OBEZİTE CERRAHİSİ SONRASI SAÇ DÖKÜLMELERİ BARİATRİK BESLENME UZMANININ BARİATRİK TAKİPTEKİ YERİ VE ÖNEMİ

Transkript

1 OBEZİTE CERRAHİSİ SONRASI SAÇ DÖKÜLMELERİ BARİATRİK BESLENME UZMANININ BARİATRİK TAKİPTEKİ YERİ VE ÖNEMİ Hem dünyada hem de ülkemizde giderek artan obezite nedeniyle son zamanlarda sıkça duyduğumuz obezite ameliyatları bazı meslek gruplarında farklı branşların gelişmesine sebep olmuştur. Obezite cerrahisi alanında uzmanlaşmış bariatrik cerrahlar, uzun süre bu alanda hasta takip ederek deneyim kazanan bariatrik beslenme uzmanları, obezite ile ilgilenen fizyoterapistler, yeme bozuklukları alanında uzmanlaşmış psikiyatrist/psikologlar gibi. Kuşkusuz obezite cerrahisi bir ekip işidir. Ne tek başına bir cerrah, ne de tek başına psikolog veya diyetisyen bu alanda başarılı olabilir. Obezite nasıl multifaktöriyel bir hastalıksa, tedavisi de multidisipliner olmalıdır. Obezite de en büyük risk Vücut Kitle İndeksi (VKİ)> 40 kg/m 2 olan morbid obez hasta grubudur. Yaşam tarzı değişikliği, medikal tedavi gibi cerrahi olmayan yöntemlerle yaklaşık olarak %5-10 ağırlık kaybı görülür; ama morbid obezite tedavisi için %20-40 ağırlık kaybı hedeflenmektedir. Hedeflenen ağırlık kaybı ile özellikle diyabeti,

2 hipertansiyonu, metabolik sendromu olan kişilerde %85 oranında iyileşme görülmektedir. Bu durum aynı zamanda kişinin yaşam kalitesinin artmasını da sağlamaktadır. Hastaların büyük umutlarla çıktıkları bu yolda ekibin bir parçası olan bariatrik diyetisyenin son derece önemli bir yeri vardır. Yapılan bilimsel çalışmalar da bu önemli ortaya koymaktadır. Obezite cerrahisi sonrası bariatrik beslenme uzmanının takibinin ağırlık kaybı üzerinde etkisinin olup olmadığını belirlemek için Endevelet ve ark. ları tarafından bir çalışma yapılmıştır ve bu çalışmaya 1680 hasta dahil edilmiştir. Hastaların 681 i obezite cerrahisi alanında bariatrik diyetisyenden beslenme danışmanlığı almıştır. En az 2 ve daha fazla bariatrik diyetisyenden beslenme danışmanlığı alan hastaların VKİ sinde, beslenme danışmanlığı almayan hastalara göre %5 daha fazla azalma olduğu saptanmıştır. Obezite cerrahisi sonrası ilk 6 ay, diğer dönemlere kıyasla daha hızlı ağırlık ve vücut yağ dokusu kaybı oluşmaktadır. Bu nedenle ameliyat sonrası özellikle ilk 6 ay beslenme danışmanlığı almak hem etkili kilo kaybı için hem de olası vitamin-mineral yetersizlikleri ile karşılaşmamak için son derece önemlidir. Yine yapılan çalışmalar ameliyat sonrası bariatrik diyetisyen takibi ile vitamin-mineral yetersizlikleri arasında anlamlı bir ilişki saptamıştır. Ameliyat sonrası bariatrik diyetisyen takibine devam eden hastalarda vitamin ve mineral yetersizliği, etmeyenlere göre anlamlı düzeyde düşüktür ve sırf bu nedenle ameliyat sonrası düzenli bariatrik diyetisyen takibi önerilmektedir. Obezite ameliyatları sonrası düzenli olarak tecrübeli bir ekip tarafından multi-disipliner olarak izlenmek ve bariatrik diyetisyen ile beslenmenizi düzenlemek hem kaybedilecek kilo oranını artırmakta hem de kaybedilen kilonun daha rahat korunmasını sağlamaktadır.

3 Uzm. Bariatrik Dyt. Nazlı Acar OBEZİTE KADERİNİZ DEĞİL! İlk kitabım olan Obezite Kaderiniz Değil 2011 yılında yayımlandıktan sonra obezite cerrahisi ile ilgili birçok yeni gelişme gündeme geldi. Bununla paralel olarak Türkiye de obezite ameliyatlarında çok ciddi bir artış yaşandı ve bu tedavi şekline bakış açısında pozitif değişimler oluştu. Önümüzdeki yıllarda bu artışın daha fazla olması beklenmektedir. Ancak her zaman söylediğim gibi obezite ameliyatlarının sihirli bir değnek olmadığı, ancak çok etkili bir araç olduğu unutulmamalıdır. Bugün için obezite cerrahisinin, obezite ve obeziteyle ilgili durumlarda en etkin tedavi yöntemi olduğu bilinmektedir. Giderek artan veriler bu yöntemin Tip 2 Diyabet, hipertansiyon, yüksek kolesterol, non-alkolik yağlı karaciğer hastalığı ve obstrüktif uyku apnesi gibi farklı metabolik hastalıklar ve durumlar için de mevcut en etkili tedavi yöntemlerinden biri olduğunu göstermektedir. Obezite cerrahisinde ameliyat sonrası başarıyı artırmanın en önemli noktalarından bir tanesi ekip çalışması ile hastalara ameliyat sonrasında yeni yaşamlarında, özellikle beslenme noktasında ve psikiyatrik/psikolojik destek verilmesinin çok önemli olduğudur. Bu ikinci kitap bir ekip çalışmasının ürünü olarak ameliyat öncesinden başlayıp, ameliyat sonrasında uzun bir döneme yayılan takip sürecinde hastalarımıza daha faydalı olmak

4 amacıyla güncel bilgilerin eşliğinde hazırlanmıştır. Yeni hayatınızı oluşturmanız için en doğru bilgilere ulaşacağınız bu kaynak, obeziteyle savaşınızda en önemli rehberiniz olacaktır. Unutmayın, elde edeceğiniz başarı, karar verdiğiniz an başlar Prof. Dr. Halil Coşkun Obezite ve Metabolik Cerrahi OBEZİTE CERRAHİSİ SONRASI GÜNLÜK KAÇ KALORİ ALMALIYIZ?

5 OBEZİTE CERRAHİSİ SONRASI REAKTİF HİPOGLİSEMİ NEDİR? NASIL ÖNLEM ALINMALIDIR? Hipoglisemi düşük kan şekeri düzeylerini tanımlamak için kullanılan bir terimdir. Bazı araştırmalar ; obezite cerrahisi ameliyatı geçirmiş olan hastaların 1 veya 2 yıldan sonra %18 inden fazlasında hipoglisemi gelişebileceğini göstermiştir. Genel olarak hipogliseminin prevelansının yüksek olmasına katkı sağlayan faktörler; fazla kilo kaybı sonrasındaki beslenme ilkelerinin farklılaşmasıdır. Kişilerin protein ağırlıklı yiyeceklerin yerine basit karbonhidratları tercih etmeye başlaması hipoglisemiye ardında da geri kilo alımına yol açabilmektedir. Reaktif hipoglisemi belirtileri nelerdir? Açlık hissi Terleme Titreme Endişe Baş dönmesi Halsizlik Uyku hali Sersemlik Yemekten sonra reaktif hipoglisemi yaşıyorsam ne yapmalıyım? Düşük kan şekeri sağlınız için iyi değildir ve bu durum sürekli devam ediyorsa kilo alma ihtimalinizi yükseltir. Kan şekeriniz düştükçe şekere eğiliminiz artar ve şekerli gıdalar tüketirsiniz. Bu durum ardından ani olarak kan şekerinin yükselmesine sonrasında düşmesine sebep olur. Her tüketilen şekerli besin sayesinde bu kısır döngü sürer ve kişi sonunda

6 şekerli gıdalardan gelen enerji ile kilo almaya başlar. Reaktif hipoglisemi olduğunuzu düşünüyorsanız, kan şekerinizi kontrol ediniz. Beslenme programınızı Bariatrik Beslenme Uzmanı eşliğinde gözden geçiriniz. Hipoglisemiyi önlemek için dikkat edilmesi gerekenler: Obezite cerrahisi için diyet önerilerine uymak reaktif hipoglisemiyi önlemeye yardımcı olur. Günde birkaç kez kan şekeri kontrolü yapın Günde 3 sağlıklı ana öğün ve 2-3 sağlıklı ara öğün yapın Kendiniz çok aç bırakmayın 2-3 saat aralıklarla beslenin Her ana öğünde ve ara öğünde proteinli besinler tüketin Kesinlikle öğün atlamayın Alkolden uzak durun, alkol hipoglisemiyi arttırır Kurabiye, kek, şeker, hazır meyve suları, tatlı içeceklerden kaçının Patates yerine; kuru baklagilleri tercih edin Aldığınız tüm paketli ürünlerin etiket bilgilerini dikkatlice okuyun *Bu makale, St.Joseph s Healthcare,Reactive Hypoglsemia After Bariatric Surgery ve Ellen Michal,RD, Hypoglycemia After Weight Loss Surgery makaleleri kaynak kullanılarak hazırlanmıştır. Uzm. Bariatrik Dyt Nazlı ACAR

7 OBEZİTE CERRAHİSİ VE RAMAZAN AYI ÖNERİLERİ Ramazan ayı, kendinizi fiziksel ve ruhsal yönden yenilemeniz için güzel bir fırsat sunmaktadır. Bu ay hem bedenen hem de ruhen detoks (arınma) gibidir. Dört gözle beklediğimiz ve onbir ayın sultanı olan ramazan ayında genellikle sahur, iftar olmak üzere iki öğün yapılmakta ve sofralar daha özenli kurulmaktadır. Tüm Müslümanlar için geçerli olan şudur ki; kişi eğer çok yaşlıysa, kronik bir hastalığı varsa, gebeyse, emzikli bir anneyse yada küçük bir çocuksa orucunu veya doktoru sağlık sorunları nedeniyle hastasının uzun süreli aç kalmasını istemiyorsa orucunu tutmayabilir. Obezite cerrahisi hasta grubu da doktor kontrolünde oruç tutulması tavsiye edilenler arasındadır. Ramazan Ayı Dendiğinde İlk Akla Gelmesi Gerekenler: Dikkatli öğün planlaması yapabilmek Kendini kontrol edebilmek Doğru amaca yönelebilmektir Bu ay boyunca doğru amaç; Kilo vermek değil, kilo korunumu sağlayabilmek olmalıdır. Ramazan ayı uzun süreli açlık gerektiren bir süreçtir. O nedenle gün boyunca alınması gereken besin öğelerinin çok büyük bir kısmı alınamamaktadır. Hatta günlerin uzun olması nedeniyle kişiler, tek öğün yaparak bu ayı geçirme eğilimindedirler. Bu durum özellikle obezite cerrahisi hasta grubu için çok daha önem arz etmektedir. Yapılan bir araştırmaya göre obezite cerrahisi hastalarının, ramazan ayı boyunca %40 daha az protein aldıklarını saptamıştır. Ameliyattan sonra olmazsa olmazlardan olan proteinin yetersizliği, ileri dönemde farklı sonuçlar doğmasına sebep

8 olabilir. Obezite cerrahisi prosedürlerinin çoğu tek oturuşta yenilen yemeğin ve tüketilen içeceğin miktarını kısıtlayıcı yöndedir. Bu yüzden bu hastaların az miktarlarla daha sık öğün yapmaları gerekmektedir. Yaz ayında tutacağımız orucun uzun süresi, bu hastaların dehidrasyon (vücudun sıvı kaybetmesi) riskine sokmaktadır. Ayrıca uzun süreli aç kalım, iftarda kişinin bir anda büyük miktarda yeme isteği duymasına neden olabilir. Bu ise kusmalara, dehidrasyona, yetersiz protein alımı ve karbonhidrat ağırlıklı besin alımına yol açar. Ayrıca iftarda yenen geleneksel tatlılar veya kızartmalı yiyecekler uzun süreli açlıktan sonra dumping sendromu yaşanmasına neden olabilir. Obezite cerrahisi hastaların mide hacimlerinin küçük olması ramazandaki kısıtlı sürede vitamin ve mineral takviyelerinin alınmasında zorluk yaşamasına neden olabilir. Ameliyattan sonraki ilk yıl içerisinde obezite cerrahisi geçiren hasta grubunun oruç tutması sakıncalı olabilmektedir. Ancak ikinci yıldan sonra beslenme düzeninin iyileşmesi neticesinde oruç tutulması hekim ile görüşülerek bu ibadetimiz gerçekleştirilebilir. Obezite cerrahisi geçirmiş kişilerin dikkat etmesi gereken en önemli şey; kişilerin ana öğünlerini kompleks karbonhidratlar ve yüksek kalitede protein içerikli olmasına özen göstermesi ve aynı zamanda besin takviyelerini ihmal etmemeleri yönünde olmalıdır. Sahurda Küçük Mideniz için Neler Olmalı? Ramazan ayında sahur yapmak günlük gereksimler açısından, kalori dengesi açısından ve gün boyu enerjik kalmak açısından son derece önemlidir. Neler tercih edilmeli? Yüksek lifli yiyecekler Komplex karbonhidratlar (tam tahıllı ürünler) hem sindirim sistemi için hem de uzun süreli tokluk hissi için tercih edilmelidir.

9 Sahurdaki Seçenekler Peynirli tam tahıllı sandviç Taze veya kuru meyve Tuzsuz ve kavrulmamış yağlı tohumlar (ceviz, fındık, badem gibi) Obezite cerrahisi grubu olarak hem katı sıvı ayrımına dikkat etmeli hem protein ağırlıklı beslenmeye özen göstermelisiniz. Öğünlerimizi yaparken sabırlı olup uzun sürede gerekirse birkaç seferde (sahuru ikiye bölmek gibi) yapmaya çalışınız. Uzun süren açlık evresinden sonra gelen özenli yemek İFTAR! İftar Tüyoları: İftarınızı ikiye bölün İftarınızı ikiye bölmek uzun süreli açlık sonrasında oluşabilecek kan şekeri dengesizliğini de önleyecektir. Geleneksel tatlılar yerine kuru meyve tercih edin (hurma gibi) İftarda ilk öğünde tercih edilebilecekler; Su Ilık çorba Hurma İftarda ikinci öğünde tercih edilebilecekler; Tavuklu/tonbalıklı/peynirli salata Tavuk/balık/kırmızı et (uygun pişirme teknikleri uygulanarak) Yağsız yoğurt Kuru veya taze meyve İftarın ikiye bölünmesi tokluk sinyalleri ile aşırı yemek yenmesini de engelleyebilmektedir.

10 Tüm bu bilgiler ışığında hepinize Hayırlı Ramazanlar. Uzm. Bariatrik Diyetisyen Nazlı ACAR