ALTERNATIF YONTEMLERE DAYANARAK KESTIRIMLERIN ELDE EDILMESI
|
|
- Ekin Gültekin
- 8 yıl önce
- İzleme sayısı:
Transkript
1 EKONOMİK YAKLAŞlM 79 DIŞ TICARET VERILERI IÇIN ALTERNATIF YONTEMLERE DAYANARAK KESTIRIMLERIN ELDE EDILMESI GIRIŞ Reşat KASAP* Bedriye SARAÇOGLU* * Bu çalışmanın amacı, dış ticaret verilerinin uzun ve kısa dönem kestirimlerinin yapılabilmesi için en uygun modelin elde edilmesidir. Bu modellemc, istatistiğin bir alt dalı olan zaman dizileri analizi çerçevesinde ele alınmaktadır. Zaman boyutunda yapılan bir ekonomik araştırmada, bu araştırmaya konu olan diziterin istatistiksel özellikleri bclirlcnmcdcn ve bu özellikleri ortaya çıkaracak araştırmalar yapılmadan, bu veriler esas alınarak yapılan çalışmalar eksik ve yanıltıcı olabilir. İşte bu çalışmanın amacı, iktisadi bir veri olan dış ticaretin dizilcrini bu doğnıltuda incelemek, bunların geleecktc gösterecekleri seyir hakkında bilgi sahibi olarak, en uygun modeli elde etmek ve bu modelden hareketle de geleceğe yönelik tahmini değerlerini bulmak yani kestirimierini yapmaktır. Ülkelerin dış ticaret hareketleri, genel ekonomik düzeyleriyle ilgili önemli bilgiler verir. Özellikle Türkiye gibi kalkınmakta olan ülkelerin, bu hareketleri devamlı takip edilerek inceleme konusu olmaktadır. Ayrıca, geleecktc yapılacak planlamalarda bunlara ait değerlerin ne olacağı önem kazanmaktadır. Bu sebepten dolayı, bu çalışmada ABD Doları cinsinden yapılan ihracat ve ithalat miktarlarının aylık ortalama sayılarının oluşturduğu diziler, zaman dizileri açısından, özellikle kcstirim amacıyla alternatif yöntemlerle incelenmiştir. Bu alternatif yöntemlerden birisi, zaman dizilcrinde bilinen Box-Jenkins modcllcmcsidir. Bu modelierne tekniği, alarak incelcr. Bilindiği yalnızca her bir diziye tck başına (1-boyutlu) ele üzere bu tür modcllerdc, klasik ckonomctrik modellerden farklı * Y.Doç.Dr., Gazi.. Üniversitesi, Istatistik Bölümü ** Doç.Dr., Gazi Universitesi, Ekonometri Bölümü Ekonomik Yaklaşım, Cilt 9, Sayı 29, Yaz 1998
2 so Reşat KASAP, Bedriye SARAÇOGLU olarak, modele açıklayıcı dcğişkcn(lcr) alınmaz. Model, kendi dinamik yapısı içerisinde geçmiş dönemleri içerir. Bu modellerin mevsimsel olmayan veriler için en genel hali ARIMA (otoregressif tamamlanmış hareketli ortalamalar) sürecidir. Mevsimsel veriler için ise SARIMA (mevsimsel otoregressif tamamlanmış hareketli ortalamalar) sürecidir. Bir diğer yöntem ise, zaman dizilcrinde birden çok diziyi aynı anda ınodelleme imkanı veren çok boyutlu modelleme teknikleridir. Bunlar tck boyutlu modellerneden farklı olarak dizilcrin birbirleri ilc olan etkileşimini de model yapısı içerisinde bulundurarak modelin daha fazla bilgi içermesini sağlayabilirler. Bu amaçla çalışmanın birinci bölümünde. ilk olarak Türk dış ticaretinin genel seyri incelenerek bu konuda daha önce yapılmış bulunan çalışmalar incelenmiştir. İkinci bölümde ise I-boyutlu ve 2-boyutlu metodoloji verilmiştir. Daha sonra bunlara dayanarak ihracatithalat dizileri için elde edilen analiz sonuçları özetlenmiştir. 1. TÜRK DIŞ TICARETINE GENEL BAKlŞ 1.1. Genel Seyir Çalışmamız esas itibariyle I 990 arasını kapsamaktadır. Bununla birlikte Cumhuriyetimizin kuruluşundan itibaren dış ticaretin genel seyrinin kuşbakışı olarak incelenmesinde yarar vardır. Önce 67 yıllık dönemde ihracat ve ithalatımızın yıldan yıla göstermiş olduğu değişme hıziarına bakarak bir değerlendirme yapılması faydalı olacaktır. Bir önceki yıllara göre yapılan dcğerlendermclcrde bir tck yılın önemi yoktur. Örneğin bir önceki yıl çok fazla ihracat yapıldığı için, daha sonraki artışlar küçük görülebilir. Fakat üst üste meydana gelen artışlar ve azalışlar önemlidir. Burada ihracat ve ithalatta meydana gelen değişmeler ve buna paralel olarak da dış ticaret dengesinin vermiş olduğu pozitif ve negatif bakiyeler göz önünde bulundurularak bazı dönemler tesbit edilmiştir. Şöyle ki: döneminin en önemli özelliği milli gelirin düşük olması nedeniyle ithalatın düşük düzeylerde seyir etmesi ve dış ekonomik krizlerden daha çok etkilcnınesidir. Örneğin 1924 yılında ihracattaki yökseliş % 62 iken, ithalatta r~c, 22 olarak gerçekleşmiştir arası dış ticarctimizde genel olarak bir azalma görü lrnektedir ekonomik krizini izleyen 1930 yılında ithalatta % 44 'lük şok düşüş yaşanırken, ihracatıınız bu krizden daha az etkilenerek dış ticaret dengemiz bu dönemde pozitif bakiye vermiştir. Böylece 1945 yılına gelinceye kadar ihracat ve ithalatta meydana gelen değişmeler bazı yıllar oranları farklı olsa da genel olarak birbirine paralel gitmiştir. Bu döm:nıde II. Dünya savaşının etkisi kendisini dış ticarctimizdc hisscttirerck, önemli düşüşkrc neden olmuştur. Bu yıllarda ithalalımızdaki düşüşler ihracatıımza göre daha büyük oranda cercyan etmiştir (Saraçoğlu, 1997 : ) yılına gelindiğinde bir önceki yıla göre, ithalatta % 104'lük bir artışa karşın ihracatta% 3.5'luk bir artış gözlenmiştir. llöylccc bu dönemde ihracat ik ithalat artış hızları
3 EKONOMiK YAKLAŞlM 81 arasındaki paralelliğin bozulması ilc birlikte günümüze kadar gelen negatif dış ticaret bakiyeleri dönemi de başlamıştır. Bu tarihlerden sonra 70'1i yıllara gelinceye kadar dış ticaretimizde önemli sıçramalar görülmemiştir. 1thalatımızdaki ikinci önemli sıçrama ise yılında bir önceki yıla göre % 81 artış ilc gerçekleşmiştir. Bu yılda ihracatımız ise % 16 artmıştır. İşte bu yılda dış ticaret açığımızda önemli bir sıçrama meydana gelerek bir önceki yıla göre yaklaşık üç katı artış gözlenmiştir. Daha sonra da bu açıklar hiç azalmamış çoğunlukla hep artmıştır. Bu sonuç, dış ticaret açıklarının ithalatın sıçrama yaptığı 1947 ve 1974 yıllarında, ihracat artı~ının ithalat ar(ışlarının çok gerisinde kalışından kaynaklanmaktadır 'de ihracatın ithalatı karşılama oranı tarihinin en düşük düzeyi olan % 29.5 olarak gerçekleşmiştir. ı 977 yılında ihracattak i belirgin azalışın dışında, ı 980 yılına kadar bu dış ticaret açıkları durağan bir şekilde devam etmiştir. I 980 yılında ekonomimizin dışa açılmasını sağlayacak 24 Ocak kararları alınarak önemli politika değişikliği meydana getirilmiştir. Bu kararın etkisi ilc ihracatımızda, bunu izleyen üç yılda hızlı bir artış görülmektedir. Örneğin 1981 'de ihracat artış hızı bir önceki yıla göre % 62 olarak gerçekleşmiştir.!hracattaki bu artış 1989 yılına kadar arada bazı yıllar azalmakla birlikte devam etmiştir. Ancak bu yıllarda ithalatta da önemli artışlar meydana geldiği için, dış ticaret dengemiz yine negatif bakiye ilc yoluna devam etmi~tir yılından sonra ihracatta duraklama, ancak ithalatta ön görülenin çok üzerinde artışlar gerçekleşmiştir. ı 990 yılında, dış ticaret dengesindeki negatif bakiye bir önceki yıla göre iki katından fazla olarak gerçekleşmiştir (DİE, 1996:20). İnceleme dönemimizin ı ı 990 olarak saptanmasında, yukarıda açıklanan dış ticaretimizin genel seyri büyük önem taşımaktadır. gidişatın Zaman dizilcrinde esas olan genel modelenmcsidir. Bu yüzden modcllcme için tesbit edilen dönem zaman dizileri analizinin teknik karakteristikleri bakımından genel yapıyı temsil edecek şekilde olmalıdır. Çünkü uç değerler zaman dizileri modellemisinde sapmalara neden olmaktadır. Bu durum kestirimierin sağlığı açısından da büyük önem taşımaktadır. İşte bu yüzden nispeten daha durağan olan 1976 yılı başlangıç ve 1990 yılı da bitiş yılı olarak alınmıştır. Öte yandan incelenen bu dönemde iki farklı dış ticaret politikasının uygulanmış olması, zaman dizileri tekniğinin genel gidişatı modelierne amacından dolayı bir sakınca yaratmamaktadır. Çünkü burada amaç bu farklı politikaların etkinliklerini araştırmak değildir. Bu ctkinliklcrin incelenmesi ayrı bir çalışma konusudur (Saraçoğlu, 1997:32-51) Uygulanan Politikalar Türk sanayii cumhuriyetin ilk kuruluş yıllarından 1980'e gelinceye kadar değişik oranlarda olsa da dış rekabete karşı korunmuştur. Öte yandan yurt içi rekabet sektörlerde az sayıda firmanın bulunması nedeniyle yeterince gclişemcmiştir. Bu dönemde iç talep yüksek tutularak ithal ikameci politikalar izlenmiştir. ı980'dcn sonra ise dışa açık büyüme stratejisi izlenmiş ve büyük destekieric ihracat artınimaya çalışılmı~tır. İhracatı artırma ilc ilgili
4 82 Reşat KASAP. Bedriye SARAÇDGLU politikalar incelenecek olursa bunların genellikle kısa vadede ihracatı artırmayı amaçlayan politikalar olduğu görülür. Nitekim Türkiye 1980'dcn sonra, uyguladığı politikalarla, mevcut kapasiteleri kullanarak ve düşük kur politikası ve doğrudan teşviklerle ihracatını hızla artırmıştır ilc 1986 arasındaki ihracat rakamları bu politikaların başarılı olduğunu göstermektedir. Ancak 1989'dan itibaren ihracatımızın önce duraklaması daha sonra da gerilemesi bu kısa vadeli politikaların yeterli olmadığını göstermektedir. Nitekim Türkiye 'nin mevcut kapasitelerin artışını sağlamaya, bunun için de yeni yatırımlara önemli kaynaklar ayırınayı sağlayacak orta ve uzun vadeli politikaların geliştirilmesine ihtiyacı vardır. Orta ve uzun vadeli ihracat artışı sağlayan politikalar yapısal ve teknolojik değişimlere kaynak ayınlmasını gerektiren politikalardır. Türkiye 'nin bu konuda başarılı olduğu pek söylenemez. Bu politikalar Türkiye ihracatının gidişatını şüphesiz farklı gccikmelcrlc olsa da etkilemiştir. Nitekim 1989'a gelindiğinde, ihracat artış hızının kısa vadeli politikaların etkinliklerini kayhelmeye başlaması ilc beraber yavaşlamaya başladığı görülür (Saraçoğlu, 1997: ). Buna paralel olarak ihracatın ithalatı karşılama oranı düşerek, dış ticaret açıkları da büyümüştür. İtha1ata gel ine; 80'1i yıllara kadar türkiye 'de de şüphesiz diğer gelişmektc olan ülkeler gibi birçok yatırımın ara malı için ithalat gereksinimi oldukça yüksek olarak ccrcyan etmiştir. Nitekim, ekonomik kalkınmasını tamamiayabilmek için buyük ölçüde ara ve sermaye malına ihtiyacı olan ülkemiz bunların ithalatından vazgcçcmemcktcdir. Orta vadeli politikalarla ithalat rejimi arasında ilişki önemlidir. İhracat ve ithalaıla ilgili olarak uygulanan politikaların sonuçları şüphesiz dış ticaret hadlerinde de kendisini göstermektedir. Türkiye' de dış ticaret hadlerinin kötü ye gitme sürecinin 1973 'den sonra başladığı DİE serilerinden görülebilir (DİE, 1996:20-21). Genellikle Türkiye'nin ihracat fiyat indeksierindeki artış ithalat fiyat indeksierindeki artışlardan daha yavaş olarak cercyan etmektedir. Diğer bir ifade ilc ithal malları fiyat indeksleri daha hızlı bir artış göstermektedir. Bu da ithalat giderleri ve ihracat gelirlerinin farklı seyirler göstermesine neden olabilecektir. Bu çalışmanın amacı bu politikaları tartışmak değildir. Ancak, ihracatımızın ve ithalatımızın ileriki dönemlerde alacağı değerleri kcstinnck için geliştirilecek zaman dizileri modelerinin saptanmasında bunların bilinmesinin büyük önemi vardır. Nitekim bu politikaların etkileri nedeniyle, ihracat ve ithalatımızın trendi stokastik bir yapıya uygun görünmektedir. Dolayısıyla olayın stokastik bir yaklaşımla incelenmesi uygun olacaktır. İşte bizim bu çalışmada dış ticaret dizilcrinde kesti ri m amacıyla önerdiğimiz I -Boyutlu ve 2- Boyutlu modeller stokastik yaklaşımlardır. 1.3.lhracat ve Ithalat Dizilerinin Analizi Hakkında Yapılan Di{Jer Bazı Çalışmalar Oskoocc ve Domac ( 1995: ), "The Long-run rclation bctwccn im port anda export in an LDC: cv idence from Turkey" adlı çalı~ınalarında Türkiye' de ithalat ve ihracat
5 EKOI\IOMiK YAKLAŞlM 83 arasındaki ilişkileri incclemişlcrdir arası yıllık verilerle toplam ihracat ve toplam ithalat arasında ADF testleri ve kointcgrasyon analizi yapmışlardır. Yazarlar kointcgrasyon analizi yaparken toplam ithalat içerisinden hammadde ithalatını çıkardıklarında ihracat ve ithalat arasında uzun dönemli ilişki bulaınamışlardır. Bu nedenle yazarlar ihracatın teşvikine yönelik politikaların başarılı olabilmesi için Türkiye 'nin yurtiçi hammadde üretimine önem verilmesini önermektedirler. Bu sonuç iktisat ve dış ticaret politikaları açısından önemlidir. Ancak bizim açımızdan ihracat ve ithalat dizilerinin arasında kointcgrasyonunun olmaması önemlidir. Bu konuda benzer bir çalışma da Yaınak ve Zengin (1995: ) tarafından yapılmıştır. Bu çalışına 1980 yılının 1.dönemi ve 1993 yılının 4.döncmi arasında üçer aylık verilerle ithalat ve ihracat dizileri ele alınmıştır. Kointegrasyon testlerinden iki dizinin ortak bir dctcrministik trend paylaşmadığı ve dolayısıyla anılan dönemde uygulamaya konan makro ekonomik politikaların uzun dönemde ihracat ve ithalat arasında denge sağlamada başarısız kaldıkları sonucu elde edilmiştir. Çalışmada ayrıca zaman dizileri açısından ihracat ve ithalat dizileri arasında saptanan bu farklılığın ihracat fiyat indeksierindeki istikrarsızlıklardan kaynaklandığı da belirtilmektedir. Bu çalışmanın da bizim açımızdan önemi ihracat ve ithalat dizileri arasında kointegrasyon bulunmadığı ve dizilcrio uzun dönem gidişatlarının farklı olduğudur. Hakkio ve Rush ( 1991 :429~445) çalışmalarında bir ülkenin dış açıklarının sürdürülebilir bir açık (sustainablc cxtcrnal dcficit) olabilmesi için. ihracat ve ithalatının kointegrc olmasının gerekli bir koşul olduğunu ileri sürmüşlerdir. Benzer bir mantıktan hareket eden Utkulu (1997:107), esas amacı olan Türk dış borçlarının sürdürülebilir olup olmadığını ortaya koymak için ithalat ve ihracat arasında uzun dönemli bir dengenin varlığını inceleyen bir araştırma yapmıştır. Araştırma dönemi I 996 'dır. Bu çalışma sonunda da ithalat ve ihracat dizileri arasında uzun dönemli ilişki bulunamamıştır. ll. DIŞ TICARETIN KESTIR/MINE YÖNELIK MODELLEMELER IÇIN ALTERNATiF METODLAR Boyutlu ve 2-Boyutlu Metodoloji Zt zamana göre değişen rastgele değişkenierin dizisi olmak üzere. genel tck değişkenli ARMA(p.q) modeli. p q Zt= L <Pizit+Al+ I ejajt i= ı j =ı (1) olup. en genel ifadesiyle tck değişkenli mevsimsel otorcgressif tamamlanmış hareketli ortalama (SARIMA) zaman dizileri modelini a~ağıdaki ~ekilde yazahilir,
6 84 Reşat KASAP, Bedriye SARAÇOGLU,, D <P ( B s) <jl ( B ) ( ı - B s) ( ı - B ) d Zt = 8( B s) 8( B ) At. (2) Burada mevsimsel olmayan parametreler,<)> (B)= 1 - fl B -... fpbp ve q(b) == ı - f1 B fpbp 'dir. Mevsimsel parametreler ise, F (Bs)= ı - Fı B FpBp ve Q (Bs) = 1- Q1 B QQBQ'dır (Harvey, 1993: ). Ayrıca modeldeki "s", mevsimselliği ifade etmektedir. "D" ve "d" ise, sırasıyla mevsimsel ve mesimscl olmayan fark dereceleridir. At de beyaz gürültü, (WN(O,s2)) sürecidir (W ei, 1990: 165). Yukarıda verilen model, kısaca SARIMA (p,d,q)x(p,d,q)s şeklinde ifade edilebilir. Burada (p,d,q) mevsimsel olmayan ve (P,D,Q) ise mevsimselliğin derecelcridir. Zaman dizilerinde modellemc süreci genellikle dört aşamada yapılabilmektedir. Bunlar; modelin dcreecsinin belirlenmesi, parametre tahmini, modelin yeterliliğinin testi ve en iyi modelin seçilmesidir. Bu 1 -boyutlu modellerin yanı sıra çok boyutlu zaman serisi modelleri vardır. Çok boyutlu modeller daha çok bilgi içerirler. Bu sebepten dolayı tck boyutlu modellerin yanı sıra, bazen onun yerine çok boyutlu modeller kullanılmaktadır (Coopcr ve Wood, 1982: ). Ne zaman hangi tür modelin kullanılacağı ise verilerin yapısına göre değişecektir. Bazı diziler için tck boyutlu modeller daha iyi kcstirim verirken bazı durumlarda çok boyutlu modeller daha başarılı olmaktadır (Hosking, I 980: ). 2-boyutlu Zt vektörü için; ARMA(p,q) modeli F (B) Zt = Q (B) A t (3) olup, burada F (B)= ı - Fı B - F2 B FpBp ve Q (B)= ı - Q1 B - Q2 B QpBp'dır (Reinsel, 1995:26-28). Ayrıca, polinomlarının kökleri birim çcmbcrin dışındadır. Aynı zamandaat : (O, SAt) olan beyaz gürültü vcktörüdür (Shea, 1989:16ı-204). Tiao vetsay tarafından verilen ve veriyi dönüştürme tekniğine dayanan SCM (Scalar componcnt model- Skalar bileşen model) yöntemi için, Fi* = TFzT-1 ve Qi* = TQzT-ı dönüşümlerinden hareketle, dönüştürülmüş genel model, Yt = Fi* Yt Fp* Yt-ı- Qi*ct Qq*et-q +ct (4) şeklinde elde edilir (Tiao ve Tsay, 1989:1-36).
7 EKONOMiK YAKLAŞlM 85 II.2. Kestirim Şimdi çalışmada modcllcmc olayından sonra geleeckle ilgili değerlerin tahmin edilmesini veren kuramsal yapı özctlencccktir. Herhangi bir zaman dizileri modeli için kestirim yöntemlerinden biri en küçük ortalama hata kareler kestirimleri yöntemi (MSE)'dir (Jenkins ve Alavi, 1981:1-47). Buna göre, E(Zn+1 -Zn (1))2 ve Zn (1) = E(Zn+1 1 Zn1, Zn-1,..., Zl) dir. Kcstirim hatası ise~ en (k)= Zn+l- Zn (k) (5) şeklinde yazılabilir. Kestirimleri karşılaştırınak için kullanılan ölçütlerden biri MAPE (Mean absolute percentage error-ortalama mutlak yüzde hatalar), 1 M ek MAPE = (- L -- ) X ı 00 M k= ı Zn+ k (6) dir. Bu formüle göre iki ayrı dizi için MAPE değerleri hesaplandıktan sonra bu değerlerin küçük olanının daha iyi kestiriın verdiği gözönünde tutularak kestirimler arasında değerlendirme yapılır (Wei, 1990:89 ve 179). lll. ANALIZ SONUÇLARI Analizi yapılacak veri, dış ticaret istatistiklerine dayanmaktadır. İthalat ve ihracat dizileri ilc ilgili bu veriler, DİE aylık dış ticaret özetleri ( ) bültenlerinden alınmıştır. Her iki dizi de Ocak cak 1990 arasında; aylık ortalama ihracat ve ithalat rakamlarının A.B.D. Doları cinsinden ifade edilen 168 gözleıni içermektedir. İhracat ve ithalat dizileri için tck değişkenli analil, sonuçları aşağıdaki Tabio-l ve Tablo-2 'de özetlenmiştir. Tablo 1: Ihracat için 1-Boyutlu Modelierne Sonuçları parametre tahmin standart hata t-dcğcri p-değcri SAR(l2) MA(l)
8 86 Reşat KASAP, Bedriye SARAÇOGLU Tablo 2: Ithalat için 1-Boyutlu Modelleme Sonuçları parametre tahmin standart hata t-değeri p-değcri MA(l) ı SMA(l2) -0.22t\ o Ayrıca iki değişkenli SCM yöntemini kullanarak. ithalat ve ihracat dizileri için elde edilen momdcl aşağıda verilmiştir (Kasap ve Jones. 1990: lo). Zlt=0.66Zl,t-l +clt Z2t = 1.12 Z2, t cl. t-l+ c2t c2, t-l Bu tablolarla ilgili genel değerlendirmeler şöyle özetlenebilir: Tablo 1 'de verilen ihracat dizisi için yapılan I-Boyutlu ınodellemcde SARIMA(O.O,l)X(l,0,0)12 modeli elde edilmiştir. Tablodan, mevsimsel olmayan MA için q parametresinin ve mevsimsel AR için f parametresinin tahmin edilen değerlerinin t istatistiğine göre sıfırdan önemli ölçüde farklı oldukları görülmektedir. Tablo 2, ithalat dizisi için elde edilen en uygun modelin SARIMA(O,O,l )X(O,O,1) 12 olduğunu göstermektedir. Burada da yapılan parametre tahminlerinin yine t istatistiklerine göre oldukça anlamlı oldukları görülmektedir. SCM yöntemi kullanılarak yapılan 2-Boyutlu zaman dizileri ınodellcmesinde en iyi model olarak ARMA( 1,l) bulunmuştur. Modelden görüldüğü gibi rı 1, f21, F2l, F22,,, pm ametrclerinin tahminleri istatistiksel olarak anlamlıdır. Her iki yaklaşımla elde edilen modeller kullanılarak ileri yönelik yapılan tahminler için kullanılan MAPE ölçütüne göre bulunan değerler. Tablo 3 ve Tablo 4'dc verilmiştir. Tablo 3: Çeşitli Kestirim Dönemleri için 1-Boyutlu MAPE Değerleri dizi ı ihracat ı9 ı ithalat :n5.549t Tablo 4: 2-Boyutlu SCM Modeli için MAPE Değerleri dizi ı ihracat ithalat l06.57r ~ --~
9 EKONOMİK YAKLAŞlM 87 Tablo 3 'den görüldüğü üzere 1 aylık kestiriın değerleri hariç, 3, 6, 12 aylık kestirimler için MAPE değerleri ihracat dizisi için ithalata göre daha küçük olarak bulunmuştur. Bunun anlamı, ihracat dizisi için, tck boyuytlu modelin daha iyi kestirimler verdiğidir. Tablo 4 'de verilen 2-Boyutlu model için kestirimierin MAPE değerleri göz önüne alındığında, tck boyutlu modelin kcstirim değerlerinin aksine, 12 aylık kestirimler hariç l, 3, 6 aylık kestirimierin MAPE değerleri ithalat dizisi için ihracata göre daha küçüktür. Bu da, ithalat dizisi için 2-Boyutlu modele göre yapılan 1, 3, 6 aylık kcstirimlcrin, ihracat dizisine göre daha isabetli olduğunu göstermektedir. SONUÇ VE YORUM Zaman dizileri ilc yapılan modclleınc çalışmalarında, kestirime yönelik sonuçların, farklı veri yapıları için farklı sonuçlar vercbileccği bilinmektedir (Grubb, 1992:95-107). Bizim çalışmamızda da bu fikri destekleyen sonuçlar elde edilmiştir. Genel olarak çok boyutlu modcllemelcr, I-boyutlu modcllcmclcrc göre daha çok bilgi içerirler, bunun sonucu olarak da daha iyi kestirimler vcrcbilmcktedirlcr. Bu durum veriden veriye göre değişebilmektedir. Her şeyden önce, yukarıdaki analiz sonuçlarına göre, hem tck boyutlu hem de iki boyutlu modellerden hareketle elde edilen kestirimierin ithilat ve ihracat dizileri için farklı olarak bulunduğu söylenebilir. Bu bulguların ışığı altında, "MAPE" değerleri göz önüne alınarak I-boyutlu modellerin, iki boyutlu modeliere göre daha iyi kestirimler verdiği söylelnebilir. Gçncl olarak elde edilen bu sonuca rağmen, I-boyutlu ve 2-boyutlu sonuçlar açısından diziler arasında bazı ince farklılıklar da vardır. Örneğin, tck boyutlu kestirimler için ihracatta görülen bariz farklılığın, ithalat dizisi için de geçerli olduğu söylcnemcmcktcdir. Özelliktc 3 ve 6 aylık gibi kestirimierde ithalat dizisi için I-boyutlu ve 2-boyutlu kestirimler birbirine biraz daha yakındır. Halbuki ihracat dizisinde I-boyutlu modellerin kısa vadeli kestirimleri 2-boyutlu modclinkine göre çok daha iyi sonuçlar verdiği görülmektedir. 1 ve 12 aylık kestirimiere gelince gerek ithalat gerekse ihracat dizileri için tck boyutlu modelin daha başarılı olduğu söylenebilir. Bu da büyük bir olasılıkla ithalat ve ihracat dizilerinin genel gidişatlarının birbirlerine benzer olmalarına rağmen aslında farklı yapılara sahip oldukl<m gerçeğinden kaynaklanmış olabilmektedir. Bu farklılaşmanın uzun vadede daha belirgin olmasının doğal bir sonucu olarak. tck boyutlu modelin her iki dizi için, 1 ve 12 aylık dönemlerde daha başarılı olarak bulunmuş olduğu düşünülmektedir. Şu halde, Türkiye için, aylık bu verilere dayanarak ihracat ve ithalatı ayrı ayrı düşünerek modclleme yapmanın daha uygun olacağı verilen literatür çalışmalarından söylenebilir. Bu bulgulm-ımız 1.3 'de bulunan ithalat ve ihracat dizilerinin kointcgrasyon içermediği dolayısıyla uzun dönemde dizilerinin gidişatlarının farklılık göstereceği sonucuyla da paralellik göstermektedir....
10 ss Reşat KASAP, Bedriye SARAÇOGLU Bir ülkenin ihracat ve ithalatını şüphesiz o ülkenin genel ekonomik yapısından soyutlamak doğru olmaz. Bu çalı~mada, Türkiye'de ihracat ve ithalat dizilerinin, gerek dış ticaret hadlerinin devamlı olarak kötüye gitmesinden, gerekse diğer yapısal özelliklerden kaynaklanan nedenlerle oldukça farklı ekonomik özelliklere sahip olduğu gerçeği ilc de karşı karşıya kalınmı~tır. KAYNAKÇA COOPER, D.M. and WOOD, E.F. (1982), "Identifying Multivariate Modcls", Journal of Time Series Ancılysis, 3, DiE, Aylık Dış Ticaret Özetleri ( ), Dı~ Ticaret İstatistikleri Şubesi, Ankara. DiE (1996), Türkiye ve Dünya Dış Ticareti: , Yayın No:l870, Ankara. GRUB B, H. (1992), "A Multivariate Time Series Analysis of Some Flour Price Index Data", Appl. Statist., 41, 1, HAKKI O, C.S. ant RUSH, M. (199 1). "Is the Budget Deficit Too High", Economic Inquary, 29' HARVEY, A.C. (1993), Time Series Modcls, Harvestcr and Wheatsheaf. London. HOSKING, J.R.M. (1980), "The Multivariate Portmanteau Statistic", Journal of the American Statistical Association, 75, JENKINS, G.M. and ALA VI, A.S. (1981), "Somc Aspects of Modeliing and Fareeasting Multivariate Time Series", Journal of Time Series Analysis. 2, KASAP, R. and JONES, D.A. (1990), "An Analysis of Trade Statistics for Turkey: With Particular Refcrcnce to Multivariate Stnıcturc", Rcsearclı Bul/etin in St<ıtistics, Research Mcmoir, 21, The University of College of Wales, Aberystwyth, U.K. OSKOOEE, M.B. and DOMAC, I. (1995), "The Long Run Rclation Betwecn Iınport and Export in and LDC: Evidence From Turkey", ODTÜ, Gelişme Dergisi. 22, 2, REİNSEL. G.R. (1995), Elements of Multivariate Time Series, Pringer-Verlag, London. SARAÇOGLU, B. (1997). "Gümrük Birliği Sürecinde Türkiye 'nin İhracat Potansiyeli ve Rekabet Gücü". 3. Verimlilik Kongresi, Bildiriler Kitabı, MPM, Ankara,
11 EKONOMiK YAKLAŞlM 89 SARAÇOGLU, B. (1997), "İhracat Önderliğinde Büyüme Politikası ve Türkiye İhracatında Beklenen Yapısal Değişiklikler", Iktisat, Işletme ve Finans Dergisi, Ağustos 97, SHEA, B.L. (1989), "The Exact Likclihood of a Vcctor Autoregressif Moving Average Modcl",Appl.Slatist.,38, 1, TIAO, G.C. and TSAY, R.S. (1989), "Model specification in multivariate time series", J.R. Stalist. Soc., B, 2, UTKULU. U. (1997), "Are the Turkish Extcrnal Dcficits Sustainable? Ev idence From the Co-integrating Relationship Betwecn Exports and lmports", Confcrcnce on Economics, METU. Ankara YAMAK, R. ve ZENGİN, A. (1995), "Türkiye'de 1980 Sonrası İhracat, İthalat ve Dış Ticaret Açığı: Birim Kök ve Kointegrasyon Analizi", II.. Ulusal Ekonomclri ve Istatistik Scmpozyumu, Bildiriler Kitabı, Dokuz Eylül Üniversitesi Yayınları, İzmir, WEI. W.W.S. (1990), Time Series Analysis, Addison-Wesley Publishing Company, Ine., United Kingdom. ABSTRACT FORECASTING FOR THE FOREIGN TRADE DATA BASED ON AL TERNATIVE METHODS In this pa per, wc estimate 1-dimcnsional time series and 2-dimcnsional SCM (sc alar component model) modelsfor Turkish trade data. And then, wc forecast the future for the data by us ing these estimated modcls. Finally, wc comparc the forecasts for the criteria of the MAPE (Mean absolute percentage crror).
Zaman Serileri-1. If you have to forecast, forecast often. EDGAR R. FIEDLER, American economist. IENG 481 Tahmin Yöntemleri Dr.
Zaman Serileri-1 If you have to forecast, forecast often. EDGAR R. FIEDLER, American economist IENG 481 Tahmin Yöntemleri Dr. Hacer Güner Gören Zaman Serisi nedir? Kronolojik sırayla elde edilen verilere
DetaylıA Y L I K EKONOMİ BÜLTEN İ
Ocak 07 Nisan 07 Temmuz 07 Ekim 07 Ocak 08 Nisan 08 Temmuz 08 Ekim 08 Ocak 09 Nisan 09 Temmuz 09 Ekim 09 Ocak 10 Nisan 10 Temmuz 10 Ekim 10 Ocak 11 Nisan 11 Temmuz 11 Ekim 11 Ocak 12 Nisan 12 Temmuz 12
DetaylıZAMAN SERİLERİNDE AYRIŞTIRMA YÖNTEMLERİ
ZAMAN SERİLERİNDE AYRIŞTIRMA YÖNTEMLERİ 1 A. GİRİŞ Gözlemlerin belirli bir dönem için gün, hafta, ay, üç ay, altı ay, yıl gibi birbirini izleyen eşit aralıklarla yapılması ile elde edilen seriler zaman
DetaylıFEDERAL ALMANYA EKONOMİK GELİŞMELER RAPORU Yılı. II. Çeyrek Dönem Değerlendirmesi. Berlin Ekonomi Müşavirliği
FEDERAL ALMANYA EKONOMİK GELİŞMELER RAPORU Yılı II. Çeyrek Dönem Değerlendirmesi Berlin Ekonomi Müşavirliği İÇİNDEKİLER Yönetici Özeti (Genel Görünüm)...... 2 Sektörel Gelişmeler... 5 Cari Denge... 6 Tüketim....
Detaylı268
BASIM VE YAYIM; PLAK, KASET V.B. KAYITLI MEDYANIN ÇOĞALTILMASI Hazırlayan Yusuf MEDER Kıdemli Uzman 268 1. SEKTÖRÜN TANIMI Basım ve yayım; plak, kaset v.b. kayıtlı medyanın çoğaltılması sektörü ISIC Revize
DetaylıANA METAL SANAYİİ Hazırlayan Leyla DOLUN Kıdemli Uzman
ANA METAL SANAYİİ Hazırlayan Leyla DOLUN Kıdemli Uzman 422 1. SEKTÖRÜN TANIMI Ana metal sanayii ISIC Revize 3 sınıflandırmasına göre, imalat sanayii alt ayrımında 27 no lu gruplandırma içinde yer almaktadır.
DetaylıBÜRO, MUHASEBE VE BİLGİ İŞLEM MAKİNELERİ İMALATI Hazırlayan M. Emin KARACA Kıdemli Uzman
BÜRO, MUHASEBE VE BİLGİ İŞLEM MAKİNELERİ İMALATI Hazırlayan M. Emin KARACA Kıdemli Uzman 516 1. SEKTÖRÜN TANIMI Büro, muhasebe ve bilgi işlem makineleri imalatı ISIC Revize 3 ve NACE Revize 1 sınıflandırmasına
DetaylıBüyüme Değerlendirmesi: 2013 4. Çeyrek
Büyüme Değerlendirmesi: 2013 4. Çeyrek 31.03.2014 YATIRIMSIZ BÜYÜME Seyfettin Gürsel*, Zümrüt İmamoğlu, ve Barış Soybilgen Yönetici Özeti TÜİK'in bugün açıkladığı rakamlara göre Türkiye ekonomisi 2013
DetaylıÜSTEL DÜZLEŞTİRME YÖNTEMİ
ÜSEL DÜLEŞİRME YÖNEMİ ÜSEL DÜLEŞİRME YÖNEMİ Bu bölüme kadar anlatılan yöntemler zaman içinde değişmeyen parametre varsayımına uygun serilerin tahminlerinde kullanılmaktaydı. Bu tür seriler deterministik
DetaylıGRAFİKLERLE FEDERAL ALMANYA EKONOMİSİNİN GÖRÜNÜMÜ
GRAFİKLERLE FEDERAL ALMANYA EKONOMİSİNİN GÖRÜNÜMÜ Hazırlayan: Fethi SAYGIN Mart 2014 Kaynak :DESTATIS (Alman İstatistik Enstitüsü) GENEL DEĞERLENDİRME Ekonomi piyasalarındaki durgunluk ve sorunlara rağmen,
Detaylıtepav Nisan2011 N DEĞERLENDİRMENOTU 2008 Krizinin Kadın ve Erkek İşgücüne Etkileri Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı
DEĞERLENDİRMENOTU Nisan2011 N201127 tepav Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Ayşegül Dinççağ 1 Araştırmacı, Ekonomi Etütleri Hasan Çağlayan Dündar 2 Araştırmacı, Ekonomi Etütleri 2008 Krizinin
Detaylı1 TÜRKİYE CUMHURİYETİ DÖNEMİ (TÜRKİYE) EKONOMİSİNİN TARİHSEL TEMELLERİ
İÇİNDEKİLER ÖNSÖZ III Bölüm 1 TÜRKİYE CUMHURİYETİ DÖNEMİ (TÜRKİYE) EKONOMİSİNİN TARİHSEL TEMELLERİ 13 1.1.Türkiye Ekonomisine Tarihsel Bakış Açısı ve Nedenleri 14 1.2.Tarım Devriminden Sanayi Devrimine
DetaylıİMALAT SANAYİ EĞİLİM ANKETLERİ VE GELECEĞİN TAHMİNİ
İ&tanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Ord. Prof.'Şükrü Baban'a Armağan İstanbul - 1984 İMALAT SANAYİ EĞİLİM ANKETLERİ VE GELECEĞİN TAHMİNİ Dr. Süleyman Özmucur" (*) 1. GİRİŞ: Bu makalenin amacı Devlet
DetaylıKOK KÖMÜRÜ, RAFİNE EDİLMİŞ PETROL ÜRÜNLERİ VE NÜKLEER YAKIT İMALATI Hazırlayan Seher OZAN DÜNDAR Kıdemli Uzman 302 1. SEKTÖRÜN TANIMI Kok kömürü, rafine edilmiş petrol ürünleri ve nükleer yakıt imalatı
DetaylıTÜRK KONSEYİ EKONOMİK İLİŞKİLERİ YETERLİ Mİ?
TÜRK KONSEYİ EKONOMİK İLİŞKİLERİ YETERLİ Mİ? Dr. Fatih Macit, Süleyman Şah Üniversitesi Öğretim Üyesi, HASEN Bilim ve Uzmanlar Kurulu Üyesi Giriş Türk Konseyi nin temelleri 3 Ekim 2009 da imzalanan Nahçivan
Detaylı2017 YILI İLK ÇEYREK GSYH BÜYÜMESİNİN ANALİZİ. Zafer YÜKSELER. (19 Haziran 2017)
2017 YILI İLK ÇEYREK GSYH BÜYÜMESİNİN ANALİZİ Zafer YÜKSELER (19 Haziran 2017) TÜİK, 2017 yılı ilk çeyreğine ilişkin GSYH büyüme hızını yüzde 5 olarak açıklamıştır. Büyüme hızı, piyasa beklentileri olan
DetaylıBAŞKA YERDE SINIFLANDIRILMAMIŞ ELEKTRİKLİ MAKİNE VE CİHAZLARIN İMALATI Hazırlayan Birgül OĞUZOĞLU Kıdemli Uzman 540 1. SEKTÖRÜN TANIMI Başka yerde sınıflandırılmamış elektrikli makine ve cihazların imalatı
DetaylıEnerji Dışı İthalatımızın Petrol Fiyatları ile İlişkisi
Enerji Dışı İthalatımızın Petrol Fiyatları ile İlişkisi Türkiye ithalatının en çok tartışılan kalemi şüphesiz enerjidir. Enerji ithalatı dış ticaret açığının en önemli sorumlusu olarak tanımlanırken, enerji
DetaylıTürkiye deki İş Kazalarının Box-Jenkins Tekniği ile İncelenmesi. Doç. Dr. Arzu ALTIN YAVUZ Ar. Gör. Barış ERGÜL Ar. Gör. Ebru GÜNDOĞAN AŞIK
Türkiye deki İş Kazalarının Box-Jenkins Tekniği ile İncelenmesi Doç. Dr. Arzu ALTIN YAVUZ Ar. Gör. Barış ERGÜL Ar. Gör. Ebru GÜNDOĞAN AŞIK Sunu Planı Giriş Bu bölümde İş Sağlığı ve Güvenliği ile ilgili
Detaylı2. TÜKETİCİ FİYAT ENDEKSİ
1. ENFLASYON Eskişehir, Bursa, Bilecik bölgesi için aylık tüketici fiyatlarına göre hesaplanmış enflasyon oranlarının 2017 Temmuz ayından 2018 Temmuz ayına kadar açık bir artış trendine sahip olduğu (2017
Detaylı142
GİYİM EŞYASI İMALATI; KÜRKÜN İŞLENMESİ VE BOYANMASI SANAYİİ Hazırlayan Mustafa ŞİMŞEK ESAM Müdür Yardımcısı 142 1. SEKTÖRÜN TANIMI Giyim eşyası imalatı; kürkün işlenmesi ve boyanması sektörü, ISIC Revize
DetaylıAB Ülkelerinin Temel Ekonomik Göstergeleri Üye ve Aday Ülkeler
AB inin Temel Ekonomik Göstergeleri Üye ve Sayfa No Nüfus (Bin Kişi) 1 Nüfus Artış Hızı (%) 2 Cari Fiyatlarla GSYİH (Milyar $) 3 Kişi Başına GSYİH ($) 4 Satınalma Gücü Paritesine Göre Kişi Başına GSYİH
Detaylı2012 Nisan ayında işsizlik oranı kuvvetli bir düşüş ile 2012 Mart ayına göre 0,9 puan azalarak % 9 seviyesinde
1 16-31 Temmuz 2012 SAYI: 41 MÜSİAD Araştırmalar ve Yayın Komisyonu İşsizlikte Belirgin Düşüş 2012 Nisan ayında işsizlik oranı kuvvetli bir düşüş ile 2012 Mart ayına göre 0,9 puan azalarak % 9 seviyesinde
DetaylıTÜRKİYE ET ÜRETİMİNDE BÖLGELER ARASI YAPISAL DEĞİŞİM ÜZERİNE BİR ANALİZ
TÜRKİYE ET ÜRETİMİNDE BÖLGELER ARASI YAPISAL DEĞİŞİM ÜZERİNE BİR ANALİZ Arş. Gör. Atilla KESKİN 1 Arş.Gör. Adem AKSOY 1 Doç.Dr. Fahri YAVUZ 1 1. GİRİŞ Türkiye ekonomisini oluşturan sektörlerin geliştirilmesi
DetaylıBayesgil VAR Modelinin Gerçek Zaman Dizileri
Çankaya University Journal of Science and Engineering Volume 7 (2010), No. 2, 169 185 Bayesgil VAR Modelinin Gerçek Zaman Dizileri için Kestirim Amaçlı Kullanılması Reşat Kasap 1, ve Sibel Kavak 2 1 Gazi
Detaylı572
RADYO, TELEVİZYON, HABERLEŞME TEÇHİZATI VE CİHAZLARI İMALATI Hazırlayan M. Ali KAFALI Kıdemli Uzman 572 1. SEKTÖRÜN TANIMI Radyo, televizyon, haberleşme teçhizatı ve cihazları imalatı ISIC Revize 3 sınıflandırmasına
DetaylıGRAFİK 1 : ÜRETİM ENDEKSİNDEKİ GELİŞMELER (Yıllık Ortalama) (1997=100) Endeks 160,0 140,0 120,0 100,0 80,0 60,0 40,0 20,0. İmalat Sanayii
TÜTÜN ÜRÜNLERİ İMALAT SANAYİİ Hazırlayan Ömür GENÇ ESAM Müdür Yardımcısı 78 1. SEKTÖRÜN TANIMI Tütün ürünleri imalatı ISIC Revize 3 sınıflandırmasına göre, imalat sanayii alt ayrımında 16 no lu gruplandırma
DetaylıSayı: 2006-34 26 Mayıs 2006. Toplantı Tarihi: 25 Mayıs 2006
Sayı: 2006-34 26 Mayıs 2006 PARA POLİTİKASI KURULU DEĞERLENDİRMELERİ ÖZETİ Toplantı Tarihi: 25 Mayıs 2006 1. Para Politikası Kurulu (Kurul), kararlarını enflasyonun orta vadeli hedeflerle uyumlu olmasını
DetaylıZAMAN SERİLERİNDE REGRESYON ANALİZİ
ZAMAN SERİLERİNDE REGRESYON ANALİZİ 1 1. GİRİŞ Trent, serinin genelinde yukarıya ya da aşağıya doğru olan hareketlere denmektedir. Bu hareket bazen düz bir doğru şeklinde olmaktadır. Bu tür harekete sahip
DetaylıMESLEK KOMİTELERİ DURUM TESPİT ANKETİ
SONUÇLARI DURUM TESPİT ANKETİ MESLEK KOMİTELERİ Temmuz 15 Ekonomik Araştırmalar Şubesi 1 1 1 s 8 6 97,6 SANAYİ GELİŞİM ENDEKSİ 66,3 81,4 18, 15,2 SANAYİ GELİŞİM ENDEKSİ (SGE) (Üretim, İç Satışlar, İhracat,
DetaylıZaman Serileri. IENG 481 Tahmin Yöntemleri Dr. Hacer Güner Gören
Zaman Serileri IENG 481 Tahmin Yöntemleri Dr. Hacer Güner Gören Zaman Serisi nedir? Kronolojik sırayla elde edilen verilere sahip değișkenlere zaman serisi adı verilmektedir. Genel olarak zaman serisi,
DetaylıSon Çeyrekte Büyüme Hız Kazandı
Ekonomik Görünüm ve Tahminler: Ocak 2011 13 Ocak 2011 Son Çeyrekte Büyüme Hız Kazandı Zümrüt İmamoğlu* ve Barış Soybilgen Yönetici Özeti TÜİK'in açıkladığı rakamlara göre, sanayi üretimi (SÜE) ve ihracat
DetaylıDIŞ TİCARETTE KÜRESEL EĞİLİMLER VE TÜRKİYE EKONOMİSİ
DIŞ TİCARETTE KÜRESEL EĞİLİMLER VE TÜRKİYE EKONOMİSİ (Taslak Rapor Özeti) Faruk Aydın Hülya Saygılı Mesut Saygılı Gökhan Yılmaz Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası Araştırma ve Para Politikası Genel Müdürlüğü
Detaylı7. Orta Vadeli Öngörüler
7. Orta Vadeli Öngörüler Bu bölümde tahminlere temel oluşturan varsayımlar özetlenmekte, bu çerçevede üretilen orta vadeli enflasyon ve çıktı açığı tahminleri ile para politikası görünümü önümüzdeki üç
Detaylı2010 OCAK NİSAN DÖNEMİ HALI SEKTÖRÜ İHRACATININ DEĞERLENDİRMESİ
2010 OCAK NİSAN DÖNEMİ HALI SEKTÖRÜ İHRACATININ DEĞERLENDİRMESİ 2010 yılına iyi başlayan ülkemiz halı ihracatı, yılın ilk dört ayının sonunda bir önceki yılın aynı dönemine kıyasla % 23,1 oranında artarak
DetaylıBanka Kredileri ve Büyüme İlişkisi
Banka Kredileri ve Büyüme İlişkisi Cahit YILMAZ Kültür Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi İstanbul c.yilmaz@iku.edu.tr Key words:kredi,büyüme. Özet Banka kredileri ile ekonomik büyüme arasında
DetaylıHAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ 2017 KASIM AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU. İTKİB Genel Sekreterliği. Hazırgiyim ve Konfeksiyon Ar-Ge Şubesi.
HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ 2017 KASIM AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU Hazırgiyim ve Konfeksiyon Ar-Ge Şubesi Aralık 2017 Hazırgiyim ve Konfeksiyon Ar-Ge Şubesi 1 HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜNÜN 2017
DetaylıMESLEK KOMİTELERİ DURUM TESPİT ANKETİ
SONUÇLARI DURUM TESPİT ANKETİ MESLEK KOMİTELERİ Nisan 15 Ekonomik Araştırmalar Şubesi 14 1 1 8 6 4 SANAYİ GELİŞİM ENDEKSİ 19,5 117,2 115,5 97,6 66,3 SANAYİ GELİŞİM ENDEKSİ (SGE) (Üretim, İç Satışlar, İhracat,
DetaylıSürelerine Göre Tahmin Tipleri
Girişimcilik Bölüm 5: Talep Tahmini scebi@ktu.edu.tr 5.1. Talep Tahmini Tahmin: Gelecek olayları önceden kestirme bilim ve sanatı. İstatistiksel Tahmin: Geçmiş verileri matematiksel modellerde kullanarak
DetaylıSERMAYE PİYASASI KURULU BAŞKANI SN. DOÇ. DR. TURAN EROL UN
BAŞKANI SN. DOÇ. DR. TURAN EROL UN ADNAN MENDERES ÜNİVERSİTESİ NAZİLLİ İİBF İKTİSAT BÖLÜMÜ VE AVRUPA ARAŞTIRMALAR MERKEZİ TARAFINDAN DÜZENLENEN GÜNCEL EKONOMİK SORUNLAR KONGRESİ NDE YAPACAĞI Açılış Konuşmasının
DetaylıKoşullu Öngörümleme. Bu nedenle koşullu öngörümleme gerçekleştirilmelidir.
Koşullu Öngörümleme Ex - ante (tasarlanan - umulan) öngörümleme söz konusu iken açıklayıcı değişkenlerin hatasız bir şekilde bilindiği varsayımı gerçekçi olmayan bir varsayımdır. Çünkü bazı açıklayıcı
DetaylıFİNANSAL VEKTÖREL ZAMAN DİZİLERİNDE ÖZDEĞER-ÖZVEKTÖR ANALİZİYLE EŞZAMANLI VE GECİKMELİ DOĞRUSAL İLİŞKİLERİN TESBİTİ Reşat KASAP (*) ÖZET
D.E.Ü.İ.İ.B.F.Dergisi Cilt:13, Sayı:II, Yıl:1998, ss.163-171 FİNANSAL VEKTÖREL ZAMAN DİZİLERİNDE ÖZDEĞER-ÖZVEKTÖR ANALİZİYLE EŞZAMANLI VE GECİKMELİ DOĞRUSAL İLİŞKİLERİN TESBİTİ Reşat KASAP (*) ÖZET Bu
DetaylıAB Ülkelerinin Temel Ekonomik Göstergeleri Üye ve Aday Ülkeler
AB inin Temel Ekonomik Göstergeleri Üye ve Sayfa No Nüfus (Bin Kişi) 1 Nüfus Artış Hızı (%) 2 Cari Fiyatlarla GSYİH (Milyar $) 3 Kişi Başına GSYİH ($) 4 Satınalma Gücü Paritesine Göre Kişi Başına GSYİH
DetaylıEkonomik Görünüm ve Tahminler: Nisan 2015
Ekonomik Görünüm ve Tahminler: Nisan 215 BÜYÜME DÜŞMEYE DEVAM EDİYOR Zümrüt İmamoğlu* ve Barış Soybilgen ** 13 Nisan 215 Yönetici Özeti Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış Sanayi Üretim Endeksi (SÜE)
DetaylıBeklenti Anketi ne İlişkin Yöntemsel Açıklama
Beklenti Anketi ne İlişkin Yöntemsel Açıklama İstatistik Genel Müdürlüğü Reel Sektör Verileri Müdürlüğü İçindekiler I- Amaç... 3 II- Kapsam... 3 III- Yöntem... 3 IV- Tanımlar ve Hesaplamalar... 3 V- Yayımlama...
DetaylıHAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ 2017 MAYIS AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU. İTKİB Genel Sekreterliği Hazırgiyim ve Konfeksiyon Şubesi
HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ 2017 MAYIS AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU Hazırgiyim ve Konfeksiyon Şubesi Haziran 2017 2 HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜNÜN 2017 MAYIS İHRACAT PERFORMANSI ÜZERİNE KISA DEĞERLENDİRME
Detaylı174
DERİ İŞLEME, SARACİYE VE AYAKKABI İMALATI Hazırlayan Ömür GENÇ ESAM Müdür Yardımcısı 174 1. SEKTÖRÜN TANIMI Derinin tabaklanması, işlenmesi; bavul, el çantası, saraçlık, koşum takımı ve ayakkabı imalatı
DetaylıMAKİNE VE TEÇHİZATI HARİÇ; METAL EŞYA SANAYİİ Hazırlayan Mustafa TOSUN Kıdemli Uzman 450 1. SEKTÖRÜN TANIMI Makine ve teçhizatı hariç; metal eşya sanayii, ISIC Revize 3 sınıflandırmasına göre, imalat sanayii
DetaylıKONU 1: TÜRKİYE EKONOMİSİNDE ( ) İŞGÜCÜ VERİMLİLİĞİ ve YATIRIMLAR İLİŞKİSİ (DOĞRUSAL BAĞINTI ÇÖZÜMLEMESİ) Dr. Halit Suiçmez(iktisatçı-uzman)
KONU 1: TÜRKİYE EKONOMİSİNDE (1987-2007) İŞGÜCÜ VERİMLİLİĞİ ve YATIRIMLAR İLİŞKİSİ (DOĞRUSAL BAĞINTI ÇÖZÜMLEMESİ) Dr. Halit Suiçmez(iktisatçı-uzman) NE YAPILDI? ÖZET - Bu çalışmada, işgücü verimliliği
DetaylıCari açığın bazı özellikleri ve politika önerileri. Seyfettin Gürsel
Bilgi Notu 8/2 23.7.28 Cari açığın bazı özellikleri ve politika önerileri Seyfettin Gürsel Bu bilgi notunda büyümekte olan cari açığın (22-27) yatırım mallarının finansmanı, enerji fiyatları, reel kur
DetaylıDünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi TÜRKİYE 10. ENERJİ KONGRESİ ULAŞTIRMA SEKTÖRÜNÜN ENERJİ TALEBİNİN MODELLENMESİ VE SÜRDÜRÜLEBİLİR POLİTİKALAR
Dünya Enerji Konseyi Türk Milli Komitesi TÜRKİYE 1. ENERJİ KONGRESİ ULAŞTIRMA SEKTÖRÜNÜN ENERJİ TALEBİNİN MODELLENMESİ VE SÜRDÜRÜLEBİLİR POLİTİKALAR Özgür BAŞKAN, Soner HALDENBİLEN, Halim CEYLAN Pamukkale
DetaylıBASIN DUYURUSU PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ. Sayı: 2015-16. 3 Mart 2015. Toplantı Tarihi: 24 Şubat 2015
Sayı: 2015-16 BASIN DUYURUSU 3 Mart 2015 PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ Toplantı Tarihi: 24 Şubat 2015 Enflasyon Gelişmeleri 1. Ocak ayında tüketici fiyatları yüzde 1,10 oranında artmış ve yıllık
Detaylı666
DİĞER ULAŞIM ARAÇLARININ İMALATI Hazırlayan Mustafa ŞİMŞEK ESAM Müdür Yardımcısı 666 1. SEKTÖRÜN TANIMI Diğer ulaşım araçlarının imalatı, ISIC Revize 3 sınıflandırmasına göre, imalat sanayii alt ayrımında
Detaylı2015 MAYIS AYI ENFLASYON RAPORU
2015 MAYIS AYI ENFLASYON RAPORU HAZIRLAYAN 03.06.2015 Yrd. Doç. Dr. Sema ULUTÜRK AKMAN - İstatistik Araştırma Merkezi Araş. Gör. Hakan BEKTAŞ İktisat Fakültesi Ekonometri Bölümü RAPOR Tüketici Fiyat Endeksi
DetaylıYAPAY SİNİR AĞI KULLANARAK DEPREM EĞİLİMİNİN KESTİRİMİ. Umut FIRAT
YAPAY SİNİR AĞI KULLANARAK DEPREM EĞİLİMİNİN KESTİRİMİ Umut FIRAT ufirat@yahoo.com Öz: Depremler yeryüzünde en çok yıkıma neden olan doğal afetlerdir. Bu durum, depremlerin önceden tahmin edilmesi fikrini
DetaylıMakro Veri. TÜİK tarafından açıklanan verilere göre -5,6 puan olan dış ticaretin büyümeye katkısını daha yüksek olarak hesaplamamızdan kaynaklandı.
Makro Veri Büyüme ve Dış Ticaret: Türkiye ekonomisi için yüksek büyüme=yüksek dış ticaret açığı İbrahim Aksoy Ekonomist Tel: +90 212 334 91 04 E-mail: iaksoy@sekeryatirim.com.tr TÜİK tarafından bugün açıklanan
DetaylıTürkiye ve Brezilya da Beklentilerin Enflasyon Tahminine Etkisi
Türkiye ve Brezilya da Beklentilerin Enflasyon Tahminine Etkisi CEM ÇAKMAKLI K O Ç Ü N İ V E R S İ T E S İ, A M S T E R D A M Ü N İ V E R S İ T E S İ, KU- T U S İ A D E A F Türkiye de Enflasyon Dinamikleri:
DetaylıAraştırma Genel Müdürlüğü Çalışma Tebliğ
Araştırma Genel Müdürlüğü Çalışma Tebliğ No:12 2002 YILININ İLK YARISINDA STOK BİRİKİMİNİN GSYİH BÜYÜMESİNE KATKISI Kasım 2002 Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası 2002 YILININ İLK YARISINDA STOK BİRİKİMİNİN
DetaylıBİRİNCİ BÖLÜM TÜRKİYE EKONOMİSİNE PANORAMİK BAKIŞ...
İÇİNDEKİLER BİRİNCİ BÖLÜM TÜRKİYE EKONOMİSİNE PANORAMİK BAKIŞ... 1-20 1.1. Temel Makro Ekonomik Göstergelere Göre Türkiye nin Mevcut Durumu ve Dünyadaki Yeri... 1 1.2. Ekonominin Artıları Eksileri; Temel
DetaylıCİRO VE KARLAR AZALMIŞ, İHRACAT ARTMIŞTIR. Erol İyibozkurt Uludağ Üniversitesi İ.İ.B.F. ÖğretimÜyesi
CİRO VE KARLAR AZALMIŞ, İHRACAT ARTMIŞTIR Erol İyibozkurt Uludağ Üniversitesi İ.İ.B.F. ÖğretimÜyesi Bursa Ticaret ve Sanayi Odası 1997 yılında başlattığı 500 Büyük Firma Araştırmasını 2001 yılında 250
DetaylıEKONOMİK VE MALİ POLİTİKA GENEL BAŞKAN YARDIMCILIĞI Aralık 2011, No:16
EKONOMİK VE MALİ POLİTİKA GENEL BAŞKAN YARDIMCILIĞI Aralık 2011, No:16 Bu sayıda; 2011 yılı III. Çeyrek Büyüme Verileri Değerlendirilmiştir. i Hükümetin yılsonu büyüme tahmini şimdiden rafa kalktı 2011
DetaylıAYDIN TİCARET BORSASI
AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN COMMODITY EXCHANGE EYLÜL 2013 TÜRKİYE NİN TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELERİ Ata Mahallesi Denizli Bulv. No:18 09010 AYDIN Tel: +90 256 211 50 00 +90 256 211 61 45 Faks:+90 256 211
DetaylıSayı: 2012-35 / 13 Aralık 2012 EKONOMİ NOTLARI. Akım Verilerle Tüketici Kredileri Defne Mutluer Kurul
Sayı: 212-3 / 13 Aralık 212 EKONOMİ NOTLARI Akım Verilerle Tüketici Kredileri Defne Mutluer Kurul Özet: Akım kredi verileri, kredilerin dönemsel dinamiklerini daha net ortaya koyabilmektedir. Bu doğrultuda,
DetaylıEKONOMİK GÖRÜNÜM MEHMET ÖZÇELİK
Dünya Ekonomisine Küresel Bakış International Monetary Fund (IMF) tarafından Ekim 013 te açıklanan Dünya Ekonomik Görünüm raporuna göre, büyüme rakamları aşağı yönlü revize edilmiştir. 01 yılında dünya
DetaylıEkonomik Görünüm ve Tahminler: Ekim 2014
Ekonomik Görünüm ve Tahminler: Ekim 2014 ILIMLI BÜYÜME DEVAM EDİYOR Zümrüt İmamoğlu* ve Barış Soybilgen ** 24 Ekim 2014 Yönetici Özeti Mevsim ve takvim etkisinden arındırılmış Sanayi Üretim Endeksi (SÜE)
DetaylıTÜRKİYE PLASTİK SEKTÖRÜ 2014 YILI 4 AYLIK DEĞERLENDİRMESİ ve 2014 BEKLENTİLERİ. Barbaros Demirci PLASFED - Genel Sekreter
TÜRKİYE PLASTİK SEKTÖRÜ 2014 YILI 4 AYLIK DEĞERLENDİRMESİ ve 2014 BEKLENTİLERİ Barbaros Demirci PLASFED - Genel Sekreter 2013 yılı, dünya ekonomisi için finansal krizin etkilerinin para politikaları açısından
Detaylıistatistik El 10 1_ ve 2_ sorular a Ş3 gldakl bilgilere göre Al 4 Bl 6 cı 7 Dl 8 Al 5 B) 12 CL 27 D) 28 E) 35 2Q 10 BS 4200-A
2Q 10 BS 4200- İstatistik sorulannın cevap l anmasında gerekli olabilecek tablolar ve f ormüller bu kita p ç ığın sonunda ver-ilmiştir. 1_ ve 2_ sorular a Ş3 gldakl bilgilere göre cevaplandırılacaktır
Detaylı009 BS 400- İstatistik sonılannın cevaplanmasında gerekli olabilecek tablolar ve formüller bu kitapçığın sonunda verilmiştir. 1. şağıdakilerden hangisi doğal birimdir? l TV alıcısı Bl Trafik kazası CL
DetaylıGrafik-4.1: Cari Açığın GSYH ye Oranı (%)
4. Cari Denge 211 yılında GSYH nin yüzde 9 una kadar ulaşan cari açık, devam eden dönemde uygulanan makroihtiyati tedbirler ve kredilerdeki yavaşlama neticesinde azalma eğilimine girmiştir (Grafik-4.1).
DetaylıTe-mapol Polimer Plastik ve İnş. San. Tic. A.Ş. Halka Arz Fiyat Tespit Raporuna İlişkin 1. Değerlendirme Raporu
Te-mapol Polimer Plastik ve İnş. San. Tic. A.Ş. Halka Arz Fiyat Tespit Raporuna İlişkin 1. Değerlendirme Raporu Neta Yatırım Menkul Değerler A.Ş. 07.08.2014 1. Değerlendirme Raporu nun Amacı Sermaye Piyasası
DetaylıARIMA MODELLERİ KULLANILARAK YAPILAN ENERJİ TÜKETİMİ TAHMİN ÇALIŞMASI
ARIMA MODELLERİ KULLANILARAK YAPILAN ENERJİ TÜKETİMİ TAHMİN ÇALIŞMASI Mehmet KURBAN 1 Ümmühan BAŞARAN FİLİK 2 Sevil ŞENTÜRK 3 1,2 Elektrik ve Elektronik Mühendisliği Bölümü, Mühendislik-Mimarlık Fakültesi,
DetaylıAylık Dış Ticaret Analizi
EKİM YÖNETİCİ ÖZETİ Bu çalışmada, Türkiye İhracatçılar Meclisi tarafından her ayın ilk günü açıklanan ihracat rakamları temel alınarak Türkiye nin aylık dış ticaret analizi yapılmaktadır. Aşağıdaki analiz,
DetaylıEKONOMİ POLİTİKALARI GENEL BAŞKAN YARDIMCILIĞI Eylül 2013, No: 71
EKONOMİ POLİTİKALARI GENEL BAŞKAN YARDIMCILIĞI Eylül 2013, No: 71 i Bu sayıda; 2013 2. Üç Ay Büyüme Verileri değerlendirilmiştir. i 1 Yurtiçi talep coştu, stoklar patladı, büyüme tahminleri aştı Ekonomi
DetaylıGARANTİ EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. BÜYÜME AMAÇLI HİSSE SENEDİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU 2010 YILI 9 AYLIK FAALİYET RAPORU
GARANTİ EMEKLİLİK VE HAYAT A.Ş. BÜYÜME AMAÇLI HİSSE SENEDİ EMEKLİLİK YATIRIM FONU 2010 YILI 9 AYLIK FAALİYET RAPORU 1.- Ekonominin Genel durumu ABD ekonomisindeki büyümenin ikinci çeyrekte %1.7 olarak
DetaylıBASIN DUYURUSU PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ. Sayı: 2016-25. 31 Mayıs 2016. Toplantı Tarihi: 24 Mayıs 2016
Sayı: 2016-25 BASIN DUYURUSU 31 Mayıs 2016 PARA POLİTİKASI KURULU TOPLANTI ÖZETİ Toplantı Tarihi: 24 Mayıs 2016 Enflasyon Gelişmeleri 1. Nisan ayında tüketici fiyatları yüzde 0,78 oranında artmış ve yıllık
DetaylıTahminleme Yöntemleri-2
PAU ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ IENG 318 - Üretim Planlama ve Kontrolü 1 Tahminleme Yöntemleri-2 İçerik 1. Mevsimsel Değişim Bazlı Teknik 2. Box-Jenkins Modelleri 3. Tahmin Yöntemlerini Uygulamada Dikkat Edilmesi
DetaylıPetrol ve İthalat: İthalat Kuru Petrol Fiyatları mı?
Petrol ve İthalat: İthalat Kuru Petrol Fiyatları mı? Ya petrol fiyatları sadece petrol fiyatları değilse? Yani Türkiye günde altı yüz küsür bin varil olan kendi tükettiği petrolünü üretse, dışarıdan hiç
DetaylıİKTİSADİ GÖRÜNÜM VE PARA POLİTİKASI. 25 Mayıs 2016 Ankara
İKTİSADİ GÖRÜNÜM VE PARA POLİTİKASI 25 Mayıs 2016 Ankara Özet: Makroekonomik Görünüm ve Para Politikası Dış ticaret hadlerindeki olumlu gelişmeler ve tüketici kredilerinin ılımlı seyri cari dengedeki iyileşmeyi
DetaylıHAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ 2017 NİSAN AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU. İTKİB Genel Sekreterliği Hazırgiyim ve Konfeksiyon Şubesi
HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜ 2017 NİSAN AYLIK İHRACAT BİLGİ NOTU Hazırgiyim ve Konfeksiyon Şubesi Mayıs 2017 2 HAZIRGİYİM VE KONFEKSİYON SEKTÖRÜNÜN 2017 NİSAN İHRACAT PERFORMANSI ÜZERİNE KISA DEĞERLENDİRME
DetaylıŞubat 2013 Fiyat Gelişmeleri
Şubat 2013 Fiyat Gelişmeleri Her ayın 3 ünde açıklanması beklenen enflasyon verileri ilgili tarihin yine Pazar gününe denk gelmesi sebebiyle 4 Şubat 2013 Pazartesi günü saat 10:00 da yayınlandı. TÜİK tarafından
DetaylıMESLEK KOMİTELERİ DURUM TESPİT ANKETİ
SONUÇLARI DURUM TESPİT ANKETİ MESLEK KOMİTELERİ Haziran 15 Ekonomik Araştırmalar Şubesi 1 1 1 8 6 115,5 SANAYİ GELİŞİM ENDEKSİ 97,6 66,3 81,4 SANAYİ GELİŞİM ENDEKSİ (SGE) (Üretim, İç Satışlar, İhracat,
Detaylı2009 Küresel Ekonomik Krizi nin tüm dünyayı etkisi altına
NİCELİK YA DA NİTELİK, İŞTE BÜTÜN MESELE BU 009 Küresel Ekonomik Krizi nin tüm dünyayı etkisi altına alan olumsuz sonuçları, Türkiye nin dış ticaret rakamlarını da etkilemiş; 009 yılında ihracatımız %,6;
DetaylıBASIN DUYURUSU ŞUBAT AYI ENFLASYONU, İLERİYE YÖNELİK BEKLEYİŞLER VE FAİZ ORANLARI
Sayı: 2002-21 14 Mart 2002 BASIN DUYURUSU ŞUBAT AYI ENFLASYONU, İLERİYE YÖNELİK BEKLEYİŞLER VE FAİZ ORANLARI I. GENEL DEĞERLENDİRME 1. TÜFE ve TEFE aylık artışları Şubat ayında sırasıyla yüzde 1,8 ve yüzde
DetaylıTÜRKİYE EKONOMİSİ MAKRO EKONOMİK GÖSTERGELER. (Temmuz 2015)
TÜRKİYE EKONOMİSİ MAKRO EKONOMİK GÖSTERGELER (Temmuz 2015) İstihdam (Mart 2015) Sigortalı ücretli sayısı Mart 2015 de geçen yılın aynı dönemine göre %4,9 artarak; 13 milyon 328 bin olmuştur. Yaz mevsiminin
DetaylıEkonometrinin Konusu ve Yöntembilimi. Ekonometri Nedir? Ekonometrinin Konusu ve Yöntembilimi. Ekonometri 1 Konu 4 Sürüm 2,0 (Ekim 2011)
Ekonometri Nedir? ve Yöntembilimi Ekonometri 1 Konu 4 Sürüm 2,0 (Ekim 2011) Ders Planı ve Yöntembilimi 1 ve Yöntembilimi Sözcük Anlamı ile Ekonometri Ekonometri Sözcük anlamı ile ekonometri, ekonomik ölçüm
DetaylıENFLASYON YOKSULU VURUYOR. Yönetici özeti
Araştırma Notu 10/68 26 Mart 2010 ENFLASYON YOKSULU VURUYOR Seyfettin Gürsel * ve Onur Altındağ ** Yönetici özeti Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) tarafından yapılan enflasyon sepeti ağırlıklandırması
Detaylıtepav Mart2011 N201139 POLİTİKANOTU Cari Açığın Sebebini Merak Eden Bütçeye Baksın Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı
POLİTİKANOTU Mart2011 N201139 tepav Türkiye Ekonomi Politikaları Araştırma Vakfı Sarp Kalkan 1 Politika Analisti, Ekonomi Etütleri Cari Açığın Sebebini Merak Eden Bütçeye Baksın Cari açık, uzun yıllardan
DetaylıEKONOMİ POLİTİKALARI GENEL BAŞKAN YARDIMCILIĞI Eylül 2013, No: 72
EKONOMİ POLİTİKALARI GENEL BAŞKAN YARDIMCILIĞI Eylül 2013, No: 72 i Bu sayıda; Haziran İşgücü ve İstihdam gelişmeleri; Ocak-Ağustos Bütçe verileri değerlendirilmiştir. i 1 Gerçek işsizlikte ciddi artış
DetaylıBüyüme Değerlendirmesi : Çeyrek
Büyüme Değerlendirmesi : 2015 1. Çeyrek 10 Haziran 2015 NET İHRACAT BÜYÜMEYİ SIRTLADI Seyfettin Gürsel, Zümrüt İmamoğlu ve Barış Soybilgen Yönetici özeti TÜİK'in bugün açıkladığı rakamlara göre Gayri Safi
DetaylıAYDIN TİCARET BORSASI
AYDIN TİCARET BORSASI AYDIN COMMODITY EXCHANGE ŞUBAT 2015 TÜRKİYE NİN TEMEL EKONOMİK GÖSTERGELERİ Ata Mahallesi Denizli Bulv. No:18 09010 AYDIN Tel: +90 256 211 50 00 +90 256 211 61 45 Faks:+90 256 211
DetaylıTARIMSAL İSTİHDAMA DAİR TEMEL VERİLER VE GÜNCEL EĞİLİMLER
TARIMSAL İSTİHDAMA DAİR TEMEL VERİLER VE GÜNCEL EĞİLİMLER Onur BAKIR MSG Dergisi Yayın Kurulu Üyesi Giriş Bu çalışmanın amacı, Türkiye de tarımsal istihdam alanında 1980 den bugüne yaşanan dönüşümü temel
DetaylıZaman Serileri Ekonometrisine Giriş
Zaman Serileri Ekonometrisine Giriş Box-Jenkins Yöntemi Ekonometri 2 Konu 26 Sürüm 2,0 (Ekim 2011) UADMK Açık Lisans Bilgisi İşbu belge, Creative Commons Attribution-Non-Commercial ShareAlike 3.0 Unported
DetaylıEKONOMİK VE MALİ POLİTİKA GENEL BAŞKAN YARDIMCILIĞI Ekim 2011, No:9
EKONOMİK VE MALİ POLİTİKA GENEL BAŞKAN YARDIMCILIĞI Ekim 2011, No:9 Bu sayıda; Ağustos ayı Sanayi üretim verileri ile Ağustos ayı ödemeler dengesi verileri değerlendirilmiştir. i Sanayi üretimi: bir ileri,
DetaylıR KARLILIK VE SÜRDÜRÜLEB
ÜRETİMDE İNOVASYON BİLAL AKAY Üretim ve Planlama Direktörü 1 İleri teknolojik gelişme ve otomasyon, yeni niteliklere ve yüksek düzeyde eğitim almış insan gücüne eğilimi artıyor. Mevcut iş gücü içinde bu
DetaylıAÇIKLANAN SON EKONOMİK GÖSTERGELERDE AYLIK DEĞERLENDİRME RAPORU
AÇIKLANAN SON EKONOMİK GÖSTERGELERDE AYLIK DEĞERLENDİRME RAPORU ENFLASYON % TÜFE ÜFE Temmuz 2011 2012 2011 2012 Yıllık 6,31 9,07 10,34 6,13 Yıllık Ort. 6,37 9,11 9,59 9,88 Aylık -0,41-0,23-0,03-0,31 2012
DetaylıDestek ve sevgilerini eksik etmeyen Ailem ve sevgili yeğenlerim Emre ve Bengisu ya. iii
Destek ve sevgilerini eksik etmeyen Ailem ve sevgili yeğenlerim Emre ve Bengisu ya. iii iv v İçindekiler Sunuş... vii Önsöz... ix 1. Giriş...1 1.1 İstanbul Menkul Kıymetler Borsası...2 2. Testler ve Test
DetaylıAraştırma Notu 13/156
Araştırma Notu 13/156 01 Kasım 2013 ALTIN HARİÇ CARi AÇIK DÜŞÜYOR Zümrüt İmamoglu, Barış Soybilgen ** Yönetici Özeti 2011-2013 yılları arasında altın ithalat ve ihracatında görülen yüksek iniş-çıkışlar
DetaylıİŞGÜCÜ PİYASALARINDA MEVSİMLİK ETKİLER AZALIYOR
ÖZET İŞGÜCÜ PİYASALARINDA MEVSİMLİK ETKİLER AZALIYOR 17.04.014 Ekim Kasım Aralık Ayları. HAZIRLAYAN Prof. Dr. Halis Yunus ERSÖZ İktisat Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Mustafa DELİCAN İnsan Kaynakları Araştırma
DetaylıEKİM 2013 FİYAT GELİŞMELERİ RAPORU
EKİM 2013 FİYAT GELİŞMELERİ RAPORU Ekim ayı enflasyon verilerine göre; yıllık rakamı önceki aylardaki gerileme trendini sürdürürken, diğer ayların aksine de yükseliş gözlenmiştir. Yıllık nin gerilemesindeki
DetaylıT.C. AVRUPA BİRLİĞİ BAKANLIĞI Ekonomik ve Mali Politikalar Başkanlığı
T.C. AVRUPA BİRLİĞİ BAKANLIĞI Ekonomik ve Mali Politikalar Başkanlığı Avrupa Komisyonu nun AB ye aday ve potansiyel aday ülkelerdeki makroekonomik gelişmelere ilişkin değerlendirmeleri içeren ve 2015 yılının
Detaylı