Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 48, Haziran 2017, s

Transkript

1 Akademk Sosyal Araştırmalar Dergs, Yıl: 5, Sayı: 48, Hazran 2017, s Yayın Gelş Tarh / Artcle Arrval Date Yayınlanma Tarh / The Publcaton Date Okt. Dr. İrfan MARANGOZ Kahramanmaraş Sütçü İmam Ünverstes marangoz@ksu.edu.tr Öğr. Gör. Ümt ÖZBALCI Kahramanmaraş Sütçü İmam Ünverstes umtozbalc@ksu.edu.tr SPORCULARDA BACAK HACMİ VE KÜTLESİ HESAPLAMA PROGRAMI 1 Öz Sporcuların bacak hacm ve kütlesnn belrlenmesnde kullanılan br program bulunmamaktadır. Bu nedenle sporcuların bacak hacm ve kütlesnn belrlenmesnde, su taşırma yöntem veya çevre ölçümlernden (frustum şaret model yöntem) yararlanılarak bacak hacmnn belrlenmes yapılablmektedr. Özellkle frustum şaret model yöntem suda taşırma yöntemne göre malzeme gerektrmeyen sadece sporculardan gerekl ölçümlern alınarak frustum şaret model yöntemne at formüller kullanılarak hesaplama yapılablmektedr.bu çalışmanın amacı, farklı spor branşlarındak sporcuların bacak hacm ve kütlesnn belrlenmesnde hem saha hem laboratuvar ortamında çok kısa br süre çnde brçok kşnn hesaplanmasının yapılablmesn sağlamaktır. MS excel ver tabanı kullanılarak yen br hesaplama programı yapılmıştır. Sonuç olarak, bacak hacm ve kütlesnn kolaylıkla hesaplanabldğ bu program sayesnde farklı spor dallarındak sporcularda; anaerobk performans, hamstrng/quadrceps oranı, zoknetk bacak kuvvet veya kas hasarı vb. br çok konuda kullanılablen br programdır. Anahtar kelmeler: Bacak Hacm, Bacak Kütles, Hesaplama Programı 1 Bu makale 4. Uluslararası Balkan Spor Blmler Kongresnde sözel bldr olarak sunulmuştur.

2 Sporcularda Bacak Hacm Ve Kütles Hesaplama Programı LEG VOLUME AND MASS CALCULATION PROGRAM IN SPORTS Abstract There s no program used to determne the leg volume and mass of the athletes. Therefore n determnng the sze and mass of athletes legs, water floodng method or envronmental measurements (frustum sgn model) t s used. In partcular, the frustum sgn model can be calculated usng the formulas of the frustum sgn model by takng the necessary measurements from the athletes. Unlke the flood method, t does not requre materal.a new calculaton program has been made usng MS Excel program. The purpose of ths study s to make the calculaton of athletes leg crcumference values n a very short perod n the determnaton of the leg volume and mass of the athletes n dfferent sports branches.as a result, ths program, whch can easly calculate the mass and mass of the leg, Anaerobc performance, hamstrng / quadrceps rato, soknetc leg strength or muscle damage etc. Is a program that can be used n many ways. Keywords: Leg Volume, Leg Mass, Calculaton Program GİRİŞ VE AMAÇ Günümüzde spora özgün olarak yapılan çalışmalar o spor branşının daha y anlaşılmasını sağlayarak; yen antrenman teknklernn oluşturulması, bu spor dalında sakatlıklardan korunmak çn gerekl önlemlern alınması konusunda kaynak oluşturablmektedr (6). Futbol, basketbol ve voleybolda üst düzey dayanıklılık, kuvvet, sürat ve çabukluk gb sportf performans ve kontrol gerektren takım sporlarındandır (1,5,8). Bu spor branşlarının performans ve vücut karakterlernn dğer branşlara göre farklı olması da, yne bu sporların çnde yer alan farklı hareket karakterlerne bağlanmaktadır. Bu spor dalları sıçrama, an yön değştrme, aldatma, durma, an hareketler, sprnt hareketler çermektedr. Futbol ve basketbol alan tbaryle voleyboldan farklılaşmaktadır. Voleybolda bu branşlara göre daha kısa br oyun alanının varlığı, dğer branşlara göre daha hızlı ve hareketl oynanması ve patlayıcı kuvvet gerektren hareketlern ağırlıklı olması sebebyle dğer branşlardan ayrılmaktadır (5,9). 224 GEREÇ VE YÖNTEM Her bacak hacm (BH) çn uyluk (UH), baldır (BLH) ve ayak (AH) olmak üzere üç parçanın toplamı olarak ele alınmıştır. Uyluk çn tbal nokta le ngunal katlantı arasındak uzaklık, baldır çn, tbal nokta le medal malleolus noktası arasındak uzaklık, ayak çn se medal malleolus le tüm ayak belrlendkten sonra ölçümler Frustum model yöntemnn tanımladığı gb yapılır (7). Bacak Hacmnn Hesaplanması Hacm ölçümlerne uyluk, baldır ve ayak tab tutulmuştur. Uyluk çn tbal nokta le ngunal katlantı arasındak uzaklık, baldır çn, tbal nokta le medal malleolus noktası arasındak uzaklık, ayak çn se medal malleolus le tüm ayak belrlendkten sonra ölçümler Frustom model yöntemnn tanımladığı gb yapılmıştır. The Journal of Academc Socal Scence Yıl: 5, Sayı: 48, Hazran 2017, s

3 Sporcularda Bacak Hacm Ve Kütles Hesaplama Programı Uyluk hacm; tbal nokta le ngunal katlantı arasındak ve baldır hacm; tbal nokta le medal malleolus arasındak uzaklık %10 aralıklarla ölçüldükten sonra Frustum şaret model yöntemnn (7) tanımladığı gb önce %10 luk aralıklarla alınan parçaların hacmler hesaplanmış (Formül 1) daha sonra tüm parçaların hacmler toplanarak uyluk (Formül 2) ve baldırın (Formül 3) toplam hacm hesaplanmıştır. Uyluk Hacm: Denek ayakta ve bacaklar omuz genşlğnde açık ken ölçümler tbal nokta le ngunal katlantı arasındak uzaklık %10 aralıklarla ± 1 mm hassasyetle ölçülmüştür (Şekl 1) 225 Şekl 1. Uyluk hacm belrlemek çn %10 aralıklarla alınan çevre ölçümler Uyluk Hacmnn Hesaplanması: ngunal katlantı le tbal nokta arasındak uzaklık %10 aralıklarla ölçüldükten sonra Frustum şaret model yöntemnn (2,4,7) tanımladığı gb önce %10 luk aralıklarla alınan parçaların hacmler hesaplanmış daha sonra tbal nokta le ngunal katlantı arasındak tüm parçaların hacmler toplanmış ve uyluğun toplam hacm hesaplanmıştır. The Journal of Academc Socal Scence Yıl: 5, Sayı: 48, Hazran 2017, s

4 Sporcularda Bacak Hacm Ve Kütles Hesaplama Programı R Vu C, h R 3 2 r c, 2 R r r 2 (Formül 1) (Formül 2) Vb 10 1 h R 3 2 R r r 2 (Formül 3) V u=uyluk hacm V b=baldır hacm R =%10 luk parçanın genş kısmının yarıçapı r =%10 luk parçanın dar kısmının yarıçapı C =%10 luk parçanın genş kısmının çapı c =%10 luk parçanın dar kısmının çapı h=%10 luk parçanın genş kısmı le dar kısmı arasındak mesafe 226 Baldır Hacm: Denek ayakta ve bacaklar omuz genşlğnde açık ken ölçümler tbal nokta le medal malleolus noktası arasındak uzaklık %10 aralıklarla ± 1 mm hassasyetle ölçülmüştür (Şekl 2) Şekl 2. Baldır hacm belrlemek çn %10 aralıklarla alınan çevre ölçümler Baldır Hacmnn Hesaplanması: Tbal nokta le medal malleolus noktası arasındak uzaklık %10 aralıklarla ölçüldükten sonra Frustum şaret model yöntemnn (2,4,7) tanımladığı gb önce %10 luk aralıklarla alınan parçaların hacmler hesaplanmış daha sonra tbal nokta le The Journal of Academc Socal Scence Yıl: 5, Sayı: 48, Hazran 2017, s

5 Sporcularda Bacak Hacm Ve Kütles Hesaplama Programı medal malleolus noktası arasındak tüm parçaların hacmler toplanmış ve baldırın toplam hacm hesaplanmıştır (Formül 3). Ayak Hacm: Medal malleolus le tüm ayak belrlendkten sonra gerekl çzmler yapılarak cm olarak ölçülmüştür. Şekl 3. Ayak hacmnn belrlenmes 227 Ayağın arka alt tarafı (tabanı) dkey referans olarak kulllanılmıştır. Ayağın medal malleolus üstü le ayak tabanı arasına tam ortadan geçecek Şekl 3 te 2 nolu çzg yerleştrlmştr. Resmde de görüldüğü üzere bu çzgler 1,2 olarak fade edlmştr. 1 nolu çzg medal malleolus üstünü referans alınarak ayağın arka kısmından resmde görüldüğü üzere x noktasına kadar uzatılmıştır. Böylelkle x noktasından ayağın tabanına (3. çzg) çzlen dkey çzg ayak mesafe payı çn sıfır referans alınmıştır. 3. kısmından 4 le 5. parmağın brleşme çzgsne kadar olan mesafe (L 1) ölçülmüştür. Bu nokta 5. kısmında y noktası olarak tanımlanmıştır. 4. kısmının yer se L 1/2 mesafe olarak tanımlanmıştır. Y noktasından çzlen 5 nolu çzg le ayak bağ parmağı arasındak mesafe L 2 olarak ölçülmüştür. Harpenten kalper le her kısmın (1.,2.,3.,4.,5.) maksmum genşlk (W ) ve dernlk (D ) ölçülür. 2. kısmı ve ayak tabanı çn yanal orta kısmın maksmum genşlk ölçülmüştür. Maksmum genşlk kalper kullanılarak en genş ölçüm verdğ yerden ölçülmüştür (7). Ayak Hacmnn Hesaplanması: Her kısımdak enne kest alanının (S ) elptk alan hesabı (Formül 4) le hesaplanmıştır. Ardışık kısımlarda sınırlanmış bölgeler çeren hacmler frustum model kullanılarak hesaplanmıştır. Ayak hacm hesaplanırken h,+1 mesafes arka arkaya gelen kısımların arasındak mesafe (Formül 5) olarak belrlenmştr. 1 nolu çzgden ayak tabanının altına kadar yükseklk (h) değer ayaktan ayağa değşen L 3/2 dr. 3. kısmından 4. kısmına kadar h değer se ayaktan ayağa değşen L 1/2 dr. 5. kısmın hacm elptk parabolk formül 3.18 le hesaplanmıştır. Toplam AH se tüm kısımların hacmler toplanarak hesaplanmıştır (Formül 6) (7). The Journal of Academc Socal Scence Yıl: 5, Sayı: 48, Hazran 2017, s

6 Sporcularda Bacak Hacm Ve Kütles Hesaplama Programı S = ПW D /4 (Formül 4) V 3) S S 1 ( SS ) 1/ 2 (Formül 5) ( h, I 1/ V 5= ПL 2W 5D 5/8 (Formül 6) 1 S = Enne kest alanı W = Maksmum genşlk D = Maksmum dernlk V = Hacm h = Yükseklk V 5 = Ayağın beşnc bölgesnn hacm Ayak hacm ayak tabanı le medal malleolus noktası arasındak gerekl çzmler yapılarak tanımladığı gb yukarıda fade edldğ Şeklde parçaların hacmler hesaplanmıştır. Daha sonra tüm parçaların hacmler toplanmış ve ayağın toplam hacm hesaplanmıştır (Formül 7). AH=V 1+ V 2 +V 3 +V 4+V 5 (Formül 7) AH = Ayak hacm V 1=Brnc bölge hacm V 2= İknc bölge hacm V 3= Üçüncü bölge hacm V 4= Dördüncü bölge hacm V 5= Beşnc bölge hacm 228 Bacak Kütlesnn Hesaplanması Kütle ölçümlerne uyluk, baldır ve ayak tab tutulmuştur. Uyluk çn tbal nokta le ngunal katlantı arasındak uzaklık, baldır çn, tbal nokta le medal malleolus noktası arasındak uzaklık, ayak çn se medal malleolus le tüm ayak belrlendkten sonra ölçümler yapılmıştır. Çevre ölçümlernden yola çıkarak kütle hesaplanmasına uyluk, baldır ve ayak dahl edlmştr. Uyluk çn tbal nokta le ngunal katlantı arasındak uzaklık, baldır çn, tbal nokta le medal malleolus noktası arasındak uzaklık, ayak çn se medal malleolus le tüm ayak belrlendkten sonra Hanavan model yöntemnn tanımladığı gb ölçümler yapılmıştır (3). Şekl. 4 Hanavan Model Yöntem The Journal of Academc Socal Scence Yıl: 5, Sayı: 48, Hazran 2017, s

7 Sporcularda Bacak Hacm Ve Kütles Hesaplama Programı Uyluk Kütlesnn Hesaplanması : Denek ayakta ve bacaklar omuz genşlğnde açık ken ölçümler tbal nokta le ngunal katlantı arasındak mesafe göz önünde tutularak Hanavan model yöntemnn tanımladığı gb hesaplanmış (Formül 8) (3). UK 0.074VA 0.138UÇ (Formül 8) UK = uyluk kütle VA= Vücut ağırlığı UÇ= Uyluğun en genş çevre ölçümü verdğ yer Baldır Kütlesnn Hesaplanması Denek ayakta ve bacaklar omuz genşlğnde açık ken ölçümler tbal nokta le medal malleolus noktası arasındak mesafe göz önünde tutularak Hanavan model yöntemnn tanımladığı gb hesaplanmış (Formül 9) (3). BLK 0.135BÇ (Formül 9) BLK = baldır kütle BÇ = Baldırın en genş çevre ölçümü verdğ yer Ayak Kütlesnn Hesaplanması: Denek ayakta ve bacaklar omuz genşlğnde açık ken ölçümler medal malleolus le tüm ayak belrlendkten sonra Hanavan model yöntemnn tanımladığı gb hesaplanmış (Formül 10) (3). 229 AYK 0.003VA 0.048ABÇ 0.027AU (Formül 10) AYK = ayak kütle VA = Vücut ağırlığı ABÇ = Ayak bleğ çevres AU = Ayak uzunluğu Bacak Kütlesnn Hesaplanması Deneklern bacak kütlelernn (BK) hesaplanmasında 11 nolu formül kullanılmıştır. BK UK BK AYK (Formül 11) UK = uyluk kütle BK = baldır kütle AYK = ayak kütle The Journal of Academc Socal Scence Yıl: 5, Sayı: 48, Hazran 2017, s

8 Sporcularda Bacak Hacm Ve Kütles Hesaplama Programı BULGULAR VE TARTIŞMA Bacak hacm, kütle hesaplanmasında kullanılan br hesaplama programı yoktur. Ancak tarafımızdan gelştrlen bacak kütle, hacm hesaplama programında sporcuya at verler çok çabuk grleblmekte onlarca, yüzlerce bnlerce, kşye at verler anında hesaplanmaktadır. Bu nedenle hem saha hem laboratuvar ortamında çok kısa br süre çnde brçok kşnn hesaplanması çok kolay br şeklde yapılablmektedr (Tablo 1 ve Tablo 2). Tablo.1. Bacak Hacm Hesaplama Programı 230 Tablo 2. Bacak Kütle Toplamı Hesaplama Programı The Journal of Academc Socal Scence Yıl: 5, Sayı: 48, Hazran 2017, s

9 Sporcularda Bacak Hacm Ve Kütles Hesaplama Programı SONUÇ VE ÖNERİLER Sonuç olarak, bacak hacm ve kütlesnn kolaylıkla hesaplanabldğ bu program sayesnde farklı spor dallarındak sporcularda; anaerobk performans, hamstrng/quadrceps oranı, zoknetk bacak kuvvet veya kas hasarı vb. br çok konuda kullanılablen br programdır. KAYNAKLAR 1. Bloomfeld J, Ackland TR, Ellot BC. (1994). Appled Anatomy and Bomechancs n Sport. Blackwell Scentfc Publcatons. 2. Karges JR, Mark BE, Stkeleather SJ. and Worrell TW. (2003). Concurrent Valdty of Upper-Extremty Volume Estmates: Comparson of Calculated Volume Derved From Grth Measurements And Water Dsplacement Volume. Physcal Therapy, 83(2), Kwon YH Modfed Hanavan Model. Erşm: 09 Şubat 2006, 4. Lund H, Chrtensen L, Savnk A. Boesen J, Samsoe BD. and Blddal H. (2002). Volume Estmaton of Extensor Muscles of The Lower Leg Based on MR Imagng. European Radology, 12, Özder A, Günay M. (1994). Futbolcuların Bazı Fzyolojk Parametrelernn Oynadıkları Mevklere Göre Karşılaştırılması. Spor Blmler Dergs, (5)1: Özkan A, ve Knşler A. "Sporcularda Bacak Hacm, Kütles, Hamstrng/Quadrceps Oran İle Anaerobk Performans ve İzoknetk Bacak Kuvvet Arasndak İlşk." Spor Blmler Dergs 21.3 (2010): Sukul DK, Den Hoed KS, Johannes EJ, Van Dolder R, and Benda E. (1993). Drect and Indrect Methods For The Quantfcaton of Leg Volume: Comparson Between Water Dsplacement Volumetry, Dsk Model Method and The Frustum Sgn Model Method, Usng The Correlaton Coeffcent and The Lmts of Agreement. Journal of Bomedcal Engeenerng, 15, Şmşek B, Ertan H, Göktepe AS, Yazıcıoğlu K. (2007). Bayan Voleybolcularda Dz Kas Kuvvetnn Sıçrama Yükseklğne Etks. Egzersz, 1(1), Temur B, Selçuk M. (2017) Yaş Arası Breylerde Esneklk ve Dkey Sıçrama Değerlernn Farklı Değşkenlere Göre İncelenmes. Akademk Sosyal Araştırmalar Dergs, Yıl: 5, Sayı: 39, Ocak 2017, S , Elazığ, Türkye. The Journal of Academc Socal Scence Yıl: 5, Sayı: 48, Hazran 2017, s