Çevre, Jeoloji, Kimya ve Metalurji Mühendisleri Odalarõnõn OVACIK ALTIN MADENİ. hakkõndaki iddialarõna ilişkin BİLGİ NOTU

Transkript

1 Çevre, Jeoloji, Kimya ve Metalurji Mühendisleri Odalarõnõn OVACIK ALTIN MADENİ hakkõndaki iddialarõna ilişkin BİLGİ NOTU Normandy Madencilik A.Ş. Ovacõk Altõn Madeni 01 Eylül 2003

2 Çevre, Jeoloji, Kimya ve Metalurji Mühendisleri Odalarõnõn Ovacõk Altõn Madeni hakkõndaki iddialarõna ilişkin BİLGİ NOTU Normandy Madencilik A.Ş. Ovacõk Altõn Madeni 01 Eylül 2003 ÖNSÖZ Ulusal ve uluslararasõ standartlara harfiyen uygun olarak çalõştõğõ bir yandan Devlet in ve bir yandan da uluslararasõ kuruluşlarõn yaptõğõ periyodik denetimlerle tesbit edilmiş olan Ovacõk Altõn Madeni nde yürütülmekte olan faaliyetler hakkõnda bazõ meslek odalarõ tarafõndan, kendi ifadeleriyle çok değişik ve yaygõn söylentiler bulunduğu iddiasõndan hareket ederek, gerçek dõşõ ithamlarda bulunulmuştur. Bu ithamlarõn kaynağõ, biri jeoloji 1, diğeri metalurji mühendisi 2 olan iki kişinin madenin çevresinde tel çitlerin dõşõndan gezerek yaptõklarõ gözlem (!) ve dedikodulardõr. Bu iki mühendisin denetleme ile ilgili deneyimleri kendiliklerinden menkul olup konu ile ilgili bir uzmanlõklarõnõn olduğu bilinmemektedir. Bu mühendisler, şirketin Devlet e arz ettiği belgelere ve raporlara güvenmediklerini açõkça belirterek, kamuoyunu, söylentilerin ve varsayõmlarõn gerçek olduğuna inandõrmaya çabalamaktadõrlar. Bu iddialarla ilgili olarak Ovacõk Altõn Madeni ndeki gerçekler bu raporda, bir kez daha, ilgililere arz edilmektedir. GİRİŞ Çevre Bakanlõğõ, Ovacõk Altõn Madeni için 1994 yõlõnda olumlu görüş vermiştir. Bu işlem hakkõnda açõlan idari dava, Mayõs 1998 de olasõ risk faktörleri nin varlõğõ gerekçesiyle Danõştay tarafõndan Bakanlõk görüşünün iptal edilmesi ile kesinleşmiştir. Kesinlesen mahkeme kararõ idare tarafõndan uygulanmõş ve işletmeye hazõr tesis üretime başlamadan durdurulmuştur. Şirket, mahkeme kararõnda yer alan olasõ risk faktörlerini giderecek ilave tedbirleri almõş ve uluslararasõ uzman bir kuruluşa (Golder Associates, İngiltere) atõk barajõ ve tesiste siyanür kullanõmõ konusunda iki ayrõ risk değerlendirmesi yaptõrmõştõr. Şirket, mahkeme kararõ uygulandõktan ve mahkeme kararõnõn gerekleri yerine getirildikten sonra, yeni bir idari işlem tesisi amacõyla idareye başvurmuştur. İdare, olasõ risk faktörlerinin alõnan tedbirlerle giderilip giderilmediğinin ve çevre tedbirlerinin yerine getirlip getirilmediğinin yerinde incelenmesi ve somut olarak belirlenmesi amacõyla TÜBİTAK Başkanlõğõ nõ görevlendirmiştir. Konunun uzmanõ 11 öğretim üyesinden oluşan TÜBİTAK Komisyonu, madendeki risk faktörlerini ve çevre tedbirlerini inceleyerek raporunu hazõrlamõştõr. Raporun sonuç bölümünde: (1) İlgili Danõştay kararõnda insan ve çevre sağlõğõnõ tehdit ettiği öne sürülen risklerin tümüyle giderildiği ya da kabul edilebilir limitlerin çok altõna çekildiği, 1 Tahir Öngür 2 Cemalettin Küçük 1/13

3 (2) Tesisin mevcut özellikleri ile, gerek üretim teknolojisi gerekse sağlanmõş olan çevresel koşullar açõsõndan dünyada altõn madenciliği için öngörülüp uygulanmakla olan en uygun teknoloji düzeyini ya da daha iyisini yansõttõğõ, (3) Bu şekilde inceleme konusu tesisin, ve aynõ koşullarda benzerlerinin, çevre uyumlu ve duyarlõ birer iktisadi faaliyet olarak, işletmeye geçirilmelerinin, sürdürülebilir kalkõnma kavramõ çerçevesinde ülkemiz menfaatleri açõsõndan uygun ve yararlõ olacağõ ortak görüş olarak belirtilmiştir. Ovacõk Altõn Madeni nin işletmeye geçmesi için izin verecek olan Bakanlõklar, TÜBİTAK Raporu nu ve kendi mevzuatlarõ açõsõndan tesisi ayrõ ayrõ inceledikten sonra işletmeye geçmesi için gerekli izinleri vermişlerdir. Yeni izinlerin iptali için dokuz ayrõ idari dava açõlmõştõr. Bu davalarda, değişik Bakanlõklarõn verdiği izinler aleyhine kesinleşmiş herhangi bir yargõ kararõ yoktur. Tam tersine, yargõlamanõn çeşitli aşamalarõnda bulunan bu davalardan bazõlarõ Yüksek Yargõdan da geçerek davacõlarõn aleyhine sonuçlanmõş, diğerleri ise devam etmektedir. Bugüne kadarki tüm bu gelişmeler karşõsõnda, Ovacõk altõn madeninin yargõ kararlarõna rağmen işletilmesine devam olunduğu yolundaki iddialar hukuki dayanaktan tamamen yoksun olup birer iddiadan ibarettir. Ovacõk Altõn Madeni, dünyadaki en yüksek çevre standartlarõna göre inşa edilmiştir. Maden sahasõnda yürütülen faaliyetleri, insan sağlõğõ ve çevre açõsõndan izleme ve raporlama programõ düzenli olarak yürütülmektedir. Tesis, hem ülkemizde hem de dünyada uygulanan hava, su ve toprak koruma standartlarõna tam uyum içinde çalõşmaktadõr. İzmir Valiliği tarafõndan kurulan İzleme-Denetleme Komisyonu madeni her ay denetlemektedir. Şirket her altõ ayda bir dahili ve her yõl uluslararasõ bağõmsõz bir şirkete Beş Yõldõz denetimi yaptõrmaktadõr. Türkiye Madenciler Derneği, AB standartlarõna uygunluğu açõsõndan madeni iki kez ve iki ayrõ uluslararasõ danõşmanlõk firmasõna incelettirmiştir. Bütün bu denetimler sonucunda, bugüne kadar olumsuz bir sonuçla karşõlaşõlmamõştõr. Birleşmiş Milletler Çevre Programõ (UNEP) tarafõndan kabul edilen Uluslararasõ Siyanür Yönetimi Uygulama Kurallarõ na (Kod) göre, altõn madenlerinin atõk havuzunda bulunmasõna izin verilen insan sağlõğõ ve çevre için zararsõz olduğu düşünülen zayõf asitte ayrõşabilir siyanür seviyesi atõk suyun litresinde 50 miligramdõr. Yine aynõ Koda göre, atõk havuzundan dõşarõya (alõcõ ortama) deşarj limiti 0,5 mg/litredir. Halbuki, Ovacõk Altõn Madeni için Çevre Bakanlõğõna taahhüt edilen limit 1 mg/l olmasõna karşõlõk, ikibuçuk yllõk işletme sürecinde, atõk havuzuna gönderilen atõk sudaki zayõf asitte ayrõşabilir siyanür ise 0,2 mg/l seviyesindedir. Bunun da ötesinde, Ovacõk atõk havuzundan çevreye herhangi bir deşarj yapõlmamaktadõr. Ovacõk Altõn Madeni atõk havuzunun projesi DSİ tarafõndan onaylanmõş, inşaatõn kontrolunu DSİ yapmõş ve DSİ, inşaat bitiminde atõk havuzunun projeye uygun olarak inşa edilmiş olduğunu onaylamõştõr. Atõk havuzu birinci derece deprem standartlarõna göre inşa edilmiş ve su geçirmez bileşik astar sistemi ile kaplanmõştõr. Bir deprem durumunda seddenin stabilitesi açõsõndan güvenlik faktörü, DSİ tarafõndan büyük su barajlarõ için kabul edilen faktörün iki katõdõr. Dolayõsõ ile, atõk havuzu dünya standartlarõnõn da üzerinde güvenlikli bir ünitedir. SAHADAN SIYRILAN BİTKİSEL TOPRAK NEREDE? Saha düzenlemesi, ocak hazõrlõk ve hafriyat çalõşmalarõ esnasõnda yüzeyden sõyõrma suretiyle toplanõp stoklanan toprak, sõkõştõrõlma özelliği yüksek malzeme ihtiyacõ nedeniyle, önce elemeye 2/13

4 tabi tutulmuş, içerdiği sert ve tane boyutu büyük malzemelerden temizlenmiş ve sõkõştõrma testlerinden geçirildikten sonra m 3 kadarõ atõk barajõ ikinci kademe inşaatõnda kullanõlmõştõr. Toprağõn geri kalan kõsmõ pasa yõğõnõ altõnda kalmõştõr. Maden sahasõnda rehabilitasyon çalõşmalarõ, işletme çalõşõr vaziyetteyken uygulamaya konulmuş ve nihai hale gelmiş olan pasa döküm sahasõ batõ şevleri ve açõk ocaktan gelen zemin özellikli malzeme ile kaplanarak ve şevlere nihayi şev açõlarõ verildikten sonra ağaçlandõrõlmõştõr. Bu bölümdeki rehabilitasyon çalõşmalarõ çok başarõlõ olarak sürmektedir. Döküm sahasõ, projesine uygun olarak dolduğunda, döküm sahasõ rehabilitasyon çalõşmalarõ da aynõ anda tamamlanmõş olacaktõr. Atõk barajõ rehabilitasyonu için gerekli çalõşmalara atõk barajõ dolmadan başlanamayacağõndan, bu bölümün rehabilitasyonu için gerekli bitkisel toprak, rehabilitasyon projemiz doğrultusunda, mevcut toprağõn kalitesine uygun olacak şekilde temin edilecektir. Her halükarda, stokta olan bu toprak rehabilitasyon sõrasõndaki ihtiyacõ karşõlamayacağõndan maden sahasõnõn dõşõndan getirilecek ilave toprağa ihtiyaç bulunmaktadõr. ATIK BARAJINDAKİ GEÇİRİMSİZ KİL TABAKASININ KAYNAĞI VE ÖZELLİKLERİ NEDİR? Atõk barajõnõn dizaynõnda kullanõlan teknik spesifikasyonlar 1993 tarihinde Temelsu Uluslararasõ Mühendislik Hizmetleri A.Ş. tarafõndan belirlenmiştir. Atõk barajõnõn inşasõna ilişkin Teknik Şartname, 1993 yõlõnda DSİ tarafõndan onaylanmõştõr. İnşaatõn tamamlanmasõndan sonra DSİ, atõk barajõnõn projesine uygun olarak inşa edildiğini onaylamõştõr. Atõk barajõ gövde dolgusu, sert kayaç malzemenin serilerek sulanmasõ ve sõkõştõrõlmasõ ile yapõlmõştõr. Bu işlem atõk barajõ en üst kotuna kadar büyük itina ile sürdürülmüştür. Atõk barajõ gövde dolgusu iç kõsmõnda, sert kayaçlarõ örtmesi için, 50 cm kalõnlõğõnda iki aşamalõ olarak kil serilmiş ve sõkõştõrõlmõştõr. Daha sonra 50 cm kalõnlõğõnda bir kil tabakasõ gene iki aşamalõ olarak serilmiş ve sõkõştõrõlmõştõr. Kullanõlan malzemeler elenerek taş ve çakõl parçalarõndan temizlenmiş ve geçirimsiz tabakalar 25 er cm kalõnlõğõnda yerleştirildikten sonra silindirle sõkõştõrõlmõştõr. Yeterli sõkõştõrma oranõna ulaşõncaya kadar sõkõştõrmaya devam edilmiştir. Malzemenin nemlilik oranõna da dikkat edilmiş, nemliliğin gerekenden % 2 fazla olmasõ halinde malzeme havalandõrõldõktan sonra, gerekenden % 2 az olmasõ halinde ise su ile nemlendirildikten sonra kullanõlmasõ sağlanmõştõr. Test uygulamalarõ düzenli olarak DSİ yetkilileri gözetiminde yapõlmõş ve gerekli tutanaklar tutulmuştur. İlk geçirimsiz tabaka 50 cm. kalõnlõğõnda olup plastiklik indeksin %13 ten ve dolgu ağõrlõğõnõn 1,6 t/m 3 ten fazla olmamasõ sağlanmõştõr. Her tabaka sõkõştõrõldõktan sonra test edilmiş ve sõkõştõrõlan tabakanõn kuru yoğunluğunun Standard Proctor testinin azami kuru yoğunluk değerinin % 96 sõna ulaşmasõ sağlanmõştõr. Daha sonra yüksek geçirmezlik özelliği olan jeomembran malzeme bütün baraj yüzeyini kapsayacak şekilde serilmiştir. Bunun üzerine son olarak ise 20 cm kalõnlõğõnda kil ve 20 cm kalõnlõğõnda çakõl serilerek inşaat tamamlanmõştõr. Atõk barajõ inşaatõ bittikten sonra, uluslararasõ yeterlilik belgesi olan bir firma tarafõndan kalite kontrol/kalite güvence inceleme testleri yapõlmõş ve bütün barajdaki jeomembran astarõ elektriksel jeofizik yöntemle sõzõntõ deteksiyon testinden geçirilerek güvenli olduğu belgelenmiştir. Barajõn herhangi bir yerinden sondaj yaparak jeomembran ve sõkõştõrõlmõş kil tabakalarõndan örselenmemiş örnek alma talebinde bulunmuşlardõr. Örselenmemiş örnek alõnmasõ amacõyla 3/13

5 astarõn örselenmesine göz yummak tam bir cahil cesaretidir. Eğer bu işlem yapõlõrsa, astarda oluşan deliğin ve bozulan astarõn güvenliğinden kim sorumlu olacaktõr? ATIK BARAJININ DSİ TARAFINDAN KONTROLÜ NASIL YAPILMIŞTIR? Baraj inşaatõ tamamõyla DSİ kontrolünde yapõlmõştõr ve her aşamasõ için onay alõnmõştõr. DSİ temsilcisi, elenip taş ve çakõldan temizlenmiş olan malzemenin sõkõştõrma işlerine bizzat nezaret etmiş ve her sõkõştõrma için hazõrlanan tutanaklarõ imzalamõştõr. DSİ yetkili temsilcisi kil tabakasõnõn yerleştirilmesine ve baraj inşaatõyla ilgili bütün işlere nezaret etmiş ve her aşamasõnda hazõr bulunmuştur. Görev yapmak üzere DSİ tarafõndan atanmõş bir görevlinin karşõtlarõn hedefi haline getirilme gayreti vahim bir olaydõr. AÇIK OCAK NEDEN VE NASIL BÜYÜTÜLMEKTE VE DERİNLEŞTİRİLMEKTEDİR? Açõk ocakta genişletme çalõşmasõ yapõlmamaktadõr. Şu anda, açõk ocak çalõşmalarõ hazõrlanan ve MİGM ne (Maden İşleri Genel Müdürlüğü) sunulan projeler çerçevesinde yapõlmaktadõr. Açõk ocak planlamasõnda çok detaylõ şev stabilitesi çalõşmalarõ yapõlmõştõr. Saha içinde yapõlan özel sondajlardan alõnan yerinde örnekler üniversite labratuvarlarõnda test edilerek tasarõm parametreleri ölçülmüştür. Elde edilen veriler jeolojik bilgilerle birleştirilerek, ocak şev stabilitesinde yüksek iş güvenliği ön plana çõkarõlmõş ve planlar bu bilgiler õşõğõnda yapõlmõştõr. Belirlenen şev açõlarõ bazõ bölümlerde düşük tutulmuş, basamak genişlikleri ise geniş tutulmuştur. Açõk ocak sõnõrlarõ tamamõyla kendi işletme sahamõz içinde kalmaktadõr. Halihazõrda planlanan kazõ sõnõrlarõna ulaşõlmõştõr. Açõk Ocağõn batõ kõsmõndaki alüvyon malzemenin bulunduğu bölgede ocak tabanõ kotu karayolu seviyesinin yaklaşõk 50 metre kadar altõndadõr. Bu bölgedeki çalõşmalar planlandõğõ gibi gitmekte ve şev açõlarõ ocağõn diğer bölgeleriyle karşõlaştõrõldõğõnda oldukça düşüktür. Alüvyon malzemenin şev duraylõlõğõ diğer sert kayaçlara göre daha düşük olduğu için şev açõlarõ oldukça düşük tutulmuştur. Genel anlamda bakõldõğõnda Açõk Ocak şev stabilitesi bilimsel anlamda değerlendirilmiş ve muhendislik verileri eşliğinde uygulamaya konulmuştur. Ocak uygulama bilgileri Maden İşleri Genel Müdürlüğü ne (MİGM) raporlanmakta olup bu bilgilerin ilgili olmayan kişilerce istenmesi mühendislik etiğine aykõrõdõr. Genişletme çalõşmalarõnõn gerekmesi halinde yasa ve yönetmeliklerdeki izin prosedürlerine uyulacaktõr. AÇIK OCAĞIN OVACIK KÖYÜ YANINDAKİ GÜVENLİK BANDI KORUNACAK MIDIR? Açõk Ocak işletme planõ yukarõda anlatõldõğõ gibi tamamõyla işletme sõnõrlarõ içerisinde kalmaktadõr. Ovacõk köyü evlerine doğru herhangi bir kazõ ve genişletme çalõşmasõ işletme planõ dahilinde değildir. İşletmenin daha önceleri satõn almõş olduğu Ovacõk Köyü üst kõsmõndaki ilk iki sõra evleri içine alacak şekilde kazõ yapõlacağõ ve genişlemenin oraya doğru yönleneceği söylemi doğru değildir. Açõk ocak işletmesinin güney sõnõrõna yakõn konumda bulunan 46 ev, Sağlõk Bakanlõğõ nõn talebi üzerine tarihinde aynõ Bakanlõğa verilmiş olan taahhütnamenin gereği olarak, satõn alõnmõştõr ve karşõlõğõnda, şirketimiz tarafõndan 1998 yõlõnda inşaatlarõ tamamlanan Yeni Ovacõk 4/13

6 Evleri verilmiştir. İşletme, sahibi olduğu, harap bir vaziyette duran bu köy evlerini yõkarak güvenlik tel örgüsünü kendi sõnõrlarõndan geçirmek istemektedir sayõlõ Maden Kanunu nun 7. maddesinde binalara ufken 60 metre, avlu bağ ve bahçelere 20 metre mesafede maden arama ve işletmesi mülk sahibinin iznine bağlõdõr denilmektedir. Bu mesafeler büyük bir özenle korunmaktadõr. Şu anki sağlõk koruma bandõ mesafeleri yasal gereksiniminden daha büyüktür. İşletme ile ilgili gözlemler için taahhüt edilmiş limit değerler şu anki ocak planõyla güvenli olarak korunmaktadõr. ATIK BARAJI PASALARLA AŞIRI YÜKSELTİLMEKTE MİDİR? Atõk barajõ seddesinin ikinci kõsmõ onaylõ projesine uygun olarak 8 metre yükseltilmiştir. Açõk Ocak tan çõkan pasalar, atõk barajõ mansap seddesi önündeki alana belli bir plana uygun olarak dökülmektedir. Daha önceden planlandõğõ şekilde yapõlan bu çalõşma sonunda döküm sahasõ nihai hale geldiğinde bu alana daha fazla döküm yapõlmayacak ve bu sedde yüzeyinin düzenlenmesi ve ağaçlandõrõlmasõ tamamlanacaktõr. Açõk ocaktan çõkacak diğer pasalar ise döküm sahasõ dolduktan sonra, ocağõn doğu bölgesine iç depolama alanõna dökülecek ve yüzeyi düzenlenerek ağaçlandõrõlacaktõr. Açõk ocaktan çõkacak toplam pasayõ alacak döküm alanlarõ ayrõntõlõ bir şekilde planlanmõş ve ilgili bilğiler MİGM ye verilmiştir. ATIK BARAJI NEDEN HIZLA DOLMAKTADIR? Madenin etrafõndan dolaşarak gayri resmi yoldan denetim (!) yapan mühendisler uzaktan bakma yöntemiyle, dõşarõdan görünüşü ile atõk havuzunun geçtiğimiz 2-2,5 yõl içinde dolmuş olduğuna karar vermişler ve Söylenen ifadesiyle gördüklerini pekiştirmeyi de ihmal etmemişlerdir. Gerçek miktarlar, uzaktan bakma yöntemiyle yapõlan tartõm sonuçlarõna hiç uymamaktadõr. 31 Temmuz 2003 itibariyle atõk barajõna konulan atõk miktarõ yaklaşõk tondur. Bu da hacim olarak, yaklaşõk m 3 yapmaktadõr. Mevcut olan rezerv rakamlarõ dikkate alõndõğõnda geriye kalan ( = ) m 3 ün maden ömrü boyunca yeterli olduğu görülmektedir. ATIK ÇAMURUNUN ZAMAN ZAMAN BARAJ GÖVDESİNE DÖKÜLDÜĞÜ SÖYLENTİSİ DOĞRU MUDUR? İddia sahipleri, şirketin, atõk havuzundaki çamuru gizlice havuzun tabanõndan çõkardõğõ ve yine gizlice atõk havuzunun seddesine birçok kere döktüğü söylentisini yaymaktadõrlar. Şirketimiz, tesiste oluşan atõklarõn bozundurulmasõ için kimyasal bozundurma tesisi kurmuştur. Bu tesis INCO SO 2 / hava prosesi ile siyanür bozundurma ve ferrik sülfat prosesi ile ağõr metal duraylama ünitelerini içermektedir. Siyanür konsantrasyonu, hem kimyasal bozundurma ünitesi çõkõşõnda havuza deşarj edilmeden önceki bir noktadan alõnan çamur numunesinde hem de havuzdan tesise beslenen suyun beslenme kulesine aktõğõ noktadan alõnan su numunesinde ölçülmektedir. Şirketimizce Çevre Bakanlõğõ na 2001 Mart ayõnda verilmiş olan taahhütname gereği her iki nokta için azami siyanür konsantrasyonu 1mg/lt. dir. İddiada öne sürülen Tehlikeli Atõklarõn Kontrolu Yönetmeliği, işletmemizle ilgili olmayõp, iddiada öne sürülen siyanür seviye aralõklarõnõn belirtilmesi anlamsõz olup kasõtlõ olarak çarpõtõlmõştõr. Atõk çamurunun zaman zaman baraj gövdesine gizlice döküldüğü iddiasõ delilsiz, mesnetsiz olup gerçek dõşõdõr. İddialar, maden karşõtlarõnõn hiç bir veriye dayanmadan her zaman yaptõklarõ asõlsõz suçlamalardan biridir. Kaldõ ki, bu tür atõklar, birçok ülkede uygulandõğõ gibi atõk barajõ 5/13

7 gövdesinin inşaatõnda kullanõlmaktadõr. Bu uygulamayõ, konu ile ilgili hemen hemen her kitapta görmek mümkündür. FİRMANIN ANALİZ SONUÇLARINI GİZLEDİĞİ, ÇARPITTIĞI DOĞRU MUDUR? Çevre Bakanlõğõ na taahhüt ettiğimiz atõk havuzundaki WAD (zayõf asitte çözünen) siyanür limiti 1 ppm dir. İddia edilen 0,01 ppm değeri Su Kirliliği Kontrolü Yönetmeliği ndeki yüzey suyuna (alõcõ ortama) deşarj limitidir. Gerek atõk barajõna giden atõkta gerekse atõk barajõndan alõnan numunelerde zayõf asitte çözünen siyanür miktarõ Çevre Bakanlõğõ na verdiğimiz taahhüt olan 1,0 mg/lt nin çok altõnda 0,2 0,3 mg/lt seviyesinde ölçülmektedir. Bu durum İzleme ve Denetleme Kurulu tarafõndan da gözlemlenmektedir Söylenti olduğu belirtilen 2002 yaz ve güz aylarõna ilişkin bazõ atõk su analiz raporlarõnda siyanür derişimlerinin taahhüt edilen miktarlardan onlarca kere daha çok olduğu ortaya çõkmõş iddiasõ daha önce de basõnda ortaya atõlmõş ve resmi kurumlarõn yaptõğõ inceleme sonucu aslõ olmadõğõ anlaşõlmõştõr. İzleme ve Denetleme Kurulu nun çalõşmalarõ kapsamõnda İl Sağlõk Müdürlüğü tarafõndan da periyodik olarak örnekler alõnmakta ve Hõfzõssõhha Enstitüsü Laboratuvarõ nda siyanür analizi yapõlmaktadõr. İddia edilen bu döneme ait (Agustos, 2002) Hõfzõssõhha raporlarõna göre, INCO tesisi çõkõşõndaki siyanür analiz sonuçlarõ 0,041-0,315 mg/l CN WAD ve atõk havuzundan tesise geri dönüş suyu siyanür analiz sonuçlarõ 0.620mg/l CN TOPLAM değerinde ölçülmüştür. Bu dönemde, şirket tarafõndan alõnan günlük örneklerin uluslararasõ bağõmsõz uzman kimya laboratuvarõnda yapõlan analiz sonuçlarõ ise INCO tesisi çõkõşõnda 0,06-0,84 mg/l ve atõk havuzundan tesise geri dönüş suyunda 0,14-0,71 mg/l CN WAD arasõnda değişmektedir. Görüldüğü gibi, analiz sonuçlarõ birbirlerine çok yakõndõr. ATIK BARAJI TEHLİKELİ ATIKLAR YÖNETMELİĞİNE UYGUN MUDUR? Şirketimiz, 1991 yõlõnda, o tarihte Çevresel Etki Değerlendirme Yönetmeliği yürürlükte olmadõğõ halde, Ovacõk Altõn Madeni için bir ÇED Raporu hazõrlatarak Çevre Bakanlõğõ na başvurmuştur. Çevre Bakanlõğõ, üç yõl boyunca yapmõş olduğu kapsamlõ incelemeler neticesinde, Şirket ten, tesisin işletme öncesinde, işletme sõrasõnda ve işletme sonrasõnda uyacağõ şartlarõ belirten bir Taahhütname aldõktan sonra, mer i mevzuat çerçevesinde diğer tedbirlerin ve izinlerin alõnmasõ kaydõyla anõlan faaliyetin gerçekleşmesinde Bakanlõğõmõzca sakõnca görülmemektedir ifadesiyle tarihinde Ovacõk Altõn Madeni ne olumlu görüş vermiştir. Tehlikeli Atõklarõn Kontrolü Yönetmeliği ise tarihli ve sayõlõ Resmi Gazete de yayõmlanarak yürürlüğe girmiştir. Dolayõsõyla, iddia edildiği gibi, Çevre Bakanlõğõ na verdiğimiz Taahhütname nin Tehlikeli Atõklarõn Kontrolü Yönetmeliği ne göre düzenlenmesi mümkün değildir. Madencilik atõklarõ, ABD de 3 ve Avrupa Birliği nde 4 özel işleme tabi atõklar olarak tanõmlanmõş ve tehlikeli atõk mevzuatõnõn kapsamõ dõşõnda bõrakõlmõştõr. Madencilik atõklarõnõn yönetimine ilişkin ayrõ bir direktif çõkarõlmasõnõn gereği olarak AB de mevzuat çalõşmalarõ 2000 yõlõnda başlamõş ve Haziran 2003 de son taslak haline getirilmiştir 5. 3 U.S. Environmental Protection Agency, Solid and Hazardous Waste Exclusions (40 CFR Para 261.4), sf. 14, European Communities Council Directive 75/442/EEC on waste, Article 2(2), 1975 ve bunu değiştiren 91/156/EEC, Article 2, Commission of the European Communities, Proposal for a Directive of the European Parliament and of the Council on the management of waste from the extractive industries, COM(2003)319final, /13

8 AB mevzuatõna uygun bir biçimde, Tehlikeli Atõklarõn Kontrolü Yönetmeliği nde 2001 yõlõnda yapõlan bir değişiklik 6 ile maden atõklarõ özel işleme tabi atõklar sõnõfõna alõnmõş ve bu atõklarõn toplanmasõ, taşõnmasõ, işlenmesi ve bertarafõna ilişkin esaslar Bakanlõkça belirlenir şeklinde tanõmlanmõştõr. ATIK BARAJINA DENETİMLER ÖNCESİNDE TANKERLE HİPOKLORİT DÖKÜLMEKTE MİDİR? İzleme ve Denetleme Kurulu nun ziyaretleri öncesi atõk barajõna hipoklorit boşaltõlmasõ söylentisi gerçek dõşõdõr. Tesisimizde, atõk çamurundaki siyanürün bozundurulmasõ için modern INCO/SO 2 HAVA prosesi kullanõlmaktadõr. Ayrõca, olasõ dökülmelerin nötralizasyonu için bir hipoklorit devresi yedek olarak bulundurulmaktadõr. Ancak şimdiye kadar kullanma gereği doğmamõştõr. Bunun dõşõnda, işletmedeki çalõşanlarõn atõk suyunun biyolojik arõtõlmasõnda yaklaşõk 100 litre/ay hipoklorit kullanõlmaktadõr. Daha önceki iddialarõn asõlsõzlõğõnõn ortaya çõkmasõ üzerine bu sefer de havuza hipoklorit boşaltõldõğõ asõlsõz iddialarõ ortaya atõlmõştõr. Diğer yandan hipoklorit de siyanür bozundurmada kabul görmüş bir kimyasal olarak dünyada kullanõlagelmektedir. Havuzda arsen klorur iddiasõ ile arsen klorürün buharlaşarak havaya karõşmasõ bilimsel temelden uzak tamamen hayal mahsulü bir iddiadõr. Şunu da belirtelim As analizleri günlük olarak yapõlmakta olup, yetkililerin denetimine sunulmaktadõr Eğer atõk barajõna hipoklorit dökülürse, Klorürün bulunduğu ortamda çökmüş arsen bileşiklerinin çözünürlükleri yüzlerce kere artar. Arsen bileşikleri suda çözünür. Daha da kötüsü arsen klorür bileşikleri 0 C sõcaklõkta bile buharlaşõp barajdan kilometrelerce uzaklara taşõnabilir. Bu tür bir hipotez ortaya atõldõğõnda, mesleki açõdan bilinmesi gereken, arsen(ik) klorürün suda dengeli olamayan, sõvõ nitelikte, kaynama noktasõ 130 o C olan bir kimyasal bileşik olduğu ve de yoğunluğunun suyun 2.16 katõ daha fazla olduğudur. Kimya literatüründe arsenik klorür, AsCl 3, su ile derhal reaksiyona girerek bozunan ve de arseniği havaya taşõma olasõlõğõ dahi olmayan bir kimyasaldõr. Ayrõca, günlük yapõlan analizlerde atõk havuzunda arsenik artõşõ izlenmemiştir. OCAKTAN ÇIKAN PASA NASIL OLUP DA KARAYOLLARINDA ALT TEMEL GERECI OLARAK KULLANILMAKTADIR? İddia sahibi mühendisler, karayoluna serilmiş malzemeyi inceleyerek, açõkça madende yapõlan kazõlardan geldiğine karar vermişler. Yine olsa olsa yöntemiyle cevherin aşağõ doğru sülfürlü kesimleri bulunduğuna ve görüntüye göre kazõlarda bu derinliklere inildiğine de hükmederek; sülfürlü cevher minerallerince zengin zonlardan çõkarõlmõş olabilecek olanlarõn da yola yayõldõğõ sonucuna varmõşlar. İşletmemiz AMD (Asit Maden Drenajõ) konusunda geniş bir uluslararasõ deneyime sahiptir. Yapõlan sondaj çalõşmalarõ AMD yönünden de değerlendirilmektedir. Uygulama olarak da pasa alõnan şevlerden zaman zaman numune alõnarak testler yapõlmaktadõr. Bu testlerden cevher ve pasanõn Net Nötralizasyon Potansiyelinin son derece yüksek olduğu ve asit drenajõnõn oluşamayacağõ belirlenmiştir 6 Resmi Gazete, sayõ 24458, /13

9 Şimdiye kadar sondajla yapõlan aramalarda AMD oluşturabilecek bir zona raslanmamõştõr Açõk Ocak tan çõkarõlan ve pasa döküm sahasõna getirilen pasalarõn bir miktarõ, döküm sahasõnõn güneybatõ bölümünden, Karayollarõ nõn kendi ekipmanlarõ yada yüklenici meteahhit firmalarõ tarafõndan alõnarak kamyonlarla taşõnmakta ve çevre karayollarõ inşaatõnda alt temel aracõ olarak kullanõlmaktadõr. Pasalarõn yüklendiği bölüm, döküm sahasõnõn atõk barajõna en uzak olduğu noktadadõr. Son 1 yõl içerisinde yaklaşõk ton kaya malzemesi işletmenin pasa sahasõndan alõnarak karayolu yapõmõnda alt temel aracõ olarak kullanõlmõştõr. Karayollarõ Genel Müdürlüğü tarafõndan şirketimize herhangi bir ödeme yapõlmamõştõr. İşletmemiz, bu taşõnan pasalar için herhangi bir ücret almayarak devlete katkõ sağlamõş ve yöre halkõna hizmet götürülmesine yardõmcõ olmuştur. Çevrede başlatõlan yol genişletme çalõşmalarõ için gerekli pasanõn sağlanmasõ konusunda istek Karayollarõ tarafõndan işletmemize iletilmiş ve işletmemizin yardõmlarõ talep edilmiştir. Karayollarõ teknik ekipleri pasa taşõnmadan önce işletme pasa sahasõnda gerekli incelemeleri yapõp, numune alõp gerekli testlerden geçirdikten sonra malzemenin uygunluğuna karar vermiş ve pasa çekilmesine başlanmõştõr. Yapõlan testler sonucunda Asit Maden Drenajõ Potansiyeli (AMD) bulunmadõğõ belirlenen ve Ovacõk madeni için pasa olarak nitelenen kõrõlmõş kayalarõn bir yol inşaatõnda kullanõlmõş olmasõ atõklarõn minimize edilmesi prensibi açõsõndan takdir edilmesi yerine bir çevresel sorun şeklinde ortaya konulmasõ mühendislik açõsõndan bir bilinçsizliktir. Aliağa yöresindeki ark ocaklarõ cüruflarõnõn yol yapõmõ amacõyla yõllardõr kullanõlmasõ Çevre dostu yaklaşõm olarak kabul edilmekte, Ovacõk madeninden çõkan ve AMD potansiyeli de bulunmayan taşlarõn yol yapõmõnda kullanõlmasõ ise tartõşõlmaktadõr GÖZLEM KUYULARI ASKIDA KALMIŞ MIDIR? Maden sahamõzda bulunan 6 adet izleme kuyusundan aylõk numuneler alõnarak analizleri yapõlmaktadõr. Ayrõca haftalõk olarak kuyu derinlikleri ölçülmektedir. İzmir Valiliği İzleme ve Denetleme Komisyonu düzenli olarak madenimize gelerek kuyulardan numune almõş ve İzmir Hõfzõsõhha Laboratuarõnda analiz ettirmiştir. Halen, yeraltõsu seviyesinin, iddia edildiği şekilde, düşmesi sonucunda askõda kalan hiçbir gözlem kuyusu yoktur. İŞLETME DIŞINA SU SALINIYOR MU? Atõk havuzu sõfõr deşarjlõ olarak planlanmõş olup, buradan alõcõ ortama deşarj yapõlmamaktadõr. Tesis su bilançosunda, kullanma ve taze proses suyuna ihtiyaç olduğundan bu suyun bir kõsmõ açõk ocak ve yeraltõnda biriken sularõn atõk göletine basõlarak depolanmasõ ile karşõlanmasõ planlanmõştõr. Açõk ocak çevresinden açõk ocağa yönelen yüzey yağmur sularõ yapõlan kanal ve kanaletler vasõtasõ ile ocağa girişi engellenmekte ve kendi doğal akõşlarõyla işletme sahasõ dõşõna yönlendirilmektedir. Açõk ocak tabanõnda ve yeraltõ ocağõnda biriken sular dinlendirme havuzunda toplanmaktadõr. Burada toplanan ve dinlendirilen temiz su ise numuneler alõnõp analiz edildikten sonra su tankerleri tarafõndan alõnarak işletme sahasõ içinde, dekapaj yollarõnda ve açõk ocak kazõ aynalarõnda oluşacak tozlarõn bastõrõlmasõnda kullanõlmaktadõr. Gerektiğinde, dinlendirme havuzundan atõk barajõna basõlarak proses suyu olarak kullanõlabilecektir. 8/13

10 Şimdiye kadar açõk işletmede toplanan suyun analizi deşarj standartlarõnõ aşmamõştõr. Deşarj gerekmesi halinde, Çevre Bakanlõğõna sunulan Mart 2001 tarihli taahhütname gerekleri uygulanacaktõr. YÖREDE YERALTI SU DÜZEYLERI DÜŞÜYOR MU? Tarihi olarak, bölgedeki su kuyularõnõn seviyesi tarõmsal sulama nedeniyle düşmekte, bazõ yõllar bunun m. olduğu bilinmektedir. Şimdiye kadar ki açõk ocak çalõşmasõ esnasõnda, sõzõntõlar dõşõnda alüvyondan açõk ocağa aşõrõ bir su geliri olmamõştõr. O kadar ki, bütün su tesiste kullanõlmõş olup kullanõlan su miktarõ da sõnõrlõdõr. Açõk ocak faaliyetleri dolayõsõyla kuyu seviyelerinin düştüğü iddiasõ spekülatif bir iddiadan öteye gidemez ikinci yarõsõ ve 2004 yõlõ açõk ocak çalõşmalarõnõn su planlamasõ için halen bölgede hidrojeolojik çalõşmalar yapõlmaktadõr. Bu çalõşmalarõn sonucuna bağlõ olarak, alõnmasõ gereken bir tedbir varsa alõnacaktõr. YERALTI SUYUNUN AĞIR METALLERLE KİRLENMESI OLASILIĞI İZLENMEKTE MİDİR? Çevre Bakanlõğõ na verdiğimiz taahhütname gereği maden sahamõzda bulunan altõ adet izleme kuyusundan aylõk numuneler alõnarak analizleri yapõlmaktadõr. Taahhütnamede belirtilen parametrelerin analizleri Hõfzõssõhha labaratuvarlarõnda yapõldõktan sonra üç ayda bir ilgili mercilere rapor edilmektedir. Taahhüt edilmediği halde Ovacõk, Çamköy ve Süleymanlõ köylerinden her ay su numuneleri alõnarak analiz edilmekte ve önceki aylarõn sonuçlarõ ile karşõlaştõrõlmaktadõr. Şirketimiz 1997 yõlõndan itibaren, üretime başlamadan çok önce, su analizleri yapmaya başlamõş olup sonuçlarõ yeni değerlerde bir sapma olup olmadõğõnõn tespitinde kullanõlmaktadõr. Şirketimiz tarafõndan kimyasal bozundurma ünitesi çõkõşõndan ve atõk havuzu geri dönüş suyundan siyanür, atõk havuzundan ise arsenik ve antimon analizi her gün ve diğer ağõr metallerin analizi haftada bir yapõlmaktadõr. İzmir Valiliği İzleme Denetleme Komisyonu da istediği zaman madene gelerek aynõ noktalardan numune almakta ve uygun gördüğü yerlerde analizlerini yaptõrmaktadõr. TÜBİTAK Raporu nun 6 nolu eki olan Hidrojeolojik Risk Değerlendirmesi raporunu yazan Prof. Yazõcõgil, yaptõğõ sayõsal modelleme çalõşmasõ sonucunda, gerçekleşme olasõlõğõ olan en kötü koşullarda, atõk havuzundaki toplam siyanür, arsenik ve antimon konsantrasyonlarõ 1500 metrelik yeraltõsuyu akõm yönünde 1000 yõl sonra dahi içme suyu limitlerinin altõnda olacaktõr sonucuna varmõştõr (a.g.e., sf. 60, para.1). Bu sonuçlar, ileri sürülen iddialarõn ne kadar mesnetsiz ve gerçek dõşõ olduklarõnõ açõkça ortaya sermektedir. Sonuç olarak; yapõlan izleme/değerlendirme çalõşmalarõna göre, işletme çevresindeki yeraltõ sularõnda işletmeden kaynaklanan bir ağõr metal kirlenmesi yoktur. NE KADAR ALTIN ÜRETİLDİ? İddia sahipleri, 7 nolu iddialarõndaki söylentiyle ve uzaktan bakma yöntemiyle tayin ettikleri atõk miktarõnõ gerçek veri kabul etmişler; ikinci aşamada ise olsa olsa yöntemiyle cevher tenörünün ne olduğunu takdir etmişler; nihayet, kendi icat ettikleri bu afaki hesaplama yöntemiyle dedikodularõ birleştirerek bugüne kadar tesiste üretilen altõn miktarõnõn 20 ton olmasõ gerektiğine karar vermişlerdir. İddia edilen bu değer uydurmadõr. 9/13

11 Ovacõk Altõn Madeni nde üretime geçildiği tarihinden tarihine kadar 8.934,52 kg. altõn ve ,39 kg. gümüş içeren toplam kg. külçe dore üretilmiştir. Bunun tamamõ ihraç edilerek ,53- ABD Dolarõ gelir elde edilmiştir. Döküm aşamasõndan başlayõp ihracat bedelinin ülkemize getirilmesine kadar geçen süreç aşağõda sõralanmõştõr: Döküm ve Analiz : Döküm sõrasõnda potadan alõnan numuneler analiz için uluslararasõ denetim ve gözetim firmasõ olan SGS A.Ş. ye gönderilir. (SGS firmasõ tarihli no lu Resmi Gazete de yayõnlanan, 98/10 no lu Tebliğe göre analizleri Devletimiz ce de kabul edilen Uluslararasõ Gözetim Şirketlerindendir.) Fatura Düzenlenmesi : Analiz sonuçlarõna göre belirlenen altõn ve gümüş dorelerin faturalarõ düzenlenir ve Maden İhracatçõlar Birliği tarafõndan onaylanõr. Serbest Dolaşõm Belgesi (EURO 1) Birlik ten temin edilir. Güvenlik ve Nakliye : Önceden, yapõlacak ihracat için idari ve güvenlik makamlarõ bilgilendirilir. Bu bilgilendirme neticesinde gerekli refakat önlemlerinin alõnmasõ sağlanõr. Madenden ihraç gümrük idaresine nakliye zõrhlõ araçla yapõlõr. İhracat : İhracat faturasõ, SGS tarafõndan düzenlenen Analiz Raporu ve Maden İhracatçõlarõ Birliği tarafõndan alõnan Serbest Dolaşõm Belgesi Gümrük Müdürlüğü ne ibraz edilerek İhracat Gümrük Beyannamesinin düzenlenmesi sağlanõr ve ihracat gerçekleştirilir. Bilgilendirilen Diğer Kamu Kurumlarõ : a) İstanbul Altõn Borsasõ : Üretim sonucu elde edilen Altõn ve Gümüş miktarlarõ ons ve kg cinsinden I.A.B. ye rapor edilir. b) Vergi Dairesi : Şirketimizin bağlõ bulunduğu Kavaklõdere Vergi Dairesi Başkanlõğõ na (Ankara), Katma Değer Vergisi Beyannamesi ile ihracat fatura ve ihracat-gümrük beyannameleri ibraz olunarak tahakkuk ettirilir. c) T.C. Merkez Bankasõ : İhracat bedelleri 7-14 gün içinde Türkiye ye getirilir ve aracõ banka vasõtasõyla Merkez Bankasõna yapõlan ihracatõn kapatõlmasõ için bilgilendirilir. (Kambiyo rejimi gereğince ihracat bedellerinin %70 inin 90 gün veya % 100 ünün 180 gün içinde Türkiye ye getirilmesi zorunludur.) Mevcut mevzuata göre dore satõşõnda % 18 KDV uygulanõrken rafine altõn ve gümüşte KDV yoktur. Bu durum yurt içinde dore satõşõnõ engellemektedir. Üretimde cevher tonu başõna 399 gram sodyum siyanür tüketilmiştir. Dore de platin var mõdõr? Dore de platin yoktur. İthamda bulunan JMO nun yõllardõr altõn arama çalõşmalarõnda bulunan yöneticilerinin bu ithamõ yapmadan önce profesyonel olmanõn gereği olarak cevherden bir analiz yaptõracağõnõ beklerdik Altõn kaçakçõlõğõ dedikodusu Şirketimize, Çamur at izi kalsõn türünden yöneltilen bu sorunun cevabõnõ biliyorlarsa açõklamalõdõrlar. Dedikodularõ kamuoyuna taşõmaya yeltenmek en hafifi ile zavallõlõktõr. Şirketimiz yasal haklarõnõ saklõ tutmaktadõr. Burada devlet, havaalanõ yöneticileri ve şirketimiz töhmet altõnda bõrakõlmaktadõr. 10/13

12 İŞLETMENİN BUGÜNKÜ GERÇEK REZERVİ NE KADARDIR? Ovacõk Altõn Madeni nin, mevcut bilgiler dahilinde, görünür+muhtemel rezervi 24 tondur. Madenin eski sahibi Normandy Mining Ltd. (Avustralya), 1999 yõlõnda yayõmladõğõ ve ortaklarõna dağõttõğõ Yõllõk Rapor da Ovacõk taki kaynak miktarõnõ 1 milyon ons, yani yaklaşõk 31 ton altõn olarak belirtmiştir. Bu kaynağõn, daha sonra yapõlacak sondajlarla teyit edilerek rezerv kategorisine dönüştürülmesi gerekir. Bir maden sahasõnõn işletmeye alõnmasõndan sonra, işletmenin geleceğini güvence altõna almak amacõyla rezerv geliştirme çalõşmalarõnõn yapõlmasõ madencilikte çok olağan bir işlemdir. Maden jeologlarõ üretilen cevherin yerine yeni cevher bulunmasõ ile görevlendirilir. Bu sayededir ki G.Afrika daki altõn madenleri bugün 4000 metre derinlikte üretim yapmaktadõr. Maden jeolojisinin bu temel ilkesinden hareket ederek, Ovacõk ta üretim başladõktan sonra rezerv geliştirme çalõşmalarõ kapsamõnda arama sondajlarõ da başlamõştõr. Gerek ÇED Raporu nda gerekse MİGM ne verilen İşletme Projesi nde, fizibilite etüdüne esas teşkil eden sondajlarõn damarõn belirli bir derinliğine kadar yapõldõğõ; maden işletmeye alõndõktan sonra damarõn derine doğru takibinin yapõlacağõ ve rezervin artõrõlmasõna çalõşõlacağõ belirtilmiştir. Sorgulanan bu bilgiler Şirket in Yõllõk Raporu nda yer almaktadõr. Halka açõk borsa denetleme sistemleri kapsamõnda, Avustralya da uygulanan JORC koduna ve ABD de uygulanan SEC koduna göre, yanlõş bilgi vermenin cezasõ son derece yüksektir. Newmont un web sayfasõnda yer alan kesitte bahsedilen 200 gram x metre aslõnda 5 m x 40 gr/ton dur. Bahsi geçen kesit bölgesindeki kuvars damarõ kalõnlõğõmõz 15 metredir ve ortalama 10 gr/ton dur. İddia edilen tenör kuvars damarõ içindeki 5 m. kalõnlõğõnda küçük bir bölgedir. Gerçek rezerv hesaplarõnda damarõn tamamõ olan 15 metre hesaba alõnmõş ve tenör 10 gr/ton olmuştur. Bu kesit, M Damarõ için 2002 Aralõk Rezervini yansõtmaktadõr. Newmont un web sayfasõndaki bilgiler 2002 yõl sonuna ait olup, mevcut sayfa 12 Ocak 2003 tarihinde yenilenmiştir. Yeni bilgilerin elde edilmesi için yenileme tarihini beklemek gerekecektir. Örneğin, Ovacõk ile ilgili istatistiksel bilginin yer aldõğõ sayfa Haziran 2002 de yenilenmiştir. Şirket, işletmeyle ilgili bilgileri kamuoyuna, geçmişte ve halihazõrda, yõllõk olarak vermektedir. Bu nedenle, rezerv bilgilerinin açõklanmasõ için Maden Kanunu ndaki değişikliklerin beklendiği iddiasõ bir anlam ifade etmemektedir. SAĞLIK TARAMALARI YAPILMAKTA MIDIR? Ovacõk altõn madeninde uygulanmakta olan Mesleki Sağlõk ve İş güvenliği uygulamalarõ, çalõşanlarõmõzõn, çalõşma ortamlarõnda bulunabilecek herhangi bir ortam kirleticisine maruz kalõp kalmadõklarõnõn Risk Degerlendirme yöntemleri kullanõlarak tesbiti ve olasõ ya da mevcut bu etkileşimlerin ise bir mesleki sağlõk proğramõ çerçevesinde takibini kapsamaktadõr. İnsan sağlõğõna etki eden organik ve inorganik kimyasallar, tarih ve 84/8428 BKK ile yürürlüğe giren İşçi Sağlõğõ Ve İş Güvenliği tüzüğü ile American Conference of Governmental Industrial Hygienists (ACGIH) tarafõndan yayõnlanan ve tüm dünyada oldugu gibi Ovacõk altõn Madeninde de uygulamada esas kabul edilen TLV (Threshold Limit Values) ve BEI (Biological Exposure Indices) değerleri esas alõnarak değerlendirilmektedir. 11/13

13 Şirketimizde, iş güvenliği ve işçi sağlõğõ konularõna üst düzeyde hassasiyet gösterilmektedir. İşe alõnacak personel Devlet Hastaneleri nde sağlõk testinden geçtikten sonra tam heyet raporunu alarak işe başlamaktadõr. Çalõşanlarõmõz, bir maden işyerinde çalõşmalarõ nedeniyle ve şirketin seçimli politikasõ sonucu, sürekli sağlõk denetimlerinden geçmektedir. İzmir Veremle Savaş Derneği tarafõndan 6 ayda bir röntgen taramasõ yapõlmaktadõr. Bütün çalõşanlarõn kan ve idrar analizleri, spirometrik testleri, audiometrik testleri yõllõk olarak yapõlmaktadõr. Madenin çeşitli bölgelerinde toz ve gürültü ölçümleri yapõlmaktadõr. Şirket doktorumuz ayrõca tüm çalõşanlarõ yõlda 1 genel kontroldan geçirmektedir. Madenimizde 2 doktor ve 1 hemşire görevlidir. Yukarõda söz edilen tüm sağlõk tarama çalõşmalarõ ile öngörülmeyen sağlõk riskleri erken uyarõ ile bertaraf edilmektedir. Bu çerçevede insan ve çevre sağlõğõna zararõ olabilecek ağõr metallerin maden çalõşanlarõndaki etkisi yapõlacak olan kan ve idrar tetkikleri ile saptanabilecektir. Söz konusu atõk su barajõ ve üretim sahasõ ile en çok ilişkide bulunan kişiler maden çalõşanlarõdõr. Buna bağlõ olarak tüm maden çalõşanlarõnda 2002 yõlõnda ayrõntõlõ kan ve idrar tetkikleri yapõlmõştõr ve bu tahliller periyodik olarak devam etmektedir ve herhangi bir olumsuzluk tesbit edilmemiştir. Silikozis, pnömokonyoz gibi mesleki hastalõk riskine karşõn uygulanan mesleki sağlõk uygulamalarõ ile çalõşanlarõmõzõn sağlõklarõ en üst düzeyde takip edilmekte ve kontrol edilmektedir. Öncelikle, çalõşma alanlarõnda ne kadar toz olduğunun tesbiti yapõlarak çalõşanlarõn ne oranda toza maruz kaldõklarõ belirlenmiştir. Bu çalõşmalar ve ölçümler Çalõşma ve Sosyal Güvenlik Bakanlõğõ, İSGÜM İzmir Bölge Laboratuar Şefliği tarafindan 2002 ve 2003 yõllarõnda gerçekleştirilmiştir. Eşik Sõnõr Değerin çok altõnda ve yapõlan kimyasal analizlerde SiO2 içermediği İSGÜM tarafindan belirlenmesine karşõn, tüm çalõşanlarõmõz toz1u çalõşma ortamõ diye belirlenen çalõşma alanlarõnda İşyeri tarafindan sağlanan Kişisel Koruyucu Ekipmanlarõnõ kullanmakta ve kullanõm konusunda eğitimler İş Güvenliği Departmanõ tarafindan verilmektedir. Bunun yanõsõra yasal yükümlülüklerimiz kapsamõnda 6 aylõk periyotlarda 35x35 PA AC Akciğer grafõleri İzmir Verem Savaş Dispanseri tarafõndan çekilmekte ve sonuçlar A tipi hekimler tarafõndan değerlendirilerek tarafõmõza bildirilmektedir. Tüm bu ölçümler sonucunda tesbit edilmiş bir silikozis vakasõna rastlanõnamõştõr. Tüm bu bilgiler õşõğõnda Ovacõk Altõn Madeni'ndeki atõk havuzunda zararlõ formda olduğu iddia edilen ağõr metallerin İnsan sağlõğõna zarar verdiği görüşü ve çalõşma alanlarõnda oluşan toz kaynaklõ mesleki hastalõk riski yukarda bahsedilen önlemler, ölçümler ve bugüne kadar elde edilen istatistiki veriler õşõğõnda değerlendirildiğinde doğru değildir. Soruda bahsedilen çalõşanõn kimliği belli olmadõğõndan bir açõklama yapmamõz mümkün olmamõştõr. SİGORTA SÜRMEKTE MİDİR? 200 milyon Avustralya Dolarõ tutarõndaki sigorta sürmektedir ve her yõl muntazaman yenilenmektedir. TEMİNAT MİKTARI NE KADARDIR? Gerek mevzuatõmõzda ve gerekse Avrupa Birliği mevzuatõnda rehabilitasyon için teminat verme düzenlemeleri bulunmamaktadõr. 12/13

14 Ancak şirketimiz tarafõndan, Avustralya'daki tatbikata uygun olarak rehabilitasyon için uzman bir üniversiteye bir çalõşma yaptõrõlmõş ve Çevre Bakanlõğõ'na gerekli taahhütte bulunulmuştur. 13/13