1.9. Deformasyon elips alanları ve jeolojik önemleri

Transkript

1 1.9. Deformasyon elips alanları ve jeolojik önemleri Deformasyon elipsleri 1+e 1 apsiste, 1+e 2 ise ordinatta gösterilerek basitçe sınıflana bilir. 1+e 2 hacim azalması 3.Alan hacim artışı 1. Alan 2. Alan 1+e 1

2 1+e 2 1 hacim azalması Birim daire (deforme olmamış Durum) 3.Alan 1 hacim artışı 1+e 1 1. Alan 2. Alan e 1 e 2 olduğundan üst kesime elips düşmez. Bütün elipsler (0,0) ve x-ekseniyle 45 o açı yapan doğrunun altına düşecektir. (1,1) noktası birim daireyi gösterir ve diğer tüm pozitif veya negatif dilatasyonlu daireler bu doğru üzerinde yer alır. Elipsler diyagram üzerinde üç alana düşer

3 1.ALAN: e 1 ve e 2 nin + olduğu elipsleri kapsar. Deformasyon elipsi, türedikleri birim dairenin dışındadır. Alan büyümesi söz konusudur. 1.Alan elipsleri, elipse dik yönde şiddetli kısalmanın olduğu şartlarda gelişir ve yassılma veya yassı disk şeklinde deformasyon elipsoidi oluşturan üç boyutlu deformasyon sonucu gelişirler. Bu deformasyon tipine bağlı olarak kayaçlar içinde her yönde budinajlar gelişir (Şekil 1.20a ve b). Bu tip budinajlar yassılma tipi tek bir deformasyonla veya eş eksenli olmayan iki veya daha çok deformasyon evresinin üstelenmesiyle gelişir. Bu budinaja çukulata tableti budinajı denir.

4 2 1+e 2 1 Birim daire Alan 1 Alan Alan 3 1+e 1 3

5

6 Budinler genellikle seyrek olarak çukulata tableti şeklinde düzenlidirler. Eğer deformasyon tek bir evrede gelişmişse, budinaj boyutları oldukça düzensiz olacaktır (Şekil 1.20b). Maksimum uzama yönüne dik olanlar daha geniş bir ayrılım sunacaktır. İki deformasyon evresinin üstelenmesiyle gelişen budinajlar, daha düzenli bir dizilim sunacaktır (Şekil 1.20a). Bu durumda budinler arasındaki açı 90 o veya daha küçük olabilir.

7 Çukulata tableti budinajı Bozdağlar masifi Konya

8 Bozdağlar Masifi-Konya

9 2.ALAN: Bu alanda e 1 (+), e 2 (-) dir. Bu tür elipslerde bir yönde uzama diğer yönde ise kısalma vardır. Deformasyon elipsi birim daireyi, elipsin asal eksenlerine simetrik olarak yönlenmiş iki doğru boyunca keser. Bunlar uzamasız doğrulardır. Alanda küçülme veya büyüme olabilir. Bu alanda birbirine dik budinaj ve kıvrım oluşacaktır.

10 3.ALAN : e 1, e 2 (-) değerlidir. Elips tümüyle birim dairenin içindedir. Alanda küçülme vardır. Bunlar elipse dik yönde şiddetli uzamanın olduğu üç boyutlu deformasyon sonucu gelişirler ve sigara şekilli elipsoid oluştururlar. Yüzey üzerinde her yönde kısalma söz konusudur. Böylece birbirini kesen kıvrımlar oluşur. Bu kıvrımlar her yönde sıkışmanın olduğu tek bir deformasyon sonucu veya iki evreli deformasyon sonucu oluşurlar.

11 Eğer deformasyon tek fazlıysa, oluşacak kıvrımlar, her yönden sıkıştırılmış masa örtüsünün oluşturduğu kıvrımlara benzer bir şekilde düzensiz ve karmaşık olacaktır. Kıvrımların eksen ve eksen düzlemleri çok değişik yönelimler sunacak ve kesişim ilişkileri sistematik olmayacaktır. Tersine deformasyon iki evreliyse, oluşacak kıvrımlar sistematik bir girişim sunacaktır. Yine kıvrım eksenleri farklı yönelimlidir fakat sıralıdır. Benzer olarak eksen düzlemleri de birbirinden ayırt edilebilir. Çünkü biri diğeri tarafından bükülmüştür. Genellikle sonra gelişen kıvrımlar daha düzenli bir yönelim sunar.

12 Deformasyon elipsi tipleri 1.tip 2.tip her yönde boy uzaması e1>e2>0 bir yönde boy uzaması e1>e2=0 3.Tip 4.tip Bir yönde boy uzaması Bir yönde boy kısalması e1>0>e2>-1 5.tip Bir yönde boy kısalması e=0>e>-1 Her yönde boy kısalması 0>e1>-e2>-1

13 γ ' DEFORMASYON Deformasyon elipslerinin Mohr diyagramında gösterilmesi I III V λ II IV λ=λ =1

14 1.9.2.Kompetent bir tabakada deformasyon elipsinin yönelimine göre gelişecek yapılar Tabakalı kayaç istiflerinde, tabakalar farklı litolojik özelliklerde iseler kısalma veya uzama kayaçlarda sırasıyla kıvrımlanma ve budinaj oluşturur. Kompetent tabaka yüzeyi bu deformasyon elipslerinden birinin özelliğini gösterir ve kıvrım ile budinajın ilişkili olduğu değişik yapılar gelişir.

15 Deformasyondan önce birim daire içinde farklı yönelimli A, B, C ve D ile gösterilen farklı yönelimli 4 doğruyu ele alalım (Şekil 1.23). A B C D Bu doğrular deformasyondan sonra deformasyon elipsi içinde farklı bölgelere düşeceklerdir. Bu durumda deformasyon sonucu kayaçlar içinde farklı yönelimli düzlemsel yapılarda farklı yapılar gelişecektir. A B C D

16 A' B' DEFORMASYON A B C D C' D' A -Simetrik budin yapısı B -Kademeli budin yapısı C -Asimetrik kıvrım D -Simetrik kıvrım

17 Simetrik kıvrım Asimetrik kıvrım

18 Gülek Boğazı

19 Eğirdir

20 Simetrik budinaj Asimetrik budinaj

21 Meram-Konya

22 Meram-Konya