bölgesi nde gerçekleşmiştir. İç Anadolu Bölgesi nde doğurganlık hızında gerileme olduğu söylenebilir. 78

87 Şekil 8: Türkiye deki Toplam Doğurganlık Hızının Değişimi ( ) Kaynak: Özgür E.Murat (2004) Türkiye de Toplam Doğurganlık Hızının Mekânsal Dağılışı, Ankara Göç Ankara İli başkent ilan edildiği tarihten itibaren göç almıştır. Bunlardan kaynaklanan gecekondulaşma ve çarpık kentleşme gibi sorunlar ortaya çıkmıştır. Tablo 38: Bölgelerin Aldığı, Verdiği, Net Göç ve Net Göç Hızı ( ) ADNKS 2010 Nüfusu Aldığı Göç Verdiği Göç Net Göç Net Göç Hızı Türkiye İstanbul ,77 Batı Marmara ,62 Ege ,1 Doğu Marmara ,51 Batı Anadolu ,59 Akdeniz ,58 Orta Anadolu ,95 Batı Karadeniz ,16 Doğu Karadeniz ,98 Kuzeydoğu Anadolu ,58 Ortadoğu Anadolu ,08 Güneydoğu Anadolu ,8 Kaynak: Çağa Belediyesinin nüfusu, yılları arasında ciddi artış gösterirken, 1985 yılından sonra özellikle Ankara il merkezindeki sanayi gelişimi ile belde dışarıya göç vermeye başlamıştır. Genç nüfus daha çok Ankara il merkezinde yaşamaya başlamış, yaşlı nüfus ise beldede ikametini devam ettirmiştir yılları arasında nüfusun artmadığını ancak çok fazla da kayıp vermediğini gözlemlemekteyiz. Aslında bu yıllar arasında da belde göç vermiştir yılları arası ise beldenin ciddi nüfus kaybı yaşadığı aralıktır. Adrese 79

88 Dayalı Nüfus Sayımına geçildikten sonra, daha sağlıklı ve güncel yapılan nüfus sayımları sonucu belde nüfusu 2000 den 2009 a kadar yüzde elliden fazla, 2027 kişi birden azalmıştır Yaş Grupları Belediye genelinde yaşlı nüfus oranı yüksektir. Nüfus yaş grubunda yığılmaktadır yaş gruplarının dağılımı hem erkek hem de kadın nüfusunda fazlalık göstermektedir. Aşağıdaki yaş piramidinde ve tabloda ayrıntılı olarak yaş grupları görülebilmektedir. Grafik 30: Güdül İlçesi Yaş Piramidi Kaynak: 80

89 Tablo 39: Güdül İlçesi Nüfusun Cinsiyetlere Göre Dağılımı Ankara İli Güdül İlçesi Yaş grubu Toplam Erkek Kadın Toplam Kaynak: Tablo 40: Çağa Belediyesi Kentsel Nüfus Özellikleri (2009) YERLEŞİM Nüfus Özelliği Açıklama Toplam Oranı (%) Toplam Nüfus ,00 Erkek Nüfus ,39 Kadın Nüfus ,60 Çocuk Nüfus 0-14 yaş grubu ,75 Faal Nüfus yaş grubu ,66 Yaşlı Nüfus 65 + yaş grubu ,58 Kaynak: Tablo 41: Çağa Belediyesi Kentsel Nüfus Özellikleri Yüzdesi (2009) Nüfus Özelliği Açıklama Yerleşim Oranı (%) Doğurganlık Oranı (0-1) / (15-44) kadın nüfusu x 100 8,55 Ana Çocuk Oranı (0-14) / (15-44) kadın nüfusu x ,56 Okullaşma Oranı İlköğretimdeki öğrenci sayısı / (5-14) x ,16 Cinsiyet oranı Erkek nüfus / kadın nüfus x ,594 Bağımlılık oranı (0-14) + (65+) / (15-64) x Kaynak: 81

90 2.3 Geçmişte İnsan Kullanımı Kültürel Miras Çağa Beldesi 1980 yılında belde niteliğine kavuşmasına rağmen kentleşme sürecini tam olarak gerçekleştirememiştir. Dolayısıyla belde genelinde kırsal bir yapı hakimdir. Yerleşmede ekonomik yapıya bakıldığında ise; tarım ve hayvancılık sektörünün ön plana çıktığı görülmektedir. Bunun yanı sıra belde merkezinde çok az bir kesim de, hizmetler sektöründen geçimini sağlamaktadır. Yerleşmede aile yapısı, değer yargıları, yaşam biçimi olarak, geleneksel kırsal karakteri devam etmektedir. Geleneksel geniş aile yapısı günümüzde yerini çekirdek aile yapısına bırakmaya başlamıştır. Ancak geniş aile yapısı tamamen ortadan kalkmamıştır. Sosyal yaşam üzerinde gelenekler önemli bir yer tutmaktadır. Yerleşmede günlük hayat ise; ağırlıklı olarak, tarım ve hayvancılık faaliyetleri ile geçmektedir. Geleneklerine bağlı bir yerleşim olan Çağa beldesinde, düğünler ve bayramlar beldenin başlıca eğlence araçları arasındadır. Ayrıca, düğünler, kına geceleri vb. eğlenceler beldede ülkede her yerde görebileceğimiz törenlerle kutlanmaktadır. Geleneksel yaşam kültürünün hakim olduğu belde de yeni yaşam tarzını yansıtan gelişmelerde bulunmaktadır. Belde de bulunan kahvehane ve bir adet internet kafe geleneksel ve yeni olan sosyalleşme mekânlarını oluşturmaktadır Kültürel Miras Ankara-Beypazarı karayolu üzerinde yer alan ve hızla gelişen Çağabey Beldesi nin tarihi günümüzden yaklaşık 4000 yıl önceye kadar gitmektedir. Belde sınırları içinde Kirmir Çayı nın hemen güneyinde yer alan Güneyce Höyüğü nde yerleşim Eski Tunç Çağı nda (M.Ö ) başlamıştır. Tüm Orta Anadolu da olduğu gibi tarım ve hayvancılık ile geçinen küçük köy karakterli yerleşimlerden biri olan Güneyce Höyük te günümüze kadar herhangi bir arkeolojik kazı yapılmamıştır. Ancak yüzeyden yapılan araştırmalar ile höyükte Eski Tunç Çağı na ait seramik parçaları bulunmuştur. Eski Tunç Çağı nın karakterine uygun olarak tarımsal arazilerin bulunduğu, hayvancılığa elverişli ve tatlı su kaynaklarına (Kirmir Çayı) yakın Güneyce Höyük te küçük bir köy toplumunun yaşadığı tahmin edilmektedir. Eski Tunç Çağı höyüklerinde genellikle yapılaşma taş temel ve kerpiç duvar veya kerpiç mimari şeklinde oluşmaktadır. Muhtemelen Güneyce Höyük te de tamamen kerpiç veya taş temel kerpiç duvarlardan oluşan küçük bir köy yerleşimi mevcuttur. Ancak gelecek yıllarda yapılacak arkeolojik kazı çalışmaları bu alandaki yerleşimi gün ışığına çıkarabilir. 82

91 Fotoğraf 4: Çağabey Beldesi, Güneyce Mahallesi nde Bulunan Höyük Kaynak: Google Earth Eski Tunç Çağı sonrası tüm Orta Anadolu ya hakim olan ve Anadolu da ilk merkezi yönetimi (Devleti) oluşturan Hitit Medeniyetinin izlerine rastlanılmamıştır. Hitit İmparatorluğu nun M.Ö yıllarında yıkılması ile bölge Doğu Avrupa dan göç edip Orta Anadolu da büyük bir krallığa dönüşen Friglerin kontrolü altına girmiştir. Friglerden sonra Helenistik Dönemde yerleşime dair pek fazla ize rastlanılmamıştır. Ancak Roma Dönemi nde Galatia Bölgesi nde yer alan Çağabey de yerleşim tekrar karşımıza çıkmaktadır. Günümüze kadar yapılan araştırmalarda bölgede hamam, mezar ve yerleşime dair kalıntılar tespit edilmiştir. Kötü Hamam veya Çoban Hamamı olarak adlandırılan alanda bilimsel arkeolojik kazılara başlanmış olup sonuçlarının yakın zamanda açıklanması beklenmektedir. Güneyce Mahallesi nde bulunan antik hamamın yanı sıra, hamamın yaklaşık 1 km kuzeyinde, Ankara-Beypazarı yolunun hemen kenarında yer alan 2 adet kesme taşlar ile örülerek yapılmış ön odalı Roma Dönemi mezarı tespit edilmiştir. Tarihi belge ve kültür mirası olan bu mezarlar maalesef kaçakçılar tarafından tahrip edilerek soyulmuş ve tarih burada yok edilmiştir. Kesme taşlar ile ön odalı olarak yapılan mezarların yanı sıra bölgede yığma mezarlar olarak bilinen Tümülüslerin varlığı da bilinmektedir. Bu kalıntılar değerlendirildiğinde Çağa Beldesi nde, Roma Dönemi nde bir yerleşimin varlığını kesinleştirmektedir. Yapıların kalitesi göz önüne alındığında, söz konusu yerleşimin önemli bir kent olduğuna işaret ettiği söylenebilir. Kent önemini hiç şüphesiz Hacı Yolu üzerinde olmasına ve termal su kaynaklarına yakın olmasına borçludur. Antik çağlardan itibaren termal kaynakların sağlık amaçlı kullanıldığı bilinmektedir. Asklepios kültü ile bağlantılı termal kaynaklar Anadolu da oldukça yaygın olarak kullanılmıştır. Antik yerleşimin kesin olarak nerede olabileceği ve isminin ne olduğu henüz kesinleşmemiş ise de yapılan arkeolojik araştırmalar ile yakın gelecekte bunun tespiti mümkün olacaktır. Gelecek yıllarda yapılacak geniş çaplı araştırma ve arkeolojik kazılar ile henüz bakir olan bölge tarihi açığa çıkarılacağı gibi tarihi eserler de gün ışığına çıkarılarak kültür turizminin 83

92 hizmetine sunulacaktır. Ankara nın bahçesi konumunda yer alan Çağa, içinde barındırdığı tarihi eserleri, termal kaynakları ve çevre güzelliğini ziyaretçilerine sunacaktır. Ankara ya yakınlığı ve ulaşım için gerekli altyapının mevcudiyeti, ziyaretçilerin Çağa ya kolaylıkla ulaşmasına imkân vermesi de bir avantaj olarak değerlendirilmelidir. Çağabey Hamamı (Kötü Hamam-Çoban Hamamı) Çağa Beldesi, Güneyce Mahallesinde, antik sıcak su kaynağı yakınlarında yer alan kalıntıların gün ışığına çıkarılması amacıyla arkeolojik kazı çalışmalarına 2003 yılında başlanmış ancak maddi yetersizlikler nedeniyle devam ettirilememiştir yılında Kültür ve Turizm Bakanlığı ve Çağabey Belediyesi nin katkıları ile kazı çalışmalarına Anadolu Medeniyetleri Müzesi Müdürlüğü tarafından tekrar başlanmıştır. Bu alan uzun yıllar boyunca Kötü Hamam veya Çoban Hamamı olarak adlandırılmıştır. Yapının küçük bir kısmı yıllardır süregelen kaçak kazılar sonucu tahrip edilerek açığa çıkarılmıştır. Bu alandaki tahribatı önlemek ve mevcut yapıyı açığa çıkararak restore edip gelecek kuşaklara aktarmak amacıyla başlanılan arkeolojik kazı sonucu büyük bir kısmı toprak altında kalmış poligonal ve eliptik bir düzen gösteren yapının kısmen ortaya çıkarılması sağlamıştır. Yapının bulunduğu bölge, antik kaynaklara göre Avrupa dan gelip Kudüs e devam eden Hacı Yolu üzerinde yer almaktadır. Hacı Yolu üzerinde yer alan Mnizos Antik Kenti nin Çağabey Bölgesinde olması olasılıklar dahilindedir. Bu alanda yapılan kazı çalışmaları sonucu Mnizos Antik Kenti nin lokalizasyonuna katkıda bulanacaktır. Kim bilir belki de Kötü Hamam veya Çoban Hamamı nın bulunduğu Çağabey Beldesi Mnizos Antik Kenti yakınlarında yer alabilir. Harita 9: Çağabey Beldesinin de Yer aldığı Antik Yol Kaynak: Mustafa Metin Anadolu Medeniyetleri Müzesi Yapının kuzey-doğu ve kuzey-batı kısmı boyunca açığa çıkarılmış ve eliptik bir şekilde, karşılıklı olarak duran giriş tonozlarına bağlanan konkhos ya da yarım yuvarlak niş 84

93 diyebileceğimiz ve iki konkhos arasında bulunan kare nişler yapının diğer kısımlarından farklı olarak düzgün kesme taştan yapılmıştır. Yapının bulunduğu bölgeye dair elimizde herhangi bir yazılı kaynak bulunmamasına rağmen, yapıyla ilgili olarak çeşitli tahminlerde bulunmak mümkündür. Yapı ve çevresinde yapılan arkeolojik değerlendirmede, bu alanın Roma Dönemi nden itibaren termal kaynaklara bağlı olarak bir sağlık işlevi gören bir merkez olduğunu söylemek mümkündür. Hamamın yapısı henüz açığa çıkarılamamış olmasa da, antik sıcak su kaynağından hamama su taşımak amacıyla kısmen ana kaya kanal halinde işlenmiş kısmen de su pişmiş toprak künkler günümüzde de takip edilebilmektedir. Roma Dönemi nde yapıldığı ve kullanılmaya başlanılan hamamın Bizans Dönemi nde işlevine devam ettiği M.S. 7. yy da başlayan Arap akınları ile tahrip edilmiş olabileceği tahmin edilmektedir. Kazılar sonucu açığa çıkarılacak yapının mimari evrelerini de tespit etmek ve yapının ömrünü ne zaman tamamladığını tespit mümkün olacaktır. Uzun yıllar Bizans hâkimiyetinde kalan bölge, Ankara nın 12. yüzyıl ilk çeyreğinde Türklerin eline geçtiği düşünülürse Ayaş ve Beypazarı ilçelerinin bulunduğu bölgenin daha önce Türkler tarafından ele geçirildiği ve özellikle kazı alanını kapsayan bölgenin bir Bizans yerleşimi olmaktan çıkmış olabileceği düşünülebilir. Yapılan değerlendirme ile yapının 12. ve 13. yüzyıllar öncesinde toprak altında kaldığı söylenebilir. Fotoğraf 5: Kazılar İle Açığa Çıkarılan Kalıntılar Kaynak: Mustafa Metin Anadolu Medeniyetleri Müzesi Hamam kalıntılarının bulunduğu alanda 2012 yılında yapılan kazı çalışmaları sonucunda mimari kısmen açığa çıkarılmaya başlanmıştır. Yapının tonoz açıklıklarını oluşturan duvarlardan farklı bir şekilde inşa edilmiş olan bu duvar sisteminin düzgün kesme taşları özellikleri nişlerin ileri çıkma yapan köşelerinde bir tür kaplama izlenimi vermektedir (Fotoğraf 3). Roma duvar örme tekniklerinden biri olan Opus Caementicium denen dolgu malzemenin dıştan kaplanmasıyla elde edilen tekniği anımsatmaktadır. Ayrıca taşlar 85

94 arasında bulunan demir kenetler yöntem olarak kaplamanın sağlamlığı açısından bilgi vermektedir. Kazıdan elde edilen buluntular herhangi bir değerlendirme yapmaya pek olanak tanımamaktadır. Çoğunlukla kaba seramik parçalarının yanı sıra, mermer parçaları, kiremit ve tuğla parçaları ele geçirilmiştir. Özellikle kiremit parçalarının çoğunun kapama kiremitleri olduğu anlaşılırken, gelen malzemeler arasında pişmiş toprak boru parçaları da bulunmaktadır. Ayrıca ortaya çıkarılan malzemeler içerisinde üçgen biçiminde işlenmiş Opus Sectile parçaları ortaya çıkarılmıştır. Fotoğraf 6: Düzgün Kesme Taş Duvarlardan Bir Kesit Kaynak: Mustafa Metin Anadolu Medeniyetleri Müzesi Fotoğraf 7: Hamamın Güneyden Görünüşü Kaynak: Mustafa Metin Anadolu Medeniyetleri Müzesi 86

95 2.3.3 Peyzaj ve Estetik Kalite Doğal Peyzaj Özellikleri Belde, İç Anadolu Bölgesi nin tipik karasal ikim özelliklerinden dolayı fazla yağış almamakta ve bu nedenle orman alanlarından yoksun bozkır (step) bitkileri görülmektedir. Bozkırlar biyolojik çeşitlilik açısından yeryüzündeki en zengin alanlardır. Fotoğraf 8: Beldenin Tamamında Görülen Bozkır Kaynak: Planart Beldenin jeolojik ve jeomorfolojik yapısı oldukça dikkat çekicidir. Beldenin topografyası kuzey-güney doğrultuda yükselmektedir. Belde sınırları içerisindeki yerleşimler nispeten düzlük alanlarda kurulmuş olmakla birlikte belde merkezinden güneydeki Güneyce Mahallesine kadar ki yaklaşık 7 km lik mesafe çok kırık ve engebeli bir topoğrafik eşikte yer almaktadır. Buradan ise yine güneye Beypazarı yoluna doğru Çağabey Mahallesine varılmaktadır. Bu kısım ise İlhan Çayı na paralel tarım açısından uygun düzlüklere sahip alanlar içermektedir. Yerleşim ortalama m. kotlarında, Güneyce Mahallesi ise m. kotları arasındadır. Eğim peyzajda monotonluğu kırarak, peyzaja hareketlilik kazandırmakta, görsel ve estetik kaliteyi arttırmaktadır. Yukarda bahsi geçen Belde merkezinden Güneyce Mahallesi arasındaki 7 km lik mesafede topoğrafya oldukça hareketli olup, görsel açıdan dikkat çekici yeryüzü şeklilerine sahiptir. 87

96 Fotoğraf 9: Belde Merkezi-Güneyce Mahallesi Yolu Kaynak: Planart Kırsal Yerleşme Dokusu Belde içerisindeki yerleşimler tipik kırsal dokuyu yansıtmaktadır. Yerleşmeler, yerleşmelerin dokuları ve münferit yapılar da, görsel peyzajın birer parçası olup Belde sınırları içerisindeki yerleşmelerde yatay çizgilerin baskın olduğu bir peyzaj hakimdir. Kent estetiği ve alışılmış kent imajının sürdürülebilmesi açısından, Mescit ve Fatih mahallesinin bulunduğu merkez yerleşme alanı içerisindeki yol şeması, konut dokusu, kent imaj noktalarının irdelenmesi gerekmektedir. Yerleşme içerisindeki yollar Türk Mahallelerinde olduğu gibi organik bir yapıya sahiptir. Çok dar kesitlere sahip, bazen küçük bir meydanla genişleyen, çeşmelerle, bahçelerden dışarı taşan ağaçlar ve kapı önü asmalarıyla zenginleşen sokaklar yerleşmenin özgün kimliğini vurgulayan en önemli unsurlardandır. Organik sokak örgüsünün yanı sıra, bina hizaları da özgün sokak oluşumunu etkilemektedir. 88

97 Fotoğraf 10: Fatih Mahallesi Merkezi Kaynak: BEL-DA LTD Belde içerisindeki yapılar genellikle iki katlı olup, taş ve taşıyıcı olarak da ahşap malzeme kullanılmıştır. Yeni yapılan binalarda tuğladır, resmi kurum binalarında (belediye ve okul) ise betonarmedir. Evler genellikle bitişik nizam olup, evlerin bir kısmı taş duvarlı bir bahçe içerisinde yer almaktadır. Yerleşmelerde genelde mülkiyeti belirleyen keskin ayırıcı elemanlar fazla görülmemektedir. Bahçe büyüklüğü ve yapılar arasındaki mesafe kırsal yerleşme yoğunluğunu da belirlemektedir. Fotoğraf 11: Konut Dokusu Kaynak: Doğal Denge Derneği 89

98 Fatih ve Mescit Mahalleleri dışında kalan Güneyce Mahallesi ise bu özgünlükten uzak bir yapılaşma görüntüsü sergilemektedir. Fotoğraf 12: Güneyce Mahallesi Kaynak: Planart Beldede 150 kadar eski Çağa evinin mevcudiyeti beldenin estetik kalitesini ve kültürel mirası zenginleştirmektedir. Fotoğraf 13: Eski Çağa Evleri Kaynak: BEL-DA LTD 90

99 Fotoğraf 14: Yönetim Planı Kapsamında Restore Edilmesi Planlanan Merkezdeki Çamaşırhane Kaynak: Doğal Denge Derneği Fotoğraf 15: Çamaşırhanenin İçi Fotoğraf 16: Çamaşırhanenin İçi Kaynak: Doğal Denge Derneği Belde merkezinde eskiden çamaşırhane olarak kullanılan yapı ve hemen bitişiğinde yer alan tarihi çeşme Beldenin tarihi hakkında ipuçları vermektedir. 91

100 Fotoğraf 17: Belde Merkezindeki Çamaşırhanenin Yanında Bulunan Tarihi Çeşme Kaynak: BEL-DA LTD Beldede eski Çağa evlerine ait mimari detaylar ilgi çekicidir. Fotoğraf 18: Eski Çağa Evlerine Ait Mimari Detaylar Kaynak: Doğal Denge Derneği Kaynak: BEL-DA LTD Teknik Altyapı Belde teknik altyapı yönünden zayıftır. Belde de sıvı atık arıtma tesisi, kanalizasyon sistemi ve düzenli çöp depolama alanı yoktur. Çöpler Pazar günleri hariç haftanın altı günü Çağa Belediyesine ait çöp araçları tarafından toplanmakta ve Güneyce Mahallesi yakınlarındaki Arılık mevkiine gelişi güzel bırakılmaktadır (Fotoğraf 19). Belde de düzenli çöp depolama alanının olmayışı ve çöplerin tepelik bir alanda gelişi güzel toplanması gerek görüntü kirliliğine gerekse rüzgârlı havalarda Belde merkezinde kötü kokulara sebebiyet vermektedir. Yine yerleşim yerlerinde gelişi güzel bırakılan çöpler gerek sağlık açısından gerekse estetik açıdan olumsuzluklara sebebiyet vermektedir (Fotoğraf 20). 92

101 Fotoğraf 19: Güneyce Mahallesi Arılık mevkiindeki Çöp Dökülen Alan Kaynak: BEL-DA LTD Fotoğraf 20: Belde Merkezinde Gelişigüzel Bırakılan Çöpler Kaynak: BEL-DA LTD Beldede kanalizasyon sisteminin olmaması büyük bir eksiklik olup, her evin kendi fosseptik çukuru bulunmaktadır. Fosseptikler, Çağa Belediyesinin talebiyle yaklaşık iki ayda bir Ankara Büyükşehir Belediyesine ait araçlar tarafından boşaltılmaktadır. Belde de içme suyu şebekesi mevcut olup Güneyce, Fatih ve Mescit Mahalleleri ile İlhan Çayı mevkiinde bulunan yeraltı suyun ile cazibe yoluyla borularla yeraltından her biri 200 ton kapasiteli 4 adet su deposuna, buradan da motopompla konutlara ulaştırılmaktadır. İçme ve kullanma suyu Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü tarafından analiz edilmektedir. 93

102 Belde sınırları içerisinde elektrik ve telefon hattı mevcut olup, cep telefonu Belde sınırları içerisinde her yerde çekmemektedir. Hava şartlarının olumsuz olduğu zamanlarda Beldede elektik kesintisi yaşanabilmektedir. Beldede bazı evlerin cephe iyileştirmeleri yapılmıştır. Fotoğraf 21: Cephe İyileştirmesi Yapılmış İyi Bir Örnek Kaynak: Doğal Denge Derneği Bazı terk edilmiş yapılar evler veya metruk görünümlü yapılar Beldenin Peyzaj estetiğini bozmaktadır. Beldede inşa edilen yeni yapılar veya tadilat gören eski yapılarda estetik kaygı dikkate alınmadan yapılmakta buda özellikle eski yerleşimlerde (Mescit ve Fatih Mahallelerinde) görsel peyzajını olumsuz etkilemektedir. Fotoğraf 22: Belde İçerisinde Yeni İnşa Edilen ve Tadilat Gören Yapılara Örnek Kaynak: Planart 94

103 Fotoğraf 23: Yıpranmış Konut Dokuları Fotoğraf 24: Yıpranmış Konut Dokuları Kaynak: Doğal Denge Derneği 95

104 3. ALANDA GERÇEKLEŞTİRİLEN ÇALIŞMALAR Yönetim Planı nın hedeflerinden biri olan katılımcı yaklaşımı sağlamak amacıyla, alandaki temel paydaşların, ilgi gruplarının belirlenmesi ve planlama sürecine dahil edilmesi amacıyla çeşitli çalışmalar yapılmıştır. Bunlar odak grup analizleri, anketler, bilgilendirme ve paydaş toplantıları şeklinde olmuştur. Bilgilendirme Toplantısı (1 Haziran 2012) Proje ekibinin tanıtılıp, Yönetim Planının anlatılması amacıyla gerçekleştirilen ilk arazi çalışması 1 Haziran 2012 tarihinde Doğal Denge Derneği yöneticileri ile BELDA Ltd. Şirketi genel Müdür ve çalışanları tarafından gerçekleştirilmiştir. Bu kapsamda Güdül Kaymakamlığı ve Çağa Belediyesi ziyaret edilmiştir. Bu ziyarette Güdül Kaymakamı Fatih Acar ve Çağa Belediye Başkanı Muzaffer Yalçın Bey e Yönetim Planının amacı ve hedefleri açıklanmış ve I. Paydaş Toplantısı hakkında bilgi verilmiştir. Fotoğraf 25: I. Arazi Çalışması ve Bilgilendirme Toplantısı I. Paydaş Toplantı (5 Temmuz 2012) Yönetim Planı süresince yukarıda bahsedilen hedef doğrultusunda İlgi gruplarının belirlenmesi, Yönetim Planına dahil olmaları, Planın yerel halka ve kamuoyuna tanıtılmasına yönelik çoğulcu ve katılımcı planlama anlayışı ile ortak ve herkes tarafından kabul edilebilir bir plan oluşturması için 5 Temmuz 2012 tarihinde Çağa İlköğretim okulunda bilgilendirme ve tanıtım toplantıları düzenlenmiştir. Toplantıda, Yerel halkın ve kamuoyunun turizm olgusu ile ilgili bilgi ve bilinç düzeyinin ölçülmesi, turizme bakış açısının belirlenmesi, İlgi guruplarının planlama süreçlerindeki etkinliğinin ve katılım düzeyinin ölçülmesi, İlgi gruplarının alanı kullanma amaçlarının, araçlarının, kazançlarının ve sınırlayıcı koşuların belirlenmesi, 96

105 İlgi gruplarının alanı sahiplenme, kararlara, faaliyetlere ve maliyetlere katılma düzeylerinin belirlenmesi, Alanı kullanan ilgi grupları arasındaki yönetim yapısının ve güç dengelerinin belirlenmesi, Geçmişte alana yönelik uygulanmış projelerin değerlendirilmesi, İlgili sivil toplum kuruluşlarının ve kamu kurumlarının planlama sürecine dahil edilmeleri amaçlanmıştır. Toplantıya Ankara Kalkınma Ajansı ve Doğal Denge Derneği yetkilileri, BM Gıda ve Tarım Örgütü gözlemcisi, Çağa Beldesi Belediye Başkanı, İl Genel Meclisi Üyesi, Çağa Tarım Kredi Kooperatifi yetkilileri, mahalle muhtarları, ilköğretim okulu müdürleri, çitçiler ve BEL-DA LTD çalışanları toplam 33 kişi katılmıştır. Toplantı iki bölümde gerçekleştirilmiştir. Toplantının birinci bölümünde sırasıyla Doğal Denge Derneği yönetim kurulu üyesi ve aynı zamanda gıda mühendisi olan Nevzat Ağaoğlu, Çağa Belediye Başkanı Muzaffer Yalçın, BEL-DA LTD den Peyzaj Mimarı Cem Atik, Doğal Denge Derneği üyeleri Osman Uzun ve Şehir Plancısı Deniz Işıldar söz almıştır. Nevzat Ağaoğlu toplantının açılış konuşmasını yaparak, Proje fikrinin nasıl doğduğunu, neden Çağa yı seçtiklerini, projenin başarıya ulaşması halinde Belde nin sahip olacağı kazanımlar hakkında bilgi vermiştir. Nevzat Beyden sonra söz alan Çağa Belediye Başkanı Muzaffer Yalçın, Belde nin tarihi geçmişinden, potansiyel kaynaklarından ve Projenin Belde için öneminden bahsetmiştir. Nevzat Bey den sonra söz alan Cem Atik ise Yönetim Planının ne olduğunu, diğer planlardan farkını, yapılmakta olan Yönetim Planı ile nelerin amaçlandığını, şimdiye kadar nelerin yapıldığını, bundan sonra yapılacaklar hakkında katılımcıları bilgilendirmiştir. Cem Atik ten sonra Doğal Denge Derneği yetkililerinden Osman Yayla, Belde merkezinde bulunan ve eskiden çamaşırhane olarak kullanılan yapının tarihi ve proje kapsamında yapılması planlanan restorasyon çalışması hakkında bilgiler vermiştir. Osman Beyden sonra söz alan dernek yetkilisi Deniz Işıldar ise İlhan Çayı Günübirlik Rekreasyon Alanı Projesi hakkında katılımcıları bilgilenmiştir. Deniz Bey Projenin önemi, yeri ve proje kapsamında yapılması planlanan çalışmalar hakkında bilgiler vermiştir. Toplantının ikinci bölümünde ise genel değerlendirme şeklinde geçmiştir. Moderatörlüğünü BEL-DA Ltd. Şirketi adına Çevre Mühendisi Oya Uysal ın yaptığı değerlendirme kısmında katılımcılara bazı sorular yöneltilerek, projeye bakış açıları, beklentileri ve talepleri algılanmaya çalışılmıştır. Bu bölümde katılıcılara yöneltilen sorular; Yörenizin turizm varlıkları bakımından değerleri nelerdir?, Turizmin geliştirilmesi bağlamında yörenizde gereken altyapı ihtiyaçları nelerdir?, Turizm sektörü bağlamında yörenizdeki insan kaynağının eğitim ihtiyacı nedir?, Turistik değerleriniz tanıtmak için ihtiyaçlarınız nelerdir, neler yapılabilir?, Turizmin yörenize getireceği yaralar nelerdir?, Turizm konusunda hangi kurumlarla iş birliği yapabilirsiniz? şeklinde olmuştur. 97

106 Sorulara verilen cevaplar özetle şu şekilde olmuştur; Bölgedeki jeotermal su, turist çekebilecek önemli bir doğal kaynaklardır. Bunun yanı sıra Belde sınırları içerisinde bulunan tarihi kalıntılar, mesire alanları ve doğal güzellikler de bölgenin turizm değerleridir. Genel anlamda kentin tüm altyapısı yenilenmeli ve geliştirilmelidir. Öncelikle çöp atık yerleri oluşturulmalı, kanalizasyon sistemi geliştirilmeli ve kentte gerekli altyapı çalışmalar tamamlanmalıdır (içme uyu, enerji). Turiste nasıl davranacağı belde halkına öğretilmeli ve bu davranışlar halka benimsetilmelidir. Belde halkına turizm ve turist kavramları öğretilmelidir. Turizmin önemli bir geçim kaynağı olabileceği anlatılmalı ve inandırılmalıdır. Beldenin öncelikle tanıtılması gereklidir. Bu reklam yoluyla olabilir. Ana yol üzerinde ilgi çekici tabelalarla insanlar beldeye çekilebilir. Yerleşimin yol üzerinde yer almaması bir dezavantajdır. Ancak bu dezavantajı ortadan kaldırmak amacıyla Belde girişinde güzel dinlenme mekânları oluşturulabilir. Bu mekânlarda Beldeyi tanıtacak ufak tesisler yer alabilir. Bu sayede Belde ilgi çekici hale getirilebilir. Tanıtım ve bilinirlik ekonomik anlamda Beldeye büyük katkı sağlayacaktır. Bunun yanı sıra Beldede istihdam olanakları yaratıp Beldenin gelişimine yön verecektir. Beldeden iş sorunu ile olan göçü engelleyecektir. Yerel halkı tekrar Beldeye bağlayacaktır. Bunların tümü gerçekleştikçe de Belde daha da gelişecektir. Turizm konusunda Kalkınma Ajansı, sivil toplum kuruluşları, yerel yönetimlerle ortak bir çalışma yürütülebilir. Hem önümüzde daha önce yapılan örnek projeler olacaktır hem de bilgili kurumlarla Belde daha da canlanacaktır. Toplantının kapanış bölümünde Nevzat Ağaoğlu tarafından tüm toplantı boyunca gündeme gelen konular hakkında genel bir değerlendirme yapılarak toplantı sona erdirilmiştir. Toplantının son kısmında ise Dernek yetkililerinden Nevzat Ağaoğlu tarafından tüm toplantı boyunca gündeme gelen ve tartışılan konular hakkında genel bir değerlendirme yapılarak toplantı sona erdirilmiştir. 98

107 Fotoğraf 26: I. Paydaş Toplantısı (5 Temmuz 2012) Kaynak: BEL-DA LTD II. Paydaş Toplantı (6 Kasım 2012) Kırsal Turizmi Geliştirme Projesi kapsamında Proje de gelinen aşamaları anlatmak, bundan sonra yapılacak olan çalışmalar hakkında bilgi vermek ve önümüzdeki 5 yıllık faaliyetleri belirleyebilmek amacıyla 6 Kasım 2012 Salı günü Çağa İlköğretim okulunda II. Paydaş Toplantısı düzenlenmiştir. Toplantıda; - Kırsal Turizmi Geliştirme Projesi kapsamında bugüne kadar yapılan arazi ve ofis çalışmaları, kamu kurum ve kuruluşları ile yapılan derinlemesine mülakatlar, hane halkı anketi çalışmaları ve tüm bu çalışmalar sonucu hazırlanan GZFT analizi ve 5 yıllık faaliyetler tartışılmıştır. - İlhan Çayı Günübirlik Alan Düzenleme Projesi ve Pazar Yeri Düzenleme Projesi çerçevesinde 1/1000 ve 1/500 ölçekli, vaziyet planı ile mimari projeler ve peyzaj projeleri ve - Çağa Beldesi Çamaşırhane Onarım ve Tadilat Projesi hakkında tüm paydaşlar bilgilendirilmiştir. II. Paydaş Toplantısı, Doğal Denge Derneği, BE-DA Limited Şirketi, Sönmez Mimarlık yetkilileri ile Güdül Kaymakamlığı, İlçe Özel İdaresi, Çağa Belediyesi, Gıda, Tarım ve Hayvancılık İlçe Müdürlüğü, Sosyal ve Yardımlaşma Derneği, AK Parti Güdül İlçe Başkanı ve mahalle muhtarlarının katılımı ile gerçekleştirilmiştir. 99

108 Toplantının ilk bölümünde Doğal Denge Derneği adına söz alan Şehir Plancısı Sezer Göktan, Projede gelinen aşamalardan bahsetmiştir. Sezer Hanımdan sonra söz alan Çağa Belediye Başkanı Muzaffer Yalçın ise Beldenin önemi ile birlikte Kırsal Turizmi Geliştirme Projesinin Belde için önemini dile getirmiştir. Muzaffer Beyden sonra Belda Limited Şirketi adına söz alan Peyzaj Mimarı Cem Atik Proje kapsamında bugüne kadar yaptıkları çalışmalardan bahsetmiştir. Proje kapsamında, şimdiye kadarki yapılan arazi ve ofis çalışmalarını, proje kapsamında gerçekleştirilen hane halkı anketlerini ve kamu kurum ve kuruluşları ile yaptıkları derinlemesine mülakatları ve sonuçları hakkında toplantıya katılanları bilgilendirmiştir. Daha sonra Beldenin turizm sektöründeki Güçlü ve Zayıf yanlarını, Belde için Fırsat ve Tehdit sayılabilecek proje ve uygulamalardan bahsederek, toplantıya katılanların bu konu hakkındaki fikirleri tespit edilmiştir. Cem Atik den sonra Sönmez Mimarlık adına söz alan mimar Özge Çuhadar Kırsal Turizmi Geliştirme Projesi kapsamında hazırlanan İlhan Çayı Günübirlik Alan Düzenleme Projesi ve Pazar Yeri Düzenleme Projesi çerçevesinde 1/1000 ve 1/500 ölçekli, vaziyet planı ile mimari projeler ve peyzaj projeleri hakkında katılımcıları bilgilendirerek Proje hakkında katılımcıların fikirlerini almıştır. Özge Hanımdan sonra ise ilk oturumun son sözünü alan Restoratör Mimar Umut İnci ise yine Kırsal Turizmi Geliştirme Projesi kapsamında projeleri hazırlanan Çağa Beldesi Çamaşırhane Onarım ve Tadilat Projesi hakkında katılımcıları bilgilendirmiştir. Umut Bey sunumunda arşivlerden elde ettiği çamaşırhaneye ait eski fotoğraflarla çamaşırhanenin geçmişinden ve yapı malzemesinden bahsederek çamaşırhanenin orijinal yapı malzemeleriyle aslına uygun şekilde restore edileceğini, bununla birlikte yapının bir köy kahvesi şeklinde yeniden düzenleneceği bilgisini vererek hazırlamış olduğu projeleri katılımcılara sunmuştur. Toplantının ikinci oturumunda ise Belda Limited Şirketi yetkililerinden çevre mühendisi Oya Uysal ın moderatörlüğünde, GZFT analizi de göz önünde bulundurularak Beldede Kırsal Turizmin geliştirilebilmesi amacıyla önümüzdeki 5 yıllık süreçte ( ) hangi faaliyetlerin yapılması gerektiği tartışılmıştır. Tartışmada öncelik Beldede altyapı ve üst yapının iyileştirilmesi ve geliştirilmesi, Beldenin tanıtımının yapılması ve yerel halkın turizm sektörüne yönelik farkındalığının nasıl arttırılabileceğine dair konularda olmuştur. 100

109 Fotoğraf 27: II. Paydaş Toplantısı (6 Kasım 2012) Kaynak: BEL-DA LTD Eğitim Çalışması (24 Kasım 2012) Yönetim Planı Projesi kapsamında teknik şartnamede belirtildiği üzere 24 Kasım 2012 Cumartesi günü yöre halkına yönelik olarak organik tarım, sertifikasyon ve beslenme konularında eğitim çalışması düzenlenmiştir. Eğitim çalışması öğleden önce ve öğleden sonra olmak üzere iki aşamada gerçekleştirilmiştir. Eğitim çalışmasının öğleden önceki ilk aşamasında, yöre halkından tarımsal üretimle uğraşan 14 kişiye, çalışmanın başında Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Tarım Ekonomisi Bölümü öğretim üyelerinden Prof. Dr. Bülent Gülçubuk tarafından Kırsal Turizmin ve Yerel Ürünlerin Kalkınmaya Katkıları konulu semineri ve ardından Oresr Kontrol ve Sertifikasyon Kuruluşu yetkilisi Kamil Karataş 101

110 tarafından Organik Tarım ve Sertifikalandırma Çalışması konusunda eğitim verilmiştir. Eğitim çalışmasının sonunda eğitime katılanlara Doğal Denge Derneği yöneticilerinden Şehir Plancısı Sezer Göktan tarafından katılım belgeleri takdim edilmiştir. Eğitim çalışmasının öğlenden sonraki ikinci bölümünde ise hedef kitle ev hanımları olup, Ankara Üniversitesi Ev Ekonomisi Yüksekokulu Beslenme Bilimleri Bölümü öğretim üyelerinden Arş. Gör. Gülperi Haklı tarafından ev hanımlarına yönelik Besin İşleme ve Saklama Yöntemleri ve Hijyen konularında eğitim verilmiştir. Fotoğraf 28: Eğitim Çalışması (24 Kasım 2012) Kaynak: BEL-DA LTD 102

111 Bölgede Gerçekleştirilen Sosyolojik Araştırmalar Sosyolojik araştırmalar ile Yönetim Planı kapsamında Belde halkının sosyo-ekonomik ve sosyo-kültürel özellikleri, Yönetim Planına ve turizm olgusuna ilişkin görüşleri, düşünce ve sorunları tespit edilmeye çalışılmıştır. Hane halkı anketi 5 anketör tarafından toplam 80 haneye uygulanmıştır. Metodoloji Bölgedeki sosyo-ekonomik ve sosyo-kültürel yapıyı anlamaya yönelik olarak yapılan araştırmalarda aşağıdaki yöntemler kullanılmıştır; Anketler Derinlemesine Mülakatlar - Hane Halkı Anketi Hane halkı anketi, Belde sınırları içerisindeki 4 mahallede (Çağabey, Fatih, Mescit ve Güneyce), hanelerin genel sosyo-ekonomik ve sosyo-kültürel durumlarını ve Yönetim Planına ilişkin genel görüş ve beklentilerini anlamaya yönelik olarak gerçekleştirilmiştir. Hane halkı anketi yüz-yüze görüşmeler yoluyla yapılmıştır. Fotoğraf 29: Anket Çalışmaları Kaynak: BEL-DA LTD 103

112 - Derinlemesine Mülakatlar Yönetim Planı paydaşları arasında yer alan anahtar kişilerle (belediye çalışanları, ziraat odası çalışanları, konu ile ilgili ilçe müdür temsilcileri gibi) Yönetim Planı hakkında bilgi toplamak için mülakatlar yapılmıştır. Mülakatlar yarı-yapılandırılmış bir soru kâğıdı temelinde gerçekleştirilmiş olup, mülakatın koşullarına göre sorularda bazı uyarlamalar yapılmıştır. Mülakatlar; Çağa Belediyesi, Çağa Tarım, Kredi Kooperatifi, Çağa İlköğretim Okulu Müdürü, Güdül Belediyesi, Güdül İlçe Tarım Müdürlüğü, Güdül Halk Eğitim Merkezi, Mescit Mahallesi Muhtarı, Fatih Mahallesi Muhtarı, Çağabey Mahallesi Muhtarı ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın uygulamasındaki ana aşamaları şu şekilde özetlenebilir: Hedeflerin açıkça belirlenmesi ve literatür çalışması, Veri toplama süreci, Örneklemin tasarımı ve seçimi, Veri toplama araçlarının geliştirilmesi, Alan araştırması personelinin eğitimi, Pilot çalışma, Verilerin toplanması. Verilerin sosyal bilimler için istatistik programına (SPSS: Statistical Package for the Social Sciences) girişi ve analiz edilmesi, Bulgular temelinde rapor yazımı, Yönetim Planının oluşturulmasında bulgulardan yararlanılması. Bulgular Hanelerin Sosyal-Demografik Özellikleri Ankete katılanların % 95 ini erkekler oluşturup, bunların % 88 i hane reisidir. Bu oranı % 8 ile kızı/oğlu veya gelini/damadı, % 4 oranında ise hane reisinin eşi oluşturmaktadır. Görüşülen kişilerin % 91 i evli ve % 9 u bekârdır. 104

113 Grafik 31: Görüşülen Kişi Grafik 32: Görüşülen Kişinin Cinsiyeti Grafik 33: Medeni Durum Eğitim Durumu Ankete katılanların eğitim durumu incelendiğinde en yüksek oran % 50 ile ilkokul mezunlarında görülmektedir. Bu oranı sırasıyla % 20 ile lise mezunu, % 17 ile ortaokul mezunu, % 7 ile üniversite mezunu ve % 5 ile okul bitirmeyip okur-yazar olanlar izlemektedir. Ankete katılanlar içerisinde lisansüstü eğitimi görenlerin oranı % 1 olup okuma yazma bilmeyen bulunmamaktadır. Grafik 34: Eğitim Durumu 105

114 Anket sonuçlarına göre Beldede ilkokul ve ortaokul mezunu oranı Beldenin bağlı bulunduğu Güdül ilçesinde, Ankara ve Türkiye ortalamasının üzerinde kalmakta, lise ve üniversite mezunu oranı ise 3 ortalamanın da altında kalmaktadır. Grafik 35: Çağa-Güdül-Ankara-Türkiye Eğitim Durumu Karşılaştırması Meslek Grupları Anket çalışmasına katılanların mesleklerine bakıldığında ilk sırada % 30 ile emekli kesim gelmektedir. Bunu % 23 oranı ile memurlar, % 18 oranı ile çiftçiler izlemektedir. Bu meslekleri sırasıyla esnaf, zanaatkâr, işçi ve öğretmen takip etmektedir. Grafik 36: Görüşülen Kişilerin Mesleği 106

115 Geçim Kaynağı Ankete katılanların yaptıkları işlere bakıldığında üçte ikisinin (% 62) çiftçilik ile uğraştığı göze çarpmaktadır. Bunu % 18 oranı ile memuriyet ve % 10 oranı ile de esnaflık izlemektedir. Ücretli işlerden ve ticaretten gelir elde edenlerin oranı düşüktür. Yörede sanayinin gelişmemiş olması ve araştırmanın kırsal alanlarda yapılması nedeni ile temel geçim kaynaklarının tarımsal üretim ve hayvancılık olması doğaldır. Grafik 37: Görüşülen Kişinin Yaptığı İş Hanede Yaşayan Ortalama Kişi Sayısı Hanelerin ortalama nüfusları tabloda görülmektedir. Ortalama hane nüfusu 3,36 kişi olup, ortalama erkek nüfusu 1,87 ve ortalama kadın nüfusu ise 1,45 kişidir. Hanede yaşayan minimum kişi sayısı 2 iken en kalabalık hane nüfusu 6 olarak ortaya çıkmıştır. Tablo 42: Hanede Yaşayan Ortalama Kişi Sayısı Yerleşim Yeri Nüfusu Ortalama Minimum Maksimum Toplam 3, Erkek 1, Kadın 1, Yaş Grupları Ankete katılanların % 33 ünü yaş grubu, % 23 ünü ise 60 yaş ve üstü oluşturmaktadır. Bunu % 19 ile yaş arası, % 15 ile 15 yaş ve altı, % 10 ile de yaş arası oluşturmaktadır. 107

116 Grafik 38: Çağa Beldesi Yaş Grupları Dağılımı Okula Giden Çocuk Sayısı Hanede okula giden çocuk var mı sorusuna verilen yanıtlar % 46 oranında evet ve % 54 oranında hayır şeklinde olmuştur. Okula giden çocukların gittikleri okullara göre dağılımı ise % 49 u anaokulu, % 42 si lise ve % 9 u üniversitedir. Grafik 39: Hanelerde Okula Gidenlerin Dağılımı Grafik 40: Okula Giden Çocukların Gittikleri Okul Türüne Göre Dağılımı Alanda Yaşama Süresi Ankete katılanların büyük bir kısmının uzun süredir Çağa ve çevresinde yaşadıkları görülmektedir. Beldede ortalama yaşama süresi yaklaşık 43 yıldır. Ankete katılanların Beldede yaşama süreleri en az 3 yıl, en fazla 83 yıldır. Beldede yaşama süresi ile ilgili ortalamaların yüksek olması aynı zamanda Belde ye göç olmamasının bir göstergesi olarak görülebilir. Kişilerin burada uzun süre yaşamış olmaları nedeni ile bölge sorunlarını, çevre açısından ortaya çıkan değişimleri ve bu değişimlerin hayatlarını nasıl etkilediği konusunda bilgi sahibi olduklarını göstermektedir. 108

117 Çalışmak için başka bir ilçede yaşayan hane üyesi var mı? Ankete katılanların büyük çoğunluğu ( % 96) başka bir ilçede yaşayan hane üyesi var mı sorusuna hayır cevabı verilmiştir. Evet cevabı veren % 4 lük kesim ise genellikle hanenin gençlerini oluşturmakta olup, Ankara da güvenlik işlerinde istihdam edilmektedirler. Grafik 41: Çalışmak İçin Başka Bir Kent/İlçede Yaşayan Hane Üyesi Var mı? Temel Gelir Kaynağı Hanelerin temel gelir kaynakları arasında ilk sırayı tarım almaktadır (% 36). Bunu % 33 ile emekli maaşı izlemektedir. Ücretli işlerden (% 15) ve ticaretten (% 7) gelir elde edenlerin oranı düşüktür. Hayvancılık ise % 7 de kalmaktadır. Yörede sanayinin gelişmemiş olması ve araştırmanın kırsal alanlarda yapılması nedeni ile temel geçim kaynaklarının tarımsal üretim olması doğaldır. Grafik 42: Temel Gelir Kaynağı 109

118 Hanelerde Çalışan Kişi Sayısı Hanede çalışan ortalama kişi sayısı 1,36 olup ankete katılanlar arasında bir hanede maksimum çalışan kişi sayısı 5 olarak kayda geçmiştir. Tablo 43: Hanede Çalışan Kişi Sayısı Hanede Çalışan Ortalama Minimum Maksimum Kişi Sayısı 1, Haneler Yaşayan Emekli Sayısı Hanede yaşayan emekli sayısı ise ortalama 0,59 kişi olup ankete katılanlar arasında bir hanede yaşayan en fazla emekli sayısı 2 kayda geçmiştir. Tablo 44: Haneler Yaşayan Emekli Sayısı Hanede Yaşayan Ortalama Minimum Maksimum Emekli Sayısı 0, Hanedeki İşsiz Sayısı Anket çalışmalarının sonuçlarına göre hanelerin % 93 ünde işsiz kişi bulunmamaktadır. Grafik 43: Hane Bazında İşsizlik Gelir Düzeyi Anket yapılan hanelerin ortalama aylık geliri TL olarak karşımıza çıkmaktadır. En düşük ortalama aylık gelir 300 TL iken en yüksek aylık ortalama gelir TL olarak kayda geçmiştir. Belde sakinleri görüşmeler sırasında son yıllarda ürünlerde istenen verimin alınamamasından ve ürünlerin değerlerinin çok altında satılmasından dolayı gelirlerinde düşme olduğuna dikkati çekmişlerdir. Tablo 45: Hanelerin Ortalama Aylık Gelir Düzeyi Hanelerin Ortalama Aylık Ortalama Minimum Maksimum Gelir Düzeyi 1436,

119 Arazi Kullanım Durumu Beldede temel geçim kaynağı tarımsal üretim olduğu için bu arazilerin kullanımı ve büyüklüğü hem sosyo-ekonomik hem de çevresel etkileri açısından önem taşımaktadır. Görüşülen hanelerin yaklaşık % 79 u tarımsal üretim yaptıkları arazilerinin olduğunu belirtmişlerdir. Kullanılan arazi büyüklüğü ortalaması 91 dönümdür. Bu miktar, hanelerin tarımsal üretim yaptıkları arazilerin ortalama büyüklükte olduğunu göstermektedir. Arazilerin ortalama büyüklükte olması her ne kadar tarımdan elde edilen gelirin hanelerin ihtiyaçlarını karşılayacak düzeyde olduğu izlenimini verse de özellikle son yıllarda pazarlamadaki sorunlar ve verimdeki düşüş nedeniyle haneler geçim sıkıntısı çekmektedirler. Grafik 44: Üretim Yapılan Arazi Sahipliliği Durumu Arazilerin Mülkiyet Durumu Arazilerin mülkiyet durumu incelendiğinde, hanelerin % 90 ı kendi arazilerinde tarımsal üretim yapmaktadır. Tarımsal üretim için arazi kiralama oldukça düşüktür. Grafik 45: Arazilerin Mülkiyet Durumu 111

120 Tarımsal Üretim Beldede hem sulu hem de kuru tarım yapılmaktadır. Sulu tarım ile üretilen ürünlerin başında domates gelmektedir. Sulu tarımı yapılan diğer ürünler arasında biber, kavun, karpuz, mısır, ayçekirdeği ve yonca gelmektedir. Kuru tarım yapan hanelerin büyük çoğunluğu ise buğday ve arpa yetiştirmektedir. Buğday dışında az da olsa mercimek, nohut gibi tarımsal ürünleri üreten haneler bulunmaktadır. Beldede Yetiştirilen Özel Bir Ürün Var mı? sorusuna ankete katılanların % 72 si hayır cevabı verilmiştir. Evet diyenlerin ise, Hangi Ürün? sorusuna büyük oranda Çağa Domatesi cevabını vermişlerdir. Grafik 46: Beldede Yetiştirilen Özel Bir Ürün Var mı? Gübre / İlaç Kullanımı Ankete katılan üreticilerin % 73 ü tarımsal üretimde gübre ve ilaç kullandıklarını belirtmişlerdir. Grafik 47: Tarımsal Üretimde Gübre ve İlaç Kullanma Durumu 112

121 Kooperatiflere Üyelik Üretici olup anket çalışmasına katılanların % 61 i tarım kredi kooperatifine üyedir. Grafik 48: Kooperatiflere Üyelik Sulamada Karşılaşılan Sorunlar Sulu tarım yapanların sulama konusunda karşılaştığı en büyük sorun suyun yetersizliğidir (% 42). Suya ödenen ücretin yüksek olması bir diğer sorun olarak karşımıza çıkmaktadır. Suyun kirli olması da önemli bir sorun teşkil etmektedir. Grafik 49: Sulamada Karşılaşılan Sorunların Dağılımı Kullanılan Su Kaynağı Ankete katılanlar arasında sulu tarım yapanların tamamına yakını (38 kişinden 37 si) tarımda yüzey suyu kullandıklarını ifade etmişlerdir. Yalnızca bir kişi kuyu suyu kullandığını söylemiştir. Sulama Yöntemi Alanda damlama ve yağmurlama gibi daha verimli sulama yöntemlerinin kullanımı yaygın değildir. Ankete katılanlar arasında sulu tarım yapanlardan 1 kişi hariç tamamı salma (vahşi) sulama yöntemini kullanmaktadır. Bu 1 kişi ise hem salma hem yağmurlama sulama yöntemi kullanmaktadır. 113

122 Üreticilerin % 79 u sulama yöntemlerinin verimli olmadığını özellikle salma sulama siteminde gereksiz yere çok fazla suyun kullanıldığını bununda toprağı tuzlulaştırdığını ve toprağın verimini azalttığını belirtmişlerdir. Grafik 50: Sulama Yöntemi Verimliliği Kooperatiflere Üyelik Ankete katılan ve sulu tarımla uğraşanların % 63 ü sulama kooperatifine üye olduklarını belirtmişlerdir. Kooperatife üye olmayanların oranı % 34 ü olup, 3 lük kesimde Beldede sulama kooperatifinin olduğundan habersizdir. Grafik 51: Sulama Kooperatifine Üyelik Durumu Herhangi Bir Sulama Kooperatifine üye Misiniz? Yetiştirdiğiniz ürünleri nasıl değerlendiriliyorsunuz? sorusuna ankete katılanların yarısı (% 51) sattıklarını söylemişlerdir. % 44 lük bir kesim hem satıp hem de evde tükettiklerini belirtmiştir. Üreticilerin tamamına yakının (% 91 i) ürünleri gerçek değerinden satamadıklarını ifade etmiştir. 114

123 Grafik 52: Yetiştirdiğiniz Ürünleri Nasıl Değerlendiriliyorsunuz? Grafik 53: Ürünleri Gerçek Değerinden Satabiliyor musunuz? Üretimde Yaşanan Sorunlar Ankete katılan üreticilerin yarıya yakını (% 48) üretimde yaşanan en büyük sıkıntının sulamadan kaynaklı olduğunu belirtmişlerdir. Bunu % 24 ile tarımsal üretimdeki verimsizlik ve % 14 ile zirai mücadele izlemektedir. Grafik 54: Üretimde Yaşanan Sorunlar Ankete katılan üreticilere yöneltilen Yöresel Pazar Kurulsa, Katılır Mısınız? şeklinde yöneltilen soruya, % 97 oranında evet yanıtı alınmıştır. Evet cevabının bu denli yüksek olması Yönetim Planının hedefleri arasında olan Beypazarı-Ayaş Yolu üzerindeki Pazar yerinin düzenlenmesini de destekler niteliktedir. Düzenlenecek olan pazar alanında yer almasını istediğiniz kullanımlar hangileridir? şeklinde sorulan soruya ise ankete katılanların % 22 si Beldeyi tanıtacak bir mekân şeklinde cevap vermiştir. 115

124 Grafik 55: Yöresel Bir Pazar Kurulsa Bu Pazarda Yer Almak İster Misiniz? Grafik 56: Bu Pazarda Yer Alması İstenen Kullanımlar Nelerdir? Hayvancılık Belde hayvancılık gelir kaynakları arasında tarım kadar önemli bir yer tutmasada, hayvancılık Beldede geçim kaynakları arasında 4. sırada gelmektedir. Hayvancılıkla uğraşan ailelerin hayvan sahipliliğine baktığımızda, Büyükbaş için; ortalama 23, en fazla 40 hayvan, Küçükbaş için; ortalama 116, en fazla 700 hayvan, Arıkovanı sayısına baktığımızda sayının sadece 3 olduğu görülmektedir. Yük taşıma için de yalnızca 1 hayvan vardır. Tablo 46: Hayvan Sayıları Ortalamaları Hayvan Cinsi Ortalama Minimum Maksimum Büyükbaş Küçükbaş Kümes Arı kovanı 2,5 2 3 Yük taşıma Hayvancılıktan elde edilen ürünlerin % 56 sı satılmakta, % 35 i hem evde tüketilmekte hem de satılmaktadır. % 9 u yalnızca evde tüketilmektedir. Grafik 57: Elde Edilen Ürünlerin Değerlendirme Durumları 116

125 Hayvancılıkla uğraşanlar en çok (% 46) yem ücretlerindeki pahalılıktan şikâyetçi durumdadır. İkinci şikâyet sebebi % 38 lik oran ile hayvancılığın getirisinin az oluşudur. Diğer şikâyetler ise devlet desteğinin yetersiz kalması ve hayvanların hastalığından kaynaklıdır. Grafik 58: Hayvancılıkta Yaşanan Sorunlar Beldede Görülmesi Gereken Önemli Yerler Var mı? şeklinde sorulan soruya ankete katılanların % 62 si evet yanıtını vermiştir. Evet yanıtını verenlere Bu yerler nereler? şeklinde sorulan bir diğer soruya ise; Roma Hamamı ve İpek Yolu kalıntısı (% 36), kaplıcalar (% 28), İlhan Çayı (% 19) ve Çağabey Türbesi şeklinde olmuştur. Grafik 59: Beldede Görülmesi Gereken Önemli Yerler Beldenin ekonomik olarak değerlendirilebilecek potansiyelleri sorulduğunda % 39 ile tarım ve süt ürünleri, % 37 ile kaplıca ve ılıca, % 16 ile tarihi ve kültürel yerler ve % 8 ile İlhan Çayı yanıtı alınmıştır. Grafik 60: Beldenin Ekonomik Olarak Değerlendirilebilecek Potansiyelleri 117

126 Beldedeki en önemli sorun nedir? sorusuna en büyük payı % 25 lik oranlarla kanalizasyon olmaması ve pazarlama sorunu almıştır. Ankete katılanların büyük bir kısmı ürünlerini değerinden satamadıkları hatta neredeyse yok pahasına sattıklarını belirtmişlerdir. Özellikle toptancıların ürünlerini düşük fiyattan alıp, yüksek fiyatlara satmalarından şikâyet edilmektedir. Bir diğer büyük sorun % 18 le düşük gelir olarak karşımıza çıkmaktadır. Bunu sırasıyla işsizlik (% 15), yetersiz sulama suyu (% 5), yetersiz sağlık hizmeti (% 3), yetersiz ulaşım, yetersiz içme suyu ve yetersiz enerji kaynağı takip etmektedir. Grafik 61: Beldenin En Önemli Sorunu Nedir? Ankete katılanlar Beldede sağlık veya diğer amaçla bitki toplanmakta mıdır? sorusuna % 84 oranla hayır yanıtını vermiştir. % 12 si bu soruya bilmiyorum yanıtını verirken az bir oranla (% 4) sağlık veya diğer amaçlı bitki toplandığını söylemiştir. Soruya evet cevabını verenler, Beldede keklik, karaçalı ve çıslağan bitkilerinin hastalıkların tedavisinde ve yemeklerde kullanıldığını belirtmişlerdir. Grafik 62: Beldede Sağlık Veya Diğer Amaçla Bitki Toplanmakta Mıdır? 118

127 Yaşadığınız yerde nesli tükenmekte olan bitki yada hayvan var mı? sorusuna büyük çoğunluk (% 75) hayır yanıtı vermiştir. Bu soruya herhangi bir fikri olmayanların oranı % 17 iken evet diyenlerin oranı ise % 5 dir. Evet cevabını verenler bu bitki veya hayvanların neler olduğu sorusuna, kurt, karakuş ve akbaba yanıtını vermişlerdir. Grafik 63: Yaşadığınız Yerde Nesli Tükenmekte Olan Bitki Yada Hayvan Var mı? Yaşadığınız Yerde Yöreye Özgü Hayvan Türü Var Mı? sorusuna % 85 lik oranla hayır yanıtı gelmiştir. % 12 lik kesim bilmiyorum derken % 3 lük bir kesim ise evet cevabını vermişlerdir. Evet diyenler yöreye özgü kuş türleri olarak; leylek, akbaba ve atmaca türlerini belirtmişlerdir. Avcılık Bölgede avcılık yapıldığı bilinmektedir. Görüşülen kişilerin % 87 si Beldede avcılık yapılıp yapılmadığı sorusuna evet yanıtını vermişlerdir. En çok avlanan türler bıldırcın, keklik ve tavşandır olup daha çok yaz aylarında ava çıkıldığı belirtilmektedir. Avlanma için bölge dışından gelen var mıdır? sorusuna % 57 oranında hayır ve % 43 oranında evet cevabı verilmiştir. Evet cevabı verenler genel olarak Ankara ve Belde yakın çevresindeki yerleşmelerden Beldeye avcılık için gelindiğini ifade etmişlerdir. Grafik 64: Bölgede Avcılık Yapılıyor mu? Grafik 65: Avlanma İçin Bölge Dışından Gelenler Var mı? 119

128 Yönetim Planına İlişkin Görüşler Ankete katılanlara Çağa Beldesinde Yürütülmekte Olan Yönetim Planı Projesi Hakkında Bilginiz Var mı? sorusuna % 58 oranında hayır yanıtı alınmıştır. Grafik 66: Çağa Beldesinde Yürütülmekte Olan Yönetim Planı Projesi Hakkında Bilginiz Var mı? Proje hakkında bilgi sahibi olanlara Yönetim Planı Projesini destekleyip desteklemedikleri sorulduğunda katılımcıların tamamına yakını (% 88) Yönetim Planı Projesini desteklediğini belirtmiştir. Projeyi desteklemeyen az bir kesim ise (% 12), bunun nedenini Beldenin herhangi bir sebeple gelişeceğine inançlarının kalmadığından dolayı olduğunu belirtmişlerdir. Grafik 67: Projenin Olumlu Etkisi Olur mu? Yönetim Planı İle İlgili Projelere Katılmak İster misiniz? sorusuna % 67 oranında evet yanıtı alınırken, % 33 oranında ise hayır yanıtı alınmıştır. Hayır yanıtını verenlerin katılmama nedenlerini % 44 oranında yaşlılık ve Belde yöneticilerine olan güvensizlik gibi sebepler oluştururken, % 28 lik oranla konuya ilgisizlik, % 24 lük oranla vakitlerinin olmaması görüşleri takip etmiştir. % 4 lük bir kesimse Projenin başarıya ulaşamayacağı görüşünü belirtmiştir. 120

129 Grafik 68: Yönetim Planı İle İlgili Projelere Katılmak İster misiniz? Grafik 69: Hayır ise Nedenleri Nelerdir? Yönetim Planı Kapsamında Eğitim Almak İster Misiniz? sorusuna % 58 lik oranla evet yanıtı verilmiştir. Evet yanıtı verenlere Hangi konularda eğitim almak istersiniz? sorusuna yanıt verenlerin % 30 u tarımsal üretim, % 24 ü hayvancılık, % 19 u süt ürünleri ve pazarlanması, %18 i organik tarım yanıtını vermiştir. Evet yanıtını verenlerin % 9 u ise turizm konusunda eğitim almak istediğini belirtmiştir. Grafik 70: Eğer Gerekirse Yönetim Planı İle İlgili Eğitim Almak İster misiniz? Grafik 71: Hangi Konularda Eğitim Almak İstersiniz? Ankete katılanların % 88 i projenin olumu etkilerinin olacağı düşüncesindedir. Ankete katılanlara sorulan Projenin Olumu Etkileri Neler Olabilir? sorusuna verilen cevaplar arasında birinci sırayı % 30 la Belde ekonomisi düzelir cevabı almıştır. Bunu sırasıyla % 17 şer oranlarla gelir seviyesi artar ve Belde tanınır, % 13 lük oranla Beldede göç azalır, % 11 lik oranla Beldede iş olanakları artar, % 7 lik oranla Belde gelişir ve % 4 lük oranla Beldede turizm gelişir cevapları izlemiştir. 121

130 Grafik 72: Projenin Olumlu Etkileri Yönetim Planının olumsuz etkilerinin olacağını düşünenlerde bulunmaktadır. Ankete katılanların % 12 si projenin olumsuz etkilerinin olabileceğini belirtmişlerdir. Projenin uygulanmasının olumsuz etkileri neler olabilir? sorusuna verilen yanıtlar; Beldede kültürel yozlaşmanın yaşanacağı, projenin boşa yapıldığı, hayvancılığın yok olacağı, geleneklerin bozulacağı şeklinde olmuştur. Bunun yanı sıra Yönetim Planı sonunda Ankara Kalkınma Ajansı nın desteği çekeceği düşüncesi de soruya verilen yanıtlar arasındadır. Grafik 73: Projenin Olumsuz Etkileri Ankete katılanların % 72 si Beldede turizme olumlu bakarken, % 28 i Beldede turizmin gelişmesini istemediklerini ifade etmişlerdir. Grafik 74: Turizme Bakış Açısı 122

131 GENEL DEĞERLENDİRME Yönetim Planı Projesi kapsamında belde halkının sosyo-ekonomik ve sosyo-kültürel özelliklerini, Yönetim Planına ve turizm olgusuna ilişkin görüşlerini ve sorunlarını tespit etmeye yönelik yapılan anket çalışmaları sonuçlarına göre; anket çalışmasına katılanların % 30 unu emekli kesim, % 23 ünü memurlar ve % 18 ini çiftçiler oluşturmakta, geriye kalan % 29 luk kesimi sırasıyla esnaflar, zanaatkârlar, işçiler ve öğretmenler takip etmektedir. Anket çalışmasına göre hanelerin hemen hepsinin büyük ya da küçük tarım arazisi olduğundan dolayı hanelerin temel gelir kaynakları arasında ilk sırayı tarım ve hayvancılık almaktadır (% 42). Bunu % 33 ile emekli maaşı izlemektedir. Belde de yaşlı nüfusun çok olması hanelerin temel gelir kaynakları arasında emekli maaşı ile geçinenlerin oranını arttırmaktadır. Belde de ücretli işlerden (% 15) ve ticaretten (% 7) gelir elde edenlerin oranı ise düşüktür. Yörede sanayinin gelişmemiş olması ve araştırmanın kırsal alanda yapılması nedeni ile temel geçim kaynaklarının tarımsal üretim ağırlıklı olması doğaldır. Beldede temel geçim kaynağı tarımsal üretim olduğu için bu arazilerin kullanımı ve büyüklüğü hem sosyoekonomik hem de çevresel etkileri açısından önem taşımaktadır. Anket çalışması kapsamında görüşülen hanelerin yaklaşık % 79 u kendilerine ait tarımsal üretim yaptıkları arazilerinin olduğunu belirtmişlerdir. Beldede hem sulu hem de kuru tarım yapılmak olup, sulu tarım ürünlerinin başında domates gelmektedir. Belde de biber, kavun, karpuz, mısır, ayçekirdeği ve yonca sulu tarımı yapılan diğer ürünlerdir. Kuru tarım ürünleri olarak da buğday, arpa, mercimek ve nohut gelmektedir. Üreticilerin birçoğu (% 72) özel bir ürün yetiştirmediklerini belirtmişlerdir. Bir kısım üretici ise çağa domatesini özel bir ürün olarak görmektedir. Tarımsal üretimde ilaç ve gübre kullanımı oldukça yaygındır. Üretimde yaşanan problemlerin başında sulama suyu, üründeki verimsizlik ve zirai mücadele gelmektedir. Üreticilerin bir diğer şikâyeti de ürünlerini değerinden satamamalarıdır. Hayvancılıkta yaşanan sorunların başında ise; yemlerin pahallılığı ve hayvancılığın getirisinin az oluşu şeklindir. Beldenin genel sorunları arasında kanalizasyon sisteminin olmaması en önemli sorun olarak ön plana çıkmaktadır. Ankete katılanlar, Beldede görülmesi gereken önemli yerleri Roma Hamamı ve İpek Yolu Kalıntısı, kaplıcalar, İlhan Çayı ve Çağabey Türbesi olarak belirtilmiştir. Ankete katılanlara göre Beldenin ekonomik olarak değerlendirilebilecek potansiyelleri; tarım ve süt ürünleri, kaplıca ve ılıcalar, tarihi ve kültürel yerler ve İlhan Çayı dır. Yönetim Planına İlişkin Görüşler Ankete katılanların büyük kısmı (% 88 i) Yönetim Planı Projesini desteklediğini belirtmiştir. Projeyi desteklemeyen kesim ise bunun nedenini Beldenin herhangi bir sebeple gelişeceğine inanmamaları şeklinde açıklamıştır. Ankete katılanlara göre Projenin başarıya ulaşmasıyla birlikte, Beldede turizmin gelişeceği, buna bağlı olarak Beldenin bilinirliğinin, Beldede iş olanaklarının ve halkın gelir seviyesinin artacağı belirtilmiştir. 123

132 4 GZFT ANALİZİ GZFT analizi kapsama konu olan yerin, güçlü ve zayıf yönlerini belirlemekte ve dış çevreden kaynaklanan olanak ve kısıtlamaları saptamakta kullanılan bir tekniktir. Amaç; iç ve dış etkenleri dikkate alarak, var olan güçlü yönler ve olanaklardan en üst düzeyde yararlanacak, kısıtlamaların ve zayıf yanların etkisini en aza indirecek plan ve stratejiler geliştirmektir. Çağa Beldesi Sürdürülebilir Turizm Yönetim Planı çerçevesinde şimdiye kadar yapılan literatür taramaları, arazi ve ofis çalışmaları sonucunda oluşturulan GZFT analizi aşağıdaki gibi şekillenmiştir: Tablo 47: GZFT Analizi GÜÇLÜ YÖNLER Bölgedeki termal su kaynağı potansiyeli Ayaş İçmeleri olarak ünlenen termal suyun Çağa Beldesi sınırlarında olması Ankara ya olan yakınlık İlhan Çayı nın Belde sınırları içerisinden geçmesi Belde merkezinde çok sayıda özgün mimariye sahip yapının yer alması (yaklaşık 150 adet) Çağa Domatesi ve Ankara Keçisi gibi marka değerlerinin olması Tarım ve hayvancılık faaliyetlerinin gelişmiş olması, Tarımsal üretimdeki çeşitlilik Yörede halen arasında tiftik keçisinin yetiştiriliyor olması Tüm Türkiye deki tiftikler içindeki en saf ırkın bölgedeki (% oranında) tiftikler tarafından temsil ediliyor olması Beldenin tarihi Hacı Yolu üzerinde bulunuyor olması Belde sınırları içerisinde 2 adet Arkeolojik Sit Alanın olması Beldenin jeolojik ve jeomorfolojik özelliklerinin ilgi çekici olması Belde halkının geleneksel Türk misafirperverliğine sahip olması Beldenin istikrarlı bir bölgede bulunuyor olması (Toplumsal olaylar ve güvenlik problemlerinin az olması) Yöre insanının kırsal turizme sıcak bakması Beldenin doğa sporlarına uygun alanlar içeriyor olması (trekking, yamaç paraşütü vb) Belde halkının Yönetim Planına olan inancı ve katılım isteği ZAYIF YÖNLER Genç nüfusun giderek azalıyor olması Beldenin tanınırlığının az olması Ulaşım olarak ana aksın iç kısmında yer alması İlhan Çayı çevresinde herhangi bir düzenlemenin olmayışı Yapıların fiziksel durumlarının iyi olmayışı Tarım ve hayvancılıkta markalaşma ve pazarlama sorunlarının olması Tarımsal üretimde yaşanan verimsizlik Beldedeki eski geleneklerin yitirilmesi (koç katımı şenliği) Tarımın önemli bir geçim kaynağı olmasına rağmen sulama yöntemlerinin eski ve verimsiz olması Altyapının yetersiz oluşu Sit alanlarındaki kazı çalışmalarının henüz bitirilmemiş ve bazılarınınsa başlamamış olması Beldeye özgü yöresel yemek, bitki ve hayvan varlığının bulunmayışı Özellikle geleneksel mimaride bozulmaların başlaması (Yeni inşa edilen yapıların geleneksel kültür ve mimari ile uyumlu olmaması) Atıkların yerleşim içinde kokuya sebep olması Beldede konaklama imkânının olmaması 124

133 FIRSATLAR Belde yakın çevresindeki turizmde öne çıkmış Beypazarı ve Güdül Termal Kent olma yolunda bölgeye yapılan yatırımlar ve projeler (Yapımı tamamlanan ve biten 6 adet tesis) Belde yakın çevresinde ağır sanayi tesisinin olmaması Kırsal Turizmi Geliştirme Projesi kapsamında yeniden düzenlenecek olan pazaryeri Kırsal Turizmi Geliştirme Projesi kapsamında Uygulama Projeleri hazırlanan İlhan Çayı Günübirlik Alanı Projesi Güdül Kaymakamlığı desteğindeki Gıda Tarım ve Hayvancılık İlçe Müdürlüğünün tiftik keçisi ile ilgili projeleri TEHDİTLER Tarımsal ürünlerden çiftçinin elde ettiği payın giderek azalması Termal tesislerin tarım alanlarına inşa ediliyor olmasından dolayı tarım alanlarının giderek azalması Tiftik yününe olan ilginin gün geçtikçe azalıyor olması Hayvancılığın ekonomik getirisinin geçmişe göre az olması nedeniyle hayvancılığa olan ilginin azalması Beldenin yasal statüsündeki belirsizlik DEĞERLENDİRME VE HEDEFLER Konuya Bakış Açısı, Algılama ve Kavramsallaştırma Çağa beldesi ve bağlı olduğu Güdül ilçesinin gelecekte nasıl gelişebileceği iki türlü, genelden özele ve özelden genele bakış açısı ve kavramsallaştırmalarla ele alınmıştır. Bu iki yönlü araştırmanın yararı açıktır. Genelden özele süzülen üst ölçekli kararların yönlendirici nitelikleri yol gösterici nitelikleri bulunmaktadır, kimi konularda emredici ve zorlayıcıdır. Özelden genele iletilen karar ve özellikler ise daha somut ve günlük hayata yöneliktir. Yerel nitelik, özellikler, talep ve beklentiler yerelden daha yukarı çıkmaktadır. Bu akımın ayrıca bilgilendirme özelliği de bulunmaktadır. Bu iki yönlü inceleme ve sonuçları aşağıda açıklanmıştır. Genelden Özele Genelden özele olan incelemeler, üst düzey plan kararlarının ele alınmasını ve yorumlanmasını gerektirmektedir. Çağa için üst düzey kararlar, ekonomik, toplumsal ve mekânsal hedefleri ön görmektedir. Çalışmanın bu kısmında bu özellik ve öneriler ele alınmıştır. Çağa yı ve yakın çevresini de içeren Üst Düzey Planlar ve çalışmaların bir kısmı aşağıdaki gibidir; Ankara Kalkınma Ajansı tarafından hazırlanan Ankara Bölge Planı Plan Raporu, 2011 Ankara İl Tarım Müdürlüğü nce Hazırlanan İl Tarım Master Planı Raporu Öngörüler, Kültür ve Turizm Bakanlığı nca Dampo Limited Şirketine hazırlatılan Ankara İli Turizm Master Planı önem taşımaktadır. 125

134 Bunların dışında planlama alanını etkileyen diğer çalışmalarda özenle değerlendirilmektedir. Bunlar arasında Gazi Üniversitesi nce hazırlanan Turizm Master Planı, kurumsal stratejik planlar ile diğer çalışmalar da olacaktır. Özelden Genele Çağa nın ve yakın çevresinin özel koşulları, konumu, coğrafi üstünlükleri, termal su kaynakları başta olmak üzere doğal ve beşeri özellik ve yığılmaları, jeomorfolojisi bu bağlamda mağaraları, kültürel ve arkeolojik değerleri pek çok yatırım kararı için belirleyici olacaktır. Bu özgün niteliklerin belirlenmesi ile bu bağlamda bilgi ve olanak süzülmeleri çalışmanın özelden genele olan yönelmesini ve bilgi akımını sağlayacaktır. Çağa Beldesini Üst Düzey Genellikler ve Stratejik Kararlar Düzleminde Algılamak Ankara Kalkınma Ajansının hazırlamış olduğu Ankara Bölge Planı betimleme ve öngörüleri son derece önem taşımaktadır. Bu bağlamda; bir ön değerlendirme olmak üzere bazı şematik gösterimler ve yorumlar aşağıda sunulmuştur. Ankara Kalkınma Ajansı hazırlamış olduğu Ankara Bölge Planı ( ) aşağıdaki amaç ve hedefleri koymuştur. Bunlardan tarım ve turizm sektörlerine ilişkin olanlar Çağa Beldesi Kırsal Turizmi Geliştirme Projesi de özenle değerlendirilmiştir. Tablo 48: Ankara Bölge Planı ( ) Turizm Hedefleri TURİZM Hedefler Performans Göstergesi Birim Hedef 1: Turizmin geliştirilmesine yönelik tanıtım çalışmaları etkin bir şekilde yapılacaktır. Hedef 2: Medikal ve termal turizm faaliyetleri desteklenerek sağlık turizmi geliştirilecektir. Hedef 3: Uluslararası standartlarda tesisler yapılarak kongre ve fuar turizmi imkânları arttırılacaktır. Hedef 4: Doğayı, tarımı, kültürü ve ekoturizmi esas alan kırsal turizm geliştirilecektir. "Ankara" standı açılan ulusal-uluslararası fuar sayısı Basılan "Ankara Rehberi" sayısı JCI akreditasyon belgeli sağlık kuruluşu sayısı Tedavi olan yabancı sayısı Termal otellerde yapılan geceleme sayısı Müstakil kongre merkezi ve fuar alanı sayısı Düzenlenen kongre ve fuar sayısı ilçelerde yeni yapılan veya restore edilip konaklama tesisine çevrilen yapı sayısı Kültür ve Turizm Bakanlığından belgeli Hedef 5: Sosyal ve kültürel mekânlar yeme-içme tesisi sayısı turistlerin beklentilerini karşılayacak Çok dilli hizmet verebilen sinema, tiyatro, çeşitliliğe ve kaliteye kavuşturulacaktır. opera ve müze sayısı Turist danışma büroları sayısı Toplu taşıma araçlarındaki bilgilendirici Hedef 6: Şehir merkezi ve tarihi mekânlar elektronik pano sayıları ile toplu taşıma araçları "turist dostu" haline Türkçe-İngilizce yönlendirici ve bilgilendirici getirilecektir. tabela sayısı Kaynak: Ankara Kalkınma Ajansı, Bölge Planı Adet Adet Adet Kişi Gece Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet Adet 126

135 Tablo 49: Ankara Bölge Planı ( ) Kırsal Endüstriler Hedefleri KIRSAL ENDÜSTRİLER Hedefler Performans Göstergesi Birim Hedef 1: Katma değeri yüksek ürün çeşitliliği arttırılacak ve biyoteknoloji gibi bilgi yoğun ve yenilikçi tarımsal teknolojiler geliştirilecektir. Hedef 2: Tarımsal ürünlerin işlenmesi, ambalajlanması, depolanması ve pazarlanmasına yönelik işletmelerin rekabet gücü arttırılacaktır. Üretilen ürün çeşidi sayısı Yeni geliştirilen ürünlerin toplam ürünler içindeki payı Adet Geliştirilen yenilikçi tarımsal teknoloji sayısı Adet Desteklenen işleme tesislerinde brüt katma değer artışı % Ürünlerin pazar payında artış % Tesislerde istihdam edilen personel sayısındaki artış % % Hedef 3: Seracılık ve jeotermal seracılık geliştirilecektir. Desteklenen seralarda brüt katma değer artışı % Tablo 50: Ankara Bölge Planı ( ) Erişim Hedefleri ERİŞİM (ANKARA YA ULAŞIM) Hedefler Performans Göstergesi Birim Hedef 1: YHT projeleri ile Ankara'nın uluslararası merkezlere bağlantısı sağlanacaktır. Hedef 2: Doğrudan uçuş yapılan yurtdışı nokta sayısı arttırılacaktır. YHT projeleri sonucu uluslararası merkezlere yapılan bağlantı sayısı Yurtdışına doğrudan uçuş yapılan nokta sayısındaki artış Adet % Hedef 3: Uluslararası uçuşlarda Ankara'nın aktarma merkezi olması sağlanacaktır. Hedef 4: Farklı ulaşım türleri (karayolu, demiryolu, havayolu) arasında entegrasyon sağlanacaktır. Kaynak: Ankara Kalkınma Ajansı, Bölge Planı Ankara'dan bağlantılı yapılan yurtdışı uçuş sayısındaki artış Raylı sistem bağlantılı olan havalimanı sayısı Karayolu - raylı sistem arasında aktarma yapılan nokta sayısı % Adet Adet 127

136 Tablo 51: Ankara Bölge Planı ( ) Ankara İçi Ulaşım Hedefleri ANKARA İÇİ ULAŞIM Hedefler Performans Göstergesi Birim Hedef 1: Mevcut raylı sistem projelerinin tamamlanmasının hızlandırılması, şehrin gelişme eksenlerine paralel olarak alternatif metro güzergahı ve ulaşım sistemlerinin oluşturulması sağlanacaktır. Hedef 2: İlçelerin birbirleri ve merkezle bütünleşmesini sağlayacak hâlihazırdaki karayolu ve demiryolu ulaşım altyapısının etkin kullanımı sağlanacaktır. Hedef 3: Çevre dostu ulaşım araçları yaygınlaştırılacaktır. Hedef 4: Toplu taşıma sistemleri arasındaki entegrasyon arttırılarak toplu taşıma cazip hale getirilecektir. Kaynak: Ankara Kalkınma Ajansı, Bölge Planı Açılan yeni raylı hat sayısı Devam eden projelerin tamamlanma oranı Atıl durumda olan demiryolu hat(lar)ının kullanıma açılma oranı Çevre dostu ulaşım araçlarının oranındaki artış Toplu taşımanın ulaşımdaki payının artışı Adet % % % % Ankara ilinde, kentsel nüfus baskın bir kır-kent nüfus dağılımı vardır. Ankara Büyükşehir Belediyesi nüfusunun ağırlığı çok büyüktür. Güdül, Ankara Büyükşehir Belediyesi sınırlarına en yakın ilçelerden, Çağa ise en yakın beldelerden birisidir. Harita 10: Nüfus Büyüklüğü Şematik Gösterim 1 Kaynak: Ankara Bölge Planı Plan Raporu, 2011, Ankara 128

137 Güdül, Ankara ilinin küçük ilçelerinden birisidir. Yaklaşık kişi nüfus grubunda Ayaş, Kızılcahamam, Çamlıdere, Bala, Kalecik ve Evrenle birlikte yer almaktadır. Bu grubun Güdül dahil 4 ilçesi, İlin kuzeybatısında kısmen engebeli ve orman alanları ile kaplı alt kesiminde yer almaktadır. Harita 11: Nüfus Büyüklüğü Şematik Gösterim 2 Kaynak: Ankara Bölge Planı Plan Raporu, 2011, Ankara Ankara ilinde Ankara Büyükşehir Belediyesi, Polatlı ve Şereflikoçhisar net göç oranı en yüksek kesimlerdir. Güdül ün de aralarında bulunduğu diğer ilçelerde net göç görece daha düşüktür. Harita 12: Net Göç Hızları Kaynak: Ankara Bölge Planı Plan Raporu, 2011, Ankara 129

138 Gelişmişlik açısından da benzer bir durum söz konusudur. Nüfusu görece az, net göç oranı görece düşük ilçelerin çoğu kez gelişmişlik düzeyi de düşüktür. Bu bağlamda; Güdül, 3. derece gelişmiş bir ilçe olarak, Nallıhan, Çamlıdere, Kızılcahamam, Ayaş, Kalecik, Evren ve Şereflikoçhisar ile aynı gruptadır ve sadece Haymana ve Bala nın önünde yer almaktadır. Harita 13: İlçeler itibarıyla Gelişmişlik Düzeyleri Kaynak: Ankara Bölge Planı Plan Raporu, 2011, Ankara Agro-ekolojik bölgeler ve özellikler itibarıyla yapılan değerlendirmede Nallıhan, Beypazarı, Güdül ve Ayaş ın benzer agro-ekolojik özellikler gösterdiği saptanmıştır. Bu Raporun ilgili Bölümlerinde değinildiği gibi; bu 4 ilçenin ürün deseni ve kırsal arazi kullanım özellikleri birbirlerine benzemektedir. Agro-ekolojik özellikler ve baskın olarak yetiştirilen ürünler bu çalışma için yaşamsal önem taşımaktadır. Bu bölgelemeye göre; geliştirilen ana stratejiye göre; Güdül ün de bulunduğu kesime İşletmelerin Rekabet Gücü Öncelikli Artırılacak Alanlar öngörüsü geliştirilmiştir. Bu kesimin, görece geliştirilmesi gerektiği, rekabetçilik için tarımsal teşviklerin artırılmasının yararlı olacağı açıklanmaktadır. Bu öngörüler, Çağa için yapılacak çalışmalarda yönlendirici olarak göz önünde tutulacaktır. 130

139 Harita 14: İlçeler itibarıyla Agro-ekolojik Bölgeler Kaynak: Ankara Bölge Planı Plan Raporu, 2011, Ankara Bilgi toplumu yaratılmak üzere; Ankara İli için öngörülen eğitim ve bilişim altyapısının geliştirilmesi öngörülerinde; Güdül İş ve Proje Geliştirme Kapasitesi Artırılacak Alanlar kapsamında kalmaktadır. Bu öngörü; Güdül de kapasite artırımının gündemde olduğunu açıklamaktadır. Bu öngörü de bu Projenin çıkış noktası ve gerekçelerinden birini oluşturmaktadır. Harita 15: Eğitim ve Bilişim Öngörüleri Kaynak: Ankara Bölge Planı Plan Raporu, 2011, Ankara 131

140 Ankara Kalkınma Ajansının Bölge Planında öngördüğü önemli konulardan birisi turizm sektörünün geliştirilmesine ilişkindir. Beypazarı nda ve kısmen Güdül de odaklanan kültür turizmi aksları ve olanakları Çağa için de önemlidir. Benzer biçimde doğa turizmi olanakları bulunmaktadır ve odaklanma Güdül ve Çağa ya yakındır. Planda; Ayaş termal turizm odağı olarak gösterilmiştir. Bu öngörü de Çağa için önemlidir. Termal kaynakların önemli bir kısmı, Çağa Belediyesi sınırları içerisindedir. Harita 16: Turizm Geliştirme Stratejileri Kaynak: Ankara Bölge Planı Plan Raporu, 2011, Ankara Kutu 1: Ankara Bölge Planı, Çalışma Alanı için en önemli referans yol göstericidir. Tarım ve turizm sektörlerinde öngörülenler, Çağa ekonomik ve toplumsal kalkınmasının çıkış noktaları olacaktır. Benzer biçimde, farklı kuruluşlarca yapılan sektöre özel çalışmalar, turizm master planları ve tarım master planı da yol gösterici üst düzey kaynak ve dış veri olacaklardır. 132

141 5. İDEAL VE UYGULAMA HEDEFLERİ Çalışmanın kurgusu stratejik planlama yaklaşımına dayanmaktadır. Bu çalışmanın çerçeve kavram ve değerleri üst ölçekli planlama dokümanlarından alınmıştır. Üst ölçekli planların, sektörel bazda kırsal kalkınma, kırsal turizm ve tarım sektörü için yaptığı değerlendirme ve öngörülerinden, alansal olarak ise Ankara ili için geliştirdiği öngörülerden yararlanılmıştır. Stratejik Kararların Arka Planı Çağa nın mevcut durumu ve potansiyellerine, Proje kapsamında geliştirilen diğer Raporlarda değinilmiştir. Çağa, turizm ve tarım sektörü açısından Ankara İlinin görece gelişmiş ve ümit vadeden bir aksına yakın, bu aksın üzerinde sayılabilecek türde bazı olanak donatılara sahip olarak konumlanmasına karşın, her iki faaliyette de fazlaca gelişmemiştir. Bu durumun ortaya çıkmasına etmen olan hususlar değerlendirilmelidir. Bunlar özellikle Çağa sakinlerinin sosyo-kültürel gelişmişlik düzeyinde aranmalıdır. Gerçekten de Çağa sakinlerinin, tarımsal faaliyetlerin geliştirilmesi, yöresel ürünlerin ön plana çıkarılması, kırsal turizmin geliştirilmesi konusundaki mevcut bilgi, bilinç ve beceri düzeyi, bu konularda atılım yapmak için uygun değildir. Bu bağlamda; en önemli öneriler ve eylemlerin, Çağa sakinlerinin beceri ve bilinç düzeyinin artırılması, anılan faaliyetlerin ve yerel ekonominin geliştirilmesi konusunda uzlaşı sağlanması üzerinde yoğunlaşması gerektiği değerlendirilmektedir. Kırsal Turizm Kırsal turizm; kırsal kültür, doğal çevre ve tarımla bütünlesen, ayrıca diğer turizm türleriyle de son derece kolay entegre olabilen bir turizm türüdür. O yüzden çeşitli yerel, ulusal ve uluslararası girişimlerle içeriği zenginleştirilen kırsal turizm, dünyanın pek çok ülkesinde insanları tatil için kırsal alanlara çekebilmektedir (Soykan, 1999). Kırsal turizmde esas amaç bir köyde, bir çiftlikte, bir dağ evinde vb. yerlerde konaklayarak, kırsal kültürle tanışarak ve kaynaşarak bir tatil geçirmektir. Türkiye de son yıllarda turistik kıyı merkezleri ve büyük kentlerin çevresindeki köyler, antik kentlerin yakınlarındaki kırsal yerleşmeler, yol kenarlarındaki köyler, kasabalar, turizme artık yabancı değillerdir. Kır lokantaları ve alışveriş sergileri, hatta balık çiftlikleri ve kırsal yollar, turistlerle veya günübirlikçilerle tanışmışlardır. Bireysel geziler yanında, bu tür yerlere ya da onların içinde bulunduğu kırsal alanlara seyahat acenteleri tarafından günlük geziler düzenlenmektedir. Öte yandan ciddi projelerle (örneğin Kayaköy/Fethiye) eski köy kalıntılarının canlandırılmasına gidilmekte, Şirince köyü (Selçuk/İzmir) gibi bazı köylerde ise konaklama, kültür mirası evlerde gerçekleştirilmektedir (Soykan, 2001). Bütün bu gelişimler, ülkemizde kırsal yerleşmelerin turizm amaçlı kullanımının son yıllarda yaygınlık kazandığına işaret etmektedir. Bugün için az sayıdaki köyümüzün gerçek anlamda kırsal turizme açıldığını görürken, büyük bir potansiyelin varlığını da bilmekteyiz. 133

142 Günümüzde turistlerin turizm anlayışları ve beklentileri gittikçe değişmektedir. Ufkunu genişletmek, kendini tanımak ve diğer insanlarla iletişim kurmak, yaşamı sadeleştirmek ve doğaya dönmek, yeni deneyimlere açık olmak amacıyla kitle turizminden bireysel turizme kaydıkları görülmektedir. AB Turizm Politikaları ile uyumlu, Türk turizm politikaları nda da azgelişmiş yörelerde turizmi geliştirmek, çevreyi korumak, ortak kültür mirasına sahip çıkmak, mevsimlik yoğunlaşmanın önüne geçmek gibi kalemler vardır. Türkiye Turizm Stratejisi 2023 ile sağlık, yayla, kış ve dağ sporları ve kültürel açıdan önemli yerleşmelerin birbirleriyle entegrasyonu sayesinde güçlü bir turizm güzergâhı oluşturulması ve bu sayede yerleşmelerin kültür, el sanatları, yeme-içme tesisleri ve konaklama imkânları ile güçlenmesinin sağlanması hedeflenmektedir. Ankara Kalkınma Ajansının hazırlamış olduğu Ankara Bölge Planı nda ( ) Turizm Hedefleri arasında; Hedef 2: Medikal ve termal turizm faaliyetleri desteklenerek sağlık turizmi geliştirilecektir. ve Hedef 4: Doğayı, tarımı, kültürü ve eko-turizmi esas alan kırsal turizm geliştirilecektir. denilmektedir dönemini kapsayacak şekilde 7 yıllık olarak hazırlanan 9. Kalkınma Planı içerisinde yer alan ve Ulusal Kırsal Kalkınma Stratejisi doğrultusunda hazırlanan Kırsal Kalkınma Eylem Planı nın amacı, kırsal kalkınmanın sadece tarım ve bölgesel politikalar bağlamında değil; eğitim, sağlık, sosyal güvenlik, sanayi ve ticaret, istihdam, nüfus, kültür, konut ve kentleşme, enerji, turizm ve çevre sektörleri açısından da dikkate alınması gerektiği vurgulanmıştır (Işık ve Baysal 2011:166). Burada unutulmaması gereken bir husus vardır. Ülkemizde eğer kırsal turizmin geliştirilmesi isteniyorsa, yalnızca ülkemiz turizmi açısından önemini ortaya koymanın yeterli olamayacağı bilinmeli, ayrıca ülkemiz ekonomisine de ne gibi katkılarının olacağı saptanmalıdır. Çünkü kırsal turizm, kadının istihdamı, yerel halkta girişimcilik ruhunu ateşlemesi, yerel ekonomilere girdi ve dinamizm kazandırması, ekonomik sektörleri harekete geçirmesi, bölge ve ülke düzeyinde kırsal kalkınmaya destek vermesi bakımından, önemli bir güce sahiptir (Soykan, 2002). İdeal Hedef 1: Beldede İstihdam ve Gelirin Arttırılması Amacıyla Turizm Faaliyetlerinin Geliştirilmesi Belde nin sahip olduğu doğal, kültürel ve rekreasyonel değerleri ile Belde de kırsal turizmin geliştirilmesi. Uygulama Hedefi 1.1: Turizm ürünleri oluşturmak (Geliştirmek), doğal, kültürel, tarihi ve arkeolojik değer üstyapısını geliştirmek Belde ve yakın çevresindeki beldelerdeki değerlerin ortak pazarlanabilmesine yönelik olarak; halen kısmi ve düzensiz gerçekleşen ancak potansiyeli yüksek olan ürünlerin geliştirilmesi, 134

143 pazarlanması ve sunuma hazır hale getirilmesi planlanmıştır. Doğal kaynakların sağladığı imkânlar dahilinde eko-turizm ve kültürel kaynakların sağladığı imkânlar dahilinde kültür ve termal turizm gibi ürünler ön plana çıkmaktadır. Bu kapsamda, doğal, kültürel, tarihi ve arkeolojik değerler sürdürülebilir yaklaşımla ele alınmalıdır. İdeal Hedef 2: Beldenin Rekabet Edebilirliğinin Arttırılması Beldenin, yakın çevresinde yer alan ve bölgede turizmden aslan payını alan Beypazarı ve Ayaş Beldeleriyle rekabet edebilmesi için Beldenin, geliştirilecek olan tüm turizm ürünleriyle tanıtılarak, bilinirliliğinin arttırılması yanında Belde halkının turizm sektörüne olan ilgisinin arttırılması için insan kaynağının güçlendirilmesi ön koşuldur. Uygulama Hedefi 2.1: Beldenin tanıtımını sağlamak Domatesi ile bilinen Çağa Beldesi, sahip olduğu doğal, kültürel, tarihi ve arkeolojik değeri ve geleneksel yaşamı ile bir bütün olarak tanıtılmalı ve pazarlanmalıdır. Çağa, Belde olarak öncelikle Ankara genelinde tanıtılmalı ve eşgüdümlü olarak, özellikle termal turizm ile tüm Türkiye ye tanıtılmalıdır. Özellikle Çağa İçmeleri olarak bilinen termal suyun fiziksel ve kimyasal özelliğinden dolayı Dünyada sadece 3 yerde çıkıyor olması (Amerika, Macaristan ve Türkiye), Beldenin, antik kaynaklara göre Avrupa dan gelip Kudüs e devam eden Hacı Yolu üzerinde yer alması ve Hacı Yolu üzerinde yer alan Mnizos Antik Kenti nin Çağabey Mahallesinde olması olasılığı ön plana çıkartılmalıdır. Uygulama Hedefi 2.2: Farkındalık yaratmak Belde halkının turizm sektörüne bakış açısını geliştirmek, turizmi sahiplenmesi için sosyal ve kültürel ortamın güçlendirilmesi amaçlanmıştır. İdeal Hedef 3: Kurumsal kapasitenin geliştirilmesi, kalite ve çevrenin korunması Belde nin ve bağlı olduğu Güdül İlçesi nin kurumsal kapasitelerinin geliştirilmesi ve turizmde katılımcılığın ve koordinasyonun sağlanması gereklidir. Katılımcı anlayış, beraberinde sürdürülebilirlik kavramına da zemin hazırlayacaktır. Kalitesi bozulmuş bir çevre, turizm sektöründen pay alamayacağı için, altyapı ve çevre kirliliğine kurumların özel önem vermesi ve süreçleri hızlandırmaları şarttır. Uygulama Hedefi 3.1: Altyapının iyileştirilmesi Beldede çöp ve kanalizasyon gibi altyapı çalışmalarının bir an önce bitirilmesi gerekmektedir. 135

144 6. EYLEMLER 136

145 137

146 138

147 139

148 7. İZLEME VE DEĞERLENDİRME Bu başlık altında ele alınacak İzleme kavramı, ortaya konan politika, vizyon, stratejik amaç ve eylemlerin sistematik olarak takip edilmesi ve raporlanmasıdır. Değerlendirme ise, belirtilen konuların performans göstergelerine göre değerlendirilerek, tutarsızlık ve uygunluğunun analizidir. Planın ve uygulamanın başarısının yada performansının ölçülmesi yaşamsal önem taşımaktadır. Elde edilecek sonuçlara göre, gerekirse gelişme politikaları, stratejik amaçlar gözden geçirilebilecektir. - Eylem Adı - Ölçütler - Bilgin Kaynağı - Ölçüm Sıklığı - Ölçümün Nesnelliği ve Diğer Açıklamalar, - Eylem Gerçekleşmemiş ise Nedenleri (Tahsilat Yetersizliği, Personel Yetersizliği, Yapılmış ise, İhalede Ortaya Çıkan Sorunlar ve Diğerleri, Özet ve Açıklamalar) 140

149 141

150 142

151 143

152 144

153 Plan ve uygulamasının başarısının ya da performansının ölçülmesi yaşamsal önem taşımaktadır. Bu nedenle Kırsal Turizm Geliştirme Projesi kapsamında hazırlanan eylem ve faaliyetleri koordine etmek, izlemek, değerlendirmek ve raporlamak amacıyla İzleme ve Değerlendirme Komitesi nin kurulması önerilmiştir. İzleme ve Değerlendirme Komitesinin üyelerinin aşağıdaki gibi olması önerilmektedir; 1. Güdül Kaymakamlığı, 2. Çağa Belediyesi, 3. Gıda, Tarım ve Hayvancılık İlçe Müdürlüğü, 4. Halk Eğitim Merkezi Müdürlüğü, 5. Muhtarlar İzleme ve Değerlendirme Komitesinin Güdül Kaymakamının başkanlığında 3 ayda bir toplanması önerilmektedir. Toplantıların verimli geçebilmesi, sekretaryanın iyi işleşmesine bağlıdır. Bu bağlamda; sekretarya farklı birimlerin derleyeceği bilgilerle gündemi oluşturmalıdır. Gündemde vazgeçilmez madde olarak; bir önceki toplantıda alınan kararların izlenmesi, gerçekleşmelerin değerlendirilmesi yer almalıdır. Bununla birlikte son zamanlarda kamuoyunda sıkça gündeme gelen, büyükşehir belediye sınırlarına özel düzenleme getirecek olan ve kamuoyunda Büyükşehir Yasası olarak adlandırılan yasa ile ve 27 büyükşehir belediyesinin mülki sınırları içinde kalan tüm köy ve belediyelerin kamu tüzel kişiliklerinin kaldırılması planlanmaktadır. Buna göre yasanın yürürlüğe girmesiyle birlikte Çağa nın belde statüsünden çıkarılarak mahalle statüsüne alınması ve Ankara Büyükşehir Belediyesi nin idaresine girmesi öngörülmektedir. Yapılması öngörülen bu yasal değişiklikle birlikte Yönetim Planı Projesinde tanımlanan Sorumlu ve İdari Kuruluşlar ın ve İzleme Komitesinin yeni düzenlemelere göre tekrar revize edilmesi gerekecektir. 145

154 KAYNAKÇA Anadolu Müh. Müş. Gıda San. Ve Tic. A.Ş. Piliç Yetiştirme Tesisi ÇED Başvuru Dosyası Ankara İli, Güdül İlçesi, Çağa Beldesi, Devekongası Mevkii. Ankara: AK-TEL Mühendislik Eğt. Tur. Gd. San. Tic. Ltd. Şti Çeken, H., Dalgın, T. ve Karadağ L. Kırsal Kalkınmada Yeni Bir Yaklaşım Kırsal Turizm ve Türkiye'ye Yönelik Teorik Bir Çalışma. Artvin Çoruh Üniversitesi Orman Fakültesi Dergisi 8(1) (2007) : Çetin, A. (2006). Ayaş (Ankara) Karakaya ve Ilıcaköy Sıcaksularının Hidrojeoloji İncelemesi. Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi Jeoloji (Hidrojeoloji) Mühendisliği Anabilim Dalı, Ankara, Turkey. Çetin, M. Sağlık Turizminde Başkent Ankara'nın Yeri. Power Point Sunusu. T.C. İl Özel İdaresi Genel Sekreterliği. Ankara. Elçi, B. ve Erik, S. Güdül (Ankara) ve Çevresinin Etnobotanik Özellikleri. Hacettepe Üniversitesi Eczacılık Fakültesi Dergisi 26(2) (2006) : Elçi, T. B. ve Erik, S. Flora of Kirmir Valley (Güdül, Ankara). Ankara: Gürer, N. (2003).Kırsal Geleneksel Konut Dokusunun Turizm Bağlamında Değerlendirilmesi, Cumalıkızık Örneği. Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, Turkey. Harita Genel Müdürlüğü. İl ve İlçe Yüzölçümleri. İller Bankası Anonim Şirketi Şehircilik Dairesi Başkanlığı. Çağa (Ankara) (İlave- Revizyon) İmar Planı Araştırma Raporu. Ankara: Küçük, S. The Effect of Organic Pollution On Benthic Macroinvertebrate Fauna In The Kirmir Creek In The Sakarya Basin. ADÜ Ziraat Fakültesi Dergisi 5 (1) (2008) : Metin, M. Anadolu Medeniyetleri Müzesi, 2012 Özsan, M. (2011).Beypazarı Orman Köylerinde Kırsal Kalkınma Araştırmaları. Yüksek lisans tezi, Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kahramanmaraş, Turkey. Öztürk, M. (2007).Kentsel Sit Alanlarında Geçiş Dönemi Yapılaşma Koşulları Sorunsalı_Güdül ve Sille Örneklerinde İrdelenmesi. Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, Turkey. Serçe, Y. (2006).Ankara İli Güdül Yöresi Geleneksel Türk İşlemeleri'nde Renk, Desen, Kompozisyon Özellikleri ve Öğretim Analizi Yönünden İncelenmesi. Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara, Turkey. Tahmaz, K. P. (2006). Asartepe Sulama Birliği Alanında Planlı Su Dağıtım Esaslarının Belirlenmesi. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara, Turkey. 146

155 Tarım ve Köyişleri Bakanlığı. Ankara İl Tarım Müdürlüğü. İl Tarım ve Kırsal Kalkınma Master Planlarının Hazırlanmasına Destek Projesi Ankara Tarım Master Planı. Ankara: T.C. Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Strateji Geliştirme Bakanlığı, T.C. Ankara Kalkınma Ajansı. Ankara Bölge Planı T.C. Çevre ve Orman Bakanlığı. T.C. Ankara Valiliği İl Çevre ve Orman Müdürlüğü. Ankara İl Çevre Durum Raporu. Ankara: Çevre Etki Değerlendirmesi ve Planlama Şube Müdürlüğü,

156 EKLER Ek 1: Proje Alanı Flora ve Fauna Türlerine Ait Fotoğraflar Proje Alanı ve Etki Alanında Bulunan ve Habitat Özelliği Nedeniyle Bulunması Muhtemel Kuş (Aves) Türleri Carduelis carduelis (Saka) Corvus corone pallescens (Leş Kargası) Kaynak: Emberiza cia (Kaya çintesi) Kaynak: Garrulus glandarius (Ala Karga) Kaynak: Pica pica (Saksağan) Kaynak: Galerida cristata (Tepeli toygar) Kaynak: Kaynak: 148

157 Sitta neumayer (Kaya sıvacısı) Sturdus vulgaris Kaynak: Turdus pilaris Kaynak: Turdus merula (Karatavuk) Kaynak: Miliaria calandra (Tarla Çintesi) Kaynak: Petronia petronia (Kaya Serçesi) Kaynak: Kaynak: 149

158 Proje Alanı ve Etki Alanında Bulunan ve Habitat Özelliği Nedeniyle Bulunması Muhtemel Sürüngen (Reptilia) Türleri Coluber najadum (İnce Yılan) Coluber schmidti (Kırmızı yılan) Kaynak: Eryx jaculus (Mahmuzlu yılan) Kaynak: Natrix natrix persa (Küpeli su yılanı) Kaynak: Vipera ammodytes (Boynuzlu engerek) Kaynak: Natrix tesellata tesellata (Suyılanı) Kaynak: Kaynak: 150

159 Elaphe hohenackeri (Kafkas yılanı) Telescopus fallax (Kedi gözlü yılan) Kaynak: Ophisops elegans (Tarla kertenkelesi) Kaynak: Testudo graeca (Adi tosbağa) Kaynak: Kaynak: 151

160 Proje Alanı Flora Yapısı Agrimonia eupatoria Alliaria petiolata Kaynak: Astrodaucus orientalis Kaynak: Apium nodiflorum Kaynak Kaynak: 152

161 Veronica anagallis Alyssum minus Kaynak: Bombycilaena erecta Kaynak: Cionura erecta Kaynak: Carex ovalis Kaynak: Capparis ovata Kaynak: Kaynak: 153

162 Conium maculatum Viola kitaibeliana Kaynak: Euphorbia Kaynak: Gagea reticulata Kaynak: Crambe orientalis Kaynak: Pilosella echioides Kaynak: Kaynak: 154

163 Galega officinalis Lathyrusnissoliajpg Kaynak: Verbascum flavidum Kaynak: Scandix pecten veneris Kaynak: Kaynak: 155

164 Ek 2: Anket Formları Hane Halkı Anket Formu 156

165 157

166 158

167 159

168 160

169 161

170 162

171 163

172 Muhtar Anketi 164

173 165

174 166

175 167

176 168

177 169

178 170

179 171

180 Resmi Kurum Anketi 172

181 173

182 174

183 Ek 3: 24 Kasım 2012 Tarihli Eğitim Sunumları BESİN GÜVENLİĞİ 175

184 176

185 177

186 178

187 179

188 180

189 181

190 182

191 183

192 184

193 185

194 186

195 187

196 188

197 189

198 190

199 191

200 192

201 193

202 194

203 195

204 196

205 197

206 198

207 199

208 200

209 201

210 202

211 203

212 204

213 205

214 206

215 207

216 208

217 209

218 210

219 211

220 212

221 213

222 214