ÇOCUKLARIMIZ BİLİM İNSANLARIYLA BULUŞUYOR SERGİSİ

Transkript

1 ADNAN MENDERES ANAOKULU ÇOCUKLARIMIZ BİLİM İNSANLARIYLA BULUŞUYOR SERGİSİ 12 OCAK 2015 ODUNPAZARI KURŞUNLU KÜLLİYESİ

2 Çocuklarımız Bilim İnsanları ile Buluşuyor projesi kapsamında dönem boyunca gerçekleştirdiğimiz bir dizi etkinlikte, dünyaya yön veren bilim insanlarını öğrencilerimize tanıtmayı, bu değerli şahsiyetlerin buluşlarını onlara anlatmayı ve öğrencilerimizde bilim insanı olma yolunda farkındalık yaratmayı hedefledik. Günümüz modern toplumunun yaratılmasında büyük emeği bulunan Türk ve yabancı 13 bilim insanın buluşları üzerine gerçekleştirdiğimiz etkinliklerde; öğrencilerimizle birlikte deneyler yaptık, materyaller hazırladık, videolar izledik, eğitsel oyunlar oynadık. Projemiz çerçevesinde gerçekleştirilen aile katılımı etkinliklerinde ise kadim medeniyetlere ev sahipliği yapmış olan İstanbul un kültürel mirasından seçilen güzide örneklerle minyatür bir şehir kurduk. Bu kapsamda maketler üretilirken çocukların ebeveynleriyle nitelikli zaman geçirmelerini sağladık ve böylece aile içerisinde eğlenceli bir eğitim - öğretim ortamı yaratılmasına katkıda bulunduk. Etkinliklerimize katkı sağlayan öğrenci, veli, öğretmen ve tüm okul personelimize sabırlı çalışmalarından dolayı teşekkür ederiz. Adnan Menderes Anaokulu Müdürlüğü

3 İlim ilim bilmektir İlim kendin bilmektir Sen kendini bilmezsin Ya nice okumaktır. Yunus Emre 1

4 ARŞİMET 2 Bir gün hamamdayken bulduğu iddia edilen suyun kaldırma kuvveti, bilime sunduğu en bilinen katkısıdır. Ancak pek çok matematik tarihçisine göre integral hesabın babası kabul edilen Arşimet, Antik dünyanın ilk ve en büyük bilim adamıdır. Arşimet hem bir fizikçi, hem bir matematikçi, hem de bir filozoftur. Mekanik alanında çeşitli buluşları vardır. Roma generali Marselus, Sirakuza yı kuşattığında, Arşimet in yaptığı savunma silahları nedeniyle şehri almakta çok zorlanmıştı. Kuşatma sırasında, Arşimet in makaraları yardımıyla çok ağır taşlar, burçlara kadar çıkarılıyor ve mancınıklarla çok uzaklara fırlatılıyordu. Hatta Arşimet in aynalar kullanmak suretiyle Roma donanmasını yaktığı da rivayet edilmektedir.

5 İBN-İ SİNA Batılılarca, Orta Çağ Modern Biliminin kurucusu ve hekimlerin önderi olarak bilinen, 200den fazla kitabı bulunan Büyük Üstat İbni Sina, küçük yaşta dahi, çevresini hayrete düşürecek yüksek bir zekâya sahipti. O, küçük bir çocukken annesi çok hastalanmış, köylerinde bitkileri inceleyerek ilaçlar yapan bir hekim de yaptığı yeni ilaçlarla annesini iyileştirmişti. Bu hekimden çok etkilenen İbni Sina, hekimin öğrencisi olmuştu. 19 yaşında doktor ünvanını elde etmiş ve tehlikeli bir hastalıktan kurtardığı Emir in yanında resmî saray doktorluğu yapmıştı. İlk defa gözle görülemeyecek kadar küçük canlılardan yani mikroplardan bahsetmiştir. 3

6 ALİ KUŞÇU Ay ın haritasını çizerek, İstanbul un enlem ve boylamını ölçerek ve çeşitli Güneş saatleri yaparak adını tarihe yazdırmış ender bilim adamlarından birisi Ali Kuşçu, otuz yıla yakın bir süre rasathane müdürü olarak çalıştıktan sonra, İstanbul da bir kültür merkezi oluşturmak için bilim adamlarını bir araya toplamaya çalışan Fatih in daveti üzerine İstanbul a gelmiştir. 4 Ayasofya da dersler veren Ali Kuşçu, Osmanlılar arasında astronomi ve matematiğin yayılmasında önemli rolü olan bilim adamıdır. Yazdığı astronomi kitabında gezegenlerin hareketlerinden, yedi iklimden ve gezegenlerin uzaklıklarından bahsetmektedir.

7 LEONARDO DA VİNCİ Rönesans döneminde yaşamış İtalyan Hezârfen, IQ su 220 olarak tahmin edilen bir deha ve Dahiler Kitabı na göre insanlık tarihindeki en üretken insan Leonardo, ünlü ressam Vereçio nun yanında çıraklık yapmaktaydı. Atölye geleneği uyarınca, ustalara ısmarlanan eserlerin üçüncü derecedeki yerlerini çıraklar doldururlardı. Vereçio, kendisine ısmarlanan tablodaki melek figürü işini de Leonardo ya vermişti. Ustası, Leonardo tarafından eklenen melek figürünü görünce sanatının ne kadar aşılmış olduğunu anladı. Mekanik, geometri, uçan makineler, mimari yapılar, insan anatomisi Leonardo nun, ilgi alanı o kadar genişti ki, başladığı çoğu işi bitiremiyordu. Ancak O nun mühendislik alanında çok popüler olan uçan araç çizimi, helikopterin atası olarak kabul edilmektedir. 5

8 PİRİ REİS Eşsiz bir haritacı ve deniz bilimleri üstadı olmasının yanı sıra Osmanlı deniz tarihinde büyük izler bırakmış bir kaptan İlk kez, bir Osmanlı denizcisi olan amcasıyla denizlere açılan Piri Reis; uzun yıllar Akdeniz de denizcilik yapmıştır. Yaptığı seyirlere dayanarak 1513 tarihli ilk dünya haritasını çizmiştir. Gerçeğe en yakın ilk dünya haritası olan bu harita; Kristof Kolomb un hala bulunamamış olan Amerika haritasındaki bilgileri içermektedir. 6 Dönemin padişahı Yavuz Sultan Selim, Piri Reis haritasını çeşitli seferlerinde kullanmıştır. Kanuni Sultan Süleyman ise deniz savaşlarında, Piri Reis in kaptanlık ve kılavuzluğundan yararlanmıştır.

9 MİMAR SİNAN Üç farklı Osmanlı padişahı döneminde baş mimar olarak görev yapmış, eserleriyle tüm dünyayı kendine hayran bırakmış ve eserlerindeki sırların bazıları hala çözülememiş büyük usta edilirken, Süleymaniye Cami nin inşası sırasında, Mimar Sinan ın cami minberinde nargile içtiği duyulur. Padişah bu durumu sorguladığında; nargilesinde tütün olmadığını, sadece suyun fokurdamasından meydana gelen sesin cami içerisindeki dağılımını kontrol ettiğini açıklayarak caminin akustik sistemine dikkat çekmiştir yılında Şehzadebaşı Camii nin kemerlerinin restorasyonunda çok sayıda mimar bir araya gelmiş ama yenileme yöntemine karar verememişlerdi. Mimarlardan biri caminin kemerlerindeki bir oyukta, cam şişe içinde gizlenmiş bir mektup buldu. Mimar Sinan a ait olan mektupta; Bu notu bulduğunuza göre kemerlerden birinin kilit taşı aşındı ve nasıl değiştireceğinizi bilmiyorsunuz yazıyordu. Mektubun devamında kemerin nasıl onarılacağını anlatan Mimar Sinan, 469 yıl sonrasına da ışık tutmuş oldu. 7

10 GALİLEO Babasının, matematikten uzak tutma girişimleriyle tıp okumaya başlayan ancak matematiğe olan ilgisi nedeniyle 25 yaşında Matematik profesörü olan, öne sürdüğü görüşleri nedeniyle Engizisyon mahkemesinde yargılanan cesur gökbilimci Galileo; genç yaşlarından itibaren hareket hakkında kendi başına deneyler yapmaya başlamıştır. Hollanda da teleskopun icadını öğrenmiş ve ertesi yıl daha üstün bir teleskop geliştirmiştir. Ay, Güneş ve diğer gezegenlerle ilgili gökbilimi çalışmaları, Galileo yu oldukça ünlü yapmıştır. 8 Galileo, Güneş Merkezli Evren kuramını benimsemiş ancak bu durum kilisenin büyük tepkisini çekmişti. Mahkemede sorgulanan Galileo nun bu kuramları öğretmesi yasaklanmıştı. Hakkında verilen idam kararı öncesinde, söylediklerini inkâr etmesi şartıyla idamının iptal edileceği belirtildiğinde Görmedim, Duymadım ve Bilmiyorum diyerek idamdan kurtulmuştu.

11 HEZARFEN AHMET ÇELEBİ Kendisinin geliştirdiği yapay kanatları kullandığı uçma girişimiyle, adını tarihe UÇMAYI BAŞARAN İLK İNSAN olarak yazdırmış bilgin 1632 yılında, lodoslu bir havada, kuşkanatlarına benzer bir araç takarak Galata Kulesi nden kendini boşluğa bırakmıştır. Uçarak İstanbul Boğazı nı geçip Üsküdar a indiği varsayılan Hezarfen Ahmed Çelebi, Türk havacılık tarihinin en kayda değer kişilerden birisidir. 17. yüzyılda yaşamış Müslüman Türk bilgini, derin ilmi bilgisinden dolayı bin fenli yani çok şey bilen anlamına gelen HEZARFEN unvanıyla anılmaktadır. 9

12 EVLİYA ÇELEBİ 40 yılını at üstünde seyahatle geçiren, Erzurum un soğuğunu Soğuktan Ere-zulüm şeklinde niteleyen, bu soğukta damdan dama atlayan kedilerin havada donduğunu anlatan, nüktedan seyyah Enderun da öğrenim görmüş olmasına rağmen, devlet adamı olmak yerine içinde taşıdığı gezi arzusuyla hayallerinin peşinden giden Evliya Çelebi; gördüğü bir rüya üzerine gezilerine başlamıştır. Rüyasında Hz. Muhammed i görür ve ondan şefaat dilemek arzusundadır. Ama bir türlü cesaret gösteremez. En sonunda bir cesaretle yanına gidip Şefaat ya Resulallah diyeceğine, Seyahat ya Resulallah der. 10 Böylece, 70 yaşına kadar sürecek ve çeşitli sıkıntılara rağmen vazgeçmeyeceği seyahati başlar. Dolaştığı yerlerdeki gözlemlerine efsane ve mübalâğalar katması Seyahatname sine bambaşka bir renk katmıştır.

13 MONTGOLFİER KARDEŞLER Uçma hayalini gerçekleştirmek için çalışmalar yapıp, uçabilen ilk nesneyi icat etmelerine rağmen babaları asla izin vermediği için kendileri hiçbir zaman uçamamış kardeşler Etiyen ve Josef Montgolfier, ısınan havanın yükselmesiyle bir balon uçurmayı hayal ederler. Joseph, kurutmak için şöminenin yanına astığı gömleğinin içine sıcak havanın dolmasıyla, gömleğin hareketlendiğini fark eder. Buradan ilham alan ağbi-kardeşin, uzun uğraşlar sonunda gerçekleştirdikleri ilk uçuş denemelerinde, balonları 450 metre yükselerek 10 dakikada havada kalmayı başarır. Montgolfier Kardeşler sonraki uçuşlarını aralarında Benjamin Franklin in de bulunduğu kalabalık karşısında Paris te yaparlar. 6 millik bu uçuşta; balonun sepetine bir horoz, bir ördek ve bir koyun koyarlar. Balon yere indiğinde hayvanların halen yaşıyor olduklarını görürler. 11

14 LOUIS PASTEUR Tıbbın ilerlemesine büyük katkılarda bulunan, bağışıklık mekanizması ve aşı hazırlama teknikleri üzerinde çalışmalar yapan, Pastörizasyon işlemiyle modern süt endüstrisine katkıları olan hümanist kimyager Louis Pasteur ün sterilizasyon konusunda ileri sürdüğü teorisi, akademik çevrelerde alay konusu olmuştu. Hatta imparator bile O nun sessiz kalmasını söylemişti. On yıl sonra, savaş kayıplarını ödemek için nakde ihtiyaç duyan hükümet; canlı hayvan ticaretine kalkıştığında, Pasteur ün bulunduğu şehir dışındaki her yerde, şarbonun hayvan sürülerini katlettiğini fark eder. Çünkü Pasteur bölgesindeki koyunları şarbona karşı aşılamıştı. 12 Pasteur bu olaylardan bir süre sonra, hayvanlar üzerinde denediği ama insanlara henüz uygulamadığı kuduz aşısıyla, dokuz yaşındaki bir çocuğun yaşamını kurtarır. Azgın bir köpeğin ısırdığı çocuğun umutsuz annesinin çırpınışına dayanamayan Pasteur, aşısını ilk kez bu çocukta dener. Sonuç çocuk için kurtuluş, gelecek kuşaklar için bir müjde olur.

15 ALEXANDER GRAHAM BELL Yeni bir iletişim çağının kahramanı, günümüzün vazgeçilmezlerinden olan telefonun mucidi, işitme engelli bireylerin yeniden duyabilmelerini sağlamayı hedefleyen bir fonetik uzmanı Ses bilimcisi olan Graham Bell, ailesinde birçok duyma engelli kişi bulunduğu için duyma engellilerin eğitiminde kullanılacak aletler üzerinde araştırmalar yapıyordu. Bell ve asistanı, sesin bir tel üzerinden başka bir yere aktarılabileceği sonucuna varmayı başardıklarında aktarılan sesler, henüz anlaşılmaz bir haldeydi. Çalışmalar esnasında küçük bir iş kazası geçiren Bell in üzerine asit döküldü, aniden telefonu kaldırıp yardımcısını aradı ve çabuk yanına gelip kendisine yardım etmesini istedi. O, her ne kadar farkında olmasa da; bu tarihteki ilk telefon görüşmesiydi. Graham, işitme engellilerin sessizliğini ortadan kaldırmaya çalışırken ilk telefonu icat etmişti. Graham Bell telefonu icat edince ilk hattı sevgilisinin evine çekmişti. Atölyesinde telefon çalınca arayanın sevgilisi Allessandra Losita Oswaldo dan başkası olamayacağını bildiğinden telefonu açar açmaz Allessandra Losita Oswaldo diyordu. Bell, çalışmaları uzadıkça sevgilisine, uzun ismiyle seslenmek yerine isminin baş harflerini kullanarak Alo demeye başladı. O, telefonu her çalışında Alo diyerek açtığı için artık herkes de telefon konuşmasına Alo diyerek başlamıştı. 13

16 THOMAS EDİSON Elektrik ampulünü icat eden, yaşamı boyunca sür dürdüğü araştırmalarla 1033 buluşa imza atan, dünyanın en verimli mucidi ünvanını kazanmış bilim adamı Thomas Edison, ilkokulda algılamasının yavaşlığı nedeniyle okuldan uzaklaştırılmış ve özel bir öğretmen tarafından eğitilmiştir. Bu arada evlerinin kilerinde bir kimya laboratuarı kurmuştur. 12 yaşındayken bir trende dergi ve meyve satıyor, bir yandan da yük vagonunda haftalık gazete basıyordu. Bir gün, vagonda yangın çıkaran Edison hem trendeki işinden olmuş, hem de ömür boyu ağır işitmesine yol açacak şekilde yaralanmıştı. Edison henüz ampulü icat edememişti. Bir gece dalgın dalgın ceketinin düğmesini çevirirken düğme koptu. Ceketinden bir iplik parçası sarkıyordu. Buradan ilham alan Edison, ceyranı nakletmek için ilk aşamada iplikleri kömürleştirdi ama iplikler çok çabuk kırılıyordu. Defalarca denemelerde bulunan Edison, en sonunda bir tane ipliği kırmadan lambaya takmayı başardı ve ampulde ışık göründü. 14